مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ شهریور ۱۳۱۱ نشست ۱۰۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هشتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هشتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ شهریور ۱۳۱۱ نشست ۱۰۲
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۸
جلسه:۱۰۲
صورت مشروح مجلس روز سه‌شنبه ۸ شهریور ماه ۱۳۱۱ (۲۷ ربیع‌الثانی ۱۳۵۱)
فهرست مذاکرات
۱) تصویب صورت مجلس
۲) بیانات آقای رئیس دائر به تأسف و تأثر از فوت مرحوم مستوفی
۳) بیانات آقای وزیر داخله نسبت به اجازه تعقیب جزایی آقایان اسمعیل‌خان قشقایی و ناصرخان قشقایی
۴) طرح و تصویب لایحه اعتبار تعمیر سفارت کبرای مسکو
۵) تقدیم یک فقره لایحه از طرف معاون وزارت طرق
۶) طرح و تصویب لایحه انتقال یک قلم اعتبار بودجة وزارت امور خارجه
۷) شور و تصویب لایحه اصلاح قانون مالیات راه
۸) دستور و موقع جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید.
صورت مجلس روز سه‌شنبه اول شهریور ماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودنداسامی غایبین که ضمن صورت مجلس خوانده شده است.
غایبین بااجازه- آقایان: امیر ابراهیمی- اسکندری- آشتیانی- رهبری- مجد ضیایی- فرشی- فتوحی- امیر تیمور- وثوق- افسر- حسین‌قلی‌خان نواب.
غایبین بی‌اجازه- آقایان: تیمورتاش- میرزا سید مهدی‌خان فاطمی- مولوی- حاج میرزا حبیب‌الله امین- دکتر احتشام- مرتضی قلی‌خان بیات- ثقةالاسلامی- میرزا محمدتقی بروجردی- احتشام‌زاده- رهنما- دکتر ضیایی.
دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: لیقوانی- حاج‌حسین آقا مهدوی- طهرانچی- مسعود ثابتی- قوام.
[۱- تصویب صورت مجلس]
رئیس- آقای ثقه‌الاسلامی
ثقةالاسلامی- راجع به اجازه که خواسته بودم به کمیسیون عرض شد.
رئیس- در صورت مجلس نظر دیگری نیست؟ (نمایندگان- خیر) تصویب شد.
[۲- بیانات آقای رئیس دائر به ابراز تأسف و تأثر از فوت مرحوم میرزا حسن‌خان مستوفی]
رئیس- فقدان و ضایعه دیروز- یعنی فوت مرحوم میرزا حسن‌خان مستوفی طوری تأثر آور و اسفناک بود که تمام هواخواهان و طرفداران تقوی و قضیات را تکان داده و اندوهناک ساخت. (صحیح است)
اعلیحضرت همایونی از این اتفاق مکدّر و خاطر خطیرشان آزرده بود و می‌فرمودند: «که مردی شریف و خیرخواه از دست رفت» اگر ما هم این فرموده شاهانه را عاریه و استقراض کنیم عبارتی رسا و بیانی سنجیده و ملوکانه دردسترس خودمان خواهیم یافت (صحیح است)
آری این مرد شریف و خیرخواه تمام عمر خود را به پاکی و آبرومندی گذراند- قیافه نجیب- رویّه موقر- و بلاخره پشت سر این قیافه و رویه قلبی نجیب و متّقی وجود داشت. عفاف و تقوی- وطن‌پرستی و ایران دوستی از صفات محسوس و تجربه شده ایشان بود (صحیح است)
به دفعات وزیر- وکیل- رئیس‌الوزرا شدند- در تمام این اوقات و در مجموع این مشاغل یکسان و یک نواخت شریف و خیرخواه بودند و این مدارج و مراحل آن مرحوم را به انسانیت کامل نایل ساخته و ما می‌توانیم به ایشان لقب برازنده انسان کامل بدهیم.
خداوند توانا روح پرفتوح ایشان را غریق عنایات فرموده و بر اعمال نیک ایشان پاداش متناسب و اجرای جزیل مرحمت کرده (انشاءالله) و به همه ماها الهام و عنایت فرماید که از این نمونه تقوی و فضیلت در رفتار تقلید و تبعیت نموده آثار باقیه و یا بنده نیکوکاری را سهم و بهره ببریم.
[۳- بیانات آقای وزیر داخله نسبت به اجازه تعقیب جزایی آقایان اسمعیل‌خان قشقایی و ناصرخان قشقایی]
رئیس- آقای وزیر داخله
وزیر داخله (آقای منصور)- خاطر محترم آقایان کاملاً مستحضر است که این دوره جدید دولت در تحت توجهات مخصوص اعلیحضرت همایونی با یک مساعی و مجاهدت‌های کاملی همیشه اهتمام کرد برای برقراری اساس اصلاحات مملکتی و تأمین مصالح عمومی جامعه ایرانی که مستلزم تحکیم مبانی سعادت ملت است و در این اقدامات و عملیاتی که برای حصول این مقصود لازم بود همیشه سعی شده است این عملیات که در واقع مستلزم یک تغییر وضع کلی است طوری اجرا شود که حتی‌الامکان یکی صدمه وارد نیاید و با رعایت ملایمت و مسالمت منظور حاصل شود و به همین ترتیب این مقصود و مرام اساسی را تعقیب کرد. البته در ضمن بدیهی است که یک اشخاص و یک عناصری هم بوده‌اند که مخل به این اصلاحات و مانع اجرای این منظورات واقع شده‌اند نسبت به آنها هم با همین نظریه رئوفانه حتی‌الامکان رفتار شده است ولی ضمناً بعضی اوقات هم اتفاق افتاده است و اتفاق می‌افتد که وجود بعضی عناصر و بعضی اشخاص به طوری که واقع می‌شود که اجرای نظر رأفت و مسالمت را محدود می‌کند و ناچار برای حفظ مصالح عمومی باید خیر عموم را بر آن نظر رأفت و ملایمت ترجیح داد و اشخاصی را که مانع جریان این اصلاحات می‌شوند تعقیب کرد و محدود کرد متأسفانه امروز عرض بنده راجع به یک موردی است که تصادف می‌کند با دو نفر از نمایندگان مجلس و آن آقایان اسمعیل‌خان قشقایی و ناصرخان قشقایی هستند. این نکته هم محتاج به توضیح نیست که همیشه دولت کاملاً رعایت آزادی و مصونیت نمایندگان محترم را کرده است (روحی- صحیح است) اگر امروز این عرض را بنده می‌کنم در موقع ضرورت است و بعد از این است که تمام ملاحظات به عمل آمده و مدت‌ها مدارا و ملایمت شده است و نصایح شده است و متأسفانه مؤثر واقع نشده است. این است که برای تأمین همان مصالح عمومی و خیر جامعه و سعادت مملکت ناچار شدیم که این موضوع را مطرح بکنیم و به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانیم که اگرچه برمی‌خورد به دو نفر از همکاران آنها ولی چون آقایان همیشه مقصد و مرامشان خدمت به مملکت و حفظ اساس این سعادتی است که برای جامعه ایرانی فراهم شده است البته با ما هم عقیده و موافق خواهند بود. تصور می‌کنم آقایان به اندازه کافی اطلاعات دارند از اوضاع سابق و می‌دانند که دولت با چه رحمتی برای اجرای اصلاحات مملکتی سعی کرده که اصول سابقه و آن عادات قدیمه را که عبارت بود از خودسری و حکومت‌های شخصی و در واقع ملوک‌الطوایفی در ولایات از میان بردارد و البته این کار آسانی نبود با مجاهدت‌ها
و مساعی و فداکاری‌های فوق‌العاده انجام گرفت و بدون این کار تأمین اساس سعادت مملکت و این زندگانی جدیدی که ما شروع کرده‌ایم عملی نبود و امکان نداشت در ظرف این چند سال به کلی این اساس برچیده شد. معهذا چون مدتی هنوز نگذشته است هنوز گاهی آثار و بناهای جزئی از آن دیده می‌شود و اشخاصی پیدا می‌شوند که در صدد فرصت هستند و هر وقت می‌خواهند از یک موقعی استفاده بکنند و آن ترتیبات قدیم را شاید جد و جهد بکنند و برقرار بکنند بعضی آن نظریات شخصی را در کارها داخل بکنند و البته این یک مسأله خیلی قابل احترازی است و با تمام قوا دولت مراقب است که نگذارد واقع شود لهذا هر کس و به هر عنوان که در صدد این نوع تشبثات بیفتد مثل یک نوع عاملی خواهد بود که به ضرر حیات مملکت اقدام می‌کند و باید دفع شود (صحیح است)
همچنین آقایان مستحضر هستند از قضایای چند سال قبل جنوب مخصوصاً قضایای فارس که اول از قشقایی طلوع کرد آن قضایا با یک فداکاری‌ها و زحمات عمده تصفیه شد البته یک اشخاصی در آن قضایا دخالت و دست داشتند آن را هم ملاحظه فرمودید که دولت فداکاری‌ها را تحمل کرد ولی حتی‌الامکان به آن اشخاص تعقیب زیاد نکرد و عفو و اغماض را رو به خودش قرار داد. این دو نفر آقایانی که اسم بردم در آن قضایا وارد بوده دخالت داشته‌اند و برای این که نسبت به آنها این نظر ارفاقی دولت عملی بشود خود دولت وسیله شد و تسهیلات نمود که آنها بیایند به طهران و در طهران یک زندگانی آرام و آبرومندی بکنند و در این زمینه هم هر قسم مساعدتی که لازم بود با آنها به عمل آمد و حتی در همین اواخر باز برای تأمین راحتی و آسایش آنها دولت خودش مقدم شد و مساعدت کرد که املاک آنها تعویض شود و در جای دیگری به آنها ملک داده شود که دیگر مجبور نباشند در آن محیط سابق بمانند و بالاخره داخل یک قضایایی شوند این هم صلاح شخصی آنها بود. ولی متأسفانه هیچ یک از این اقدامات مؤثر واقع نشد و مرتباً اطلاعاتی می‌رسید مبنی بر این که هنوز خیالات سابق را ترک نکرده‌اند و داخل آن قضایا هستند. به خصوص امسال که در نتیجه خشک‌سالی در صفحات فارس یک موقع دقیق و قابل توجهی پیدا شده است چون در این مواقع اشخاصی که اغراض دارند به فکر خود می‌دانی به دست می‌آورند. متأسفانه معلوم شد آقایان مزبور به این خیال هستند و با بعضی اشخاصی که در عمل در این خطوط سیر می‌کنند محرمانه روابط دارند. در این قضایا مدارک و اسناد قطعی دولت دارد و باید هم در موقع به عرض مجلس برسد اگر چه در فراکسیون تاحدی مفصلش به استحضار آقایان رسید اما موقع اطلاع دادن جزئیات وقتی است که مقتضی باشد از نقطه نظر تعقیب قضیه و امروز که عرض نمی‌شود برای این است که البته تعقیب قضیه اگر تمام قسمت‌هایش از ابتدا فاش شود به نتیجه نمی‌رسد شاید اشخاص دیگری هم هستند که آنها هم باید مورد تعقیب واقع شوند، این است که بعد از این که تحقیقات کامل شد و نتیجه حاصل شد مراتب با تمام جزئیات به عرض مجلس خواهد رسید. لهذا فعلاً خاطر آقایان را اجمالاً مستحضر نمودم که قضیه از این قرار است و برای دولت مسلم و ثبت است که این دو نفر داخل یک توطئه‌ها و تحریکاتی هستند که به اساس امنیت مملکت لطمه وارد می‌آورد و زحماتی را که در صفحات جنوب و فارس کشیده شده است مختل می‌سازد البته با این ترتیب دیگر دولت حاضر نیست که آن رویه رفق و مدارا تعقیب شود و یقین دارم آقایان نمایندگان محترم هم کاملاً با این عقیده دولت موافق و همراه هستند مسلم است اشخاصی که با اساس امنیت و سعادت مملکت مخالفت بکنند و در واقع به منافع حیاتی مملکت لطمه وارد می‌آورند باید مورد تعقیب واقع شوند از این نقطه نظر بنده از مجلس محترم تقاضا می‌کنم که اجازه سلب مصونیت از اسمعیل‌خان قشقایی و ناصرخان قشقایی صدور فرمایند تا قضیه آنها با دقت کامل مورد تعقیب واقع بشود و پس از تکمیل تحقیقات نتیجه به عرض مجلس برسد بنده هم وعده می‌دهم که این نتیجه را به محض این که حاصل شد در
موقع مقتضی به عرض برسانم و همان طور که عرض کردم الان مدارک کافی برای تقصیر آنها و اصل قضیه در دست دولت هست ولی به همان اقتضا که عرض شد این مدارک و این جزئیات وقتی باید به عرض مجلس برسد که مقتضی باشد و به اصل قضیه تعقیب لطمه وارد نیاورد. این است که استدعا می‌کنم موافقت بفرمایید که این دو نفر مورد تعقیب جزایی واقع شوند.
رئیس- اگر آقایان با تقاضای دولت موافقت داشته باشند لازم است که این موافقت به شکل یک عبارتی که حاکی از این تصمیم باشد بیرون بیاید آیا دولت برای این کار فرمولی حاضر کرده است یا نه؟
وزیر داخله- یک یادداشتی حاضر شده است.
رئیس- این عبارتی است که آقای وزیر داخله برای ظهور اداره مجلس شورای ملی انتخاب کرده‌اند اگر موافقت دارید قرائت کنیم و رأی بگیریم: «مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد که آقایان اسمعیل‌خان قشقایی و ناصرخان قشقایی را دولت مورد تعقیب جزایی قرار داده و پس از تکمیل اکتشاف و چگونگی مطلب مراتب را به استحضار مجلس شورای ملی برساند». آقای دشتی فرمایشی دارید
دشتی- عرضی دارم
رئیس- بفرمایید.
دشتی- به عقیده بنده مجلس فقط باید سلب مصونیت کند یعنی مجلس از طرف خودش رأی می‌دهد مصونیتی که به موجب قانون اساسی برای همه آقایان هست از این آقایان موقتاً سلب شود تا این عملیات تمام شود برای این که آن چیزی را هم که دولت تقاضا می‌کند سلب مصونیت است. آن وقت دیگر باقیش که تعقیب جزائی بکنند یا تعقیب غیرجزائی آن با خود دولت است.
رئیس- آقای مؤید احمدی.
مؤید احمدی- عرض کنم اصل ۲ قانون اساسی که راجع است به مصونیت وکلاء بنده عیناً قرائت می‌کنم اصل دوازدهم: «به هیچ عنوان و به هیچ دست‌آویز کسی بدون اطلاع و تصویب مجلس شورای ملی حق ندارد متعّرض اعضای آن بوشد اگر احیاناً یکی از اعضا علناً مرتکب جنحه و جنایتی شود ودر حین ارتکاب جنایت دستگیر گردد باز باید اجرای سیاست درباره او با استحضار مجلس باشد». این است اصل ۱۲. به عقیده بنده فرمولی که تهیه شده است اولاً تصویب و اجازه مجلس است این را در بر دارد.
ثانیاً باید نتیجه را به عرض مجلس برساند آن را هم در بردارد فقط گویا اعتراض آقای دشتی راجع به تعقیب جزائی باشد والا این عیناً مطابق است با اصل دوازدهم قانون اساسی...
یکی از نمایندگان- تعقیب حقوقی
مؤید احمدی- تعقیب حقوقی که البته می‌شود. وکیل وغیر وکیل فرقی ندارند فقط تعقیب جزائی است که باید به اطلاع و تصویب مجلس شورای باشد.
رئیس- آقایانی که اجازه می‌دهند به این مضمون اراده مجلس به دولت ابلاغ شود قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
[۴- طرح و تصویب اعتبار مرمت عمارت سفارت کبرای مسکو]
رئیس- خبر کمیسیون بودجه راجع به اعتبار پانصد هزار منات برای مصرف مرمت عمارات سفارت مسکو و غیره قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون
کمیسیون بودجه در جلسه اخیر خود با حضور نماینده وزارت امور خارجه لایحه نمره ۱۴۷۱۵ دولت راجع به اعتبار پانصد هزار منات برای مصرف و مرمت عمارات سفارت کبرای مسکو و تکمیل اثاثیه سفارت مزبور و غیره را مطرح نموده اینک عین ماده واحده پیشنهادی دولت را برای تصویب مقدس مجلس پیشنهاد می‌نماید.
رئیس- عین ماده واحده مطرح است.
ماده واحده- مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهد که معادل مبلغ پانصد هزار منات از محل اضافه
عایدات منافی دولت برای مصرف مرمت عمارات سفارت کبرای مسکو و تکمیل اثاثیه سفرات کبری و سایز قنسولگری‌های خاک شوروی در وجه وزارت امور خارجه کارسازی دارد.
رئیس- اشکالی نیست. موافقین ورقه سفید خواهند داد. آقای حاج ملک رعایت کنید عده از اکثریت نیفتد و زودتر مراجعت کنید.
[اخذ آرا به عمل آمده ۷۸ ورقه سفید تعداد شد]
رئیس- عده حاضر در موقع اعلام رأی ۹۰ نفر به اکثریت ۷۸ رأی تصویب شد. اسامی رأی دهندگان- آقایان: تربیت- وثوق- آخوند یارعلی- بیات ماکو- ساکینیان- دکتر شیخ- حاج غلامحسین ملک- مقدم- حکمت- افشار- طباطبایی وکیلی- حبیبی- محمدعلی میرزا دولتشاهی- عبدالحسین‌خاندیبا- امیر اعلم- امیر عامری- میرزا اسدالله فقیه- اسکندری- حاج میرزا حسین‌خان فاطمی- ثقه‌الاسلامی- معتضدی- فاطمی- حسین‌قلی‌خان نواب- میرزا محمدخان وکیل- مؤید احمدی- شریعت‌زاده- ابوالحسن‌خان پیرنیا- فزونی- مفتی- فرهمند- دبیر سهرابی- افخمی- امیرحسین‌خان بختیاری- معتصم سنگ- دربانی- لیقوانی- علی‌خان اعظم زنگنه- امیر دولتشاهی- دکتر عطاءالله‌خان سمیعی- میرزا علی چایچی- مژدهی- ملک‌مدنی- دکتر ملک‌زاده- میرزا صادق‌خان اکبر- طالش‌خان- میرزا احمدخان صفاری- ملک‌زاده آملی- خواجوی- جمشیدی- کفائی- لاریجانی- اورنگ- دکتر لقمان- حاج محمدرضا بهبهانی- اعتبار- میرزا محمدحسین نواب- دکتر طاهری- ارگانی- ایزدی- شریفی- اقبال- دادور- حیدری- طباطبایی دیبا- موقر- وهاب‌زاده- بوشهری- فهیمی- کازرونی- یونس آقا وهاب‌زاده- احتشام‌زاده- هزار جریبی- روحی- دهستانی- ناصری- دکتر سنگ- مسعودی.
[۵- تقدیم یک فقره لایحه از طرف وزارت طرق]
رئیس- آقای معاون وزارت طرق
معاون وزارت طرق (آقای محوی)- لایحه است راجع به تقاضای اعطای چهار میلیون ریال برای راه انداختن راه‌آهن زاهدان تقدیم می‌شود.
[۶- طرح و تصویب لایحه راجع به انتقال مبلغ پانزده هزار ریال اعتبار وزارت امور خارجه]
رئیس- خبر کمیسیون بودجه راجع به انتقال مبلغ پانزده هزار ریال برای اعتبار پیش‌بینی نشده وزارت امور خارجه قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون:
لایحه نمره ۱۴۷۲۱ دولت راجع به انتقال مبلغ پانزده هزار ریال از محل یکصد و پنجاه هزار ریال اعتبار حوایج پیش‌بینی نشده بودجه ۱۳۱۱ وزارت امور خارجه به اعتبار انعام آن وزارتخانه در کمیسیون بودجه مطرح با توضیحاتی که از طرف نماینده دولت داده شد کمیسیون با پیشنهاد مزبور موافقت نموده اینک عین ماده واحده پیشنهادی دولت را برای تصویب تقدیم می‌دارد.
رئیس- عین ماده واحده پیشنهادی دولت قرائت می‌شود:
ماده واحده- مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهید که معادل مبلغ پانزده هزار ریال از محل یکصد و پنجاه هزار ریال اعتبار حوایج پیش‌بینی نشده بودجه سال جاری وزارت امور خارجه به اعتبار انعام وزارتخانه مذکوره انتقال و به اختیار وزارت امور خارجه بگذارد که با تصویب هیئت دولت به مصرف برسانند.
رئیس- در این قسمت هم مسلماً اشکالی نیست. آقایان موافقین ورقة سفید خواهند داد.
(اخذ آرا شده ۷۱ ورقه سفید تعداد شد.)
رئیس- عده حضار در موقع اعلام رأی ۸۸ نفر به اکثریت ۷۱ رأی تصویب شد. اسامی رأی‌دهندگان- آقایان: حاج میرزا حسین‌خان فاطمی- بیات ماکو- دهستانی- فزونی- حبیبی- چایچی- مخبر فرهمند- مؤید احمدی- تربیت- میرزا اسدالله فقیه- دبیر سهرابی- آخوند یارعلی- علی‌خان اعظم زنگنه- طباطبایی وکیلی- امیر دولتشاهی- دکتر عطاالله‌خان سمیعی- میرزا صادق‌خان اکبر- مژدهی- ساکینیان- دکتر ملک‌زاده- دربانی- افخمی- امیرحسین‌خان بختیاری- خواجوی- دکتر لقمان- جمشیدی- طالش‌خان- صفاری- ملک‌زاده آملی- حاج محمدرضا بهبهانی- شریفی- لاریجانی- کفائی- میرزامحمدحسین نواب- اورنگ- دکتر طاهری- وهاب‌زاده- موقر- ارگانی- دکتر سنگ- دادور- طباطبایی دیبا- معتصم سنگ- اقبال- فهیمی- لیقوانی- کازرونی- وثوق- احتشام‌زاده- محمدعلی‌میرزا دولتشاهی- اسکندری- مقدم- یونس‌آقا وهاب‌زاده- دکتر شیخ- افشار- عبدالحسین‌خان دیبا- معتضدی- ثقه‌الاسلامی- دکتر امیر اعلم- بنکدار- شریعت‌زاده- مسعودی- مفتی- میرزا محمدخان وکیل- فتحعلی‌خان بختیار- محمدتقی‌خان اسعد- حاج غلامحسین ملک- حیدری- ناصری- ابوالحسن‌خان پیرنیا- هزار جریبی.
[۷- طرح و تصویب مالیات راه]
رئیس- لایحه دولت در خصوص مالیات راه مطرح است. مذاکره در کلیات است. آقای کازرونی.
کازرونی- بنده نظر به این که اطلاع و اعتماد کامل به حسن‌نیت دولت دارم که هیچ منظو رو مقصودی جز تقویت صادرات و بالاخره مملکت نیست هیچ نگرانی راجع به اقلام این لایحه ندارم زیرا اگر هم در ضمن عمل معلوم شد که بعضی اقلام خلاف آنچه که مقتضی است زیادتر باج راه برایش معین شده است خودشان لایحه می‌آورند برشان می‌گردانند و بدیهی است کمال مراقبت را در این امور دارند لیکن لازم دانستم یک تذکراتی بدهم که پارة اقلام مخصوصاً از سر حدات صادر می‌شود که در نظر گرفتن و تقدیم آنها قدری مشکل است قیمت آنها بسیار کم و قلیل است و شاید با این قانون دچار اشکال و وقفه می‌شود. سابق بر این برای این که چنین موضوعاتی پیش نیاید یک ماده یعنی قانونی گذشت که اگر یک شیئی از صادرات باشد که قیمتش از سی شاهی کمتر یا سی شاهی باشد یک من یک شاهی بیشتر از آن گرفته نشود در این قانون یک همچو ماده وجود ندارد بنده خواستم استدعا کنم اگر صلاح می‌دانید این موضوع را در نظر بگیرید که بعد مجبور نشوید برای اصلاح یک همچو امری که البته اتفاق می‌افتد یک قانون تازه بیاورید و یک اقدامات جدیدی بکنید تذکر دیگر بنده هم که به آقای رئیس کل تجارت عرض کرده‌ام حالا هم باز تکرار می‌کنم راجع به یک نوع از حنا است که از میناب و توابع بندرعباس برای یک قسمت از عربستان صادر می‌شود قیمت این حنا در محل یک من بندرعباس که نهصد مثقال است سی شاهی است و فروشش در خارجه نظر به این که نمی‌شود خیلی نگاهش داشت و اگر بیش از سه چهار ماه نگاهداری شد به کلی ضایع می‌شود مکرر اتفاق افتاده که صادرکننده با این که قیمتش این است مواجه با خسارت‌های زیادی شده‌اند قبل از این به عنوان باج راه نظر به این که قیمتش سی شاهی یا کمتر بود یک من یک شاهی گرفته می‌شد در این قانون این مسأله منظور نشده است تمام حناها را متحدالشکل یک حقوقی برایش معین کرده‌اند که بدهد و یک تخفیفات یعنی یک جوائزی هم داده می‌شود لیکن خیلی منافات دارد با آن ترتیبی که فعلاً جاری است به آقای رئیس کل تجارت هم عرض کردم ایشان هم به بنده قول دادند که نظر دقیقی بکنند و یقین دارم خواهند کرد این است که استدعا دارم از نظر دور ندارند که مبادا طول بکشد و این مسأله از بین برود و به شما اطمینان می‌دهم که اگر خدای نخواسته به همین ترتیبی که هست باقی بماند در حدود پنجاه هزار نفر که از این امرارمعاش می‌کنند بی‌نان می‌شوند.
وزیر مالیه (آقای تقی‌زاده)- در این لایحه دو نکته عمده باید منظور می‌شد که کاملاً منظور شده است از یک طرف لایحه سابق به طور کلی می‌گفت که فلان پنج شاهی و فلان ده شاهی و مابقی یعنی کل صادرات مملکت از قرار ده شاهی یا یک قران که آن ده شاهی هم می‌شد بیست و شش شاهی ولی اینجا چون بنا بود که تکمیل و اصلاح بشود هر چه ممکن بوده و هر چه منظور شده است تمام را جداگانه بحث و فحص کرده‌اند و اینجا نوشته شده و می‌دانید هم که تمامش بر خیر مملکت است یعنی از نظر منافع عمومی مملکتی و تجارتی مملکتی است دو نکته بایست در اینجا منظور شود یکی این که به صادرات مملکت در بعضی موارد تحمیل زیادی وارد نشود دولت این کار را به طور سرباز و دائمی و اختیار نامحدود می‌تواند جایزه هم بدهد این مسأله جایزه دادن آن نکته مهمی را هم که فرمودید که بعد از گذشتن قانون پنج تا چیز پیدا می‌شود که هیچ نمی‌ارزد و می‌بایستی یک شاهی می‌گرفتیم و اشتباه شده رفته جزو او این مسأله جایزه دادن او را هم اصلاح می‌کند در صورتی که ما هر چه نظرمان آمد گذاشتیم ولی وقتی که یک چیزی پیدا شد که معلوم می‌شود ارزش ندارد با جایزه اصلاحش می‌کنیم. نکته دوم این بود که ما البته از طرف دیگر مقید بودیم که عایداتی که از این ممر برای دولت حاصل می‌شود و صرف راه‌سازی در این مملکت به طور عمده و صرف مؤسسات معارفی و صحی و خیریه می‌شود از این چیزی کم نشود زیاد هم نشده کم هم نشده این دو مسأله را که با هم مرکب کردیم یک مطالعات زیادی می‌خواست که اینها را یک طوری ربط و ضبط کنیم که اگر از یک جا یک چیزی کم بکنیم بر روی یک چیز دیگر
بگذاریم و اگر بر آنجا چیزی زیاد می‌کنیم باید از جای دیگر کم کنیم به طوری به زحمت این کار درست شده که به نظر بنده در جزئیاتش هم قابل بحث زیاد نیست برای این که اگر داخل هر کلمه کلمه‌اش بشویم فرضاً به نظر ما بیاید که از فلان چیز باید یک مقدار کم کنیم آن وقت این نکته را باید در نظر داشت که به یک جای دیگر باید زیاد کرد که این ترکیب‌بندی به هم نخورد به این ملاحظه فرض می‌کنیم که اگر یک جا یک نظر صحیحی باشد و اظهار نشود البته ممکن است غفلت شده باشد ولی برای این عرض می‌کنم که فکرها همه روی هم گذاشته شده است اداره گمرک و وزارت مالیه و اداره کل تجارت و مخصوصاً اداره حقوقی داریم که کارش مطالعه در امور گمرکی است مخصوصاً کمیسیون کردند و در ظرف یک ماه شاید کار کردند و بعد کم کردند یک جایی که بی‌ضرر می‌کنم دیگر اشکالی نباشد با آن مسأله جایزه هم که منظور کردیم.
رئیس- آقایانی که موافقت با ورود مواد دارند قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. خاطر آقایان را متوجه می‌کنم که آقای مخبر آقای فهیمی در لایحه که طبع شده است متذکر شده‌اند که محذوفاتی دارد آن محذوفات را تکمیل کرده‌اند و حالا با آن تکمیل قرائت می‌شود:
ماده اول- از وزن غیرخالص کلیه مال‌التجاره که حق ورود و صدور آنها بر طبق قوانین جداگانه معین شده است عوارضی به عنوان مالیات راه به ریال طلا (صد یک پهلوی) مطابق صورت ذیل اخذ می‌شود.
۱. از اشیاء ذیل یک من (۶۴۰ مثقال) ده دینار اخذ می‌شود:
قصیل- یونجه- کاه- علوفه- هیزم- خاک رس- شن-ماسه- خاک سرخ (اکسید دوفر) سنگ- سفال- آهک- گچ- آجر.
سیمان- مازوت- قطران- گوگرد تصفیه نشده و سایر مواد معدنی خام غیر مذکور در این صورت:
طلا- نقره
حروف مطبعه
بطری
۲. از اشیاء ذیل یک من بیست دینار اخذ می‌شود:
تخته- الوار- چوب- عناب- روناس- نمک طعام تصفیه نشده و سایر انواع نمک طعام غیر مذکور در این صورت نفت- بنزین- گازلین- بنزل- پارافین و سایر مواد نفتی غیرمذکور در این صورت آهن- چدن- قلع- روی- اشیاء آهنی- دست افزار- ماشین و قطعات مجزا و یدکی آن که مشمول قانون ۷ دلو ۱۳۰۳ نباشد اقسام شیشه و شیشه لامپا و شیشه ساعت اشیاء ساخته شده از سیمان.
انواع کاغذ و پاکت و مقوای غیرمذکور در این صورت:
اشیاء کاغذی مخصوص لفاف اوراق و کتب و نقشجات مطبوعه- الیاف نباتی غیر مذکور در این صورت
۳. از اشیاء ذیل یک من پنجاه دینار اخذ می‌شود:
انواع غلات- بلغور- برنج- سیب‌زمینی- کزانگبین- ترنجبین.
روغن ماشین و سایر روغن‌هایی که به کار چرب کردن می‌رود اعم از تصفیه شده یا نشده.
املاح شیمیایی غیر مذکور در این صورت
قند و شکر.
۴. از اشیاء ذیل یک من یک ریال اخذ می‌شود:
انواع آرد و نان غیر مذکور در این صورت ماهی نمک سود- چای- بهدانه- قدومه- انقوزه- تخم پنبه- کنجد- درمنه- سقز- کتیرا- برزک- وازک- خاکشی- زاریانه- کنجده- تخم کرچک- دانه خشخاش- تخم شاهدانه- نباتات طبی و بذر و ریشه و کل و پوست نباتات و میوه‌های غیر مذکور در این صورت- سریش- خرما- مرکبات و فوا که لیموی خشک- تمبر کجرات و هندی- قیسی- انجیر خشک- برگه زردآلو- سنجد- گردو- فندق- بادام- هسته آلو- آلو بالو- بادام زمینی- بنه (اهلوک) و سایر انواع خشکبار و غیرمذکور در این صورت شیره انگور- انواع خوشاب و کمپوت روغن‌های نباتی غیر مذکور در این صورت
پرطیور- تخم نوغان- پوست اغنام و احشام- روده موم- صدف- شاخ- و سم حیوانات- میشن- تیماج-
مواد حیوانی غیرمذکور در این صورت
رشته کتف- نخ قند- طناب- انواع نخ غیرمذکور در این صورت- حصیر- زغال‌چوب- انواع زغال‌سنگ- انواع رنگ‌های طبیعی و مصنوعی- لعاب‌های غیر الکلی واکس
نمک مکلس- دوا- ترکیبات شیمیایی غیر مذکور در این صورت. انواع کائوچو و رزین- برزنت- فنر- آلومینیوم- اشیاء ساخته شده از آلومینیوم فلزات غیر مذکور در این صورت. ماشین تحریر. لوازم و قطعات آلات تفریح- آلات و ادوات عامی و طبی و جراحی- عینک- اسباب ساعت- اسباب عکاسی و سینماتوگراف و تلفون و تلگراف و ادوات الکتریک- سوزن- سنجاق- سگک- دکمه معمولی- انگشتانه- قیچی- قلاب- الک- چوب پنبه- فتیله- پاشنه‌کش- اطو- توری چراغ
آب معدنی و آب‌های گازدار مصنوعی
ملزومات دفتری- کاغذ دیوار- اشیاء کاغذی- چینی- لامپا- کبریت- کاغذ سیکار- اسلحه و مواد محترقه غیر مذکور در این صورت- فیروزه
۵. از اشیاء ذیل یک من دو ریال اخذ می‌شود.
نشاسته- آرد سیب‌زمینی- حبوبات- سبزی‌های تر و خشک- مواد لبنی- ماهی تازه یا یخ زده- کشمش مویز- مغز هسته- مغز بادام- مغز گردو- زیره- سیاهدانه- قهوه بو داده- انواع تخمه- نمک طعام (تصفیه شده)- ادویه و چاشنی غذا و انواع ترشی‌ها- نبات- مو- پشم- کرک- پنبه- کتف- زوت- خام کاو میش- انواع پوست حیوانات غیر مذکور در این صورت.
برنج- سرب- مس- نیکل- اشیاء ساخته از قلع و سرب و روی- اشیاء ساخته شده از نیکل یا از برنج ساعت (غیر طلا و نقره) بازیچه‌های علمی- تفنگ و اسلحه شکاری- دوچرخه و سه‌چرخه بچگانه
قرمز دانه- مازوج- حنا- انواع زدو- ثعلب- کندر- اشنگ و سایر انواع صمغ- لعاب‌های بی‌الکل- پشم رشته- نخ خیاطی- نواربند کفش- بند جوراب- بند شلوار- مشمع- چلوار- ململ- تنزیب- چیت باسمه ملون- منسوج نخی- غیر مذکور در این صورت کفش چرمی- زین برک و اشیاء سراجی.
یاسایی- اجازه می‌فرمایید؟ عبارت منسوج نخی غیر مذکور در این صورت حذف می‌شود.
رئیس- آقای مخبر هم همین نظر را دارند؟
(مخبر- بلی) آئینه- بلور- لنز- شمع- فندک و سایر اسباب تدخین. اجناس و مواد دخانیه غیرمذکور در این صورت.
۶- از اشیاء ذیل یک من سه ریال اخذ می‌شود:
انواع فاستونی نخی- پارچه‌های بافته شده با نخ فرنگی و سایر منسوجات نخی غیر مذکور در این صورت.
۷- از اشیاء ذیل یک من چهار ریال اخذ می‌شود:
بیسکویت- ماکارونی و سایر اقسام خمیر خوراکی- شیر محفوظ در قوطی- قهوه بو داده- روغن زیتون
عصیر با آب فواکه و مرکبات (غیر الکلی) گلاب. مخمل نخی- منسوج کنفی- منسوج کتانی- منسوج نخ و علف- منسوج نخ و پشم- انواع شال- منسوج پشمی و مویی غیر مذکور در این صورت.
اسباب و آلات ورشو- کرامافون- صفحه کرامافون- آلات تفریح غیر مذکور درما به صورت اغنام (هر رأی)
۸- از الاغ هر رأس شش ریال اخذ می‌شود.
۹- از تریاک یک من ۸ ریال اخذ می‌شود.
۱۰- از اشیاء ذیل یک من ۱۰ ریال اخذ می‌شود:
نان قندی- کره یا ماهی محفوظ در قوطی- انواع شیرینی و حلویات انواع مربا- انواع شربت- کاکائو- شکلات.
آب‌جو- مشروبات طبی- زعفران
پیه- روغن حیوانات (غیر از مواد لبنی)
کلاه- چتر- عصار- کالوش- صابون- سایر لوازم نظافت و آرایش و ترکیبات آن- اسباب سفر- ورق بازی- سیگار و سیگارت- کاغذ و پاکت و مقوای لوکس- مخمل پشمی- مخمل ابریشمی- مخمل پشم و نخ- منسوج ابریشمی غیر مذکور در این صورت.
منسوج کش‌باف- منسوج نخ و ابریشم- ملبوس دوخته یقه- کراوات- پاپیون- گلابتون اصل- دکمه‌های لوکس قزنقفلی- اسباب علاقه‌بندی غیر مذکور در این صورت
پارچه‌های کائوچو شده- لعاب‌های الکلی.
اشیاء ساخته شده از چوب- اشیاء ساخته شده از مس- اشیاء سفالی لعابدار- اشیاء خاتمکاری شده- اشیاء کنده‌کاری- نقره‌زرگری شده- آلات موسیقی غیر مذکور در این صورت- قطعات آلات موسیقی.
گاو و حیوانات غیر مذکور در این صورت (هر رأس)
۱۱- از اشیاء ذیل یک من بیست ریال اخذ می‌شود:
ابریشم- پیله- ابریشم مصنوعی- تخم‌مرغ- خاویار- عسل- گوشت (پخته یا خام)- پسته- زیر پیراهنی- زیر شلواری- جوراب نخی- جوراب پشمی- دستکش- کفش- گیوه- صابون عطری- عطریات و پودر- کلیه اشیاء بدلی اعم از احجار و جواهر و مروارید و غیره منسوج قلاب‌دوزی شده- منسوج پولک‌دوزی شده- پارچه کلابتونی- پارچه صمغی- پارچه نمدی- انواع منسوجات و پارچه‌های غیر مذکور در این صورت.
توری نخی.
قالی- گلیم- زیلو- نمد.
احجام کریمه- جواهرات- اشیاء زرگری شده- ساعت طلا و نقره.
اشیاء صنعتی و کلکسیون- اشیاء زیر خاکی و کهنه- کتب قدیمه- تمبر پست- تابلو- جار چلچراغ- پیانو- الکل تقلبی.
شتر و اسب و مادیان و قاطر و گاو میش (هر رأس).
۱۲- از اشیاء ذیل یک من سی ریال اخذ می‌شود:
توری ابریشمی- انواع الکل و شراب و سایر مشروبات الکلی غیر مذکور در این صورت
۱۳- از اشیاء ذیل یک من چهال ریال اخذ می‌شود:
ملبوس دوخته کش‌باف- دستمال نخی- دستمال ابریشمی- توری قلاب‌دوزی شده- اشیاء خرازی و سایر مصنوعات غیر مذکور در این صورت
۱۴- از اجناس و اشیایی که تحت هیچ یک از عناوین مذکوره در این صورت نباید یک من یک ریال اخذ می‌شود.
تبصره ۱- محصول و اشیایی که به طور کاپوتاژ از یک سر حد خارج و از سر حد دیگر وارد ایران می‌شود از عوارض راه معاف است و از آنچه به طور تزانزیت از خاک ایران می‌گذرد مالیات راه فقط یک مرتبه در موقع ورود اخذ خواهد شد.
تبصره ۲- چهار پایانی که موقتاً به ایران داخل یا از آنجا خارج می‌شوند از پرداخت عوارض مذکور در این قانون معاف خواهند بود. فقط در ازای پلاک یا مهر مخصوصی که برای تشخیص آنها معین می‌شود دو ریال در اولین دفتر گمرکی ایران دریافت می‌شود و مادام که علامت تشخیص را دارند چیزی از آن بابت دریافت نخواهد شد ولی از بار و مال‌التجاره که به وسیله این قبیل دواب حمل می‌شود مطابق این قانون مالیات راه اخذ خواهد شد.
تبصره ۳- مالیات‌های مذکور در فوق یک مرتبه در موقع ورود یا خروج دریافت می‌شود و دیگر به عنوان عوارض راه هیچ گونه حقوق و عوارضی در بین راه و شهرها از بار و مال‌التجاره دریافت نخواهد شد.
رئیس- آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی- البته همه مسبوقیم که این مالیات‌ها و این عوارض تازه نیست در سابق هفت هشت سال قبل خود بنده چند مرتبه مسافرت کردم ترتیب غریبی بود در راه‌هایی که شوسه بود راه کرمانشاهان راه خراسان راه رشت باجگیر خانه‌هایی در راه‌ها بود و از هر مسافری که عبور می‌کرد از اتومبیل با درشکه یا الاغ یا اسب هر چه داشت در هر منزل یک مبلغی به عنوان باج راه می‌گرفتند
و یک قبضی هم به او می‌دادند و یک اداره هم در وزارت مالیه بود که اداره باج راه اسمش بود بعد واقعاً چون ترتیب خوبی نبود در دوره‌های سابق مجلس شورای ملی باج راه‌ها را حذف کردند و در ازایش یک مالیاتی در گمرک گذاردند و چون آن مالیات بی‌تناسب بود دولت مجبور شد که این لایحه را تهیه کرد که تناسبی بین مالیات و اجناس باشد و یک علل دیگری که آنها را بنده لازم نمی‌دانم اینجا عرض کنم لکن عجالتاً این لایحه یک سوء اثر و یک سوء انعکاسی در مردم کرده هر کس در این چند روز که این لایحه مطرح بود با بنده ملاقات کرد تصور می‌کردند یک مالیات جدیدی است که بر صادرات وضع می‌شود و البته این خیلی زننده است یک مملکتی که امروز لازم است هر چه می‌تواند سعی در ازدیاد صادرات بکند به عقیده بنده اگر بتوانیم لباس تنمان را هم از این مملکت صادر کنیم و یک پولی وارد این مملکت کنیم صلاح ماست و آن وقت یک همچو مملکتی روی صادراتش مالیات بگذارد آن هم خیلی بی‌تناسب مثلاً یکی از مال‌التجاره‌هایی که از ایران صادر می‌شود پسته است خود آقای یاسائی خوب اطلاع دارند در سمنان و دامغان پسته خوبش یک من شانزده قران هفده قران قیمت دارد، در رفسنجان کرمان که پسته‌اش خیلی عالی است یک من دو تومان آن وقت در این صورت قیمت پسته یک من دو تومان هم مالیات البته اگر این حمل شود و این مالیات واقعیت داشته باشد پسته یک من چهار تومان در هیچ بازاری فروش نمی‌رود خلاصه چه می‌شود این که حمل نشود و در مملکت بماند با واردات زیاد و نداشتن صادرات روی صادرات یک همچو مالیات گزافی البته به نظرها خیلی عجیب می‌آید. (رئیس کل تجارت- حالا پسته چه قدر بدهد خوب است؟) بنده می‌دانم که در مادة دوم این قانون قید شده است که یک جوایزی دولت به صادرکنندگان خواهد داد و ممکن است آن جوایز به قدر همین مالیات باشد صدمن پسته حمل کرده دویست تومان باید بدهد ممکن است دولت جایزه به او بدهد که همین دویست تومان باشد یا این که دویست تومان را پس بدهد این را می‌دانم لکن بنده خواهش می‌کنم از آقای یاسایی مخصوصاً یک توضیحاتی در جواب عرایض بنده بدهند که رفع این سوء تفاهم از مردم بشود که بدانند روی این صادرات مالیاتی وضع نشده این بود عرایض بنده.
رئیس کل تجارت- همین طور که آقای مؤید احمدی فرمودند در اثر پیشنهاد این لایحه به مجلس یک سوءتفاهماتی بین تجار و سایر طبقات در مرکز و ولایات شده بود به دولت خیلی در این باب مراجعه کردند و اظهار نگرانی کردند از نقطه‌نظر صادرات که این لایحه ممکن است باعث نکس صادرات بشود و البته از طرف دولت هم جواب‌های مقتضی داده شد هم به حکام و اطاق‌های تجارت ابلاغ شد که منظور این نیست و تصور می‌کنم سوءتفاهمی که حاصل شده بود رفع شده است همین طور که چند مرتبه در کمیسیون قوانین مالیه بنده عرض کردم مقصود دولت از تنظیم و تقدیم این لایحه اساساً مساعدت با صادرات بوده است لاغیر مقصود اضافه عایدی نبوده است فقط به منظور کمک به صادرات و تسهیل در کار صادرات این لایحه تنظیم و تقدیم مجلس شورای ملی شده است و با این لایحه یک مبلغ زیادی شاید حالا قطعاً نمی‌توانم عرض کنم ولی حتماً در سال از چهار میلیون ریال کمتر نیست از عوارض صدوری کسر می‌شود ولی خوب به یک ترتیباتی جیره شده است لکن از نقطه نظر صادراتی که منظور آقایان هست چیزی علاوه نشده و بلکه مبلغ معتنابهی کسر شده البته دولت در نظر دارد که در سنوات آتیه به تدریج از عوارض صدوری بکاهد تا به اندازه که شاید در آتیه هیچ عوارض صدوری نداشته باشیم ولی فعلاً تصدیق می‌فرمایید که اگر دولت می‌خواست عوارض صدوری را به کلی ملغی کند برای خرج‌هایی که پیش‌بینی شده بود برای این عواید در وسط سال یک کاست و کم بودی حاصل می‌شد و مقتضی نبود که یک مرتبه یک مبلغ متنابهی از بودجه بلدیه‌ها و راه‌سازی که بودجه‌اش قبلاً پیش‌بینی شده و برآورد شده است کاسته شود به این جهت آن قدری که ممکن بوده است در این لایحه پیش‌بینی شده است و در جوایزی که
دولت منظور خواهد کرد برای صادرات مساعدت‌های بیشتری نسبت به انواع جنس صدوری خواهد کرد. در قانونی که فعلاً مجری است و حالا پیشنهاد شده است که آن قانون ملغی شود تقریباً هفت هشت ده قسم اجناس اسم برده شده است و باقی آنها در ضمن یک تبصره موکول شده است به تشخیص قیمت که از طرف اداره گمرک می‌شود که اگر از منی سی شاهی بیشتر بود منی صد دینار سابق و اگر کمتر بود یک شاهی سابق را بدهد این تبصره که شامل اغلب اجناس صدوری و ورودی می‌شد و می‌شود درع مل کار گمرکات را فوق‌العاده مشکل کرده است برای این که هر گمرکی این تبصره را به یک ترتیبی تعبیر می‌کند و تجار را به زحمت می‌انداخت شاید اگر یک روال عمومی و یگانه اگر متخذ می‌شد بهتر بود و در این سنوات اخیر نتوانسته‌اند یک رویه متحدی اتخاذ کنند برای اجرای این تبصره‌ها برای این که اسم برده نشده بود از اجناس مال‌التجاره فرضاً دانه خشخاش یکی از اجناسی است که صادر می‌شده و حالا بیشتر صادر می‌شود این را ما یک موقعی دقت کردیم دیدیم عوارضی که گرفته می‌شود از قیمتش بیشتر است به موجب آن تبصره و اغلب اجناسی که تازه شروع شده است به صادراتش که قبلاً پیش‌بینی نمی‌شده است مشمول آن تبصره شده است دولت برای این که عوارض زیادی به صادرات تحمیل نشده باشد این لایحه را تقدیم مجلس کرده است اما این که آقای مؤید احمدی فرمودند راجع به پسته مثلاً که منی فلان قدر قیمت دارد و اینجا پیش‌بینی شده است منی بیست ریال باید بدهد بنده به آقا عرض می‌کنم که دولت در نظر ندارد چیزی بر عوارض فعلی افزوده شود ولی تصدیق می‌فرمایید که بعضی اجناس هست که دارای دو جنبه است جنبه ورودی و جنبه صدوری پارچه ابریشمی از اروپا به این مملکت وارد می‌شود و پارچه ابریشمی از یزد و بلوچستان و افغانستان و هندوستان هم صادر می‌شود در قسمت صدوری پیش مجلس و دولت باید یک حکم داشته باشد در قسمت ورودی یک حکم دیگر و بنده می‌توانم اطمینان بدهم به آقای مؤید احمدی و سایر آقایان که به طور کلی در این اقلامی که اینجا راجع به اجناس صدوری هست هیچ چیز افزوده نمی‌شود و از وضعیت فعلی بیشتر نمی‌شود مگر یکی دو قلم اجناس که قیمتش عرض می‌کنم خیلی زیاد است و یک مقدار جزئی شاید اضافه شده باشد و اغلب اجناس به کلی معاف می‌شود. یک قسمت هم عوارض صدوریش نصف می‌شود شاید- یک قسمت شاید ثلث بشود و این طورها و این عوارض صدوری بعد از این چند قسمت خواهد شد یک قسمت معاف خواهد شد یک قسمت نصف می‌شود یک قسمت ثلث می‌شود یک قسمت هم به وضعیت فعلی باقی می‌ماند یک قسمت هم شاید یکی دو قلم است که مقدار جزئی اضافه می‌شود از نقطه‌نظر قیمتش مثلاً زعفران اگر منی پنج شاهی یا ده شاهی چیز بدهد اهمیت ندارد زیرا یک من زعفران قیمتش خیلی است غیر از یک من دانه خشخاش است دانه خشخاش را باید معاف کرد ولی یک من زعفران اگر یک من پنج شاهی یا ده شاهی هم اضافه بشود عرض کردم اهمیت ندارد و می‌شود ازش گرفت پس اگر هم یکی دو قلم اضافه می‌شود یعنی در جوایز دولت یک چیزهایی منظور نمی‌شود به این نظر است.
رئیس- آقای طهرانی
طهرانی- عرض کنم که چون ماده اول است و می‌شود در کلیات بحث کرد بنده عرایضی می‌کنم بنده از انقلابی که در این موادی که تنظیم شده است برای صادرات و واردات پیش می‌آید خیلی نگرانم مثلاً آقای یاسائی می‌فرمایند که ما نظری نداریم که از صادرات چیزی بگیریم بنده هم تصدیق می‌کنم که همین طور است برای این که وقتی که ایشان نظر دارند که به صادرات افزوده شود و از واردات کم بشود و باید به صادرات پری هم داد و کسی که صادر می‌کند تشویقش کرد چیز هم داد انعام هم داد که بیشتر صادر کند و چیزی هم نگرفت بنده هم این نیت ایشان را تصدیق می‌کنم که نباید گرفت و نخواهند هم گرفت ولی در عمل ببینیم که این چطور می‌شود؟ فرض بفرمایید یک کسی یک جنسی را صادر می‌کند شما از اول باج راه را یک من یک ریال یا دو ریال یا ده ریال به طوری که در قانون منتشر شده از آن مطالبه می‌کنید (افشار- خیر نمی‌کنند) اجازه بفرمایید آقا خوب است شما بیشتر توضیح بدهید. مطالبه می‌کنند بنده می‌دانم این را از این می‌گیرید
بعد می‌فرمایید که به عنوان جایزه در گمرک از او کسر می‌شود و بهش مسترد می‌شود اصل این عمل را بنده می‌خواستم ببینم که چطور می‌شود؟ یک وقت این است که شما می‌گویید یک مالیاتی برای باج راه بر صادرات تهیه می‌کنیم همین طور هم از واردات می‌گیرید بعد یک قانون می‌آورید که ما به هر صادرکننده نسبت به آن جنس صادر و به تناسب آن مالیاتی که می‌گیرند مثلاً کسی که پنبه صادر می‌کند صدی ده به او انعام می‌دهیم و ملاحظه می‌کنیم و آن باج راهی که ازش می‌گیریم با آن چیزی که به او جایزه می‌دهیم مقایسه می‌کنیم یک قانونی هم می‌آوریم که آن کسی که مثلاً پنبه به گمرک آورد که صادر کند و از گمرک صادر کرد ده تومان به او می‌دهیم. یک وقت این است یک وقت هم این است که دو تا قانون با هم می‌آید به مجلس شورای ملی البته بنده تصدیق می‌کنم که به صادرات مملکت از این راه صدمه وارد نمی‌آید یک وقت هم این است که به طور کلی شما یک قانونی آورده‌اید و بر صادرات هم یک عوارضی تحمیل کرده‌اید بعد می‌فرمایید که ما از صادرات چیزی نمی‌گیریم بلکه چیزی هم که از آنها گرفته می‌شود به عنوان جایزه به آنها پس می‌دهیم این به نظر بنده برای صادرات یک نکس فوق‌العاده پیدا می‌شود بلی ممکن است چهار نفر تاجر معتبر یعنی چهار نفر از کسانی که متمولند و می‌توانند صادر کنند و می‌توانند با دولت هم ظرف شوند و این جوایز را بگیرند آنها موفق بشوند ولی برای کسی که شاید یک لنگه پنبه صادر می‌کند با بیست من کتیرا صادر می‌کند و اشخاصی که صادرات جزئی دارند این خیلی مشکل است که برود و بگیرد حالا بنده قانونش را ندیده‌ام ولی آن طور که می‌شنوم باید برود در هیئت وزراء تصویب شود بعد به عنوان جایزه آن چیز را که از او گرفته‌اند بهش پس بدهند این تولید زحمت می‌کند و یک انقلابی ایجاد می‌کند یعنی مردم را دچار زحمت می‌کند و از این انقلابی هم که عرض کردم مقصودم این است که این مردمی که فرض بفرمایید ابادی مختلفه که صادر می‌کند اینها محدود می‌شوند و می‌ترسند و نمی‌توانند بکنند و ندارند که باج زاه بدهند و بعد بروند در گمرک بگیرند همه اینها را خوب است ملاحظه بفرمایید این یک نکته. نکته دیگر هم راجع به واردات است می‌خواستم عرض کنم که واردات هم بیش از این تحمل ندارد بدهد برای این که صادرات را وقتی برد باید جوازش را تهیه کند و بعد از نمی‌دانم تحصیل اسعار خارجی و اینها آن وقت بیاید و شما اجازه ورود یک جنسی را بهش بدهید و اجناس ورودی یک قیمت فوق‌العاده پیدا می‌کند و از این جهت هم شاید گران‌تر بشود دیگر اجناس واردی هم بنده تصور می‌کنم با این ترتیب تحمل مالیات زیادی ندارد برای این که اجناس واردی را شما محدود کرده‌اید و آن چیزهایی را فقط شما در نظر گرفته‌اید که ضرورت دارد برای مردم یعنی ضرورت زندگی دارد مثلاً چلوار برای پیراهن یا ململ را در خلیج فارس و خوزستان و سواحل می‌گیرند برای این که از گرما خودشان را حفظ کنند اگر در مملکت تهیه‌اش ممکن بود البته اجازه نمی‌دادید ململ وارد شود با چلوار وارد شود و اینها چیزهایی است که جزو ضروریات زندگانی اشخاص است آن وقت اینها بیش از این برش تحمیل بشود قیمتش گران‌تر می‌شود و این را باید فکر کرد که کی باید بدهد؟ یکی هم در موادی که بنده در این لایحه نگاه کردم دیدم که یک اشیائی برش مالیات وضع شده است که اینها اساساً جزو اشیاء ممنوع‌الورود است و الساعه ورودش به مملکت ممنوع است و مطابق قانون انحصار تجارت هیچ یک از اینها را اجازه ورود نمی‌دهند نمی‌دانم مثلاً پارچه‌های ابریشمی هیچ قسمتش به هیچ وجه اجازه ورود ندارد آب جو اجازه ورود ندارد مشروبات الکلی اجازه ورود ندارد مرباجات و شیرینی اینها هیچ کدام اجازه ورود ندارد صدورش را هم اگر می‌گویید که صادر می‌کنیم ما که خودمان می‌دانیم که ما یک همچو موادی نداریم که صادر کنیم آن صدوری‌ها را هم که می‌فرمایید در صادرات به عنوان جایزه پس می‌دهیم آبا در نظر دارید که برای اشیایی که ممنوع است اجازه ورود بدهید و
باج راه بگیرید؟ و بنده در قسمت واردات بعضی اقلامش را درست ملتفت نشدم که منظورتان چه چیز است و بالاخره می‌خواهم عرض کنم که واردات هم الان قیمتی که برایش هست مثلاً برای قند قند را که دولت به یک میزان معینی می‌فروشد دیگر تاب این نیست که یک من سه شاهی هم از بابت باج راه بدهد بنده تصدیق می‌کنم که از باب بودجه آن ممکن است یک نکسی وارد شود این را هم ممکن است انتقال بدهند ممکن است این را از راه دیگر تلافی کنند چون دیگر تحمل ندارد که این سه شاهی را هم بدهد قند و به حد اکثر خودش رسیده است. چلوار مثلاً ضرورت دارد برای مردم برای یک نفر فعله و من هم دو لازم است آن هم این را بخرد من هم باید بخرم آخر باید این را فکرش را کرد که او هم بتواند بخرد و این ذرعی صد دینار یا سه شاهی که از باج راه روی این می‌رود این را خودتان تصدیق بفرمایید که این برای مردم تأثیر دارد و در زندگانی مردم مؤثر است اگر در زندگانی بنده و حضرت عالی و چهارتای دیگر صد دینار و سه شاهی تأثیر نداشته باشد در زندگانی مردم و طبقه پست و بیچاره مؤثرتر است و همان صد دینار و سه شاهی تأثیر دارد برای او این بود که بنده تذکراً خواستم اینها را عرض کنم که نمی‌تواند و مشکل است.
رئیس کل تجارت- فرمایشاتی که آقای طهرانی فرمودند سه قسمت بود یک قسمت اول راجع به صادرات بود و می‌خواستند مسبوق بشوند که این جوایز مورد به مورد و مرتبه به مرتبه داده می‌شود به تاجر یا به هر جنسی؟ این یک مورد و سؤال‌شان بود و آیا این عوارضی که اخذ می‌شود در هر مورد مسترد می‌شود یا نه؟ اگر ماده مربوطه به این مطلب را درست تحت نظر گرفته بودید این سؤال را نمی‌فرمودید زیرا در آنجا اجازه داده شده است به ادارات مربوطه که نتیجه عمل و احتساب را در جزو عواید عمومی سالیانه می‌آورند و قصد این است که گمرک این عوارض را از صادرات بگیرد و اصل این است که به موجب تصویب‌نامه هیئت دولت جوایزی به صادرکننده داده شود ولی در عین حال گمرک هم این اجازه را دارد که ممکن است اگر یک زحمت زیادی داشت این عمل را نکنند و تصدیق می‌فرمایید که یک کار پرزحمتی را دولت موجب ندارد که اقدام بکند درست است که قانوناً مقرر است که بایستی این کار را نکند ولی در عین حال در طی عبارتی به دولت اجازه داده شده است حالا نتیجه عمل را باید به عواید عمومی بگذارند در قسمت این که آیا مورد به مورد داده می‌شود این را هم عرض می‌کنم که خیر به طور کلی پس از تصویب این قانون پیشنهادی خواهد شد به هیئت دولت و هیئت دولت یک تصویب‌نامه صادر خواهند کرد و این جوایز اجناس صدوری را روی وضعیت حاضره معین خواهند کرد که فلان جنس که مثلاً در بازار در خارجه رونق ندارد و قیمتش کم است و کرایه‌اش زیاد است و یا حمل و نقلش مشکل است عرض می‌شود یک تناسباتی در نظر می‌گیرند و یک جوایزی معین می‌کنند و آن جوایز منتشر می‌شود هم تجار می‌فهمند هم مالکین هم خریدار هم فروشنده و یک چیز دیگری نیست همه هم می‌فهمند و مورد به مورد هم به شخص هم به جنس داده می‌شود هر کس می‌خواهد باشد صادر کننده، گفته می‌شود هر کس دانه خشخاش صادر کرد آنچه عوارض ازش گرفته‌ایم مسترد می‌شود پسته که مثل زدند فرضاً در نظر گرفته می‌شود که بیست ریال عوارض ازش می‌گیریم نوزده قران و ده شاهی یا نوزده ریال و پنجاه دینار جایزه داده می‌شود یک من بیست ریال گرفته می‌شود به اسم عوارض صدوری و نوزده ریال جایزه دارد و از این قبیل چیزها خوب این به صادرکننده قالی و پسته جایزه داده می‌شود و از هر گمرک‌خانه که باشد به هر مقصدی که باشد به هر مملکتی که برود و صادر شود هیچ فرق نمی‌کند اختصاص به مورد هم ندارد سوءتفاهمات هم بعداز چندی در اثر عمل دولت و عمل گمرک مرتفع می‌شود و تجار و سایر مردم همه می‌فهمند که اشکالی نیست. این یک قسمت یک قسمت هم فرمودند
راجع به واردات که در واردات بعضی اجناس هست که قابل نیست که برش تحمیل یک عوارض بشود این را هم خواستم عرض کنم که وارداتی که مورد احتیاج عمومی است هیچ چیزی ما اضافه نمی‌کنیم الان بنده به آقای فهیمی مخبر محترم کمیسیون همین مذاکره را می‌کردیم که یک اشتباهی شده بود که اصلاح شد و آن این بود که نوشته شده بود اشیاء خرازی در موقع ورود یک من چهل ریال بدهد بعد بنده دقت کردم که سوزن و سنجاق و سگک و قزن قفلی و تکمه و اینها همه جزو اینها شده است و بعد توضیح دادم که این طور نیست و افتاده بود از جای خودش بر گرداندیم به وضع فعلی که یک من یک ریال باشد و همان یک من یک ریال را بدهند و به وضع فعلیش هیچ اضافه نخواهد شد یا قند و شکر همان وضعیت فعلی را خواهد داشت که هیچ افزوده نمی‌شود و همین طور چلوار و ململ و تنزیب و اینها که مورد احتیاج عامه است هیچ چیزی عوارض ورودش افزوده نمی‌شود ولی یک چیزهای پوبلین و فانتزی و این جور چیزها اگر ضمن اشیاء مجاز بود فرضاً اگر یک چیز زیادی هم اضافه شود خود حضرتعالی هم باید موافقت بفرمایید در قسمت سوم که موضوع سوم فرمایشات‌شان بود عرض کنم آن هم درست است اغلب این اجناس که اینجا ذکر شده ممنوع‌الورود است در ماده اول این قانون هم قید شده است که مطابق مقرراتی که در قوانین دیگر برای ورود و صدور پیش‌بینی شده اگر وارد شود یا صادر شود این اجناس باید این عوارض را بدهند ولی مسأله ممنوعیت و مجاز بون جنس ورودی در هر سال قابل تغییر و تبدیل است بسا هست که یک مملکتی یک طرفی یک مؤسسه یک کارخانه یک تجارت‌خانه می‌آید پیشنهاد می‌کند که اگر فلان جنس مرا قبول کنید که وارد مملکت‌تان شود من آن جنس صدوری شما را که اینجا هیچ مشتری ندارد در سال فلان مبلغ می‌برم و پول می‌دهم آن وقت دولت مطالعه می‌کند می‌بیند صرفه مملکت این است که برای این که این جنس صدوری که واخورده است صادر شود اجازه می‌دهد که فلان جنس وارد شود. الان من باب مثال عرض می‌کنم فاستونی نخی ورودی ممنوع است فاستونی نخی در (کنتژان) اسمی ندارد شاید تعجب هم بکند آقایان که فاستونی پشمی مجاز است و فاستونی نخی ممنوع است بعضی‌ها هم خیلی ایراد کردند ولی چرا ممنوع است برای این که یافتن آن در داخله شروع شده است و برای تشویق صنعتگرهای داخلی باید گفت فاستونی نخی که برای لباس روی مردانه و زنانه لازم است نباید بیاید ولی در عین حال هم آن قدر نباید ممنوع باشد که مثل پارچه ابریشمی حساب شود بنابراین دولت به موجب اجازه قانونی تصویب کرده است که اگر کسی گندم و جو و آرد صادر کرد می‌تواند فاستونی نخی بیاورد این برای این است که یک قدری گران بشود و صرف بکند که وارد شود در هر حال با این ملاحظاتی که یک قسمتش را به طور اجمال عرض کردم دولت همیشه مورد به مورد مراقب اجناس صدوری است و با توجهی که آقایان نمایندگان محترم دارند به صادرات تصور می‌کنم دولت هم همان اندازه یا بیشتر این توجه را دارد و اغلب وقت و اوقاتش صرف کارهای اقتصادی می‌شود چنانچه سایر ممالک دنیا می‌خوانید اخبار و جراید را که متوجه به کسب و تجارت هستند و هیچ وقت هم غفلتی نمی‌شود اگر هم در طی عمل اشتباهی خبطی شد در این ممنوع و مجاز بودن‌ها ممکن است آقایان تذکر بدهند چون در این قسمت‌ها که ما عمل نداریم تجربه کافی نداریم در طی عمل یک آزمایشی می‌کنیم سال به سال بر تجریه‌مان افزوده می‌شود بهتر می‌شود هر سالی که کنتژان نوشته می‌شود البته باید از کنتژان سال قبل بهتر باشد صحیح‌تر باشد و تمام نکات درش دقت شود.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است
بهبهانی- بنده در باب ململ پیشنهادی دارم
رئیس- بفرمایید
حاج محمدرضا بهبهانی- در باب ململ که آقای یاسائی فرمودند یک من سه قران نوشته‌اند یک ثلث مملکت محتاج هستند به این ململ باقی پارچه‌های نخی را یک من دو قران معین کرده‌اند و ململ را یک من سه قران بنده نمی‌دانم این چطور می‌شود؟
رئیس کل تجارت- همین طور که می‌فرمایید در راپورت این طور
اشتباهاً نوشته شده بود ولی حالا اصلاح شد ململ منی دو قران است و الان عوارضی که می‌دهند دو قران و سه عباسی می‌دهند ولی گذاشته شد دو قسمت دو ریال و اقای منشی هم که قرائت می‌فرمودند در همان قسمت دو ریالی قرائت فرمودند و حضرتعالی توجه نفرمودید.
جمعی از نمایندگان- کافی است
رئیس- پیشنهاد آقای رهنما
بنده پیشنهاد می‌کنم در قسمت دوم از ماده اول اصلاح ذیل به عمل آید:
اوراق و کتب و نقشه‌جات مطبوعه و انواع کاغذ و مقوای غیرمذکور در این صورت از مالیات راه معاف است.
رئیس- آقای رهنما
رهنما- در موضوع کتاب گویا با خود آقای وزیر مالیه بود مذاکره می‌کردیم یک حکایتی به نظر رسید و آن حکایت را برای آقایان نقل می‌کنم. می‌گویند یکی از رئیس‌الوزراهای انگستان بوده است یک مخالف و مبارزی در پارلمان داشته است این خیلی فکر کرده است که به چه رویه و به چه طوری به این شخص حمله کند رفته است پشت تریبون و گفته است که این آقا کتاب نمی‌خواند گویا این موضوع راجع به (بالدوین) بوده است و او هم می‌رود پشت تریبون و می‌گوید که تو توهین به یک ملت انگلستان می‌کنی که می‌گویی یک نفر انگلیسی هست که کتاب نمی‌خواند. موضوع کتاب که حالا متأسفانه یک جنس وارده است و بنده حالا باید از جنس وارده دفاع کنم و خیلی به مرود می‌دانم که دفاع کنم یک چیز حیاتی است برای مملکت کتاب یک چیزی نیست که حالا من بخواهم مزایای آن را بگویم یک فرد شاگرد مدرسه یک فرد وارد در اجتماع فارغ‌التحصیل یا لااقل با سواد این شخص باید مرتبط باشد با کتاب هر چه ما بخواهیم بر کتاب تحمیل کنیم تحمیلی است که به طور غیر مستقیم بر روح خودمان و بر فکر خودمان و بر زندگانی آتیه خودمان کرده‌ایم بنابراین ما نباید بگذاریم که کتاب معرض این قبیل تحمیلات واقع بشود. در چندی قبل آقای دشتی راجع به تصدیق صدور کتاب در مجلس شورای ملی مذاکره کردند و پیشنهادی دادند و تصویب هم شد گویا آن پیشنهاد را هم حالا عمل نمی‌کنند می‌گویند هر شخصی که می‌خواهد برای خودش کتاب وارد بکند مشمول این قسمت است ولی کتاب فروش‌ها اگر بخواهند وارد کنند اجازه نمی‌دهند چرا آقا؟ این که عطر نیست. کتاب فروش می‌خواهد کتاب را بفروشد یکی؟ کتاب خانه‌ها چقدرند در این مملکت من خیلی میل دارم در یک جلسه که صد نفر صدو پنجاه نفر هستند یک مرور خدایی و وجدانی بشود ببینند که در این صد و پنجاه نفر چند نفر کتاب می‌خوانند. با این عادتی که در ایران هست ما می‌خواهیم باز فشار بیاوریم و مالیات از آن بگیریم آقا این را من نمی‌فهمم. از انواع کتب و اوراق مطبوعه یک من بیست دینار و حالا هم آمدیم بذل و بخشش کرده‌ایم این را کم کرده‌ایم که شاید پیش مثلاً ده شاهی بوده است. بنده می‌خواهم بگویم که این ضرورت ندارد که کتاب را ازش مالیات بگیرند. آقای یاسایی اینجا یک چیزی فرمودند فرمودند که یک من خشخاش و یک من زعفران مگر یک قیمت دارد. آقا یک من کتاب و یک من جواهر مگر یک قیمت دارد. جواهر را شما می‌فرمایید ده ریال کتاب را هم همین طور. آن که می‌خواهد یک من جواهر وارد یا خارج کند این را آقا بکشید روی آن. یک من ده دینار یا بیست دینار را بکشید روی آن یک من جواهری که می‌خواهد بیاید وارد مملکت شود یا خارج شود. بکشید آقا روی تلگراف بکشید روی تلفن بکشید روی عطر روی گرامافون. بالاخره روی اوراق مطبوعه و روی کاغذی که برای این مملکت وارد می‌شود نکشید برای این که الان کتاب باید قسمت اسعار خارجی را تحمل بکند فرض کنید سابق بر این شما می‌خواستید یک روزنامه را آبونه شوید یا یک مجله را آبونه شوید از خارجه این مجله سه دلار بود فرض کنید سه دلار بود سه تومان یا سه هشت قران الان باید سه سه تومان بدهید باید نه تومان بدهید برای یک مجله و الان کدام مجله است که سه دلار باشد ما همیشه اصول را از نظر محو می‌کنیم ما اصول را باید
همیشه تعقیب کنیم ما از برای یک من خشخاش که از مملکت صادر می‌شود خیلی سینه می‌زنیم که صادر مملکت است این صادر مملکت چه فایده دارد جز این که پول گیر این مملکت می‌آید مگر پول یک عنوانی است برای ملل اگر یک کسی فقط پول داشت یک ملتی مثلاً دو میلیون فقط پول داشت این فایده دارد برای این ملت. اینها نیست آقا. اینها یک اشتباهاتی است که ما گاهی به حد افراط می‌کنیم. ما افتادیم به قسمت موضوع اسعار و قسمت صادرات تمام چیزهای‌مان متوجه این قسمت است یا صادر یا وارد اما فکر نمی‌کنیم که اسعار هم تأمین شد صادر هم شد یک ملتی هم شدیم که صد میلیارد هم پول گیر آوردیم اما ما یک ملتی باشیم که صدی پنج نفر یا ده نفر یا پانزده نفر باسواد یا خیلی بخواهیم تعارف کنیم صدی بیست باسواد داشته باشیم تازه چه فایده دارد. اینها حرف است آقا ما بایستی به مبادی و اصولی که انسانیت بهش احترام می‌کند به مبادی و اصولی که از میان قیافه‌ها رجال و بزرگان و مخترع و مکتشف و مؤسس پیدا می‌کند به آنها اهمیت بدهیم. بسیار خوب ما آمدیم مثلاً خیلی جدیت کردیم و صد هزار تومان صادر کردیم یکی از صادرچی‌ها تجارند برای آن تاجر البته خیلی خوب است ولی از نقطه‌نظر توده و مملکت و ملت چه فایده دارد این است که بنده پیشنهاد کردم که اوراق مطبوعه و کتب را هم آقایان موافقت بفرمایند که حذف شود ممکن است آقای وزیر مالیه یا آقای یاسایی بفرمایند این ضرر می‌زند بنده خواستم ببینم این چه قدر ضرر می‌زند؟ بیش از پانزده هزار تومان این مالیات است؟
دشتی- خیر آقا هزار تومان هم نمی‌شود.
رهنما- بیش از بیست هزار تومان است این بیست هزار تومان را آقای وزیر مالیه ممکن است روی گرامافون بکشند آقایان نمایندگان هم حاضرند می‌خواهند بکشند روی جعبه صوت بکشند.
کازرونی- گرامافون از مد افتاده است.
رهنما- عرض کنم خدمت‌تان ممکن است بگویند که مالیاتی را کم کردید. این هم یک حرفی است. آقای وزیر مالیه حالا فرمودند به آقای یاسائی که این مالیات این قدر زیاد است و ما حالا کمش کرده‌ایم یک من ده شاهی با هر چه قدر بوده این را ما کم کردیم ای امان حالا که ما آمدیم این را کم کرده‌ایم باز هم می‌گویید که نگیریم. بنده باز از ایشان تقاضا می‌کنم خود آقای وزیر مالیه یکی از آنهایی هستند که بنده این را عقیده دارم که با کتاب ارتباط دارند ایشان موافقت کنند این قسمت را این قسمت کسری را. اولاً بنده خیال می‌کنم که با این که این را حذف کنند این لایحه کسر پیدا نکند و اگر چنانچه کسر بکند در مواد بعدش جبران کنید این را. با کمال تأسف عرض می‌کنم در دوره پنجم مجلس یک تصمیمی گرفت راجع به کاغذ و کارخانه کاغذ آن که از بین رفت و دویست هزار تومانی که مجلس درست کرد از بین رفت و حالا کاری که از دست ما برمی‌آید این است که اینها را از این عوارض معاف کنیم. مثلاً شنیدم یک کتاب‌فروشی یکی از دیکسینرهایی که پیش چاپ شده بود و سابقاً می‌فروختند هفت هشت تومان حالا می‌فروشند بیست تومان. از او می‌پرسی برای چه؟ می‌گوید قسمت اسعار این طور است. مالیات راه این طور است مالیات گمرکی این طور است و بالاخره یک قسمت مشکلاتی در قسمت کتاب. چه کتاب‌هایی که ازخارجه می‌آید و چه کتاب‌هایی که در اینجا است فراهم می‌آید حالا بنده عرض می‌کنم اگر آقای وزیر مالیه موافقت می‌فرمایند بسیار خوب و الا خود آقایان نمایندگان مجلس رأی خواهند داد که صحیح است یا خیر.
وزیر مالیه- آقای رهنما باید تصدیق کنند که بیانات خیلی خوبی فرمودند (دشتی- خودشان که تصدیق دارند) خیلی خیلی خوب است درجای خودش ولی در جواب فرمایشات‌شان آن قسمتی را که باید جوابش را بگویم خودشان گفتند. آن چیزی را که باید در جوابشان بگویم که ما کم کردیم گفتند کتاب و کاغذ اینها خوب است اسباب تمدن است موجب ترقی است اینها البته صحیح است. می‌گویند تمدن ملل دنیا به تناسب مصرف کاغذ و صابون معلوم می‌شود. صابون را هم که ما می‌دانیم چه بلایی به سرش آورده‌ایم برای این این بلا را به سرش آوردیم که در مملکت خودمان بسازیم و انشاءالله کاغذ را هم در مملکت خودمان می‌سازیم. هر قدر کاغذ از خارجه وارد شود و تحمیلاتش زیاد باشد باعث این می‌شود که در این
مملکت به عمل بیاید ولی معذلک با این که کاغذ دلیل مخصوصی ندارد که کم شود ما باز کم کردیم و مقدار کلی هم کم کردیم از نصف هم کمتر شده است و شاید بیشتر از این اقتضا ندارد و البته به بودجه عمومی و فوائد عامه ضرر می‌خورد و این را هم باید آقایان توجه بفرمایند و یقیناً متوجه هستند همان قدر که کتاب خواندن آدم را به معرفت و تمدن سوق می‌دهد اگر از اینجا تا اصفهان و مشهد یا جای دیگر یک راه شوسه خوبی هم باشد این هم باعث مخالطه و معارفه مردم با هم و باز شدن راه تمدن است و این یکی از اسباب عمده تمدن است که راه‌ها صاف شود و ما زود به همدیگر برسیم علاوه بر این به آسایش ملت ما کمک دارد. تبریزی کرمانی را نمی‌شناخت رشتی شیرازی را و حالا الحمدالله در ظرف دو روز سه روز اهل مملکت همدیگر را می‌بیند و می‌شناسند اما در مسأله کتب خود کتب البته یک چیزی است که شاید عایدات زیادی نداشته باشد بنده حساب نکردم و شاید حساب بکنیم به قلم ده هزار و بیست هزار و پنجاه هزار برسد (دشتی- هشت صد تومان نمی‌شود) شاید هم نشود به قول ایشان کتاب‌خوان در مملکت کم است و بنده می‌ترسم این یک دلیلی بر علیه مقصود خود ایشان باشد برای این که اگر این خوشبختی را داشتیم که در مملکت کتاب خوان زیاد داشتیم ارزانی کتاب و زیادی کتاب کتاب‌خوان را زیاد نمی‌کند این یک حقیقتی است که ایشان در اینجا بیان فرمودند و از حقایق بزرگ مملکت است و تکلیف بنده نیست که خیلی مبالغه در کار بکنم ولی این را از جنبه شخصی عرض می‌کنم که با آب طلا باید نوشت این یکی از حتایق بتمامه بزرگ دنیا است در این مملکت اگر کتاب زیاد است کتاب کلاسیک زیاد است و از ده میلیون نفوس ایران اگر به قول ایشان صدی بیست باسواد داشته باشیم معنیش این است که یک کرور بلدند بخوانند ولی خیلی متأسفم و این تأسف بزرگی است زیرا شاید در این یک کرور صد نفر نباشد کتاب‌خوان. در مملکت کتاب خواندن رایج نیست و مردم کتاب نمی‌خوانند ولو این که یک شاهی بدهند ولی البته کتاب خواندن خیلی خوب است و یک کار بسیار مستحسنی است باید نوشت، گفت، بیان کرد تا مردم یکی از کارهای رایج را کتاب خواندن بدانند بنده یک حاشیه کوچکی را برای خیر عمومی مملکت اجازه می‌خواهم عرض کنم بنده چهال سال، پنج سال پیش از این که در این مجلس شرفه عضویت داشتم گاهی می‌رفتم در کتابخانه روزنامه تایمز لندن می‌آمد بنده آنها را می‌گرفتم می‌خواندم اجازه هم می‌دادند ببرم بخوانم یک قوت یکی از آقایان که شرف هم قطاریش را داشتم به من گفت که با این کارها باز فرصت می‌کنی اینها را هم بخوانی گفتم اگر من اینها را نخوانم و حضرتعالی هم نخوانید مثل ما مثل یک بقالی می‌شود که دکانش خیلی دایر است و صبح تا شام هر سرش را نمی‌تواند بخاراند صبح تا شام مشتری می‌اید و هر چه دارد می‌فروشد ولی از بس سرش شلوغ است وقت نمی‌کند که برود میدان جنس تازه بیاورد تمام جنسش تمام می‌شود و کارش کم می‌شود بنده هم هر چه نطق و آنچه که از قدیم داشتم تمام می‌شود اگر نروم از کتابخانه مال بیاورم آن وقت نطق‌ها چه می‌شود باید برویم از کتابخانه اطلاعات تازه به دست بیاوریم اگر این کار را نکنیم تکرار گفته‌ها می‌شود این پیشنهاد آقا که فرمودند و توضیح دادند که کتاب خواندن یک چیز خیلی خوبی است و ارزانی کتاب هم باعث زیاد کتاب خواندن می‌شود معذلک برای تقویت فرمایشات ایشان عرض کردم و جملة معترضه عرض می‌کنم که فرمودند که این مقدار را بگذارند جای دیگر برای این قسمت هم مخالفی نیست ولی ما این را حساب کرده‌ایم و جمع کرده‌ایم و حالا چون نمی‌دانم که عوائد کتاب چقدر می‌شود و اگر برداریم چقدر کسر می‌شود اگر یک پیشنهاد مثبتی بدهند (تنها جنبه منفیش نباشد) که آن مقداری که از این محل کسر می‌شود بر هر یک از مال‌التجاره دیگری که می‌دانند و یک جنس دیگری وضع بکند و ما هم هیچ مخالفتی نداریم خیلی هم ممنون می‌شویم.
رئیس- آقای رهنما فرمایشی دارید؟
رهنما- بلی
رئیس- اینجا آقای وزیر مالیه به من فرمودند که علاقه‌مندی دارند که این لایحه‌شان امروز بگذرد و همین طور هم گفته شد در فراکسیون و اگر پیشنهاد آقا قابل توجه
بشود لایحه می‌ماند و به تأخیر می‌افتد این است که دعوت می‌کنم آقایان را به توافق نظر.
دشتی- نماینده دولت قبول کند چیز مهمی نیست
وزیر مالیه- بله برای این که این لایحه بگذرد این نکته را هم توجه دادند بنده فقط کتاب را موافقت می‌کنم ولی این اوراق را نمی‌دانم چه چیز است چون ممکن است شکل هم بکشند و بیاورند و عکس هم بیاورند فقط کتاب را بنده می‌توانم قبول کنم و در قسمت‌های دیگر شاید بتوانیم که آنچه ذکر نشده بگنجانیم.
رئیس- آقای رهنما
رهنما- در این قسمت همین طور که آقای وزیر مالیه فرمودند از حسن نیت ایشان همین انتظار می‌رفت ما آنچه که حساب کردیم در مملکت مجموع کاغذ و کتاب هم عرض کردم برای چه مصرف به درد می‌خورد آن هم برای طبع کتاب است ما هر چه کار سعی کنیم که کتاب در اینجا طبع شود بهتر است یک وقت دیگر یک لایحه مطرح بود آقای یاسایی به بنده فرمودند که باید سعی کنیم که کتاب اینجا چاپ شود و تا ممکن است از خارج نگذاریم وارد شود کتاب هم آقا کاغذ است ما خیلی متأسفیم که آن موقعی که مجلس شورای ملی یک سرمایه برای کاغذسازی تهیه کرده بود آقای تقی‌زاده وزیر مالیه نبودند و اگر بودند نمی‌گذاشتند غیر از این مصرف به مصرف دیگری برسد و حالا هم یک همچو سرمایه خیلی مشکل است جمع شود آقا کاغذ وارد می‌شود برای کتاب‌های کلاسیک برای کتاب‌های ابتدایی برای کتاب‌های مفید ما نباید فقط برای کتاب‌هایی که اینجا طبع می‌شود باید یک کمکی بکنیم. بنابراین بنده خیال می‌کنم که اگر آقای وزیر مالیه با این پیشنهاد موافقت بفرمایند در اقلام بعد یکی از اقلامی که خودشان به نظرشان می‌آید این مقدار را زیاد کنند و ما هم موافقت می‌کنیم و تمام می‌شود و می‌رود و این را هم بنده مطمئنم که مقدار زیادی به عوائد این کار صدمه وارد نمی‌آید برای این که بیش از ده هزار تومان نیست مالیات راه کتاب‌ها مطابق حسابی که کردیم و احصائیه گمرکی را که دیدیم ده هزار تومان بیشتر نمی‌شود.
وزیر مالیه- آقا بنده در اشتباه بودم یعنی چون تمام استدلالات ایشان روی کتاب بود از این جهت موافقت کردم بنده به هیچ وجه نمی‌توانم با کاغذ موافقت کنم حتی ما زحمت زیاد کشیدیم یک من ده شاهی بود حالا چهار شاهی شده و اگر کاغذ حذف شود یک نکس زیادی وارد می‌آید کاغذ را بنده نمی‌توانم قبول کنم و حتی کتاب را هم به مسئولیت خودم قبول می‌کنم و البته این لوایح را می‌آوریم مشورت می:نیم ولی با کاغذ نمی‌توانم موافقت کنم.
رهنما- خوب با کتاب موافقت فرمودند بنده هم قناعت می‌کنم.
رئیس کل تجارت- اجازه می‌فرمایید؟ عرض می‌شود ک این پیشنهادی که آقای رهنما فرمودند در قسمت کتاب و قبول شد. آقای وزیر مالیه قبول کردند جایش اینجا نیست اگر بنا باشد معاف شود در قسمت ماده چهارم آنجا که گفته می‌شود اشیاء ذیل از مالیات راه در موقع ورود معاف خواهند بود آن وقت قسمت کتب هم در ردیف آنها باید باشد (صحیح است) چون قسمت صدور کتاب‌های قیمتی است کتاب‌های آنتیک و این جور چیزها است و معنی ندارد که معاف بشود کتاب صدوری نباید معاف بشود و مقصود حضرتعالی هم کتاب ورودی است نه صدوری و کتاب ورودی هم جایش در ماده چهارم است نه اینجا و در اینجا خواهش می‌کنم از پیشنهادشان صرف‌نظر بفرمایند و در آنجا پیشنهاد بفرمایند (صحیح است).
رئیس- حالا بگذاریم برای ماده چهار؟
رهنما- بلی بنده قبول می‌کنم.
رئیس- آقایانی که با ماده اول (آقای رهنما پیشنهادشان را تعلیق کردند و گذاشتند برای ماده چهار) موافقت دارند قیام فرمایند.
(عده زیادی قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود.
ماده دوم- دولت مجاز است در موقع صدور امتعه و اجناس محصول یا مصنوع داخله جایزه صدوری تا میزان مالیات راه که از جنس گرفته می‌شود به صادرکننده بپردازد مدت و میزان جوایز مزبوره و اجناسی که بر صدور آنها جایزه تعلق می‌گیرد بر طبق تصویب‌نامه هیئت وزرا تعیین و منتشر می‌شود.
تبصره- جایزه هر جنس صدوری از محل عوارضی که بر طبق این قانون به آن تعلق می‌گیرد پرداخته خواهد شد و دو اثر مربوطه مجاز خواهند بود که محاسبه عمل را به طریق فوق انجام داده عواید خالص را در دفاتر خود ثبت نمایند.
رئیس- مخالفی نیست. موافقین با ماده دوم قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده سوم قرائت می‌شود:
ماده سوم- اشیاء ذیل در ورود و صدور از تأدیه عوارض راه معاف خواهند بود.
الف- وسائط نقلیه
ب- آنچه به موجب بند دوم قانون مصوب لیلة اول اسفند ۱۳۰۷ از پرداخت حقوق گمرکی معاف است.
ج- مکاتیب و مراسلات.
د- اسباب سفر مسافرین.
هـ- اشیاء متعلق به اشخاص یا شرکت‌هایی که به موجب امتیازنامه از حقوق گمرکی و سایر عوارض و مالیات‌ها معافند.
و- نهال اشجار و نهال گل.
ز- مروارید به موجب قانون ۲۲ اردیبهشت ۱۳۱۱.
رئیس- آقای ناصری
ناصری- اینجا در ماده سوم در قسمت کاغذ و مراسلات مجلات هم باید اضافه شود.
رئیس کل تجارت- الان هم همین طور است مثل مکاتیب و مراسلات است مجلات هم ممکن است اضافه شود. مکاتیب و مراسلات و مجلات.
دشتی- کتاب را هم همین جا اضافه کنید.
رئیس کل تجارت- جایش اینجا نیست.
رئیس- نظر آقای مخبر.
مخبر- بلی موافقم.
رئیس- آقایانی که با مادة سوم با افزایش کلمه (مجلات) موافقت دارند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. مادة چهارم قرائت می‌شود:
ماده چهارم- اشیاء ذیل در موقع ورود از مالیات راه معاف خواهند بود:
الف- اشیایی که برای احتیاجات دربار سلطنتی از خارجه وارد می‌شود.
ب- اشیایی که برای تدارکات وزارت جنگ و امنیه لازم است بر طبق قانون ۲۰ آذر ۱۳۰۷
تبصره- اشیاء مزبور از حقوق انبارداری گمرکی نیز معاف خواهند بود.
ج- معافیت‌های قانونی مصوب ۷ دلو ۱۳۰۳ فقط برای مدتی که دو قانون تصریح شده است.
د- اثاثیه و ادوات و عوامل کار ایرانیان بی‌بضاعت در موقع بازگشت به ایران به موجب قانون ۱۵ آبان ۱۳۰۹
هـ- تخم پنبه نوع آمریکایی و نوع مصری.
و- لفاف و ظروف مال‌التجاره صادره از ایران در موقع بازگشت.
ز- مال‌التجازه ایرانی‌الاصل که در خارجه به فروش نرسیده در موقع بازگشت.
ح- گونی. کیسه و جوال لوازم باربندی.
مخبر- اجازه می‌فرمایید. اینجا در قسمت (ح) جوال و لوازم باربندی باید باشد یک (و) اضافه شود و یکی هم دو قسمت محذوف است که باید در آخر این ماده اضافه شود حالا عرض می‌کنم باید اضافه بفرمایید:
ط- ساروج و کچ و آهک و غیره مطابق قانون ۲۷ آذر ۱۳۰۵
ی- اشیاء مربوطه به دفع ملخ مطابق قانون ۶ اردیبهشت ۱۳۱۱.
رئیس کل تجارت- یک رقم دیگر علاوه می‌شود مطابق پیشنهادی که آقای رهنما فرمودند. کتب ورودی.
وزیر مالیه- دیگر ورودی نمی‌خواهد.
رئیس کل تجارت- دیگر ورودی نمی‌خواهد برای این که اول ماده هست.
یک نفر از نمایندگان- کتبی که ورودش مجاز است.
رئیس کل تجارت- این بدیهی است این نوع کتبی که در اینجا ذکر می‌شود کتبی است که ورودش مجاز است.
رئیس- آقایانی که با ماده چهارم با اصلاحاتی که از طرف آقای مخبر و دولت شد موافقت دارند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده پنجم قرائت می‌شود.
ماده پنجم- اشیاء ذیل در موقع صدور از عوارض راه معافند:
الف- تریاک بر طبق مقررات قانون انحصار دولتی تریاک مصوب ۲۶ تیر ۱۳۰۷
ب- شلتوک- برنج- گندم- جو- گل سرخ (اکسید دوفر)
مخبر- بعد از لفظ گندم و جو اضافه بفرمایید مطابق قانون ۹ شهریور ۱۳۰۹
ناصری- بنده هم پیشنهاد دارم اجازه می‌فرمایید
مخبر- لفظ آرد را هم اضافه بفرمایید.
رئیس- آقای ناصری پیشنهاد شما هم همین بود (ناصری- بلی) پس منظور شما هم حاصل شد. آقایانی که با ماده پنجم با اصلاحاتی که شد موافقت دارند قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. ماده ششم را اصلاح گردید آقای مخبر؟ (مخبر- بلی) قرائت می‌شود.
ماده ششم- عایدات حاصله از مالیات مقررة فوق توسط وزارت مالیه وصول و به طریق ذیل تقسیم می‌شود:
الف- صدی سه از کل عواید حاصله از این محل در هر سال به بودجه وزارت مالیه منتقل و برای مخارج ادارة متصدی وصول عوارض مزبور اختصاص می‌یابد.
ب- برای مؤسسات معارفی به عایدات عمومی منتقل می‌گردد ۲۶۰۶۶۰۷ ریال
ج- برای مؤسسات صحی به عایدات عمومی منتقل می‌گردد ۷۲۴۱۳۰ ریال
د- برای مؤسسات خیریه به اقساط ماهیانه در وجه خیریه‌های ولایات پرداخته می‌شود ۱۵/۸۷۸۸۰۰ ریال
هـ- در وجه بلدیه طهران برای اصلاحات اساسی و تعمیرات شهر سالیانه به شرط تصویب هیئت وزراء ۵۰۰۰۰۰۰ ریال
و- به بلدیه‌های ولایات برای اصلاحات اساسی و تعمیر سایر شهرها که به شرط تصویب هیئت وزراء تقسیم می‌شود ۳۰۰۰۰۰۰ ریال
ز- بقیه عایدات کلیتاً به ایجاد و تعمیر راه‌های شوسه اختصاص خواهد داشت.
رئیس- آقایان استحضار پیدا کردند از اصلاحی که در مادة ششم شد؟ (اظهار شد- بلی) نظر دولت و مخبر هم همین است؟
وزیر مالیه- بلی
مخبر- بلی صحیح است
رئیس- آقایانی که با مادة ششم به وضعی که قرائت شد موافقت دارند قیام فرمایند
(اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد ماده هفتم قرائت می‌شود.
ماده هفتم- مواد ۳ و ۴ و ۵ این قانون از تاریخ تصویب و سایر مواد آن یک ماه پس از تصویب به موقع اجرا گذاشته می‌شود و از تاریخ اجرای این قانون قوانین ۱۹ بهمن ۱۳۰۴ و ۱۳ مهرماه ۱۳۰۶ ملغی است و همچنین قانون پنجم ربیع‌الاول ۱۳۲۸ قمری و قانون ۱۳ میزان ۱۳۰۳ شمسی راجع به نواقل کماکان ملغی و مطالبه و وصول مالیات‌ها و عوارض ذیل کافی‌السابق منسوخ و موقوف‌المطالبه خواهد بود مگر مالیات‌ها و عوارضی
که به موجب قانون بلدیه‌ها مصوب ۳۰ اردیبهشت ۱۳۰۹ برقرار گردیده و اخذ می‌شود.
باج‌راه- سوق‌الدواب- قپان- میزان داری- میدان ولرد- دلالی اعم از دلالی تریاک و حیوان بر مال‌التجاره مالیات‌های مراتع و دواب- راهگذر- مالیات هوایی- کلیه عوارض تحمیلی پرارزاق و اجناس و سوخت اعم از زغال و هیزم و غیره فواکه. کلیة مالیات‌ها و عوارض بلدی و معارفی و خیریه و صحیه که توسط مأمورین مالیه و سایر مأمورین دولتی و مؤسسات معارفی و خیریه و صحیه و غیره از اهالی شهرها و قصبات یا از مال‌التجاره به شهرها وارد می‌شود یا از آنجا عبور می‌نمایند مأخوذ می‌شد و همچنین کلیه مالیات‌ها و عوارضی که دولت و افراد یا مؤسسات به هر اسم و رسم از مال‌التجاره یا وسایط نقلیه که به شهرها یا قصبات وارد یا از آنجا عبور می‌نماید یا خارج می‌شود یا در جاده‌های مملکت سیر می‌نماید دریافت می‌گردد.
مخبر- اینجا یک اصلاحی دارد. در سطر سوم از اول ماده بعد از ۱۳ مهرماه ۱۳۰۶ اضافه می‌شود: (و ماده ۲ قانون بلدیه‌ها مصوب ۳۰ اردیبهشت ۱۳۰۹) که او هم ملغی می‌شود چون در این جا ذکر شده سیصد هزار تومان و پانصد هزار تومان بلدیه‌ها یکی هم در آخر این نوشته شده است (دولت و افراد دریافت می‌گردد این عبارت می‌شود: (از طرف دولت و افراد یا مؤسسات دریافت می‌گردید) این طور می‌شود: همچنین کلیه مالیات‌ها و عوارضی که از طرف دولت و افراد یا مؤسسات به هر اسم و رسم از مال‌التجاره یا وسائط نقلیه که به شهرها یا قصبات وارد یا از آنجا عبور می‌نماید یا خارج می‌شود یا در جاده‌های مملکت سیر می‌نماید دریافت می‌گردید.
رئیس- آقای اعتبار
اعتبار- این ماده ۷ به نظر بنده تنظیمش بدجوری شده است و اصلاً یک جوری نوشته شده که می‌شود آن را همه جور خواند می‌شود هم بر له خواند هم بر علیه اینجا نوشته شده است: مواد ۳ و ۴ و ۵ این قانون از تاریخ تصویب و سایر مواد آن به یک ماه پس از تصویب به موقع اجرا گذاشته می‌شود و از تاریخ اجرای این قانون قوانین ۱۹ بهمن ۱۳۰۴ و ۱۳ مهرماه ۱۳۰۶ و قانون پنجم ربیع‌الاول ۱۳۲۸ قمری و قانون ۱۳ میزان ۱۳۰۳ شمسی راجع به نواقل کماکان ملغی و مطالبه و وصول مالیات‌ها و عوارض ذیل کمافی‌السابق منسوخ و موقوف‌المطالبه خواهد بود ولی دیگر ذیل ندارد و ذیل آن معلوم نیست کجا است بعد می‌رود و چند سطر بعد نوشته می‌شود باج راه و سوق‌الدواب و چه و چه اینها ذیلش است و حال آن که بهتر بود نوشته بود عوارض مذکور ذیل و در ذیل آن این عوارض نوشته شود و جمله (کمافی‌السابق منسوخ و موقوف‌المطالبه خواهد بود) بعد نوشته شود که روشن‌تر باشد و بعد هم در آخر ماده به نظر بنده از (و همچنین) زائد است و تمام این قسمت‌ها تا آخرش تصور می‌کنم در جمله بالا هست و باز دو مرتبه تکرار می‌شود و همچنین کلیة مالیات‌ها و عوارضی که دولت با افراد یا مؤسسات به هر اسم و رسم از مال‌التجاره یا وسائط نقلیه که به شهرها یا قصبات وارد یا از آنجا عبور می‌نماید یا خارج می‌شود یا در جاده‌های مملکت سیر می‌نماید دریافت می‌گردد. این می‌گردد هم باید می‌گردید بشود چون این جزء منسوخات است. این طور که نوشته شده است معلوم می‌شود که ما حالا این را منسوخ می‌کنیم و نمی‌خواهیم که دیگر بگیریم اصلاً دریافت نمی‌شد و این ماده قانون سابق است و عین عبارتش را آورده‌اند اینجا و به نظر بنده این جمله از (و همچنین الی آخر) باید حذف شود و این عوارض را هم یذل همان جملة اول که منسوخ و موقوف‌المطالبه خواهد بود بنویسیم.
وزیر مالیه- عرض کنم مطلب مهمی نیست و مثل اصلاح عبارتی می‌ماند ولی بنده می‌خواهم یک توضیحی راجع به املاء و انشاء عرض کنم بنده نمی‌دانم که این رویه از کجای دنیا اخذ شده که چند سال است معمول است بنده که نمی‌دانم در یک جای دنیا معمول باشد که این جور نوشته باشند چند وقت است در مملکت معمول
شده است که می‌نویسند وجوه ذیل بعد وجوه را می‌نویسند و در آخر بعد از وجوه نوشته می‌شود پرداخته می‌شود این ترتیب در هیچ جای عالم نه در فارسی قدیم نه فارسی جدید معمول نیست در زبان‌های دیگر هم بنده گمان نمی‌کنم معمول باشد می‌نویسند وجوه ذیل مثلاً در حق ورثه متوفی و اگر به قاعدة فرنگی‌ها هم بخواهیم عمل کنیم دو نقطه هم می‌گذاریم آن وقت آخر نوشته می‌شود پرداخته می‌شود در صورتی که اگر پشت ذیل آن مبالغ و آن ذیل نوشته شود غلط می‌شود باید اول مبتدی و خیر بیاید بعد از آن ذیل باید شروع بشود. آن تیکه آخر از (وهمچنین) را هم بنده حرفی ندارم و ممکن است حذف شود ولی همیشه اوقات آقایان توجهشان به محکم کاری است که هر چه که می‌خواهند گرفته نشود و مأخوذ نشود هر چه که بشود میل دارند محکم کاری بشود و این به قایده عامه است.
رئیس- آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی- عرض کنم در قانون ۱۹ بهمن ۱۳۰۴ عین این ماده که قانون پنجم ربیع‌الاول ۱۳۲۸ و ق انون ۱۳ میزان ۱۳۰۳ ملغی شده است هست بالاخره آن قوانین نسخ شده حالا دو مرتبه الغاء آنها یعنی چه قانونی که موجود نیست و در قانون سابق ملغی شده است حالا در این قانون بنویسیم که آن قانون ملغی است این معنی ندارد.
مخبر- خود آن قانونی که این قوانین را ملغی کرده است الان به موجب این قانون ملغی می‌شود آن وقت البته حضرتعالی که اهل عربی هستید می‌دانید که نفی در نفی موجب اثبات می‌شود (خنده نمایندگان) برای این که آن قوانین کاملاً و مثل سابق ملغی باشد اینجا مجدداً ذکر کردیم.
رئیس- پیشنهادی از آقای دکتر طاهری رسیده است. قرائت می‌شود:
دکتر طاهری- مسترد می‌دانم.
رئیس- رأی می‌گیریم.
ناصری- پیشنهاد آقای مؤید احمدی که این قسمت حذف شود چه شد؟
رئیس- به نظر بنده هم بقای این عبارت و هم حذفش مساوی است برای این که معهود است و معهود را تکرار می‌کنیم. آقایانی که با ماده هفتم موافقت دارند قیام فرمایند
(عده زیادی قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. مذاکره در کلیات ثانی است مخالفی نیست؟ (گفته شد- خیر) موافقین ورقه سفید خواهند داد (اخذ و تعداد آرا به عمل آمده شصت ورقه سفید تعداد شد)
رئیس- عده حضار در موقع اعلام رأی ۷۸ به اکثریت ۶۰ رأی تصویب شد. اسامی رأی دهندگان- آقایان: طباطبایی وکیلی- دبیر سهرابی- مؤید احمدی- مخبر فرهمند- محیط- مقدم- افخمی- مفتی- فزونی- حیدری- دکتر لقمان- صفاری- مسعودی- مژدهی- دکتر ملک‌زاده- میرزا صادق‌خان اکبر- دربانی- طالش‌خان- امیر دولتشاهی- دکتر عطاءالله‌خان سمیعی- ارگانی- بیات ماکو- حبیبی- حکمت- ساکنیان- دهستانی- تربیت- ملک‌مدنی- کازرونی- ثقه‌الاسلامی- محمدعلی میرزا دولتشاهی معتضدی- لیقوانی- باستانی- پیرنیا- دکتر شیخ ملک‌زاده آملی- خواجوی- میرزا محمدحسین نواب- اعتبار- لاریجانی- ایزدی- شریفی- دکتر سنگ- طباطبایی دیبا- دادور- موقر- معتصم سنگ- ارگانی- اقبال- دکتر طاهری- یونس آقا وهاب‌زاده- فهیمی- احتشام‌زاده- بوشهری- رهنما- وثوق- ناصری- وهاب‌زاده- هزار جریبی.
[۸- دستور و موقع جلسه بعد- ختم جلسه]
رئیس- اداره مباشرت اصرار دارد که در جلسه آینده ما لایحه تفریغ بودجه را در دستور قرار بگذاریم و این مسأله سبب شد که بنده را متذکر کرد که ما همین انتظار را داریم که با دست توانای آقای وزیر مالیه ما لوایح تفریغی بودجه‌های مملکتی را هم در مجلس شورای ملی ببینیم.
وزیر مالیه- چون تفریغ بودجه را فرمودید می‌خواستم برای استحضار خاطر آقایان عرض کنم که تفریغ بودجه تمام سال‌های گذشته عنقریب به مجلس تقدیم می‌شود.
رئیس- جلسه آینده سه‌شنبه ۱۵ شهریور سه ساعت قبل از ظهر دستور لایحه تفریغ بودجه مجلس شورای ملی
(مجلس یک ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- دادگر
تصمیم
قانونی
راجع به آقایان اسمعیل‌خان قشقایی و ناصرخان قشقایی
مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد که آقایان اسمعمیل‌خان قشقایی و ناصرخان قشقایی را دولت مورد تعقیب جزایی قرار داده و پس از تکمیل اکتشاف چگونگی مطلب مراتب را به استحضار مجلس شورای ملی برساند. تصمیم فوق در جلسه هشتم شهریورماه یک هزار و سیصد و یازده شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- دادگر
قانون
اصلاح قانون مالیات راه
ماده اول- از وزن غیر خالص کلیه مال‌التجاره که حق ورود و صدور آنها بر طبق قوانین جداگانه معین شده است عوارضی به عنوان مالیات راه به ریال طلا (صد یک پهلوی) مطابق صورت ذیل اخذ می‌شود:
۱- از اشیاء ذیل یک م (۶۴۰ مثقال) اخذ می‌شود:
قصیل- یونجه- کاه- علوفه- هیزم
خاک رس و شن و ماسه- خاک سرخ (اکسید دوفر) سنگ سفال- آهک گچ- آجر- طلا- نقره- حروف مطبعه. بطری
۲- از اشیاء ذیل یک من بیست دینار اخذ می‌شود
تخته- الوار- چوب- عناب- روناس
نمک طعام تصفیه نشده و سایر انواع نمک غیرمذکور در این صورت- نفت- بنزین- گازلین- بنزل- پارافین و سایر مواد نفتی غیرمذکور در این صورت- آهن- چدن- قلع- روی- حلبی- اشیاء آهنی- دست‌افزار- ماشین و قطعات مجزا و یدکی آن که مشمول قانون هفتم دلو ۱۳۰۳ نباشد- اقسام شیشه و شیشه لامپا و شیشه ساعت اشیاء ساخته شده از سیمان.
انواع کاغذ و پاکت و مقوای غیر مذکور در این صورت- اشیاء کاغذی مخصوص لفاف- اوراق و کتب و نقشه‌جات مطبوعه- الیاف نباتی غیر مذکور در این صورت.
۳- از اشیاء ذیل یک من پنجاه دینار اخذ می‌شود:
انواع غلات- بلغور- برنج- سیب‌زمینی
کزانگبین- ترنجبین
روغن ماشین و سایر روغن‌هایی که به کار چرب کردن می‌رود اعم از تصفیه شده یا نشده.
املاح شیمیایی غیر مذکور در این صورت.
قند و شکر.
۴- از اشیاء ذیل یک من یک ریال اخذ می‌شود:
انواع آرد نان غیرمذکور در این صورت- ماهی نمک سود
چای- بهدانه- قدومه- انقوزه- تخم پنبه- کنجد- درمنه- سقز- کتیرا- بزرک- رازک- خاکشی- رازیانه- کنجد- تخم کوچک- دانه خشخاش- تخم شاهدانه- نباتات طبی و بذر و ریشه گل و پوست نباتات و میوه‌های غیر مذکور در این صورت- سربش- خرما- مرکبات و فواکه- لیموی خشک- تمبر کچرات و هندی- قیسی- انجیر خشک- برگه زردآلو- سنجد- گردو- فندوق- بادام- هسته آلو- آلو بالو- بادام زمینی- بنه (اهلوک) و سایر انواع خشکبار غیر مذکور در این صورت.
شیره انگور- انواع خوشاب و کمپوت- روغن‌های نباتی غیر مذکور در این صورت.
پر طیور- تخم نوغان- پوست اغنام و احشام- روده- موم- صدف- شاخ و سم حیوانات- میشن تیماج- مواد حیوانی غیر مذکور در این صورت.
رشته کنف- نخ قند- طناب- انواع نخ غیر مذکور در این صورت.
حصیر- زغال چوب- انواع زغال‌سنگ- انواع رنگ‌های طبیعی و مصنوعی- لعاب‌های غیرالکلی- واکس- نمک مکلس- دوا ترکیبات شیمیایی غیر مذکور در این صورت- انواع کائوچو و رزین- برزنت- فنر- آلومینیوم- اشیاء ساخته شده از آلومینیوم- فلزات غیر مذکور در این صورت.
ماشین تحریر- لوازم و قطعات آلات تفریح- آلات و ادوات علمی و طبی و جراحی- عینک- اسباب ساعت- اسباب عکاسی و سینماتوگراف و تلفون و تلگراف و ادوات الکتریک- سوزن- سنجاق- سگک- دکمه معمولی- انگشتانه- قیچی- قلاب- الک- چوب پنبه- فتیله- پاشنه‌کش- اطو- طوری چراغ
آب معدنی و آب‌های گازدار مصنوعی.
ملزومات دفتری- کاغذ دیوار- اشیاء کاغذی
چینی- لامپا- کبریت- کاغذ سیکار- اسلحه و مواد محترقه غیر مذکور در این صورت.
فیروزه.
۵- از اشیاء ذیل یک من دو ریال اخذ می‌شود
نشاسته- آرد سیب‌زمینی- حیوانات- سبزی‌های تر و خشک- مواد لبنی- ماهی تازه یا یخ‌زده- کشمش- مویز- مغز هسته- مغز بادام- مغز گردو- زیره- سیاه دانه- قهوه بو نداده- انواع پخته- نمک طعام (تصفیه شده) ادویه و چاشنی غذا و انواع ترشی‌ها- نبات- مو- پشم- کرک- پنبه- کنف- زوت- خام گاو میش انواع پوست حیوانات غیر مذکور در این صورت.
برنج- سرب- مس- نیکل- اشیاء ساخته شده از قلع و سرب و روی- اشیاء ساخته شده از نیکل یا از برنج- ساعت (غیر طلا و نقره) بازیچه‌های عامی- تفنگ اسلحه شکاری- دوچرخه و سه‌چرخه بچه‌گانه.
قرمز دانه- مازوج- حنا- زدو- ثعلب- کندر- اشتک و سایر انواع صمغ- لعاب‌های بی‌الکل پشم رشته نخ خیاطی- نوار- بند کفش- بند جوراب- بند شلوار
شمع- چلوار- ململ- تنزیب- چیت- باسمه ملون- کفش چرمی- زین برک- و اشیاء سراجی- آینه بلور- لنتر- شمع- فندک و سایر اسباب تدخین- اجناس و مواد دخانیه غیر مذکور در این صورت.
۶- از اشیاء ذیل یک من سه ریال اخذ می‌شود:
انواع فاستونی نخی- پارچه‌های بافته شده با نخ فرنگی و سایر منسوجات غیر مذکور در این صورت.
۷- از اشیاء ذیل یک من چهار ریال اخذ می‌شود:
بیسکویت- ماکراونی و سایر اقسام خمیر خوراکی- شیر محفوظ در قوطی- قهوه بو داده- روغن زیتون- عصیر یا آب فواکه و مرکبات (غیرالکلی) گلاب.
مخمل نخی- منسوج کنفی- منسوج کتانی- منسوج نخ و علف- منسوج نخ و پشم- انواع شال- منسوج پشمی و مویی غی رمذکور در این صورت.
اسباب و آلات ورشو- گرامافون- صفحه گرامافون- آلات تفریح غیر مذکور در این صورت.
اغنام (هر رأس)
۸- از الاغ هر رأس شش ریال اخذ می‌شود
۹- از تریاک یک من هشت ریال اخذ می‌شود
۱۰- از اشیاء ذیل یک من ده ریال اخذ می‌شود
نان قندی- انواع کنسرو- انواع شیرینی و حلوبات- انواع مربا- انواع شربت- کاکائو- شکلا.
آب‌جو- مشروبات طبی- زعفران.
پیه- روغن حیوانات (غیر از مواد لبنی)
کلاه- چتر- عصا- کالوش- صابون- سایر لوازم نظافت و آرایش و ترکیبات آن. اسباب سفر- ورق بازی- سیگار و سیگارت- کاغذ و پاکت و مقوای لوکس.
مخمل پشمی- مخمل ابریشمی- مخمل پشم و نخ- منسوج ابریشمی غیر مذکور در این صورت.
منسوج کش‌باف- منسوج نخ و ابریشم- ملبوس دوخته- یقه- کراوات- پاپیون- گلابتون اصل- دگمه‌های لوکس- قزنقفلی و اسباب علاقه‌بندی غیر مذکور در این صورت.
پارچه‌های کائوچو شده- لعاب‌های الکی.
اشیاء ساخته شده از چوب- اشیاء ساخته شده از مس- اشیاء سفالی لعابدار- اشیاء خاتمکاری شده اشیاء کنده‌کاری- نقره زرگری شده- آلات موسیقی غیر مذکور در این صورت- قطعات آلات موسیقی
گاو و حیوانات غیر مذکور در این صورت (هر رأس)
۱۱- از اشیاء ذیل یک من بیست ریال اخذ می‌شود
ابریشم- پیله- ابریشم مصنوعی- تخم‌مرغ- خاویار- عسل- گوشت (پخته یا خام)- پسته- زیرپیراهنی- زیرشلواری- جوراب نخی- جوراب پشمی- دستکش- کفش- گیوه- صابون عطری- عطریات و پودر- کلیه اشیاء بدلی اعم از احجار و جواهر و مروارید و غیره- منسوج قلاب‌دوزی شده- منسوج پولک‌دوزی شده- پارچه گلابتونی پارچه صمغی- پارچه نمدی- انواع منسوجات و پارچه‌های غیر مذکور در این صورت.
توری نخی
قالی- گلیم- زیلو- نمد.
احجار کریمه- جواهرات- اشیاء زرگری شده- ساعت طلا و نقره.
اشیاء صنعتی- کلکسیون- اشیاء زیرخکی و کهنه- کتب قدیمه- تمبر پست- تابلو- جار- چلچراغ پیانو- الکل تقلیبی
شتر و اسب و مادیان و قاطر و گاومیش (هر رأس)
۱۲- از اشیاء ذیل یک من سی ریال اخذ می‌شود:
توری ابریشمی- انواع الکل و شراب و سایر مشروبات الکلی غیر مذکور در این صورت.
۱۳- از اشیاء ذیل یک من چهل ریال اخذ می‌شود:
ملبوس دوخته کش‌باف- دستمال نخی- دستمال ابریشمی- توری قلاب‌دوزی شده- سایر اشیاء خرازی و سایر مصنوعات غیرمذکور در این صورت.
۱۴- از اجناس و اشیائی که تحت هیچ یک از عناوین مذکوره در این صورت نیامده یک من ریال اخذ می‌شود.
تبصره ۱- محصول و اشیایی که به طور کاپوتاژ از یک سر حد خارج و از سر حد دیگر وارد ایران می‌شود از عوارض راه معاف است و از آنچه به طور ترانزیت از خاک ایران می‌گذرد مالیات راه فقط یک مرتبه در موقع ورود اخذ خواهد شد.
تبصره ۲- چهارپایانی که موقتاً به ایران داخل یا از آنجا خارج می‌شوند از پرداخت عوارض مذکور در این قانون معاف خواهند بود فقط در ازای پلاک یا مهر مخصوصی که برای آنها معین می‌شود دو ریال در اولین دفتر گمرکی ایران دریافت می‌شود و مادام که علامت تشخیص را دارند چیزی از آن بابت دریافت نخواهد شد ولی از بار و مال‌التجاره که به وسیله این قبیل دواب حمل می‌شود مطابق این قانون مالیات راه اخذ خواهد شد.
تبصره ۳- مالیات‌های مذکوره در فوق یک مرتبه در موقع ورود یا خروج دریافت می‌شود دیگر به عنوان عوارض راه هیچ گونه حقوق و عوارضی در بین راه و شهرها از بار و مال‌التجاره دریافت نخواهد شد.
ماده دوم- دولت مجاز است در موقع صدور امتعه و اجناس محصول یا مصنوع داخله جایزه صدوری تا میزان مالیات راه که از جنس گرفته می‌شود به صادرکننده بپردازد مدت و میزان جوایز مزبوره و اجناس که بر صدور آنها جایزه تعلق می‌گیرد بر طبق تصویب نامه هیئت وزرا تعیین و منتشر می‌شود.
تبصره- جایزه هر جنس صدوری از محل عوارضی که بر طبق این قانون به آن تعلق می‌گیرد پرداخته خواهد شد و دوائر مربوطه مجاز خواهند بود که محاسبه عمل را به طریق فوق انجام داده عوائد خالص را در دفاتر خود ثبت نمایند.
ماده سوم- اشیاء ذیل در ورود و صدور از تأدیه عوارض راه معاف خواهند بود.
الف- وسائط نقلیه.
ب- آنچه به موجب بند دوم قانون مصوب لیله اول اسفند ۱۳۰۷ از پرداخت حقوق گمرکی معاف است.
ج- مکاتیب و مراسلات و مجلات.
د- اسباب سفر مسافرین.
هـ- اشیاء متعلق به اشخاص یا شرکت‌هایی که به موجب امتیازنامه از حقوق گمرکی و سایر عوارض و مالیات‌ها معافند
و- نهال اشجار و نهال گل.
ز- مروارید به موجب قانون ۲۲ اردیبهشت ۱۳۱۱
ماده چهارم- اشیاء ذیل در موقع ورود از مالیات راه معاف خواهند بود:
الف- اشیایی که برای احتیاجات دربار سلطنتی از خارجه وارد می‌شود.
ب- اشیایی که برای تدارکات وزارت جنگ و امنیه لازم است بر طبق قانون ۲۰ آذر ۱۳۰۷
تبصره- اشیاء مزبور از حقوق انبارداری گمرکی نیز معاف خواهند بود.
ج- معافیت‌های قانونی مصوب ۷ دلو ۱۳۰۳ فقط برای مدتی که در قانون تصریح شده است.
د- اثاثیه و ادوات و عوامل کار ایرانیان بی‌بضاعت در موقع بازگشت به ایران به موجب قانون دهم آبان ۱۳۰۹
هـ- تخم پنبه نوع امریکایی و نوع مصری.
و- لفاف و ظروف مال‌التجاره صادره از ایران در موقع بازگشت.
ز- مال‌التجاره ایرانی‌الاصل که در خارجه به فروش نرسیده در موقع بازگشت.
ح- گونی- کیسه و جوال و لوازم باربندی.
ط- اشیاء مربوطه به دفع ملخ مطابق قانون ۶ اردیبهشت ۱۳۱۱
ی- کتب.
ماده پنجم- اشیاء ذیل در موقع صدور از عوارض راه معافند:
الف- تریاک بر طبق مقررات قانون انحصار دولتی تریاک مصوب ۲۶ تیر ۱۳۰۷
ب- شلتوک- برنج- گند مو جو (مطابق قانون ۹ شهریور ۱۳۰۹) آرد- گل سرخ (اکسیدوفر)
ج- سارو و گچ و آهک و غیره مطابق قانون ۲۷ آذر ۱۳۰۵
ماده ششم- عایدات حاصله از مالیات مقرره فوق توسط وزارت مالیه وصول و به طریق ذیل تقسیم می‌شود:
الف- صدی سه از کل عوائد حاصله از این محل در هر سال به بودجه وزارت مالیه منتقل و برای مخارج اداره متصدی وصول عوارض مزبوره اختصاص می‌یابد.
ب- برای مؤسسات معارفی به عایدات عمومی منتقل می‌گردد ۲۶۰۶۶۰۷ ریال
ج- برای مؤسسات صحی به عایدات عمومی منتقل می‌گردد ۷۲۴۱۳۰ ریال
د- برای مؤسسات خیریه به اقساط ماهیانه در وجه خیریه‌های ولایات پرداخته می‌شود ۱۵/۸۷۸۸۰۰ ریال
هـ- در وجه بلدیه طهران برای اصلاحات اساسی و تعمیرات شهر سالیانه به شرط تصویب هیئت وزراء ۵۰۰۰۰۰۰ ریال
و- به بلدیه‌های ولایات برای اصلاحات اساسی و تعمیرات سایر شهرها که به شرط تصویب هیئت وزراء تقسیم می‌شود. ۳۰۰۰۰۰۰ ریال
ز- بقیه عایدات کلیه به ایجاد و تعمیر راه‌های شوسه اختصاص خواهد داشت.
ماده هفتم- مواد ۳ و ۴ و ۵ این قانون از تاریخ تصویب و سایر مواد آن یک ماه پس از تصویب به موقع اجرا گذاشته می‌شود و از تاریخ اجرای این قانون قوانین ۱۹ بهمن ۱۳۰۴ و ۱۳ مهرماه ۱۳۰۶ و ماده ۲ قانون بلدیه‌ها مصوب ۳۰ اردیبهشت ۱۳۰۹ ملغی است و همچنین قانون پنجم ربیع‌الاول ۱۳۲۸ قمری و قانون ۱۳ میزان ۱۳۰۳ شمسی راجع به نواقل کماکان ملغی و مطالبه و وصول مالیات‌ها و عوارض ذیل کمافی‌السابق منسوخ و موقوف‌المطالبه خواهد بود مگر مالیات‌ها و عوارضی که به موجب قانون بلدیه‌ها مصوب ۳۰ اردیبهشت ۱۳۰۹ برقرار گردیده و اخذ می‌شود.
باج‌راه- سوق‌الدواب- قپان- میزانداری- میدان ولرد- دلالی اعم از دلالی تریاک و حیوان
و مال‌التجاره و مالیات‌های مراتع و دواب- راهگذر- مالیات هوایی- کلیه عوارض تحمیلی بر ارزاق و اجناس و سوخت اعم از زغال و هیزم و غیره- فواکه. کلیة مالیات‌ها و عوارض بلدی و معارفی و خیریه و صحیه که توسط مأمورین مالیه و سایر مأمورین دولتی و مؤسسات معارفی و خیریه و صحیه و غیره از اهالی شهرها و قصبات یا از مال‌التجاره که به شهرها وارد می‌شود یا از آنجا عبور می‌نمایند مأخوذ می‌شد و همچنین کلیه مالیات‌ها و عوارضی که از طرف دولت و افراد یا مؤسسات به هر اسم و رسم از مال‌التجاره یا وسایط نقلیه که به شهرها یا قصبات وارد یا از آنجا عبور یا خارج می‌شود یا در جاده‌های مملکت سیر می‌نماید دریافت می‌گردید.
این قانون که مشتمل بر هفت ماده است در جلسه هشتم شهریور ماه یک هزار و سیصد و یازده شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- دادگر