مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۱۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۱۴
مذاکرات روز یکشنبه ۱۸ جمادی الاولی ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز شنبه ۱۷ آقا سید محمد تقی قرائت کردند.
آقا میرزا ابراهیم – دیروز مذاکرات از اغتشاشات زنجان بمیان آمده بود و بنده حاضر نبودم چون وزارت داخله گفته بودند که وکیل زنجان بیاید که مذاکره شود واقدامات لازمه بعمل آید بنده رفتم با معاون وزارت داخله ملاقات شده گفتند شما بروید هر طوری که صلاح میدانند در تامینات آنجا اقدام نمایید بعد بما هم اطلاع بدهید تا اقدامات لازمه از طرف وزارت داخله بعمل بیاید بنده رفتم در تلگراف‌خانه عامه علما و اشراف و امرا و اعیان را عصر به تلگراف خانه خواستم که حاضر شوند عصر اشرف الدوله، نظام‌العلما و آقا محمدآقا و چند تن دیگر هم اتفاقا حضور یافته مخابرات لازمه بعمل آمد معلوم شد این اقدامات از طرف اشرار بود و بهیچوجه از طرف علما واعیان اقدامی نشده بنده سعدالسلطنه را نمی‌شناسم در پانزدهم شهر ذی حجه بنده بطهران آمدم او هم در هفدهم آن ماه حرکت کرد بهیچوجه ملاقاتی هم نشده در این مدت بطور خوشی بنده آنجا را نگهداری کردم که تاکنون از طرف زنجان که عرض شکایت بانجمن عرایض نرسیده از هر طرفی اظهاری شده بنده بطور ملایمت بتوسط قلم رفع کردم که همیشه با هم بودند ولی این چند روزه بعضی از مفسدین از اینجا این فتنه را کرده‌اند که زحمات شش ماهه بنده به هدر رفته
اینک تلگرافاتی که مخابره شد قرائت می‌شود مطلب تا اندازه معلوم خواهد شد قرائت شد قریب باین مضمون بود:
- حضور اتابک اعظم اجمالا عرض می‌شود مشروحا از قراری است که سابقا عرض شده از طرف حکومت اقدامی برخلاف نشده نه دختر از کسی کشیده شده و نه ظلمی واقع شده حکومت با کمال خوبی رفتار کرده فقط بواسطه کمی گندم قدغن شده بود حمل نشود چند نفر از سادات خواستند ببرند نگذاشتند فردای آن روز یک نفر سید بشیر نام را که آدم آخوند ملاقربانعلی بود حکومت گرفته کتک زد جمعی با توپچی و اشرار صبح به بازار ریخته بازار را بسته بعد بدارالحکومه ریخته محبوسین را خلاص و دارالحکومه را خراب و اموال حکومت را به غارت برده بعد دو نفر سید و دو نفر توپچی حکومت را گیر آورده و سه زخم منکر بحکومت زده یک نفر فراش او را خانه وزیر برده یک ساعت بعد خبردار و بخانه وزیر ریخته وزیر فوری حکومت را درشکه نشانیده بیرون شهر برده عصری جمعیت متفرق دیگر آنچه اتفاق افتاده محرک آنها از تهران سید سلطانیه و مظفرالدوله بوده محرک ولایتی را خود آقا شیخ ابراهیم میدانند واز اهل شهر کسی نبوده مگر آقا میرزا هاشم ضیاء لشکر تا حال چنین اقدامی نشده که حاکمی را اینطور اهانت نمایند تا احقاق حق نشود و اشرار اخراج نشوند لابدیم خارج شویم هشت ماه است موزکانچیان مظفرالدوله چند نفر تاجر را زخم زدند بعرض رسید اقدامی نشد اسعدالدوله مشغول جمع آوری غارت شده‌ها است شمشیر جواهر نزد همان سید بشیر بوده انجمن بواسطه این اغتشاشها تعطیل شده.
- در خصوص وکیل صراحتا عرض می‌کنم وکیل ما آقا شیخ ابراهیم و مقبل لشکر است و غیر از این دو نفر کسی را وکیل نمیدانم هر گاه سلطانیه خود را به وکالت قلم دهد ما وکیل خود را خواهیم خواست و آنی هم راحت نخواهیم ماند آقای میرزا ابوالمکارم و آقای شیخ الاسلام همه حاضرند مسعودالملک در سلطانیه مشغول معالجه بودند حال حکومت بسیار منقلب و چهار استخوان از سر او بدر آوردند مرتکب دو نفر توپچی و چهار نفر از سادات و بستگان آخوند بودند هر چه حکومت التماس کرده که به مال قناعت نمایند راضی نشده گفتند: آخوند گفته‌اند ترا بکشیم.
آقا میرزا علی نقی- جناب آقا شیخ ابراهیم سه ماه است از بابت زنجان گفتگو کردند و هیچ جلوگیری نشد.
حاجی سید باقر- این اعتبارنامه‌ها چه ضرر دارد دراین مجلس خوانده شود و معلوم گردد.
رئیس - تمام اعتبارنامها مثل یکدیگر است محض خواندن در اینجا توضیح نمی‌شود باید انجمنی تشکیل شود تا صحت و سقم آن معلوم شود.
آقا سید حسین – باید این اعتبارنامها مطابق نظامنامه انتخابات باشد هر کدام موافق باشد باید قبول و هر کدام مخالف باید رد کرد.
احسن الدوله – مدتی است که این قرائت اعتبارنامها را بانجمن عرایض رجوع کرده‌اند بنده سربسته عرض می‌کنم هیچکدام آنها را اطمینان ندارم مادامی که واسطه در این مملکت در کار است هیچکاری از پیش نخواهد رفت.
آقا سید محمد تقی – در مسئله انتخابات هیچ وقت باید ملاحظه در کار نباشد.
آقا سید مهدی – یک روز اعتبارنامها را ملاحظه کردیم تمام مسجل و خوش خط بود از کجا ممکن است تشخیص صحت و سقم آن در صورتی که باحوال صاحبان امضاء بصیرتی نیست واز اینها گذشته آزادی نداریم که بگوییم این اعتبارنامه صحت ندارد.
رئیس - این گفتگوها زیاد است از این اعتبارنامه‌ها معدودی صحیح است باقی با نظامنامه مطابق نیست اگر بخواهیم سخت گیری نمیایم باید دوباره انتخاب شود ولی ما قناعت کردیم که هر اعتبارنامه که مخالف پیدا کرد او تحقیق شود.
آقا سید محمد تقی – آقا شیخ ابراهیم که وکیل هستند بموجب امهار نظار حال ببینیم همان نظار این اعتبارنامه آقا را مُهر کرده‌اند یا نه.
سیدالحکما – انجمن عرایض چه تقصیر دارد هنوز کسی تصدیق اعتبارنامه او را نکرده است و وکالت او در مجلس رسمیت پیدا نکرده او تقصیری کرده چه ربطی به دیگران دارد.
آقا سید محمد تقی – اگر اینطور باشد ایراد بر انجمن عرایض وارد است که در این مدت چرا رسیدگی نمی‌شود که تکلیف معلوم شود.
سیدالحکما- عده کم بوده است که رسیدگی شود و از آن گذشته اعتبارنامه این آقا را ما تصدیق نکردیم و اهمیت پیدا نکرد که داخل مجلس شده.
وکیل التجار – اگر بنا باشد از روی نظامنامه ملاحظه شود خیلی اسباب زحمت خواهد شد زیرا که مردم اول کار درست ملتفت نبودند پس همانطور که رئیس فرمودند باید ساکت باشیم تا وقتی که معارض پیدا شود.
احسن الدوله – چون مطالب باینجا رسید عرض می‌کنم ما این زحمت را قبول کرده و باستحضار مجلس کمیسیونی تشکیل داده رسیدگی می‌نماییم ولی کارتی طبع شود که پس از تصدیق اعتبارنامه از انجمن آن کارت داده شود که وکیل داخل مجلس شود.
اسدالله میرزا – عاقبت معلوم نشد وکیل دوم زنجان کی است اگر مقبل لشکر است که آدم صحیحی است ولی ببینیم آن وکیل سابق معزول شده که ایشان بجای او می‌آیند.
رئیس - تا حال معلوم نبود ولی حالا که معلوم شد پس باید مقبل لشکر بیاید.
شیخ حسین – از روز انعقاد این مجلس تاکنون یک طایفه بما مدعی بودند که ظالمین و مستبدین بودند یک عده هم هستند که ظالم نیستند ولی ساده هستند و بواسطه نوشتن پاره مطالب در روزنامجات پاره خبطها می‌شود سابقا عرض کردم یک انجمنی تشکیل شود برای مجازات روزنامه نویسها که جلوگیری شود.
رئیس - قرار شد از طرف وزارت علوم قانونی نوشته شود بمجلس فرستاده شود.
آقا سید حسن تقی زاده – بنده و جمعی که در کمیسیونها عضویت داریم و بنده اصرار داشتم بر اینکه در اوقات انعقاد مجلس کمیسیونها موقوف باشند و بیایند مجلس محض اینکه صحبتهای عمده مطرح شده و کار از پیش برود حالا می‌بینیم اوقات این مجلس به اهمال می‌گذرد وکاری هم از پیش نمی‌رود آن روز عرض کردم عمل نان گوشت باید در بلدیه درست شود گفتگوی فوج سیلاخور وغیره باید در عدلیه ختم شود وقت اینها باشد قریب هشت ماه است این مجلس منعقد شد. بعقیده بنده هفت ماه آن بهدر رفته زیرا که خیلی از مطالب مطرح مذاکره شده و مدتی وقت مجلس صرف شده ولی بدون حصول نتیجه از میان رفته مثل اینکه چند روز مجازات راشی و مرتشی مطرح شد و همینطور ماند گمانم این است هر گاه به ترتیب صحیح مرتب شود همین کمیسیون عرایض هم بکار خواهد چسبید و مجلس منحصر خواهد شد کارش بخواندن قوانین و نتیجه کمیسیونها حال خوب است مقرر فرمایید یک انجمن تحقیق برای اعتبارنامه‌ها یک انجمن برای تظلمات عمومی تشکیل شود که باسم آن انجمن امنیت ولایات باشد و در آن انجمن معاون وزارت داخله حاضر باشد که هر وقت یک مطلبی مطرح شود بدون فاصله جواب بدهند.
رئیس التجار – مطالب جناب تقی زاده صحیح است اینکه میگویند مطالب بوزارت خانها رجوع شود همین مسئله روزنامه هارا بهر جا میگویند میگویند هنوز قانون آن نوشته نشده.
رئیس - مطلب جناب تقی زاده اختصاص بروزنامه‌ها ندارد مطلب کلی است در این که کمیسیون جدا باید تشکیل شود مطلب صحیحی است.
رئیس التجار – ما باید حواس جمع داشته تا بمطالب رسیدگی کنیم جراید حواسی برای ما نمی‌گذارند اینطور که می‌نویسند اسباب زحمت خواهد شد اگر توقیف نشود مخالف مقصود است اگر توقیف نشود جلوگیری هم نشود اسباب زحمت خواهد شد.
شیخ حسین – من وکیل سی کرور هستم متدین هم هستم امروز از اینجا حرکت نمی‌کنم تا مجازات روزنامه‌نویسها معین شود هنوز اینها آزادی ندارند اینطور می‌نویسند باید از وزارت علوم خواست که جلوگیری شود.
حاج عبدالحسین شهشهانی – روزنامه بمنزله حس مشترک است نسبت بسایر حواس در وجود مملکت اگر بنا شد روزنامه توقیف شود سایر حواس مختل و بی نتیجه می‌ماند ولی چیزی که هست باین حقیقت روزنامه را داشته باشد خوب را خوب و بد را بد بنویسد تا مردم مشتبه بشوند بهر مطلبی که نسبت می‌دهند هر گاه از عهده اثباتش برایند باید به طرف مقابل مجازات شود والا باید آنها مجازات شوند عجالة باید وزیر علوم جلوگیری کند مادامیکه قانون نوشته نشده ملاحظه شود چیزی که برخوردن بکسی باشد ننویسند.
شیخ حسین – اگر باین ترتیب که روزنامه‌ها بوزیر و غیر وزیر هرچه می‌خواهند بنویسند جلوگیری نکنیم بدولت و ملت خیانت کرده‌ایم.
آقا سید جعفر – روزنامه آینه ملی است فرق ما بین وزیر و بقال نیست باید هر چه را می‌بینید بنویسید شما هنوز از وزرا رعب دارید در این صورت چطور در این مجلس نشسته‌اید البته هر چه را یقین کرد باید بنویسند هر گاه از عده اثبات آن برآمد خدمتی بما کرده والا مجازات شود
در این خصوص مذاکرات زیاد بمیان آمد حاجی میرزا علی آقای تبریزی نطق مفصلی ایراد نمود قریب بدین مفاد که آنچه را روزنامه نویس می‌نویسد یا ناطق نطق می‌کند نسبت آن یا بعموم است مثل این که گفته شود هر فروشنده دزد است یا به بعض است در این صورت هم تا نسبت ببعض معین داده شده مثل این که فلان کس باسم دروغگو است یا نسبت ببعض بدون تعیین است مثل این که بعضی از فروشنده‌ها کم بفروشند در این حال تمام این نسبتها را یکی نباید فرض کرد هر گاه نسبت بعموم داد باید تحقیق شود و اثبات کند و همچنین هر گاه نسبت را به بعض معین داد باید اثبات کند ولی هر گاه نسبت را به بعض غیر معین داد باید استنطاق شود که مقصود از این بعض کدام فرد بوده است بعد از تعیین آن فرد معین حق دارد اثبات بخواهد و بغیر از این ترتیب حقی بر او وارد نیست باید ادعای اثبات نماید نه هر کس.
حاج سید نصرالله – بیش ازاین در این موضوع حاجت به گفتگو نیست باید بدین مقدس اسلام بد گفته نشود و هر گاه نسبتی داده شد بر عموم مسلمانان فرض و متحتم است که آن نسبت را ارائه بدهند و نسبت دهند. بمجازات برسد در موارد شخصی باید شخصی که نسبت باو داده شده احقاق حق خود را بخواهد مجلس در حقوق شخصیه گفتگو نمی‌کند.
حاج محمد اسمعیل آقا – یکی از مطالبی که لازم است اظهار شود ترتیب بانک است تاکنون اگر دولتیان کماینبغی اقدام نداشتند امروز جدا جمعی دارند ترتیب سابق از میان رفت در تشکیل بانک همه قسم همراهی دارند مثل اینکه شخص اعلیحضرت از شخص خود هفتصد و پنجاه هزار تومان با بانک همراهی می‌فرمایند امروز تمام ادارات مختل است افواج پول می‌خواهند باید اقدامی ما و رای اقدام پیش کرد یعنی باید اقدام فعلی کرد نه اقدام قولی از ولایات هم کمک کنند که این کار بزرگ پیشرفت حاصل کند.
تمام وکلا از این مژده اظهار بشارت و خورسندی کردند.
محقق الدوله – باید لایحه در اینخصوص مشروحا نوشته شود و در روزنامه درج شود که تمام ملت مسبوق شوند و اقدامات غیورانه خودرا اظهار نمایند.
آقا میرزا فضلعلی – امروز هم مجددا از یزد پاره تلگرافات رسیده انجام کار آنها بکجا سید.
صدیق حضرت – بوزارت داخله نوشته شد وزارت داخله قرار گذارده‌اند در یزد انجمنی تشکیل شود و رسیدگی نمایند واطلاع بدهند.
آقاسید محمد جعفر- یک مسئله را بطور کلی عرض کنم و از هر ولایتی که یک خبری رسید باید سریعا در رفع آن اقدام شود که منجر بفساد نشود.
رئیس - مجلس بر حسب وظیفه خود هر تلگراف ویا اطلاعی که می‌رسد بدولت اطلاع میدهد آنها هم اقدامات خودشان را میکنند. و اما آن مسئله که حاج محمد اسمعیل آقا عنوان کردند از میان نرود سابقا گفتم حالا هم می‌گویم مادامی که یک پولی تهیه نشود و یک سرمایه از اهالی مملکت در یک نقطه جمع‌آوری نشود تمام زحمات ما بهدر خواهد رفت تمام این اغتشاشها از بی پولی است حال مجلس هر اقدامی در این خصوص بکند که خدمت بزرگی بملت کرده است.
آقا سید محمد جعفر- من از طرف ولایات خودم معلومات زیاد در خصوص بانک و همراهی اهالی آنجا با این اساس دارم ولی دو چیز لازمست اول اطمینانی که مردم بدانند پولی که می‌دهند از میان نمی‌رود دوم اینکه در هر ولایتی یک نفر را معین کنند که مردم باو مطمئن بوده پولهای خود را بدهند.
رئیس - مقصود همین است که مردم بچه راه باید اطمینان حاصل نمایند.
عمادالحکام- این اشخاص که موسس بانک هستند چنانچه کاملا اطمینان دارید باید یک محلی را معین نمایند واجزایی از برای آن ترتیب بدهند تا مردم ببینند و همراهی کنند.
حاج محمد اسمعیل آقا – عرض کردم ترتیبات سابق از میان رفت اطمینانی از برای ما بالاتر از این نیست که خود اعلیحضرت هفتصد و پنجاه هزار تومان شرکت میکنند و عایدات دولتی هم وارد بانک می‌شود.
حاج میرزا آقا – در لزوم تشکیل بانک هیچ شبهه نیست ولی باید بدانیم که بدایتا لازم است مردم امنیت مالی و جانی داشته باشند تا همراهی کنند امروز خلق ایران امنیت مالی و جانی ندارند این تقصیر دولت است باید امنیت بدهد تا مردم مطمئن شودند و پول خود را بدهند.
آقا سید حسن تقی زاده – هر کس اندکی حس ملی داشته باشد و اندکی هم از اوضاع مملکت بصیر باشد اگر ده روز بنشیند و فکر کند عاقبت تصدیق خواهد کرد که خلق ایران هیچ چاره ندارند جز اینکه از برای رفع اغتشاش و استخلاص مملکت هر چه دارند و هر چه می‌توانند بدهند هیچ اطمینانی هم نخواهند تا این بانک تشکیل شود امروز پیشرفت کار منوط به تشکیل بانک ملی است سابقا یک روز در انجمن گفتگوها کردیم و صورت‌ها نوشتیم که ترتیبی را فراهم نماییم و در این شهر هنگامه برپا کنیم که عکس آن در تمام مملکت بتابد و مردم از روی غیرت همت کنند واین بانک را دایر نمایند.
آقا میرزا سید حسن- یک اطمینانی از برای مردم لازم است امر شرکت عمومی انجام یافت یا خیر؟
رئیس - انجام امر شرکت عمومی بمجلس راجع شد مجلس هم اقدامات خودرا کرد نتیجه آنرا هم در مجلس قرائت کردند اجرای آن با دولت است امروزه که در باب بانک گفتگو شده مذاکره شود که بجایی منتهی شود.
وکیل الرعایا- اطمینان مردم باین است که عایدات دولت ببانک داده شود.
آقا سید حسین – اطمینان ملت بدو چیز است یکی سرمایه که اعلیحضرت و وزرا می‌دهند یکی هم عایدات دولت به بانک وارد شود
در خصوص بانک مذاکرات زیاد به میان آمد
جناب معین التجار شرح اقداماتی که از طرف موسسین بانک تاکنون شده اظهار داشتند که چند فقره پول با اینکه اساس بانک هنوز مرتب نشده بدولت داده عموم وکلا از این اقدامات موسسین بانک اظهار رضامندی کردند قرار شد معجلا در این خصوص اقدام شود
مذاکره در خصوص مطالبات صرافها شد که در خانه وزیر داخله رفته ملتجی شده‌اند
بعضی گفتند که مطالبات ایشان را باید مشیرالسلطنه بپردازد و هستند اشخاصی که مدلل می‌دارند بر اینکه این حقوق در ذمه مشیرالسلطنه است نه دولت
و گفته شد که طلب صرافها در پارسال که مطالبه می‌کردند به این اندازه نبود از کجا اینقدر شد بعضی گفتند که اینها غیر از آن مطالبات سابق دوباره برات خریداری کرده و منافع این چند سال را افزوده باین میزان طلبکار می‌شوند گفته شد در هر حال باید تحقیق و رسیدگی بحساب اینها شده آنچه که طلبشان هست بطور صحیح اسکانشان نمایند.
عریضه‌ای از رحیم خان چلیپانلو بحضور آقای میرزا سید محمد مجتهد ایفاد شده بود قرائت شد مشعر بر استدعا و درخواست عفو و اغماض از تقصیرات او بود
آقا میرزا سید محمد جواب را برای مجلس رجوع کردند مذاکرات زیاد بمیان آمد که تحقیق شود و مجازات داده شود
بعضی گفتند عجالتا زنجیر از گردن او برداشته شود احسن الدوله اظهار داشتند که چون این مطلب راجع به آذربایجان است خوبست به آنجا فرستاده شود که تحقیقات لازمه بعمل آید در این موقع چون آخر مجلس بود و وکلای آذربایجان هم حاضر بودند مذاکرات تا همین جا ختم شد که بعد از روی تحقیق رسیدگی شود.