مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با خبرنگار نیوزویک ۱۲ آبان ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
| محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | برنامه عمرانی پنجم/سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری بیست و چهارم |
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با خبرنگار نیوزویک ۱۲ آبان ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در تاریخ ۱۲/۸/۳۶ آقای «بورجگریو» سردبیر مجله نیوزویک را به حضور پذیرفتند و در یک مصاحبه اختصاصی به پرسش‌های وی پاسخ فرمودند. نکات مهم این مصاحبه به وسیله خبرگزاری‌ها در سراسر جهان انتشار یافت و مهمترین بخش‌های مصاحبه در مجله پرآوازه آمریکایی به چاپ رسید.
پرسش - به عنوان رهبر کشوری که با هر دو طرف (اعراب و اسراییل) در تماس نزدیک هستید و با در نظر گرفتن مذاکراتی که اخیراً با پرزیدنت سادات داشته‌اید، نظر شاهنشاه پیرامون استقرار صلح بین اعراب و اسراییل چیست و چگونه باید این اختلاف‌ها برطرف شود؟
شاهنشاه: صلح پایدار، صلحی است که هر دو طرف از صمیم قلب آن را پذیرا باشند. برای من پر واضح است که پرزیدنت در مورد صلح از سایرین، منجمله اسراییل، عقده کمتری دارد. پرزیدنت سادات نیازمند به صلح است و برقرار کردن صلح یکی از عناصر مهم سیاست خارجی وی را تشکیل می‌دهد. ایکاش اسراییل عقده‌های کمتری می‌داشت. آن‌ها می‌گویند برای بقای خود دست به جنگ زده‌اند، اما این حقیقت را که خود آغازگر برخی از این نبردها بوده‌اند، براحتی نادیده می‌گیرند. چگونه اسراییلی‌ها متوجه این حقیقت نیستند که اگر اعراب کمی امکان داشتند آن‌ها را به طرف دریا سوق می‌دادند. این بی معناست. حضور همیشگی اعراب را در آن جا همه پذیرفته‌اند. اکنون آن‌ها برای حصول به صلح می‌بایست دست به قمار بزنند و این قمار همانا خواست آنان مبنی بر اجرای قطعنامه ۲۴۲ سازمان ملل است که بر اساس آن در مقابل تخلیه سرزمین‌های اشغالی حاضر به انعقاد قراردادهای صلح هستند. راه دوم همانا توسل به جنگ است.
پرسش - آیا سادات همچنان خوشبین باقی خواهد ماند؟
شاهنشاه: چنین به نظر می‌رسد.
پرسش - چنانچه کنفرانس صلح ژنو تشکیل نشود و یا پس از تشکیل با شکست مواجه شود، به نظر اعلیحضرت قدم بعدی چه خواهد بود؟ سینای سوم؟
شاهنشاه: انجام توافق‌های دوجانبه بین اسرائیل و کشورهای عرب درگیر که آماده انجام چنین ترتیباتی باشند. اگر سینای سوم بتواند از بروز جنگ دیگری جلوگیری کند، چرا که نه.
پرسش - در این مرحله در شاخ آفریقا برتری با کی است و بر است گزارش‌های اطلاعاتی که دریافت می‌فرمایید در آن‌جا چه می‌گذرد؟ به طور مثال باید گفت اسراییلی‌ها، شوروی‌ها، کاسترو، قذافی به اتیوپی نزدیک شده‌اند، در حالیکه ایران، عربستان سعودی، مصر، سودان و رقیب شما عراق از سومالی حمایت می‌کنند.
شاهنشاه: ما آنطور که دلخواهمان بود نتوانستیم از سومالی حمایت کنیم چون علیرغم ارزشمند بودن آرمان، شما به ما خاطرنشان کردید که تسلیحات آمریکایی را نباید به یک کشور ثالث فرستاد، بنابراین، اسلحه بسیار کمی به آنان دادیم، عراقی‌ها که در این قضیه اشتیاق کافی داشتند و روابط بسیار نزدیکی با شوروی‌ها دارند به سومالی کمک فراوانی می‌کنند. سئوال کردید که تفوق با کیست؟ انهدام بین‌المللی و ناآرامی پیروز خواهد شد.
پرسش - اعلیحضرتا، اخیراً سازمان ملل متحد را به خاطر اینکه نتوانسته بود در مورد جنگ‌های اعلان نشده در آنگولا، زئیر و سومالی اقدامی بکند، مورد انتقاد قرار دادید. سازمان ملل چه می‌توانست بکند.
'شاهنشاه:' سازمان ملل کوبندگی و قدرت لازم را ندارد. من بر نا توان بودن سازمان ملل انتقاد دارم. می‌بایست به آن یک قدرت حقیقی بخشید. این تنها راه اجرای تصمیماتی است که در سطح بین‌المللی اتخاذ می‌شوند. در غیر این صورت وقایع ویتنام و آنگولا بیش از گذشته تکرار خواهند شد و اوضاع از حالا نیز ناگوارتر می‌شود.
پرسش - چین علاقمند به خرید تسلیحات ساخت غرب است و مسکو اخطار کرده است که این امر سازش را به مخاطره خواهد افکند. نظر اعلیحضرت در این مورد چیست؟
شاهنشاه: اگر اسلحه در بازار موجود باشد هیچ عاملی نمی‌تواند چین را از خرید تسلیحات مورد نیازش بازدارد. آیا خرید تکنولوژی پرهزینه نظامی برای چین مقرون به صرفه خواهد بود؟ و اما در مورد کمک‌های نظامی آمریکا، به اعتقاد من در درجه اول می‌بایست چند مسئله دیگر که بین دو کشور موجود است حل و فصل شود. به این نکته هم باید اشاره کنم که مطالعه اعلامیه‌های آقای پینگ توجه مرا جلب کرده است.
پرسش - اعلیحضرتا، شما در ماه مه ۱۹۷۳ به من فرمودید که قادر هستید طی ۲ تا ۳ ساعت دو گردان نیرو در هر کجای خلیج فارس پیاده کنید. اکنون که چهار سال از آن هنگام می‌گذرد، توانایی‌های خود را به هنگام مقابله چگونه ارزیابی می‌فرمایید؟
شاهنشاه: مدت لازم همان است که بود، منتهی اکنون امکانات بیشتری در زمینه حمل و نقل تجهیزات منجمله تانک‌ها داریم و می‌توانیم دو تا سه برابر گذشته نیرو و جنگ افزار در خشکی پیاده کنیم.
پرسش - پیمان ایران و عربستان سعودی که به منظور مقابله مشترک به هنگام بروز مسایل جدی در خلیج فارس بسته شده است از چه استحکامی برخوردار است؟ منظورم مسایلی جدید نظیر کودتای دست چپی‌ها یا مارکسیست‌ها در کویت که یک‌سوم جمعیت آن فلسطینی است و یا در ابوظبی است که اخیراً توطئه عراق برای کشتن وزیر امور خارجه سوریه در آن جا عقیم ماند.
شاهنشاه: متأسفانه هیچ نوع تفاهمی وجود ندارد. ما سال‌ها قبل پیشنهاد کردیم ک یک پیمان منطقه‌ای تحت شرایط مساوی منعقد شود. ما صریحاً اعلام داشتیم که تمایلی به ایفای نقش برادر بزرگتر نداریم تنها کشوری که در این مورد از خود عکس‌العمل نشان داد، عمان بود و در آن جا بود که نیروهای ما به جنگ‌های چریکی در ایالت ظفار که یمن جنوبی با اسلحه شوروی از آن حمایت می‌کرد پایان دادند. روابط ما با کلیه کشورهای خلیج فارس فوق‌العاده حسنه است و با آن‌ها اطلاعات مبادله می‌کنیم. اما به نظر نمی‌رسد که آن‌ها تفکرات ژئوپولیتیک داشته باشند.
پرسش - آیا کشورهای خلیج فارس که شاهرگ نفت مصرفی اروپای غربی، ژاپن و تا حدودی آمریکا را که واردات نفتی‌اش رو به افزایش است در دست دارند، کمترین توافقی در مورد مفهوم امنیت خلیج فارس و اینکه در صورت تجاوز به خلیج فارس چه می‌بایست بکنند دارند.
شاهنشاه: خیر، این آگاهی وجود ندارد و یکی از مشکلات بزرگ همین است.
پرسش - آیا این امر خاطر اعلیحضرت را نگران می‌سازد؟
شاهنشاه: البته که ما را نگران می‌کند و به همین دلیل است که ایران باید آماده باشد تا در صورت ضرورت کار را به تنهایی انجام دهد.
پرسش - در برخی از دانشکده‌های نظامی غرب اعتقاد بر این است که بطور قطع اتحاد جماهیر شوروی به طور برق آسا از طریق مشهد به خلیج فارس حمله ور خواهد شد و به جهانیان اطلاع خواهد داد که بنا به تقاضای رژیم انقلابی جدید، ایران به کمک این کشور شتافته است. اعلیحضرتا، با در نظر گرفتن ضربه‌هایی که در ویتنام، آنگولا و زئیر به آمریکا وارد شد، به نظر شاهنشاه عکس‌العمل آمریکا در قبال این تجاوز چه خواهد بود؟
شاهنشاه: ه نظرم بیشتر آمریکایی، منجمله اعضا کنگره از وجود یک توافق دوجانبه بین ما و آمریکا آگاهی ندارند. در این توافق تصریح شده است که در صورت حمله کشورهای کمونیست یا کشورهای الهام گیرنده از کمونیست‌ها، آمریکا متعهد است پس از مشورت، به یاری ما برخیزد و بنابراین اتخاذ تصمیم در مورد انجام تعهداتی که آمریکا متقبل شده است با خود این کشور است. آنچه مسلم است ما به تعهدات خود عمل خواهیم کرد.
پرسش - اعلیحضرتا تصور نمی‌فرمایید که چنانچه مسکو در مورد تأمین نفت مصرفی غرب اطمینان‌های لازم را بدهد آمریکا به همکاری با مسکو تشویق بشود.
شاهنشاه: چرا فکر می‌کنید که من سعی نخواهم کرد که شانس خود را بیازمایم؟ اگر برای ثبت در تاریخ هم که شده ما باید شخصاً قادر به مقاومت باشیم. جبهه‌ای که آمریکا در آن جا به پا ایستاده و جنگ خواهد کرد کجاست؟ این ابهامی رو به تزاید است. آیا جبهه شما صرفاً بر اساس منافع ملی خودتان تعیین می‌شود، یا اینکه هنوز برخی موازین فراموش نشده‌اند. موازینی نظیر عدم پذیرش پایمال شدن یک کشور مستقل.
پرسش - پرزیدنت کارتر معتقد است چنانچه تسلیحات هسته‌ای بکلی از میان برداشته شوند، دنیا جای امن‌تری خواهد شد. از سوی دیگر کارشناس‌های مسایل استراتژیک به این نکته اشاره می‌کنند که در صورت کنار گذارده شدن تجهیزات هسته‌ای، در مقابل ۱۷۴ لشگر شوروی تنها ۱۷ لشگر خواهد داشت و جنگ‌های معمولی در سطحی وسیع مجدداً روی خواهند داد. اعلیحضرتا، آیا قدرت بازدارنده هسته‌ای یک ابرقدرت را از تهاجم به یک ابرقدرت دیگر باز نخواهد داشت؟
شاهنشاه: ارقامی که در مورد قدرت‌های نظامی غیر هسته‌ای ذکر شد، خود گواهی می‌دهند که تساوی نیروها منجمله نیروی هسته‌ای، نبرد بین ابرقدرت‌ها را غیر ممکن می‌سازد. مگر آنکه در مورد جنگ‌های معمولی نیز تساوی نیروها برقرار باشد.
پرسش - در گزارشی که ویژه ریاست جمهوری تهیه گردیده است پیشنهاد شده که آمریکا به منظور حفاظت از بزرگترین منبع پراهمیت نفت جهان در مقابل تجاوز، می‌بایست تعهدات خود را در مقابل ایران و منطقه خلیج فارس افزایش دهد. اعلیحضرتا، گاهی مواقع ما یک لشگر آمریکایی را از پایگاهشان در آمریکا با هواپیما به آلمان غربی گسیل می‌داریم و نشان داده می‌شود که این کار در مورد ایران نیز عملی است. آیا اعلیحضرت با انجام این نوع تمرینات نظامی موافق هستند؟
شاهنشاه: تیپ هوابرد آمریکا یک بار بوسیله هواپیماهای سی ۱۳۰ از آلمان غربی انتقال داده شد اما این موضوع مربوط به مدت‌ها قبل است و مردم آن را به فراموشی سپرده‌اند. تمریناتی این چنین مفید هستند. ما هفته آینده مانورهای دریایی بزرگی در خلیج فارس و دریای عمان با شرکت نیروی دریایی آمریکا و سایر اعضا سنتو خواهیم داشت. اما از این مهمتر تعیین سیاست‌های و بدون هیچگونه شک و تردید آگاهی یافتن نسبت به میزان پایبند بودن آمریکا در قبال تعهداتش است.
پرسش - در قرن حاضر، شوروی سه بار ایران را مورد تجاوز قرار داده است. بر اساس اسناد پنکووسکی، شوروی در صدد بوده است در سال ۱۹۶۲ همزمان با وقوع بحران موشکی کوبا، مجدداً ایران را مورد تجاوز قرار دهد. اعلیحضرتا، آیا از اینکه در لحظات بحرانی، سیاست آمریکا در مقابل کنگره از خود ناتوانی نشان دهد، نگران هستید؟
شاهنشاه: به نظر می‌رسد که شما فراموش کرده‌اید که آمریکا هنوز تنها قدرت خنثی کننده بشمار می‌رود. بنابراین، اگر کنگره نقش و تعهدات آمریکا را مورد پرسش قرار همه ما دچار درد سر بزرگی خواهیم شد.
پرسش - اکنون ۳۵ هزار آمریکایی در ایران زندگی می‌کنند و بیشتر آن‌ها آموزش‌های نظامی می‌دهند و یا اینکه در تأسیسات نظامی سرگرم کار هستند. در صورت بروز یک ناراحتی جدی در ایران، آیا آمریکا بطور خودکار درگیر نخواهد شد؟
شاهنشاه: طرف سخن من آن‌هایی هستند که می‌گویند گروگان مهاجمان احتمالی خواهند بود. بایستی به آن‌ها بگویم که ما یک توافق دوجانبه داریم که در آن تصریح شده که به هر حال می‌بایست آمریکا به کمک ما بشتابد. اما در عوض بر این نکته هم می‌بایست تأکید کنم که آمادگی نظامی که همیشه مورد انتقاد برخی از محافل آمریکایی است ممکن است در نهایت کلیه این خطرها را برطرف ساخته و ضرورت به آزمون نهادن میزان استحکام تعهدات شما را منتفی کند.
پرسش - اعلیحضرتا، با خریدهای اسلحه‌ای که ایران می‌کند هنوز هم متهم به داشتن جنون عظمت‌طلبی می‌شوید. با سلاح‌هایی که طبق برنامه به ایران ارسال خواهد شد، شما از فرانسه، انگلستان یا آلمان غربی جنگ افزارهای بیشتری در اختیار خواهید داشت. آیا در نظر دارید به یک نوع خودکفایی دست یابید و آیا این بدان علت نیست که با در نظر گرفتن عامل کنگره در صورت وقوع یک بحران واقعی آمریکا قابل اتکا نخواهد بود.
شاهنشاه: تنها قابل اتکا نبودن آمریکا که در ویتنام، کامبوج، لائوس و در جریان جنگ هند و پاکستان شاهد آن بودیم، مطرح نیست. ناتوانی سازمان ملل نیز یک عامل دیگر است. ما اختلاف‌های‌مان را با عراق کردیم. اما گسترش قدرت نظامی این کشور همچنان به سرعت ادامه دارد. نمی‌دانم چه تعداد از شما سرمقاله‌نویسان و اعضا کنگره به این حقیقت وقوف دارید که عراق بیش از ما هواپیما، تانک و توپ در اختیار دارد. چه کسی باورش می‌شود که آن‌ها موشک‌های «اسکوب» زمین به زمین و موشک‌های هوا به سطح که قادر به احتراز از بمب‌افکن‌های تی یو- ۲۲ هستند در اختیار داشته باشد. اما این داستان حقیقی است و ما فاقد آن‌ها هستیم.
پرسش - اعلیحضرتا، اخیراً سناتور رابرت بیرد رهبر اکثریت سنا خواستار برقراری یک مهلت قانونی برای فروش اسلحه به ایران شد و سپس کمیته روابط خارجی با اکثریت آراء پیشنهاد کرد فروش اسلحه به کلیه کشورهای خلیج فارس قطع شود. حتی پرزیدنت کارتر در این زمینه گفته است در مورد فروش اسلحه به کشورهای خارجی ما از شوروی‌ها مقصرتر هستیم (گرچه ۱۰ درصد فروش ما به ایران، عربستان سعودی و اسراییل اختصاص دارد) شوروی از هر فرصتی برای فروش اسلحه استفاده می‌کند منجمله فروش اسلحه به رژیم ایدی امین. عکس‌العمل شاهنشاه در قبال این جریانات چیست؟
شاهنشاه: با وجود توافق دوجانبه بین ایران و آمریکا، بیان چنین اظهاراتی قابل توجیه نیست. ما یک ملت ۳۵ میلیون نفری هستیم و در اختلاف‌های اعراب و اسراییل درگیر نیستیم و از طرف دیگر، ما تنها یک کشور معمولی خلیج فارس هم نیستیم. به مرزهای شرقی ما بنگرید، اگر بقایای پاکستان تجزیه و از هم متلاشی شود چه روی خواهد داد؟ اگر ما حفظ امنیت منطقه را به عهده نگیریم چه کسی این کار را خواهد کرد؟ آمریکا؟
پرسش - در حال حاضر در مورد آمریکا چه چیز نگرانی اعلیحضرت را سبب می‌شود؟
شاهنشاه: عمیقاً امید داشته و دعا و می‌کنم که هر چه زودتر شما از آثار و عواقب جنگ ویتنام و جریان واترگیت رهایی یابید و با حقایق مربوط به قدرت سیاست‌ها روبرو شوید. شما به آسانی و بطور یکجانبه نمی‌توانید امر به تغییر معادله جهانی بدهید و به جهان به آن صورتی بنگرید که خود طالب آن هستید نه درک واقعیت‌ها.
پرسش - روز پانزدهم نوامبر به مدت یک روز و نیم به واشینگتن عزیمت خواهید فرمود و سپس دو هفته بعد پرزیدنت کارتر برای ملاقات با معظم له به تهران خواهد آمد. علت فاصله کوتاه بین دو ملاقات چیست؟
شاهنشاه: در درجه اول این حُسن نیت پرزیدنت کارتر را در مورد یک کشو دوست نشان می‌دهد. حتی اگر کلیه موضوع‌ها در واشینگتن مورد بررسی قرار گیرد، امید است که ملاقات دوم بتواند نتایج مذاکرات‌مان را استحکام بیشتری ببخشد. روابط ایران و آمریکا از نظر اصولی خوب است. مسئله‌ای که می‌بایست مشخص و تفهیم شود این است که آیا ایران در آینده در مورد استقرار صلح و ثبات منطقه عهده دار نقشی مثبت خواهد بود یا اینکه از نقش ما قدرشناسی لازم نمی‌شود و ارزش تلاش و کوشش را ندارد. این مسئله‌ای است که می‌بایست به فوریت روشن و مشخص شود.
پرسش - اعلیحضرتا، کاخ سفید برای برخی گزارش‌هایی که مورد تأیید مهم قرار گرفته به وزارت امور خارجه دستور داده که اطلاعات اداره تحقیقات فدرال (اف- بی- آی) پیرامون فعالیت‌های گروه‌های دست راستی افراطی که در فلوریدا به حال تبعید بسر می‌برند در اختیار کاسترو قرار گیرد. آیا آمریکا نیز در مورد فعالیت‌های گروه‌های دانشجویی دست‌چپی ایرانی مقیم آمریکا اطلاعات مشابهی در اختیار شما می‌گذارد؟
شاهنشاه: خیر، ابداً و من از طریق منابع خودمان اطلاع دارم که این فعالیت‌ها ادامه دارد. آن‌ها که با نقاب در تظاهرات ضد ایرانی شرکت می‌کنند چه کسانی هستند؟ خوب، ما اکنون اطمینان داریم که برخی از آن‌ها حتی ایرانی هم نیستند که با برخی از انواع انقلابیون خودتان قاطی شده‌اند.
پرسش - چرا فکر می‌کنید که به پلیس مخفی و سازمان‌های اطلاعاتی نظیر (ساواک در ایران یا ک- سی- ای آ) در کره جنوبی به خاطر شکنجه و رشوه‌خواری حمله می‌شود در حالیکه (ک- جی- بی) شوروی و (دی- جی- ای) کوبا تقریباً نادیده گرفته می‌شوند.
شاهنشاه: این سئوالی است که من همیشه از خودم می‌کنم و امیدوارم شما بتوانید پاسخی به این سئوال بدهید. در تمام جبهه‌ها ما مورد حملات شدید قرار گرفته‌ایم و ماجرا از ۴ سال پیش آغاز شد که ما در مورد نفت صحبت و اقدام کردیم. اکنون شما و اروپایی‌ها آنچه را که ما مدت‌ها بود می‌گفتیم کلمه به کلمه بازگو می‌کنند. در آن هنگام ما به خاطر فعالیت‌های ضد خرابکاری مورد حمله قرار گرفتیم. اکنون کشورهای اروپای غربی ناگزیر به انجام همان اقدامات هستند. اکثر فعالیت‌های «ساواک» علیه تروریسم و چریک‌های شهری صورت می‌گیرد. ما ۱۴ سال پیش در درجه اول اتحاد غیر مقدس بین برخی از افراطیون مذهبی که آن‌ها را ارتجاع سیاه می‌خوانیم را با انقلابیون کمونیست محکوم کردیم. اکنون آن‌ها بی‌پرده می‌گویند که این مارکسیسم اسلامی است و آن به اصطلاح رهبران مذهبی صرفاً راه‌گشای انقلابیون بوده‌اند.
پرسش - اعلیحضرتا، روز ۲۶ اکتبر به مناسبت سالگرد تولدتان دستور آزادی ۲۷۹ زندانی منجمله ۱۳۱ نفر را که به اتهامات ضد امنیتی در بازداشت بودند صادر فرمودید. با آزادی این عده اکنون چند زندانی سیاسی در زندان‌ها هستند و چه تعداد از آن‌ها چریک‌های شهری یا تروریست هستند؟
شاهنشاه: کمتر از ۲۵۰۰ نفر و متجاوز از ۵۰ درصد آن‌ها به داشتن فعالیت‌های مارکسیستی اعتراف کرده‌اند. در کشور ما مارکسیسم نامشروع و کمونیسم غیر قانونی است.
پرسش - اکنون مسجل شده است که تروریسم در سطح بین‌المللی به نحوی متشکل و سازمان یافته است. این سازمان گروه‌های تروریستی را در سراسر جهان هماهنگ کرده و کمک‌های لجیستیکی در اختیار آنان می‌گذارد. به اظهار منابع اطلاعاتی فرانسه سازمان تروریسم بین‌المللی با سازمان اطلاعاتی که در اختیار دارید بفرمایید نظرتان در این باره چیست و آیا سازمان اطلاعاتی شوروی (کی- جی - بی) در این مورد چه نقشی و در کجا به عهده دارد؟
شاهنشاه: اطلاعات من هم مشابه است اما هیچ کس به طور قطع درباره ارتباط (کی- جی - بی) با سازمان فوق‌الذکر اطلاع ندارد. قدر مسلم این است که می‌بایست یک نوع وابستگی بین آن‌ها وجود داشته باشد. سرانجام مردم دارند به این نتیجه می‌رسند که این یک نوع اسلحه است که امروزه برای نابودی اجتماعات غربی و در نهایت هدف مارکسیست به کار گرفته می‌شود.
پرسش - ملک حسین پادشاه اردن طی ۲۵ سال سلطنت ۲۱ بار از خطر سوء قصد جان سالم بدر برده است. اعلیحضرتا، شما طی ۳۶ سال سلطنت چند بار از توطئه سوء قصد نجات یافته‌اید؟
شاهنشاه: سوء قصدهای آن‌ها که معلوم نشدند. خدا می‌داند. توطئه‌ها فراوانند و در جریان هستند.
پرسش - در صورتی که به جان اعلیحضرت سوء قصد بشود (خواهر توأمان شما والاحضرت اشرف اخیراً در جنوب فرانسه از یک چنین سوء قصدی نجات یافتند) آیا پیش‌بینی نمی‌کنید که تا حدودی وضع مبهم شود و ممکن است همسایگان بهره‌برداری کنند و شاید یکی از ابرقدرت‌ها سعی کند که در منطقه تغییرات بزرگی را بوجود آورد؟
شاهنشاه: ممکن است اما ما سعی بسیار کرده‌ایم تا یک انتقال منظم به صورتی مناسب انجام گیرد. اول شهبانو نیابت سلطنت را به عهده خواهند گرفت و با کمک شورای سلطنتی به اداره امور جاری خواهند پرداخت. وصیّت سیاسی من نزد نخست وزیر، رؤسای مجلسین، رهبران عمده حزب جدید سیاسی و فرماندهان طراز اول نیروهای مسلح محفوظ است. هر کس می‌داند که چکار کند.
پرسش - ملک حسن پادشاه مغرب اخیراً با انجام انتخابات آزاد دموکراسی را در کشور به مقدار زیاد گسترش داد و از برخی از رهبران مخالف برای ملحق شدن به دولت خود دعوت کرد. هفته گذشته در واشینگتن از من سئوال شد که چرا هنوز اعلیحضرت نمی‌توانند در ایران راه او را پیش گیرند. پاسخ شاهنشاه در این زمینه چه می‌باشد؟
شاهنشاه: انتخابات گذشته که سال گذشته انجام شد آزادترین انتخاباتی که در تاریخ ما صورت گرفته است. باور کنید. و در ماوراء اظهارات برخی افراطی‌ها که مطبوعات از آن‌ها به عنوان منابع خبری ایرانی یاد می‌کنند، خودتان در این مورد آزمایش کنید. اکثریت عظیم مردم از اصول حزب جدید و ۱۹ اصل انقلاب سفید پیروی می‌کنند و خود را در قبال آن متعهد می‌دانند. خوب نظیر مصر که سیستم سیاسی‌اش هیچگاه مورد حمله مطبوعات آمریکایی قرار نمی‌گیرد، حزب ما هم دارای سه جناح است و این جناح‌ها مشابه سوسیال دمکرات‌های چپ و دمکرات مسیحی‌های راست میانه‌رو هستند که در کشورهای اروپای غربی وجود دارند. سیستم موجود در هر کجاست و اساس و پایه‌های آن استوار است. عدم تمرکز و مشارکت به مقیاس وسیع در کلیه سطوح عملی شده است. میلیون‌ها زارع صاحب زمین شده‌اند و کارگران نیز قانوناً صاحب سهام هستند. ۴۹ درصد سهام به کارگران و کارمندان فروخته می‌شود و باقیمانده آن به مردم عرضه می‌گردد. از خواندن مطالب بیهوده‌ای که درباره ایران نوشته می‌شود خنده‌ام می‌گیرد. در انتخابات برای هر کسی ۵ نامزد وجود داشت و مردم آزادانه به شخص موردنظر خود رأی دادند. چرا سعی دارید سیستم خودتان را به ایران و یا هر کشور دیگری تحمیل کنید. آیا سیستم شما خیلی بهتر است؟
پرسش - اعلیحضرتا، پس از ملاقاتی که در ماه مه با مارتین انالس رئیس سازمان عفو بین‌المللی داشتید کار حقوق بشر در ایران به کجا کشید؟
شاهنشاه: ما به تمام جهانیان می‌گوییم و نشان می‌دهیم که تا سر حد خیانت تحمل خواهیم کرد. آن کشورهایی که می‌گویند می‌توانند خائنان را در جمع خود جای دهند، از کرده خود روزی پشیمان خواهند شد. ما ضمناً در قوانین خود تغییراتی داده‌ایم تا به این ترتیب به مردم امکان بیشتری برای دفاع از خود و احقاق حق داده شود و در زندان‌ها با زندانیان رفتار بهتری اعمال گردد و غیره.
پرسش - روزنامه تایمز لندن اخیراً مقاله جامعهی منتشر کرد تحت عنوان «چرا شاه مانع عمده راه دموکراسی است» آیا این مقاله را ملاحظه فرموده‌اید؟
شاهنشاه: بله، این مقاله را مانند تقریباً کلیه مقاله‌هایی که درباره ایران و سایر موضوع‌ها نوشته می‌شود خوانده‌ام. نویسنده این مقاله فرد هالیدی است که به اصطلاح عضو مؤسسه ترانس نشنال آمستردام است و شخصی است که کتابی تحت عنوان ایران- دیکتاتوری و دموکراسی را نوشته است. مؤسسه ترانس نشنال به خاطر تماس‌های خاصی که با برخی از گروه‌های چریک شهری دارد برای هر آژانس اطلاعاتی غرب مشخص و شناخته شده است. برخی اوقات مهارت مطبوعات غربی در انحراف افکار مرا مأیوس می‌کند. چرا کسی در مورد مؤسسه ترانس نشنال بررسی نمی‌کند؟ کارهایی در جاهای دیگر منجمله کشور خودتان صورت می‌گیرد که ماجرای واترگیت در مقابل آن ناچیز است و تازه این نگاهی گذرا به این قضایا است.
پرسش - دو هفته پیش دولت ایران یک گزارش خبری منتشر کرد و طی آن اعلام داشت که پرزیدنت کندی از پرداخت یک وام ۳۵ میلیون دلاری برای انتصاب علی امینی به نخست وزیری استفاده کرده و شما را تحت فشار گذارده بود. اولاً آیا این گزارش صحت داشته است و دوم اینکه آیا می‌خواستید بگویید اشخاصی که در خانه‌های شیشه‌ای زندگی می‌کنند نبایستی سنگپرانی کنند؟
شاهنشاه: این مربوط به تاریخ گذشته است ولی صحت دارد. فرضیه شما نیز صحیح است. من خیلی بیشتر می‌توانم در این مورد صحبت کنم ولی نخواهم کرد.
پرسش - درآمدهای نفتی ایران با دلار پرداخت می‌شود و با در نظر گرفتن سقوط ارزش دلار در خارج (در مقابل ارزهایی نظیر ین، مارک و فرانک سوئیس) که طی هفته اخیر وضع این ارز را مغشوش کرده است به نظر اعلیحضرت بر قیمت‌های نفت چه اثری خواهد داشت؟
شاهنشاه: این امر به ادامه کاهش ارزش دلار بستگی دارد. اگر از ارزش دلار باز هم کاسته شود واضح است که ما مجبور خواهیم شد مسئله پرداخت‌ها را مجدداً بررسی کنیم. تورم از قدرت خریدها می‌کاهد و اکنون دلار در بازار ما که بر اساس قراردادهای طویل‌المدت مایحتاج اساسی خود را از آن جا تأمین می‌کنیم کاهش یافته است. اما ما از اینکه توجه‌ها را به جلسات اوپک جلب کنیم و به ما عقاب خطاب شود و نیز از اینکه به اقتصاد غرب لطمه وارد کنیم خسته شده‌ایم. آن‌ها وضع نابسامانی دارند ولی نه به خاطر قیمت‌های نفت بلکه فقدان رهبری و عدم اتفاق سیاسی، اقتصادی و پولی در بازار مشترک عامل این نابسامانی‌ها است. شما کشورهای غربی چگونه بیش از تولید خود مصرف می‌کنید و این کار را تا چه مدت ادامه خواهید داد؟
پرسش - در کنفرانس آینده اوپک که روز ۲۲ دسامبر در کاراکاس تشکیل خواهد شد، میزان افزایش بهای نفت که از سوی ایران پیشنهاد خواهد شد چقدر خواهد بود؟ و آیا عربستان با پیشنهاد شما موافقت خواهد کرد؟
شاهنشاه: ما در کاراکاس تماشاگر خواهیم بود. هر کس بخواهد می‌تواند تلاش کند. ما کاری نخواهیم کرد.
پرسش - لایحه انرژی کارتر به نحو فزاینده‌ای از سوی کارشناسان به عنوان یک لایحه بدون انرژی توصیف می‌شود. نظر اعلیحضرت درباره این لایحه چیست؟
شاهنشاه: واضح است که این لایحه در شکل فعلی‌اش نخواهد بود و می‌بایست قبل از پایان گرفتن منابع نفت اقدامات وسیعتری در جهت توسعه سریع منابع انرژی جایگزین و صرفه‌جویی در مصرف انرژی صورت گیرد. اگر به موقع منابع جایگزین نفت پیدا نشوند، تمدن ما با فاجعه‌ای روبرو خواهد شد. مصرف بیش از هر زمان دیگر است و شما بایستی از خواب غفلت بیدار شوید. طرح فرستادن انسان به ماه که از طرف پرزیدنت کندی ارائه و طی مدت ده سال به انجام رسید همه را هیجان زده کرد. این طرح را عملی کردید اکنون در مورد توسعه منابع جایگزین نفت نیز نیازمند چنین برنامه‌ای هستید.
پرسش - اعلیحضرتا، قروض کشورهای کم رشد تقریباً به رقم ۲۵۰ میلیارد دلار رسیده است. سوئد، فنلاند، هلند و کانادا شروع به صرف نظر کردن از طلب‌شان که تقریباً معادل یک میلیارد دلار است کرده‌اند و اکثر رهبران کشورهای جهان سوم معتقدند که در نهایت جهان صنعتی مجبور به صرفنظر کردن از همه چیز خواهد شد. موضع اعلیحضرت در قبال این مسئله چیست؟
شاهنشاه: مذاکرات شمال و جنوب ناموفق بود و آن نتیجه‌ای را که از آن انتظار داشتیم به دست نداد. جهان غرب اکنون از نظر اقتصادی چنان ضعیف است که یقیناً فشارهای ناشی از عدم پرداخت دیون را نمی‌تواند متحمل باشد. تا چه مدت دوام خواهند آورد من نمی‌دانم، اما چنانچه تا پایان قرن حاضر کشورهای کم رشد معامله جدیدی نداشته باشند جهان نابود می‌شود. ۱۰ درصد از جمعیت جهان ۹۰ درصد از ثروت‌های دنیا را زیر نفوذ خود در خواهند آورد که منطقی نخواهد بود. غرب می‌بایست دریابد که مسئله تقسیم مجدد ثروت‌ها مطرح نیست. چون این کار فقط ۴ یا ۵ سال مؤثر واقع می‌شود اما چاره کار ایجاد منابع جدید ثروت است و این کاری است که آمریکا، اروپای غربی و ژاپن برای انجام آن کاملاً مجهز هستند. شرکت‌های چندین ملیتی به هنگام بهره‌کشی از منابع دیگران همیشه چندان آینده نگر نبوده‌اند اما اکنون در جهت ایجاد ثروت برای کشورهای کم رشد نقش اساسی را به عهده دارند.
پرسش - گفته می‌شود که اسراییل و آفریقای جنوبی از امکانات هسته‌ای برخوردار هستند. (جان ورستر) ۱۸ ماه پیش به من گفت که وجود امکانات هسته‌ای آفریقای جنوبی را تأیید می‌کند ولی هر دو کشور وجود چنین امکاناتی را تکذیب می‌کنند. چنانچه وضع جهان تغییر فاحشی نکند، شاهنشاه در این زمینه چه مقاصدی را دنبال می‌کنید؟
شاهنشاه: تا کنون غیر هسته‌ای باقی مانده‌ایم. برای مقابله با چه کسی به این تسلیحات مجهز شویم؟ برای مقابله با همسایگان عادی سعی خواهیم کرد با سلاح‌های معمولی بسازیم. اما در مورد اتحاد جماهیر شوروی مسخره خواهد بود که در مقابل زرادخانه عظیم هسته‌ای این کشور ما خود را به ۲ تا سه وسیله هسته‌ای مسلح سازیم.
پرسش - کتاب «سقوط ۷۹» یک سال است که جزو لیست پرفروشترین کتاب‌ها است. آیا هیچ بخشی از این کتاب موجه است؟
شاهنشاه: این هم کتاب دیگری است که علیه من نوشته شده است. از آغاز تا انتهای این کتاب پر از چرندیات است. ما طی ۳۰۰ سال گذشته به کدام یک از کشورها حمله‌ور شده‌ایم؟ سیاست ما هیچگاه مخالف اسراییل نبوده و نمی‌دانم چرا تعداد زیادی کلیمی همیشه علیه ما قلمفرسایی می‌کنند.
شاهنشاه: افزایش تروریسم، اجتماعات بی‌بندوبار، سقوط دموکراسی در اثر عدم وجود قانون و نظم، اگر وضع به همین منوال ادامه یابد، زودتر از آنچه که فکر می‌کنید اجتماعات غربی در زیر ضربات چکش فاشیسم و کمونیسم متلاشی خواهد شد. آزادی چیزی نیست که نامحدود باشد و دشمنان شما مایلند که شما از این مراحل فراتر روید.