مسکن - برنامه عمرانی پنجم
| برنامه‌های عمرانی کشور | تصمیم‌های مجلس | برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶ |
فصل نوزدهم - مسکن
هدف های اساسی
افزایش سریع جمعیت ارتقاء درآمد ملی و بالا رفتن سطح زندگی و فرهنگ مردم در دهه اخیر نیازمندیهای مختلف شهری را به خصوص در زمینه‌مسکن به نحو بارزی تشدید نموده به طوری که در آغاز برنامه پنجم عمرانی میزان کمبود مسکن در سطح کشور به ازای هر خانوار یک مسکن در حدود ۲ میلیون واحد مسکونی و در مناطق شهری بالغ بر ۱،۱ میلیون واحد مسکونی می‌باشد. به منظور بهبود و تعدیل مضیقه مسکن هدف اساسی بخش‌مسکن در برنامه پنجم عمرانی کاهش تراکم فعلی افراد در واحدهای مسکونی و افزایش واحد سکونت برای گروه‌های مختلف به خصوص طبقات کم‌درآمد می‌باشد. در قالب این هدف برنامه تأمین مسکن در مناطق شهری ایجاد ۷۴۰ هزار واحد مسکونی جدید است که ۵۷۵ هزار واحد آن توسط بخش‌خصوصی و ۱۶۵ هزار واحد دیگر توسط بخش عمومی احداث می‌شود.
با اجرای این برنامه برای هر خانوار جدیدی که در طول برنامه پنجم به جمعیت شهرنشین کشور اضافه می‌گردد یک واحد مسکونی به وجود خواهد آمد‌و تعداد ۱۱۷ واحد مسکونی موجود برای هر یک هزار نفر جمعیت شهری به 131 واحد مسکونی در آخر برنامه پنجم افزایش خواهد یافت و در نتیجه‌تراکم افراد در واحدهای مسکونی از ۸۵ نفر به ۷،۷ نفر و تراکم افراد بر حسب اتاق از ۲،۴۰ نفر به ۲،۱۶ نفر تقلیل می‌یابد.
در سطح روستاها به منظور بهبود وضع مسکن نسبت به ایجاد خانه‌های ارزان‌قیمت روستایی برای اعضاء شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای‌روستایی از طریق کمکهای اعتباری اقدام خواهد شد و برای کادر خدماتی دولت در مراکز روستایی واقع در قطب‌های توسعه کشاورزی واحدهای‌مسکونی سازمانی ایجاد خواهد گردید و پیش‌بینی می‌شود که مجموعاً ۲۲۴ هزار واحد آن توسط بخش خصوصی و ۲۴ هزار واحد دیگر توسط بخش‌عمومی ایجاد می‌شود (جدول شماره ۱).
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۵۳۱
سیاست ها و خط مشی های کلی
سیاست‌ها و خط مشی‌های کلی:
سیاست های اعتباری
به منظور اینکه سیستم بانکی کشور به صورت یک شبکه گسترده آماده اعطای وام مسکن برای عموم گردد صندوقهای‌پس‌انداز مسکن در شعب اکثر بانکهای کشور ایجاد و توسعه خواهد یافت و با وضع مقررات لازم ترتیبی اتخاذ خواهد گردید که بانکهای تجارتی سهم‌بیشتری از سپرده‌های خود را به اعتبارات مسکن اختصاص دهند.
شرکتهای پس‌انداز وام مسکن در جهت جلب پس‌اندازها و تخصیص آن بر امر مسکن توسعه یافته و تقویت خواهند شد.
به منظور تجهیز اعتبارات بخش خصوصی در جهت تهیه و تدارک واحدهای مسکونی دسته‌جمعی ارزان قیمت به کارگران و کارمندان و مستخدمین کم‌درآمد و شرکتهای تعاونی مسکن و همچنین کارفرمایانی که نسبت به ایجاد خانه‌های سازمانی کارگری اقدام نمایند کمک بهره وام مسکن پرداخت‌خواهد شد و با اعطای کمکهای اعتباری با بهره نازل و همچنین معافیتهای مالیاتی بخش خصوصی به آپارتمان‌سازی تشویق و هدایت خواهد شد.
واحد های صنعتی
در برنامه‌های خانه‌سازی برای واحدهای صنعتی ترتیبی اتخاذ می‌گردد که ساختمان واحدهای مسکونی و تسهیلات‌شهری مورد نیاز همزمان با شروع بهره‌برداری از واحدهای صنعتی، آماده استفاده کارگران و کارمندان مربوط باشد.
تشکیلات
با توجه به نقش مهمی که سازمان مسکن در اجرای برنامه مسکن به عهده دارد وظایف و تشکیلات سازمان مزبور از حالت‌چندگانگی فعلی خارج و برای هر یک از عملیات خانه‌سازی، خدمات مشاوره‌ای، تصدی زمینهای شهری، نگهداری و بهره‌برداری از خانه‌های سازمانی‌شرکت مستقلی تشکیل خواهد شد.
استاندارها
به منظور هدایت فعالیتهای خانه‌سازی بخش عمومی و جلوگیری از احداث خانه‌های لوکس و گرانقیمت کلیه دستگاه‌های دولتی‌در اجرای پروژه‌های خانه‌سازی ملزم به رعایت استانداردهایی که بدین منظور تعیین می‌شود خواهند بود.
نیروی انسانی
برای رفع کمبود نیروی انسانی ماهر در رشته‌های ساختمانی برنامه‌های آموزشی خاصی با همکاری وزارت کار و امور‌اجتماعی - وزارت آموزش و پرورش و وزارت آبادانی و مسکن تنظیم و در استانها و شهرستانهای مختلف به مرحله اجرا گذارده خواهد شد.
مصالح ساختمانی
به منظور افزایش تولید مصالح ساختمانی متناسب با افزایش فوق‌العاده فعالیتهای ساختمانی و مسکن و ایجاد تعادل بین‌عرضه و تقاضای این مصالح با اعطاء معافیتهای مالیاتی و تسهیلات اعتباری بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این رشته تشویق و هدایت خواهد‌شد.
تحقیقات ساختمانی
به منظور کمک به تقلیل هزینه ساختمان واحدهای مسکونی و ایجاد سرعت در انجام کار و همچنین جبران محدودیت‌نیروی انسانی ماهر، تحقیقات لازم در مورد مصالح ساختمانی بهتر و مناسب‌تر و همچنین در سبکهای ساختمانی موافق با شرایط اقلیمی به عمل آمده‌و مقدمات لازم برای صنعتی کردن فعالیتهای ساختمانی فراهم خواهد شد.
تامین زمین
نظر به اینکه هزینه تأمین زمین نسبت مهمی از هزینه تمام شده واحدهای مسکونی و سایر تأسیسات شهری و عمومی را تشکیل‌می‌دهد و با ترقی مداوم قیمت آن اجرای طرحهای عمرانی با دشواری مواجه خواهد گردید تنظیم سیاستی در این زمینه به منظور تأمین زمین مورد نیاز‌اقدامات عمرانی و فعالیتهای مسکونی در شهرها و به خصوص در شهرهای بزرگ ضروری می‌باشد. این سیاست شامل موارد زیر خواهد بود:
- - وضع قوانین لازم به منظور آنکه دولت اراضی مورد نیاز تأسیسات عمومی توسعه آینده شهرها از قبیل پارکهای عمومی، ورزشگاه‌ها، مراکز آموزشی،مراکز صنعتی و غیره را از هم اکنون تهیه و ذخیره نموده و بر اساس طرحهای توسعه شهری به موقع خود مورد استفاده قرار دهد.
- - وضع مقررات و ضوابط به منظور اخذ حق مرغوبیت از مالکین اراضی شهری که بر اثر اجرای طرحهای عمرانی قیمت زمینهای آنها افزایش می‌یابد.
- - وضع مقررات به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای بخش خصوصی در جهت نوسازی محلات قدیمی و غیر بهداشتی.
- - تخصیص اراضی متعلق به دولت و شهرداریها و اوقاف از طریق فروش یا اجاره با قیمت مناسب به شرکتها و افرادی که قصد اجرای طرحهای‌خانه‌سازی دارند.
هدف ها و برنامه های مشخص
هدفها و برنامه‌های مشخص:
برنامه‌های مشخص در زمینه تأمین مسکن به شرح زیر پیش‌بینی گردیده است:
- ایجاد ۵۳ هزار خانه سازمانی برای معلمین، سایر کارمندان دولت افسران و درجه‌داران نیروهای سه‌گانه شاهنشاهی و شهربانی و ژاندارمری کل کشور‌به خصوص در نقاط دورافتاده و مناطقی که امکان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی وجود ندارد.
- - احداث حدود ۸ هزار خانه سازمانی برای کادر خدماتی دولت شامل مروجان، کادر تعاون، دامپزشکان و غیره در قطب‌های توسعه کشاورزی.
- - احداث ۲۵ هزار خانه سازمانی کارگری در قطب‌های صنعتی موجود و مراکز صنعتی که در آینده به وجود خواهد آمد.
- - احداث ۴۵ هزار واحد مسکونی مجتمع و آپارتمانهای ارزان قیمت و واگذار نمودن آنها به اقساط طویل‌المدت به افراد و طبقات کم درآمد.
- - احداث ۲۰ هزار واحد مسکونی ارزان قیمت برای حاشیه‌نشینان شهری.
- - احداث ۱۶ هزار خانه ارزان قیمت روستایی از طریق اعطای کمکهای اعتباری.
- - ایجاد شهرک‌های اقماری و کویهای مسکونی کارگری در نزدیکی شهرهای بزرگ به منظور ایجاد محیط مناسب برای کارگران و کارمندانی که در‌واحدهای صنعتی و کشاورزی واقع در یک منطقه کار می‌کنند.
- - تقویت بنیه مالی بانک رهنی ایران از طریق افزایش سرمایه در جهت گسترش فعالیتهای این بانک در تشویق بخش خصوصی و تأمین اعتبارات‌خانه‌سازی مورد نیاز شرکتهای تعاونی مسکن افراد و شرکتهای ساختمانی (جدول شماره ۲).
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۵۳۶
سرمایه گذاری و اعتبارات عمرانی
با توجه به تأکید خاصی که طی برنامه پنجم به امر تأمین مسکن خواهد شد پیش‌بینی می‌گردد که کل سرمایه‌گذاری در امر مسکن از مبلغ ۱۹۰ میلیارد‌ریال طی دوران برنامه چهارم به ۴۰۲ میلیارد ریال در برنامه پنجم عمرانی بالغ گردد که به طور متوسط سالانه در حدود 5 درصد تولید ناخالص ملی و ۲۰ درصد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی می‌باشد. سهم بخش خصوصی از میزان کل سرمایه‌گذاری حدود ۳۰۸ میلیارد ریال و سهم بخش دولتی‌معادل ۹۴ میلیارد ریال شامل ۷۹ میلیارد ریال از محل منابع عمرانی و ۱۵ میلیارد ریال از محل درآمدهای اختصاصی مؤسسات دولتی می‌باشد (جدول‌شماره ۳)
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه۴۵۳۷
کل اعتبارات مسکن از مبلغ ۹,۵ میلیارد ریال در برنامه چهارم به ۸۳,۲ میلیارد ریال در برنامه پنجم بالغ می‌گردد. جدول شماره ۴ کل اعتبارات و جدول‌شماره ۵ میزان سرمایه‌گذاری ثابت در مسکن را طی دوران برنامه پنجم نشان می‌دهد.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۵۳۸ الی ۴۵۴۰