مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ فروردین ۱۲۸۶ نشست ۶۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ فروردین ۱۲۸۶ نشست ۶۱
مذاکرات روز شنبه ۱۵ صفرالمظفر۱۳۲۵ دارالشورای ملی
مذاکرات روز ۵شنبه ۱۳ صفر را آقا میرزا طاهر قرائت کردند و قرار شد نظامنامه بلدی خوانده شود.
آقا میرزا ابوالحسن خان – عرض دارم در چند روز قبل در مسئله قوچان اینجا مذاکره‌ها شد گریه‌ها کردند رقتها دست داد بوزارت داخله نوشتند هنوز اثری نبخشیده میگویند حکومت خراسان چهار روز است وارد شده اگر آقایان همراه هستند وزیر داخله را بخواهند و بپرسند چه اقدامی در این خصوص کرده‌اند مسئله که در مجلس شورای ملی مذاکره می‌شود باید منتج نتیجه شود (در این باب از اهالی بجنورد عریضه بعنوان سعدالدوله رسیده بود داد که در مجلس قرائت شود چون خیلی مفصل بود قرار شد در دفتر مجلس خلاصه نموده بعد بیاورند در مجلس خوانده شود.)
وکیل التجار – این را باید دانست که بی نتیجه ماندن کارها تقصیر خودمان است منحصر بمذاکرات نیست که بی نتیجه می‌ماند بلکه سایر کارها هم که اخذ رای می‌شود همینطور بی نتیجه می‌ماند اگر آن قانون راشی و مرتشی که وضع شد نوشته می‌شد بصحه همایونی می‌رسید امروز اینطور باز منصب فروشی و حکومت فروشی نمی‌شد.
سعدالدوله – همه روزه شکوه می‌شد که کارها تمام نمی‌شود اجماع کردند حاکم تنکابن معزول شد اجماع کردند حاکم اصفهان معزول شد اجماع نمودند حاکم خراسان معزول شد اگر همین کافی است خیلی خوب والا اینها که آمدند آیا نباید انجمن تحقیقی معین شود که رسیدگی نماید بکارهای این حکومتها با حضور مدعیهای آنها خود حکومتها هم میگویند تقصیر ما چیست چه جواب خواهید داد.
آقا سید حسن تقی زاده – تکلیف مجلس دو چیز است وضع قانون و نظارت قانون نظارت اهم است اگر این طور نباشد مجلس می‌شود اطاق دفتر عرایض حکومت تنکابن را معزول کرده خواستند باید عقب می‌کردیم رسیدگی شود اگر چه می‌شود این را هم گفت که تقصیر وزارت داخله است که محکمه تحقیق بجهت این معین نکرد همچنین در باب حکومت خراسان و مسئله فروختن دخترها وزیر داخله باید محکمه تشکیل نماید که تحقیق شده و مجازات داده شود بهیچ کدام اینها اقدام نشد.
سعدالدوله – اتصالا رعایا اینجا هستند و جلو وکلا را می‌گیرند رعایای عراق از دست حاج آقا محسن و رعایای شیراز از دست قوام الملک نه اینکه تعدی برعایای شیراز شده بلکه میگویند قوام الملک مانع از مشروطیت و آمدن وکلا است آن روزیکه در اینجا از وزرا و وکلا کمیسیونی شد قرار شد از طرف تمام وزرا یکنفر مأموری برود بحکومتها که حکومتها نتوانند مداخله بکارهای دیگر بکنند خصوص از طرف مالیه و یشاء هم عرض شد خیلی پسندیدند نمیدانم چه شد آن رای عمومیکه آن روز در آن کمیسیون داده شد موقوف گردید علت همان است در اول مجلس گفته شد که چیزیکه مذاکره می‌شود دیگر عقب او را نمی‌گیریم باید انجمن تحقیق منعقد شود که رسیدگی نماید رعایا عارض و حکام خودشان عارض که ما مظلوم واقع شده‌ایم حالا که عدلیه منعقد است و خوب هم کار می‌کنند (گفتگو در خصوص پول چوبدارها شد حاجی سید نصرالله اظهار داشتند این اهمیت دارد خوب است در همین خصوص گفتگو شده قراری داده شود سعدالدوله جواب داد که پول آنها نزد چند نفر است باید گرفته شود و وزارت عدلیه باید انجمن تحقیق برای رسیدگی بکارها معین نماید.
احسن الدوله – خیلی مزه دارد که بعد از اینهمه گفتگو هنوز مشتبه است و نمیدانیم که این وزراء باین رنگ و روغنها رنگ بردار نیستند چنانچه تا حال هر چه گفته شده نشنیده‌اند یعنی گوش شنوا ندارند در باب حساب مسیونوز مکرر مذاکره شده واز قرار معلوم در این چند روزه خواهد رفت معهذا وزیر مالیه حساب گذشته او را نرسیده و دورش را قلم کشیده مال امسال هم که مانده همینطور سایرین.
سعدالدوله – گمان نمی‌کنم باین زودی مسیونوز برود در هر صورت شما باساس کار برسید و آن ترتیب دادن کار این عارضین است تا اینها آسوده نشوند مجلس نمی‌تواند کار بکند خواندن این قوانین و نظامنامه‌ها و غیره حواس جمع می‌خواهد ثانیا در باب وکلای ولایات و باقی وکلای اینجا باید فکری کرد همین وکلای شیراز تکلیف چیست؟
آقا میرزا ابوالحسن خان – من نمی‌خواهم بگویم قوام الملک مستبد نیست ولی نمیدانم این خبرها از کجا می‌رسد نصیرالدوله مخصوصا نوشته بود که وکلای شیراز تا پانزدهم صفر حرکت خواهند کرد حال باید تحقیق کرد که حرکت کرده‌اند یا نه.
سعدالدوله – خدا کند این اخبار صحیح باشد ما وکلا را می‌خواهیم حالا در خصوص وزراء یعنی حضور وزرات عدلیه و وزارت داخله چیزی نوشته شود که حاضر شوند.
آقا سید حسین تقی زاده – عرض می‌کنم تمام این مطالب را روی هم بگذارید یک کلمه می‌گویم و آن یک کلمه این است که در خصوص مسامحه وزراء یامامورین آنها یک حدی گذاشته شود مثلا قوام‌الملک تا چند ماه دیگر وکلا را می‌فرستد حدش معین شود همچنین حکومت طهران پول جوبدارها را تا چند ماه یا چند سال دیگر وصول خواهد کرد وزیر داخله و وزیر عدلیه کی حکومت خراسان را مجازات داده و اسرا را استرداد خواهند نمود باید حدی معین شود برای اینها اگر معین نشودنمیشود هر وقت مجلس مطلبی اظهار کرد آنها مسامحه گذرانده دست و پا می‌کنند که جواب صحیحی ندادند.
سعدالدوله – علت این است که مجلس محض احترام بوزرا نگفت که شما همه روزه در مجلس حاضر شوید در امور مملکتی بشور همدیگر کار بکنیم در ممالک خارجه هم همینطور است وزراء مجبور در حضور نیستند ولی وزراء ما نباید اینقدر ملاحظه نمایندکه این مجلس، مجلس پولیتیک مملکت است ماها باید حاضر شویم و باتفاق و مشورت یکدیگر امور مملکت را اصلاح نماییم فقط بهمان معرفی شدن اکتفا کرده‌اند معرفی شدند چه شد و معرفی نشدند چه کردند امیدواریم از این رفتار جناب وزیر علوم سرمشق ایشان باشد.
آقا میرزا ابوالحسن خان – اینکه در باب اسرای قوچان آصف الدوله عرض کردم در روزنامه (طیمس انگلیس) خوانده‌ام که عین مذاکرات این مجلس را تماما نوشته حتی مسئله آن دخترهاییکه در تفلیس فروخته شده و چهارصد و چیزی بالا دخترها که بترکمانان فروخته‌اند وحتی نسبت نطقی هم جناب رئیس معظم ما که ابدا اصل ندارد داده وآن این است.
(حکام بلاد از رعایا پول می‌خواهند و رعایا برای دادن پول باید اطفال خود را بفروشند) دراین صورت همچو مطلب مهمی که در چنین روزنامه که در تمام دنیا مشهور است درج و منتشر شود ما او را مسکوت عنه بگذاریم محل ایراد و ملامت مردم تمام ممالک دنیا خواهیم شد البته باید وزیر داخله را خواست و جداً مطالبه کرد که در این خصوص چه اقدامات کرده‌اند
(گفتگو شد که امروز تا حال چند فقره مذاکره بمیان آمد خوب است نتیجه داشته باشد گفتند نتیجه حضور وزیر داخله و وزیر عدلیه است در مجلس برای هر روزیکه معین بشود و آقای وثوق الدوله اظهار داشتند خوبست سؤالاتیکه باید از وزیر داخله و وزیر عدلیه بشود یادداشت نمایند.)
سعدالدوله – ما یک سؤال داریم مجلس می‌خواهد رسیدگی بکند بتظلمات رعایای تنکابن وخراسان و تشکیات چوبدارها و سایرین و می‌خواهد طریق رسیدگی باین کارها را این دو وزیربنمایند والا حکومتها چند سال حکومت کرده و مردم را بچاپند و بیک کلمه معزول شده بیایند در خانهای خودشان آسوده بنشینند باز حال ایران مثل سابق خواهد شد.
حاج معین التجار- مسیونوز می‌رود و حساب او اهمیت دارد خوب است وزیر مالیه را بخواهید که در اینخصوص گفتگو شود.
سعدالدوله – وزیر مالیه را هم بخواهید این مطالب روی هم می‌ریزد و می‌ماند خوب است حضور وزیرمالیه را بگذارید برای روز دیگر چونکه میگویید مسیونوز می‌رود چیزی بوزیر مالیه نوشته شود که مسیونوز می‌رود کی مسئول است یا یک کار دیگر بکنید وزیر مالیه را بخواهید بیاید در کمیسیون مالیه با سایر وزرا در آنجا گفتگو شود.
مستشارالدوله – چون کمیسیون مالیه مشغول اصلاح عمل مالیه است این کارها را نمی‌شود در آنجا رسیدگی کرد و در خصوص راپورت انجمن مالیه هم در باب اصلاح جمع که اخذ نتیجه شد از بابت برگشتن تیولات وموقوفی تسعیر جنس و مسئله تفاوت عمل این سه فقره حضوراً بوزیر مالیه ابلاغ نشود کتباً ابلاغ شود که اهمیت داشته باشد یا اینکه بعد از اصلاح خرج یکدفعه نتیجه هر دو کتبا ابلاغ شود.
حاج محمد اسمعیل آقا – در این فقره برگشتن تیولات وغیره باید لایحه قانونی نوشته شود که بصحه همایونی برسد.
وثوق الدوله – پیش از آنکه لایحه قانونی نوشته شود یکدفعه باید وزیر مالیه در کمیسیون مالیه حاضر شده بعضی مذاکرات شود.
سعدالدوله – عقیده من این است در یک مسئله که در مجلس رای گرفته شد دیگر حق رجوع بآن نیست جمعی گفتند صحیح است و حق رجوع نیست و در آنجا هم مقصود مذاکره در بعضی جزئیات است نه درخود مسئله که اخذ رأی شد).
وکیل التجار – بنده عرض می‌کنم که کلیه هر مسئله که رای گرفته شد فردای آنروز بوزیر مسئول آنکار اطلاع داده شود تا اینکه اگر اتفاقی افتاد نگویند شما بما اطلاع ندادید.
حاجی سید نصرالله – حالا نتیجه این شد که فردا وزیرمالیه بیایند بمجلس روز سه شنبه هم وزیر داخله و وزیر عدلیه همه گفتند بلی و در اینموقع تلگرافی از تبریز رسیده بود قرائت شد که خلاصه مضمون آن این بود.
- از تبریز توسط وکلاء محترم آذربایجان حضور مجلس شورایملی آیا اهالی کرمان مسلمان نیستند. ۲۰ روز است در تلگرافخانه متحصن هستند تلگرافات متظلمانه آنها اهالی اینجا را پریشان کرده استدعا آنکه بتظلمات ایشان رسیدگی شود.
(ایضا تلگرافی از کرمان مخابره شده بود قرائت شد خلاصه مضمون آن قریب باین بود).
از کرمان حضور مجلس مقدس شورای ملی شما را چه رسید که عرایض ما را جواب نمیگویید؟
آقا میرزا سید محمد مجتهد- مقصود آنها چیست و چه میگویند؟
رئیس- وقتیکه شاهزاده فرمانفرما در کرمان بودند وکلایی باکثریت آراء منتخب شده بعد بعضی اشخاص مدعی شده می‌خواهند تمام آن انتخابات را بهم بزنند.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – جمعی نیست و یکنفر آقا میرزا محمود است که اینکارها را می‌نماید و واقعا شاهزاده فرمانفرما در خصوص انتخابات خیلی زحمت کشیدند ودر هیچ نقطه مثل کرمان انتخاب نشده.
حاج سید نصرالله – جواب آخری باید داده شود باینطور که منتخبین کرمان وارد شده‌اند اگر شماها حرفی دارید یکنفر وکیل از طرف شما باید بیاید اینجا رسیدگی شود.
سعدالدوله – یکی دو مرتبه را تلگرافخانه خواستند و یکروز هم آقای تقی زادهد بود من تکلیف خود را ندانستم طفره رفتم حال اگر صلاح میدانید یکنفر از اهل مجلس برود تلگرافخانه بآنها گفتگو کند که چه میگویند.
رئیس- همچو تلگرافی هم بمن مخابره نموده بودند من جواب دادم تکلیف من نیست جمعی از وکلا را بفرستم تلگرافخانه اگر شما با یکی از آقایان کاری دارید مستقلا بخود او تلگراف نمایید شاید حاضر شود برفرض هم بروند تلگرافخانه غیر از اینکه گفتم مطلبی فهمیده نخواهد شد.
سعدالدوله – چطور است تلگرافی شود که صورت انتخابات اینها بدقت ملاحظه شود موافق نظامنامه است ممکن نیست تغییرو تبدیل پذیرد (بالاخره پس از فی الجمله مذاکره قرار شد بهمین طورها تلگرافی نوشته شود).
رئیس التجار- دیروز مرا از مشهد احضار بتلگرافخانه نموده بودند گویا تعطیل تلگرافخانه اینجا اسباب وحشت آنها شده بود که خدای نخواسته سستی بمجلس محترم رسیده بعد بهر طور بود با نشانه مخصوص آنها را ساکت کردم در آخر تلگرافی کردند که آصف الدوله جنسی دارد اینجا و اذن گرفته است حمل بخارجه نماید واین مسئله باعث وحض مردم و گرانی جنس شده اگر چه صورت تلگراف را هنوز نیاورده‌اند خوب است در اینخصوص هم چیزی بوزارت داخله نوشته شود.
رئیس- بعد از رسیدن صورت تلگراف البته مطابق آن نوشته خواهد شد و حال این نظامنامه بلدی است که دفعه اول خوانده شد و این مرتبه ثانی است هر کس ایرادی دارد بگوید که دفعه سیم باید اخذ رای شود.
(شروع بقرائت نظامنامه بلدی شده تخمیناً یک ساعت از شب گذشته مجلس ختم شد.)