مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با مدیر و سردبیر روزنامه السیاسه چاپ کویت ۳۰ دی ماه ۱۳۵۴

برنامه عمرانی پنجم/سال ۱۳۵۴ خورشیدی دی تا اسفند ماه

اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۵۴ خورشیدی تازی

برنامه عمرانی پنجم/سال ۱۳۵۴ خورشیدی فروردین تا خرداد ماه

آریامهر در مصاحبه با مدیر روزنامه السیاسه

مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با مدیر و سردبیر روزنامه السیاسه چاپ کویت ۳۰ دی ماه ۱۳۵۴

مشکلات جهان

مشکلات جهان روزبه‌روز بیشتر می‌شود و کشور من به اوضاع جهان توجه دارد، به همین جهت فکر می‌کنیم که مبادا بادها، بادبان کشتی‌ها را آن طور که جهانیان انتظار دارند، رهنمون نشود و بر اثر آن مشکلات به طرز وحشتناک و ترسناکی افزون شود و فقط خداوند است که می‌دانید فردا چه پیش می‌آید.

من اکنون از یک مانور نظامی بازگشته‌ام که از آن خیلی راضی هستم. علاوه بر آن از کارخانه‌های مهمی دیدن کردم که این عوامل همیشه مرا شاد می‌کند.

احضار سفیران ایران

فراخواندن سفرای ایران از کشورهای خلیج فارس اگر در نظر عده‌ای شدت عمل ایران به حساب می‌آید، این امر متوجه کسانی است که این کار را شروع می‌کنند. من نمی‌دانم که بعضی از مراجع عربی چرا درباره یک نام ساختگی که در نقشه‌های جهان و اطلس وجود خارجی ندارد، اصرار می‌ورزند؟ به کار بردن این نام از منابع خارجی آغاز شد. اولین بار که این نام جعلی به کار رفت، در روزنامه تایمز انگلستان بود. اگر شما فراخواندن سفرا و اصرار ما را برای نامگذاری تاریخی خلیج فارس یک نوع شدت عمل به شمار می‌آورید، باید گفت که این شدت عمل را نخست آن مراجع عربی آغاز کردند.

نام‌های جعلی به جای نام‌های تاریخی

از نظر ما راه‌حل وسطی در این باره وجود ندارد، زیرا در این صورت ممکن است دول افریقایی هم برای نامگذاری اقیانوس هند اقدام کنند و بخواهند نام اقیانوس هند به اقیانوس افریقا مبدل شود و یا اندونزی تقاضا کند که اقیانوس هند اقیانوس اندونزی خوانده شود، گذشته از این چرا نام‌هایی را به جای نام‌های تاریخی معروف ابداع کنیم؟ ما سالیان دراز با تاریخ زندگی کرده‌ایم و مایلیم با همین تاریخ که اوضاع شناخته‌شده‌ای، مانند تسمیه خلیج فارس برای ما به وجود آورده، زندگی کنیم. باید دید که چرا عده‌ای درباره تغییر این نام اصرار می‌ورزند و هدف آنها از این کار چیست؟

اینکه بعضی از رژیم‌های منطقه می‌گویند که در این مورد در بلاتکلیفی به سر می‌برند، باید بگویم که این امر اشتباه ما نبود. آنها می‌بایستی به نحوی مسئله را حل می‌کردند و اکنون هم خودشان باید نتایج آن را تحمل کنند. در ایران مثلی داریم که می‌گویند: «کسی که خربزه می‌خورد، باید پای لرزش هم بنشیند».

حرکت با انگشتان دست

اگر واکنش ما درمورد مخالفت با تغییر یک نام تاریخی موجب شده‌است که برخی از ملل منطقه این امر را نوعی دستور از طرف ایران تلقی کنند، باید پرسید که آنها درباره چه دستورهایی صحبت می‌کنند و ما چه دستورهایی داده‌ایم؟ دستور درباره اینکه از ما اطاعت بشود؟ ما فقط درمورد نامگذاری تاریخی آب‌های این منطقه صحبت می‌کنیم. ما می‌گوییم نامی که از لحاظ تاریخی و جغرافیایی در همه جا شهرت یافته، آن را به کار ببرید. ما نمی‌خواهیم روی سر انگشتان خویش راه برویم و وقتی که می‌توانیم به طور طبیعی روی دو پای خود حرکت کنیم، چرا به آن شکل راه برویم؟ آنها که حالا تغییر اسامی را شروع کرده‌اند، در آینده چه خواهندکرد؟

ما درباره این مسئله بارها با محافل رسمی منطقه صحبت کرده‌ایم و این اولین بار نیست که درمورد این نامگذاری کودکانه که اختراع کرده‌اند و هنوز هم به شکل تحریک‌آمیزی به کار می‌برند، اعتراض کرده‌ایم.

نامی از هزاران سال قبل

این یک نام تاریخی است و عوض کردن آن، یا هر راه‌حل میانی دیگر، مورد قبول ما نیست. این نامگذاری زمانی انجام گرفت که هنوز نیاکان من زمام امور را به دست نداشتند و مربوط به هزاران سال قبل است. هدف و اصرار ما در حفظ این نام تاریخی، آن نیست که بر عظمت ایران بیفزاییم، زیرا این یک نام تاریخی و جغرافیایی است.

و اما اجرای مانور نظامی اخیر، طبق برنامه‌ای بود که از چند ماه پیش درباره آن تصمیم گرفته شده‌بود و ارتباطی به فراخواندن سفرای ما در منطقه ندارد.

منظورهای خاص

همانگونه که گفتم، ما نام ویژه دریای این منطقه را عوض نکرده‌ایم، بلکه شما می‌خواهید آن را عوض کنید. روش ما هم کاملاً روشن است. روشی است دفاعی نه تهاجمی. شما می‌خواهید اسامی موجود را عوض کنید و من می‌پرسم چرا؟ آیا شما عملاً می‌خواهید درباره این تغییر نام اقدام کنید؟ از این گذشته چرا باید برای یک نام ساختگی اصرار بورزید. آیا این امر وضع را عوض می‌کند؟ آیا نژاد و ملیت مردم شمال منطقه خلیج فارس را محو می‌کند؟ آیا این امر جمعیت ایران را از بین می‌برد؟ آیا به قدرت نظامی و یا اقتصادی ایران خاتمه می‌دهد؟ در هر حال باید بپرسم چرا چنین کاری می‌کنید؟ منظورتان از "خلیج عربی" چیست؟ یعنی غیر از اعراب، کشورهای دیگری در ساحل خلیج فارس قرار دارند؟ هنگامی برای شما عوض کردن یک نام تاریخی این معنی را می‌دهد که منظور خاصی دارید، من می‌خواهم این منظور را بفهمم.

یادگار روزنامه تایمز لندن

درباره روش مصر و عراق در این مورد اطلاعی ندارم، زیرا با آنها در این زمینه صحبت نکرده‌ام. ولی جمال عبدالناصر در یکی از نطق‌های خود گفت که آنجا "خلیج فارس" است و نگفت "خلیج عربی"، اما همانطور که در آغاز این گفتگو یادآوری کردم، یک بار متوجه شدم که روزنامه تایمز لندن نوشت "خلیج عربی" و به دنبال آن اعراب هم این نام را درمورد آب‌های خلیج فارس به کار بردند. چرا؟ نمی‌دانم، ولی اگر از همه مردم بپرسید که در درس جغرافیای مدرسه خود، آنجا را چه خوانده‌اید، خواهیددید که همه خواهندگفت آنجا "خلیج فارس" است، طبق اسناد تاریخی و جغرافیایی.

درمورد روابط ما با اعراب، باید گفت که این روابط بسیار عالی است، ولی در این باره نمی‌دانم عراق چه می‌گوید. عراق در ساحل خلیج فارس کرانه‌ای به طول ۴۵ کیلومتر دارد، در حالی که طول سواحل ما در خلیج فارس یک‌هزار کیلومتر است. گذشته از این طول سواحل کویت در کرانه خلیج فارس چقدر است؟ همچنین طول سواحل امارات متحده عرب چه اندازه است؟

تغییر نام اقیانوس اطلس

هرگونه نام ساختگی از طرف کشورهای عربی یا کمپانی‌های نفتی برای خلیج فارس، واقعیت تاریخی را در آنجا عوض نمی‌کند. به راستی شما برای این کار چه انگیزه‌ای دارید؟

یک انگیزه منطقی برای تغییر این نام تاریخی به من ارائه بدهید، تا درباره آن با شما بحث کنم. گذشته از این چرا تقاضا نمی‌کنید که نام اقیانوس اطلس به اقیانوس عربی تغییر یابد؟ البته کشورهای عربی و اسلامی در ساحل این اقیانوس هستند، بنابراین چرا نمی‌خواهید نام اسلامی یا عربی روی آن اقیانوس باشد؟

امکان مداخله دولت‌های بزرگ

امکان سوءاستفاده دولت‌های بزرگ در اختلافات منطقه‌ای، با روش شما بستگی دارد که برای تغییر حقایق تاریخی اصرار می‌ورزید و خواهان اسامی ساختگی هستید، ولی ما آن را نمی‌پذیریم و همیشه می‌پرسیم چرا؟ بدون شک علتی برای اصرار درمورد این تغییر نام وجود دارد، شاید هم یک انگیزه عدوانی و خصمانه علیه ما در کار باشد. درمورد امکان مداخله دولت‌های بزرگ، باید دانست که آنها از به کار بردن هیچ اقدامی فروگذار نمی‌کنند.

ما پیش‌بینی می‌کردیم که زمان آرامش و همکاری در منطقه فرا رسیده‌است، ولی آنچه را که رخ داد، انتظار نداشتیم. وزرای اطلاعات شما همگی نشستند و یک نام ساختگی به جای یک نام تاریخی و جغرافیایی معروف اختراع کردند، که البته از جانب ما قابل تحمل نبود.

کدام خلیج

درباره اینکه نام خلیج فارس را تنها "خلیج" بنامیم، در این صورت چه تفاوتی است بین این "خلیج" و "خلیج مکزیک"؟ ما مانع نمی‌شویم که درباره کشورهایتان بگویید کشورهای عربی. شما اعراب منطقه هستید یا اعراب خلیج فارس. این واقعیتی است تاریخی و جغرافیایی، ولی ما مایل نیستیم نام خلیج فارس را عوض کنیم.

ما اطلاعاتی درمورد کسی که این موضوع را عنوان کرد داریم، ولی می‌خواهیم جزئیات آن را روشن کنیم. با در نظر گرفتن اینکه هر یک از دولت‌های عربی گفتند که چنین مسئله‌ای را مطرح نکرده‌اند و لازم است که درمورد نامگذاری به توافق برسند و برای این کار در بیستم ماه جاری جلسه‌ای در بحرین تشکیل خواهندداد، از این رو ما در انتظار آن روز هستیم.

مسافرت رئیس جمهوری سوریه به ایران

مسافرت حضرت حافظ اسد به ایران برای انجام تماس‌هایی میان ما بود. ظرف هجده ماهی که از برقراری مجدد روابط ایران و سوریه می‌گذرد، این روابط حسنه شده‌است.

سیاست ایران بر دوستی با همه کشورهایی که خواهان این سیاست هستند، استوار است. روابط ما ابتدا با مصر و سپس با عراق و اینک با سوریه دوستانه شد و با دیگران نیز به طور کلی روابط خوبی داریم.

مسافرت رئیس جمهوری سوریه به ایران نتیجه سیاست ایران، برای برقراری روابط دوستانه با آن کشور بود، زیرا ما با آنها اختلافی نداریم. توسعه روابط ایران و سوریه خواست هر دو کشور بود و دولت سوریه نیز قانع شده‌است که دوستی ایران برای آن کشور مفید است.

در مذاکرات خصوصی که با حضرت حافظ اسد داشتیم، هیأت‌های سوری و ایرانی حضور نداشتند و ما درباره مسائل متعددی گفتگو کردیم، از جمله مسائلی که مربوط به منطقه خلیج فارس و یا خاورمیانه است، همچنین درباره اوضاع لبنان صحبت کردیم و پیشنهادی برای تشکیل یک کنفرانس اسلامی به منظور کمک به لبنان مطرح ساختیم. حضرت حافظ اسد پیشنهادی را ارائه دادند که به عقیده ما پیشنهاد خوبی است. از ایشان خواستم که تلاش‌های خود را برای اجرای آنچه که در پیشنهاد ذکر شده‌است، ادامه دهند تا شاید به این ترتیب مشکل لبنان حل شود.

کمک نظامی به عمان

روابط ما با عربستان سعودی دوستانه و نزدیک است و به طور کلی دلیلی وجود ندارد که آنها با ما اختلافی داشته‌باشند. آیا عربستان سعودی مایل است که شورشیان ظفار بر عمان و مسقط و سپس بر بقیه منطقه تسلط یابند؟ ما نیروهایی برای کمک به سلطان قابوس فرستادیم، اگر عربستان سعودی و کویت و دولت امارات متحده عرب آماده هستند که جای ما را بگیرند، ما خیلی خوشوقت می‌شویم. من می‌دانم که عربستان سعودی کار ما را تأیید می‌کند، زیرا سقوط عمان و مسقط به نفع اعراب نیست.

ظرف دوازده سال گذشته، شورشیان ظفار توانستند مناطق زیادی را اشغال کنند و به دروازه‌های سلاسه و مسقط برسند. هنگامی که ما نیروهای خود را به آنجا اعزام داشتیم، نیروهای ما با نیروهای عمان مشترکاً در عملیات نظامی شرکت کردند و درست دو ماه قبل، با کمک هم توانستیم عمان و مسقط را از وجود شورشیان پاک کنیم، ولی شاید عده کمی از آنها هنوز در مخفیگاه‌های خود پنهان شده باشند. پرسشی که اینک مطرح است، این است که آیا عمان به مرزهای یمن جنوبی اعتماد دارد یا خیر و آیا یمن، به شورشیان برای بسط نفوذ خود کمک می‌نماید؟

آنچه مسلم است، این است که هرگاه سلطان قابوس از ما بخواهد که کشورش را ترک کنیم، یک دقیقه هم در آنجا باقی نخواهیم ماند، زیرا ما نمی‌خواهیم خون افراد و پولمان بیهوده به هدر برود. ما در قبال این امر هیچ چیز نمی‌خواهیم، جز اینکه رژیمی که در همسایگی تنگه هرمز برقرار می‌شود، رژیمی قابل قبول باشد. ما نمی‌خواهیم این کشور توسط گروهی اداره شود که به آنها اطمینانی نیست، زیرا موقعیت آن کشور برای ما حساس و مهم است. میزان خسارت و تلفات ما در جنگ عمان شاید تعجب‌آور باشد، زیرا تعداد تلفات در حدود پنجاه کشته و میزان خسارت فقط یک هلیکوپتر است.

البته بعضی از وسایل نظامی عمان و هلیکوپترها از کار افتادند و در ارتش عمان هم تلفات جانی به بار آمد، ولی ما فقط پنجاه نفر را از دست دادیم.

روابط دوستانه با کشورهای عرب

درباره شایعه حمایت ایران از رئیس امارات دبی در برابر رئیس دولت امارات متحده عرب، باید بگویم که شیخ زاید از ایران دیدن کرد و در این باره با من صحبت نکرد و از مسافرت خود به ایران بسیار خوشحال بود.

ما به یمن شمالی کمک محدودی می‌کنیم، زیرا معتقدیم که این کار از وظایف عربستان سعودی است، نه ما. ما هیچ گونه مرزی با یمن شمالی نداریم و به جز ابراز محبت به آن دولت، کاری انجام نمی‌دهیم، در حالی که عمان همسایه ما است. ما معتقدیم که عربستان سعودی باید تلاش بیشتری برای کمک به یمن شمالی بکند. ما هیچ گونه نیروی نظامی در یمن شمالی نداریم و معتقدیم که اگر یمن شمالی چنین تقاضایی از ما بکند، باز هم انجام آن از وظایف عربستان سعودی است، ولی اگر عربستان سعودی این تقاضا را رد کند و اگر نیاز به حضور نظامی ما در آنجا، نظیر نیاز عمان و مسقط به کمک نظامی ما باشد، در این صورت ما این موضوع را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

سیاست آینده چین

درمورد اینکه با مرگ چوئن‌لای و بیماری مائوتسه‌تونگ، آیا نقش چین در منطقه عوض خواهدشد، باید بگویم که ضرورتی فوری به این اظهار نظر نیست، این امر بستگی به ماهیت سیاست آینده چین و گرایش‌های تازه آن دارد و تصور نمی‌کنم که این روش تغییریافته و منحصر به منطقه ما و یا تعیین‌کننده ماهیت سیاست چین در قبال سایر کشورهای جهان باشد. در هر حال این مسئله بستگی به قدرت نفوذ رهبران جدید و جنبه سیاسی آنها دارد.

هنگامی که چین رابطه سیاسی با ایران برقرار کرد، هرگونه رابطه خود را با شورشیان ظفار قطع نمود و طبق اطلاعاتی که داریم، شورشیان ظفار کمک‌های خود را از شورشیان مناطق دیگر جهان دریافت می‌داشتند و به طور قطع چین از کمک دادن به آنها خودداری کرده‌است و در این باره اطمینان‌های رسمی از چین داریم.

رفع اختلافات فلات قاره

ما برای اجرای توافق‌هایی که در مورد فلات قاره با کویت کرده‌ایم، آماده‌ایم، اما کویت این کار را موکول به رفع اختلافات خود با عربستان سعودی و عراق کرده‌است، بنابراین هر وقت اطلاع یابیم که کویت برای اجرای این امر آماده است، ما نیز بر سر وعده خود هستیم.

استقبال از رؤسای کشورهای عرب

من در آغاز سخن یادآور شدم که علت احضار سفرای ما از کشورهای منطقه خلیج فارس بسیار روشن است و آن این است که شما می‌خواهید یک نام تاریخی و جغرافیایی را عوض کنید و ما حالت دفاعی به خود گرفته‌ایم نه تهاجمی، بنابراین آن گونه که تصور می‌کنید، مسئله یک مسئله استراتژیکی نیست. اگر موضوع بستگی به یک استراتژی خاص داشت، پس چرا از امیر دولت قطر و سپس رئیس امارات متحده عرب در ایران استقبال کردیم؟ چرا نخست‌وزیر ایران به بحرین رفت؟ ما از مهمانان خود امرای منطقه و رئیس دولت امارات متحده عرب به گونه استقبال از رؤسای دولت‌های بزرگ استقبال کردیم. ما از شیخ زاید و شیخ خلیفه مانند ملکه الیزابت و رئیس دولت شوروی و رئیس جمهوری امریکا استقبال کردیم.

رشد اقتصادی کشورهای خلیج فارس

رشد کشورهای منطقه خلیج فارس به هیچ وجه موجب نگرانی ما نخواهدشد.

ما به صورت یک دولت صنعتی پیشرفته در خواهیم آمد. بدون شک فرآورده‌های خود را در بازارهای خلیج فارس عرضه خواهیم‌کرد، اگر این کالاها ارزان و خوب بود، بازار خوبی پیدا خواهیم‌کرد. ما نمی‌خواهیم آن گونه که انگلستان روزگاری بازارها را می‌گشود، برای خود بازار بگشاییم. ما می‌خواهیم از طریق نشان دادن این نکته که کالاهای ما بهتر و ارزان‌تر از دیگران است، بازارهایی به دست آوریم.

اگر مسئله همبستگی اقتصادی و صنعتی کشورهای خلیج فارس با یکدیگر باشد، همبستگی صنعتی آنها با ما قابل رقابت نخواهدبود، زیرا آنها به علت کمبود جمعیت احتیاج به بازار آزاد دارند. سالیان دراز است که ما به عنوان یک کشور صنعتی خود را آماده می‌سازیم. با وجود این ما از رقابت با تولیدات کشورهای دیگر وحشتی نداریم.

لغو مسافرت وزیر خارجه به کویت

لغو مسافرت وزیر خارجه ایران به کویت به خاطر آن بود که اگر وزیر خارجه در موقعیت فعلی به کویت می‌رفت، وضع بلاتکلیفی به وجود می‌آمد.

از این دو ما منتظر هستیم که کنفرانس بحرین تشکیل شود و اوضاع روشن گردد.

کشورهای فقیر خلیج فارس

دولت‌های فقیر منطقه خلیج فارس فقط بعضی از دولت‌های عضو امارات متحده هستند. اطلاعاتی که دارم نشان می‌دهد که دولت امارات متحده عرب، نیاز این امارات فقیر را در نظر دارد و نیازمندی‌های آنها را تأمین می‌سازد. به این ترتیب بروز اختلافات طبقاتی در منطقه صحیح نیست، البته در صورتی که طرح‌های آنها برای توسعه و توزیع ثروت یا شکست مواجه نشود.

من اطلاعات لازم را درمورد منطقه خلیج فارس و اوضاع کشورهای جهان در اختیار دارم، به ویژه اطلاعاتی که جنبه اقتصادی و سیاسی و نظامی دارد. من اطلاعات فشرده‌ای از همه جا دریافت می‌دارم.

هنگامی که شیوخ منطقه خلیج فارس به ایران مسافرت کردند، ما نسبت به آنها احساس برادری کردیم و متوجه شدیم که آنها به ما اعتقاد دارند. همچنین آنها نیز متوجه شدند که ما از آنان چیزی نمی‌خواهیم، بلکه علاقه ما این است که اوضاع آنها بهتر شود. از اینکه حادثه‌ای در کشور آنها رخ دهد، ما بیش از آنان نگران هستیم. ما درباره بقای این منطقه با آنها صحبت کردیم. هر قدر آنها وضع بهتری داشته‌باشند، امنیت بیشتری در منطقه وجود خواهدداشت.

ما درباره حفظ امنیت منطقه خلیج فارس پیشنهادی دادیم که طبق آن همه دولت‌ها حقوق متساوی خواهندداشت. با این حال اگر دولت‌های خلیج فارس معتقدند که می‌توانند امنیت را در منطقه به تنهایی حفظ کنند، این حق آنان است و ما به نظر دیگران احترام می‌گذاریم.

درباره مسئله حفظ حقوق کشتیرانی بین‌المللی در خلیج فارس، باید بگویم که این کار عملی می‌شود، زیرا همه ما به قوانین کشتیرانی بین‌المللی احترام می‌گذاریم.

کمک به کشورهای جهان سوم

درمورد اختصاص ده سنت از قیمت هر بشکه نفت برای کشورهای جهان سوم، پیشنهادی به اعضای اوپک دادم که آنها در حدود دو ماه قبل با این پیشنهاد موافقت کردند و به این ترتیب سالانه یک‌میلیارد دلار برای کمک به جهان سوم گردآوری خواهدشد.

درباره کاهش قیمت نفت، اختلافاتی بروز کرد، به این ترتیب که عراق مدعی شد کویت قیمت نفت را کاهش داده، و خود نیز از طرف الجزایر متهم به این امر گشت. از این رو قرار بود که این مسئله در شورای وزیران اوپک در وین بررسی شود، ولی حادثه ربودن وزرای عضو اوپک، این مسئله را به تعویق انداخت. نظر ما این بود که قیمت نفت، به میزان غلظت، سنگینی، مقدار گوگرد و طول مسافت بستگی داشته‌باشد و سپس تصمیم بگیریم که چه قیمتی را تعیین کنیم. امریکا به عنوان اعتراض به قیمت پیشنهادی نفت، از میزان واردات نفت ایران کاست و واکنش ما در مقابل این امر، کاهش دادن میزان تولید است، که در مناطق مختلف و حتی در اروپا، اجرا شد. من معتقدم که کنسرسیوم نفت در ایران به تعهدات خود وفادار نیست. ما بر اثر عدم احترام این کمپانی‌ها به تعهدات خود، عوائد زیادی را از دست دادیم. این امر به طرح‌های اقتصادی ما لطمه زد و اگر وضع به همین نحو ادامه یابد، ما در دادن کمک‌های خارجی تجدید نظر خواهیم‌کرد. در حال حاضر میزان کاهش تولید روزانه ما به یک‌میلیون و نیم بشکه رسیده‌است و به این ترتیب می‌توان میزان سالیانه آن را در نظر گرفت.

احداث رآکتورهای اتمی

درباره احداث رآکتورهای اتمی، ما به امریکا تعهد دادیم که این رآکتورها را برای هدف‌های صلح به کار بریم و اسلحه‌ای به وسیله آن نسازیم، ولی آنها تعهد دیگری در این باره خواستند، که ما نیازی به دادن آن نمی‌بینیم، زیرا ما قبلاً تعهد لازم را کرده‌بودیم.

با وجود کمبود درآمد نفت، ما درمورد تعهد مالی و کمکی که نسبت به مصر کرده‌بودیم، پایدار هستیم و به تعهد خود وفاداریم.

اختلاف مغرب و الجزایر

ما از بروز اختلاف میان مغرب و الجزایر بر سر صحرا متأسفیم و امیدواریم که برای اصلاح اوضاع کار به حکمیت کشیده شود، تا اوضاع بدتر نشود. ایران از لحاظ جغرافیایی از این دو کشور دور است، ولی ما نیز مانند دیگران از آنچه که در آنجا اتفاق افتاده، آگاه شدیم.

اوضاع اسف‌انگیز لبنان

لبنان اکنون به صورت اسف‌باری قطعه‌قطعه می‌شود. بدترین کار این است که هم‌وطنان ما با یکدیگر بجنگند. ما برای اتفاقاتی که برای برادران شیعه ما در آنجا رخ می‌دهد، متأسفیم و می‌خواهیم از لحاظ غذا و دارو به آنها کمک کنیم، ولی نمی‌دانیم چگونه می‌توانیم این کار را انجام دهیم.

بعضی از مفسران، دولت‌های بزرگ را در ایجاد حوادث لبنان متهم کرده‌اند، ولی در این مورد نمی‌توان نظر قطعی داد. اگر دولت‌های بزرگ بخواهند در چنین ماجراهایی دخالت کنند، مداخله آنها می‌تواند در ساده‌ترین کارها نیز بروز کند، به گونه‌ای که در حال حاضر اختلافات سیاستمداران محلی را به عنوان دسیسه دولت‌های بزرگ، یا دستگاه اطلاعاتی امریکا، یا مداخله شوروی منعکس می‌سازند، البته همه چیز امکان دارد، ولی من معتقدم که بحران لبنان بر اثر ضعف دولت است، ضعف دولتی که نمی‌تواند قانون را اعمال کند.

آرزو می‌کنم که حضرت حافظ اسد، درباره آنچه که با هم صحبت کردیم، در طرح خود برای لبنان موفق شود، زیرا هر روز که بگذرد، اوضاع بدتر می‌شود. من طرح رئیس جمهوری سوریه را به طور کلی تأیید می‌کنم، ژنرال اسد باید درباره این طرح با طرفین متخاصم لبنان گفتگو کند. مهمترین قسمت طرح حضرت حافظ اسد این است که مسلمانان با مسیحیان در شرایط مساوی قرار گیرند، سپس میان همه گروه‌های مسلمان و مسیحی صلح برقرار شود. ضمناً مشکل جنگ چپ‌گرایان و راست‌گرایان در لبنان، که نبرد میان مسلمانان و مسیحیان است، خود مشکل بزرگی است، از این رو امیدواریم که حافظ اسد در تلاش خود موفق شود.

سرمایه‌گذاری در منطقه

من همه ثروت ایران را در کشور خود سرمایه‌گذاری می‌کنم، البته این امر یک واقعیت است که سرمایه‌گذاری در سراسر منطقه، منافع بیشتری از سرمایه‌گذاری در خارج دارد. حداقل آن است که سرمایه‌های ما ضرر نخواهدکرد. گذشته از این، ما عقل خود را از دست نخواهیم داد، همانگونه که اروپاییان از دست ندادند.

کمک به کشورهای غربی

درمورد کمک به کشورهای غربی، ما در این باره کارهایی برای فرانسه و انگلستان کرده‌ایم و تصور می‌کنم که فرانسه اکنون وضع خوبی دارد، همچنین انگلستان هم به صورت یک دولت تولیدکننده نفت مانند کویت درآمده‌است و نفت خود را از دریای شمال به دست می‌آورد.

درمورد اهمیت نفت دریای شمال شکی ندارم، ولی این نفت گرانتر از نفت منطقه خلیج فارس است.

درباره وضع تورم در ایران، باید بگویم که تورم در ایران اکنون زیر صفر است.