مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران با مدیران و سردبیران روزنامه‌های پایتخت و شهرستان‌ها ۱ آذر ماه ۱۳۳۷
| برنامه عمرانی دوم | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۷ |
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران با مدیران و سردبیران روزنامه‌های پایتخت و شهرستان‌ها ۱ آذر ماه ۱۳۳۷
آب‌های ساحلی
هم اکنون کمیسیونی مشغول مطالعه است که ببیند اظهار دولت عراق که آب‌های ساحلی آن کشور ۱۲ میل خواهدشد، از لحاظ ایران چه تأثیری دارد؟ البته وظیفه دولت ایران این است که مصالح خویش را حفظ کند و این کار را هم خواهدکرد. به طور کلی سیاست دولت ایران این است که منافع خودش را، چه در زمین و چه در دریا حفظ کند و دلیلی در کار نیست که ما در این راه از طریق هیچ دولت و هیچ مملکتی تحت فشار قرار بگیریم یا اجازه دهیم احیاناً کشوری منافع ما را پایمال کند.
البته رسم این است که ما همواره در مقابل اقدامات کشورهای بزرگ، توجه بیشتری به حفظ حقوق خود کنیم و این امری کاملاً طبیعی است، اما دلیل بر آن نمی‌شود که اجازه دهیم مملکت کوچکتری منافع ما را مورد تجاوز قرار دهد و همین موضوع کوچک بودن آن مملکت تا اندازه‌ای باعث این شود که زمامداران یا مردم به تجاوزی که به حقوق خودشان می‌شود، کمتر اهمیت بگذارند.
همه این نکات مورد توجه هست و روشن خواهدشد و خوشوقتم که می‌بینم مطبوعات نیز به این موضوع توجه دارند که از هر طرف و به هر نحو که حقوق ایران احیاناً مورد تهدید قرارگیرد، به شدت از مصالح و منافع ملی دفاع کنند.
مسئله بحرین
ما هنوز هم این فرصت را به کسانی که فعلاً در بحرین حکومت می‌کنند، خواهیم داد که وفاداری و فرمانبرداری خود را نسبت به ایران اظهار دارند و البته در آن صورت می‌توانند به نمایندگی از طرف دولت ایران که بحرین رسماً جزو یکی از استان‌های آن است، مانند استاندار و البته با موقعیت خاصی کار کنند. امیدوارم این درایت و دوربینی که حقاً باید در آنها وجودداشته باشد، تا دیر نشده ایشان را متوجه انجام وظیفه فرمانبرداری کند که باید نسبت به ایران داشته‌باشند.
حقوق زنان
همان طور که قبلاً گفته‌ام، ما خوشبختانه در ایران در وضعی هستیم که هیچ وقت احتیاج نداریم تصمیمی را به اقتضای سیاست‌های روز یا برای ارضای خاطر این و آن، چه خارجی و چه داخلی اتخاذ کنیم، بلکه در هر وقت که موقع تصمیمی برسد، این تصمیم را برای پیشرفت مملکت خواهیم گرفت. مثلاً شاید بعضی‌ها در این اشتباه باشند که فکر کنند لوایحی که اخیراً دولت تقدیم مجلسین کرده‌است، در اثر احتیاج فوری یا به این مناسبت بود که در بعضی جاها اتفاقاتی افتاده‌است. خیر، این مسائل به هیچ وجه ارتباطی به یکدیگر ندارد، بلکه اصل این است که چون موقع اجرای این لوایح رسیده‌بود، در این باره اقدام شد.
همه شما از میل باطنی من اطلاع دارید که می‌خواهم در کشور من درباره اراضی مزروعی حدودی وجود داشته‌باشد، ولی به فرض که ما لایحه تحدید اراضی مزروعی را فردا بدهیم و پس فردا این لایحه تصویب شود، سه روز بعد که نوبت اجرای آن برسد ما قادر به این کار نیستیم، زیرا هنوز کار نقشه‌برداری این اراضی انجام نیافته‌است.
خیلی کارها هست که امروز می‌شود کرد و ده سال پیش عملی نبود، خیلی کارهای دیگر هم هست که می‌توانیم چند سال دیگر انجام دهیم، اما امروز مقدور نیست. همین اصل کلی را باید درمورد تحول وضع اجتماعی زنان گوشزد کرد، ولی نکته دیگری که در این مورد مهمتر است، این است که تحول وضع زنان چه در کشور ما و چه در کشورهای دیگر تابع پیشرفت اجتماعی خود ایشان است.
هر قدر تعداد زنان تحصیل‌کرده افزایش یابد و هر قدر زنان در خانواده‌های ایرانی به حقوق حقه خود بیشتر نائل شوند و از لحاظ تحصیلی و فکری بیشتر با مردان برابری کنند، به همان نسبت حقوق آنها خودبه‌خود در اجتماع زیادتر می‌شود.
فراموش نکنید که در اروپا قرن‌ها طول کشید تا بالاخره زن‌ها حقوق اجتماعی مساوی با مردان پیدا کردند و این کار به طور طبیعی انجام گرفت. البته در مملکت ما که می‌خواهیم عقب‌ماندگی خود را در مدت خیلی کمی جبران کنیم، این تحول وضع زنان نیز کمتر طول خواهدکشید، ولی این امر بیش از آنچه مربوط به من یا دولت باشد، مربوط به خود مردم است، زیرا همانطور که گفتم سیر طبیعی این تحول ارتباط با آن وضعی دارد که اجتماع قبول کند. این قبیل مسائل را نمی‌شود تحمیل کرد و نمی‌توان به صورت امر اجرا نمود.
ولی من مطمئن هستم که چون ملت ایران از کلیه جهات در حال رشد و نمو است و اجتماع ما به سرعت از حال قرون وسطایی تبدیل به اجتماعی مترقی و مدرن می‌شود، این تحولی که شما به آن اشاره می‌کنید، خودبه‌خود و در آینده نزدیکی به بهترین و آبرومندانه‌ترین وضع عملی خواهدشد.
مبارزه با فساد
گمان نمی‌کنم این اظهار که ممالک دیگر قوانین مبارزه با فساد ندارند زیرا به آن احتیاجی نیست، صحیح باشد. یعنی به کلی برخلاف حقیقت است اگر گفته‌شود که در سایر جاهای دنیا اعمال نفوذ نمی‌شود و فقط در ایران بود که این کار می‌شد و ما جلو آن را گرفتیم. خیر، در تمام ممالک به کرات افتضاحات بزرگی بر اثر اعمال نفوذها روی می‌دهد که خبر آنها را در اخبار و مطبوعات می‌خوانیم و تازه خیلی وقایع هست که در بعضی ممالک نمی‌گذارند خبر آنها در خارج منعکس شود. به طور کلی در سایر ممالک از این نمونه‌ها اگر بیشتر از ما نباشد، کمتر نیست. اما درباره این قبیل قوانین، نمی‌توان گفت که در جاهای دیگر نیست. مثلاً در امریکا این نوع قوانین وجود دارد، چنانکه وزیر جنگ سابق این کشور، رئیس جنرال موتور بود و وقتی که وارد دستگاه دولتی شد، مجبور شد تمام سهامش را بفروشد. بنابراین بعضی کشورها همین مسائل و همین قوانین را دارند، ولی به شدت ما نیست. چرا؟ به چند علت: اول عوامل و دلایل تاریخی، زیرا متأسفانه در قرن اخیر که دوران انحطاط ایران شروع شد، نفوذهای دول خارجی و فشارهای نظامی و سیاسی و اقتصادی باعث گردید که زمامداران کشور بیچاره و زبون شوند و حکومت‌ها فساد را رواج دهند.
سابقاً حاکمی که فرستاده می‌شد ،برای اینکه شغل حکومتی بگیرد مجبور بود هدایایی به بالاترها بدهد و برای جبران آن، هدایای بیشتر از پایین‌ترها دریافت دارد. مالیات نبود، دستگاه دولتی نبود، ادارات نبود. در نتیجه اصولاً وضعی به وجود آمد که در ذهن مردم نسبت به این قبیل اعمال نفوذها ایجاد حس بدبینی کرد، و به همین جهت است که ما ناچاریم تصمیمات شدیدی بگیریم که بفهمند اصولاً امکان اعمال نفوذها و این قبیل سوءاستفاده‌ها از میان رفته‌است.
منتها باز تذکر می‌دهم که در بسیاری از کشورهای دیگر که خیلی مترقی و آزاد و دموکرات هم هستند، به مراتب فساد از آنچه در مملکت ما هست، بیشتر است. خوشوقتم که مردم و مطبوعات، یعنی افکار عمومی از این لوایح به خوبی استقبال کرده‌اند. اما این که می‌گویند نسبت به افراد معینی ظلم می‌شود، صحیح نیست. ما فقط می‌خواهیم این افراد انتخاب کنند که یا وارد کار دولتی باشند و یا کار ملی. البته خواهید گفت که در ایران اغلب کارها به دست دولت انجام می‌گیرد و این کارها به تدریج رونق می‌گیرد و ما امیدواریم کار دولتی پیوسته کمتر شود. همانطور که سابقاً گفتیم، محدود به صنایع سنگین مثل فولاد و نفت و راه‌آهن و پست و تلگراف گردد و بقیه کارها به دست مردم داده‌شود.
اما درباره حقوق آنها و وکلای دادگستری، باید گفت هنوز تعداد نمایندگان مجلس ما آنقدر زیاد نیست که بگوییم عده زیادی از افراد مملکت که ممکن بود هم نماینده مجلس و هم وکیل دادگستری باشند، در این مورد مظلوم واقع شده‌اند.
خود شما اذعان دارید که مردم عموماً از این قوانین استقبال کرده‌اند، بنابراین ما می‌توانیم این لوایح را خواسته مردم بدانیم و طبعاً آنچه خواسته عمومی باشد، ظلم نیست.
ولی درباره سؤال دیگر که مربوط به حسن اجرای این قوانین است، از یک طرف می‌توان گفت که یا کار به قدری سنگین است که عده‌ای تصور می‌کنند انجامش مشکل باشد، یا اینکه عده‌ای تحت تأثیر تبلیغات دشمنان ایران قرارگرفته‌اند که می‌گویند در این کشور اغلب امور به حرف برگذار می‌شود. البته باید اذعان کرد که انجام این عمل در کشور ما مسلماً کار ساده‌ای نیست، ولی این قطعی است که دولت تا منتها حد امکان کوشش خواهدکرد که قوانین با بهترین طرزی اجرا شود. منتها این قانون باید به هر حال به دست ایرانی اجرا شود و ما نمی‌توانیم برای اجرای آن مستشار خارجی بیاوریم. به فرض محال هم بتوانیم، احتیاجی به آن نیست، زیرا خوشبختانه در مملکت خود به اندازه کافی افراد پاک و وطن‌پرست و وظیفه‌شناس داریم که با بی‌طرفی و با کمال شدت این قانون را اجرا کنند، به خصوص وقتی که این موضوع هم امر من و هم وظیفه دولت و هم خواسته مردم باشد.
نکته دیگری که باید در این باره متوجه آن بود وجود احزاب است. حالا که ما دارای احزاب معین و مرام‌نامه‌های معین حزبی هستیم، باید در نظر داشته‌باشید که مردم به کاندیداهای حزب و مرام‌نامه آن رأی می‌دهند، نه به اشخاص معین، مگر اینکه این افراد در خود حزب دارای شخصیت باشند، و به هر صورت لیست کاندیداها را باید احزاب بدهند. آیا احزاب نمی‌توانند چند نفری را برای وکالت پارلمان معرفی کنند که حائز این شرایط به خصوص باشند؟ مردم در آینده به مرام‌نامه حزبی رأی خواهندداد نه به افراد، مگر آنکه شخصیت‌های فوق‌العاده‌ای باشند که استثنائاً مورد توجه خاص مردم باشند، ولی به طور کلی باید مرام‌نامه اجرا شود و از این لحاظ البته همه گونه تسهیل به عمل خواهدآمد.
دانشجویان اعزامی به خارجه
من خودم موقعی که در امریکا بودم به موضوع مشکلات مالی دانشجویان برخورد کردم، ولی باید همه شما متوجه باشید که امکانات مملکت حد و اندازه‌ای دارد. دولت طبق قانونی که از مجلسین گذشته، صریحاً اعلان کرده‌است که به کسانی که از فلان تاریخ به بعد برای تحصیل به خارجه می‌روند، کمکی نمی‌تواند بکند، معهذا عده‌ای با علم به این اشکال می‌روند و بعداً دست به شکایت می‌زنند. این عده غالباً کسانی هستند که در کلیه امتحانات ورودی دانشکده‌ها مردود شده‌اند و با عدم صلاحیت و آمادگی تحصیلی به خارجه می‌روند و توقع دارند که دولت به آنها ماهیانه ۴۵ لیره یعنی بیش از ۹۰۰ تومان کمک بدهد، در صورتی که این مبلغ تقریباً معادل حقوق یک مدیر کل در ایران است. آیا واقعاً معنی دارد که یک محصل هیجده نوزده ساله که از همه امتحانات مردود شده، با نداشتن مایه علمی، بی‌جهت به خارجه برود و توقع کمک مالی از دولت بکند و تازه معلوم نیست عاقبت تحصیلش چه باشد؟ البته در مواردی که بعضی دانشجویان واقعاً شایستگی از خود نشان دهند و تحصیلات درخشان داشته‌باشند، من شخصاً کمک می‌کنم، ولی این کمک مربوط به خود من است و جنبه خصوصی دارد، وگرنه قانون باید کاملاً اجرا شود و موقعی که رسماً اعلام شده‌است که از فلان تاریخ به بعد دولت در مقابل دانشجویانی که به خارج می‌روند تعهدی ندارد، دیگر آنهایی که می‌روند چه توقعی دارند؟
راه‌آهن
اصولاً برنامه کشیدن خطوط آهن جدید در کشور مورد مطالعه است و چه از لحاظ اقتصادی چه از نظر سیاست داخلی به آن رسیدگی می‌شود. بنابراین هر موقع که مقتضیات ایجاب کند، مسلماً برنامه ساختمانی راه‌آهن ایران ادامه خواهدیافت و طبیعی است که بالاخره راه‌آهن به اصفهان هم کشیده خواهدشد. البته هنوز قطعی نیست که مسیر آن از کجا خواهدبود، ولی نقشه‌برداری این کار عن‌قریب شروع شده و امیدوار هستیم که در آتیه‌ای که زیاد دور نباشد، این موضوع عملی شود.
اصول اخلاقی
اصولاً رسم است که در هیچ نقطه دنیا مطبوعات حق تعرض به رؤسای ممالک را ندارد و اگر ما در این مورد مراعات ادب و احترام را می‌کنیم، دلیل بر رشد اخلاقی و تربیتی ما است. نمی‌توانیم بگوییم چون سایرین این کار را نمی‌کنند ما هم نکنیم، زیرا این به آن می‌ماند که آدم فحاشی به شما دشنام بدهد و شما با همان لحن به او جواب دهید. بدیهی است بین رعایت اصول نزاکت از جانب ما و عقب‌نشینی تبلیغات فرق بزرگی است، زیرا که ما هر چه را مربوط به حفظ مصالح کشورمان باشد انجام خواهیم داد و در عین حال اصول و مقررات بین‌المللی را مراعات خواهیم کرد. همانطور که گفتیم، مراعات مقررات اخلاقی از طرف ما دلیل ضعف ما نیست، بلکه بالعکس نماینده قدرت ما است.