مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۱۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۱۰
مذاکرات روز یکشنبه ۱۱ جمادی الاولی دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز شنبه دهم را آقا میرزا طاهر قرائت کردند.
رقعه که از طرف سفارت دولت انگلیس بعنوان جناب اشرف باتابک اعظم فرستاده شده بود قرائت شد قریب باین مضمون:
- جناب مستطاب اشرف ارفع را با کمال احترام اظهار می‌دارد از این که جناب ظهیرالدوله پستهای قونسولگری را متقاعد ساخته و از آنجا خارج نموده خیلی متشکرم از اقدامات جناب اجل اشرف و جناب ظهیرالدوله در این ماده بدولت متبوعه خود اطلاع خواهیم داد. در باب نواب والا شاهزاده سالارالدوله مسلم است دولت دوستدار نمی‌تواند از کسی که علنا در صدد ضدیت و مخالفت برآمده محافظت نماید بقونسولگری کرمانشاه دستورالعمل داده شده که بایشان بفهماند که ما نمی‌توانیم از شما حمایت کنیم و شما را در قونسول‌خانه نگاهداریم.
معین التجار – از قرار معلوم در خصوص آوردن سالارالدوله سفارشی شده است باید طوری شود که بطهران وارد و بجای دیگر نرود.
آقا میرزا محمود خوانساری – ما چندروز قبل سالارالدوله را برادر شاه و نوکر مطیع دولت می‌دانستیم ولی بواسطه خیانتهایی که از او ظاهر شد بکلی این ملاحظات برداشته شده باید او را تحت الحفظ بطهران آورده و در دیوانخانه عدلیه استنطاق و مجازات شود.
حاج سید نصرالله – این ترتیبات بعد از آوردن بطهران است.
اسدالله میرزا – کمیسیون وزرا معین شد یا خیر؟
رئیس- پریروز گفته شد و مذاکره کردند فقط باید ۱۲ نفر انتخاب شوند (گفته شد که ۱۸ نفر قرار شد.)
رئیس- بهیجده نفر رأی داده نشد همان ۱۲ نفر کافی است.
(گفتند طوری در انتخاب این اعضا رعای شود که تمام مردمان بصیر و عالم بامورات بوده باشند و از ایالات معتبره هم یک نفر لااقل در آن انجمن باشد).
دراین موقع امتیازنامه شرکت کاغذسازی قرائت شد.
محقق الدوله – تشکیل انجمن ایالتی در طهران خواهد شد یا خیر؟
رئیس- از روی قاعده که باید تشکیل شود.
محقق الدوله – پس خوب است در اینخصوص بوزارت داخله اخطار شود که تشکیل بدهند از نظامنامه بلدیه هم اثری نیست.
رئیس- بصحه رسیده است و دادند چاپ کنند.
محقق الدوله – در این خصوص هم بوزارت داخله اخطار شود که تشکیل نمایند واین انجمن را دایر و منظم نمایند.
ادیب التجار – وقت مجلس اگر طرف صبح باشد بهتر است و اشخاصیکه صبح در کمیسیونها اشتغال دارند میدانند که طرف صبح چقدر کار پیشرفت می‌کند.
قرار شد از روز ۳شنبه اوقات مجلس طرف صبح سردسته شروع شود و کمیسیونها طرف عصر منعقد شود در خصوص بستن دکاکین در ایام عزاداری حضرت صدیقه مذاکره شد بعضی گفتند بملاحظه حال کسبه بهتر این است که بسته نشود اغلب گفتند این مطلب ربطی بمجلس ندارد با خود کسبه است.
آقا سید مهدی – در خصوص تعیین گندم چه شد آنروز مذاکره شد نتیجه معلوم نشد.
رئیس – قرارشد از کمیسیونی که مشغول تصحیح مالیه هستند صورت جنس طهران معلوم شود و بمجلس بفرستند (در خصوص تهیه گندم گفتگو شد بعضی گفتند در گندم دیوان تفاوت قیمتی ملاحظه شود).
رئیس- درصورتی که دیوان پنجاه هزار خروار گندم می‌دهد دیگر تفاوت قیمت چرا ملاحظه شود.
آقا محمد وکیل التجار – وقتی بنا شد شاه ۵۰ هزار خروار گندم بدهد سایرین مجبورند که از این قیمت هم کمتر بفروشند.
میرزا مرتضی قلیخان – احداث کمپنی بجز اسباب زحمت نتیجه دیگری ندارد زیرا که کمپانی مجانا اقدام نخواهد کرد لابد اجزاء می‌خواهد و اجزا مواجب لازم دارند ولی همانطوری که فرمودند دیوان پنجاه هزار خروار گندم بدهد و انجمن بلدیه هم تشکیل شود و گندم باطلاع بلدیه داده شود گمانم اینست در این صورت خود مردم گندم را بقیمت ارزان بفروشند.
آقا شیخ حسین – عقیده بنده برخلاف شما است بعقیده بنده عمل گوشت هم باید بکمپانی داده شود.
آقا میرزا محمود خوانساری – یک مطلب لازمی استکه مجلس اخطار نماید در باب خالصه طهران ترتیب صحیحی داده شود که برخلاف آن رفتار نشود.
آقا سید حسن تقی زاده – سابقا در خصوص نان وگوشت طهران صحبت می‌شد میگفتیم حیف که مجلس بلدیه نیست تا این مطالب را به آنجا رجوع نماییم. حالا با اینکه قانون بلدیه نوشته شده نمیدانم علت چیست که بلدیه تشکیل نمی‌شود. در خصوص اینکه از طرف دولت چیزی داده شود عقیده بنده این استکه این یک مسئله را باید از ذهن مردم خارج نمود اگر باید چیزی داده شود باید عوارض بسته شود که از آن مخارج بلدیه داده شود اما در خصوص نان خوب است این مطلب بحکومت واگذار شود زیرا که اگر با کمپانی باشد مردم بخیال اینکه از طرف مجلس است همه وقت با مجلس طرف می‌شوند و حال اینکه مردم انتظام عمل نان و گوشت را از حکومت باید بخواهند و هر گاه حکومت یک اندازه همراهی نماید خیلی خوب خواهد شد مثل سابق که چقدر کوشش کردند در اغتشاش عمل نان و گوشت ولی چندان اثر نبخشید برخلاف چندی قبل که از ساوه و آنطرف خواستند گوسفند بیاورند حکومت قزاق فرستاده و ممانعت کرد.
رئیس- صحیح است عمل نان وگوشت با بلدیه است نظامنامه آن بصحه رسیده و همین ایام چاپ می‌شود وانجمن آنهم تشکیل می‌شود ما هم زبانا مشغول هستیم.
حاج سید نصرالله – بلدیه یکماه دیگر تشکیل می‌شود و موقع جنس حالاست فعلا باید تهیه و تدارکی کرد.
مستشارالدوله – همانطوریکه آقای تقی زاده گفتند محظوراتی که پیش می‌آید بواسطه اینستکه قوه مجریه در دست کمپانی نبود پس خوب است شرحی بوزارت داخله در این خصوص نوشته شود که در عمل نان و گوشت قرار صحیحی بگذارند که مجلس متقاعد شود.
آقا سید مهدی – باید ترتیبی در خصوص خالصجات گذارد مادامی که خالصجات با اقبال‌الدوله است فایده ندارد زیرا که او می‌گوید خالصه نان خانگی من است.
وثوق الدوله – عقیده بنده این است بعد از آنکه چهل هزار خروار جنس در دست دولت باشد دیگر هیچ اشکالی درعمل نان پیدا نخواهد شد و محتاج بکمپانی و تهیه نیست آنهم معلوم خواهد شد همین چند روزه در کمیسیون مالیه اصلاح خواهد شد و تشکیل بلدیه هم هر قدر زودتر بشود بهتر است.
آقا سید حسن تقی زاده – باید مجلس بلدیه را تشکیل داد و دست مردم را گرفته برد آنجا که نان و گوشت خود را از آنجا بخواهند و همچنین عدلیه را باید منظم کرد و فوج سیلاخور و عارضین یزدی وغیره را باید برد آنجا و بآنها فهماند که محکمه شما اینجا است تا راحت شده این مجلس هم در حقیقت پارلمان شود و بانجام وظایف خود رفتار نماید.
وثوق الدوله – عقیده بنده هم این است که هر چه زودتر مجلس بلدیه تشکیل شود بهتر است.
آقا محمد وکیل التجار – هر چیز را باید اصرار کرد وگفت ترتیب دفتر فعلا باید قدری مرتب باشد رئیس دفتر بهتر از رئیس دفتر حالیه مهیا نخواهد شد چیزیکه هست رئیس دفتر که باید همیشه در دفتر حاضر و مواظب ترتیبات دفتر باشد اندکی گویا غفلت می‌کند و حاضر نمی‌شود باید خواهش کرد که همیشه حاضر شوند.
مخبرالملک – شرطی دارد و آن این است باید مؤنه برای ایشان قرارگذارد تا ایشانهم آسوده خاطر مشغول کار باشند.
(گفتند البته در این صورت باید مؤنه صحیحی برای ایشان منظور شود).
در این موقع شروع شد بقرائت امتیازنامه شرکت کاغذسازی پس از قرائت رای گرفته شد.
ورقه سفید ۸۴ امتناع ۹.
حاج محمدابراهیم- تا وقتی که حجج اسلام تشریف دارند و مجلس منعقد است این مطلب باید توضیح شود که این حضرات آقایانی که بحضرت عبدالعظیم رفته‌اند بچه ملاحظه بوده و چه عرایضی دارند (گفتند جواب این مطلب با حجج اسلام است).
آقا سید عبدالله مجتهد – ما همیشه مقصودمان این بوده که این مجلس در ظل حمایت حضرت حجة عصرعجل‌الله فرجه باشد و غرضی از تشکیل این مجلس جز حفظ عرض و نوامیس و نفوس مردم نداشته و نداریم و تاکنون هم نتیجه از این مجلس غیر از این گرفته نشده.
حاج سید نصرالله – جسارت می‌کنم این نکته بر احدی پوشیده ومستور نیست که غرض از تشکیل این مجلس حفظ بیضه اسلام بوده و حفظ بیضه اسلام ممکن نیست جز باستقلال مملکت و استقلال مملکت منوط است بوجوداین مجلس است بنابراین حجج اسلام و علما اعلام باید همیشه ناظر باین مجلس باشند و حفظ این مجلس را از فرایض ذمه خود بدانند.
آقا سید عبدالله مجتهد – چندروز قبل پاره گفتند که بعضیها در صدد تخریب این مجلس هستند و پاره اقدامات می‌کنند و بطوری اظهار شد که بر ما هم امر مشتبه شد این بود که پاره اقدامات شد که مبادا بی‌احترامی نسبت باهل علم صادر شود همه قسم جلوگیری شد که شرافت اهل علم واضح و احترام تمام آنها هم لازم است ولی یک وقتی کار از دست بیرون می‌رود و جمهور مردم عقیده شان این می‌شود که اینگونه اشخاص درصدد بر هم زدن مجلس هستند و در حقیقت این اتفاق جمهور بود و تمام مردم لازم میدانند که همه قسم حمایت از مجلس نمایند تمام این داد و بیدادها بجهة این بود که مردم این مرد رامخالف مجلس میدانستنداین بود که آقا هم پذیرفتند و رفع غائله شد دیگر بعضی از فضولها دست از فضولی برنداشته و واقعا احترام را رعایت نکردند بیجا بود خدا نیامرزد مرا و ذلیل کند مرا اگر بدی اهل علم را بخواهم من می‌خواهم که تمام خانواده من در این مملکت از اهل علم باشند و محترم بمانند حالا با وجود آن تعهد سبب عدول چه بود هیچ کدام از ماها راضی بتوهین و تحقیر اهل علم نیستیم و خدا شاهد است که عقاید اهل مجلس هم همینطور است پس این رفتن سبب می‌خواهد.
اگر منشأ دارد باید رفع کرد واگر منشأ ندارد چرا رفتند با آن تعهداتی که با آقا سید محمدکردند دیگر این مخالفت چه بود اگر بد بود چرا کردند واگر خوب بود دیگر این مخالفت چیست عقیده ما این است که اهل علم بایست همه وقت متفق و همدست بوده باشند تا این طور نباشند مجلس نداریم پس باید فهمید داعی این کار چیست عقیده شما این است که بواسطه حرفهاییکه چند نفری گفته‌اند این ترتیب شده در حق اولیا و ائمه هم گفته‌اند و آنها هم تحمل کردند مقصود این است تمام همدست شده بدانیم جهة چه بوده.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – غیر از آنروز جمعه که چند نفری از وکلا هم بودند دیگر اتفاقی نیفتاد.
آقا سید حسن تقی زاده – همانطور که فرموده‌اید این مجلس برای حفظ اعراض واموال مردم است والبته شرافت اهل علم معلوم است عقیده بنده که این مجلس را تأسیس فرموده‌اید برای حفظ اسلام که برای بعضی از محسنات پس در این صورت برای حفظ این اساس مسئول هستید صحیح است اهل علم شرافت دارند ولی هر عالمی هر قدر شرافت داشته همین که از حد خود خارج شد و خلاف کرد آن شرافت از او سلب خواهد شد خود حضرت عالی و وکلا در این ماده کمال نجابت را بخرج دادید دو ماه صبر کردند چه اقدامها کرد فهرست سیئات او را در افواه مردم منتشر است.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – حال اگر صلاح میدانیدما بجهة اتمام حجة برویم حضرت عبدالعظیم ببینیم حرف آنها چیست.
حاج سید نصرالله – همانطور که آقای تقی زاده گفتند تا حال هر چه گفتگو می‌شد گمان می‌کردند بر تخریب مجلس حرکتی نشده وهمه وقت همه ساکت بودند و هیچ وقت هم مجلس باکسی طرف نبوده ولی رفتن حجج اسلام در صورتیکه آنها بپذیرند مضر نیست.
رئیس- در باب مطلبی که آقایان فرمودند محتاج بمذاکره است گفتگو شود.
محقق الدوله – مستقیما رفتن آقایان صحیح نیست باید بفرستادن رسول و نوشتن مکاتب معلوم شود که علت رفتن چیست.
آقا شیخ حسین – علما باید محترم باشند هیچ کس هم باین مجلس صدمه نمی‌تواند وارد بیاورد از برای این که خلق بدانند این مجلس همه قسم در مقام حفظ دین است با این ترتیبات باز هم خوب است آقایان بروند و آنها را بیاورند.
وکیل الرعایا- با آن مطالبی که ملا محمدآملی بالای منبر گفت باز هم بایست رفت بآنها التماس کرد و آنها را آورد.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – اینها شرعا هیچ حقی و حرفی ندارند مگر اینکه از همان مطالبی باشد که آن روز گفته شد که حکایت پیراهن عثمان باشد آقایان کاغذ بنویسند آنها هم جواب بنویسند.
آقا سید حسن تقی زاده – همانطور که در نظم داخلی مملکت وزارت و حکومت‌ها مسئول هستند همینطور هم در این موارد علما مسئول هستند آقایان در اینموقع نباید بروند شان آنها اجل است بعلت اینکه آنها ده دفعه قسم خوردند باز مخالفت کردند در اینصورت رفتن آنها با اینکه فساد آنها بیک اندازه ظاهر شد بحکم شریعت اخراج شدند خوبست بنویسند تا اینکه مطالب آنها معلوم شود.
آقا سید مهدی – آن روز آقای سید محمد فرستاد آقا شیخ فضل الله را آوردند گفتند باید اتحاد کرد ایشان هم قسم یاد کردند و جهة این اتحاد شیرینی صرف شد معهذا مخالفت کردند ولی در باب رفتن حجج اسلام بجهت رفع شبهه یکدفعه ضرر ندارد.
سید الحکما – مادامیکه باین اشخاص از خارج مدد می‌رسد بر فرض علما هم بروند و قسم هم بخوردند حالا میایند باز همان کار را خواهند کرد در حضور ده نفر از وکلا در خانه آقا میرزا سید محمد قسم یاد کرد که مخالفت نکند باز مخالفت کرد.
مستشارالدوله – ممکن است رفتن آقایان منتج نتیجه نشود واز این جهت توهین شده و همین توهین، توهین مجلس است و همینطور رفتن آقایان چنین بنظر می‌آید که یک چیزی در کار بوده واز طرف مجلس هم اقدامی شده با این وصف رفتن و عذر خواستن حسنی ندارد.
آقا سید حسن تقی زاده – رفتن آقایان بهیچوجه صحیح نیست بجهت آنکه برفرض برگشتند آنوقت همین شخص سابق الذکر آیة الله می‌شود.
آقا میرزا ابراهیم آقا – خوبست مقصود آنها معلوم شود که چه میگویند.
رئیس- غیر از سه نفر کسی نیست که رأی بدهد برفتن آقایان.
حاجی میرزا علی آقا - بواسطه افعالی که کردند مشهود و محسوس شد که اینها مخالف مجلس و در صدد تخریب قائمه اساس اسلامند واین آیه در مورد ایشان تجربه وامتحان شد ولورد والحادو الما بهواعنه.