گزارش کارگزار وزارت داخله به وزارت خارجه درباره کشتارهای ارتش روسیه در آذربایجان ۲۹ آذر ۱۲۹۰

از مشروطه
پرش به ناوبری پرش به جستجو
انقلاب مشروطه درگاه انقلاب مشروطه

اشغال ایران از سوی ارتش روسیه و کشتار همگانی مردم آذربایجان

انقلاب مشروطه - مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم - مبارزه علیه استعمار

گزارش کارگزار وزارت داخله به وزارت خارجه درباره کشتارهای ارتش روسیه در آذربایجان ۲۹ آذر ۱۲۹۰

امروز پنجشنبه را اول صبح جمعی از قوه نظامی روس آمده اداره نظمیه را ضبط و با نظمیه طرف شده جمعی سالدات هم دور ارک رفته تاکنون که یک ساعت به غروب می‌ماند از چند نقطه مشغول انداختن توپ و تفنگ هستند و عده تلفات معلوم نیت. بنده برای رفع غایله و استعلام از علت این اقدام به اتفاق آقای ناظم‌الملک به جنرال قونسولگری رفته این طور قونسول تقریر نمود که شب پنجشنبه بیست و هشتم سالدات برای برداشتن سیم تلفون باغ شمال به نزدیکی اداره نظمیه رفته از طرف نظمیه به آنها ممانعتی شده بود ده نفر را مامور بستن سیم تلگراف کرده‌اند نظمیه به یکی از سالدات‌ها حمله نموده آنها هم دو نفر نظمیه را کشته‌اند سبح زود که سالدات برای گشت طرف بازار آمده‌اند باز نظمیه به سالدات حمله کرده و با آنها طرف شده‌اند بنده به علاوه اینکه به موجب مراسله رسمی از جنرال قونسول منع سالدات‌ها را از تیراندازی و مراجعت دادن آنها را به محل‌های خودشان خواسته بود و در ضمن مذاکرات شفاهی هم این نکلیف را نمود که غایله ساکت شود بعد رسیدگی به عمل آید جواب‌دادند لازم است ایالت امر به نزع اسلحه نمایند و من هم به رییس اردو می‌گویم ترک تیراندازی می‌نمایند بعد از مراجعت با نایب‌الایاله و اعضای انجمن در خصوس اظهارات قونسول مذاکراتی نموده با تصویب ایشان در جواب نوشت که در موقع محصور بودن شهر نزع اسلحه از قشون و مستحفظین بلد از حیز امکان خارج است و بعد از اینکه سالدات‌ها ترک تیراندازی و مراجعت به محل‌های خود کردند و غایله رفع شد غیر از قشون و مستحفظین شهر در دست هر کسی اسلحه باشد اسلحه آنها از طرف ایالت نزع خواهد شد هنوز جواب مراسله نرسیده و معلوم نیست عاقبت این دعوی به کجا خواهد انجامید.
۲۹ ذیحجه خلیل

منبع

احمد کسروی: تاریخ مشروطه ایران - جلد دوم - تاریخ هیجده ساله آذربایجان - چاپ دوم - تهران - خرداد ۱۳۴۳ - ص. ۲۶۹ - ۲۶۸