مصاحبه رادیو تلویزیونی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با رسانه‌های همگانی امریکا واشنگتن ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴

سفر اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی به ایالات متحده امریکا ۲۸-۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴

اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۵۴ خورشیدی تازی

برنامه عمرانی پنجم/سال ۱۳۵۴ خورشیدی فروردین تا خرداد ماه

مصاحبه رادیو تلویزیونی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با رسانه‌های همگانی امریکا واشنگتن ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴

(در کاخ بلر هاوس، واشینگتن)

قراردادهای بین‌المللی و پان‌امریکن

درمورد انعقاد قرارداد بین ایران و شرکت هواپیمایی پان‌امریکن، اولاً ممکن است هنوز مقداری از کارهای حقوقی مربوط به قرارداد باقی باشد که خود پان‌امریکن باید به حل و فصل آن بپردازد، ثانیاً باید موافقت‌نامه‌ای در زمینه بنزین به امضا برسد، و پس از آن فکر می‌کنم دیگر مانعی در میان نباشد.

قدرت‌های بزرگ در خلیج فارس

مسلمانان جمله‌ای دارند که می‌گویند (لا اله الا الله)، یعنی خدایی نیست به جز خدای یکتا، وقتی شروع به گفتن این عبارت می‌کنند، اول مفهوم "خدایی نیست" از قسمت اول آن مستفاد می‌شود. من هم گفتم مایل به حضور ناوگان امریکا در خلیج فارس نیستم، به شرط آنکه قدرت‌های دیگر هم در خلیج فارس حضور نداشته‌باشند، زیرا قدرت‌های دیگری هم در این دریاها رفت و آمد می‌کنند.

درباره استفاده شوروی‌ها از بندر "ام‌القصر"، عراقی‌ها می‌گویند که این بندر مورد استفاده آنها نیست، اما تحول جالبی در حال تکوین است، به این معنی که عراق نیز با ما هم عقیده شده‌است که می‌بایستی میان کشورهای منطقه خلیج فارس نوعی توافق درباره امنیت این خلیج حاصل شود تا از هر گونه ناامنی و تهدید محلی و همچنین تهدید خارجی جلوگیری به عمل آید. این توافق حائز نهایت اهمیت است.

همکاری کشورهای ساحلی خلیج فارس

امنیت خلیج فارس باید با همکاری کلیه کشورهای ساحلی این خلیج تأمین شود. ما همواره پیشنهاد کرده‌ایم که این امر جزو مسئولیت مشترک کلیه کشورهای ساحلی خلیج فارس است. کشور ما با سی‌ودومیلیون و نیم جمعیت، بزرگترین کشور این منطقه است. لیکن این به آن معنی نیست که ما خواهان امتیاز خاصی هستیم. همه کشورهای این منطقه باید با حقوق مساوی در این امر شریک شوند، اما برخی کشورهای این منطقه نیرومندتر و برخی کمتر نیرومند هستند. به هر حال روزی یک سازمان دفاعی در خلیج فارس به وجود خواهدآمد و ما با تشکیل چنین سازمانی مخالف نیستیم. برای انجام این امر مشورت‌هایی جریان دارد و امیدواریم که این امر منجر به امضای موافقتنامه‌ای بشود.

ارتباط بهای نفت با بهای کالاهای اساسی

درمورد مرتبط ساختن بهای نفت با بهای کالاهای اساسی، من به این دلیل که چون خودم آن را پیشنهاد کرده‌ام، درباره آن پافشاری نمی‌کنم، بلکه به این علت که واقعاً معتقدم بهای نفت باید با قیمت سایر کالاها مرتبط شود، و اگر بهای نفت با قیمت بیست یا سی کالای اساسی مرتبط نشود، در این صورت باید به میزان تورم جهانی مرتبط گردد. به هر حال بهای نفت باید به چیزی ارتباط داشته‌باشد.

در وضع موجود اگر بهای نفت افزایش یابد، تعجبی نخواهم کرد، زیرا اخیراً بین سی تا سی‌وپنج درصد از قدرت خرید نفت ما به علت تورم جهانی کاسته شده‌است. البته دلایل دیگری هم برای این امر وجود دارد، از جمله نظام پولی جهان که مختل و نا روشن است.

انرژی دیگری به جای نفت

امریکایی‌ها اکنون دارند اندکی در مصرف نفت صرفه‌جویی می‌کنند، لیکن از سوی دیگر به سبب پیشرفت امریکا و توسعه صنایع این کشور، حجم مصرف نفت رو به افزایش است. امریکا اکنون بیش از گذشته نفت وارد می‌کند، زیرا تولید نفت امریکا در حدود نه‌میلیون بشکه در روز است. می‌گویم "در حدود"، زیرا نمی‌خواهم رقم دقیق آن را بگویم، سرانجام واردات نفت امریکا هم به همین میزان خواهدرسید. بنابراین یک بار دیگر تأکید می‌کنم که امریکا باید منبع انرژی دیگری پیدا کند، زیرا نفت متأسفانه یک منبع تمام شدنی است و ظرف بیست‌وپنج تا سی سال دیگر تمام خواهدشد و اگر ما به میزان فعلی به استخراج نفت ادامه دهیم، تا بیست‌وپنج سال دیگر جهان ناگهان با فقدان انرژی روبه‌رو خواهدشد. در این فاصله باید منبع انرژی دیگری جانشین نفت شود و امریکا توانایی انجام این کار را دارد. شما دارای منابع عظیم زغال سنگ هستید، شن‌های آغشته به نفت سنگین دارید، می‌توانید زغال سنگ را تبدیل به گاز و یا سوخت مایع کنید، همچنین می‌توانید انرژی هسته‌ای را توسعه دهید. به علاوه منابع انرژی دیگری وجود دارد که هنوز جزئیات آن بر ما روشن نیست، مانند ترکیب مولکول‌های عناصر طبیعی که بسیار شگفت‌انگیز است، یا انرژی خورشید، یا نیرویی که می‌توان از دریاها به دست آورد. بنابراین به سود همه ما است که امریکا این منابع داخلی را به دست آورد و فکر می‌کنم در امریکا کسی با این فکر مخالف نباشد، زیرا به سود شما امریکایی‌ها است که به منابع انرژی جدیدی دست یابید.

نیروگاه‌های اتمی در ایران

ایران و امریکا مذاکرات خود را درباره ایجاد نیروگاه‌های اتمی در ایران ادامه می‌دهند. ایران در نظر دارد چند نیروگاه اتمی به ظرفیت کل بیست‌وسه‌هزار تا بیست‌وپنج‌هزار مگاوات بسازد که بین هشت تا ده‌هزار مگاوات آن مسلماً از امریکا خریداری خواهدشد و فکر می‌کنم که کشور شما بتواند این نیروگاه‌ها را علاوه بر آنچه که خود برای تأمین نیازهای داخلی احتیاج دارد و همچنین برای سایر کشورها می‌سازد، برای ما نیز تهیه کند.

علت شکست مذاکرات خاورمیانه

من از شکست کوشش‌های صلح خاورمیانه ناراحت شدم و بدیهی است که دولت اسرائیل را مسئول این شکست می‌دانم، زیرا اسرائیل در انجام این مذاکرات تردید و اکراه به خرج داد و وضع داخلی اسرائیل آنقدرها ضعیف نیست که نتواند در این باره تصمیم بگیرد. آنها ممکن است از اینکه طی مذاکرات کیسینجر به اندازه کافی با او همکاری نکردند، تأسف بخورند. مسلماً من با هر گونه کوشش ثمربخشی که منجر به یافتن راه‌حلی برای این مشکل بشود، موافق هستم، بنابراین بسیار خوشحال خواهم‌شد که این کوشش از سر گرفته‌شود. در عین حال باید به کنفرانس ژنو چشم بدوزیم، زیرا در شرایط موجود احتمال وقوع جنگ دیگری در خاورمیانه وجود دارد.

پایان جنگ کردها

موافقتنامه ایران و عراق نه تنها به سود کشور من، بلکه به سود منطقه ما است. کردها نیز از نژاد ما هستند، البته اگر من این حرف را می‌زنم، مطلقاً به آن معنی نیست که نژادپرست هستم. کشور من هرگز معتقد به نژادپرستی نبوده‌است. ایران همیشه پناهگاه اقوام و پیروان مذاهب دیگر بوده‌است.

اما کردها دیگر قادر به مقاومت نبودند. جنگ کردها طولانی و منجر به قتل‌عام مردم بی‌گناه می‌شد. این نبرد زودتر به پایان رسید و ما مرزهای کشورمان را به روی کسانی که می‌خواستند در کشور ما زندگی کنند، گشودیم. مرزهای ما همچنین به روی کردهای عراقی که مایلند به عراق بازگردند، باز است. اختلافات ما با عراق فیصله یافته‌است. اکنون عراق در حفظ امنیت منطقه با ما همکاری می‌کند. من فکر می‌کنم که این امر نتیجه مثبت این توافق است. دیگر خونریزی صورت نمی‌گیرد. دیگر کردها کشته نمی‌شوند و این نیز یک نکته مثبت دیگر توافق فوق است. می‌دانم که برخی از مردم گفته‌اند که ما کردها را فروختیم و یا از پشت سر به آنها خنجر زدیم، اما این اظهارات بیشتر از جانب کسانی است که خودشان هیچ کاری برای کردها انجام نداده‌اند.

و اما درباره حل مشکلات عراق و کویت، این امر نیز هنگامی جامه عمل خواهدپوشید که ما درباره امنیت خلیج فارس به توافق برسیم و این توافق کلیه کشورهای منطقه خلیج فارس را در بر خواهدگرفت.

منع گسترش سلاح‌های اتمی

ما معاهده عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای را امضا کرده‌ایم و در شمار اولین کشورهایی بودیم که به این معاهده پیوستیم. ما درمورد کلیه اقداماتی که در جهت منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای صورت می‌گیرد، رأی موافق داده‌ایم، حتی پیشنهاد کرده‌ایم که منطقه ما یک منطقه غیر اتمی اعلام شود و این سیاست را در آینده نیز دنبال خواهیم‌کرد. درمورد خرید رآکتورهای اتمی از امریکا برای هدف‌های صلح‌جویانه مذاکرات ما با امریکا ادامه دارد و اگر هنوز مسائل کوچکی باقی مانده باشد، این مسائل نیز حل خواهدشد. من مشکل واقعی در این زمینه مشاهده نمی‌کنم. اگر این نگرانی وجود داشته‌باشد که سرانجام از اورانیوم برای ساختن بمب اتمی استفاده شود، باید بگویم که سیاست ما بر این پایه قرار نگرفته‌است.

روابط عراق و امریکا

همیشه امکان ایجاد روابط بهتر میان عراق و امریکا وجود دارد. حل مسائل خاورمیانه راه را برای بهبود روابط عراق و امریکا خواهدگشود. تصمیم در این باره به عهده دولت امریکا و دولت عراق است. مسلماً بهبود روابط آنها به زیان کسی نخواهدبود.

دفاع از تمامیت ارضی

تا زمانی که درباره خلع سلاح جهانی توافقی حاصل نشده، کشور ما مانند هر کشور دیگر که مصمم به دفاع از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی خویش است، اقدام می‌کند و مجبور به مسلح ساختن خود خواهدبود.

ما جز سلاح‌های اتمی هر چه را که نیاز داشته‌باشیم، می‌خریم. ما دارای پیشرفته‌ترین نیروهای مسلح در جهان خواهیم‌شد، زیرا به چنین نیرویی نیاز داریم. این نیروها به هر سلاحی جز سلاح‌های اتمی مجهز خواهندشد.

فکر می‌کنم به سود امریکا باشد که به ما اسلحه بفروشد، زیرا این کار اولاً به موازنه پرداخت‌های خارجی امریکا کمک می‌کند، ثانیاً اگر ما از امریکا اسلحه نخریم، از سایر کشورها خواهیم‌خرید.

چرا ایران خود را مسلح می‌سازد؟

درباره اینکه چرا ایران خود را مسلح می‌کند، پاسخ آن خیلی حساس است، به همان دلیل که امریکا خود را مسلح می‌کند، به همان جهت که فرانسه، انگلستان، آلمان و سایر کشورهای جهان خود را مسلح می‌سازند. در حالی که آنها دشمن خاصی ندارند، ولی دلیلی ندارد که دیگران با ایران هرگز دشمنی نداشته‌باشند. ما مایل نیستیم برای خودمان دشمن بتراشیم. دیپلماسی ایران نهایت کوشش را به عمل می‌آورد تا دوستان زیادی پیدا کند و به هیچ وجه دشمنی نداشته‌باشد، اما وقتی که پای مسئولیت به میان می‌آید، نمی‌توان سرنوشت خود را به مقدرات سپرد. کشور ما سه‌هزار سال تاریخ مدون دارد و این تاریخ باید پایدار بماند.

اسرائیل و نفت

موضوع فروش نفت از طرف ما به اسرائیل به هیچ وجه در میان نیست. ما نفت خود را به شرکت‌های نفتی می‌فروشیم و موقعی که نفت در تانکرها بار شد، دیگر کاری به این نداریم که به چه مقصدی حمل می‌شود.

قدرت دفاعی ایران

قدرت نظامی ایران باید به سطحی برسد که با هر گونه خطر احتمالی، جز جنگ اتمی، بتواند مقابله کند. می‌گویم جز جنگ اتمی، زیرا ما به سلاح‌های اتمی مجهز نخواهیم‌شد. از این رو کشورهایی که به سلاح‌های اتمی مسلح نمی‌شوند، به نیروهای معمولی اندکی بیش از کشورهایی که دارای سلاح‌های هسته‌ای هستند، نیاز دارند.

علت اینکه نمی‌خواهیم دارای سلاح‌های هسته‌ای باشیم، اولاً به این دلیل است که اخلاقاً معتقدیم استفاده از سلاح‌های اتمی ممکن است سرانجام به نابودی جهان بیانجامد. امریکا مجبور است سلاح‌های هسته‌ای داشته‌باشد، زیرا کشورهای دیگری هم هستند که سلاح هسته‌ای دارند. با این حال شما هم می‌کوشید که سلاح‌های هسته‌ای را محدود کنید، چنانچه تا کنون کنفرانس‌های اول و دوم سالت را تشکیل داده‌اید. ثانیاً فکر می‌کنید اگر ایران اسلحه اتمی داشته‌باشد، آن را علیه کدام کشور می‌تواند به کار برد؟ در مقابل همسایه شمالی خودمان که نمی‌توانیم آن را به کار ببریم، زیرا قدرت اتمی آنها به قدری بیشتر از ما است که حتی با هم قابل مقایسه نیست. برای مقابله با سایر خطرات احتمالی هم فکر می‌کنم که سلاح‌های معمولی برای ما کافی باشد.

نیروی دریایی ایران

نیروی دریایی ایران متناسب با پیشرفت کشورمان به پیش خواهدرفت. اگر توافقی درمورد امنیت اقیانوس هند و یا همکاری میان کشورهای این منطقه به وجود آید، آن وقت نقش ما محدودتر از آنچه که امروز است خواهدبود، ولی مادامی که چنین توافقی درمورد اقیانوس هند حاصل نشده‌است، نیروی دریایی ما باید به نسبت حجم بازرگانی و اهمیت کشورمان توسعه یابد.

ما ابراز امیدواری کرده‌بودیم که اقیانوس هند از برخورد و حضور نظامی دیگران دور بماند. نمی‌دانم آیا چنین خواهدشد یا نه، ولی مادام که این امر عملی نشده، چاره‌ای جز این نداریم که از منافع خود در اقیانوس هند دفاع کنیم. باید یادآور شوم که ظرف کمتر از ده سال حجم واردات ما به چهل‌میلیارد دلار در سال خواهدرسید. قسمت اعظم این واردات به بنادر جنوبی کشورمان تحویل خواهدشد. این محمولات فقط می‌تواند از راه اقیانوس هند و یا از آب‌راه سوئز به سواحل ما حمل شود. پس می‌بینید که تا چه حد ما در امنیت اقیانوس هند و آزادی کشتیرانی از طریق آب‌راه سوئز و دریای سرخ ذینفع هستیم.

روابط ایران و امریکا

روابط ایران و امریکا به قدری نزدیک و دوستانه است که هر سفر من به این کشور، فقط نشانه ادامه این مناسبات است. البته هر بار بیشتر پی می‌بریم که دلایل زیادتری برای استحکام هر چه بیشتر پیوندهای دو کشور وجود دارد.

درباره سیاست امریکا در خاورمیانه باید بگویم که مردم خاورمیانه می‌خواهند که امریکا سیاست معتدل‌تری نسبت به خاورمیانه پیش بگیرد و فکر می‌کنم که امریکا مدتی است در این راه حرکت می‌کند. ما معتقدیم که این یکی از راه‌حل‌های مشکل خاورمیانه است و اتخاذ چنین سیاستی به سود همه است.

کاهش مصرف نفت

این موضوع که عرضه نفت در بازارهای جهان به حد اشباع رسیده، بیشتر جنبه تبلیغ دارد تا جنبه واقعیت، زیرا وجود مقدار زیادی نفت در بازارهای جهان، به خاطر زمستان بسیار ملایم اروپا و تعطیل کارخانه‌هایی که بر اثر اقتصاد ناسالم و یا مشکلات داخلی از کار ایستاده‌اند ناشی شده‌است، ولی به محض پایان یافتن این مرحله در اقتصاد برخی از کشورها و تجدید فعالیت‌های اقتصادی آنها، مصرف نفت مجدداً به میزان عادی خواهدرسید. امیدوارم که مصرف نفت کمتر از گذشته باشد، زیرا در گذشته مصرف زیاد نفت بر اساس ارزانی بهای آن بود و این وضع بسیار غیر عادلانه و غیر منصفانه به شمار می‌رفت. به هر حال در آینده عرضه نفت مازاد بر میزان تقاضا نخواهدبود، زیرا اوپک تصمیم گرفته‌است که در صورت لزوم نفت را به اندازه نیاز جهان استخراج کند. موقعی که به بهای نفت اشاره کردید، سعی کردم توجه شما را به این حقیقت جلب کنم که بهای نفت باید حداقل برابر قیمت هر منبع انرژی دیگر باشد. دو دلیل بزرگ در این باره وجود دارد، اول اینکه نفت تا بیست‌وپنج یا سی سال دیگر تمام می‌شود. دوم اینکه هفتادهزار فرآورده از نفت به دست می‌آید. ارزش افزوده این مشتقات رقم بسیار درشتی است و در برخی موارد حتی صد برابر بهای یک بشکه نفت است. از این رو شما باید با این حقیقت روبه‌رو شوید که بهای نفت باید حداقل با بهای هر منبع دیگر انرژی برابر باشد. به هر حال عرضه نفت در بازارهای جهان مازاد بر تقاضا نخواهدبود. اگر کشورهای صنعتی وضع خود را اصلاح کنند و به فعالیت بپردازند، ناچار به افزایش مصرف نفت خواهندشد، تا اینکه منابع انرژی دیگر به دست آورند.

میزان افزایش بهای نفت

درمورد مقدار افزایش بهای نفت چیزی نمی‌توانم بگویم، زیرا این چیزی است که می‌بایستی اعضای اوپک درباره آن بحث کنند و همه مسائل را به حساب آورند. یکی از این مسائل آن است که ببینیم افزایش بهای نفت چه اثری در کشورهای در حال توسعه و فقیر خواهدداشت، زیرا کشورهای صنعتی غرب می‌توانند افزایش بهای نفت را تحمل کنند. برای اثبات این امر رقم‌هایی درباره اروپای غربی ذکر می‌کنم، از جمله اینکه دو درصد از تورم اروپای غربی بر اثر افزایش بهای نفت بوده، در حالی که میزان تورم آن کشورها به طور متوسط چهارده درصد است. آنها کالاهای خود را سی‌وپنج درصد به ما گرانتر می‌فروشند، بنابراین نه تنها در این معامله ضرر نمی‌کنند، بلکه سود هم می‌برند، ولی این سود به خرج کیست؟ به خرج ما و به ویژه کشورهای فقیر و در حال توسعه جهان، بنابراین ما باید تمام این جوانب را در نظر بگیریم.

کمک ایران به کشورهای دیگر

کاهش میزان تولید نفت، تأثیر زیادی در برنامه‌های عمرانی ما نخواهدداشت، ولی دیگر نخواهیم توانست به کشورهای دیگر کمک کنیم، زیرا در اولین سال افزایش درآمد نفت کشورمان، ما تا هفت درصد از تولید ناخالص ملی خود را برای کمک به سایر کشورهای جهان اختصاص دادیم، ابتدا به کشورهایی مانند هند و پاکستان و مصر و برخی دیگر از کشورهای منطقه خود کمک کردیم و در مرحله بعد به یاری بسیاری از کشورهای افریقایی شتافتیم. علاوه بر این به کشورهایی مانند فرانسه و بریتانیا هم وام دادیم، ولی بدیهی است که از این پس اگر همان درآمد نفت را داشته‌باشیم، نمی‌توانیم به کمک به دیگران ادامه دهیم، چون خودمان به درآمد نفت نیاز داریم، با این وضع اگر مجبور شویم که از تولید نفت خود بکاهیم، دیگر به هیچ وجه قادر به کمک به دیگران نخواهیم‌بود.

شاخصی برای بهای نفت

همان طور که قبلاً گفتم، من درمورد پیشنهاد خود درباره مرتبط ساختن بهای نفت با بهای بیست تا سی قلم کالای اساسی دیگر اصرار نخواهم‌ورزید، زیرا این کار ممکن است اندکی دشوار و پیچیده باشد، به علاوه انتخاب این کالاها نیز دشوار است و قیمت آنها هم بالا و پایین می‌رود و ممکن است دشواری‌هایی به وجود آورد، لیکن بهای نفت می‌بایستی شاخصی پیدا کند. این شاخص را ما باید تعیین کنیم. من فکر می‌کنم که هم ایران و هم امریکا اظهار علاقه کرده‌اند که مذاکرات پاریس که دو سه هفته پیش بی‌نتیجه ماند، از سر گرفته‌شود. ما با تجدید مذاکرات موافق هستیم.

حتی مقامات امریکا هم فکر تجدید مذاکره درباره همه موضوعات مربوط به نفت را پذیرفته‌اند، البته برخی چیزها اول مورد بحث قرار می‌گیرد، زیرا نمی‌توان در یک زمان درباره همه مسائل گفتگو کرد و در یک روز درباره آنها تصمیم گرفت، اما این اصل کلی که باید درباره همه مسائل جهان سوم و کالاهای اساسی بحث شود، اکنون پذیرفته شده‌است.

سرمایه‌گذاری ایران در امریکا

ما اگر پول کافی داشته‌باشیم، سرمایه‌گذاری‌های دیگری در امریکا به عمل خواهیم‌آورد. اما همان طور که گفتم ما به سرمایه‌گذاری در مستغلات و یا خرید رستوران در لاس‌وگاس و امثال آن علاقه‌ای نداریم. هدف ما این است که سرمایه‌گذاری ما به سود شما نیز باشد، مثلاً سرمایه‌گذاری ما در پان‌امریکن سودبخش نیست، حتی در یکی دو سال اول ضرر خواهیم‌کرد. لابد می‌پرسید چرا به این کار دست زده‌ایم؟ علت آن در درجه اول جنبه احساسات داشت. ما مایل نبودیم شاهد سقوط یک مؤسسه قدیمی و جا افتاده مانند پان‌امریکن باشیم. در مرحله بعد ما با این کار می‌توانیم از معلومات فنی این شرکت استفاده کنیم. درمورد تحویل بنزین ارزان‌تر به پان‌امریکن، ما دلیلی برای این کار نمی‌بینیم، اما اگر پان‌امریکن وضع داخلی خود را مرتب کند، این شرکت دوباره سودبخش خواهدشد. به علاوه ما درمورد حمل مسافر و موضوعات دیگر هواپیمایی با آنها قراردادهایی خواهیم‌گذاشت.

مشارکت نفتی ایران با سایر کشورها

ایران ممکن است در طرح‌های مشترک نفتی در سایر کشورها یا با شرکت‌های خصوصی نفت و گاز در کشورهای دیگر مشارکت کند. از جمله امکان دارد که با شرکت "انی" ایتالیا موافقتنامه‌ای امضا کنیم. با انگلیس‌ها هم درمورد اکتشافات نفت در دریای شمال موافقتنامه‌ای امضا کرده‌ایم. با دانمارکی‌ها نیز موافقتنامه مشابهی منعقد ساخته‌ایم. سیاست ما این است که در عملیات نهایی تولید فرآورده‌های نفتی و بازاریابی بیشتر برای آن، با هر کس که مایل به همکاری باشد مشارکت کنیم. ما با ایتالیایی‌ها حتی تا مرحله فروش بنزین در پمپ‌های بنزین مشارکت خواهیم‌داشت و در صورتی که آنها تمایل داشته‌باشند، این مشارکت ممکن است تا کارخانه‌های پتروشیمی نیز امتداد یابد. ما به آنها اجازه می‌دهیم که در کشور ما فعالیت کنند. بنابراین طبیعتاً ما نیز باید بتوانیم در کشور آنها فعالیت داشته‌باشیم.

خرید هواپیماهای مسافربری

خرید سهام شرکت هواپیمایی ترانس ورلد ایر لاینز به وسیله ایران تا کنون مطرح نشده‌است. فکر می‌کنم وضع این شرکت نسبتاً خوب باشد، اما ممکن است برخی از هواپیماهای مسافربری آن را که بدون استفاده مانده، از آنها بخریم، آنها چند فروند هواپیمای اضافی دارند.

روابط دوستانه ایران و افغانستان

سیاست اساسی کشور من با افغانستان، داشتن دوستی نزدیک و پیوندهای برادری با برادران افغانی بوده‌است. ما دارای شیوه‌های زندگی مشترک و همچنین دارای زبان مشترک هستیم. ما به آنها برای اجرای برنامه‌های عمرانی کشورشان اعتبار داده‌ایم و هر کاری از دستمان برآید، برای مساعدت به آنان دریغ نخواهیم‌ورزید، زیرا افغانستان به دریای آزاد دسترسی ندارد و نیازمند همکاری و تفاهم با ما است.

سود صاحبان صنایع

من نمی‌توانم این نظر را قبول کنم که صاحبان صنایع قادر نیستند از عهده پرداخت بهای نفت برآیند، زیرا موقعی که آنها کالاهای خود را سی‌وپنج درصد گرانتر به ما می‌فروشند، بدون شک می‌توانند بهای نفت را هم بپردازند. آنها حتی با وجود پرداخت بهای نفت، باز هم سود می‌برند.

برای جبران میزان بالارفتن مصرف نفت در امریکا، شما مجبور خواهیدشد یا نفت بیشتری واردکنید، یا اینکه برای تولید داخلی مشوق‌های کافی فراهم آورید.

روابط دوستانه با فرانسه

توقف در پاریس همیشه این فرصت را به من می‌دهد که با رئیس جمهوری فرانسه، که با ایشان روابط دوستانه عالی دارم، ملاقات کنم و مسلماً موضوعات متعددی را با ایشان در میان بگذارم، زیرا ما با آنها روابط بازرگانی وسیعی داریم.

به علاوه ممکن است در این دیدار درباره تجدید کنفرانس انرژی مذاکراتی صورت گیرد.

اقدام امریکا در خلیج سیام و ویتنام

درباره اقدام دولت امریکا در خلیج سیام، باید بگویم که این کار امری لازم بود، زیرا هنگامی که شما موقعیت حساس و پر مسئولیتی داشتید، مجبورید به این نحو عمل کنید. شما نمی‌توانید صرفاً از روی حدس اقدام کنید. برخی از مردم با تفکر منفی خود، ملت امریکا را عذاب می‌دادند، بعضی از خارجیان نیز فکر می‌کردند که خروج امریکا از ویتنام و یا دست کشیدن از دولت ویتنام جنوبی از ضعف امریکا حکایت می‌کرد. این طرز تفکر مستوجب واکنش سریع از جانب دولت امریکا بود. این واکنش از جانب قدرتی که نمی‌توان او را به بازی گرفت، لازم به نظر می‌رسید. مایه خرسندی است که امریکا به این کار مبادرت ورزید و نتیجه آن هم رضایت‌بخش و موفقیت‌آمیز بود.

من همیشه به ایالات امریکا اعتماد داشته‌ام. من از جمله کسانی هستم که از نخست معتقد بودم کاری را که امریکا در آسیای جنوب شرقی کرد، تنها کاری بود که می‌بایست انجام می‌شد. منظور من خروج امریکا از این منطقه است.

مبادلات بازرگانی ایران و امریکا نیز ظرف پنج سال آینده درحدود پانزده‌میلیارد دلار خواهدبود، حتی تصور می‌کنم از این رقم هم بالاتر برود و احتمالاً به حدود بیست‌میلیارد دلار برسد.

روابط ایران و شوروی

روابط ایران و شوروی عالی است. ما به عنوان دو کشور همسایه که دوهزاروپانصد کیلومتر مرز مشترک داریم، روابطمان بسیار دوستانه است، بازرگانی ما نیز هر روز توسعه می‌یابد. ما حتی معامله‌ای انجام داده‌ایم که تقریباً در نوع خود بی‌نظیر است. این معامله در زمینه مبادله گاز است.