نامه سفارت شوروی به وزیر امور خارجه دولت شاهنشاهی ایران ۱۵ شهریور ماه ۱۳۲۰ برابر با ۶ سپتامبر ۱۹۴۱
نامه سفارت شوروی به وزیر امور خارجه دولت شاهنشاهی ایران ۱۵ شهریور ماه ۱۳۲۰ برابر با ۶ سپتامبر ۱۹۴۱
یادداشت سفارت شوروی ۶ سپتامبر ۱۹۴۱
آقای وزیر:
در جواب یادداشت شما شماره ۳۹۱۴ مورخ اول سپتامبر جاری افتخار دارم مطلب زیر را با اطلاع جنابعالی برسانم.
در ظرف چند روز اخیر وضعیت ایران در جهتی بکلی مخالف آنچه در موقعی که دولت این‌جانب شرایط مندرجه در یادداشت سی‌ام اوت ۱۹۴۱ صریح نموده و مبنای مذاکرات دولتین شوروی و بریتانیای کبیر با دولت شاهنشاهی بود سیر نموده‌است.
برای اینکه حل قضیه برای دولت ایران سهل شود قشون شوروی و انگلیس از اِشغال تهران خودداری نمودند. سفارت‌های دُوَل محور این عمل نجیبانه را نشانه ضعف دانسته و از موقع استفاده نموده‌اند که دولت ایران را در محظور قرار داده دُوَل شوروی و انگلستان را بی‌اعتبار نموده و به تبلیغات خود در ایران چه در محل چه بوسیله رادیوهای آلمان و ایتالیا توسعه دهند. نظر به این قضیه دولت شوروی مجبور است در مقابل دولت ایران راجع به لزوم خارج نمودن سفارت آلمان و سفارت هائی که تحت نظارت آلمان هستند، یعنی سفارت‌های ایتالیا و مجارستان و رومانی اصرار ورزد.
دولت ایران عهده دار است حتی قبل از عزیمت این سفارت‌ها از خاک ایران آن‌ها را از ارتباطات بوسیله پیک رمز و استعمال ایستگاه‌های فرستنده ممنوع سازد و نظارت جدی راجع به اشخاصی که به این سفارت‌ها می‌روند و رفتار آن‌ها طرف سوء ظن است، بعمل آورد.
راجع به تقاضاهای دولت ایران مندرج در یادداشت شماره ۳۹۱۴ مورخ اول سپتامبر شما؛ دولت شوروی این‌جانب را مأمور ساخته که پاسخ زیر را به شما ابلاغ نمایم.
۱- در یادداشت حکومت شوروی مورخ مارس سال جاری خط مرزی نواحی ایران که از طرف نیروی شوروی اِشغال شد، بطور دقت تشریح شده و دولت شوروی نمی‌تواند به هیچ تغییری در این خط رضایت بدهد. بدین جهت تقاضای دولت ایران در خروج شهرهای قزوین و سمنان و شاهرود از این منطقه‌ها نمی‌تواند صورت بگیرد.
۲- در نواحی اِشغال شده از طرف نیروی شوروی ادارات محلی ایرانی شامل شهربانی وظایف معمولی خود را انجام خواهند داد. در عین حال دولت شوروی اشعار دارد که اولیای امور محلی معاضدت کامل با فرماندهی نظامی ارتش سرخ راجع به رفع حوائج آن و مخصوصاً جا دادن آن‌ها بعمل آورند، اولیای نظامی شوروی حاضر خواهند بود تقاضاهای حقه اولیای امور ایرانی را تا حدّی که با نظریات فرماندهی ارتش سرخ وفق دهد مورد توجه قرار دهند.
۳- فرماندهی نظامی شوروی هیچ در نظر ندارد که راجع به احتیاجات ارتش سربار دولت ایران بشود. همکاری مابین فرماندهی قشون سرخ و اولیای امور محلی ایران برای رلع احتیاجات ارتش سرخ برقرار خواهد شد بنحوی که این احتیاجات موجب مشکلات برای کشور نشود.
۴- اولیای نظامی شوروی رژیم مناسبی برای قشون برقرار خواهند نمود و اقدام‌ها لازمه بعمل خواهد آمد که از حوادث ناگوار جلوگیری شود ولی دولت شوروی نمی‌تواند رژیمی را قبول کند که بکلی قوای ما را از مردم جدا سازد.
۵- اتباع آلمان در ایران می‌بایستی تسلیم اولیای شوروی و انگلستان بشوند باستثنای آن هائی که مخصوصاً از طرف سفارت کبرای شوروی و سفارت انگلیس در تهران معین کردند.
۶- دولت شوروی موافقت دارد که منع ورود آلمان‌ها در ایران محدود به مدت جنگ با آلمان خواهد بود.
۷- در موقع ترانزیت کالاها و مواد جنگی شوروی از ایران لزوم جلوگیری از اختلال در محل و نقل داخلی مورد توجه قرار خواهد گرفت. معاضدتی که از طرف دولت ایران راجع به ترانزیت کالاها و مواد جنگی شوروی که بوسیله راه‌های شوسه و راه آهن و همچنین راه‌های هوائی فرستاده می‌شوند، تقاضا شده بر طبق احتیاجات نظامی تعیین خواهد شد.
۸- دولت شوروی از حاضر بودن دولت ایران در انعقاد قرارداد جدیدی برای استخراج نفت کویر خوریان که پیشرفت آن در مدت چندین سال از طرف ایران مختل شده بود اتخاذ سند می‌نماید.
مهیا بودن دولت ایران در مشارکت در توسعة شر کت سهامی شیلات و از بین بردن موانعی که تا بحال برای این شرکت از طرف اولیای امور محلی مرکزی ایجاد می‌شده سیار مورد تقدیر است.
۹- دولت شوروی هر چه ممکن باشد برای مساعدت اقتصادی با ایران منجمله خرید کالاهای ایران بعمل خواهد آورد. راجع به عبور دادن کالاهای ایران که در خاک شوروی هستند هر قسمت باید از نظر کیفیت خاص آن مورد بررسی قرار گرفته و در هر موردی که ممکن باشد پروانه هائی بریا رساندن آن کالاها به ایران داده خواهد شد.
۱۰- دولت شوروی حاضر خواهد بود وقتی که ضرورت توقف ارتش سرخ در خاک ایران مرتفع شود موضوع پس دادن تسلیحات ارتش ایران را مورد بررسی قرار دهد و تا آن موقع این تسلیحات در تصرف ارتش شوروی خواهد بود.
راجع به جبران خسارات وارده بواسطة جنگ و بمباران‌ها این تقاضای دولت ایران نمی‌تواند مورد قبول واقع شود زیرا این جنگ مادام دوام داشت که ارتش ایران در مقابل ارتش ما مقاومت می‌کردند.