مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ اسفند (حوت) ۱۳۰۰ نشست ۷۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ اسفند (حوت) ۱۳۰۰ نشست ۷۳
صورت مشروح مذاکرات جلسه ۷۳مورخه یوم سه شنبه سلخ جمادی الثانی (۱۳۴۰)مطابق (۹)برج حوت(۱۳۰۰)
مجلس دو ساعت ونیم قبل از غروب در تحت ریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید صورت مجلس یوم شنبه (۶)حوت را آقای تدین قرائت فرمودند
رئیس – مجلس با صورت جلسه موافق است یا نه آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو – در جلسه قبل که بنده راجع به جواهرات و ذخائر سلطنتی سؤال کردم مقصود جواهر و ذخائر دربار سلطنتی بود نه جواهرات و ذخائری که متعلق مشخص سلطنت است در صورتیکه در صورت مجلس مطلقا کلمه سلطنتی نوشته شده است غرض بنده جواهرات دربار بود نه جواهرات شخص سلطنت
رئیس – اصلاح می‌شود دیگر اعتراضی نیست؟
(ایرادی نشد)
رئیس – صورت مجلس با آن یک فقره اصلاح تصویب شد یک لایحه راجع به قرار داد پستی بین ایران و افغانستان رسیده به کمیسیون پست و تلگراف مراجعه خواهد شد و فعلا راپرت کمیسیون معارف راجع به شورای عالی معارف مطرح است این شور شور دوم است فصل اول قرائت می‌شود
ماده اول از فصل اول را آقای سهام السلطان قرائت نمودند
ماده اول – برای توسعۀ دو اثر علوم و اشاعه معارف و فنون ورقع نقائص تحصیلات علمی و فنی شورای عالی معارف تشکیل می‌گردد و شب آن در مرکز ایالات و ولایات موافق قانون مخصوص دایر خواهد گردید.
رئیس – در این ماده مخالفی نیست؟
شیخ الاسلام – اگر شور در کلیات است بنده در کلیات این قانون عرائضی داشتم.
رئیس – شور در کلیات قبل از شور اول است و بعد از شور دوم معلوم می‌شود در ماده اول مخالفی نیست رأی می‌گیریم
آقا شیخ ابراهیم زنجانی – در اینجا یک لفظ مرکز اضافه شود بهتر است چون نوشته شده است شعب آن در مراکز ایالات و ولایات خوب است اینطور نوشته شود شورای عالی معارف در مرکز تشکیل می‌گردد
مخبر – بنده چون تصور می‌کنم بعد از ذکر این عبارت که شعب آن در مراکز ایالات و ولایات دلیر خواهد شد مطلب معلوم می‌شود و گمان می‌کنم محتاج به ذکر لفظ مرکز نباشد بعلاوه شورای عالی معارف معمولا در مراکز دایر می‌شود
رئیس – رأی می‌گیریم به ماده اول آقایانی که ماده اول راتصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(عده کثیری قیام کردند)
رئیس – تصویب شد ماده دوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
هیئت شورای عالی معارف از ده نفر عضو رسمی به شرح زیر تشکیل می‌شود
یکی از مجتهدین جانع الشرایط دو نفر از رؤسای مدارس عالیه و متوسطه دو نفر از معلمین درجه اول مدارس عالیه و متوسطه و پنج نفر از دانشمندان مملکت
رئیس – آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا – بنده پیشنهادی کرده بودم که در این ماده تصریح شود یک نفر از ادباء جزء این پنج نفر یا اضافه بر این پنج نفر در شورای عالی معارف باشد ولی جوابیکه آنروز آقای مخبر دادند (که دانشمندان در عین حال البته از ادباء خواهند بود) بنده را قلنع نکرد جه خود بنده هم آن را می ئانستم ولی به واسطۀ اینکه یکی از وظایف مهمۀ مدارس مخصوصا نظامنامه هائی که برای مدارس نوشته می‌شود یک قسمت عمدۀ آن متوجه به ادبیات فارسی و عربی است.
به عقیده بنده مخصوصا یک نفر ادیب در شورای عالی معارف باید باشد حالا یا در جزو آن پنح نفر دانشمندان یا بر آن پنج نفر اضافه شود و علت اینکه کمیسیون این پیشنهاد بنده را قبول نکرده و قابل توجه ندانست نفهمیدم چه بوده است
مخبر – از بیانات ناطق محترم هم چو معلوم می‌شود که مقصود از این پنج نفر دانشمند اشخاصی خواهند بود که عالم به ادبیات زبان فارسی نباشند و حال این که اینطور نیست.
البته رعایت این نکته خواهد شد لیکن تخصیص باسم لازم نیست برای این که زیاد صنفی می‌شود بعلاوه شرط سوم از ماده چهارم بخوبی مسئله را ثابت و محرز می‌کند.
عین عبارت این است کلیه اعضای شورای عالی معارف باید دارای شزایط ذیل باشند اول فلان دوم فلان سوم دارای معلومات و اطلاعات لازمه بوده باشند. بدیهی است مقصود از معلوماتی که در اینجا ذکر و قید شده یکی از آنها دانستن زبان فارسی و ادبیات فارسی و عربی است و البته تمام اعضاء منتخبه باید دارای معلومات فارسی و عربی باشند.
رئیس – آقای فتح الدوله (اجازه)
فتح الدوله- در این ماده این طور نوشته شده که هیئت شورای عالی معارف از ده نفر عضو رسمی به شرح ذیل تشکیل می‌شود.
چطور؟
حاج شیخ اسدالله – بنده مخالفم
رئیس – بفرمائید
حاج شیخ اسدالله – بنده از نقطه نظر قانونی یک نظری دارم و تصور می‌کنم که مجلس نتواند رأی بدهد که جزو دستور گذاشته بشود زیرا بدون این که مسئله اعتبار مراجعه به کمیسیون بودجه بشود نمی‌شود در مجلس مذاکره شود ممکن است جواب بگویند که چون مجلس رأی داده می‌توانیم مذاکره کنیم ولی گمان می‌کنم این رأی برخلاف ترتیب بوده است و چون این یک اعتباری است که از طرف دولت برای مخارج خواسته شده باید برود کمیسیون بودجه و از آنجا باید به مجلس بیاید حالا چون مجلس رأی داده است و می‌خواهند داخل مذاکره بشوند بنده هم عرض می‌کنم این راپورت را به قسمی که نوشته شده است ناقص میدانم و همانطور که آقای رئیس التجار فرمودند مجلس رأی می‌دهد که دولت دویست هزار تومان قرض کرده و خرج کند تا آب کارون به زاینده رود ملحق شود در صورتی که برای دولت هیچ نفعی در اینجا ملاحظه نشده مگر اینکه هماهطور که بنده پیشنهاد کرده‌ام و در اینجا هم مذاکره شد پس از الحاق آب بزاینده رود املاک اطراف آن ممیزی بشود و دولت عشریه دریافت دارد اگر این نظریه تصویب شد آن وقت دولت اگر کمکی بکند د رمقابل نفعی هم عایدش خواهد شد و اما عیب دیگر راجع به خسارائی است که ممکن است به محل‌های دیگری وارد آید.
د رراپورتی که کمیسیون داده ذکر می‌کند مشروط بر اینکه خسارت غیر قابل جبران واقع نشود ول یاگر قابل جبران بود چه حالی دارد؟ د راین راپورت راجع به این مطلب ذکری نشده.
به عقیده بنده اگر غیر قابل جبران شد که باید اهالی اصفهان را از این خیال منصرف نمود ولی اگر قابل جبران شد یعنی یک خساراتی ا زمجرای آب به محل‌های دیگر واقع شود که بشود جبران کرد البته باید اهالی اصفهان آن را جبران کنند و بند هد راین باب پیشنهادی کرده تقدیم مجلس می‌دارم اگر چه گمان می‌کنم خود اهالی اصفهان هم همین نظر را داشته باشند عرض دیگر آنکه مجلس رأی داده و دولت هم دویست هزار تومان فرض کرده و مشغول عملیات شده بعد در بین عمل به یک موانعی برخوردند و دیدند نمی‌توانند آب را رد کنند و با مجرای آب گودتر از مجرای رودخانه باشد آیا این فرض را که دولت کرده است خودش باید خسارت بکشد یا رعایا خواهند داد خواهش می‌کنم این مطلب را هم توضیح بفرمایند.
رئیس – آقای حاج امین التجار (اجازه)
حاج امین التجار – قبلا خدمت آقایان باید عرض کنم که مسئله الحاق آب کارون به زاینده رود مسئله‌ای نیست که امروز محل توجه اهالی اصفهان و احتیاج آنها واقع شده باشد بلکه مسئله‌ای است که از قدیم به این خیال بوده‌اند و اگر به تاریخ رجوع فرمائید می‌بینید شاه عباس مرحوم از سیصد سال قبل اقدام به این امر نموده و بطوریکه در تواریخ می‌نویسند چهل روز در آن محل برای بریدن کوه و آوردن آب کارون به زاینده رود اقامت کرده و شاید مبالغ خطیری هم به مصرف رسیده و از حیث مهندس هم البته آن وقت از آثار و عماراتی که فعلا از سلاطین صفوی باقی است معلوم می‌شود مهندسین فابلی هم بوده‌اند و در آنجا نقطه‌ای را اختیار کرده و مشغول عملیات شده‌اند و یک قسمتی از کار را هم انجام داده‌اند منتهی چون در اواخر سلطنت شاه عباس بوده و عمر او کفاف نداده که این کار را به حال خود باقی است و بنده عرض می‌کنم که ما باید خیلی متشکر باشیم و اسباب افتخار ما است که در مجلس دوره چهارم یک کاری را که یکی از سلاطین عظیم الشأن ایران اقدام کرده تصویب می‌شود که برای انجام آن اقدام شود اماشرحی که آقای رئیس التجار در خصوص پول دادن و مخارج کردن فرمودند لازم است عرض کنم چنانکه در کمیسیون هم مذاکره شد این دویست هزار تومان را که مقررداشته‌اند دولت در ظرف مدت پانزده سال بپردازد.
البته یکمنفعتی برای دولت در نظر گرفته و این پیشنهاد را کرده‌اند چنانچه آب بیرون نیاید هیچ وقت اهالی اصفهان حاضر نیستند یک همچو پولی را دولت بدهد اما اینکه فرمودند اگر مخارج از سیصد هزار تومان زیادتر بشود جه خواهد شد عرض می‌کنم که در چندی دو سه نفر مهندس روسی که تفضیل آن مفصل است برآورد کردند ومخارج آن را مطابق صورتی که نوشته‌اند در حدود ۴۰۰هزار تومان معین نموده‌اند و البته میدانید وقتیکه مهندسین خارجه این چیزها را برآورد می‌کنند نسبت به عملیات و بعضی چیزها و اجرت و مخارج را زیادتر حیاب می‌کنند و لابد صد هزار تومان بیشتر مخارج را معین کرده‌اند پس در این صورت گمان می‌کنم بیشتر از سیصد هزار تومان خرج ندارد و اینکه راجع به اراضی بایر و لم یزرع فرمودند جوابا عرض می‌کنم که بین رودخانه زاینده رود کازرون هیچ اراضی بایر لم یزرعی نیست و اراضی اطراف زاینده رود هم به واسطه بی آبی زراعت نمی‌شود و فقط از آن اراضی و املاک جز یک مقدار نوشتجات که در نزد صاحبانش می‌باشد و یک قلعه خرابه و چیز دیگر باقی نمانده و تمام رعایای آنجا به واسطه خشک سالی و بی آبی متواری شده‌اند و علت دیگر ندارد و بطوریکه بنده تحقیق کرده‌ام دو ثلث عملیجات اداره فقط جنوب از همان رعایای اصفهان هستند که نتوانسته‌اند در اصفهان زیست کنند و به آنجا رفته مشغول عمله گی شده‌اند و راجع به تقسیم آب هم این آب مجزائی غیر از مجرای زاینده رود ندارد و زاینده رود هم تقسیماتی دارد که تقسیمات اساسی است و مرحوم شیخ بهائی معین کرده و گمان می‌کنم خیلی عملی و صحیح باشد منتهی شرعا هم همین طور است وقتی که در بال به آب محتاج باشند بیائین می‌رسد ولی همین قدر خاطر آقایان را متذکر می‌کنم که از این آب کارون بیاید به قدر کفایت خواهد بود و تقسیم لازم نمی‌شود اما اینکه فرمودند سبب اینکه آب بیائین نمی‌رسد این است که در قسمت‌های بالای رودخانه شلتوک می‌کارند.
گمان می‌کنم با اینکه در زمان شاه عباس در آنجاها شلتوک کاری نمی‌شد باز هم آب کم بوده و دلیلش هم همین است که مرحوم شاه عباس می‌خواست کارون را ضمیمه رودخانه زاینده رود کند در خاتمه عرض می‌کنم راجع به مخارج و تقسیم آب به قدر کفایت صحبت شده و آقایانیکه از املاک اصفهان اطلاع دارند تصدیق می‌فرمایند مالیات نقدی اصغهان بالغ بر سیصد و شصت هزار تومان است و در هیچ سال (در این مدتی که بنده در نظر دارم) بیش از سالی دویست الی دویست و چهل هزار تومان وصول نشده و این عدم وصول را شاید آقایان تصور بفرمایند به واسطه بی مبالاتی مأمورین مالیه بوده و یا رعایا خیر اینطور نسیت این بقایای لا وصولی فقط مالیات املاکی است که از خشک سالی از بین رفته و فقط در کتابچه دولتی اسمی از آنها باقی است و اصلا وجود خارجی ندارد و به عقیده بنده در سال اولی که این آب به اصفهان بیاید شاید تمام مالیات جزو جمع اصفهان وول خواهد شد و از یک دویست هزار تومان موهوم که رعایا می‌خواهند یالی چهارده هزار تومان آنرا از بابت مالیات حساب کنند سالی صد و سیهزار تومان فایده دولت کمتر باشد ما نباید این نکته را هم فراموش کنیم که دولت رعایت حال رعایای خودش را که همه متفرق شده و در معادن فقط جنوب کار می‌کنند باید باید بنماید.
در صورتیکه آن بیچاره‌ها همه صاحب ملک و صاحب همه چیز بوده‌اند و اگر باز هم یک مختصر چیزی داشتند هرگز به آن نقطه که هوایش با هوای اصفهان خیلی فرق دارد و مخالف حفظ الصحه است و یقینا در زحمت و ناخوشی هستند نمی‌رفتند و منواری نمی‌شدند البته وظیفه دولت است که از اینها نگاه داری بکنند والا اگر چندی به این متوال بگذدر همه صورت هم خواهیم شد.
رئیس – جلسه را که زودتر منعقد کردیم برای این بود که شبها چندان امتداد نداشته باشد اگر آقایان موافق باشند جلسه را ختم نمائیم جلسه آـیه روز پنجشنبه سه ساعت به غروب مانده دستور هم اولا بقیه شور اول همین لایحه که الان مطرح بود ثانیا بقیه شور در قانون شورای عالی معارف خواهد بود.
(مجلس دو ساعت و نیم از شب گذشته ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی مؤتمن الملک