کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران

کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران

کتابخانه کاخ نیاوران

کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی به دستور شهبانو فرح پهلوی در بخش شمال شرقی کاخ نیاوران در دو اشکوب و یک زیرزمین با پهنه ۷۸۰ متر مربع ساخته شد.آرشیتکت داخلی کتابخانه با بهره‌گیری از شیشه و آیینه کار ارزنده هنرمند امریکایی چارلز سه‌وینی ^[۱] انجام پذیرفت. این طراحی دارای ویژگی‌های گوناگونی در دکوراسیون داخلی می‌باشد. در گوشه‌ای از کتابخانه پیانو و دیگر وسایل دیداری و شنیداری وجود دارد که همانند اتاق موسیقی است. چیدمان مبل‌ها، تندیس‌ها، نگاره‌ها که همه از ازرش هنری بالایی برخوردار هستند از ویژگی‌های این کتابخانه می‌باشد.

۴۳۵۶ استوانه شفاف در کنار هم که از سقف آویزان هستند، روشنی را که پشت آن قراردارد در کتابخانه پخش می‌کند. آذین داخلی از نگاره‌های هنرمندان ایرانی و خارجی چون پرویز تناولی، مسعود عربشاهی، بهمن محصص، منوچهر یکتایی، محمد مدبر، سزار بالداجینی، دیه گو جاکومتی، آرنولدو پومودورو و پیر آرماندو فرناندز (آرمان) گردآمده‌است.

کتاب‌های چاپی کتابخانه اختصاصی بیش از ۲۳٬۰۰۰ پوشینه و نزدیک به ۱۶٬۰۰۰ فرنام می‌باشد که دربرگیرنده نوشتارهای فرهنگی، ادبی، اجتماعی، گزارشات و آمار و آثار خارجی چون دانشنامه‌ها، دوره‌های تخصصی هنر، باستان شناسی و منابع تمدن و هنر ملل می‌باشد.

کتاب‌های در زمینه تاریخ ایران، ادبیات فرانسه، و هنر نقاشی از غنای بیشتری برخوردار است. چاپ‌های نخست بسیاری از سفرنامه‌های به نام و معتبر خارجیان به آسیا و ایران دراین کتابخانه موجود است. کلکسیون نسبتا کامل چاپ شده‌های دانشگاه تهران و بنیاد فرهنگ ایران با پوشینه‌بندی (صحافی) به رنگ آبی سلطنتی، آثار بسیار معتبر از نگارگران پرآوازه دنیا به ویژه نگارگران قرن ۲۰ میلادی با چاپ، کاغذ و پوشینه‌بندی ارزنده در میان این کلکسیون به چشم می‌خورد. وجود مجموعه‌های کاملی از آثار تعدادی از نویسندگان فرانسوی قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی که در زمان حیات خود آنها به چاپ رسیده‌است بر ارزش‌های مجموعه افزوده‌است. یکی از ویژگی‌های بی همتای این کتابخانه که این فضا را از سایر کتابخانه‌های دیگر جدا ساخته و آن را به فضای موزه ایی دگرگون نموده‌است وجود کتاب‌هایی است که از سوی سران کشورها و نویسندگان نامی پیشکش گردیده‌است. از جمله این افراد می‌توان به پروین اعتصامی، علی نقی وزیری، منوچهر آتشی، جان اف کندی، والت دیزنی، جواهر لعل نهرو، رولف بنی، گریشمن و دستینه بسیاری از افراد سرشناس دیگر اشاره کرد. از جمله دیگر آثار موجود در این کتابخانه می‌توان به مجموعه‌های خطی اشاره کرد از جمله کاتبان این نسخ می‌توان به میرعلی هروی، احمد نیریزی، وصال شیرازی، زین العابدین حسنی، محمد اصفهانی و محمد تقی مشهدی اشاره نمود.

کلکسیون کارهای هنری کتابخانه بیش از ۳۵۰ تابلو نقاشی را دربر می‌گیرد. هنرمندانی که آثارشان در این کلکسیون دیده می‌شود: جعفرروحبخش، منصوره حسینی، ناصراویسی، ابوالقاسم سعیدی، محمود فرشچیان، سالوادور دالی، خوان میرو، اندی وارهول و آلن بایاش، نشاندهنده بخشی از تاریخ هنر معاصر به ویژه جریان‌های نوگرایی هنر ایران در دهه سی و چهل خورشیدی می‌باشد. بسیاری از کتاب‌های چاپی این کتابخانه به خاطر پوشینه بندی‌های هنرمندانه و ارزنده و روش بسته بندی می‌توانند همانند یک چیز هنری چشم‌ها را به خود می‌کشد.

کتاب‌هایی که در جعبه‌های چرمی نگارین، چوبی معرق کاری شده، فلزکاری شده، منبت جواهرنشان و دیگر هنرها قرار دارند از این دسته می‌باشند؛ از دیدگاه اندازه، کوچکترین کتاب این مجموعه، قرآنی است به اندازه‌های ۸×۵ سانتیمتر و بزرگترین آن اطلسی است به زبان لاتین و به اندازه‌های ۸۲×۵۷ سانتیمتر. قدیمی ترین کتاب در مجموعه غیرپارسی کتابی است که از سوی ژوزف فلاویوس ^[۲] درباره تاریخ قوم یهود در سال ۱۶۰۹ میلادی به زبان لاتین در پاریس به چاپ رسیده‌است.

کهن ترین کتاب فارسی، دیوان حافظ به شرح سوری است که به ناصرالدین شاه قاجار پیشکش شده‌است. این کتاب در سال ۱۲۵۲ شمسی (۱۸۷۳ میلادی) در لایپزیک به چاپ رسید.