گزارش محرمانه لیاخوف به روسیه درباره بمباران مجلس شورای ملی ۱۳ ژوئن ۱۹۰۸
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | ۲۲ بهمن |
گزارش محرمانه لیاخوف به روسیه درباره بمباران مجلس شورای ملی ۱۳ ژوئن ۱۹۰۸[۱]
جناب جلالتمآبا ترتیباتی را که از طرف بنده و ترجمان اول سفارت معین شده بود، سفیر بعد از آنکه اجمالا با پترزبورغ مخابره کرد و از پترزبورغ هم با تبدیلات خیلی مختصر تقریبا بدون اینکه اعتراضی بکنند صلاح دیده قبول کردند اما شاه مانند یک ایرانی بسیار ترددکرد می‌ترسید از اینکه خوبریزی خواهد شد بنا کرد بعضی تصورات بی‌جا کردن یعنی صلح و غیره چون این را دیدیم مجبور شدیم که وسیله قطعی و آخری خود را بکار ببریم که این ترتیبات از طرف دولت روسیه قبول و بهترین ترتیبات برای خال خاضر ملاحظه شده است اگر شما قبول نکنید دولت روسیه دیگر به از شما حمایت نخواهد کرد و هر چه هم بعد از این به شما واقع بشود خود را مسئول نخواهد دانست وسیله قطعی ما بسیار مهم و مسله موثر بود شاه بالطبع بدون تاخیر قبول کرد و آزادی کامل نیز به جهت اجرا و اتمام کار داد اساسی این ترتیبات به قرار ذیل است:
- - اول با پولی که از طرف سفارت و شاه داده خواهد شد رشوت دادن به وکلای مهم مجلس و وزرا که در جلسه آخری ترتیبی را که به ایشان داده خواهد شد قبول و بر وفقش عمل کنند.
- - دوم: تا دقیقه آخر یعنی حاضر شدن کلیه ترتیبات به طور دوستانه با مجلس رفتار نمودن و چنین وانمود کردن که شاه با مجلس صلح کند و هم‌چنین داخل مکالمه صلح شدن شاه با مجلس.
- - سیم: سعی کردن با رشوت یا وسایل دیگر به جهت خارج کردن مردمان مسلح از مجلس و مسجد و انجمن‌های نزدیک.
- - چهارم: اقدامات کردن که روسای انجمن‌ها را با رشوت و غیره با خود طرفدار نموده تا در روز موعود اعضای انجمن خود را نگاهداشته و نگذارند بیرون بروند.
- - پنجم: یک روز پیش یا در روز اجرای کار فرستادن قزاق‌ها با تبدیل قیافت به مجلس و مسجد تا از آنجا به هوا شلیک نموده و هم بهانه برای هجوم و خراب کردن مجلس به دست بدهند و هم کسانی را که در مجلس و مسجد مقاومت خواهند کرد بکشند.
- - ششم: کماب دقت و جهد کردن برای اینکه مبادا کسی به سفارت دول اروپا خاصه انگلیس وارد شود.
- - هفتم: وقتی که تمام ترتیبات خاضر شد در یک روز معینی مجلس و اطراف او را با قزاق بریگاد و توپ محاصره و خراب کردن و کشتن کسانی را که در مقابل مقاومت کنند.
- - هشتم: تسلیم کردن خان‌های روسای مشروطه‌طلبان و و وکلا را بعد از تخریب مجلس به سرباز و عوام ناس که غارت کنند.
- - نهم: گرفتار کردن روسای مشروطه‌خواهان و وکلا و طرفداران مجلس را و به دار زدن و نفی کردن آنها نظر به اهمیت موقع و شخصی ایشان.
- - دهم: به جهت آسوده کردن خیال جمهور و دول اروپ اعلان کردن که مجلس دوباره باز خواهد شد.
شاه موافقت خود را به این ترتیبات بیان کرد و گفت بهتر است که سرباز و سوار ایرانی هم در این کار اشتراک بکنند ولی بنده به ملاحظه اینکه این وقت برای بریگاد قزاق بهتری اوقات است که وظیفه حقیقی خود را از پیش برده و رسوخ کامله خود را در حیات سیاسی دولت ایران محکم و اجرای خیالات آینده را آسانتر کند قطعا و مصرا رد کردم.
اما در خصوص مداخله شخصی و فعلی بهده در روز بمباردمان (توپ بستن) سقیر راضی نمی‌شد و می‌ترسید که دول سایره اعتراض کنند ولی بهده امر جناب جلالتمآب عالی را در نظر داشتم و به ملاحظه اینکه کا را به دست افسرهای ایرانی ندهم (گرچه افسرهای ایرانی قزاقخانه صداقت خالصانه به روسیه دارند ولی هر چه باشد باز هم ایرانی‌اند ممکن است که در موقع اجرای کار حسیات ملی آنها را مانع شده و کار را بکلی خراب کنند.) به مداخله شخصی و فعلی خود قراردادم.
من جناب جلالتمآب عالی را امنیت کامله می‌دهم که در بریگاد قزاقخانه که در دست بنده است افسر و غیرافسر انتظام و صداقت مخصوص به جهت کار دارند.
در صورتی که مانعی از خارج ظهور نکند موفقیت کار را مسئولم.
منتظر اوامر عالی
سی و یکم مه (روسی) کلنل و. لیاخوف
منبع
- ↑ احمد کسروی، تاریخ مشروطه ایران، تهران ۲۵۳۶ شاهنشاهی، ص. ۵۹۲ - ۵۹۱