مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ آبان ۱۲۸۶ نشست ۱۸۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ آبان ۱۲۸۶ نشست ۱۸۲
مذاکرات روز پنجشنبه ۲۳ رمضان ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز چهارشنبه ۲۲ را آقای حاجی سید نصرالله قرائت کردند.
رئیس- چون مطلبی که رای گرفته شود نیست و بعضی تلگرافات از قبیل تلگرافی از شاهزاده عین الدوله وغیره رسیده است محض اطلاع قرائت شود چون روز احیاء است بطور اختصار محض اطلاع گفتگو بشود تا مردم بدانند که آقایان وکلا و حجج اسلام کار ملت را بر هر چیز مقدم می‌دارند.
تلگراف شاهزاده عین الدوله قرائت شد قریب باین مضمون:
- خدمت جناب حاجی احتشام السلطنه پس از مسئلت از سلامت وجود شریف و تبریک ریاست در مجلس مقدس در روزنامه حبل المتین شرحی درخصوص خوی و ارومی نوشته شده بود طوری بر من سخت گذشت که خواستم بدون اطلاع مجلس و دولت از راه بادکوبه و غیره بسرحد قراچه داغ رفته از بقیة السیف علاقجات خود جمعی را جمع‌آوری کرده یا بکام خود میسم و یا جان در این راه می‌دهم باز گفتم شاید خوش نیاید این است که عموم وکلا راتسلیت می‌گویم خصوصا جناب حاج امام جمعه را در این موقع که از کسان و بستگان ایشان بدرجه شهادت رسیده‌اند تسلیت و تعزیت می‌گویم مطلب دیگر آنکه جناب علاء الدوله و شما وکالت دارید که تمام علاقجات مرا بفروشید و در بانک ملی بگذارید که بانک ملی موجب آسایش و حیات مملکت است و چه قدر در انظار دیگران اهمیت دارد امروزه روز اتحادو موقع یگانگی است نه نفاق و بیگانگی مقتضی امروز نیست که باید همگی با کمال جدوجهد دست بدست یگیدرگ داده در راه حفظ وطن و ترقی مملکت بکوشیم و آنی غفلت نکنیم.
وکیل الرعایا- تمام فرمایشات شاهزاده را باید از روی صدق و حقیقت دانست وامثال او را از خدا خواست که زیاد نماید.
بحرالعلوم کرمانی – پریروز حضرت والا ظل السلطان هم همین مراتب را بالاتر اظهار می‌فرمودند که خدا شاهدست در راه ترقی ملت و آبادی مملکت از بذل مال و جان مضایقه ندارم و هر چه از من برآید از هر حیث کوتاهی نخواهم نمود و گمان نکنیند که این استعداد من برای زمان استبداد بوده بلکه حالا هم حاضرم که همه قسم خدمات خود را بملت ظاهر نمایند.
رئیس- اینها صحیح است حالا اول اسلام است باید همانطور که قولوالااله الله تفلحوا را هر کس می‌گفت مسلمان می‌شد حالا هم هر کس اظهار همراهی می‌کند باید پذیرفت تا کم کم عادت نمایند و بمقام فعلیت برسد شاهزاده ظل السلطان خیلی همراهی کرده ومیکند و هر چه میگویند همین طور است همین طور شاهزاده عین الدوله هم همراهی خواهند کرد.
حاجی سید نصرالله – شاهزاده عین الدوله همانطور که سابق در حفظ مملکت مستبدات ثابت بود حالا هم در اداره کردن مملکت مشروطه همانطور که اظهار کرده‌اند ثابت القول خواهند بود و من ایشان را ثابت‌القول میدانم باید حالا این نوع اشخاص را مستعمل کرد و بیکار نگذاشت اشخاصی که سابق مستبد بودند همانها آلت کار این مملکت هستند باید حالا آنها را پذیرفت و هر کدام از آنها که زیر بار کار رفتند باید ممنون شد بعضی ایرادها می‌کردند که فلان مقصر را چرا روی کار آوردند نباید این حرفها گفته شود زیرا که غیر از آنها نقداً کسی را نداریم ودیگر اینکه امروز نباید نظر باعمال سابق داشت باید از هر کس کار خواست.
آقا ملا حسن وارث – فرمودید دیروز واقعه اتفاق افتاد که خیلی اسباب تاسف است بفرماید چیست.
رئیس- دیروز در مسجد شاه شخصی که خودم هم می‌شناسم او را اسائه ادبی نسبت به اعلیحضرت کرده است واین خود غلط است امروزه قوه مجلس از تمام قوا بیشتر است اگر چیزی باشد در مجلس بدون گفتگو و وحشت گفته می‌شود حالا هیچ کس حق گله ندارد شما هر کاری دارید من در دو ساعت او را اجری می‌کنم وابدا اعلیحضرت کوتاهی ندارند مادامیکه بین امرا و مجلس اختلاف بود کار مملکت معطل بود حالا که اتفاق شد کار پیشرفت کرد و می‌کند امروز غیر از اینها آدم نداریم حالا باید اینها مصدر کار باشند و از دو طرف هم اغماض شود واز این تاریخ ببعد باید مراقب اعمال آنها باشیم دیشب مخصوصا مختارالدوله را خواستیم و معذرت زیاد خواستیم که این شخص هم جوانی کرده است بد کرده است آخر اگر حرفی سخنی هست به مجلس اظهار کنند این حرکات صحیح نیست.
وکیل التجار – این اتفاقات که این چند روزه اتفاق افتاده خیلی اسباب یأس شده است دیروز هم مسجد شاه قمه کشیدند هیچ کس جلوگیری نکرد باید عرض کنم که از عدم مساعدت حکومت این اتفاقات می‌افتد. وزیر داخله درب مدرسه سپهسالار سخت بحکومت نوشته‌اند جواب داده است که شما خودتان مسبوقید که این حرکات از کجا است این است که جلوگیری نشده است از قرار این نوشته باید منتظر اقدامات زیادتر از این شد بهر حال باید جلوگیری شود.
رئیس- این اشخاص معلوم می‌شود که می‌خواهند این مملکت برود والا این چه حرکات است باید بدانند که این حرکات واغتشاش وقتی که پای خارجه بمیان آمد آنوقت دیگر هیچ ملاحجظه در بین نیست پس باید جلوگیری کرد و بحکام اقتدار داد که این بی نظمیها رفع شود این مردم هم خودشان را ابنای این آب و خاک بدانند و حفظ استقلال وطن خودشان را بنمایند و بخواهند.
آقا ملاحسن وارث- یک کلمه وکیل التجار گفت که در آن کاغذ نوشته شده است که شما خودتان میدانید که این اغتشاشات از کجا است این مسئله مهم است یعنی چه باید فهمید.
وکیل التجار – من آشکارا می‌گویم که گمان نکنند ملت از حرکات آنها اطلاع ندارند در هر جا امروز در خلوت و جلوت قوه ملی هست و از کار آنها بصیرت دارند گمان نکنند که اگر کاغذ در اندرون نوشته شود کسی نمیداند.
رئیس- شما این مطلب که گفتید باید سند ارائه بدهید بعضی مطالب هست که بیک حرف باعث قتل و فساد می‌شود پس باید سند خواست محض حرف نمی‌شود.
آقا سید حسین – هر مطلبی که شنیده شد نمی‌شود در این مجلس اظهار کرد.
وکیل التجار- بنده چیزی که عرض می‌کنم بی سند نیست این کاغذ را بگیرید و جواب حکومت را هم از وزیر داخله بخواهید مطابقه کنید معلوم خواهد شد.
رئیس- بسیار خوب باشد برای روز شنبه.
آقا میرزا ابوالحسن خان- مجلس هرگز باین حرفها راضی نیست این شخص حرف بزرگی زده است چرا وزارت داخله از او مؤاخذه نکرد اگر مجازات در میان نباشد بالمره هرج و مرج خواهد شد.
آقا سید مهدی – دیروز در خصوص مسجد سپهسالار اظهار کردم مسئول امنیت این مملکت کیست یکی را بمن نشان بدهید و هم چنین در باب مجازات اظهار کردم که اگر بالمره از میان مردم برداشته شود مملکت هرج ومرج می‌شود باید آنکسیکه مسئول امنیت استمقصر را مجازات بدهد.
بحرالعلوم کرمانی – محارب و مفسد فی الارض جز ایشان در شرع معین است ازمجلس حکم شود که اجراء نمایند.
وکیل التجار – دو کلمه بجهت مبری بودن وزیر داخله می‌گویم که ابدا وزیر داخله از این کار مسبوق نبود که مطلب چیست.
آقا سید حسن تقی زاده – این که نباید هر کسی هر چه میداند بگوید که قانوناً مسئول است صحیح است ولی در قلوب نمی‌تواند راه پیدا کند مگر آنچه را که از راهش داخل شود حاکم وقتی که بگوید حالا که انجمن نمی‌گذارد کاری بکنم بلدیه دارید مجلس دارید پس مجلس درست نماید معلوم می‌شود که مقصودش اختلال است حاکم نباید مماطله و مسامحه در کار خود نماید معلوم می‌شود که می‌خواهد باین ترتیب اسباب رنجش مردم را از مجلس فراهم آورد تا مردم شرارت کنند.
حاجی محمد ابراهیم – حالا چه بایدکرد علاج چیست؟
رئیس- باید بوزیر داخله نوشت که از امروز ببعد مجلس گوش نمی‌کند باین حرفها مجازات بدهند و همان قانون مجازات اسلامی را اجرا بدارند.
آقا شیخ حسین – همانطور که قرار شد مالیات و تفاوت عمل امساله را مردم مثل پارسال بدهند همان طور قرار بگذارند که مجازات را هم عجالة مثل سابق مجرا دارند.
وکیل الرعایا- قانون ما که در هزار و چندین سال قبل آمد این مسئله مجازات که مجری نشده بود بواسطه پول بود که می‌گرفتند و نمی‌گذاشتند قانون محمدی (ص) مجری شود حالا مسئله پول از میان برداشته شده اگر کسی سلاح کشید ببینید در قانون محمدی (ص) چه مجازاتی بر آن مقرر شده همان را مجری دارید.
رئیس- صحیح است در حقیقت تمام این زحمات برای این بود که قوانین اسلامی جاری شود چیز دیگری نبود باید هر کس تقصیری کرد بقانون اسلامی مجازاتش بدهند.
آقا میرزا ابوالحسن خان – حالا که اینطور است هر کس که به اعلیحضرت اسائه ادب کرده فورا باید تحت استنطاق درآمده مجازات شود اگر مجازات نشد و اغماض شد خود حکومت مقصر است باید مجازات شود.
آقا میرزا محمود – یک چندی قبل که می‌خواستم به مجلس بیایم یکی می‌گفت که منزل حاجی سعیدالسلطنه بودم از وضع شهر شکوه داشتند و می‌گفتند که شخصی شش لول کشیده بود فرستاده‌ام بیاورم انجمن نگذاشته بودند و همچنین در جای دیگر حال بعقیده بنده این است که باید معلوم کرد که این دخالت انجمنها در اینگونه امور صحیح است یا خیر باید ترک کنند تا حکومت هم بکار خودش برسد.
وکیل التجار – در شش ماه قبل عرض کردم که مجازات باید ترک نشود و حکومت نباید توسط قبول کند. کسی که بخواهد یک مملکت را نظم بدهد به حرف کسی گوش دهد یقینا انجمنها هم از قبول نکردن توسط آنها نمی‌رنجند اینها بهانه است که میگویند فلان انجمن توسط کرده است باید امنیت بدهند.
رئیس- در این مسئله بهمین اندازه کافی است باید بوزارت داخله نوشته شود که نظمیه و حکومت رای بدهد که هر کس مقصر است باید گرفته و مجازات داده شود توسط انجمن یا غیر آنهم قبول نشود البته انجمنها هم نباید در امورات حکومت مداخله کنند هر کاری دارند باید به مجلس رجوع نمایند.
حاجی محمد ابراهیم – امروز گوشت در بازار پیدا نمی‌شد آخر یک فکری را امروز باید برای نان و گوشت کرد.
محقق الدوله – آن روز عرض کردم که برای گوشت و نان باید یک شرکت صحیحی دایر شود و این عنوان دیگر در مجلس نشود یک جمع مردم متقلب که پول چوبدارها را خوردند در یک مدتی گوشت را ارزان می‌کنند ولی همین که هوا سرد شد دیگر بکلی پیدا نمی‌شود در این صورت باید یک کمیسیونی تشکیل داد که ترتیب این کار را بدهند.
رئیس- بنده بر حسب تجربه که در ضمن حکومتهای زیاد تحصیل کرده‌ام عقیده‌ام این است که عمل نان و گوشت اگر رجوع بحکومت شود بدتر خواهد شد واین که آنطور که گفته شد کمپانی دایر کنند مثل همین است لازم نیست که نرخ مشخص بشود به اقتضای وقت باشد هر وقت گران است گران و هر وقت ارزان است ارزان لیکن اگر کمپانی تشکیل می‌شود باید مردمان صحیح باشند که مردم را راحت کنند گمان نکنید که شما مشروطه هستید باز همان طورها که بود خواهد بود.
آقا شیخ حسین – چرا حقوق بلدیه را که از قبیل عوارضات شهری وغیره است به او نمی‌دهند.
رئیس- یک اندازه که معلوم بود واگذار شدو آنهاییکه محل اشتباه است گفتیم در انجمن دیگردقت شود تا معین و معلوم گردد.
محقق الدوله – اظهارات جناب آقا شیخ حسین گویا از مأخذ صحیح باشد آن شب که گفته شد بعضی واگذار بآنها شود دست آویز پیدا شد و بلدیه بفروعات پرداخته هنوز اداره بلدی تشکیل نشده است.
وکیل الرعایا- یکی از عوارضی که باید به بلدیه عاید شود کرایه میدان امین السلطان است معلوم نیست چه می‌شود اما اسباب اداره کردن اداره بلدیه دراین مملکت فراهم نیست یکی از اسبابها کارخانه آدم‌سازی است که آدم را طوری تربیت می‌کنند که ابدا دروغ نمی‌گوید ولی اینجا اینطور نیست.
آقا میرزا محمود – سابق هر وقت از نان و گوشت گفتگو می‌شد می‌گفتند با بلدیه است تا اینکه با زحمتهای زیاد بلدیه تشکیل ونظام نامه آن تمام شد اهل تهران زحمتها کشیده بلدیه را منعقد کردند حالا از بلدیه می‌پرسند که چرا عمل نان و گوشت اینطور است می‌گوید مجلس عمل نان و گوشت را از ما سلب کرده و حال آنکه سابق هر وقت گفتگو می‌شد می‌گفتند حق بلدیه است.
رئیس- گفته شده که مجلس عمل نان و گوشت را با خود کرده همین است که گفتم آنها باید مواظبت داشته باشند که گران نفروشند اما ترتیب کمپانی و شرکت او با مجلس است حال هر طور صلاح میدانید رای بدهید.
آقا میرزا حسینعلی – در خصوص گوشت از حسام الاسلام وکیل بلدیه شنیدم که گفت چند شب است می‌آیند در صدد تشکیل کمپانی هستند خوب است از آنجا تحقیق شود لایحه از طرف بلدیه قرائت شده مشعر بر اینکه:
- چون بلدیه در صدد تشکیل کمپانی بود حضرات قصابها فهمیده کشتار را کم کردند و گوشت نایاب شد.
آقا شیخ حسین – باید ترتیبی داد که هر صنفی هر چه دلش خواست نتواند بکند فرضاً امروز این صنف این قسم کردند فردا صنف دیگر اینطور نکنند.
رئیس- باید کسب آزاد باشد تا هر کس بتواند این کار را بکند.
حاجی محمد تقی – تابستان صحیح است ولی زمستان چه کند دیروز یکدسته خواستند گران کنند یک دسته دیگر گفتند که مگر شما از ملت نیستید بهر حال یک دسته میگویند شش عباسی یک دسته میگویند یک قران این است که اینطور شده است باید کاری کرد که ترتیب داشته باشد.
حاج امام جمعه – من عرض می‌کنم اگر یک روز موکلین ما از ما بپرسند که ما شما را وکیل نکردیم که بروید باندازه یکماه تنها اسعار طهران را ارزان نمایید ما چه جواب خواهیم گفت این رفاهیت را از برای همه جا باید فراهم کرد اما اینکه آقای رئیس گفتند که باید نان و گوشت آزاد باشد من خودم خیلی مبتلای باین کار شده‌ام اطلاعات دارم باید این آزادی را معنی کرد مقصود این است که دست خیانت نباید دراز شود مثل اینکه سابق ترتیب حکومتها همین طور بود و نباید این قصاب و خباز را بی رئیس و آزاد هم گذاشت حالا که خوب است ولی یکماه دیگر هیچ گوشت و نان پیدا نمی‌شود بندگان خدا میان قحطی می‌مانند عقیده بنده این است که اینکار را مجلس راجع ببلدیه بنماید و جداً اصلاح آنرا بخواهد و آنها کار را تمام کرده پیشنهاد مجلس نمایند.
آقا میرعماد – اینکه گفته شد گوشت آزاد باشد بنده می‌گویم نباید آزاد باشد زیرا که امروز زمستان است فردا تابستان هر کسی در کوچه گوسفند می‌کشد و اسباب عفونت و مرض می‌شود.
آقا میرزا ابوالحسن خان – در اینکه بلدیه باید بگویند ترتیب نان و گوشت را می‌دهم شبهه نیست در جزئیات آن باید کمیسیون بکنند و با اشخاصی که خبی و بصیرند و اطلاع دارند مذاکره کنند و زیاده از این در مجلس بی فایده گفتگو نشود.
رئیس- صحیح است همین طور است که می‌فرمایید.
تلگرافی است از شاهرود رسیده قرائت شود قرائت شد مشعر بر این که:
- سوار ترکمان آمدند در قزوین سی هزار گوسفند بردندو پنجاه نفر را کشته‌اند و چند نفر را اسیر کردند اگر علاج نشود باید برویم بترکمان اطاعت بکنیم
تلگرافی دیگر نیز قریب بهمین مضمون رسیده بود قرائت شد.
رئیس- اقدامات در این باب شده.
ادیب التجار- چه اقداماتی؟
رئیس- سوارهای خراسانی را خبر کرده‌اند فوج شاهرود و بسطام هم جمع می‌شود فوج مازندران هم همینطور سپهدار هم همین دو روزه خواهد رفت.
آقا میرزا ابوالحسن خان – باید مطمئن شد که سپهدار اینک استرآباد می‌روند یا خیر می‌روند به تنکابن.
رئیس- می‌روند رشت و از آنجا به بندر جز وابداً این سوئ ظنها را حاصل ننمایید نصرالسلطنه نباشد پدر نصرالسلطنه باشد تااین مجلس هست کسی نمی‌تواند مخالفت نماید قوه مجلس که جایی نمی‌رود این کاغذی است از متولی باشی قم رسیده خیلی اصرار نمودند قرائت شود قرائت شد مشعربر این که:
- با اساس مشروطیت کمال مساعدت و همراهی را دارم و خود را مشروطه طلب میدانم در آن مدت که در طهران بودم هر قدر از طرف اشرار بدگویی شد هر چه به ادارات عارض شدم کسی جواب نداد حالا هم وکیل بنده در آنجا است خود بنده هم در قم هستم هر چه ادعا دارند ثابت نمایند بنده حاضرم.
رئیس- متولی باشی سابق نوشته است که اگر ادعا از بابت حقوق گذشته دارند وکیل در آنجا است گفتگو شود حالا این مطلب با وزیر علوم است اگر اطمینان دارند که با وکیل او گفتگو کنند لازم بآمدن او نیست.
وکیل الرعایا- دو مطلب است یکی اینکه از بابت حقوق گذشته گفتگو داشته باشد یکی اینکه آقا از این ببعد متولی هستند یا خیر.
رئیس- خیر متولی حاجی صدرالدوله است موقوفات هم بایشان سپرده شده این گفتگوها از حساب بیش است.
آقا سید حسین – ما اگر بخواهیم هر کس سابق بد کرده بیرونش کنیم دیگر کسی باقی نمی‌ماند اعتقاد بنده اینست که بعد از این هر که خوب کرد خوب است وهر کس بد کرد بد است.
آقا سید مهدی – این ایام ماه رمضان که اجتماعات زیاد است بعضی از مردمان دوست نما میان مردم افتاده‌اند و شهرت می‌دهند که کمیسیون مالیه حقوق مردم را قطع کرده و این ترتیب اسباب وحشت مردم شده وهر چه وکلا میگویند که خیر حقوق مردم داده خواهد شد قبول نمی‌کنند خوبست که یک توضیحی از کمیسیون مالیه داده شود تا اسباب اطمینان مردم شود.
رئیس- خودتان میدانید که من در تصحیح دوره دوم مالیه آمده‌ام و بیک اندازه کارم زیاد بود نتوانستم داخل کمیسیون شوم ولی به یک درجه اطلاع دارم این که میگویند حقوق بریده شده چنین نیست اگر مردم مطلع بشوند خیلی ممنون خواهند شد این کم و کسری که شده است چند قسم است یکی از بابت اشخاصی است که دراین دو ساله آخر بی مأخذ برده‌اند و در حقیقت اسم تنها بود یعنی یک نفر به اسمهای مختلف برده است آنها را قطع کرده‌اند دیگر از قلمهای درشت مثل ده هزار تومان و غیره از اینها هم کسرکرده‌اند دیگر اینکه حقوق بعضی از زنهای محترمه است که رفته‌اند و شوهر کرده‌اند از آنها هم قدری کسر شده است و تمام این قلمهای درشت هزار و سیصد قلم بیشتر نیست اینست که مردم اطلاع ندارند واسباب وحشت آنها شده حقوق گذشته هم چند قسم است یکی حقوقی است که از عهد مشیرالسلطنه باقی مانده است هنوز قراری دراین باب گذارده نشده یکی از بابت یونت ئیل است چند روز قبل در مجلس رأی داده شد که تومانی پنجهزار بدهند و حقوق قشون را تمام بدهند و اینکه گفتند فعلا شروع شود از پنجاه تومان بپائین را بدهند برای اینست که این پولهاییکه داده شده اغلب وعده دارد و جمع نشده است والبته تمام این راپورتها را همین چند روزه کمیسیون مالیه مجلس خواهد داد آنوقت هر طور صلاح دانستید رای خواهید داد.
آقا میرزا محمود – ظاهرا وزیر داخله خواسته بود که متولی باشی را بخواهد از قراری که این کاغذ در آنجا خوانده شد مجلس گفته است که او نیاید.
رئیس- مجلس کاری به آمدن یا نیامدن او ندارد و هر چه را که وزیر علوم صلاح دانست همانست.
وکیل الرعایا- درباب تلگرافخانه اقدامی بشود.
رئیس- بلی خواهد شد.
تلگرافی از عراق مشعر بر تشکی از ظلم پسرهای حاجی آقا محسن قرائت شد.
رئیس- از طرف مجلس و وزارت عدلیه تلگراف شده که احقاق حق شود.
(مجلس ختم شد).