مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با سردبیر روزنامه کویتی السیاسه ۵ آذر ماه ۱۳۵۲
| سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر پایه تاریخ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | تصمیم‌های مجلس |
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با سردبیر روزنامه کویتی السیاسه ۵ آذر ماه ۱۳۵۲
نتایج آغاز جنگ اعراب
انتخاب وقت برای آغاز جنگ چهارم از جانب اعراب بسیار صحیح بود، زیرا دشمن از آن آگاهی نداشت و به همین جهت غافلگیر شد و نتایج آن بسیار رضایت بخش بود، چون گفتگوهای صلح را نیز به دنبال داشت. گذشته از این جهانیان در پرتو تحول اوضاع متوجه شدند که وضع سابق دیگر قابل دوام نبود، زیرا هیچ دولتی حاضر نیست که سرزمین آن در اشغال باقی بماند.
سلاح نفت
به کار بردن سلاح نفت در جنگ نتیجه خوبی داشت، همچنانکه عکس‌العمل مثبتی نیز از لحظ ایجاد بحران و کسب دوستان بیشتر داشت، ولی به نظر من ادامه محدودیت صدور نفت و یا کاهش آن زیان‌هایی هم به دوستان و هم به دشمنان وارد می‌سازد. اگر منظور از محدودیت نفت فقط زیان رساندن به آمریکا می‌باشد، باید دانست که آمریکا کمترین زیان را از این لحاظ دید و آن کشور می‌تواند وضع خود را با اقدامات داخلی روبراه سازد.
و اما دولت‌های دیگر که در معرض محدودیت نفتی اعراب قرار گرفته‌اند بدون شک این دولت‌ها متوسل به اقداماتی خواهند شد تا از مصرف داخلی بکاهند. با این حال از لحاظ اقتصادی متحمل زیان‌هایی خواهند شد و شدت این زیان‌ها موقعی فزونی خواهد یافت که ذخایر نفتی آن‌ها دچار نقصان شود. از جانب دیگر موقعی که این دولت‌ها از لحاظ اقتصادی دچار زیان شوند و به بودجه آن‌ها فشار وارد آید اعراب دیگر نخواهند توانست دوستی این کشورها را تضمین کنند، از جمله این کشورها ممالک اروپای غربی هستند.
لغو محدودیت نفت
موقعی که ما درباره صلح صحبت می‌کنیم سخن گفتن از محدودیت نفت مشکلاتی ایجاد می‌کند، زیرا ما بدین ترتیب دوستان دیگر و کسانی را که در بحران خاورمیانه درگیری ندارند دچار ناراحتی می‌سازیم، شما علاوه بر آنکه به اقتصاد آنان آزار می‌رسانید موجب می‌شوید که آنان در فصل زمستان از سرما رنج ببرند و در سال آینده نیز سطح زندگی شان تنزل نماید. ما با محدودیت نفت تا زمانی که جنگ وجود د ارد موافقیم، ولی پس از جنگ باید این محدودیت از بین برود. بنابراین چون من با محدودیت نفت در زمان صلح موافق نیستم لذا سعی خواهم نمود که کمبود نفتی بعضی از کشورهای دوست را تأمین نمایم، البته این درصورتی است که منابع نفتی تازه‌ای را کشف نماییم، اما در حال حاضر نمی‌توانیم محصول نفت را افزایش دهیم، زیرا امکان چنین کاری را نداریم و نمی‌توانیم بیش از حد مقرر تولید نفت را افزایش دهیم.
خروج از سرزمین‌های اشغالی
پس از مذاکراتی که ما با کیسینجر داشتیم نظر ما نسبت به سابق هیچ تغییر نکرد. نظر ما این بود که اسرائیل باید از سرزمین‌های عربی خارج شود و آن کشور ملزم است که به قطعنامه ۱۹۶۷ شورای امنیت گردن نهد، زیرا ما مخالف هرگونه اشغال از طریق توسل به زور هستیم.
ما با باقی ماندن سرزمین‌های مقدس اسلامی در دست مردمان غیر مسلمان مخالف هستیم.
به یاد دارم که در سال ۱۹۶۷ آمریکا می‌خواست به قطعنامه‌ای در مورد بیت‌المقدس رأی بدهد. تمام دولت‌ها به جز دو دولت با این قطعنامه موافق بودند. این روش آمریکا در اثر تماس ایرانیان با آمریکا صورت گرفت. دکتر هنری کیسینجر در مسافرت خود به ایران به این مسئله اشاره نکرد، ولی من نظرم را به او گفتم و یادآور شدم که ما حاضر نیستیم سرزمین‌های مقدس اسلامی به دست مردم غیر مسلمان قرار گیرد. وی به من وعده معینی نداد، ولی نظرم را در این باره می‌داند.
گفتگو درباره بیت المقدس ما را وامی‌دارد تا تأکید کنیم که این امر یک مانع امنیتی نیست و اسرائیل نمی‌تواند بگوید که این شهر مقدس را برای حمایت از اسرائیل می‌خواهد. گذشته از این من از سخن گفتن درباره مرزهای امن و مطمئن در کنار قدرت سلاح‌های جدید نظامی تعجب می‌کنم، زیرا سلاح‌های تازه نظامی فرصتی برای سخن گفتن درباره مرزهای مطمئن باقی نمی‌گذارد. مرزهای امن و مطمئن در پرتو قدرت به کار بردن سلاح‌های مدرن حاصل می‌شود.
همانگونه که گفتم مسلمانان حاضر نیستند مقدسات آنان در دست دیگران باقی بماند. در این باره برادران مسیحی هم با ما هم نظر هستند، زیرا آن‌ها نیز حاضر نیستند اماکن مقدس مسیحی به دست یهودیان باقی بماند.
در مورد امکان کمک‌های مادی و نظامی ایران به اعراب باید بگویم که ما از لحاظ مادی تا سر حد امکان حاضر به کمک هستیم، ولی در مورد نظامی، اعراب باید با ما پیمان‌های نظامی منعقد سازند.
همکاری کشورهای منطقه خلیج فارس
از موقعی که نیروهای انگلستان از خلیج فارس بیرون رفتند، نظر من این بود که تنها کشورهای این منطقه هستند که می‌توانند آب‌های منطقه و سرزمین‌های خود را در برابر هر خطری حفظ نمایند. درباره نحوه همکاری آن‌ها با یکدیگر این موضوعی است که باید پس از یک سلسله مذاکرات سیاسی اعلام شود و سپس مسئله ایجاد قدرتی برای حمایت از این منطقه بطور دستجمعی یا به طریق دوجانبه مورد بررسی قرار گیرد.
امکان مسافرت به مصر و سوریه
من معتقدم که اسرائیل اینک در وضعی است که نمی‌تواند بیش از این لجاجت کند. اسرائیل مجبور به عقب نشینی از سرزمین‌های اشغالی است زیرا دیگر زمان به نفع آن کشور نیست، همچنانکه جریانات بین‌المللی نیز علیه آن کشور می‌باشد، به همین جهت همه عقب نشینی اسرائیل را امری ضروری می‌دانند. اسرائیل در صورت عدم عقب نشینی بیش از پیش دچار انزوای سیاسی می‌شود و از آن آسیب می‌بیند.
درباره شایعه مسافرت خود به مصر و سوریه تاکنون چیزی نشنیده‌ام، ولی این امر دلیل آن نیست که از مسافرت به این کشورها خوشوقت نباشم. این مسافرت روزی صورت خواهد گرفت و خوشوقتم که با برادرانم ملاقات نمایم.
روابط ایران و عراق
درباره روابط ایران و عراق، سفرای دو کشور تعیین شدند، ولی تاکنون استوارنامه‌های خود را تقدیم نکرده‌اند. سخن گفتن درباره جنبه منفی یا مثبت این موضوع اکنون خیلی زود است، ولی همینکه همسایه ما عراق اظهار علاقه به برقراری مجدد روابط سیاسی کرد، ما ظرف مدت کوتاهی به انگیزه حسن نیت ایران در قبال دُوَل عربی پاسخ مثبت به آن دادیم و در نتیجه عراق توانست بطور مستقیم در نبرد علیه دشمن خود اسرائیل شرکت نماید و بدین ترتیب عراق ارتش خود را از مرزهای عراق و ایران فراخواند و در جبهه جنگ سوریه شرکت کرد.
مسافرت ملک حسن به ایران
در مورد مسافرت ملک حسن به ایران باید بگویم که هر چند گاه یکبار برادرمان ملک حسن به دیدن مان می‌آید. ما از مدت‌ها قبل با هم دوست هستیم و هرگاه حادثه تازه‌ای روی دهد برای تبادل نظر به این جا می‌آیند، زیرا مشکل است که من به دیدن ایشان به آن جا بروم. به همین جهت مناسب بود که پس از پایان جنگ و برقراری آتش بس باز هم با همدیگر ملاقات و تبادل نظر نماییم.
توافق آمریکا و شوروی
قوانین آمریکا و شوروی از یکسو به نفع کشورهای در حال رشد است، و از سوی دیگر به زیان آن‌ها. به نفع آنان است زیرا با تفاهم این دو دولت خطر جنگ جهانی کمتر می‌شود، به زیان آن‌ها است برای آنکه صحیح نیست که دُوَل بزرگ برای دُوَل کوچک تعیین تکلیف نمایند. با اینحال باید دید که اگر توافق دو دولت بزرگ در جنگ اخیر اعراب و اسرائیل وجود نداشت و تماس‌های آمریکا و شوروی صورت نمی‌گرفت بر سر جهان چه می‌آمد؟ به نظر من اگر این توافق صورت نمی‌گرفت ممکن بود بر اثر حادثه غیر منتظره‌ای جنگ جهانی روی دهد و یکباره جهان را نابود سازد.
ایران در ۲۵ سال آینده
ایران پس از ده سال از لحاظ جمعیت به صورت فرانسه و انگلستان امروزی در خواهد آمد، زیرا جمعیت ایران در آن هنگام از ۴۵ میلیون نفر کمتر نخواهد بود، من دورنمای ۲۵ سال بعد ایران را می‌بینم که البته امیدوارم از جهات مختلف از انگلستان و فرانسه هم پیشی گیرد.
و اما در مورد دموکراسی غرب باید بگویم که ما خواهان آن نیستیم. دموکراسی در کشور ما عدالت و مساوات و آزادی فکر و آزادی انتخاب محل زیست و نوع کار است. آزادی هر شخص تا جایی ادامه دارد که آزادی دیگری آغاز می‌شود. در این مورد ما با دموکراسی غرب از لحاظ وسیله و روش به کار بردن آن اختلاف داریم. در دموکراسی غربی روش‌هایی وجود دارد که ما آن را نمی‌خواهیم، ولی در هر حال هر کشور در پایان کار نوع حکومتی را که می‌خواهد پیدا می‌کند.
ایران و اقیانوس هند
ده سال بعد جمعیت ایران به ۴۵ میلیون نفر می‌رسد. در آن هنگام درآمد ایران بسیار عظیم خواهد شد تا آن جا که از درآمد انگلستان نه تنها کمتر نخواهد بود بلکه بیشتر هم خواهد شد. صنعت پتروشیمی ما به درجه عالی خواهد رسید. همچنین رقم واردات و صادرات ایران به رقم افسانه‌ای خواهد رسید. لذا باید تنگه هرمز و اقیانوس هند نه فقط برای ما بلکه برای همگان باز بماند و چون ایران ظرف ده سال آینده دارای چنین جمعیت عظیمی خواهد شد باید موجودیتی در اقیانوس هند داشته باشد، زیرا ما در کرانه‌های دریای عمان و اقیانوس هند هستیم، ولی موجودیت ما در اقیانوس هند از طریق مسالمت آمیز صورت خواهد گرفت، زیرا پیشرفت ایران به صلح و امنیت و استقرار آرامش بستگی دارد. ما در جنگ و عدم وجود صلح پیشرفت نخواهیم کرد. این است روش آینده ما در این منطقه و در اقیانوس هند.
اصلاحات داخلی
هدف ما از اینکه کارکنان عالی رتبه دولت بیش از یک شغل نداشته باشند این است که دستگاه دولتی یک دستگاه منزه باشد. ما مایلیم کارمندان عالیرتبه دولت از امور بازرگانی و داشتن سهام دور باشند تا نتوانند از نفوذ خود برای منافع شخصی استفاده نمایند. در مورد کاهش قیمت‌ها و مبارزه با گرانی طبق گزارشی که به ما داده‌اند دولت نتایجی به دست آورده و ما در این راه، مبارزه با گرانی را همچنان ادامه می‌دهیم.
مردم ما اغلب به عضویت حزب در می‌آیند و نمایندگان خود را به پارلمان می‌فرستند و خواسته‌ها و نظرات خود را در آن جا مطرح می‌سازند، سپس این نمایندگان از طریق گفتگو نه مناقشه، به حکومت می‌رسند و قدرت را در دست می‌گیرند.
لزوم تقویت مبانی دینی
در بعضی از ادوار گذشته بر اثر دخالت مقامات مذهبی متأسفانه امور دینی به ضعف گرائید. اگر حوادث چند سال قبل را که بعضی از شخصیت‌های مذهبی در سیاست دخالت می‌کردند بیاد آوریم خواهیم دید که در آن هنگام مسائل ملی با چه مشکلاتی روبرو می‌شد، زیرا منافع پاره‌ای از این افراد آن‌ها را وادار می‌کرد که با دانش مبارزه کنند. آن‌ها مایل بودند که مردم در جهل باقی بمانند، ولی امروز ما سعی می‌کنیم که حقیقت تعالیم دینی را بازگو کنیم و رونق آن را بازگردانیم. ما از طرفی مساجد قدیم را تجدید بنا می‌کنیم و از طرف دیگر به تعداد مساجد می‌افزاییم تا مراکز جدیدی برای عبادت بوجود آید. ضمناً به دستگاه‌های تبلیغاتی دستور داده‌ایم که قرآن و تعالیم مذهبی را از طریق رادیو و تلویزیون در دسترس عموم بگذارند تا مردم به انجام فرائض دینی تشویق شوند. من بارها گفته‌ام که تصور نمی‌کنم اجتماع ما بر فلسفه دیگری جز فلسفه و معتقدات اسلامی تکیه داشته باشد. این امر بطور قطع اجتماع ما را از لحاظ برخورداری از یک غذای روحی اصیل تقویت می‌کند. از این‌ها گذشته ما نیازی نمی‌بینیم که شخصیت‌های مذهبی در امور سیاسی دخالت نمایند.
ایران نیرومند
در مورد اینکه هر وقت سخن از میزان قدرت ایران به میان می‌آید، بعضی از کشورها با احتیاط به آن می‌نگرند، باید بگویم که عناصر خارجی همواره در پی فرصت هستند تا نگرانی‌هایی در این باره بوجود آورند. لابد شما این مثل را شنیده‌اید که می‌گوید تفرقه بینداز و حکومت کن، ولی شما اگر منصفانه به یک واقعیت توجه کنید خواهید دید که از ابتدای تشکیل سازمان ملل متحد بویژه در سال ۱۹۵۶ که پرزیدنت عبدالناصر با مشکلاتی مواجه بود ما همواره برای این مناطق مبارزه می‌کردیم و شاید به یاد دارید که ما در مورد بحرین که از لحاظ ملیت ایرانی بود چه اقدامی کردیم. در مورد کویت نیز اولین دولتی بودیم که استقلال آن را به رسمیت شناختیم. لذا عادلانه نیست که از طرف بعضی از کشورهای منطقه متهم شویم که به نفع آنان فعالیت نمی‌کنیم، بویژه پس از آنهمه گذشته‌ها و کمک‌ها و روابط حسنه و حمایت‌های ما در سازمان ملل متحد. باید پرسید آن‌ها از ما چه می‌خواستند که نکردیم. چرا باید آن‌ها از پیشرفت این کشور و یا قدرت آن وحشت داشته باشند؟ خاصه که ما هدفی جز صلح نداریم و پیشرفت ما متکی بر صلح است.