وزارت امور خارجه

از مشروطه
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سازمان‌های وابسته به دولت کشور شاهنشاهی ایران دولت شاهنشاهی ایران شرکت‌ها و شرکت‌های سهامی وابسته به دولت شاهنشاهی ایران

وزارت امور خارجه ایران کهن‌ترین وزارتخانه‌ای است که در ایران بنیان نهاده شده است. به هنگام سلطنت بابا خان قاجار که خود را فتحعلی شاه نامید، پیوند با خارجیان کمابیش گسترش یافت و سفیران دیگر کشورها به دربار ایران آمدند. برای رسیدگی به این بیگانگان اداره ویژه‌ای بینان شد و میرزا رضا قلی نوایی منشی‌الممالک در سال ۱۲۲۴ هجری کارگزار امور خارجه شد. میرزا عبدالوهاب اصفهانی آوازه یافته به معتمدالدوله نشاط در سال ۱۲۳۶ جانشین منشی‌الممالک شد. اداره امور خارجه به نام‌های "دفترخانه غربا" و "دفتر امور خارج" و "امور دول خارج" نامیئه می‌شد. در سال ۱۲۹۹ قمری نخستین نظامنامه اساسی برای امور خارجه نوشته شد. چند نظامنامه دیگر نیز در دوره‌های گوناگون نوشته شد ولی هیچ کدام پایه درستی نداشتند و برجای نماندند. در نظامنامه داخلی که در سال ۱۳۰۰ به نوشتار درآمد اداره و دفتر خارجه شناسانده شدند. در سال ۱۳۱۸ در زمان وزارت میرزا نصرالله خان مشیرالدوله دومین نظامنامه اساسی وزارت خارجه به شمار می‌رود که از سوی مظفرالدین شاه نیز دستینه شد. دراین نظامنامه برای وزارت امور خارجه مقررات و سازمان نوین پیش‌بینی شد. در همین نظامنامه برای نخستین بار چگونگی ورود به خدمت وزارت امور خارجه نیز به نوشتار درآمد. مدرسه علوم سیاسی که در سال ۱۳۱۷ برای آموزش کارمندان وزارت امور خارجه زیر سرپرستی وزارت امور خارجه بنیاد نهاده شد.