برق - برنامه عمرانی پنجم
| برنامه‌های عمرانی کشور | تصمیم‌های مجلس | برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶ |
هدف های اساسی
هدفهای اساسی صنعت برق در برنامه پنجم به شرح زیر می‌باشد:
* الف - تأمین نیروی برق برای مصارف صنعتی، کشاورزی، خانگی، تجاری و متفرقه.
- ب - بهبود کیفیت تأمین نیروی برق و برخورداری از حداکثر مزایای اقتصادی و کاهش هزینه تولید نیروی برق از طریق ایجاد تأسیسات بزرگ تولید،تمرکز تأسیسات تولید، توسعه شبکه ملی به هم پیوسته و توسعه شبکه‌های توزیع شهری و روستایی.
- پ - بهبود مدیریت و سازمان صنعت برق کشور و افزایش کارآیی.
سیاست ها و خط مش های کلی
بهبود سازمان و مدیریت صنعت برق
سیاست و خط مشی‌هایی که برای بهبود سازمان و مدیریت صنعت برق در برنامه پنجم اعمال خواهد‌شد به شرح زیر است:
*الف - افزایش کارآیی در صنعت برق ایران از طریق اعمال اصول و روشهای جدید مدیریت، آموزش مدیران برای اداره صنعت برق و آشنایی بیشتر با‌دانش و تکنولوژی جدید.
- ب - تکمیل و بهبود روشهای مالی و حسابداری متحدالشکل در شرکتهای برق.
- پ - اداره تأسیسات تولید، انتقال و توزیع نیروی برق توسط شرکتهای برق وابسته به وزارت آب و برق به طوری که در پایان برنامه پنجم تأسیسات برق‌در کلیه شهرها و همچنین روستاهایی که دارای برق خواهند شد در مدیریت وزارت آب و برق باشد.
در اجرای این سیاست عواملی مانند جمعیت و مقدار مصرف می‌تواند تعیین‌کننده اولویت در اداره تأسیسات برق توسط شرکتهای برق باشد.
- ت - آموزش کارکنان صنعت برق در دوره برنامه پنجم عمرانی مورد توجه قرار خواهد بود تا کلیه کارکنان صنعت برق کشور که احتیاج به آموزش دارند‌در سطوح مختلف، مهارت و بصیرت لازم را برای اجرای طرحهای مختلف و اداره کلیه تأسیسات برق کشور به دست آورند و به تدریج کارشناسان‌ایرانی جانشین متخصصین خارجی گردند به طوری که تا پایان برنامه پنجم نیاز به کارشناسان خارجی به حداقل کاهش یابد. در این مورد نسبت به‌استفاده از امکانات آموزشی زیر توجه کامل مبذول خواهد شد.
- - استفاده از کلیه امکانات آموزشی کشور که به تربیت کارکنان فنی مورد نیاز صنعت برق کشور اشتغال دارند.
- - استفاده از مراکز آموزش تخصصی صنعت برق کشور.
- - آموزش ضمن ساخت و نصب و در دوره بهره‌برداری آزمایشی در تأسیسات تولید و انتقال و توزیع نیروی برق.
- - آموزش کارگاهی کارگران در شرکتها و مؤسسات برق.
- - آموزش کارشناسان ضمن همکاری با کارشناسان خارجی و تشکیل دوره‌های آموزشی کوتاه مدت.
در دوره برنامه پنجم عمرانی، امکانات آموزش افراد مورد نیاز برای ایجاد و بهره‌برداری از تأسیسات برق اتمی فراهم خواهد شد.
توسعه تاسیسات برق
سیاست و خط مشی‌هایی که برای ایجاد و توسعه تأسیسات برق در دوره برنامه پنجم عمرانی اعمال خواهد شد شامل‌موارد زیر است:
*الف - توسعه صنعت برق در چهارچوب برنامه جامع انرژی و هماهنگ با توسعه عرضه سایر انواع انرژی صورت خواهد گرفت.
- ب - بررسی‌های اساسی به منظور احداث نیروگاه‌های برق اتمی در ایران انجام خواهد شد.
- پ - به منظور کاهش آلودگی هوا در نواحی شهری و صنعتی و کاهش هزینه سوخت برای تولید برق و به منظور مصرف مازوت سنگین و گاز طبیعی در‌نیروگاه‌ها کوشش به عمل خواهد آمد تا تأسیسات تولید برق در کنار پالایشگاه‌ها یا در حوالی خطوط لوله و یا منابع گاز طبیعی احداث و متمرکز گردند.
- ت - به منظور بهبود روشهای بهره‌برداری و کاهش هزینه تولید حداکثر کوشش در استاندارد کردن تأسیسات تولید، انتقال و توزیع نیروی برق در سراسر‌کشور به عمل خواهد آمد.
- ث - توسعه تأسیسات و شبکه‌های توزیع نیروی برق بر مبنای طرحهای جامع توزیع صورت خواهد گرفت و ضرورت دارد که هر گونه سرمایه‌گذاری‌در شبکه‌های توزیع در شهرهایی که نقشه جامع شهری تهیه شده بر مبنای طرحهای جامع توزیع و در شهرهایی که چنین نقشه‌هایی وجود ندارد بر‌مبنای طرحهای توزیع صورت گیرد.
- ج - اجرای طرحهای تأمین برق روستایی در مراکز روستایی هماهنگ با سایر طرحهای مراکز مزبور و در قالب طرحهای جامع توزیع روستایی صورت‌خواهد گرفت و تأسیسات برق روستایی توسط شرکتهای برق منطقه‌ای اداره خواهد شد.
بهبود روشهای بهره برداری
اقداماتی که به منظور بهبود روشهای بهره‌برداری از تأسیسات برق توصیه می‌گردد شامل موارد زیر خواهد بود:
*الف - افزایش ضریب بار از طریق تأمین مصارف صنعتی و روستایی.
- ب - تأمین نیروی برق به صورت مطمئن و مداوم و با کیفیت مورد نیاز انواع مشترکین.
- پ - توجه به اولویت مصارف نیروی برق، بدین معنی که نیروی برق با توجه به سایر انواع انرژی برای مصارفی در دسترس مشترکین قرار خواهد گرفت‌که کمترین هزینه را برای مصرف‌کنندگان مختلف در بر داشته و از لحاظ سرمایه‌گذاری نیز حداکثر صرفه‌جویی به عمل آید به نحوی که در زمینه مصارف‌خانگی و تجاری از نیروی برق به عنوان سوخت برای گرم کردن آب، فضا و پخت و پز، کمتر استفاده شود.
تنظیم تعرفه های برق
ادامه فعالیتهایی که در دوره برنامه چهارم در زمینه تنظیم تعرفه‌های برق صورت گرفته ضرورت دارد. تعیین نرخهای برق‌در برنامه پنجم تابع اصول کلی زیر خواهد بود:
- - تعیین نرخها برای گروه‌های مختلف مصرف‌کنندگان بر اساس هزینه تمام شده به اضافه سود معقول.
- - تأمین کلیه هزینه‌های توسعه صنعت برق از منابع داخلی صنعت مزبور در یک دوره طولانی.
- - تعدیل نرخ به منظور ایجاد هماهنگی در نرخ فروش برق در مناطق مختلف کشور.
منابع مالی برای سرمایه گذاری در تاسیسات برق
با توجه به افزایش کارآیی و بهبود مدیریت در صنعت برق کشور و با توجه به‌سرمایه‌گذاریهایی که در صنعت برق به عمل آمده امکان تأمین سرمایه‌گذاری برای توسعه صنعت برق از منابع مالی صنعت مزبور فراهم خواهد شد.سرمایه‌گذاری در تأسیسات برق روستایی با توجه به گرانی و غیر اقتصادی بودن آن از منابع مالی دولت صورت خواهد گرفت.
هماهنگی در تامین و عرضه انواع انرژی
به منظور ایجاد هماهنگی در فعالیتهای سازمانهای صنایع انرژی و اعمال سیاست جامع انرژی یک نظام متمرکز و مؤثر به وجود خواهد آمد.
هدف ها و برنامه های مشخص
هدفها و برنامه‌های مشخص صنعت برق به قرار زیر خواهد بود:
رشد مصرف
مقدار مصرف نیروی برق با رشد سالانه‌ای معادل ۲۱ درصد از ۹۱۰۰ میلیون کیلووات ساعت در سال ۱۳۵۱ به ۲۳۷۹۰ میلیون‌کیلووات ساعت در سال ۱۳۵۶ بالغ خواهد گردید. از این مقدار پیش‌بینی می‌شود شرکتها و مؤسسات برق عمومی در سال ۱۳۵۶ معادل ۲۱۵۷۰ میلیون‌کیلووات ساعت مصرف را تأمین نمایند و بقیه توسط نیروگاه‌های اختصاصی موسسات صنعتی برای مصارف خود آنان تولید گردد. بدین ترتیب رشد آن قسمت از مصرف که توسط شرکتها و موسسات برق تابع وزارت آب و برق تأمین می‌شود به طور متوسط ۲۷،۵ درصد در سال خواهد رسید. مقدار‌مصرف سرانه نیروی برق با رشد سالیانه ۱۷،۷ درصد از ۲۹۲ کیلووات ساعت در سال ۱۳۵۱ به ۶۶۱ کیلووات ساعت در سال ۱۳۵۶ خواهد رسید.
تولید نیروی برق عمومی حدود ۸ هزار میلیون کیلووات ساعت در سال ۱۳۵۱ به حدود ۲۵،۹ هزار میلیون کیلووات ساعت در سال ۱۳۵۶ خواهد‌رسید. مقدار تولید توسط انواع مولدهای برق در سال ۱۳۵۶ به قرار زیر پیش‌بینی می‌شود.
- مولدهای آبی ۷۲۵۰ میلیون کیلووات ساعت ۰۲۸ درصد
- مولدهای حرارتی ۱۸۶۵۰ میلیون کیلووات ساعت ۰۷۲ درصد
- جمع تولید ۲۵۹۰۰ میلیون کیلووات ساعت ۱۰۰ درصد
تاسیسات تولید
ظرفیت تأسیسات عمومی تولید برق کشور به منظور تأمین نیازمندیهای مصرف‌کنندگان مختلف از ۲۲۰۶ مگاوات در سال ۱۳۵۱ به حدود ۶۲۰۰ مگاوات در سال ۱۳۵۶ افزایش خواهد یافت. در دوره برنامه پنجم عمرانی معادل ۱۸۷۸ مگاوات مولدهای برق که خرید و نصب آنها در دوره برنامه چهارم شروع شده مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد‌و احداث نیروگاه‌های جدید با ظرفیت جمعاً حدود ۲۳۵۱ مگاوات ضرورت دارد. با توجه به دوره ساختمان نیروگاه و نصب مولدهای برق، در طول‌برنامه پنجم برای احداث حدود ۳۱۰۰ مگاوات مولد جدید برای بهره‌برداری در برنامه ششم عمرانی اقدام خواهد شد.
قدرت انواع مولدها به شرح زیر پیش‌بینی می‌شود:
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۶۰
شبکه خطوط انتقال نیرو
شبکه خطوط انتقال نیرو در برنامه پنجم عمرانی در سراسر کشور گسترش یافته و کلیه مراکز بزرگ تولید و مصرف به‌یکدیگر مرتبط خواهند گردید. طول خطوط انتقال نیروی برق از ۳۳۴۳ کیلومتر در سال ۱۳۵۱ به حدود ۱۰۰۰۰ کیلومتر در سال ۱۳۵۶ به شرح زیر‌افزایش خواهد یافت.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۶۱
توسعه شبکه های توزیع
توسعه شبکه‌های توزیع نیروی برق در کلیه شهرهای کشور به منظور بهبود وضع شبکه‌های فعلی و برخورداری از‌حداکثر قابلیت اطمینان و ثبات ولتاژ صورت خواهد گرفت به طوری که شبکه‌های توزیع قدرت توزیع کلیه تقاضاهای شهری را داشته باشد.
برق روستایی
تأمین برق روستایی در برنامه پنجم عمرانی برای نیل به دو هدف در چهارچوب یک برنامه دراز مدت صورت می‌گیرد:
- یکی بالا بردن سطح و معیار زندگی روستاییان و بهبود شرائط زندگی در روستاهای کشور است و - دیگری برای مصارف کشاورزی، آبیاری و گرداندن‌چرخ صنایع کوچک روستایی می‌باشد.
با توجه به پیش‌بینی افزایش مصرف و پرهیز از مشکلات ناشی از نصب مولدهای برق دیزلی کوچک، احداث شبکه‌های برق روستایی اولویت داشته و‌نصب مولدهای دیزلی تنها برای شهرهای کوچک و روستاهای پراکنده که برق‌رسانی به آنها از طریق مراکز بزرگ تولید و شبکه‌های خطوط انتقال نیرو‌فراهم نباشد صورت خواهد گرفت.
تأمین برق روستایی شامل کلیه مراکز حوزه‌های عمران روستایی (۱۱۸۰ مرکز) و روستاهای اطراف مراکز مزبور بوده و اجرای طرحهای برق روستایی‌هماهنگ با سایر طرحهای مراکز عمران روستایی بر اساس ضوابط مورد توافق وزارتخانه‌های آب و برق و تعاون و امور روستاها صورت خواهد گرفت.علاوه بر آن برق‌رسانی به ۲۰۰ روستای منفرد که ممکن است تأمین برق آنها ضروری باشد پیش‌بینی شده است.
سرمایه‌گذاری و اعتبارات عمرانی
در دوره برنامه پنجم عمرانی سرمایه‌گذاری در صنعت برق ۱۱۹،۵ میلیارد ریال برآورد می‌گردد و پیش‌بینی می‌شود شرکتهای برق ۶۶ میلیارد ریال از‌محل درآمد فروش و هزینه استهلاک سرمایه‌گذاری نمایند و ۵۳،۵ میلیارد ریال بقیه از محل اعتبارات عمرانی تأمین گردد.
ضمناً هزینه توسعه تأسیسات برق آبی در برنامه توسعه منابع آب و هزینه‌های آموزش در برنامه آموزش و پرورش منظور گردیده است.
جدول ۱ اعتبارات برق و جدول ۲ سرمایه‌گذاری ثابت در برق را طی برنامه پنجم نشان می‌دهد.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۶۳ الی ۴۴۶۵