تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی آریامهر
| درگاه علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | درگاه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر |
تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی آریامهر - در چهل و هشتمین سالگرد زادروز اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر، آیین تاجگذاری شاهنشاه ایران برگزار شد. در این روز برای نخستین بار در تاریخ ایران بر سر شهبانوی ایران تاج نهاده شد و بدین سان شهبانوی ایران نایب‌السلطنه گردید. جشن و آیینی که ۲۶ سال به سبب اشغال کشور از سوی ارتش شوروی و انگلستان و آشفتگی و درماندگی مردم ایران فرافکنده شده بود. آیین تاجگذاری شاهنشاه و شهبانوی ایران نُمادی شد برای گشوده شدن دروازه‌های تمدن بزرگ، جامعه‌ای که در آن به زنان حقوق برابر سیاسی و اجتماعی با مردان داده شد، جامعه‌ای که رفاه برای همه مردم ایران فراهم گردید و جامعه‌ای که در آن رژیم ارباب رعیتی و فئودالیسم برچیده شد و کشاورزان زمینداران و مالک شدند، جامعه‌ای با تضمین بیمه‌های اجتماعی، بیمه درمانی، بیمه بیکاری و بیمه بازنشستگی برای همه، آموزش رایگان از کودکستان تا پایان دانشگاه، سهیم بودن کارگران در سود کارخانه‌ها، ملی کردن آب‌ها و جنگل‌ها و چراگاه‌ها و نگاهبانی از محیط زیست و بسیاری رفرم‌ها و دگرگونی‌های دیگر که بهشتی روی کره زمین شده بود. اعلیحضرت همایون محمد رضا شاه پهلوی آریامهر هر چه را که در آغاز شاهنشاهی خود به مردم ایران قول داده بودند تا این زمان به انجام رساندند و کشور ایران را در رده‌های کشورهای پیشرفته و مدرن و ملت ایران را در رده ملت کهن، ارجمند و درجه یک دنیا قراردادند، ایرانی که امروز می‌بایستی از هموندان هشت ملت والای دنیا یا همان G8 باشد، چنانچه ایران مشروطه پارلمانی شاهنشاهی می‌ماند. با مشروطه پارلمانی شاهنشاهی، کشور ایران گذشته‌ای طلایی داشت. بیاییم با برقراری دوباره مشروطه پارلمانی شاهنشاهی آینده روشن و طلایی را برای کشور و مردم ایران تضمین کنیم. پنجاهمین سالگرد تاجگذاری اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی را در روز چهارم آبان ماه زادروز فرخنده آریامهر شاهنشاه ایران را جشن بگیریم و راه مشروطه پارلمانی شاهنشاهی را دنبال کنیم زیرا که آریامهر شاهنشاه ایران، آینده ایران را به قانون اساسی مشروطه و ولیعهد ایران سپردند.
از روز چهارم آبان ماه ۱۳۴۶ تا یازدهم آبان ماه در سراسر ایران جشن‌های تاجگذاری، زادروز شاهنشاه آریامهر و والاحضرت همایون ولیعهد ایران برگزار شد. در چارچوب این جشن‌ها تالار رودکی گشایش یافت، لوح یادبود ساختمان برج شهیاد آریامهر نهاده شد و بزرگترین نمایشگاه صنعت ایران برای نشان دادن پیشرفت اقتصاد و صنعت کشور گشوده شد. مردم ایران شهرها و روستاهای خود را آذین بستند و کارناوال شادی به راه انداختند و روزها و شب‌ها به نواختن موسیقی و دست افشانی و پایکوبی پرداختند. نیروهای مسلح شاهنشاهی ایران در سان و رژه چهار ساعته نیرومندی خود را در حفظ استقلال و امنیت کشور به نمایش گزاردند.
اصل سی و پنجم پایه قانون اساسی مشروطه ایران می‌گوید:[۱] سلطنت ودیعه‌ای است که به دهش اهورایی از سوی ملت به پادشاه واسپرده شده است. این هدیه اهورایی در روز ۲۰ شهریور ماه ۱۳۲۰ به ولیعهد ایران محمدرضا پهلوی پس از ادای سوگند پادشاهی از سوی مجلس شورای ملی، نماینده مردم سراسر ایران به اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی داده شد. در این زمان امنیت و استقلال کشور ایران به خطر افتاده بود. ایران از سوی دو ارتش شوروی و بریتانیا اشغال و اداره کشور به دست نظامیان شوروی و بریتانیا بود. روشن بود که در این زمان جایی برای برگزاری جشن تاجگذاری وجود نداشت. با اراده و خواست اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آیین و جشن تاجگذاری به زمانی در آینده فرافکنده شد که شاهنشاه آرامش خاطر یافته باشند که کشور و ملت در امنیت و ملت ایران در رفاه اجتماعی و سیاسی به سر می‌برند.
در روز ۱۸ شهریور ماه ۱۳۴۶ مجلس موسسان سه اصل ۳۸ و ۴۱ و ۴۲ متمم قانون اساسی را دگرگون ساخت، بدین سان که ولیعهد ایران در بیست سالگی می‌تواند شاهنشاه ایران شود و اگر به این سن نرسیده باشد شهبانو مادر ولیعهد بی درنگ نیابت سلطنت را خواهند داشت.
در روز ۴ آبان ماه ۱۳۴۶ در چهل و هشتمین زادروز محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در کاخ گلستان آیین تاجگذاری اعلیحضرت همایون شاهنشاه محمد رضا شاه پهلوی آریامهر برگزار شد و شاهنشاه دیهیم پادشاهی را پس از بیست و شش سال بر سر خود نهادند. در این آیین شاهنشاه تاج بر سر علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی گذاشتند و علیاحضرت نایب‌السلطنه ایران شدند. شامگاه چهارم آبان تالار رودکی گشایش یافت و اپرای سرزمین آریامهر در سه بخش زال و رودابه، عشق و دلقک و جشن دهگان اجرا شد. روز پسین ۵ آبان ماه سان و رژه ارتش شاهنشاهی ایران انجام گردید. شامگاه از سوی نخست وزیر میهمانی در کاخ وزارت امور خارجه برگزار شد که در آن همه بزرگان کشوری و لشکری و سفیران یا نمایندگان سیاسی دیگر کشورها در دربار شاهنشاهی ایران به این میهمان فراخوانده شده بودند. جشن سالانه ورزش، جشن زادروز همایونی در پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در روز ششم آبان ماه برگزار شد. پیش از آغاز برنامه ورزشی شهردار تهران لوحی به فرم لوحه‌های هخامنشی از طلای ناب از سوی مردم ایران به نشان پیمان وفاداری به شاهنشاه پیشکش کرد. شامگاه وزیر دربار شاهنشاهی میهمانی شامی در هتل هیلتون برپاکرد و در این جشن هنرمندان از گوشه و کنار ایران با جامه‌ها و سازهای محلی هنر ایران را به نمایش گزاردند.
روز چهارم جشن‌ها، شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی بزرگترین نمایشگاه صنعتی ایران را گشودند و از غرفه‌های کارخانه‌های ایران بازدید کردند. شامگاه اعلیحضرتین به جشن ارتش شاهنشاهی در باشگاه افسران با بیش از ۲۰۰۰ تن میهمان پیوستند و به تماشای برنامه‌های هنری به شیوه و با جامه‌های ایران باستان نشستند.
بامداد روز پنجم جشن روز کودک در پیشگاه علیاحضرت شهبانو فرح و والاحضرت ولیعهد از سوی انجمن ملی حمایت کودکان در آموزشگاه حرفه‌ای فرح پهلوی برگزار شد.[۲] پیش از نیمروز امیرعباس هویدا در جشن بازرگانان و بازاریان و اصناف در بازار تهران شرکت کرد. ساعاتی پس از نیمروز زادروز والاحضرت ولیعهد رضا پهلوی در میدان امجدیه جشن گرفته شد. هم چنین ساعاتی پس از نیمروز چهار کارناوال شادی با شرکت هنرمندان شهرستانی، آشوری‌ها، ورزشکاران باشگاه جعفری و هنرپیشگان فیلم‌ها در خیابان‌های تهران به راه افتاد و هزاران تن از مردم پایتخت در دو سوی راستای کارناوال ایستاده بودند و شادی و هلهله کردند. درازای کارناوال بیش از یک کیلومتر بود که از میدان برابر پارک فرح همان میدان جلالیه به راه افتاد و پس از پیمودن بلوار - خیابان پهلوی - خیابان شاهرضا - خیابان فردوسی - خیابان شاه - نادری - سیمتری - امیرآباد دوباره به میدان جلالیه بازگشت.
روز ششم شاهنشاه آریامهر در مشهد در تالار آستان قدس رضوی آیین سلام مبعث را با مردم مشهد جشن گرفتند و روز هفتم در استان فارس در جشن‌های باشکوهی که در سراسر شیراز و دیگر شهرها و روستاهای این استان برگزار شد شرکت کردند.
شاهنشاه در بیشتر سخنرانی‌های خود یادآور شدند که « قدرت شاهنشاه از سوی ملت به ایشان داده شده است و همواره از پیوند ناگسستنی میان شاه و ملت سخن گفتند. شاهنشاه کوشش کردند که برای ملت مفهوم سلطنت پارلمانی را روشن سازند و اینکه قانون اساسی مشروطه چه معنایی دارد و اینکه اساس مشروطه یا قدرت مردم برچیده شدنی نیست. مردم ایران امروز می‌باید این پایه و اساس را بدانند که ملت است که قدرت را در دست دارد و هیچ رهبر، شورای تشخیص مصلحت نظام، شورای نگهبان ، سپاه پاسداران، سپاه بسیج نمی‌توانند قدرت ملت را از ایشان بگیرند. قدرت در دست ملت است و بس!
پادشاهی محمدرضا پهلوی ولیعهد ایران
در تاریخ سوم شهریور ماه ۱۳۲۰ نیروهای ارتش انگلستان و روسیه خاک ایران را اشغال کردند. هشتم شهریور ماه ایران را نیروهای انگلیس و روسیه به سه بخش تقسیم کردند. بخش شمالی در اشغال شوروی بود و بخش جنوبی که منطقه نفتی ایران را نیز دربرمی‌گرفت در اشغال ارتش انگلیس درآمد. تنها منطقه میانی ایران یعنی تهران و پیرامون آن برای ایران باقی ماند. ۲۳ شهریور ماه ۱۳۲۰ سفیرهای انگلیس و روس به رضا شاه اولتیماتوم دادند که تا نیمروز ۲۶ شهریور ماه باید کناره‌گیری کند و اگر کناره نگیرد، تهران اشغال خواهد شد، شاهنشاهی ایران براندخته خواهدشد و یک دولت اشغالی از شوروی و انگلیس بوجود خواهد آمد. بامداد روز ۲۵ شهریور ماه ۱۳۲۰، اعلیحضرت رضا شاه بزرگ از شاهنشاهی ایران به نفع ولیعهد بیست و یک ساله محمدرضا پهلوی کناره گرفتند. ساعت نه و سی دقیقه، مجلس شورای ملی کناره‌گیری رضاشاه را پذیرفت و ساعت ۴ پس از نیمروز، ولیعهد ایران، محمد رضا پهلوی در برابر مجلس شورا ملی و نمایندگان سوگند خورد و پادشاه ایران شد.[۳]
با اینکه رضا شاه بزرگ کناره‌گرفت، در همان روز ۲۶ شهریور ماه ۱۳۲۰ ارتش‌های شوروی و انگلیس تهران را اشغال کردند و حکومت را زیر کنترل خود درآوردند. در روز ۵ آبان ماه سفیران شوروی و انگلیس به آگاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی رساندند که قدرت در دست ماست. پس از سه ماه در روز ۶ بهمن ماه ۱۳۲۰ مجلس شورا قانون قرارداد سه قوا در ایران را تصویب کرد. این قانون از سوی نخست‌وزیر محمدعلی فروغی دستینه شد و از سوی سفیران شوروی و انگلیس تایید نهایی گردید. بر پایه پیمان سه دولت تمامیت ارضی ایران و هم چنین بیرون رفتن ارتش شوروی و انگلیس در پایان جنگ جهانی دوم ایران تضمین شد. ایران نیز متعهد شد که با نیروهای شوروی و انگلیس همکاری کند، پروانه استفاده از راه‌های کشور و سیستم مخابراتی کشور را به شوروی و انگلیس بدهد و نیروی کارگر و ابزار نیازین را برای شوروی و انگلیس فراهم آورد. شوروی و انگلستان روزنامه‌ها و رادیو را سانسور کردند تا ایرانیان درباره اشغال ایران و استفاده از منابع کشور آگاهی نیابند. در آذر ماه ۱۳۲۱ نیروهای امریکایی نیز وارد ایران شدند و آغاز به ساختن پرشن کریدور کردند. پرشن کریدور راهی بود از شمال به جنوب ایران که برای رساندن مهمات و دیگر ابزار جنگی از شاخاب پارس (خلیج فارس) تا دریای مازندران و سپس از آنجا به شوروی می‌رفت.
۹ آذر ماه ۱۳۲۲، در کنفرانس تهران روزولت، چرچیل و استالین اعلامیه سه دولت امریکا، بریتانیا و شوروی را دستینه کردند که در آن تضمین شد که قوای متفقین ایران را پس از پایان جنگ جهانی دوم ترک خواهند کرد و ایران خسارت جنگ برای این مدت را خواهد گرفت. پیش نیاز این قرارداد این بود که دولت ایران به آلمان اعلان جنگ بدهد. سرانجام دولت ایران در ۱۷ شهریور ماه ۱۳۲۲ به دولت آلمان اعلان جنگ داد.[۴]
پس از پایان جنگ جهانی دوم نیروهای امریکایی و انگلیس به تخلیه نیروهای خود از ایران پرداختند. استالین نیروهای خود را از ایران بیرون نبرد بلکه بسیار آشکار در آبان ماه ۱۳۲۴ به بنیاد و پشتیبانی از جنبش‌های جدایی‌خواهی بخش‌هایی از ایران پرداختند و کار به جایی رسید که ارتش سرخ شوروی از ورود نیروهای پلیس و ژاندارمری ایران به آذربایجان و کردستان جلوگیری کرد. کردها جمهوری مهاباد را با پشتیبانی شوروی به راه اندختند و در آذربایجان، جعفر پیشه‌وری با همدستی شوروی فرقه دمکرات آذربایجان را بر پانمود. بر پایه مدارک سازمان مخفی اطلاعات ارتش، استالین برنامه داشت که در تهران یک حکومت کمونیستی برقرار کند و این حکومت کمونیستی دست نشانده شوروی با اشغال دایمی ایران موافقت نماید و آن را تصویب کند.
سرانجام ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد از شوروی شکایت برد. درخواست دادخواهی ایران نخستین شکایت داده شده به شورای امنیت سازمان نوبنیاد ملل متحد بود. سرانجام استالین وادار به بیرون بردن ارتش سرخ از ایران شد. روز ۲۱ آذر ماه ۱۳۲۵ روز نجات آذربایجان روزی بود که یکان‌های ارتش شاهنشاهی به فرماندهی محمدرضا شاه پهلوی در میان شور و هیجان و فریادهای شادی مردم وارد تبریز و رضاییه شد و استان‌های شمالی ایران را از چنگ استالین و مزدورانش بیرون آورد و غائله جداسازی‌ها و سرسپرده‌ها در آن زمان پایان یافت. با پیاده شدن برنامه‌های عمرانی و شادمانی همگانی با آزادی کارگر و برزگر و زنان ایران و آزادی‌های اجتماعی به مردم ایران چهره ایران و ایرانی دگرگون شد. با آغاز برنامه عمرانی چهارم که شکوفایی و گسترش اقتصاد ایران با شتابی باورنکردنی پیش می‌رفت و مردم ایران سال‌های رفاه و امنیت و آسایش و آرامش را آغاز می‌کردند، شاهنشاه آریامهر برآن شدند که تاجگذاری‌اشان را که به رفاه مردم ایران و امنیت در کشور ایران فرافکنده بودند، پس از ۲۶ سال در کنار مردم میهن‌دوست و شاهدوست ایران جشن بگیرند.
دگرگونی اصل سی و هشتم قانون اساسی و لوح سپاس مردم ایران
سه اصل ۳۸ -۴۱ -۴۲ متمم قانون اساسی از سوی مجلس موسسان در روز شنبه ۱۸ شهریور ۱۳۴۶ خورشیدی دگرگون شدند:
اصل سی و هشتم: در موقع انتقال سلطنت ولیعهد وقتی می‌تواند شخصا امور سلطنت را متصدی شود که دارای بیست سال تمام شمسی باشد. اگر به این سن نرسیده باشد شهبانو مادر ولیعهد بلافاصله امور نیابت سلطنت را به عهده خواهد گرفت مگر این که از طرف پادشاه شخص دیگر به عنوان نایب‌السلطنه تعیین شده باشد. نایب‌السلطنه شورایی مرکب از نخست وزیر و روسای مجلسین و رئیس دیوان عالی کشور و چهار نفر از اشخاص خبیر و بصیر کشور با انتخاب خود تشکیل و وظائف سلطنت را طبق قانون اساسی با مشاوره آن شورا انجام خواهد داد تا ولیعهد به سن بیست سال تمام برسد. در صورت فوت یا کناره‌گیری نایب‌السلطنه شورای مزبور موقتا وظائف نیابت سلطنت را تا تعیین نایب‌السلطنه از طرف مجلسین از غیر خانواده قاجار انجام خواهد داد. ازدواج شهبانو نایب السلطنه در حکم کناره‌گیری است.
در روز ۳ آبان ماه ۱۳۴۶ در نشست مشترک مجلس سنا و مجلس شورای ملی و با بودن هیات دولت، وزیر دربار شاهنشاهی و شمار بسیاری از بزرگان کشوری و لشکری و نمایندگان سیاسی دیگر کشورها در دربار شاهنشاهی تصمیم قانونی دو مجلس در پیشکش "لوحه سپاس ملت ایران" به شاهنشاه آریامهر رهبر خردمند ایران تصویب شد:
- به مناسبت آیین فرخنده تاجگداری، به پاس کوشش‌های بسیار ارزنده رهبر بزرگ انقلاب شاه و مردم و پیشوای پیکار جهانی با نادانی و برای حق‌شناسی از مجاهدت‌های گرانبهای شاهنشاه ایران زمین در دوران سلطنت پرافتخار خود مجلسین ایران در جلسه مشترک سوم آبان ماه یک هزار و سیصد و چهل و شش به موجب تصمیم قانونی سپاس ملت ایران را به پیشگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر تقدیم می‌دارد.
آغاز جشن‌های تاجگذاری - چهارم آبان ماه ۱۳۴۶ زادروز همایونی
آیین تاجگذاری با شکوه ویژه‌ای از کاخ مرمر آغاز شد. ساعت ده و ده دقیقه کالسکه‌های سلطنتی از کاخ مرمر به راه افتادند. مردم از بامدادان در راستای کاخ مرمر تا کاخ گلستان در جایگاه‌هایی که برایشان ساخته شده بود چشم به راه کالسکه شاهنشاهی بودند. دل‌های مردم که در دو سوی خیابان ایستاده بودند می‌تپید. در خیابان پهلوی و سپه که آغاز راه بود چشم‌ها به در کاخ مرمر دوخته شده بود، کوتاه زمانی در بزرگ کاخ مرمر باز شد و کالسکه زیبای شاهنشاهی ایران بیرون آمد. یک گردان پیاده گارد شاهنشاهی با دسته موزیک پیشاپیش موکب همایونی راه می‌رفت و به دنبال آن یک اسواران نیزه‌دار گارد شاهنشاهی در دو سوی کالسکه قرارداشتند. غریو شادی و ابراز شور و هیجان مردم زمانی که موکب همایونی و والاحضرت ولیعهد از چهار راه پهلوی پایین گذشت به اوج خود رسید. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو با تکان دادن دست به مردم پاسخ می‌دادند. شاهنشاه آریامهر کلاه پهلوی بر سر و علیاحضرت شهبانو پیراهنی سپید با آستین‌های بلند و گشاده بر تن داشتند. والاحضرت ولیعهد یونیفورم دانشجویان دانشکده افسری را پوشیده بودند. در کالسکه نخست شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو نشسته بودند و پشت کالسکه تیمسارسپهبد منصور افخم ابراهیمی آجودان مخصوص همایونی با شمشیر کشیده راه می‌رفت. تیمسار سرتیپ چنگیز وشمگیر درفش شاهنشاهی را در دست داشت. تیمسار سرلشکر عزیزالله کیانی و تیمسار سرلشکر مصطفی امجدی در دو سوی درفش سوار بر اسب به حال شمشیرکش و تیمسار سرتیپ حسین جهانبانی آجودان مخصوص شاهنشاه راه را می‌پیمودند. در کالسکه دوم که چهار اسب سیاه آن را می‌کشید والاحضرت ولیعهد نشسته بود. پیشاپیش و در دو سوی کالسکه دو یساول راه می‌رفتند و به دنبال آن تیمسار سرتیپ چنگیز وشمگیر درفش شاهنشاهی و تیمسار سپهبد عبدالحسین داوری زنجانی و تیمسار سرلشکر علی کریملو آجودان‌های ویژه سواره به حال شمشیرکِش و یک اسواران نیزه دار گارد شاهنشاهی قرار داشتند. موکب همایونی شکوه ویژه‌ای داشت از چشم‌های مردم اشک شوق روان بود. مردم کف خیابان‌ها را با پرتاب گل‌های سرخ میخک و گلایول پوشانده بودند. اعلیحضرتین از خیابان‌های پهلوی، سپه، ضلع جنوبی میدان سپه، خیابان ناصر خسرو گذشتند و در میان ابراز هیجان بی همانند مردم از در شمال شرقی وارد کاخ گلستان و آنگاه تالار برلیان شدند.
آیین تاجگذاری در ساعت ۱۰ و پنجاه دقیقه روز چهارم آبان ماه با ورود درفش شاهنشاهی و پرچم سه رنگ شیر و خورشید نشان ایران به تالار موزه کاخ گلستان آغاز گردید و با بیانات شاهنشاه به پایان رسید.
ساعت ده و چهل دقیقه موکب همایونی وارد کاخ گلستان شد. اعلیحضرتین چند دقیقه‌ای را در تالار برلیان ماندند. ساعت ده و پنجاه دقیقه درفش شاهنشاهی و پرچم کشوری با شکوه به تالار موزه برده شد. در این هنگام همه باشندگان به احترام به پاخاستند. پیشاپیش درفش و پرچم تیمسار ارتشبد رضا عظیمی ژنرال آجودان شاهنشاه راه می‌رفت. پرچم‌ها در دو سوی تخت شاهنشاهی قرارداده شد. ساعت ده و ۵۳ دقیقه والاحضرت ولیعهد وارد شدند و در سوی چپ تخت نادری ایستادند. پس از سه دقیقه علیاحضرت شهبانو با جامه‌ای سپید و حمایل آبی رنگی که بر روی آن افکنده بودند وارد شدند. دو سوی شهبانو بانو دیبا و لوییز قطبی و پشت سر شهبانو ۶ دوشیزه که شنل شهبانو را در دست داشتند بودند. پس از سه دقیقه شاهنشاه آریامهر با آیین باشکوهی وارد شدند. پشت سر همایونی رییس کل تشریفات، رییس ستاد بزرگ ارتش،، فرماندهان نیروهای سه گانه و رییس‌های انتظامی کشور، و ده تن از آجودان‌های لشکری، رییس شورای عالی تاجگذاری، رییس دفتر مخصوص، وزیر دربار شاهنشاهی و تنی چند دیگر وارد تالار شدند. شاهنشاه بر تخت نادری نشستند و علیاحضرت و ولیعهد نیز بر سندلی خود قرارگرفتند. در این هنگام یک گروه شیپورچی که بیرون از تالار بودند آهنگی نواختند و بی‌درنگ درفش شاهنشاهی بر فراز جایگاه به اهتزاز درآمد. در این هنگام همه کسانی که سرافرازی این را داشتند که کمربند، شمشیر، شنل و عصا و تاج پهلوی و تاج شهبانو را به تالار بیاورند در برابر تخت شاهنشاهی قرارگرفتند. تاج پهلوی بر روی دست‌های تیمسار شفقت و تاج علیاحضرت شهبانو بر روی دست‌های تیمسار سپهبد مین باشیان آورده شد. امام جمعه تهران گامی به جلو نهاد و آیه‌ای خواند. آنگاه شاهنشاه آریامهر کمربند خود را بازکردند و کمربند پادشاهی را بستند و شمیشر را نیز به کمر آویختند. شنل ویژه شاهنشاهی را تیمسار یزدان پناه و علم به دوش اعلیحضرت انداختند.
سرانجام لحظه‌ای که ملتی بزرگ و کهن، بیست و شش سال چشم به راه آن بود رسید. ساعت ۱۱ و ۷ دقیقه شاهنشاه دیهیم شاهنشاهی ایران را بر سر نهادند و دستواره (عصا) شاهنشاهی را به دست گرفتند. در این هنگام سدای شلیک ۱۰۱ تیر توپ در تهران بلند شد و سرود ملی ایران نواخته شد و بانگ اذان شنیده شد، ناقوس کلیساها، سوت کارخانه‌ها، کشتی‌ها، لکوموتیوها به سدا درآمد و نقاره‌چی‌ها آهنگ ویژه باستانی را نواختند.
آنگاه علیاحضرت فرح در برابر شاهنشاه آریامهر قرارگرفتند و روی یک بالش طلایی رنگ زانو بر زمین گذاشتند. شاهنشاه آریامهر تاج را بر سر علیاحضرت شهبانو نهادند و دست شهبانو را گرفتند و علیاحضرت به پاخاستند.
نخست امیر عباس هویدا نخست وزیر پیش آمد و تهنیت گفت: ... شاهنشاها در این روز فرخنده ملت ایران به شکرانه این همه افتخاراتی که از توجهات شاهنشاه آریامهر نصیبش گردیده یک چنین آیین بی نظیر و جشن و سروری را در سراسر کشور برپا داشته است که در آن روشنایی‌ها و درخشندگی‌ها از نور دیدگان و سدای قلب‌ها متجلی گشته است و به یک چنین زینت معنوی این جشن بزرگ است که امروز فرد فرد ملت ایران افتخار و مباهات می‌نماید و از جان و دل شکر و سپاس بی پایان خود را به شاهنشاه معظم خود تقدیم می‌دارد. تنها زوایای روح و قلب فرد فرد ملت ایران نیست بلکه تاریخ جهانی گواه بارز این حقیقت است که موجودیت ایران به صورتی تفکیک ناپذیر با سلطنت باستانی ما بهم پیوسته بوده و همین پیوند قلبی ناگسستنی است که در کشاکش دوران ضامن بقا و دوام کشور و ملت ایران بوده است. دوران شهریاری شاهنشاه آریامهر در دقیقترین و حساترین لحظات تاریخ کشور و ختی تاریخ جهان که نائره جنگ جهانی دوم سراسر گیتی را گرفته بود آغاز گردید و در آن روزگاران پر صعوبت و متلاطم که از خاطره‌ها و تاریخ جهان هیچوقت محو نخواهد شد شاهنشاه عالیترین مظاهر فداکاری را برای ملت خود به منصه ظهور رسانیدند. با عنایت خداوندی کشور را از گزند حادثه‌ها نجات بخشیدند و پس از تحکیم ثبات سیاسی ارتقای اجتماعی واقتصادی کشور را وجهه همت عالی خود قراردادند و با استقرار عدالت اجتماعی راه و رسم ترقی و تعالی ملت ایران را بر اساس آن اصول بنیانگذاری فرمودند و در این موقع که در سراسر کشور یک چنین آیین بزرگ ملی برگزار می‌شود فردفرد ملت ایران که در سایه رهبری‌های شاهنشاه خود هر روز سعادتمندتر گشته و انوار رفاه در کانون خانواده‌ها درخشان تر گردیده است.
سپس مهندس شریف امامی رییس مجلس سنا تهنیت گفت:
پادشاهی که در عرض بیسن و شش سال سلطنت خود آن چنان تحولات عظیم و انقلاب اصیلی را بوجود آورده که ملت و مملکت را به مدارج عالی ترقی رسانده است و بالنتیجه در تمام شئون کشور اصلاحات و دگرگونی‌های فراوانی صورت گرفته است. امروز ملت ایران به پاس فداکاری‌ها و تلاش‌های مداوم شاهنشاه دادگستر آنچه در دل دارد در طبق اخلاص می‌گذارد و با غریو شادی به جشن و سرور می‌پردازد و با سدای «جاوید شاه» مراتب وقاداری وایمان واخلاص واقعی خود را ظاهر می‌سازد. ... فرصت را غنیمت می‌شمارد و با یک دنیا خوشوقتی و شادی از طرف خود و نمایندگان مجلس سنا و به نمایندگی قاطبه ملت ایران با تقدیم عالیترین احساسات صادقاه این جشن فرخنده و با شکوه را به پیشگاه اعلیحضرتین از صمیم قلب تبریک و تهنیت عرض می‌کنم....
رییس مجلس سنا در پایان گفت: اینک به مناسبت آیین تاجگذاری سپاس ملت ایران را که به تصویب قانونی مجلسین رسیده است تقدیم می‌نماید.
در این هنگام مهندس عبدالله ریاضی رییس مجلس شورای ملی تهنیت گفت:
شاهنشاه آریامهرا: در این روز پیروز که به پیروی از آیین کهن و سنت باستانی ایران به تایید الهی اورنگ شاهنشاهی به زیور پیکر دلاور آن شاهنشاه بزرگ آراسته گشت و تاج کیانی از تارک تابناک آن فرزند برومند میهن وآن یادگار نامدار کورش و داریوش کبیر زیب و زینتی دیگر و رونق و شکوهی از سر گرفت، خورشید اقبال به چهره آمال دوستان تابید و دیده بخت دشمنان در شب تار محنت بارشان خوابید.... شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران به شادکامی و پیروزی تاج شاهنشاهی بر سر می‌نهند. از پیشگاه مبارک اجازه می‌خواهد تا از جانب خود و هیات رییسه و نمایندگان مجلس وعموم افراد ملت ایران این مراسم با شکوه ملی را به پیشگاه مبارک آن پیشوای دادگستر و شهریار عدالت پروز و علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران و والاحضرت همایون ولیعد و خاندان جلیل سلطنت و عموم افراد ملت تبریک عرض کرده، صمیمانه برای سلامت اعلیحضرتین و والاحضرت ولایتعهد دعاکند. دعایی که عموم ایرانیان همزبان با فرشتگان آسمان برای استجابت آن به درگاه حضرت احدیت آمین خواهد گفت. شاهنشاه زنده و پایدار بماند تا نهالی را که به دست پر برکت خود برای سعادت ملت خویش کشته است آن طور که آرزو دارد و آرزو داریم بارور و برومند کند و به ثمر برساند.
آنگاه دکتر لطفعلی صورتگر استاد دانشگاه پهلوی چامه تاجگذاری را که خود سروده بود خواند.
| عالم آرا شد ز شاهنشاه ایران تاج و گاه | آریامهر آن شه دریا دل ایران پناه | |
| گیتی افروز آفتاب دودمان پهلوی | نیک اندیش و نکوکردار شاه نیکخواه | |
| داریوشی داد و بینش، کورشی رای و خرد | اردشیری فره و نوشیروانی دستگاه | |
| ای ز داد و دانش و مردی گرفته از تو زیب | در جهان تاج شهنشاهی و سربازی کلاه | |
| رفته در دوران تو بیداد اندر خواب مرگ | زانکه بیداری به پاس کشور ای فرزانه شاه | |
| تا شده دانش زتو بر خاک ایران نورپاش | برنشسته جهل از فر تو در روز سیاه | |
| جز تو ای شاه بلند اختر کس از شاهان ندید | با همه لشکر که داری دارد از دانش سپاه | |
| بر زن و بر مرد یکسان پرتو مهر تو تافت | کت بداراد ایزد پاک از بد دوران نگاه | |
| ای بسا غرنده رودا کامدت زیر مهار | تا برویاند ز خاک خشک از هر سو گیاه | |
| زانسوی کارون فراتر تا فراز هیرمند | کشور از سعی تو آبادان و مردم در رفاه | |
| ای زنه فرمانت صافی راه هرگون پیشرفت | وآن سه فرمان نوین روشنگر آن شاهراه | |
| کلک تو فرمان نویس و تیغ تو فرمانگزار | وآن دل داننده بر آن ایزدی فرمان گواه | |
| تا بخندد از پی نوروز مه اردیبهشت | تا بیاید پیش پیش ماه آبان مهر ماه | |
| بخت تو خندان و شهبانوی ایران شادکام | ایزد بی چون ولیعهد ترا پشت و پناه | |
| سال هر سالی به بار آید ترا نخل مراد | روز هر روزی بیفزاید خدایت فر و جاه | |
| تاج شاهنشاه و شهبانو جهان افروز باد | تا فروزانند بر چرخ برین خورشید و ماه |
سخنان شاهنشاه آریامهر
در این زمان معینیان رییس دفتر مخصوص شاهنشاه خطابه ملوکانه را به شاهنشاه داد. شاهنشاه آریامهر محمدرضا شاه پهلوی در سخنان خود در آیین تاجگذاری فرمودند:[۵]
- خداوند متعال را شکرگزارم که به من امکان داده است در مقام شاهنشاه ایران خدمتی را که در قدرت و توانایی من است نسبت به کشور و ملت خودم انجام دهم، و از درگاه احدیتش مسئلت دارم مرا در آینده نیز مانند گذشته در ادامه این خدمت موفق بدارد و ارشاد فرماید. تنها هدف زندگی من ارتقای روز افزون کشور و ملت ایران است و آرزویی به جز این ندارم که استقلال و حاکمیت این مملکت را حفظ کنم و ملت ایران را به پای مترقی‌ترین و سعادتمندترین جوامع جهان برسانم و عظمت دیرینه این سرزمین و افتخارات تاریخی آن را تجدید کنم و در این راه در آینده نیز مانند گذشته حتی از بذل جان دریغ نخواهم داشت.
- در این هنگام که تاج سلطنت کهنسالترین شاهنشاهی جهان را بر سر دارم و برای نخستین بار در تاریخ شهبانوی ایران نیز تاج بر سر نهاده است خود را بیشتر از همیشه در کنار ملت عزیز شرافتمند و میهن پرست خویش احساس می‌کنم و آرزو دارم که همواره لطف و عنایت کامله الهی شامل حال این ملت و مملکت باشد. برای من این احساس مایه خوشوقتی و مباهات است که امروزه من و ملتم با پیوند قلبی ناگسستنی به یکدیگر پیوسته‌ایم و دست در دست هم در راهی که متضمن عظمت و ترقی و سعادت ایران است پیش می‌رویم.
- به روان پاک همه آنهایی که در طول هزاران سال با فداکاری و جانبازی خود استقلال و حاکمیت شاهنشاهی ایران را حفظ کردند و این ودیعه گرانبها را به دست ما سپردند درود می‌فرستم و از درگاه قادر متعال مسئلت دارم همه ما را توفیق عنایت فرماید که به نوبه خود کشوری سربلندتر و ملتی مترقی تر و جامعه‌ای سعادتمندتر به دست آیندگان خویش بسپاریم و ولیعهد مرا نیز در مسئولیت خطیری که به عهده او نهاده شده است همواره یاری فرماید.
بازگشت از کاخ گلستان به کاخ مرمر
برابر با نیمروز شاهنشاه آریامهر با تاج پهلوی بر سر و دستواره شاهنشاهی به دست با شکوه بی همانندی به پهنه کاخ گلستان گام نهادند. چهره شاهنشاه را چنان بزرگی فراگرفته بود و با تبسمی شکوهمند به احترام باشندگان که در تالار ایستاده بودند پاسخ می‌دادند. هنرمندان هنرهای زیبا در این هنگام آهنگ ملایمی می‌نواختند و دسته کُر آواز می‌خواند. کوتاهی زمانی پشت سر شاهنشاه، علیاحضرت شهبانو به همراهی دوشیزگانی که سرافرازی کشیدن دنباله شنل علیاحضرت را داشتند گام به پهنه کاخ گلستان نهادند. سپس والاحضرت ولیعهد نیز از تالار موزه بیرون آمدند. در این هنگام پنج هزار تنی میهمانی که در جایگاه‌های باغ کاخ گلستان نشسته بودند، به پا خاستند و با کف زدن‌های پیوسته ابراز احترام کردند. دسته کر سمفونیک هنرهای زیبا آغاز به خواندن «سرود تاجگذاری» کرد. علیاحضرت شهبانو با تاج زیبایی که بر سر داشتند، بیست گام دورتر از شاهنشاه راه می‌رفتند و والاحضرت رضا پهلوی نیز بیست گام پس از شهبانو. در درازای زمانی که اعلیحضرتین و ولیعهد ایران روی فرش‌های قرمز در پهنه کاخ گلستان راه می‌رفتند، میهمانان درون و مردم بیرون از کاخ گلستان ابراز شور و هیجان می‌کردند و پیوسته سدای هلهله و شادی شنیده می‌شد.
شهبانو از تالار موزه به پهنه کاخ گلستان می‌روند
ساعت دوازده و ده دقیقه اعلیحضرتین به در خروجی باغ کاخ گلستان رسیدند و اندک زمانی برای رسیدن ولیعهد درنگ کردند. آنگاه اعلیحضرتین و والاحضرت ولیعهد سوار کالسکه شاهنشاهی شدند و به سوی کاخ مرمر روان شدند. کالسکه‌ها از سوی آجودان‌های نظامی و اسواران سوار و کالسکه‌چی‌های سواره و پیاده همراهی می‌شدند. کالسکه چی‌ها یونیفورم سرخ بر تن و کلاه سپید بر سر داشتند و روی سینه آنان ملیله دوزی شده بود. در این هنگام هیجان مردم به اوج خود رسید، زنان و مردم از دیدن اعلیحضرتین به گریه افتادند. هنگامی که کالسکه‌های شاهنشاهی به ته «خیابان داور» رسید و به سوی «باب همایون» پیچید، مردم به یک باره به سوی پارک شهر دویدند تا از خیابان خیام خود را به میدان سپه و خیابان‌های فرعی خیابان فردوسی برسانند و بار دیگر شاهنشاه و شهبانو را ببینند. موکب همایونی پس از گذشتن از خیابان‌های داور، باب همایون، میدان سپه، فردوسی، شاهرضا و پهلوی دوباره به کاخ مرمر بازگشت. موکب همایونی از پیچ هر خیابان که می‌گذشت فریاد شوق از جمعیت انبوهی که در دو سوی راستای گذر ملوکانه را پُرکرده بودند به هوا برمی‌خاست، از هوا گل می‌ریخت و از زمین نوای فریادهای جاوید شاه و سدای کف زدن‌های شورانگیز مردم در هوا می‌پیچید. در خیابان‌های فردوسی، میدان فردوسی و شاهرضا جمعیت انبوهی ایستاده بودند. در میدان فردوسی مردم بر روی کالسکه اعلیحضرتین و والاحضرت ولایتعهد نقل و گل می‌پاشیدند.
میهمانی علیاحضرت ملکه پهلوی
ساعت ۲۰ اعلیحضرت همایون و علیاحضرت شهبانو در کاخ مرمر در میهمانی که از سوی علیاحضرت ملکه پهلوی برگزار شده بود شرکت کردند. شاهنشاه فراک و نشان و حمایل و شهبانو جامه بلندی به رنگ قرمز با حمایل آبی دربرداشتند. پس از ورود اعلیحضرتین به تالاری که علیاحضرت ملکه پهلوی و والاحضرت شاهدخت‌ها و شاهپورها و خاندان شاهنشاهی ایران بودند، علیاحضرت ملکه پهلوی از اعلیحضرتین پیشباز نمودند و برای تاجگذاری تهنیت گفتند و ابراز شادمانی کردند. همه میهمانان چون هیات دولت، رییس دو مجلس سنا و شورای ملی، ژنرال‌های ارشد ارتش و گروهی از بزرگان کشوری و لشکری و همه سفیران خارجی با بانوان خود با پوشاک رسمی در تالار ایستاده بودند و چشم به راه ورود اعلیحضرتین بودند.
در میان میهمانان والاحضرت کیم آقاخان محلاتی، صدرالدین محلاتی، بیگم آقاخان محلایت و چند تن از شاهزادگان و بزرگان اروپایی دیده می‌شدند. در سراسر میهمانی دسته موزیک ویژه پرزیدنت پاکستان که برای آیین تاجگذاری به تهران آمده بودند در پهنه کاخ مرمر آهنگ‌های دلپذیر می‌نواختند. این میهمانی تا ساعت ۲۲ به درازا کشید و علیاحضرت ملکه پهلوی با ابراز مهربانی ویژه خود از میهمانان شاهنشاه باگرمی و شادی از این رویداد تاریخی پذیرایی می‌کردند.
شامگاه ۴ آبان ماه گشایش تالار رودکی
تالار رودکی از کارهای درخشان هنری معماران و مهندسین ایرانی به شمار می‌آید و جلال و شکوه ویژه‌ای دارد. تالار رودکی از مدرن‌ترین ساختمان‌های اپرا به شمار می‌رود در زمینی به پهنه ۱۵۷۰۰ متر مربع ساخته شده و ۲۷۰۰ متر مربع زیر بنا می‌باشد. تالار نمایش یک اشکوب هم کف با گنجایش ۵۸۰ تن و سه اشکوب بالکن دارد که رویهم رفته گنجایش ۱۵۰۰ تن را دارد. در کنار تالار اصلی چندین اتاق تمرین، گریم، استراحت هنرپیشگان، رهبر ارکستر و بخش‌های اداری و سالن ورودی و جای فروش بلیت با تهویه هوا، گرمای مرکزی، برق، آب و تلفن ساخته شده است. پهنه تالار اصلی نمایش به جز جای سن و بخش ارکستر ۳۶۰ متر مربع و بلندای آن تا سقف ۱۹ متر می‌باشد. سقف تالار گنبدی و فلزی است و در میان آن یک لوستر بسیار بزرگ کریستال به قطر ۷ متر آویخته شده است. از دیدگاه نمایش در ساختمان این تالار سن گردان آن است که اجرای هر گونه نمایشی را هموار می‌سازد.
شاهنشاه و شهبانو از میهمانی علیاحضرت ملکه پهلوی ملکه مادر رهسپار تالار رودکی شدند و ساعت ۲۲ و ده دقیقه شامگاه ۴ آبان ماه ۱۳۴۶ وارد جایگاه سلطنتی شدند. میهمانانی که در تالار بزرگ و بالکن‌ها قرارداشتند به پاخاستند و ابراز شور و هیجان نمودند و اعلیحضرتین با لبخند و تکان دادن دست پاسخ دادند. آنگاه سرود ملی ایران نواخته شد و پهلبد وزیر فرهنگ و هنر در برابر سن سخنان گشایش ساختمان اپرا را ایراد نمود. سپس یکی از استادان دانشگاه تهران قصیده‌ای را که در ستایش از شخصیت بارز اعلیحضرتین و بزرگداشت جشن‌های فرخنده تاجگذاری سروده بود خواند. آنگاه تالار در تاریکی فرورفت و پرده بالارفت و اپرای سرزمین آریامهر در سه بخش زال و رودابه، عشق و دلقک و جشن دهگان اجرا شد.
بخش نخست زال و رودابه در دو تابلو اجرا گردید. خواننده سولیست این برنامه بانو اِولین باغچه بان بود و رل زال و رودابه را بیژن مفید و افسانه دیهیم بازی کردند. کارگرانی پانتومیم از بانو منیر وکیلی بود و ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری در این برنامه شرکت کرد.
عشق و دلقک، کار «وردی» «ماکراس» به همراهی باله ملی ایران بر روی سن آمد. رل‌های گوناگون این تابلو را مرسده تحویلداری، هایده احمدزاده، آواک آبرامیان، ژینوس امیرشاهی، جمشید سقاباشی، آلک شاه نظریان، امین طاعتی، ماریون ویلانیان و والریک آبراهامیان بازی کردند و ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری با این برنامه همراهی نمود.
جشن دهگان اپرایی است در یک پرده که موسیقی آن کار احمد پژمان و چامه آن از منوچهر شیبانی است. سودابه تاجبخش و حسین سرشار واحمد پارسی آواز می‌خوانند. کارگران این برنامه عنایت الله رضایی است و ارکستر سنفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری این تابلو را نیز همراهی می‌کند. جامه‌های هنرمندان در تابلوی نخست از «تئولاو»، در تابلوی دوم از «ربرت دووارن» و در تابلوی سوم از «هما پرتوی» است. کر گرافی دو تابلو زال و رودابه و عشق و دلقک از سوی روبرت دووارن انجام یافته است.
تمبرهای یادبود تاجگذاری
تمبرهای سالگرد تاجگذاری
از تمبرهای چاپ شده در یمن
تمبر چاپ شده در پاکستان
مردم ایران و جشن و پایکوبی
تهران باشکوه‌ترین و هیجان انگیزترین شب تاریخ زندگی خود را گذراند. از هنگامی که نخستین ستاره بر پهنه آسمان درخشیدن گرفت تا زمانی که ستاره‌های سپیده دم آخرین درخشندگی خود را پراکندند و پنهان شدند، شهر تهران و مردم بیدار بودند. خیابان‌های شهر که با تاق نصرت‌ها و پرچم‌های سه رنگ شیر و خورشید نشان ایران آذین بسته شده بود با روشن شدن چراغ‌های رنگارنگ نورباران شد. در برابر رستوران‌ها صف دراز مردم دیده می‌شد. پیاده روها پر از مردم بود. همه می‌گفتند و می‌خندیدند. ترافیک در خیابان‌های سیمتری، مولوی، پهلوی بالا، تخت جمشید و بهارستان به اندازه‌ای بود که انگار خودروها در این خیابان‌ها ایستاده‌اند. در خیابان‌های پهلوی و آیزنهاور و دیگر خیابان‌ها با وجود اینکه هوا سرد شده بود مردم پایکوبی و دست افشانی می‌کردند. در هزاران جای شهر جشن‌هایی همراه با ساز و آواز و نمایش‌های سرگرم کننده بر پا بود و به تماشاگران شربت و شیرینی داده شد.
در تبریز مردم جشن تاجگذاری را با شکوه فراوان برگزار کردند. همه دکان‌ها در روزهای تاریخی تاجگذاری چراغانی کردند و آماده پذیرایی از اهالی شدند. شهرداری تبریز نیز همگام با این جشن و سرور ۵ تاق نصرت ریبا در تبریز برپا کرد که با چراغ‌های نئون نورپاشی می‌کند. از سوی شهرداری و کارمندان و کارکنان این اداره به فرخندگی روزهای تاجگذاری بیش از ۱۰۰۰ کیلو شیرینی در بسته‌های یک کیلویی آماده گردید و میان تهیدستان و بیماران بستری و زندانیان تبریز پخش شد. مهندس سرلک استاندار آذربایجان با کوشش‌های پیوسته و شبانه روزی برای باشکوه تر ساختن هر چه بیشتر جشن‌های تاجگذاری، دستورهای نیازین را به برگزارکنندگان دادند.
در استان گیلان و مازندران تاق نصرت‌های باشکوهی برپا شده بود و مرد و زن در خیابان‌ها پایکوبی و دست‌افشانی می‌کردند. در سراسر کشور ملت ایران تاجگذاری شاهنشاه آریامهر و شهبانو فرح پهلوی را با دل و جان جشن گرفتند و روز و شب شادمانی کردند و نواختند و خواندند و هلهله و پایکوبی کردند.
دومین روز جشن‌های تاجگذاری سان و رژه نیروهای مسلح شاهنشاهی
جشن تاجگذاری، جشن شاه و مردم بود ۴۵۰ تن از نمایندگان استان‌ها و فرمانداری‌های کل که برای شرکت در جشن‌های فرخنده تاجگذاری شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو برای پنج روز به تهران آمده بودند روز ۵ آبان ماه به پیشگاه شاهنشاه باریافتند و هدیه‌های مردم شهر خود را به شاهنشاه پیشکش کردند. از جمله نماینده زابل، بانو ایرانی چهار تخته قالیچه بافت زابل، دو سری ابزار سفره با کاردستی بلوچ از سوی مردم استان سیستان و بلوچستان را برای اعلیحضرتین تقدیم کرد.
نیمروز ۵ آبان ماه ۱۳۴۶ به مناسبت آیین فرخنده تاجگذاری رژه باشکوه نیروهای مسلح شاهنشاهی در پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در میدان رژه مهرآباد برگزار گردید. این آیین بیش از چهار ساعت به درازا کشید و والاحضرت ولیعهد و والاحضرت فرحناز در کنار اعلیحضرتین در جایگاه ویژه سان و رژه را تماشا کردند. در آیین سان و رژه یکان‌های دانشکده‌های ستاد و فرماندهی و دانشکده فرماندهی عالی ستاد مشترک، گارد شاهنشاهی، دانشگاه نظامی، دانشکده افسری، دبیرستان نظام، دانشگاه پلیس، نیروی دریایی، پادگان دوشان تپه، نیروی هوایی در مهرآباد، یکان نیروی مخصوص و هوابرد، گروهان‌های پرچم و گروهان نماینده مرکز آموزش، یکان‌های پیاده لشکر ۱، گارد تیپ نادری توپخانه، گردان مخابرات و گروهان قرارگاه لشکر ۱ گارد، یکان‌های موتوری گارد شاهنشاهی، یکان‌های موتوری لشکر ۱ گارد مقیم پادگان قصر، پشتیبانی لشکر ۱ گارد، پادگان جمشیدیه، گردان ۲۵۳ تانک و یکان‌های زرهی، گردان مهندسی لشکر ۱ گارد، اداره ترابری نیروی زمینی شاهنشاهی، ژاندارمری کل کشور، یکان‌های موتوری شهربانی کل کشور و دانشگاه نظامی یکان‌های سربازخانه فرح آباد شرکت کردند.
یکان‌های نیروهای مسلح شاهنشاهی پس از انجام رژه در برابر شاهنشاه آریامهر از خیابان‌های پایتخت گذشتند.
در این روز مدیر و سردبیر روزنامه یوگسلاوی بوربا با اعلیحضرت مصاحبه‌ای انجام داد. [۶]
میهمانی نخست وزیر در کاخ وزارت خارجه
شامگاه ۵ آبان ماه پهنه ساختمان وزارت امور خارجه بسیار زیبا و باشکوه آذین بسته شده بود. ساعت ۱۹ و سی دقیقه خاندان شاهنشاهی ایران و بزرگان خارجی که به فراخوان شاهنشاه به تهران آمده بودند در تالارهای وزارت امورخارجه جای گرفتند. ساعت ۲۰ شاهنشاه و شهبانو در برابر ساختمان از خودرو پیاده شدند. گارد شاهنشاهی احترام نظامی را به جا آورد و سرود ملی ایران نواخته شد. اعلیحضرت با فراک و نشان و حمایل و علیاحضرت با نیمتاج و جامه‌ای بلند و حمایل وارد تالار پذیرایی شدند. پس از درنگی کوتاه رییس تشریفات کل سلطنتی و رییس تشریفات وزارت خارجه در جلو و آجودان‌ها در پس اعلیحضرتین به تالار بزرگ که میهمانان در دو سوی آن ایستاده بودند وارد شدند.
پس از شام آتش بازی بی مانندی در پهنه کاخ وزارت امور خارجه برپا شد. اعلیحضرت همایونی و علیاحضرت شهبانو رهسپار تالار رودکی برای دیدن اپرا گردیدند و همه میهنان نیز به تالار رودکی فراخوانده شدند. ساعت ۲۲ اعلیحضرتین وارد ساختمان اپرا گردیدند و در جایگاه سلطنتی قرارگرفتند. بی درنگ برنامه آغاز شد. هیات ارکستر فرانسوی و باله اپرای بزرگ پاریس نمایش‌های جالبی را اجرا کردند.
در این روز در همه استان‌ها، شهرداری‌ها، پارک‌های همگانی، دبستان‌های روستایی و بخشداری‌های سراسر کشور جشن برپا شد و میلیون‌ها تن با نقل و شیرینی پذیرایی شدند.
سومین روز جشن‌های تاجگذاری - جشن زادروز همایونی در امجدیه
جشن سالانه ورزش، جشن زادروز همایونی در پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در روز ششم آبان ماه برگزار شد. ساعت سه و چهل و پنج دقیقه پس از نیمروز اعلیحضرتین با خودرو وارد میدان امجدیه شدند. آیین احترام نظامی انجام یافت. دو کودک دختر و پسر دسته گل ریبایی به اعلیحضرتین پیشکش کردند. آنگاه قراگزلو رییس سازمان تربیت بدنی خوش‌آمد گفت و اعلیحضرتین در میان ابراز شور و هیجان تماشاچیان وارد جایگاه ویژه شدند و سرود ملی ایران نواخته شد.[۷] آنگاه منوچهر قراگزلو پشت میکروفن قرارگرفت و گفت:
- شاهنشاها - علیاحضرتا: جان نثار سرافراز و مفتخر است از سوی سازمان‌های ورزشی کشور و ورزشکاران مراسم فرخنده تاجگذاری شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی گرامی ایران را که در روز میلاد مسعود ایران به آرزوی دیرینه خود رسیده است تبریک و تهنیت معروض دارد. با عرض خیرمقدم به پیشگاه مبارک اعلیحضرتین که با تشریف فرمایی به استادیوم امجدیه ورزشکاران و خدمتگزاران ورزشی را مفتخر فرموده‌اند از خداوند بزرگ مسئلت می‌دارد در سال نو ورزشی سازمان تربیت بدنی ایران را موفق بدارد تا با الهام از نیات عالیه شاهنشاه آریامهر ورزش کشور را با اصول انقلاب مقدس شاه و مردم هماهنگ سازد اینک اجازه فرمایند پس از تقدیم کتاب زرین وسیله شهردار تهران برنامه جشن آغاز گردد. جاوید شاهنشاه و شهبانوی گرامی، شادکام والاحضرت همایون ولایتعهد. پاینده ایران.
پیشکش لوح سپاس مردم تهران
در این هنگام تیمسار سرتیپ صفاری شهردار تهران نیز سخنانی ایراد کرد و از سوی مردم تهران جشن فرخنده تاجگذاری را به پیشگاه اعلیحضرتین تهنیت گفت و کتاب زرین را به پیشگاه شاهنشاه تقدیم کرد. این یک سند تاریخی است که به فرم لوح طلا ساخته شده تا کره زمین می‌چرخد باقی خواهد ماند و نام شاهنشاه ایران را زنده نگاه خواهد داشت. لوح مردم تهران به پیروی از سنت مردم ایران به هنگام تاجگذاری نادر شاه افشار در دشت مغان ساخته شد. در آن زمان مردم ایران با دادن لوحی به نادرشاه افشار میان مردم و شاه پیمانی بستند و وفاداری خود را به نادر شاه اعلام کردند. لوح مردم تهران از طلای ناب ساخته شده و به فرم یک پیمان نامه و کتابچه چهارگوش بسیار ارزنده‌ای می‌باشد. روی جلد لوح به سبک لوحه‌های هخامنشی است و در بالای آن دو تاج جواهرنشان به فرم تاج‌های شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو ایران قراردارد. در روی جلد لوح منشور دوازدگانه انقلاب اجتماعی ایران با خط میخی کنده شده و پیرامون این نوشته‌ها شورهای دوران ایران باستان مدل قرارگرفته است.
در پشت جلد لوح بخش بالا نگاره برجسته «فَرَوَهَر» اهورمزدا و نماد نیکی و راستی و درستکاری کنده‌کاری شده است و در دو سوی فروهر دو شیر بالدار دیده می‌شود. درون این لوح چهار برگ بسیار ارزنده که از سوی معمران، اصناف، انجمن‌های محلی، کارگران و مردم تهران دستینه شده است می‌باشد. این برگ‌ها سندهای تاریخی هستند که درون لوح خواهند ماند.
درون لوح روی بخش درونی جلد آرم شهرداری و سوگندنامه اعلام وفاداری مردم نوشته تیمسار صفاری می‌باشد که در یک کادر نقره‌کاری میناکاری قرارداده شده است.
در برگه دیگر لوح نگاره‌ای از گارد جاویدان دوران هخامنشی با همان پوشاک و یراق کنده‌کاری شده است که به این لوح ارزش بسیار می‌بخشد. این لوح زیر سرپرستی نواب صفا مدیرکل روابط عمومی شهرداری و از سوی استاد محمد تجویدی طراحی شده است. دفترچه درون لوح از سوی استاد باقری تذهیب و خطاطی از سوی استاد عبدالرسولی و نوشتارها از سوی استاد مسرور و طلاکاری و نقره‌کاری و نشاندن نگین‌های لوح از سوی علیرضا جواهریان انجام گردیده است.
آغاز رژه و نرمش‌های موزون
آنگاه همراه با سرود ژاندارمری پرچمداران باشگاه‌های تهران با پیراهن و شلوار سپید وارد زمین چمن شدند و با رده‌های چهار تنی و با در دست داشتن پرچم‌های باشگاه‌های خود رژه را آغاز کردند. سپس دسته موزیک گارد شاهنشاهی با پوشاک زیبا و کلاه خودهای رنگی با شرابه‌های سرخ و آبی رنگ به میان میدان آمدند و آهنگ‌های زیبایی نواختند و دختران و پسران نرمش‌های موزونی انجام دادند.
نمایش تفنگداران گارد شاهنشاهی بسیار جالب بود و هنگام انجام این برنامه از بلندگوی امجدیه این شعارها پخش می‌شد: نخستین ملت بزرگی که در سراسر گیتی و در دنیای مترقی امروز برنامه خاص سپاهیان گارد شاهنشاهی را عملی ساخت ملت هوشمند ایران باستان بود که به هنگام پادشاهی داریوش کبیر سپاه جاویدان را بنیاد نهاد. اینک سپاه جاوید شاهنشاهی که نمونه برجسته سپاه جاویدان داریوش کبیر است در نمایش با سلاحهای آتشین در باربر شهریار و شهبانوی ارجمند خاطرات ایران کهن را زنده می‌کند.
آنگاه دسته موزیک شهربانی کا کشور با پوشاک سرمه‌ای یراق‌دوزی وارد میدان شد و آهنگ‌های شاد نواخت و نمایش جودوی پاسبانان گردان سوم گارد شهربانی را همراهی نمود. جودوکارهای شهربانی با لباس‌های کُشتی جودو قبای بلند وشلوار سفید با کمربند پارچه‌ای زرد این ورزش ژاپنی را به نمایش گزاردند. برنامه کارازل یا چند حرکت که از سوی گروهی انجام شود از سوی پاسبان‌های گردان اول و سوم گارد شهربانی انجام شد.
برنامه سوار بر موتورسیکلت از سوی دانشجویان سال سوم دانشکده افسری شهربانی با موزیک انجام شد. آنگاه دانشجویان و دوشیزگان پلیس برنامه کارازلی را به سبک سال‌های پیشین انجام دادند. این گروه با نرمش‌های موزون واژه‌های شاه، شهبانو و تاج را ساختند و سرود تاج را خواندند. در این میان چراغ‌های امجدیه روشن شد و در برابر جایگاه فرتورهای اعلیحضرتین و ولیعهد و نشانه‌های از منشور دوازدگانه انقلاب شاه و مردم بسیار زیبا روشن گردید.
پس از برنامه دانشجویان پلیس بیش از ۱۰۰۰ تن ورزشکار باستانی تهران با ضرب مرشد و به سرپرستی و میانداری شعبان جعفری وارد میدان شدند و شنا، چرخ، میل و کباده را به نمایش گزاردند. با به پایان رسیدن ورزش باستانی چراغ‌های امجدیه خاموش شد و گارد شاهنشاهی با آتشدان‌های (مشعل) فروزان وارد میدان چمن شدند و آن را آرایش دادند. نور آتشدان‌ها به رنگ‌های پرچم سه رنگ شیر و خورشید نشان ایران، سبز و سپید و سرخ بود که با آن گارد شاهنشاهی برنامه بسیار جالی انجام دادند. پس از پایان این برنامه آتش‌بازی آغاز شد و اعلیحضرتین رییس سازمان را آفرین گفتند. در درازای برنامه‌ها هواپیماها پیوسته از روی امجدیه رد می‌شدند و امجدیه را گلباران می‌کردند.
در این روز خبرگزاری شوروی « تاس » با اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر مصاحبه کرد.[۸]
میهمانی وزیر دربار شاهنشاهی
ششم آبان ماه ۱۳۴۶ میهمانی پرشکوهی از سوی اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی در هتل هیلتون برگزار شد. شاهنشاه و شهبانو ساعت ۹ و ده دقیقه به تالار بزرگ هیلتون (بال روم) وارد شدند. هیات دولت، بزرگان و سران کشوری و لشکری، سفیرها و نمایندگان سیاسی خارجی نیز به این میهمانی فراخوانده شده بودند. بیش از ۱۰۰۰ تن در این میهمانی شرکت داشتند.
پهنه باغ هتل هیلتون بسیار زیبا آرایش یافته بود. پس از شام برنامه دست افشانی‌های محلی از سوی هنرمندان محلی کشور اجرا شد. آنگاه آتش بازی بی همانندی انجام یافت. سپس اعلیحضرتین به تالار بزرگ بازگشتند و به تماشای نمایش‌هایی از هنرمندان داخلی و خارجی نشستند. این میهمانی و پذیرایی شایان تا پاسی پس از نیمه شب به درازا کشید.
بازدید شاهنشاه از پیشکش‌های سران کشورها
سیل تلگرام‌ها و پیام‌های شادباش سران کشورها و پیشکش‌های آنان به تهران روان است. تاکنون ۴۱۱ هدیه به پیشگاه شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو فرستاده شده است. در اتاقی زیبا در کاخ سعدآباد که به فرم موزه درآمده است شاهنشاه آریامهر از پیشکش‌های فرستاده شده دیدن کردند. پیشکش امیرکویت بزرگترین و پیشکش نخست‌وزیر هندوستان کوچکترین پیشکش هاست. دبیرکل سازمان ملل متحد یک آلبوم تمبر فرستاده است. پتو از پوست خرس قطبی، جام میوه طلا، کلکسیون سکه، درخت طلایی نخل، تفنگ طلایی، سماور پیش از زادروز مسیح از جمله هدیه‌هاست.
پهرست بلند بالایی از همه پیشکش‌ها در روزنامه‌های کشور به چاپ رسید.
افزون بر پیشکش‌های سران کشورها پیشکش‌هایی از جامعه زرتشتیان بمبیی، جامعه ارامنه و آسوریان ایران - جامعه کلیمیان ایران - انجمن ایرانیان در سوئد - دانشگاه صنعتی آریامهر - دانشگاه اسپهان - ارتش شاهنشاهی - جمعیت خیریه فرخ پهلوی - کمپانی دستور هندوستان - کانون بانوان - بانک مرکزی - بانک ملی - بانک سپه - بانک عمران - اتاق بازرگانی - زندانیان شهربانی کل کشور - شرکت پان امریکن و شمار بسیاری از خانواده‌ها و شخصیت‌های همه استان و شهرستان‌ها تقدیم شده است.
روز چهارم گشایش بزرگترین نمایشگاه صنعتی ایران
روز چهارم جشن‌های تاجگذاری، جشن شاه و مردم، بزرگترین نمایشگاه صنعتی ایران در آیینی باشکوه از سوی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر گشوده شد. ساعت ۱۴ و سی دقیقه روز ۸ آبان ماه ۱۳۴۶ شاهنشاه آریامهر «نمایشگاه صنعتی آبان ۱۳۴۶» را گشودند. اعلیحضرتین ساعت و ۱۴ و سی دقیقه به نمایشگاه در نزدیکی هتل هیلتون وارد شدند و به بخش شمالی نمایشگاه رفتند. در این هنگام دکتر عالیخانی وزیر اقتصاد گزارشی را درباره پیشرفت‌های صنعتی کشور از زمان نمایشگاه پیشین و نمایشگاه کنونی به آگاهی همایونی رسانید که این نمایشگاه مظهر درخشانی است از پیشرفت‌های صنعتی ایران و دگرگونی شگرفی که در ساختمان اقتصادی ایران در سال‌های گذشته رخ داده است. صنایع ایران به جز نفت در درازای پنج سال گذشته ۷۵٪ رشد داشته است و در درازای ۵ سال آینده ۸۵٪ بر نیروی تولید صنعتی ایران افزوده خواهد شد. به این ترتیب میان سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۱ رشد صنعتی ایران بیش از سه برابر خواهد بود. چنین تحرکی در همه تاریخ ایران بی سابقه است و با توجه به همین کوشش بزرگ ملی است که ملت بزرگ ما معتقد شده است می‌توان در عرض یک نسل همه آثار عقب ماندگی را از چهره میهن زدود و در رده کشورهای پیشرفته جهان درآمد.
آنگاه اعلیحضرتین بازدید خود را از غرفه‌های گوناگون آغاز کردند. نخستین غرفه‌ای که اعلیحضرتین از آن بازدید کردند غرفه پتروشیمی بود. مهندس مستوفی مدیرعامل شرکت پتروشیمی گزارشی به آگاهی همایونی رسانید. آنگاه غرفه به غرفه مورد بازدید اعلیحضرتین قرارگرفت. مدیران کارخانه‌ها و سرپرست غرفه‌ها با سادگی با رهبر خود شاهنشاه گفتگو می‌کردند و پرسش‌های شاهنشاه را پاسخ می‌گفتند. آخرین غرفه‌ای که شاهنشاه و شهبانو بازدید کردند غرفه‌ای از صنایع تولیدی و هنری و بخشی از کشور بود که غرفه بازار اسپهان بسیار مورد توجه قرارگرفت. شاهنشاه و علیاحضرت در سه ساعت از ۳۶ غرفه بازدید کردند و ابراز امیدواری کردند که روز شنبه آینده ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه دوباره به نمایشگاه آیند و دیگر غرفه‌ها را نیز بازدید نمایند. در این بازدید نخست وزیر امیرعباس هویدا، وزیران و نمایندگان مجلس سنا و مجلس شورای ملی و سران و بزرگان اقتصادی و صنعتی کشور نیز بودند.
پهنه نمایشگاه ۲۰۰ هزار متر مربع است و دربرگیرنده ۱۵۳ غرفه می‌باشد. برای ساختمان غرفه‌ها ۵۳٬۶۲۹ متر مربع زیر بنا رفته است. در این نمایشگاه تنها کارخانه‌های صنعتی شرکت دارند و به جز چند غرفه کارخانه تولیدی وابسته به دولت، دیگر غرفه‌ها ویژه شناساندن تولید و فرآورده‌های صنایع نوین ایران شده است. غرفه پتروشیمی از جالبترین غرفه‌ها می‌باشد و شب هنگام تماشایی است. ورودی نمایشگاه صنعتی ۵ ریال می‌باشد و برای رفاه بازدیدکنندگان چند رستوران مدرن آماده شده است.
در نمایشگاه صنعتی ۴۶ ماشین سنگین بزرگ ساخت ایران
شاهنشاه هنگام ورود به غرفه سندیکای کارخانه‌های قند
شاهنشاه در غرفه جیپ و رامبلر ایران
شامگاه ارتش شاهنشاهی تاجگذاری شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو را جشن گرفت. ساعت ۱۹ و سی دقیقه اعلیحضرت همایونی با یونیفورم رسمی نظامی و حمایل و نشان و علیاحضرت با جامه‌ای بلند به رنگ نارنجی و حمایل و نشان در برابر ساختمان باشگاه از خودرو پیاده شدند. گارد احترام تشریفات نظامی را به جا آورد و موزیک سرود ملی ایران را نواخت. پیش از ورود اعلیحضرت به ساختمان ارتشبد آریانا به نام ارتش شاهنشاهی و از سوی همه افسران و درجه‌داران کشور تاجگذاری فرخنده اعلیحضرتین را تهنیت گفت. آنگاه اعلیحضریتن و نخست وزیر و هیات دولت در تالار پذیرایی قرارگرفتند. در پهنه باشگاه افسران که بسیار زیبا آذین بسته شده بود، دختران و پسران آشوری با پوشاک باستانی خود که نمودار هزاران سال پیش بود در دو رده ایستاده بودند تا سرودی را که آماده کرده بودند بخوانند. دهل بزرگی در برابر این گروه قرارداشت که چشم‌ها را به خود می‌کشید. در بیرون ساختمان پوشاک سربازان دختر و پسر به سبک دوره هخامنشی بود و نیزه و کلاه خود آن را دربرکرده و پایکوبی می‌کردند. شمار میهمانان به بیش از ۲۰۰۰ تن می‌رسید. پس از شام و تماشای برنامه‌های هنری، کوتاه زمانی به ساعت ۲۲ اعلیحضرت با ابراز شادمانی و سرور از برگزاری جشن‌های ارتش از باشگاه افسران رهسپار تالار رودکی شدند.
اعلیحضرتین ساعت ۲۲ وارد ساختمان پرشکوه اپرا شدند و وارد جایگاه ویژه شدند. انبوه مردم که در سالن اصلی و جایگاه‌ها را پرکرده بودند برپاخاستند و با کف زدن‌های پیوسته ابراز شور و هیجان نمودند. در این هنگام ارکستر فیلارمونیک لس آنجلس سرود شاهنشاهی ایران و سپس سرود امریکا را نواخت و برنامه‌ای که آماده شده بود را برای اعلیحضرتین و میهمانان اپرا به اجرا درآورد. در پایان هنرمندان ارکستر به پیشگاه شاهنشاه شناسانده شدند.
پنجمین روز جشن‌ها- جشن روز کودک و زادروز ولیعهد ایران - جشن بازاریان و کارناوال شادی در تهران
در سالگرد هشتمین زادروز والاحضرت ولیعهد روز نهم آبان ماه که به نام روز کودک نامگذاری شده است، علیاحضرت شهبانو پیامی فرستادند:
- خوشوقتم که بار دیگر جشن روز کودک در سراسر کشور برگزار می‌شود. این روز را در واقع باید روز امید و فروغ درخشندگی دانست زیرا کودکان امروز کشور، جوانان فردایند و هراندازه امروز در پرورش این کودکان و در تقویت جسمی و روحی آنان بیشتر کوشش شود فردایی که به دست آنان بوجود خواهد آمد، فردای بهتر و سعادتمندتری خواهد بود.
- خداوند بزرگ را سپاسگزارم که می‌بینم امروز فرزندان ما در شرایطی بسیار بهتر از گذشته پرورش می‌یابند و بهبود روزافزون وضع اقتصادی اجتماعی ایران و توسعه فعالیت‌های بهداشتی و آموزشی و افزایش رشد فکری پدران و مادران، امکان آن داده است که روز به روز نونهالان ما در محیطی مسالمت آمیز و سالم رشد کنند و از امکانات بیشتری چه از نظر تغذیه، ورزش و بهداشت و چه از لحاظ آموزش و پرورش برخوردار گردند. یقین دارم نسل آینده این کشور، نسلی به مراتب تندرست تر و نیرومندتر و رشدکرده تر از امروز خواهد بود و این کمال مطلوبی است که هر خانواده‌ای می‌تواند داشته باشد و آرزومند آن باشد. بدیهی است در راه نیل بدین هدف، وظیفه‌ای سنگین چه بر عهده پدران و مادران و چه بر عهده سازمان‌های مختلف دولتی و ملتی است که هر کدام سهم و مسئولیتی در این باره دارند، نهاده شده است....
بامداد ۹ آبان ماه ۱۳۴۶ جشن روز کودک در پیشگاه علیاحضرت شهبانو فرح و والاحضرت ولیعهد از سوی انجمن ملی حمایت کودکان در آموزشگاه حرفه‌ای فرح پهلوی برگزار شد. هنگام ورود علیاحضرت شهبانو و والاحضرت ولیعهد امید ملت ایران در ساعت ده و ده دقیقه از سوی گارد شاهنشاهی آیین احترام نظامی انجام و سرود ملی ایران نواخته شد. غریو شادی دختران بهیار با پخش برگه‌های تهنیت از سوی هواپیماها، شوری شگفت‌انگیز به پهنه آموزشگاه که با پرچم‌های روز کودک آذین یافته بود، داد. سرکار علیه بانو فریده دیبا، بانو فریده هویدا همسر نخست وزیر و چند تن از وزیران با بانوانشان نیز بودند. نخست دکتر عباس نفیسی رییس هیات مدیره انجمن خوش‌آمد گفت. سپس دکتر علیقلی لقمان ادهم مدیر عامل انجمن گزارش رسایی از کارهای انجمن از جمله پرورش و نگاهداری کودکان و خوراک آنان که بر پایه دستورهای علیاحضرت شهبانو انجام می‌پذیرد به آگاهی رسانید.
آنگاه چند برنامه هنری و آیین سوگند بهیاران دانش‌آموخته آموزشگاه بهیاری فرحناز پهلوی وابسته به انجمن انجام یافت و علیاحضرت شهبانو و والاحضرت ولیعهد نمایشگاه روز کودک را که زیر سرپرستی انجمن و با همکاری جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران ، وزارت کار و بیمه‌های اجتماعی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ، جمعیت خیریه فرح پهلوی ، سازمان تربیتی شهر تهران ، بنگاه حمایت مادران و نوزادان ، وزارت اطلاعات ، وزارت بهداری ، پلیس مدارس ، سازمان ملی پیش‌آهنگی ایران ، گروه فرهنگی خوارزمی و سازمان فرهنگی ایران برگزار شده بود گشودند.
روز ۹ آبان ماه برای زادروز والاحضرت ولیعهد جشن ورزشی در میدان امجدیه برگزار شد. در این جشن در کنار والاحضرت شاهدخت فرحناز، سرکار علیه بانو فریده دیبا مادر گرامی علیاحضرت شهبانو و ده‌ها هزار تن از مردم تهران زادروز ولیعهد جشن گرفته شد.
جشن بازرگانان و بازاریان
ساعت ۱۱ و پانزده دقیقه بامداد امیرعباس هویدا نخست وزیر برای شرکت در جشن تاجگذاری بازرگانان و بازاریان به بازار تهران رفت. نخست وزیر به همراه محمد خسروشاهی رییس اتاق بازرگانی تهران نخست از بازار جواهرفروش‌ها بازدید کرد و سپس به « سرای خرازی » رفت و در جشن بازاریان شرکت نمود. محمدرضا خرازی از سوی بازرگانان بازار خوش آمد گفت و گزارشی از پیروزی‌ها و پیشرفت‌های اقتصادی و اجتماعی کشور را مورد گفتگو قرارداد و افزود تا چند سال پیش ما همه آنچه مورد نیازمان بود از خارج وارد می‌کردیم و حتی تا سال پیش چندسد هزار تن گندم به کشور وارد کردیم اما امسال گندم به خارج صادر کردیم. یکی از جلوه‌های بزرگ سلطنت شاهنشاه آریامهر امنیتی است که ما از آن بهره‌مند گشته‌ایم و بازاریان آن را به خوبی احساس می‌کنند و قدر می‌دانند. خرازی در پایان سخنان خود از نخست وزیر درخواست کرد که تا آنجا که شدنی است کارخانه‌ها و صنعت را به بخش خصوصی بسپارند.
در این هنگام نخست وزیر پشت میکروفون قرارگرفت و در میان کف زدن بازاریان گفت: از احساسات پرشور شما بازرگانان و بازاریان در این روز فرخنده و به خصوص به خاطر جشن‌های تاجگذاری و میلاد مسعود شاهنشاه و روز تولد والاحضرت ولیعهد و روز مبعث که جشن و مراسم آن فردا در مشهد در پیشگاه مبارک شاهنشاه برقرارخواهدشد سپاسگزارم. ...شما کوشش کنید که بین خودتان همکاری صمیمانه بوجود آورید تا مشکلات خود را در داخل حل کنید. تمام تجارت ایران در خارج باید زیر پرچم اتاق بازرگانی انجام گیرد. ما همیشه حاضریم که مشکلات شما را حل کنیم و این کار تاکنون انجام گرفته و بعد هم انجام خواهد گرفت. در برنامه عمرانی چهارم ما در هر صورت سیاست حمایت از مصرف کننده را تعقیب خواهیم کرد و نخواهیم گذارد هزینه زندگی کاذبانه ترقی کند...
نخست وزیر در پایان سخنان خود به همراه شهردار تهران از چند جای دیگر بازار دیدن کرد و سپس به خیابان بوذرجمهری آمد و در میان هلهله و پایکوبی و ابراز شادمانی مردم به شاهنشاه آریامهر از بازار بیرون آمد.
چهار کارناوال شادی در تهران
به مناسبت جشن‌های تاجگذاری شاهنشاه و شهبانو ساعاتی پس از نیمروز چهار کارناوال شادی با شرکت هنرمندان شهرستانی، آشوری‌ها، ورزشکاران باشگاه جعفری و هنرپیشگان فیلم‌ها در خیابان‌های تهران به راه افتاد و هزاران تن از مردم پایتخت در دو سوی راستای کارناوال ایستاده بودند و شادی و هلهله می‌کردند. درازای کارناوال بیش از یک کیلومتر بود که از میدان برابر پارک فرح همان میدان جلالیه به راه افتاد و پس از پیمودن بلوار - خیابان پهلوی - خیابان شاهرضا - خیابان فردوسی - خیابان شاه - نادری - سیمتری - امیرآباد دوباره به میدان جلالیه بازگشت.
نیمی از راه را کارناوال آشوری‌ها جلو بود سپس کارناوال هنرمندان شهرستانی پیشی گرفت و جلو افتاد. جلوی کارناوال آشوری‌ها یک دسته موزیک و طبال راه می‌رفت. آشوری‌ها پوشاک سربازان ایران باستان را بر تن داشتند. قوچ چوبی دوران ۱۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و به دنبال آن گروه نیزه و کماندار با گام‌های موزون راه می‌رفتند. زنان آشوری نیز جامه زنان ایران باستان را بر تن داشتند و پشت سر آنان یک دسته از سپاهیانی بودند که کلاه‌هایی به سبک رزم آوران ایران باستان بر سر داشتند و در پیشاپیش یکی مرد سپاهی سوار بر ارابه‌ای زرین بود که دو اسب سیاه آن را می‌کشیدند.
کارناوال هنرمندان شهرستانی پس از گذشتن از خیابان فردوسی جلو افتاد. روی تریلرهایی که کامیونداران راه انداخته بودند، تاق و اتاق و دکور همان شهری بود که هنرمندانش هنرنمایی می‌کردند. پیشاپیش کارناوال هنرمندان شهرستانی، ۱۲ شتر که روی آنها نقاره چی نشسته بودند و شیپور می‌نواختند به آرامی راه می‌رفتند. ساربان‌های کاروان شترها پوشاک بسیار زیبایی بر تن داشتند. روی هر تریلر هنرمندانی از شهرهای استان‌های کردستان، گیلان، مازندران، بلوچستان و شهرهای بجنورد، مشهد، کهکیلویه، قوچان، ترکمن و آشوری هنرنمایی می‌کردند و با سازهای آن دیار می‌نواختند و دست‌افشانی می‌کردند.
کارناوال سوم، کارناوال ورزشکاران باشگاه جعفری بود. پیشاپیش کارناوال ورزشکاران باستانی، جوان نیرومند و ورزیده‌ای که پوشاکی چون رستم بر تن داشت سوار بر اسب سپیدی حرکت می‌کرد و به دنبال او روی دو تریلر دو شیر نر در قفس کشیده می‌شدند. چهار سوی قفس شیرها چهار یل زورمند کمربسته ایستاده بودند و گروهی از ورزشکاران باستانی میل و کباده می‌گرفتند.
کارناوال چهارم کارناوال هنرپیشگان فیلم‌های پارسی بود. در هر خودروی روباز پوشانده از گل یک یا دو هنرپیشه نشسته بودند و مردم با دیدن هنرپیشگان مورد علاقه خود ابراز شور و هیجان می‌کردند. بانو ایرن و بانو شهلا و بسیاری دیگر در کارناوال شرکت داشتند.
روز ششم جشن‌ها - جشن مبعث در پیشگاه شاهنشاه در مشهد
بامداد روز چهارشنبه دهم آبان ماه آیین سلام عید مبعث باشکوه ویژه‌ای در پیشگاه شاهنشاه آریامهر در تالار نوین تشریفات آستان قدس رضوی برگزار شد. در این آیین که برای نخستین بار بیرون از پایتخت و کنار حرم حضرت رضا برگزار می‌گردید، نخست وزیر و هیات دولت ، علمای خراسان، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، شماری از نمایندگان دو مجلس و خدمتگزاران آستان قدس در خراسان نیز بودند.
هواپیمای شاهنشاه ساعت ۹ و سی دقیقه در فرودگاه مشهد بر زمین نشست. هزاران تن از اهالی مشهد و شهرهای پیرامون برای دیدار شاهنشاه به فرودگاه آمده بودند و با پیاده شدن شاهنشاه از هواپیما غریو شادی و هلهله به آسمان رفت. در آیین پیشباز از شاهنشاه پیرنیا استاندار خراسان و نایب التولیه آستان قدس رضوی خوش آمد گفت و سپس تیمسار سپهبد شفقت فرمانده ارتش دوم گزارش نظامی به آگاهی همایونی رسانید. آنگاه شاهنشاه از گارد احترام سان دیدند و نخست وزیر و هیات دولت، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی و دیگر پیشبازکنندگان را مورد مهربانی قراردادند. شاهنشاه آریامهر از چگونگی زندگی مردم در مشهد و خراسان از تیمسار سرتیپ بنی اعتماد شهردار مشهد پرسیدند و در برابر رده دانشجویان دانشکده حقوق نیز درنگ کردند و چگونگی تحصیل آنان را جویا شدند. در دو سوی راستای موکب ملوکانه از فرودگاه تا مرکز شهر مردم بر روی خودروی شاهنشاه گل و نقل می‌ریختند و با فریادهای جاوید شاه و زنده باد شاهنشاه اسلام پناه ایران ورود شاهنشاه را گرامی داشتند.
شاهنشاه به همراه نخست وزیر و هیات دولت و دیگر همراهان به حرم رفتند و درباره حرم پرسش‌هایی فرمودند. ساعت ده و چهل و پنج دقیقه شاهنشاه به تالار تشریفات آستان قدس گام نهادند. نخست روحانیون باریافتند و چند تن از آنان عیدمبعث را به شاهنشاه تهنیت گفتند. ساعت یازده و پنج دقیقه نخست وزیر و هیات دولت باریافتند و هویدا عید مبعث را تهنیت گفت. شاهنشاه در پاسخ تهنیت امیرعباس هویدا فرمودند:
- از شما و آقایان وزرا ممنون هستم و متقابلا این روز فرخنده را به شما تبریک می‌گویم. به خصوص که این مراسم در مکان مقدسی برگزار شده و این نیکوترین پیش آمدی است که می‌تواند در چنین موقعیتی اتفاق بیافتد. موفقیت و سعادت ایرانیان را از درگاه خداوند متعال خواستارم.
ساعت ۱۱ و پانزده دقیقه هیات رییسه دو مجلس و نمایندگان مجلس سنا و شورای ملی استان خراسان به پیشگاه شاهنشاه باریافتند. آنگاه مهندس شریف امامی رییس مجلس سنا سخنانی ایراد کرد و همزمان بودن آیین فرخنده تاجگذاری و روز عید مبعث را به فال نیک گرفته و آن راپرتو روشنی از الهام خداوند شمرده و دلبستگی شاهنشاه به آداب و سنن مذهبی را ستود. آنگاه شاهنشاه در پاسخ از تهنیت‌ها سپاسگزاری کردند و آرزوی پیشرفت‌های روزافزون برای ملت ایران را نمودند. سپس شاهنشاه برای عید مبعث به رییس‌های دو مجلس و نمایندگان سکه‌های طلا دادند.
در ساعت ۱۴ و سی دقیقه قاضی‌های دادگستری، استادان دانشگاه و رییس سازمان‌های دولتی به پیشگاه شاهنشاه باریافتند. هنگامی که شاهنشاه از برابر قاضی‌ها و استادان می‌گذشتند، از رییس دادگستری و برخی رییس‌های اداره‌های دولتی پرسش‌هایی فرمودند و از استادان دانشگاه چگونگی تحصیل دانشجویان را جویا شدند و درباره گسترش دانشگاه دستورهایی دادند. آنگاه مدیران جراید و اتاق‌های بازرگانی در تالار باریافتند. دکتر اقبال مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران از سوی کارمندان صنایع نفت و پتروشیمی عید مبعث را تهنیت گفت آنگاه شاهنشاه از برابر مدیران روزنامه‌های خراسان، نمایندگان بنگاه‌های ملی و بازرگانان گذشتند و از چگونگی کار آنان پرسش‌هایی فرمودند.
ساعت دوازده به زمان تهران افسران ارشد ارتش شاهنشاهی خراسان باریافتند و تیمسار سپهبد شفقت فرمانده ارتش دوم تهنیت گفت. سپس نمایندگان طبقه‌های گوناگون مردم و اصناف خراسان باریافتند و تیمسار بنی اعتماد عید بزرگ مذهبی را تهنیت گفت. شاهنشاه آریامهر در پاسخ سخنانی ایراد کردند و از برابر نمایندگان مردم و اصناف گذشتند و به شهردار مشهد درباره رفاه و آسایش مردم دستوراتی دادند. ساعت دوازده و بیست دقیقه کارکنان آستان قدس رضوی باریافتند و پیرنیا استاندار خراسان و نیابت تولیت آستان قدس رضوی تهنیت گفت. شاهنشاه آریامهر در هر باریابی پاسخ هر تهنیت گویی را با سخنانی خردمندانه و دلگرم کننده دادند.
روز هفتم - لوحه بنای شهیاد آریامهر
لوحه شهیاد آریامهر
روز ۱۱ آبان ماه شاهنشاه آریامهر در آیینی لوحه بنای برج شهیاد را به مناسبت دو هزار و پانسدمین سال شاهنشاهی ایران در میدانی که ساخته خواهد شد، برنشاندند. در آیین برنشاندن لوحه شهیاد نخست وزیر، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، وزیر کشور، وزیر آبادانی و مسکن، رییس هیات مدیره شرکت نفت، شهردار تهران و شماری از بزرگان فنی و ادبی تهران بودند.
پیرامون میدان گروهی از دانش آموزان دختر دبیرستان‌ها با پرچم ایران و شاخه گلی در دست ایستاده بودند. در داخل میدان گروه دیگری از دختران دبیرستانی در دو رده با شاخه‌های گل و در پیشاپیش آنان هفت دختر سپیدپوش با شمعدان و لاله و آیینه در دست ایستاده بودند. هنگامی که هلیکوپتر شاهنشاه در آسمان میدان نمایان شد، میهمانان ابراز شور و شادمانی کردند. پس از نشستن هلیکوپتر و پیاده شدن شاهنشاه آریامهر دو دختر خردسال دسته گلی پیشکش کردند. آنگاه تیمسار صفاری شهردار تهران خوش آمد گفت و سرود ملی ایران نواخته شد و شاهنشاه از برابر گارد احترام گذشتند و در جایگاه ویژه قرارگرفتند. پس از کوتاه زمانی شهردار تهران گزارشی درباره وضع میدان و دگرگونی‌های اجتماعی و انقلاب شاه و مردم به آگاهی همایونی رسانید. شهردار با اشاره به پیوند دیرینه مردم ایران با شاهنشاه خود و ابراز سپاسگزاری مردم از کارهایی که انجام شده است از شاهنشاه درخواست کرد تا « لوح یادبود بنای شهیاد » را برنشانند. در این هنگام شاهنشاه آریامهر به مرکز میدان رفتند و لوحه یادبود را در زمین کارگزاشتند. سپس شاهنشاه از مهندسان پروژه و مهندسان اجراکننده پروژه درباره نخشه و ماکت میدان پرسش‌های فرمودند. شاهنشاه آریامهر هم چنین درباره چگونگی پیاده‌روسازی دستورهای تازه‌ای به مهندسان اجراکننده دادند و آنان را بسیار تشویق کردند.
میدان شهیاد بزرگترین میدان ایران است که بیضی شکل و به پهنه ۱۱۲٬۰۰۰ متر مربع ساخته می‌شود. پروژه میدان از مهندس حسین امانت است و مهندس زاهدی، مهندس ناصحی و مهندس خرمی اجراکنندگان آن هستند. در این میدان هتل بزرگی از سوی اوقاف و یک مرکز ایرانشناسی، و در زمین‌های پیرامون آپارتمان سازی و فروشگاه سازی خواهد شد. در میان این میدان نمایشگاهی از آثار شاهنشاهی دو هزار و پانسد ساله ایران بنیاد می‌شود و منشور دوازده گانه انقلاب شاه و مردم نیز در میدان کارگزارده خواهد شد.
دیداری و شنیداری‌ها
ویدیوی آیین تاجگذاری اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران
- ShahFarahCoronation 1.ogv
ویدیوی آیین باشکوه تاجگذاری اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی و شهبانو فرح پهلوی
تهران در جشن تاجگذاری
خیابان شاهرضا تهران در جشن تاجگذاری
میدان توپخانه تهران در جشن تاجگذاری
خیابان‌های تهران آذین بسته می‌شوند
تاق نصرت انجمن کلیمیان ایران
چراغانی انجمن کلیمیان ایران
پیشباز گرم مردم شیراز از شاهنشاه آریامهر
قوانین
- قانون اجازه ضرب و انتشار سکه‌های مخصوصی به نام جشن فرخنده تاجگذاری اعلیحضرتین - مصوب ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۸ مجلس شورای ملی و ۳۰ فروردین ۱۳۴۸ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۴۸ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- قانون جریان قانونی سکه‌های تاجگذاری اعلیحضرتین - مصوب ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۹ مجلس شورای ملی و ۹ اردیبهشت ۱۳۴۹ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۹ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
منابع
- ↑ قانون اساسی مشروطه
- ↑ انجمن ملی حمایت کودکان
- ↑ Gerard de Villiers: The Shah. 1975, p.116, 122 -123
- ↑ Gholam Reza Afkhami: The Life and Times of the Shah, University of California Press, 2009, p. 87-88
- ↑ سخنان اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر هنگام تاجگذاری ۴ آبان ماه ۱۳۴۶
- ↑ مصاحبه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با سردبیر روزنامه یوگسلاوی بوربا ۵ آبان ماه ۱۳۴۶
- ↑ سرود ملی ایران
- ↑ مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با خبرگزاری شوروی تاس ۶ آبان ماه ۱۳۴۶