مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ امرداد ۱۳۲۱ نشست ۷۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مجلس یک ساعت و نیم پیش از ظهر بریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید.
صورت مجلس یکشنبه ۴مرداد ماه را آقای (طوسی) منشی قرائت نمودند
- تصویب صورت مجلس
۱ - تصویب صورت مجلس
رئیس - آقای اوحدی در صورت مجلس نظری دارید؟
اوحدی - خیر.
رئیس - در صورت مجلس صورت نیست؟(اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.
- بیانات آقای نخست وزیر راجع به کناره گیری هیئت وزیران
۲ - بیانات آقای نخست وزیر راجع به کناره گیری هیئت وزیران
نخست وزیر (آقای سهیلی) - بنده در این جا حاضر نبودم که به بینم آقایان چه فرمودند ولی اجمالاً از بیانات آقای اوحدی(که از طرف دولت از ایشان متشکرم) موضوعیبدست آوردم و حال لازم میدانم خاطر نمایندگان محترم را از این شرحی که باستحضار میرسانم مطلع کنم. از موقعیکه بر حسب تمایل مجلس شورای ملی اداره امور کشور بدولتی که اینجانب تشکیل داده‌ام تفویض شده‌است اکنون بیش از چهار ماه و نیم می‌گذرد. در عرض این مدت کوتاه که اگر تناسب آن با اوضاع آشفته دنیا و مشکلات کشور در نظر گرفته شود کوتاهی آن بمراتب بیشتر جلوه گر خواهد شد نتایجی از همکاری و مساعدتهای ذی قیمت مجلس شورای ملی در انجام خدمات دولت در این مدت بدست آمده و همچنین مشکلات و موانعی در برابر دولت بوده که هنوز هم متأسفانه موجود است. بنده لازم دانستم در این هر دو امر در اینجا اجمالاً بنمایم. البته اکثریت قاطعی که دولت در بدو امر در مجلس شورای ملی داشت بدولت وسیله داد که از همان ابتدا مشغول تدارک موجبات امنیت و تأمین خواربار عمومی و سایر اصلاحات کشور بشود. در هر سه قسمت بحمد الله موفقیت هائی حاصل گردید. من در اینجا میل ندارم که از شرح اقدامات دقیق و طولانی که با صرف وقت وقوه برای اعاده امنیت در مملکت بعمل آمده خاطر آقایان را خسته نمایم ولی بطور اجمال حافظه آقایان را باوضاع آشفته کشور در ماه اسفند معطوف می‌نماید که با مقایسه آن زمان با اوضاع امروز که باقتضای فصل بهترین موقع برای توسعه شرارت اشرار و راهزنان است بخوبی معلوم می‌شود که چگونه در اثر اقدامات سریع و بموقع دولت و در نتیجه جان فشانیها و مجاهدت‌های مأمورین وطن پرست از کشوری و لشگری اوضاع سراسر مملکت بحال عادی بر گشته‌است راهها که مسدود بود امن و شهرها که در حال غوغا و بهم‌ریختگی بود قرین آرامش اشرار داخلی و سرحدی یا تسلیم شده‌اند یا متواری کشته‌اند اگر بعضی تحریکات که متأسفانه سر رشته آن در تهران است و بعضی دستهای متحرک از جهل و نادانی که بضرر مملکت آنرا تحریک از جهل و نادانی که بضرر مملکت آنرا تحریک می‌کنند نمی‌بود مختصر حوادثی هم که در این چند روزه اخیر در بعضی شهرها پیش آمده واقع نمی‌شد زیرا ملت ایران بالطبع مطیع قوانین و منظم امنیت دوست بوده از هرگونه اغتشاش و هرج و مرج متنفر و بیزار می‌باشد و خوشبختانه این مختصر پیش آمدها نیز در اثر جلوگیری سریع دولت بکلی خاموش گردید. همچنین نسبت بمسئله خواربار که این اوقات در اطراف آن خیلی صحیت می‌شود این دولت در موقعیکه زمام امور را بدست گرفت فصل کشت پائیز سپری شده بود و باینجهت بکمیت محصول سال ۱۳۲۱ نمی‌توانست عمل مؤثری بنماید معذلک از هر گونه عمل اساسی و سریع خودداری نکرد و باوجود ضیق وقت بی درنگ برای ازدیاد شکت بهاره اقدام نمود و در تمام کشور بانواع تدابیر و باتقسیم مساعده‌های نقدی و جنسی بین مالکین و کشاورزان بقدری جدیت نمود که شاید بهاره کاری باین تفصیل در ایران بی سابقه باشد و از طرف دیگر در این مدت که مضیقه جنسی بحد اعلای شدت خود بود طوری امر تهیه و تقسیم آذوقه را منظم کرد که باهیچگونه اشکالی مصادف نگردید و برای آتیه نیز اقدامات دولت بحدی مؤثر و مفید بوده که در این ساعت باطلاع مجلس شورای ملی میرسانم که خواربار کشور از محصول موجود و اجناس خیرداری تهیه شده از خارج برای مدت سه ماه که منتهی فصل حصاد است تأمین شده نگرانی موجود نیست و برای آینده نیز اقداماتی در جریان است که برای جمع آوری محصول و خرید جنس لازم و کافی از گندم وجو و قند و شکر زمینه مطمئن برای آتیه حاضر و مهیا می‌سازد و اکنون دولت در برابر وجدان خود بی نهایت سربلند است که در انجام وظیفه ذرة قصور وغفلت نکرده‌است. از طرف دیگر بواسطه تغییرات و اصلاحاتی که در سازمانهای اقتصادی بعمل آمده و اجراء نقشه هائی که طرح شده محققاً امور مالی و اقتصادی بترتیب رضایت بخش جریان خواهد یافت بودجه کشور که باکمال عجله در بدو تشکیل دولت تهیه شده و بتصویب مجلس شورای ملی رسیده در این چند ماه با کمال خوبی اجرا و بموجب ارقامی که از محاسبه خزانه در دست است در آمده عمومی در آخر تیر ماه بریال و ارز بالغ بر هشتصد وشصت و چهار میلیون و کسری و هزینه دولت بالغ بر هشتصد و هفتاد و چهارمیلیون و کسری است تعادل و توازن کم نظیری را نشان می‌دهید و این نکته قابل توجه‌است که تقریباً دویست میلیون ریال از رقم هزینه مربوط بسال گذشته‌است و این دولت اطمینان دارد که تعادل حقیقی بودجه در امسال بر خلاف سنوات قبل که مبتنی بر ارقام غیر واقع بود کاملاً و حقیقتاً عملی گردد و هزینه کشور تا آخر سال از در آمد عادی باکمال سهولت پرداخت گردد و هیچگونه عسرت مالی خزانه پیش نیاید. موضوع مشگل ارز نیز که مدتی محل صحبت بود نگرانی ایجاد کرده بود ئر نتیجه مذاکرات باکار گذاران سفارت انگلستان نیز حل گردید و بترتیبی که متضمن منافع مملکت بود لایحه قانونی آن برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی شده‌است. ونیز تسهیلات عمده در این چند ماهه در امر بازرگانی کشور بوجود آمد در امر خواربار و سایر احتیاجات ضروری مردم تأثیر مهمی داشت از آن جمله موضوع تهیه لاستیک کمی حمل و نقل می‌باشد که در این اواخر اعلای اشکال رسیده بود اینک اقداماتی که شده به نتیجه مثبتی رسیده و رفع آن اشکال اسباب کمال مسرت است. آزادی ورود و معافیت از عوارض مواد غدائی و جلوگیری از صدور اجناس مورد احتیاج اهالی کشور که تا سال گذشته نه تنها مجاز بلکه با اعطای جایزه صدور تشویق هم می‌شد این دولت با اجازه تصویب مجلس جایزه صدور را ملغی و خارج کردن خواربار را بکلی ممنوع نمود و صدور بسیاری از اجناس دیگر را موقوف بورود اجناس خارجی قرار داد و البته اهتمامی که دول متفق ما از تطبیق معاملات سنواتی خود در تجارت با ایران با این تصمیم دولت ایران بوده‌است لکن بدیهی است که توفیق کامل دولت اجرای این تصمیم مرهون بوقت است و متناسب با مساعدتهای متقابلی خواهد بود که از متفقین خود انتظار داریم.
در زمینه اقدامات دیگری که دولت در نتیجه حوادث جنگ و ورود افراد نظامی و غیر نظامی متفقین ما بداخله کشور لازم بود بعمل آید بقدری مفصل و متنوع و طولانی است که احتیاج بذکر ندارد که از اقدامات سیاسی گرفته تا خدمات صحی و جلوگیری از سرایت امراض واگیردار و تهیه موجبات بهداشت عمومی دقیقه را فوت نکرده و بقدر امکان فرو گذار نشده‌است.
قوانین و طرحهای مفیدی مانند قانون رسیدگی باملاک شمال که در زمینه دادگستری بعمل آمده همه از مجلس شورای ملی گذشته و خاطر آقایان از مساعی دولت بهتر سابقه دارد. در عملیات راهسازی و راه آهن و ساختمانهای داخلی در برنامه دولت هیچگونه وقفه روی ننمود و اینگونه اقدامات که برای حسن جریان اقتصادی در داخله کشور ضرورت داشت کماکان ادامه داشته و دارد. بالاخره آنکه از همه مهمتر بود این نکته‌است که در سیاست خارجی حسن تفاهمی که بین ایران و دول همسایه در نتیجه انتقاد پیمان سه دولت ایجاد شده در این مدت تأیید گردید و مناسبات فیما بین تقویت شد بطوریکه می‌توانم بگویم که از این راه هیچ جای نگرانی باقی نیست. روابط با کشورهای دیگر و مناسبات با دولت امریکا خوشبختانه بطرف همکاری واقعی نزدیکتری متوجه شد و مساعدت آن دولت در استخدام کارشناسان کشوری و لشکری و پلیس و بهداری و غیر همچنین مساعدتهای اقتصادی کاملاً جلب گردید و یقین است که در آینده از این راه بهه‌های زیادتری نصیب مملکت خواهد گردید. در خلال این احوال که دولت مشغول انجام وظایف خود بود البته همیشه سعی می‌کرد که راهرا برای اظهار کلیه مطالب بازبگذارد و آنچه را که نمایندگان ملت و ارباب جراید و مطبوعات و اشخاص خیر اندیش اظهار میداند با دقت کامل بشنود و همه آنها را در موقع خود بکار بندد و در جزئیات امور از طریق مشورت که اساس حکومت ملی است منحرف نگردد ولی متأسفانه نتیجه این صحیت‌ها و مشورت‌ها و حسن نیت دولت که نمی‌خواست اندک عملی بر خلاف مقررات مشروطیت بنماید این شد که بعضی عناصر اینطور جلوه دادند که در تمام اموری که در وقتی از اوقات و بجهتی از جهات در یکی از نقاط کشور موجب عدم رضایت مردمی یا تضییع حقی شده باشد همه را دولت فعلی مسئول است و بالاخره دولت را بواسطه احترام کامل از مقررات مشروطیت بضعف و سستی متهم کردند در صورتیکه اطلاعت از قوانین و حفظ اصول آزادی برای دولت لازم تر و گواراتر از این است که او را بسستی وضعف نسبت دهند. اگر دولت بواسطه حوادث جنگ و اشکالات سیاسی و موانع داخلی و خارجه لازم میدید که در امر مطبوعات بتوصه عقلاًو دور اندیشان در مجلس خارج دقتی بیشتر بشود و از طرف نویسندگان متانت و عفت زیادتری ابراز گردد مبادا مملکت بواسطه غفلت نویسنده یا سوء نیت شخص مغرضی دچار زحمت گردد راه انجام این نظر را مطالعه و تجدید نظردرقانون مطبوعات تصور نمود که با مشورت مجلس و باطلاع ارباب جرائد از طریق تبادل نظر اصلاحات لازم در آن بعمل آید. متأسفانه این عمل قانونی دولت را که صرفاً می‌خواست با مشورت مجلس اقدام نماید مخالفت با مطبوعات تعبیر نمودند و حال آنکه در نظر دولت مطبوعات وسیله رهبری یک ملت بسر منزل سعادت است و بدون آزادی مطبوعات وصول بحکومت ملی ممکن نخواهد بود. باری متأسفانه روز به روز بر دامنه تبلیغات بر علیه دولت افزوده شد و در نتیجه موجبات فلج شدن امور دولتی در تمام کارها و در اطراف کشور فراهم گردید و یأس و دلسردی کارمندان دائمأ زیادتر می‌شد. من و همکارانم عزم داشتیم که با اینگونه تبلیغات که پایه‌ای از حق و انصاف ندارد مقاومت کرده و خدمت خود را که فقط از لحاظ ایمان بخدمتگذاری بکشور است و در این موقع پر آشوب و خطر ناک بر عهده گرفته‌ایم ناقص نگذاشته و با همه موجبات دلسردی و یأس که از هر طرف مشاهده می‌شد غبار ملالی بر خاطر نگیریم و بفدا کاری خود ادامه دهیم و با رعایت کامل اصول حکومت دموکراسی از انجام خدمت فرو گذار نکنیم و آنرا بر صیانت حیثیات و حفظ حرمت خودمان ترجیح دهیم لیکن متأسفانه مشاهده می‌شود که تحمل و صبر ما کم کم در اساس انتظام مملکت اختلال ایجاد می‌کند باین معنی که باین فداکاری و از خود گذشتگی اعضای دولت جنبه علاقمندی بمسند ومقام داده‌اند بنابراین پس از مشورت با همکارانم چون مسلم شد که صورت فعلی قضایا که نمی‌خواهم مبنای آن را بفرض حمل کنم بضرر کشور تمام می‌شود پس چاره را منحصر بر آن دید که امروز تصمیم اعضای دولت را بکناره گیری بعرض مجلس شورای ملی برسانم زیرا با این وضع ادامه خدمت مقدور نبوده ودر این موقع که مملکت بوحدت کلمه عموم مردم و عموم طبقات و همه عناصر صالح وطن پرست محتاج است این تشتت و اختلاف برای این دولت وهر دولت دیگر مانع از انجام وظیفه خواهد بود وسزاوار است که مجلس شورای ملی وراهنمایان افکار عمومی بر حسب وظیفه ملی که برعهده دارند موجبات این وحدت کلمه را که امروز دوای تمام دردهاست فراهم سازند واصولی که مطبوعات شایسته‌است در نظر بگیرند که افکار واذهان عامه دچار تشویش واضطراب نشود برقرار بدارند و تمام مردم ایران آمال و منافع عمومی ملی را که منشاً تمام تصمیمات و اجرائیات و مربوط بمصالح عالیه مملکت است در نظر بگیرند بلکه انشاءالله کشتی امور کشور ما در این دریای پر طوفان یساحل نجات برسد. در خاتمه بعرض مجلس شورای ملی میرسانم که برای آنکه تا موقع انجام این مهم اداره امور مملکت گرفتار بحران نشود و امیدوارم که دوره آن از دو سه روزی بیشتر تجاوز نکند بر حسب امر اعلیحضرت همایون شاهنشاهی خود این جانب با کمک معاونین وزارتخانه‌ها سرپرستی امورکشور را برعهده خواهم داشت تا مجلس شورای ملی تصمیم مقتضی اتخاذ فرماید.
رئیس - آقای هاشمی.
هاشمی - بنده دو موضوع کوچک داشتم قبل از فرمایشاتی که آقای نخست وزیر فرمودند. یک قسمت فرمایشاتی فرمودندراجع به قانون مطبوعات که بنده باید معروض بدارم آن کسانی که متنفذ بودند یا معتقد هر دو نیتشان پاک بود ودر مشروطیت و آزادی باید ایمان به آزادی قلم ونطق وانتقاد داشت بتمام معنی یک عیب بزرگ در ایران این است که اکثر اصل مطلبی که در دل دارند نمی‌گویند ولی در عمل دشمنی نشان می‌دهند که این خود ناشی از ضعف است ایرادوانتقاد در جاری خود در حکومت مشروطه ودمکراسی موجب رفع اموجاج ودرست شدن امور است این بجای خودش که بنده کاربکار دولت ندارم. یک موضوع هم موضوع فرمایش آقای طباطبائی است که فرمودند راجع بخواربار که بنده مقتضی نمیدانم گفته شود کسی که مسئول این کار است خودش کارش را انجام می‌دهد. اما اینکه فرمودند دچار اشکالاتی شده‌است وبا هزاران شرط جواز می‌دهند اینطور نیست بنده اینطوری که اطلاع دارم فوج فوج مردم مراجعه می‌کنند وبدون شرطی جواز می‌گیرند ونسبت بامرخواربار عقیدة شخصی خود من این است که نسبت بطهران وشهرهای ایران دو عمل بشود یکی اینکه بخانواده‌ها جواز داده شود که خودشان آرد وارد کنند وبه عملجات وآنهائی هم که قوه خرید یکساله ندارند کوپن داده شود و نان را بقیمت ارزانتری دردسترس آنها بگذارند مطلب دیگر راجع بهمین موضوع لایحه مطبوعات است نظر باینکه چه ازمر کزوچه ازولایات زیاد مراجعه می‌شود می‌خواهم عرض کنم که این موضوع موضوعی است که دو سه مرتبة دیگر هم عنوان شده‌است ولایحه مطبوعات هم تصویب نشده‌است واکثر آقایان هم که در مجلس هستند عقیده مند بآزادی مطبوعات هستند وبیشتر از این هم لزومی ندارد که از ولایات ومرکز این موضوع نوشته شود وبحث شود وخود آقایان نمایندگان جراید ومطبوعات در مجلس هستند والبته این لایحه یا لایحة دیگری که موجب محدودیت مطبوعات ونطق وقلم باشداز این مجلس بیرون نمی‌آید.
- تعطیل جلسه بعنوان تنفس وعدم تشکیل آن
۳ - تعطیل جلسه بعنوان تنفس وعدم تشکیل آن
رئیس - پیشنهاداتی رسیده‌است قرائت می‌شود:
پیشنهاد آقای صفوی
بنده پیشنهاد می‌کنم تنفس داده شود ومطالب در جلسة خصوصی مذاکره شود
پیشنهاد آقای ملک مدنی
پیشنهاد می‌کنم تنفس داده شود ومذاکرات در جلسة خصوصی گفته شود
پیشنهاد آقای معدل
پیشنهاد ختم جلسه می‌کنم
صفوی - اجازه میفرمائید
رئیس - اجازه لازم نیست. مانعی ندارد تنفس داده شود
{در این موقع (نیمساعت بظهر) جلسه برای تنفس تعطیل ودیگر تشکیل نگردید}
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری