پدیدآورنده:شجاع‌الدین شفا
| شجاع‌الدین شفا |
| ایران‌شناس، پژوهشگر، نویسنده |
چاپ شده‌ها در ایران
۱. ۶۴ کتاب منتشره در سالهای ۱۳۱۷ تا ۱۳۵۷، که دوره کامل آنها در سالهای ۱۳۵۰ و ۱۳۵۴ در تهران در مجموعه‌ای ۲۴ جلدی به چاپ رسیده است.
۲. نغمه‌های شاعرانه لامارتین نخستین اثر ترجمه شده شجاع‌الدین شفا شامل ۳۳ قطعه برگزیده از دیوان‌های شعر Alphonse de Lamartine.
۳. دیوان شرقی، ترجمه از West-Östlicher Diwan گوته (Goethe)، با مقدمة مفصل در باره گوته و اثر او، شرح حال حافظ توسط گوته، و تطبیق اشعار او با سروده‌های حافظ.
۴. بهترین اشعار بایرن، Lord G. Byron، برگزیده‌هایی از Pilgrimage Childe Harold و Don Juan و Giaour، اشعار و دیوان‌های او.
۵. بهترین اشعار ویکتورهوگو، Victor Hugo، برگزیده‌هایی از La Légende des Siècles و Contemplations و Les Orientales و دیگر آثار منظوم او.
۶. بهترین اشعار هاینه Heinrich Heine برگزیده‌هایی از Intermezzo و «کتاب ترانه‌ها» Romancero و دیوان‌های سه‌گانه معروف او.
۷. بهترین اشعار نیچه Friedrich Nietzsche، برگزیده‌هایی از So sprach Zarathustra (چنین گفت زرتشت) و مجموعه کلی اشعار او.
۸. بهترین اشعار موسه Alfred de Musset، برگزیده‌هایی از Les Nuits و دیگر آثار شاعرانه او.
۹. بهترین اشعار کنتس دونوآی Anna de Noailles، برگزیده‌هایی از دیوان‌های اشعار او، Le Cœur Innombrable و L’Honneur de Souffrir و L’Ombre des Jours. شامل ۵۶ قطعه منظوم که با «باغ دلگشای شیراز» آغاز می‌شود.
۱۰. ترانه‌های بیلی‌تیس Les Chansons de Bilitis، ترجمه از اثر معروف Pierre Louÿs. اثری که انتشار آن آغازگر فصل تازه‌ای در ادبیات معاصر ایران بود. شامل ۱۱۴ ترانه اصلی، با مقدمه‌هایی از استاد سعید نفیسی، مطیع‌الدوله حجازی و پژمان بختیاری، و برگردان شماری از ترانه‌ها به شعر فارسی توسط پژمان بختیاری، رهی معیری، احمد گلچین، نواب صفا، فریدون مشیری و ایرج دهقان، همراه با دوازده تابلوی هنری...
۱۱. نغمه‌های یونانی، ترجمه از Anthologie grecque جُنگ شاعرانه یونان کهن، شامل اشعار آناکرتون و سافو و ملئاگروس شعرای نامی یونان باستان.
۱۲. نغمه‌های چینی، ترجمه ترانه‌های Li-po شاعر چینی قرن دهم، همراه با مقدمه‌ای جامع در بارة ادبیات چهار هزار ساله چین.
۱۳. نغمه‌های ایرانی، برگزیده‌ای از بهترین اشعار شعرای مختلف جهان در ارتباط با ایران: اشیل، هراس، درایدن، گوته، توماس مور، بایرن، روکرت، مارسلین دبرد والمور، هاینریش هاینه، پوشکین، امرسن، ماتیو آرنلد، لی‌هنت، لوکنت دولیل، آناتول فرانس، نیچه، فرانسوا کوپه، بدنشتدت، ژرم و ژان تارو، کنتس دونوآی، یسنین، پل‌فور، پرنسس بیبسکو، یونکر، گابریلا میسترال، آلماروبنس، گارسیاکالدرون، ژرمن بومون، ایساهاکیان.
۱۴. برگزیده‌هایی از شاهکارهای شعر جهان، جامعترین اثر ادبی نوع خود در زبان فارسی، شامل ترجمه‌هائی از ۱۰۶ سخنسرای نامی انگلستان، فرانسه، آلمان، روسیه، ایتالیا، اسپانیا، پرتقال، نروژ، سوئد، لهستان، چک، مجارستان، اتریش، یونان، هلند، بلژیک، سویس، امریکا و امریکای لاتین، با مقدمه و شرح مربوط به یکایک این سخنوران. ۱۵. بهترین اشعار امریکائی، شامل ۵۱ قطعه برگزیده از آثار شاعرانه ۲۵ سخنور امریکایی، از قرن هفدهم تا به امروز، با مقدمه مبسوطی در بارة ادبیات امریکائی.
۱۶. شاعره‌ها، برگزیده‌ای از اشعار شاعره‌های نامی جهان از سافوتا به امروز (۹۲ اثر از ۲۶ شاعره متعلق به ۱۴ کشور)، نخستین اثر نوع خود در ادبیات پارسی.
۱۷. برگ‌های زرین ادبیات جهان، برگزیده‌های تازه‌ای از آثار نظم و نثر نویسندگان و سخنوران جهان غرب، از همر و سوفکل در یونان تا نویسندگان و شعرای قرن بیستم، عمدتاً در ارتباط آثار آنها با ایران.
۱۸. ایران در ادبیات فرانسه، برگزیده از آثار منظوم و منثور کلیه بزرگان ادب این کشور در ارتباط به ایران، چاپ دو زبانی شامل متن فرانسه و ترجمه فارسی اشعار و نوشته‌ها.
۱۹. رنه، ترجمه از اثر معروف Chateaubriand.
۲۰. افسانه‌های راز و خیال، ترجمه ده داستان برگزیده از داستانهای Edgar Allan Poe نویسنده نامی امریکایی.
۲۱. کونیگسمارک، ترجمه از رمان معروف Pierre Benoit.
۲۲. داستان یک مومیایی، ترجمه از رمان معروف Théophile Gautier.
۲۳. پل سن لویی، The San-Louis-Re Bridge، اثر Thornton Wilder، نویسنده نامی امریکایی.
۲۴. برفهای کیلیمانجارو، ترجمه از رمان معروف Ernest Hemingway.
۲۵. «کاندیدا» و «مرد تقدیر»، ترجمه از دو اثر G. Bernard Shaw نویسنده معروف ایرلندی.
۲۶. داستانهای کوتاه از نویسندگان بزرگ، در ۸ جلد، شامل متن یا خلاصه داستانهای برگزیده یکصد نویسنده از پنجاه کشور مختلف. در این مجموعه که بخش اعظم آن در طول چند سال در «اطلاعات ماهانه» منتشر شد و از همان آغاز با موفقیت بسیار مواجه گردید، شمار بسیاری از نویسندگان جهان غرب برای نخستین بار به ایرانیان شناسانیده شده‌اند. مجموعه این داستانها بعداً بصورت کتابهای جداگانه‌ای با عناوین «آهنگ روستائی»، «شراب شیراز»، «زیر شکوفه‌های سیب»، «عشق نخستین» و غیره بچاپ رسیده است.
۲۷. افسانه خدایان
۲۸. خود را بشناس، Jean Finot
۲۹. باورها و اندیشه‌ها، Gustave Lebon
۳۰. دلدادگان. مجموعة شش داستان
۳۱. بررسیهای تاریخی، ادبی و هنری، مجموعه‌ای از ۱۵ مقاله در زمینه مسائل مربوط به تاریخ ایران، ۱۸ مقاله در زمینه مسائل مربوط به ادبیات ایران، و ۴ مقاله مربوط به مسائل هنری ایران. این مقالات در سالهای پیش از انقلاب در هفته‌نامه‌ها یا ماهنامههای مختلف پایتخت به چاپ رسیده و هرکدام از آنها منعکس کننده جالبترین نوشته‌های مورخان یا پژوهشگران جهان غرب در ارتباط با ایران بوده‌اند.
۳۲. کمدی الهی La Divina Commedia، اثر معروف دانته آلیگیری، در سه جلد: دوزخ، برزخ و بهشت. ترجمه از متن ایتالیایی، با مقدمه‌ها و حواشی و تابلوهای هنری. جلد اول: دوزخ، شامل مقدمه‌ای در ۷۶ صفحه. جلد دوم: برزخ با ۳۶ صفحه مقدمه. جلد سوم: بهشت با ۱۰۶ صفحه مقدمه. جمعاً شامل ۱۶۳۵ صفحه همراه با ۸۰ تابلو از نقاش معروف فرانسوی Gustave Doré.
۳۳. بهشت گمشده Paradise Lost اثر John Milton. ترجمه از متن انگلیسی با مقدمه در بارة میلتن و اثر او و ترجمه سه کتاب اول و دوم و سوم «بهشت گمشده».
۳۴. Acta Iranica، مجموعه پایه‌گذاری شده توسط شجاع‌الدین شفا، مدیر عامل کتابخانة پهلوی، سردبیر: پروفسور Pr. Jacques Duchesne-Guillemin. انتشار ۵۴ جلد از سال ۱۹۷۱، Brill، لیدن.
۳۵. مدیر انتشار «گاهنامه پنجاه ساله شاهنشاهی پهلوی»، در ۵ جلد، کتابخانة پهلوی، تهران ۱۳۵۶.
۳۶. جهان ایرانشناسی، بخش اول از فرهنگنامه (دائرةالمعارف) نقش فرهنگ ایران در تمدن و فرهنگ جهان از سه هزاره پیش تا به امروز، در ارتباط با یکصد کشور قدیم و جدید جهان. این بخش که در سال ۱۳۷۶ انتشار یافت شامل بررسیهای مربوط به سه کشور آلمان، اتریش و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود که هر یک از آنها ۵۰۰ صفحه را شامل می‌شدند و هر سه بخش در یک جلد ۱٫۵۰۰ صفحه‌ای گرد آمده بودند.
کتابهای ستوده شده از سوی مرکزهای فرهنگی بین‌المللی
میان مجموعه آثاری که از آنها نام برده شد، سه کتاب بصورتی کاملاً استثنایی از جانب مراکز فرهنگی مختلف بین‌المللی مورد تجلیل قرار گرفته‌اند.
- کتاب ایران در ادبیات فرانسه که بصورت دو زبانی در سال ۱۳۳۲ در تهران به چاپ رسید و در پی چاپ آن، سه تن از شخصیتهای ادبی برجسته فرانسه André Malraux و Jules Romains و André Maurois تقریظ‌هایی بر آن نوشتند که در چاپ‌های بعدی کتاب به چاپ رسید. به دنبال آن آکادمی فرانسه نیز کتاب را مورد ستایش قرار داد و وزارت فرهنگ فرانسه نشان درجه اول «هنر و ادب» را به مترجم کتاب اهدا کرد.
- برگردان دوره کامل کمدی الهی دانته است که نخستین چاپ آن در سال ۱۳۳۴ در تهران انجام گرفت. این اثر دربرگیرنده برگردان سه پوشینه دوزخ، برزخ و بهشت است و رویهم رفته دارای ۱۶۳۶ می باشد که ۲۲۲ صفحه از آن ویژه سه پیشگفتار مترجم است. مهمترین بخش این سه پیشگفتار، بخش مربوط به بهشت آن است که به تنهایی ۱۱۸ صفحه دارد. در این سه پیشگفتار، گذشته از ارزیابی‌های رسا در زمینه دیدگاه های فلسفی و عرفانی دانته و حافظ (که کمابیش همزمان یکدیگر بوده‌اند) توجه ویژه به ارداویرافنامه زرتشتی و همتایی شگفت‌آور آن با کمدی الهی دانته شده و برای نمونه، موارد بی‌شماری نشان داده شده است که در آن دوزخیان بابت گناهان همانند کیفرهایی همسان می‌بینند، بطوریکه می‌توان احتمال داد که نسخه‌ای از ارداویرافنامه از راهی نامعلوم در دسترس سخنور ایتالیایی قرار گرفته باشد. برگردان فارسی کمدی الهی مورد بررسی و توجه خاصی در ایتالیا قرار گرفت که بدنبال آن دانشگاه رم دکترای افتخاری خود را به استاد شجاع‌الدین شفا داد و به پیشنهاد آن دانشگاه نشان عالی «شایستگی جمهوری» ایتالیا به استاد شفا تعلق گرفت و دانشگاه ناپل مقدمه‌های این ترجمه را جزو کنفرانسهای علمی این دانشگاه قرار داد و شهر فلورانس نیز جایزه بین‌المللی معروف خود را که هر دو سال یکبار به یک شخصیت خارجی دوستدار فرهنگ ایتالیا تعلق می‌گیرد بدو اهدا کرد. آقای جووانی گرونکی رئیس جمهوری ایتالیا در سفر رسمی خود به ایران در سال ۱۹۵۷، یک نسخه نایاب شده از نخستین چاپ کتاب دانته را که در آغاز قرن شانزدهم در ونیز انجام گرفته بود به مترجم کتاب هدیه کرد. اخیراً، بخش «دوزخ» این ترجمه موضوع تز دکترای بانو مهزاد شیخ‌الاسلامی دانشجوی دانشگاه بین‌المللی شهر Siena با عنوان La traduzione persiana dell’ Inferno di Dante قرار گرفته که کار تحقیقی استادانه‌ای در ۱۳۳ صفحه است و هیئت داوران دانشگاه بین‌المللی سینا آنرا پایان‌نامه‌ای ممتاز شناخته‌اند.
- سومین اثر نویسنده که بصورتی کاملاً استثنایی از جانب مراجع فرهنگی بین‌المللی مورد تجلیل قرار گرفته، کتاب ۱٫۵۰۰ صفحه‌ای جهان ایران شناسی است که در سال ۱۳۵۶ در تهران به چاپ رسید و نسخه‌هایی از آن براساس قاعده‌ای که میان کتابخانه‌های بزرگ جهان وجود دارد از طرف کتابخانه پهلوی به ۱۲۰ کتابخانه ملی یا آکادمیک یا دانشگاهی یکصد کشور اهدا شد و چندی پس از آن اظهارنظرهای آنها توسط این کتابخانه دریافت شد که در همانوقت خلاصه‌ای از هرکدام از آنها از طرف کتابخانه پهلوی بصورت جزوه‌ای مستقل به چاپ رسید. فهرستی کلی از مراکز فرستنده این اظهارنظرها چنین است: سازمان UNESCO، آکادمی‌های فرانسه، ایتالیا، اتحاد شوروی، پنج آکادمی علوم آلمانی (برلن، گوتینگن، ماینتس، هایدلبرگ، باویر)، آکادمی‌های سوئد، نروژ، بلژیک، اتریش، اسپانیا، برزیل و آرژانتین؛ دانشگاههای پاریس، کلژ دوفرانس، استراسبورگ و لیون در فرانسه؛ اکسفورد، کمبریج، لندن، ادین‌برو در انگلستان؛ برلین، هامبورگ، ماربورگ، گوتینگن، فرایبورگ، مونستر، مونیخ، وورتسبورگ در آلمان؛ آمستردام، لیدن، اوترخت در هلند؛ بروکسل، گنت (گان)، لوون و لیژ در بلژیک؛ وین در اتریش؛ رم، ناپل، و نیز در ایتالیا؛ ورشو در لهستان؛ بوداپست در مجارستان؛ اوبسالا، اسلو، کپنهاگ در سوئد و نروژ و دانمارک؛ هلسینکی در فنلاند؛ مادرید در اسپانیا؛ مک‌گیل و تورنتو و کبک در کانادا؛ هاروارد، کلمبیا، پرینستن، پنسیلوانیا، جرج واشینگتن، شیکاگو، ایلینویز، یوتاه و کتابخانه کنگره در امریکا؛ ریودژانیرو در برزیل؛ سالوادور در آرژانتین؛ توکیو در ژاپن؛ سیدنی و ملبورن در استرالیا؛ دهلی نو و حیدرآباد در هند؛ قاهره در مصر؛ زیتونیه در تونس؛ دانشگاه عبری اورشلیم در اسرائیل. سازمانهای مستقل فرهنگی و ادبی: انجمن آسیایی فرانسه، انجمن آسیایی سلطنتی انگلستان، شورای فرهنگی بریتانیا، انستیتوی مطالعات ایرانی بریتانیا، انستیتوی گوته آلمان، انجمن خاورشناسی آلمان، انجمن شرقی ایتالیا، انستیتوی ایتالیایی روابط فرهنگی با خاورمیانه و خاور دور، انجمن خاورشناسی فنلاند، انجمن خاورشناسان اسپانیا، انستیتوی خاورمیانه امریکا، اتحادیه بین‌المللی خاورشناسان.
چاپ شده‌ها بیرون از ایران
۱. اصول سیاسی. فلسفی و مذهبی آیت‌الله خمینی - اولین انتشار به زبان فرانسه: «Principes Politiques, Phulosophiques et Religieux de l’Ayatollah Khomeini». Jean-Marie Xavière alias Shojaeddin Shafa..انتشارات Hallier/Albin Michel، پاریس، ۱۹۷۹. این کتاب به ۸ زبان ترجمه شده است.
۲. ایران در چهارراه سرنوشت، نامه‌ای سرگشاده به همه فرزندان ایران - نخستین کتاب فارسی در ارتباط با روشنگریهای مربوط به انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ (چاپ اول، واشنگتن، ۱۳۵۸/۱۹۸۰. فرزاد ۱۳۷۹/۲۰۰۱).
۳. در پیکار اهریمن. مبارزه هزار ساله فرهنگ ایران با مکتب دکانداران دین - برگزیده‌هایی از اشعار و نوشته‌های ۲۲۵ شاعر و نویسنده نامی ایران، از فردوسی تا به امروز (ناشرها: ایرانشهر، ۱۳۶۱/۱۹۸۳. فرزاد ۱۳۷۹/۲۰۰۱).
۴. توضیح المسائل، از کلینی تا خمینی پاسخ‌هایی به پرسش‌های هزار ساله در باره تشیع دینداران و تشیع دکانداران دین - بررسی انتقادی در باره تشیع در ایران، از آغاز تا به امروز، بر مبنای ده هزار حدیث برگزیده از معتبرترین کتابهای حدیث جهان تشیع. کامل‌ترین کتابی از این نوع که تاکنون در ایران و در تمام جهان اسلام تألیف شده است. (ناشرها: ایرانشهر، ۱۳۶۱/۱۹۸۳. فرزاد، ۱۳۷۸/۲۰۰۰. البرز ۱۳۸۹/۲۰۱۰.)
۵. جنایت و مکافات - ۱۳۵۷-۱۳۷۹ - سیری در نخستین انقلاب سیاه تاریخ جهان. بررسی انتقادی در زمینه انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران و عوامل شناخته شده و ناشناخته سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی آن، بر مبنای چند صد منبع داخلی و خارجی (چهار جلد ـ ناشر ایرانشهر، ۱۳۶۷-۱۳۶۵/۱۹۸۸-۱۹۸۶ ـ یک جلد با تجدیدنظر کامل و مقدمه ویژه ـ ناشر فرزاد، ۱۳۷۹/۲۰۰۱).
۶. مدیر و سردبیر روزنامه ایرانشهر - پاریس، ۱۳۷۳-۱۳۷۱.
۷. تولدی دیگر. ایران کهن در هزاره‌ای نو. گفتگویی ضروری با نسل سازنده ایران فردا در باره واقعیت‌های غالباً ناشناخته ایران دیروز و امروز - کتابی که تاکنون بیش از دو میلیون ایرانی آنرا خوانده‌اند و همچنان دست بدست می‌گردد. (ناشرها: فرزاد، ۱۳۷۸/۱۹۹۹ و البرز، ۱۳۸۸/۲۰۰۹).
۸. پنج نقد بر کتاب تولدی دیگر - در نشریات برون مرزی در سالهای ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ (ره‌آورد و ایرانشهر در لوس آنجلس، مهرگان در واشینگتن، کاوه در مونیخ و پاسخ‌های آنها، منتشره در همان مجلات) با پیشگفتاری از شجاع‌الدین شفا. نشریه سازمان انتشارات فرزاد، شهریور ۱۳۸۰ (ناشر: البرز ۱۳۸۰/۲۰۰۱).
۹. سی گفتار - برگزیده‌ای از مقالاتی که در فاصله سالهای ۱۳۶۰ و ۱۳۸۰ به امضای شجاع‌الدین شفا در هفته‌نامه‌ها و ماهنامههای فارسی زبان چاپ خارج از کشور، بیشتر بصورت نامه‌های سرگشاده و نیز بصورت سرمقاله در ماهنامه «ایرانشهر» (که به مدت یکسال به مدیریت خود او انتشار یافت) به چاپ رسیده‌اند. این مقاله‌ها بدون استثناء از پرخواننده‌ترین مطالب مطبوعات فارسی برون مرزی در سالهای پس از انقلاب بوده‌اند (ناشر فرزاد، ۱۳۸۰/۲۰۰۱).
۱۰. فروغ‌هایی در تاریکی - برگزیده‌ای از مجموعه آثار تألیف شده استاد شجاع‌الدین شفا در سالهای برون مرزی (ناشر فرزاد، ۱۳۸۳/۲۰۰۳).
۱۱. نقش فرهنگی ایران در تمدن و فرهنگ جهان غرب از طریق اسپانیای مسلمان - یک تاریخ نگاشته شده، مستقیماً به ایران و اسپانیا جای پای ۲۵۰۰ ساله فرهنگ ایران در اسپانیای باستانی، اسپانیای مسلمان، اسپانیای نو، بازنگاری زبان اسپانیایی «De Persia a la España musulmana. La Historia recuperada» (دانشگاه Huelva، اسپانیا، ۱۳۷۹/۲۰۰۰) در ۶۰۰ صفحه. ترجمه فارسی این کتاب توسط شادروان دکتر مهدی سمسار انجام گرفته است (ناشر فرزاد، ۱۳۸۴/۲۰۰۵).
۱۲. پس از هزار و چهارصد سال. آنچه هر ایرانی هزاره سوم می‌باید در باره واقعیت‌های چهارده قرن تاریخ اسلامی کشورش بداند - در دو پوشینه و ۱۴۰۰ رویه، بر پایه چهار صد کتاب و رساله فارسی و عربی و نزدیک به ششصد کتاب و رسانه به زبان‌های گوناگون اروپایی. نخستین کتاب پژوهشی از این گونه که در دنیای اسلامی به چاپ رسیده است و استاد شفا آنرا مجموعه آگاهی‌هایی دانسته است که «هر ایرانی هزاره سوم می‌باید در باره واقعیت‌های ناشناخته چهارده قرن تاریخ اسلامی کشورش داشته باشد» (ناشر فرزاد، ۱۳۸۳/۲۰۰۳).
۱۳. پیام‌هایی از دوران ظلمت برگزیده‌ای از مجموعه آثار منتشر شده شجاع‌الدین شفا در بیست و چهار ساله پس از انقلاب - توضیح‌المسائل، در پیکار اهریمن، جنایت و مکافات، ایران در چهارراه سرنوشت، سی‌گفتار، تولدی دیگر، پس از هزار و چهارصد سال با پیشگفتاری از مؤلف به اهتمام دکتر آذر ابتهاج (مرکز فرهنگی داوود) (ناشر فرزاد، ۱۳۸۲/۲۰۰۳).
۱۴. حقوق بشر، قانون بیضه و بمب اتمی. اسلام ناب محمدی در ایران سال ۱۳۸۵/۲۰۰۷ - اسلام ناب محمدی در ایران امروز. بررسی قانون مجازات اسلامی، حدود و قصاص و دیات، که از سال ۱۹۹۰ پیش بصورت قانون جزایی ایران اجراء می‌شود (ناشر فرزاد).
۱۵. معمای ادیان (آخرین کتاب استاد شفا که پس از درگذشت او به چاپ رسید) - سیری تحقیقی در باره ادیان توحیدی و در باره منشاء الهی قرآن (نگاشتن این کتاب تنها ساعاتی پیش از درگذشت شجاع‌الدین شفا به پایان رسید و استاد در بستر مرگ آنرا به «جوانان سازنده ایران سربلند فردا» پیشکش کرد) (ناشر البرز، ۱۳۸۹/۲۰۱۰).