کارخانه‌های خودرو سازی آریا و شاهین و جیپ
| انقلاب شاه و ملت | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | کارخانه‌ها و پیشرفت‌های صنعتی ایران در نخستین دهه انقلاب شاه و ملت ۱۳۵۱ - ۱۳۴۱ خورشیدی |
کارخانه‌های خودرو سازی آریا و شاهین و جیپ
در روز ۲۶ اسفند ماه ۱۳۴۶ کارخانه‌های خودرو سازی آریا و شاهین و جیپ در پیشگاه شاهنشاه آریامهر و شهبانو گشایش یافت. ساعت ۱۵ و سی دقیقه هلیکوپتر اعلیحضرت شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو در پهنه کارخانه بر زمین نشست. هویدا نخست وزیر، مهندس شریف امامی رییس مجلس سنا، مهندس ریاضی رییس مجلس شورا، اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی، دکتر منوچهر اقبال رییس هیات مدیره شرکت ملی نفت و چند تن از وزیران و ژنرال‌های لشکر، سفیر کبیر آمریکا، رییس اتاق بازرگانی، رییس اتاق صنایع و معادن و شماری از صاحبان صنایع و بازرگانان کشور در این آیین باشکوه فراخوانده شده بودند.
جلوی در ورودی کارخانه تاق نصرت زیبایی بسته شده و بر روی آن نشان کارخانه کار گذاشته شده بود. هنگامی که شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از هلیکوپتر پیاده شدند، نخست وزیر، وزیر دربار و پایوران دولتی و مدیران کارخانه به پیشباز اعلیحضرتین آمدند. آقای اخوان رییس هیات مدیره کارخانه خوش آمد گفت. در برابر در ورودی دوشیزه خردسال مریم بازرگان دسته گلی پیشکش شهبانو کرد و از سوی کارکنان و کارگران کارخانه خوش آمد گفت، آنگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو وارد سالن شدند. آقای اخوان، مستر « روی چی پن » رییس هیات مدیره کارخانجات امریکن موتور (سازنده خودروهای رامبلر در آمریکا) و جان هاروی [۱] نایب رییس کارخانجات اتومبیل سازی « کایزر جیپ » سازنده جیپ [۲] در امریکا را به پیشگاه شاهنشاه معرفی کرد. سپس علینقی عالیخانی وزیر اقتصاد پشت تریبون قرار گرفت و گفت:
- شاهنشاها
- موسسه بزرگی که امروز به قدوم شاهنشاه آریامهر مفتخر و مباهی گردیده یکی دیگر از نتایج مستقیم و ثمرات مفید انقلاب بزرگ ملی ایران است که به ابتکار ذات شاهانه طراحی و رهبری شده است. این واحد تولیدی مظهر درخشانی است از پیشرفت‌های صنعتی ایران و دگرگونی شگرفی که در سال‌های اخیر در اقتصاد کشور حاصل شده است. توسعه صنعتی در ایران با ایجاد واحدهای عظیمی جهت تولید کالاهای واسطه و محصولات فلزی و ماشین سازی در کشور بوجود می‌آید.
- واحد صنعتی بزرگی که امروز مورد بازدید ملوکانه قرار می‌گیرد قادر است روزانه ۳۰ دستگاه اتومبیل سواری به نام آریا و شاهین و هم چنین ۱۲ دستگاه جیپ بیابانی تولید کند. به طوری که ملاحظه خواهند فرمود در حال حاضر این واحد صنعتی قسمت مهمی از قطعات مورد نیاز اتومبیل خود را تولید و قسمتی را نیز از سایر تولیدکنندگان داخلی خریداری می‌نماید. امید است که با ایجاد موسسات جدید صنعتی دیگر و هم چنین بهره برداری از واحد عظیم ذوب آهن که هفته گذشته اجازه شروع ساختمان آن را صادر فرمودند در سال‌های آینده صنعت اتومبیل سازی ایران بتواند تقریبا تمام احتیاجات خود را در داخل کشور تهیه و تامین نماید.
- شاهنشاها
- امید می‌رود که با بهره برداری کامل از این واحد و واحدهای دیگر اتومبیل سازی به زودی قسمت عمده اتومبیل‌های مورد نیاز کشور در داخل ساخته شود. پشتیبانی و علاقه خاص شاهنشاه آریامهر به توسعه صنایع موجب گردیده که صاحبان صنایع با علاقمندی و استظهار به مراحم مبارک شاهانه با تمام قدرت هر روز در راه پیشرفت صنعتی و بی نیازی کشور از محصولات خارجی گام‌های تازه‌ای برمی‌دارند.
- اینک از پیشگاه مبارک استدعا دارد اجازه فرمایند رییس هیات مدیره شرکت سهامی جیپ گزارشی به شرف عرض برساند و با افتتاح دومین کارخانه اتومبیل سازی ایران کارکنان این کارخانه و مهندسین و مستولین امر را که با همکاری نزدیگ یکدیگر موجب شده‌اند یکی دیگر از خواست‌ها و نیات مترقیانه شاهنشاه آریامهر تحقق یابد مباهی و مفتخر فرمایند.
در این هنگام آقای جعفر اخوان رییس هیات مدیره شرکت سهامی جیپ پشت تریبون قرارگرفت و چنین گزارش داد:
- اعلیحضرتا
- تشریف فرمایی شاهنشاه آریامهر برای افتتاح کارخانه اتومبیل سازی جیپ و سواری موجب کمال مباهات و سپاسگزاری کلیه کارکنان این واحد صنعتی بوده و نشانه توجه کامل ذات اقدس شاهانه به توسعه اقتصاد و علاقه وافر به پیشرفت صنایع مملکت می‌باشد. موجب نهایت افتخار است که با وجود مشکلات فراوان در پرتو حمایت بی دریغ شاهنشاه آریامهر و توجهات دولت و راهنمایی‌های وزارت اقتصاد توفیق حاصل گردید که اولین کارخانه مونتاژ اتومبیل ایران را بر اساس ضوابط وزارت اقتصاد تبدیل به کارخانه ساخت اتومبیل جیپ و سواری بنماید و سعی شده است علاوه بر قطعاتی که مقرر گردیده است قطعات دیگری را که مقدور بوده در داخل کشور بسازد و در حال حاضر به طوری که از خاطر خطیر شاهانه خواهد گذشت مجهزترین کارخانه اتومبیل سازی ایران می‌باشد.
- اینک این شرکت دارای ۱۴۲۰ مهندس و کارمند و کارگر بوده و روزانه ۴۰ دستگاه اتومبیل تولید می‌نماید و در صورتی که وضع بازار اجازه دهد می‌تواند با علاوه نمودن ساعات کار از ظرفیت کارخانه استفاده بیشتری نماید. برنامه کلی این شرکت مبتنی بر فروش ارزان و فراهم نمودن تسهیلات لازم برای خریداران می‌باشد و از هم اکنون مشغول مطالعه در کشورهای همسایه به منظور بازاریابی برای امکان صدور محصولات کارخانه می‌باشد و در این خصوص محتاج به مساعدت‌های خاصی از طرف دولت است تا امکان صدور تولیدات کارخانه فراهم گردد و نظر صائب شاهنشاه آریامهر به بهترین وجهی تامین گردد.
- در ایجاد این واحد صنعتی علاوه بر حمایت‌های بی دریغ شاهنشاه آریامهر و مساعدت‌های دولت و راهنمایی وزارت اقتصاد، بانک ملی و هم چنین بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران مساعدت‌های بسیاری به عمل آورده‌اند که لازم می‌داند در پیشگاه مبارک شاهانه مراتب تشکر و امتنان خود را به شرف عرض همایونی برساند. امروز که این افتخار بزرگ نصیب کارکنان این واحد صنعتی شده و تشریفات افتتاح آن به دست توانای شاهنشاه عظیم الشان به عمل می‌آید به طوری که اجازه مرحمت فرمودند ماشین‌های سواری ساخت این کارخانه به نام « آریا » و « شاهین » از فردا تحویل مشتریان خواهد گردید.
- اینک از پیشگاه مبارک شاهنشاه آریامهر استدعا می‌نماید که در این ساعت تاریخی امر به افتتاح کارخانه صادر و از این راه موجبات افتخار و مباهات کارکنان این واحد صنعتی را فراهم فرمایند.
جعفر اخوان از پیشگاه همایونی درخواست کرد که از کارخانه بازدید فرمایند و کارخانه را بگشایند.
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو زیر باران آرامی که می‌بارید از سالن پذیرایی به سوی کارخانه رفتند و نوار سه رنگی را که در برابر در ورودی کارگاه پِرِس کشیده بود با قیچی پاره کردند و بدین سان نخستین کارخانه مونتاژ را که به کارخانه بزرگ ساخت خودرو سواری و جیپ شده بود گشودند.
پرس‌های ۱۸۰۰ تُنی
شاهنشاه آریامهر در کارگاه پرس از پرس‌های کارخانه دیدن فرمودند و از جعفر اخوان پرسیدند که نیروی بزرگترین پرس چقدر است؟ به آگاهی همایونی رسید که از ۵۰ تُن تا ۱۸۰۰ تُن می‌باشند.
پرسش دیگر شاهنشاه این بود که چه قطعه‌هایی در کارخانه ساخته می‌شود. به آگاهی همایونی رسید که تمام اتاق فنر و اگزوز، باک بنزین، سیم کشی و رویهم رفته ۴۵٪ از خودرو در ایران ساخته می‌شود.
شاهنشاه از رییس هیات مدیره پرسیدند که چه هنگام موتور و دیگر قطعه‌ها را می‌سازید؟ پاسخ داده شد که برنامه ساخت کامل اتومبیل گام به گام آماده پیاده شدن است. این کار بستگی به پیدایش بازار کافی در داخل و هم چنین بازار صادراتی دارد. هم اکنون کارخانه در یک شیفت و با بازدهی ۳۰ خودروی سواری و ۱۲ دستگاه جیپ‌های گوناگون کار می‌کند و اگر روزی کارخانه در سه شیفت کار کند، یعنی ۹۰ خودروی سواری و ۳۶ جیپ بیرون دهد ، سرمایه گزاری برای ساختن قطعه‌های دیگر به آسانی فراهم خواهد شد.
شاهنشاه آریامهر پرسیدند برای صادرات چه فکری دارید؟ به آگاهی همایونی رسید که بازار طبیعی صادرات ما در درجه نخست بازار کشورهای همسایه می‌باشد و برای صادرات باید تولید به اندازه‌ای برسد که بهای تمام شده پایین تر آید. ما امیدواریم با یاری دولت در آینده زمینه صادرات را فراهم سازیم.
بیمه کارگران
در این هنگام علیاحضرت شهبانو از چگونگی زندگی و بیمه و بهداشت و تدابیر امنیتی و امور ورزشی کارگران پرسش فرمودند. مصطفی فرزانه رییس کارخانه به آگاهی اعلیحضرتین رسانید که همه کارگران بیمه هستند و از مزایای بیمه برخوردار می‌باشند. امور بهداشتی کارگران نیز در کارخانه فراهم شده است و در برابر خطرهای « دستگاه‌های پِرِس» ، چاره اندیشی شده است. هر پرس دارای چهار دکمه در چهار سوی دستگاه می‌باشد، هنگامی پرس از جای خود حرکت می‌کند که از هر چهار طرف به دکمه فشار وارد آمده باشد.
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو نزدیک به یک ساعت و نیم از کارگاه‌های گوناگون بازدید کردند و سپس به سالن آزمایش رفتند و از سیستم آزمایش اتوماتیک بازدید فرمودند. شاهنشاه آریامهر با خشنودی فراوان به نخست وزیر فرمودند: "دیگر کارخانه از این بهتر نمی‌شود." در این هنگام به درخواست جعفر اخوان، شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو دفتر یادبود کارخانه را توشیح فرمودند. [۳]
پیشکش جیپ آمبولانس
آقای جعفر اخوان به سرفرازی تشریف فرمایی اعلیحضرتین پنج دستگاه جیپ آمبولانس را به پیشگاه علیاحضرت شهبانو هدیه نمود تا با نظر شهبانو به سازمان‌های خیریه داده شود. مستر روی چی پن رییس کارخانجات آمریکن موتورز یک کتابخانه ارزنده دربرگیرنده همه کتاب‌های به چاپ رسیده درباره صنایع اتومبیل سازی را به کتابخانه دانشگاه پهلوی شیراز پیشکش کرد و به گردن گرفت که هر سال کتاب‌های چاپ شده در همین زمینه را به کتابخانه پهلوی هدیه کند.
مستر جان هاروی نایب رییس کارخانجات اتومبیل سازی کابزر جیپ نیز یک تفنگ شکاری دو لول به پیشگاه همایونی تقدیم کرد. شاهنشاه به مستر « چی پن » فرمودند وضع کارخانه خیلی خوب بود و این را شروع موفقیت آمیزی باید دانست امیدوارم که به همین نحو فعالیت خود را ادامه دهید.
مستر چی پن در پاسخ گفت: ما به عنوان مشاور خدمت می‌کردیم کار حقیقی و پرزحمت و اصلی را کارگران و مهندسین ایرانی به ویژه آقای اخوان رییس هیات مدیره شرکت انجام دادند و ما تمام مقدورات خود را برای موفقیت این کارخانه صرف خواهیم کرد. در این هنگام شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از کارگاه آزمایش بیرون رفتند، ناگهان کارگران با ابراز شور و عشق خود به شاه با فریادهای « جاوید شاه» که کارخانه را به لرزه درآورده بود، گِرد شاهنشاه و شهبانو را گرفتند. آقای کریم داداش امین نماینده کارگران چنین گفت:
- شاهنشاه
- جان نثاران افتخار دارد به نمایندگی کارگران تشریف فرمایی شاهنشاه معظم و علیاحضرت گرامی را به کارخانجات اتومبیل سازی آریا - شاهین و جیپ از صمیم قلب خیرمقدم عرض نماید.
- شاهنشاها
- جان نثاران کارگران و کارمندان و تمام ملت ایران که سعادت و آسایش خود را مرهون انقلاب سفید شاه و مردم می‌دانیم، نمی‌توانیم مراتب حق شناسی خود را با جملات و کلمات نارسا بیان نماییم. حفظ و سلامت شاهنشاه معظم و شهبانوی گرامی و ولیعهد والاگهر و دوام سلطنت و شوکت آن پادشاه عدالت گستر را از درگاه احدیت مسئلت داریم. جاوید شاه - پاینده ایران
شاهنشاه آریامهر پس از ابراز مهربانی به کارگران به همراه علیاحضرت شهبانو در میان ابراز شور و هیجان شدید کارگران به سوی هلیکوپتر رفتند. سدای موتور هلیکوپتر در میان فریادهای « جاوید شاه » گم شده بود.
دولت و خودروهای آریا و شاهین
امیرعباس هویدا نخست وزیر به هنگام بازدید از کارخانه در رکاب شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو همان جا دستور داد که از این پس همه سازمان‌های دولتی، خودروهای سواری شش سیلندر آریا و شاهین خریداری کنند.
پیشرفت شتابان
مستر چی پن پس از پایان آیین گشایش کارخانه در یک گفتگوی کوتاهی با رسانه‌ها گفت: من چهار سال پیش برای آغاز کار مونتاژ رامبلر به ایران آمدم و اکنون به روشنی موفقیت و پیشرفت را احساس می‌کنم کارخانه در این مدت گسترش یافته و پیشرفت چشمگیری نمود و امروز به حق جزو کارخانه‌های خودرو سازی خوب دنیا به شمار می‌آید. من، خودم محصولات کارخانه را آزمایش کردم و باید بگویم اتومبیل خوب و راحتی است. مراسم امروز فراتر از باور من بود و این کار برای ما افتخار بزرگی بود. رامبلر در یازده جای دنیا کارخانه دارد. با سرافرازی می‌گویم که اهمیت کارخانه ایران بیش از یازده کارخانه دیگر است. اقتصاد شکوفان ایران و سرعت پیشرفت این کشور موقعیت مناسبی برای جذب محصولات این کارخانه به شمار می‌آید. اتومبیل سواری آریا و شاهین بهترین اتومبیل سواری است که جوابگوی وضع اقتصادی کشور ایران می‌باشد. من مطمئن هستم که کارخانه می‌تواند هر اندازه که تقاضا شود بی درنگ عرضه کند.