مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ خرداد ۱۳۲۳ نشست ۳۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
جلسه ۳۳
شماره مسلسل
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز شنبه ۷ خرداد ۱۳۲۳ نشست ۳۳
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۷ خردادماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- اقتراع شعب
۳- تصویب نمایندگی آقای صدریه از شاهرود
۴- شور و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تمدید یکماه برای رسیدگی بپرونده اعلام جرم نسبت به آقایان سهیلی و تدین
۵- تصویب فوریت سه فقره لوایح وزارت جنگ
۶- تصویب فوریت طرح قانونی آقای دکتر شفق
۷- رد فوریت طرح قانونی پیشنهادی آقای نراقی و ارجاع بکمیسیون مبتکرات
۸- موقع و دستور جلسه آتیه- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر بریاست آقای آقا سید محمد صادق طباطبائی تشکیل گردید.
صورت مجلس روز سه شنبه دوم خرداد ماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند.
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- بطوریکه آقایان اطلاع دارند جلسه برای روز پنجشنبه ۴ خرداد معین شده بود در آن روز چون آقایان بتقاضای جلسه خصوصی کرده بودند و جلسه خصوصی طول کشید باین جهت آقایان مستحضرند که موقع برای تشکیل جلسه نشد و جلسه افتاد بامروز. در صورت مجلس نظری نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت مجلس تصویب شد.
- اقتراع شعب
۲- اقتراع شعب
رئیس- مدت قانونی شعبه‌ها بسر آمده‌است و کارهای لازم هم در شعبه‌ها هست که بایستی زودتر شعبه‌ها اقتراع و انتخاب شود و ضمناً لازم است عرض کنم که شعبه پنجم یک نفر که بایستی برای موضوع گرگان انتخاب کنند نکرده‌اند (رحیمیان- انتخاب شد) اگر شده‌است بسیار خوب. عدة حاضر در مرکز ۱۰۹ نفر به شش شعبه تقسیم می‌شود بهر شعبه ۱۸ نفر و به شعبه اول یک نفر علاوه می‌شود که نوزده نفر می‌شود.
(اقتراع بوسیله آقای جواد مسعودی بعمل آمده نتیجه بقرار ذیل حاصل شد)
شعبه اول- آقایان: میرزا ابراهیم آشتیانی- اسکندری- محمد تقی اسعد- نبوی- عزت الله بیات- دکتر کشاورز- پیشه وری- شریعت زاده- پروین گنابادی- محمد طباطبائی- نجومی- ساسان خواجه نصیری- یمین اسفندیاری- صمصام بختیاری- حیدرعلی امامی- ثقت الاسلامی- دکتر شفق- علی اقبال.
شعبه دوم- آقایان: اردلان- فداکار- دکتر زنگنه- مخبر فرهمند- دکتر مصدق- رستم گیو- سنندجی- فیروزآبادی- دکتر معاون- فرود- ذوالقدر- تیموری- امینی- تولیت- عدل- ملایری- گرگانی- محمد بهادری.
شعبه سوم- آقایان: پناهی- دهستانی- اخوان- خاکباز- مظفرزاده- مرآت اسفندیاری- دکتر آقایان- کاظمی- فولادوند- دکتر اعتبار- امیرابراهیمی- هاشمی- دکتر رادمنش- مؤید قوامی- صدرقاضی- مؤید ثابتی- ظفری- فرمند.
شعبه چهارم- آقایان: محسن افشار صادقی- کام بخش- عباس مسعودی- رحیمیان- ابوالحسن صادقی- رفیعی- تیمور تاش- شهاب فردوسی- جلیلی- امیرتیمور- سلطانی- شیخ الاسلامی- تهرانی- جمال امامی- منصف- محمد علی مجد- علی دشتی- حشمتی- بوشهری.
شعبه پنجم- آقایان: سرتیب زاده- شجاع- حکمت- اکبر- دولت آبادی- صدریه- نمازی- مجتهدی- روحی- بهبهانی- امام جمعه- ایرج اسکندری- طوسی- سیف پور فاطمی- مقدم- دکتر معظمی- فاطمی- دکترعبده.
شعبه ششم- آقایان: فرهودی- مجد ضیائی- فرمان فرمانفرمائیان- ذوالفقاری- فرخ- سیدضیاءالدین- عامری- عماد تربتی- دکتر طاهری- افخمی- فتوحی- تجدد- قبادیان- خلعت بری- رفیع- نراقی- جواد مسعودی- مهندس فریور.
بشعبه یک علاوه می‌شود- آقای محمد صادق طباطبائی.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است وارد دستور شویم.
رئیس- خواهش می‌کنم از آقایانی که اجازه گرفته‌اند صحبت کنند باشد برای جلسه آتیه که یک چند دقیقه هم وارد دستور بشویم چون دوباره رأی گرفتن خوب نیست (صحیح است)
فولادوند- پس اجازه ما برای دفعه دیگر محفوظ است.
فرخ- نمی‌شود آقا.
فولادوند- اجازه بفرمائید حرف بزنم اجازه گرفته شده‌است دو مرتبه هم رأی گرفته شد و اجازه دادند که اشخاص حرف خودشان را بزنند.
رئیس- اگر بخواهیم مذاکرات پیش از دستور را تعقیب بکنیم دیگر امروز بدستور نمی‌رسیم (صحیح است)
- تصویب نمایندگی آقای صدریه از شاهرود
۳- تصویب نمایندگی آقای صدریه از شاهرود
رئیس- اعتبارنامه آقای صدریه مطرح است آقای مخبر فرهمند بفرمایند.
مخبر فرهمند- عرض کنم مخالفت بنده با راپرت شعبه ۵ نسبت بانتخابات شاهرود مربوط بصلاحیت آقای صدریه نیست برای اینکه با ایشان بنده سابقه‌ای نداشته‌ام و آنچه را هم که در این چند روز بعضی از رفقای مجلس اظهار کرده‌اند ایشان را شخص صالح و خیر مفیدی معرفی کرده‌اند البته فرمایشات آقایان برای بنده سند است ولی چیزی که بنده را وادار بمخالفت کرد جواب از سئوال مقدر که چرا نسبت به پرونده‌های دیگر مخالفت نکرده‌ام و آن این است که در قسمتی از پرونده‌ها که پرونده صحتش مجهول بود رأی نداده و بعضی را هم که گزارش از شعبه داده و در اطرافش صحبتی نبود رأی داده و موافقت کردم اما در قسمت پرونده شاهرود قضیه این است که در جلسه‌ای با عدة از اعضای انجمن نظار شاهرود که به تهران برای شکایت آمده بودند مواجه شدم بعد از اینکه بنده را شناختند که نماینده مجلس هستم بعد از یک سلسله آه و ناله و شکایت از دولت و از اشخاصی که جریان انتخابات در دست آنها بوده شرح دادند و از من خواستند که مطالب آنها را بعرض مجلس شورای ملی برسانم. بنده هم تا این اندازه با آنها مساعدت کرده قول دادم که در موقع خود عرایض آنها را بسمع آقایان نمایندگان برسانم. چون قول داده بودم ناچار بایستی این عرایض را بسمع برسانم. این است که بنده از طرف آنها که شش نفرشان از اعضای اصلی انجمن مرکزی شاهرود و دو چند نفر دیگر هم علی البدل بودند عرایضی عرض می‌کنم و بنابراین با مراجعه به پرونده‌ای که برله و علیه تشکیل شده و اظهارات آنها را تأیید می‌کند قناعت بقرائت یک عریضه که بمقام ریاست مجلس نوشته‌اند می‌نمایم عریضه‌ای که بمقام ریاست نوشته شده‌است این است:
جناب آقای طباطبائی ریاست محترم مجلس
انجمن مرکزی انتخابات شاهرود که مسئول صحت جریان انتخابات است بر اثر شکایات واصله از کلیه حوزه‌ها و بازرسی چندین حوزه بشرح محتویات پرونده تشخیص داده‌اند که انتخابات برخلاف ماده ۴۴ قانون جریان یافته و اکثریت انجمن در تاریخ ۲۲/۱۲/۲۹ ضمن صورت جلسه با دلائل مثبته رأی به بطلان کلیه آراء ماخوذه داده و تقاضای تهیه مقدمات تجدید توزیع تعرفه و اخذ آراء را خواستار شدند که مراتب بفرمانداری محل اعلام رونوشت آنهم بوزارت کشور ارسال و تلگرافی هم بوزارت کشور بعرض رسانید که تا وصول اعلامیه نامبرده از صدور هر گونه دستوری خودداری فرمایند با این توصیف دفعتاً در ۲۳/۱/۸ آقای کلهر فرماندار بدون هیچگونه مجوز قانونی و رعایت مقررات و اینکه وقعی به نظریه اکثریت انجمن که قانون حکم بقطعیت آن را داده‌است بگذارد با حضور سه نفر از کارمندان اصلی و دعوت دو نفر اعضاء علی البدل مورد نظر بدون رعایت ماده ۱۸ تعرفه و آراء باطله مردود را با بستن درب اطاق محرمانه استخراج و خاتمه انتخابات را اعلام داشته. اینک اینجانبان اکثریت انجمن برای آراء توضیحات لازمه و اینکه تخلفات معلومه را بسمع اولیاء محترم برسانند بمرکز عزیمت تقاضا می‌شود پرونده مربوطه را مورد دقت و مطالعه قرار داده رعایت حقوق نود هزار جمعیت حوزه انتخابیه شاهرود را ملحوظ فرمایند و عملی را که فرماندار وقت برخلاف مقررات نموده مردود سازید. کارمندان انجمن مرکزی انتخابات شاهرود شش نفر هم امضا کرده‌اند و این عریضه‌ای است که عرض شده‌است و مطابق دو سه فقره صورت مجلسی هم که در فرمانداری تهیه شده‌است این مطالب را تأیید می‌کند و یکی از شکایتها این بوده‌است که یکی از آن اعضاء قبلاً استعفا داده بوده‌است و او را آورده‌اند و وادار کرده‌اند که امضاء کند و استعفانامه آن شخص هم هست آنجا عرض کنم ما اگر بگوئیم صورت مجلسی که بامضای سه نفر عضو اصلی و دو نفر علی البدل که یکی از آن دو نفر هم قبلاً استعفا داده و استعفانامه او و شش نفر دیگر از اعضای علی البدل که موجود است صحیح است چه دلیلی بررد اظهارات شش نفر عضو اصلی انجمن که اکثریت را تشکیل می‌دهند داریم از کجا معلوم شد آن ۵ نفر بآن کیفیت قضاوتشان موجه و این شش نفر اظهارات و نظریه شان مردود است؟ دعوت عضو علی البدل باید در مقابل استعفای عضو اصلی باشد آنهم پس از مکاتبه و در صورت رد او باید بحکم قرعه علی البدل غیر مشخص را دعوت کنند والا در صورتی که اعضاء انجمن تصمیمی اتخاذ کردند که مطابق میل کاندید یا مأمورین اجرا نبود آنوقت اگر بدون رسیدگی و یا لااقل با حفظ صورت دیگری را دعوت کند این عمل برخلاف قانون و برخلاف حق قانونی انجمن است. من ایرادی باشخاصی که خود را کاندید کرده یا مبارزه انتخابی می‌کنند ندارم. البته این حق برای همه محفوظ است و بسا می‌شود بین اشخاص هم افرادی پیدا می‌شوند که اگر مبلغ گزافی هم خرج می‌کنند از نظر ربودن صندلی وکالت برای خدمت بکشور است. همچنانکه در دنیای امروز و دنیای ماورای ما در میدان‌های جنگ جان و مال و زن و فرزند و همه چیز خود را فدای وطن می‌کنند خدا کند ما هم باین نیت صرف مال کرده ضرر و خسارتی را که می‌بریم برای کشور باشد نه بضرر و خسارت کشور ولی ایراد من بیک جا است که این مفاسد از آنجا سرچشمه می‌گیرد و آن دولت و جریان قانون است بجای جلوگیری از تهدید و تطمیع خود موجب و مسبب این دو عمل است خود تطمیع می‌شود و تهدید می‌کند ودیک طمع دیگران را هم بجوش می‌آورد ادوار گذشته را دوره‌های دستوری و سفارشی می‌نامیدند آیا در این دوره از هر مقام و طبقه و ادارة همان دستورات صادر نمی‌شود؟ آنوقت تطمیع و رشوه خواری بد اخلاقی نبوده؟ همه انتظار داشتند دوره ۱۴ غلطهای ادوار گذشته را بر طرف کند نه تنها آن غلط‌ها اصلاح نشد بلکه مجلس ۱۴ تمام آنها را تأیید و تصدیق نمود. عرض کنم این تقصیر را با دولتهای گذشته میدانم خودم شخصاً شکایتی ندارم برای اینکه دولتهای گذشته نسبت بحوزه انتخابیه بنده بهیچوجه مداخله نکرد یعنی نتوانستند مداخله کنند یعنی طرز عمل وفکر و تدبیر اهل محل طوری بود که مجال مداخله به دولت و دیگران را نداد پس از شروع به کار تمام سران قوم نشستند و صحبت کردند و در چند جلسه مذاکره کردند و آنها متفقاً کاندیدشان را اعلام کردند و از روی آن هم عمل شده‌است پس اگر بنده عرض می‌کنم از روی دلتنگی با دولت نیست بهر حال بنده چون مقتضی نیست وقت مجلس را بیش از این بگیرم و کمتر هم می‌خواهم مسائلی بگویم که دیگران اتخاذ سند بکنند این است که خاتمه می‌دهم و بالاخره بایستی برای اصلاح کار انتخابات یک فکر اساسی کرد و آن تنها این است که باید سازمان اداری مملکت را اصلاح کرد (صحیح است) والا اصلاح قانون انتخابات هیچ فایده‌ای ندارد تمام خرابی‌های کشور و این فاصله زیاد بین فقر و غنا که در این مملکت ایجاد شده‌است تمام از سازمان کشور است و مربوط بهیچ طبقه‌ای نیست هر کسی حق دارد که نسبت به تعالی و ترقی خودش خرج بکند دولت است که باید جلوگیری از این کارهای بی رویه بکند.
رئیس- آقای فاطمی.
فاطمی- بیانات نماینده محترم تصور می‌کنم در آخر بیاناتشان جواب خودشان را دادند که بایستی تشکیلات مملکتی را درست شود و البته همه ما موافقیم و تا وقتی که همانطور بوده‌است تقریباً انتخابات را می‌شود گفت که سرو ته یکی است و تفاوتی ندارد. ولی باید در اینجا دو موضوع را برای استحضار آقایان نمایندگان محترم بعرض برسانم. در شاهرود اتفاقاً یکی از نقاطی است که در دوره گذشته مبارزه بوده‌است چند نفر در آنجا بوده‌اند یکی دکتر قزل ایاغ و یکی دکتر تاج بخش و یکی صدریه و یکی هم آقای حسین آقایان اهل محل (یکی از نمایندگان- آقای نواب را هم بفرمائید)… و یکی هم آقای سیف الله خان نواب و در آخر کار هم نظر بتمایل یکعده از اهالی آقای اعتبار الدوله را کاندید کردند و بعد در مذاکراتی که با آقای اعتبارالدوله شد خودشان صرفنظر کردند و رفتند کنار ولی سایرین در محل ماندند و مبارزه کردند و همینطور آقای حسین آقایان که دو دوره هم وکیل مجلس بوده‌است. این شخص آمده بود و حقوق خودش را واگذار کرده بود به آقای اعتبارالدوله و بعد از اینکه آقای اعتبارالدوله صرف نظر کرد طرفداران حسین آقایان هم تلگراف کردند که عبارتش این بود که از تاریخ اول اسفندماه نظر باینکه ایشان واگذار بآقای اعتبار کرده بودند و آقای اعتبار هم قبول نکرده بودند از این به بعد کاندید ما هم صدریه‌است و این است که آنجا مبارزه بوده‌است و آقای صدریه هم درست است که شخصاً اهل شاهرود نیست ولی انارکی هائی که تقریباً از دویست سال پیش از انارک بواسطه آب و هوا مهاجرت کرده‌اند ورفته‌اند در آنجا و یکعدة را در آنجا تشکیل می‌دهند اینها ویک جماعتی از وجوه اهالی شاهرود که تلگرافشان همه موجود است در پرونده موجود است (طباطبائی- خود آقای صدریه هم مدتی در شاهرود بوده‌است)… عرض کردم اصلاً اهل شاهرود نیستند فقط گفتم که یکعدة از انارکیهای مقیم شاهرود ایشان را کاندید کرده‌اند. ولی یک اعتراضی که فرمودند راجع باعضای انجمن است که تا روزی که انتخابات خاتمه یافته‌است هیچ شکایتی نداشته‌اند ولی وقتی که انتخابات خاتمه می‌یابد نظر باینکه سه چهار نفر از اینها طرفدار یکی از آقایان بوده‌اند اینها استعفا می‌کنند و می‌روند و بعد یکنفر از آنها چنانچه اظهار کردند که دو مرتبه استعفای خودش را پس می‌گیرد و می‌رود دو مرتبه امضاء می‌کند بنابراین بنده تصوری نمی‌کنم که یک اتفاق تازه‌ای در شاهرود واقع شده باشد که در سایر نقاط واقع نشده باشد اهالی شاهرود حاضرند و یکی دو سه نفر از اهالی آنجا این شکایت را داشته‌اند و حقی در یکی از نقاطی که آنها مدعی بودند که صندوقش مخدوش بوده‌است بنده در حضور آقای مخبر فرهمند عرض می‌کنم که آقای صدریه در آنجا در آن صندوق اکثریت ندارد و اکثریت در آن صندوق مال سیف الله خان نواب است بنابراین بنظر من هیچگونه اعتراضی وارد نیست (جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است دیگر رأی نمی‌خواهد باعتبارنامه رأی بگیرید.
رئیس- موافقین با کفایت مذاکرات قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بنابراین رأی می‌گیریم باعتبارنامه آقای صدریه آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد
- شور و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع بتمدید یکماه برای رسیدگی بپرونده اعلام جرم نسبت به آقای سهیلی و تدین
۴- شور و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع بتمدید یکماه برای رسیدگی بپرونده اعلام جرم نسبت به آقای سهیلی و تدین
رئیس- یک فقره راپرت است که نسبتاً فوریت دارد از کمیسیون دادگستری رسیده‌است و تمدید خواسته‌اند قرائت می‌شود:
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی راجع باعلام جرم آقای فرخ نسبت بآقایان سهیلی و تدین که پس از قرائت در مجلس به کمیسیون قوانین دادگستری ارجاع شده‌است در جلسات عدیده تحت بررسی کمیسیون قرار گرفته چون هنوز تحقیقات کمیسیون منتج بنتیجه نشده‌است که اتخاذ تصمیم نموده و از طرفی بر طبق قانون محاکمه وزراء مدتی قانونی برای تقدیم گزارش کمیسیون در شرف انقضاء است بنابراین درخواست یکماه تمدید می‌شود که کمیسیون بتواند بتحقیقات خود ادامه داده گزارش خود را تقدیم نماید.
رئیس- آقای طباطبائی
طباطبائی- بنده حالا که این گزارش…
رئیس- آقای طباطبائی اگر نطقتان مفصل است بفرمائید پشت تریبون.
طباطبائی- عرض کردم حالا که این گزارش بعرض مجلس می‌رسد من بهمین مناسبت خواستم مطلبی را عرض کنم که آقایان یکقدری توجه بکنند. حالا هم در خارج از جلسه همین صحبت را می‌کردم با چند نفر از آقایان که کارها نوعاً و عموماً اگر باین شکل و باین ترتیب که حالا ما داریم ادامه پیدا کند کمتر بنتیجه خواهیم رسید. کمیسیونها و اعضاء کمیسیون بطوری که بنده اطلاع دارم و حالا هم در خارج مذاکره می‌شد اکثر آقایان تشریف نمی‌آورند و کمیسیونها تشکیل نمی‌شود و کارها مانده‌است و این قضیه را هم که متوجه شدید که کمیسیون دادگستری نتوانسته‌است رسیدگی بکند برای این است که غالباً کمیسیونها تشکیل نمی‌شود. الآن چند لایحه هم که از طرف دولت داده شده بنده تحقیق کردم معلوم می‌شود که کمیسیون تشکیل نشده بنابراین در این باب هم لازم است که از طرف دولت اظهار علاقه بشود و باید یک نظارت و توجهی بشود در کارها و کمیسیونها تشکیل بشود و کارها و امور لازم بجریان بیفتد و گزارش کمیسیونها به مجلس بیاید که ما بکارهای لازم تر برسیم (امینی- مخصوصاً هیئت رئیسه باید توجه بفرمایند به این موضوع)… صحیح است من با اصل قضیه مخالفت ندارم ولی اگر اینطور باشد تا یکماه دیگر هم کمیسیون دادگستری مشکل است بتواند باین کارها رسیدگی بکند.
رئیس- آقای صدر قاضی
صدر قاضی- بنده می‌خواهم راجع به کمیسیون عرایض عرض بکنم کمیسیون عرایض عمرش تمام شده و راجع بپرونده آقای تدین هم گزارشی تنظیم شده این را خواستم عرض کنم.
رئیس- آقای فرخ
فرخ- این تقاضای کمیسیون دادگستری خیلی صحیح است و در عین حال خیلی متشکرم که کمیسیون با کمال دقت جوانب و اطراف آنرا رسیدگی کرده‌است و لازم است که یکماه دیگر تمدید شود. این را هم بنده خواستم عرض کنم که این موضوع تنها راجع ببندر عباس نیست بلکه نقاط دیگر را هم باید طرف توجه قرار بدهند مخصوصاً انتخابات آذربایجان را
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است. رأی بگیرید.
رئیس- رأی می‌گیریم به یکماه تمدیدی که کمیسیون دادگستری خواسته موافقین قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
- تصویب فوریت سه فقره لوایح وزارت جنگ
۵- تصویب فوریت سه فقره لوایح وزارت جنگ
رئیس- آقای وزیر دارائی برای جواب بعضی سئوالات حاضر شده‌اند؟
وزیر دارائی- خیر برای دفاع از فوریت لوایح وزارت جنگ.
رئیس- آقای طوسی.
طوسی- خاطر محترم آقای وزیر دارائی را تذکر می‌دهم که سئوال بنده از مدتی قبل شده و فوق العاده برای جواب شنیدن علاقمندم و بیاناتی هم در جلسه خصوصی فرمودند که بنده را اقناع نکرد ایشان باید جواب بدهند و بنده هم اگر عرایضی داشته باشم عرض بکنم این است که اگر امروز هم حاضر نیستید برای جواب باشد برای جلسه بعد که حاضر شوند و جواب بدهند.
رئیس- پس این موضوع مطرح نیست باشد برای جلسه‌ای که آقای وزیر دارائی حاضر می‌شوند. حالا سه فقره لایحه وزارت جنگ است که تقاضای فوریت کرده‌اند و باید فوریتش تصویب شود و به کمیسیون برود قرائت می‌شود:
مجلس شورای ملی
بطوری که نمایندگان محترم مستحضر هستند یکی از اصول اساسی خدمت سربازی مداخله نداشتن در مسائل سیاسی و احتراز از شرکت در احزاب و فرق مختلف است و کلیة افسران و افراد ارتش بجز آئین سربازی آئین دیگری نباید داشته باشند. از طرف دیگر چون در قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب چهارم دیماه ۱۳۱۸ برای افسران و افراد نظامی که برخلاف این اصل رفتار نمایند صریحاً کیفری معین نشده و فقط در آئین نامة انضباطی مبادرت باین قبیل امور ممنوع و مستلزم تنبیه انضباطی است. از اینرو و نظر بمصالح و مقتضیات امروزة ارتش ماده واحدة ذیل تنظیم و تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد و با قید یک فوریت تقاضای تصویب آنرا دارد.
نخست وزیر وزیر دادگستری وزیر جنگ
ماده واحده - افسران و همردیفان و افراد داوطلب ارتش چنانچه در احزاب قبول عضویت نمایند و یا در کارهای سیاسی و امور حزبی دخالت کنند باخراج از ارتش و از سه تا ده سال انفصال از خدمات دولتی محکوم خواهند بود.
افسران و افراد وظیفه نیز در تمام مدتی که مطابق قانون بخدمت سربازی اشتغال دارند مداخله در کارهای سیاسی و امور حزبی ممنوع و در صورت تخلف بحبس عادی از شش ماه تا دو سال محکوم خواهند شد.
رئیس- آقای طوسی.
طوسی- بنده با این لایحه از این جهت مخالف هستم.
جمعی از نمایندگان- موضوع لایحه نیست!
طوسی- … به بخشید آقا فوریت لایحه (بنده از اغلب آقایان بهتر میدانم) عرض کنم بنده باین جهت مخالف هستم که خیال می‌کنم این قبیل مسائل می‌خواهد مدرک شود برای یک فشارهای غیر قانونی چنانچه اگر صلاح و مقتضیات امروز را می‌دانستم یک توضیحات بیشتری می‌دادم فعلا همینقدر اکتفا می‌کنم و آقای وزیر جنگ را متذکر می‌شوم که خلاصه باید حفظ آبروی مجلس بشود توجه بفرمائید وقتی یک اشخاصی به یک مقاماتی مراجعه می‌کنند البته نتیجه مثبت و قانونی می‌خواهند وقتیکه این قضایا را ملاحظه میفرمائید این قبیل لوایح می‌آید به مجلس و پشت سر این کار ممکن است مطالب دیگری باشد که بالاخره تمام حق زیر پا گذاشته شود بنام اجرای قانون و برای این است که بنده مخالف هستم با این قانون و در موقع عرایض خودم را عرض می‌کنم.
رئیس- آقای فرهودی شما مخالفید؟
فرهودی- بنده با فوریت مخالفم.
رئیس- آقای فداکار شما موافقید؟
فدارکار- بنده مخالفم.
رئیس- آقای کاظمی شما مخالفید؟
کاظمی- بنده موافقم بنظر بنده مورد بحث نمی‌باشد که ما یک قشونی می‌خواهیم که کارش انتظام مملکت باید باشد و خیلی طبیعی است که یک چنین قشونی بزرگترین وظیفه اش احتراز از جریان روز است و تصور می‌کنم که یک افسر و یک سربازی اگر وظیفه اش را کنار بگذارد و وارد جریانات روز بشود و بستگی بیک حزب داشته باشد نمی‌تواند آن بی طرفی صرف را داشته باشد روی همین اصل است که در تمام دنیا سرباز را از مداخلة در انتخابات منع می‌کنند همین جا ما در ضمن پروگرام دولت اعتراض کردیم بجریان نامطلوب قشون و از همین جهت است که این لایحه را آورده‌اند و تقاضای فوریت کرده‌اند که زودتر بگذرانند اگر آقایان دلیلی دارند بنده درست توجه ندارم و نمی‌توانم بفهمم که فکر آقای طوسی که عقبه این امر یک چیزهائی است آنها چه چیز است زیرا این یک چیز لازم است و واضح است که مداخله در کار احزاب نباید بکنند بنده یقین دارم که یک همچو فکری در مجلس وجود ندارد که قشون در احزاب دخالت بکنند و بنده تعجب می‌کنم که چرا با دو فوریت نیاوردند وبنده با فوریتش کاملاً موافقم و استدعا دارم آقایان رأی بدهند.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- آقای فرهودی موافقید؟
فرهودی- موافقم.
نمایندگان- رأی بگیرید.
رئیس- آقایانی که موافقند با کفایت مذاکرات قیام نمایند…
بعضی از نمایندگان- کسی مخالف نیست.
رئیس- رأی می‌گیریم به یک فوریت این لایحه آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد فوریت لایحه دیگر تقدیمی وزارت جنگ مطرح است خوانده می‌شود:
مجلس شورای ملی
چون مطابق مقررات قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب دیماه ۱۳۱۸ دیوانهای حرب عادی و زمان جنگ مرکب از پنج نفر و دیوانهای تجدید نظر مرکب از هفت نفر می‌باشد و چون در اثر محدود بودن کادر افسری بخصوص در درجات ارشد برای تشکیل دادگاهها اغلب اشکالاتی پیش می‌آید و بعلاوه انتخاب و تعیین دادرسان مطلع و ذیفن هم از بین افسران کار آسانی نیست و بنابر همین علل رسیدگی به پرونده‌ها و تشکیل دادگاهها طبعاً دچار وقفه و رکود می‌گردد و در نتیجه بیکی از اصول مهم آئین دادرسی نظامی که عبارت از سادگی و سرعت جریان آنست لطمة جبران ناپذیری وارد می‌آید و کراراً اتفاق می‌افتد که متهمی در اثر همین اشکالات قانونی چندین ماه بلا تکلیف مانده و از این راه شئون نظامی و انضباط ارتش هم سست و متزلزل می‌شود لذا ماده واحده‌ای بشرح زیر تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد و با قید یک فوریت تقاضای تصویب آنرا دارد.
نخست وزیر وزیر دادگستری وزیر جنگ
ماده واحده- از تاریخ تصویب این قانون دادگاههای عادی زمان صلح و جنگ مرکب از یک رئیس و دو کارمند و دادگاههای تجدید نظر زمان صلح و جنگ شامل یک رئیس و چهار کارمند خواهد بود و مواد ۱۹ و۳۹ و۵۹ و۷۰ قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب دیماه ۱۳۱۸ و آن قسمتی که مربوط به تعداد دادرسان دادگاههای مختلف است باید مطابق این ماده اصلاح شود.
رئیس- فوریت این لایحه مطرح است آقای اردلان شما مخالفید؟
اردلان- بنده موافقم
رئیس- آقای دهستانی شما موافقید؟
دهستانی- بنده هم موافقم
رئیس- آقای ایرج اسکندری
ایرج اسکندری- بنده مخالفم بنده تصور می‌کنم که این موضوع در زمان جنگ حائز اهمیت فوق العاده‌است وهمینطور بقید فوریت مطالب را گذراندن صلاح نیست
یکی از نمایندگان- یک فوریت است
ایرج اسکندری- بنده عرض می‌کنم بطور کلی بایستی در لایحه لزوم فوریت قید شود قید شده‌است که یک عده‌ای معطل هستند بنده تصور می‌کنم که این اشکال مربوط بسازمان ارتش است و ارتباطی بدادگاهها ندارد این موضوع هرقدر بیشتر در اطرافش مطالعه و تعمق شود بهتر است تا اینکه ما با یک فوریت آنرا تصویب کنیم و بدون تعمق باشد آنوقت نتیجه معکوس می‌گیریم بنابراین بنده با فوریت آن مخالفم
رئیس- آقای اردلان
اردلان- عرض کنم معلوم می‌شود آقای ایرج اسکندری آنروز تشریف نداشتند آقای وزیر جنگ کاملاً توضیح دادند اولاً ما در عوض دو فوریت یک فوریت را پیشنهاد کردیم که هم مطالعه شود و هم زودتر این کار بشود آقای وزیر جنگ هم توضیح دادند که یکعده محاکمات همینطور معوق مانده‌است زیرا متهمین همردیف ندارند که دادگاه برای آنها تشکیل بدهند بدین لحاظ این لایحه را پیشنهاد کرده‌اند این می‌رود بکمیسیون دادگستری و دو مرتبه برمی‌گردد و وقت هست که شما صحبت کنید
رئیس- رأی گرفته می‌شود بفوریت اول این لایحه آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد.
لایحه دیگر وزارت جنگ راجع باصلاح امر سربازگیری قرائت می‌شود:
مجلس شورای ملی
یکی از مسائل مهمی که از بدو تشکیل دولت حاضر مورد دقت و توجه کامل بوده و می‌باشد اصلاح امر سربازگیری و اتخاذ رویه‌ای است که در موقع احضار مشمولین نظام وظیفه بخدمت سربازی از تخطی وتجاوز و اخاذی مأمورین قویاً جلوگیری و عمل سربازگیری طوری انجام گیرد که حتی الامکان باعث مزاحمت مشمولین نشده و مخصوصاً بامور کشاورزی و پیشه وری لطمه‌ای وارد نسازد و البته در پیشرفت این منظور همکاری وزارت کشور با وزارت جنگ کمال لزوم و اهمیت را دارد زیرا بطوری که در عمل مشاهده شده مأمورین شهربانی و ژاندارمری و آمار و بخشداران و غیره نیز در این تجاوزات بی مداخله نیستند. اکنون در وزارت جنگ کمیسیون مخصوصی مشغول مطالعة این امر است و همینکه کار این کمیسیون بپایان رسید کمیسیون دیگر با شرکت مأمورین مربوطه وزارت کشور تشکیل و نظریة قطعی کمیسیون اخیر بموقع اجرا گذاشته خواهد شد. در ضمن مطالعه تدابیری که برای جلوگیری از این تجاوزات باید در درجة اول فوریت اتخاذ گردد باین نکته توجه شد که در قوانین امروزه اعم از قانون دادرسی و کیفر ارتش یا قانون نظام وظیفة عمومی برای مجازات مأمورین سربازگیری که مرتکب این تجاوزات می‌شوند مواد صریحی ذکر نشده و مثلاً در مورد فلان مأمور سربازگیری که برای اخاذی مشمولی را چندین مرتبه از محل خود جلب و بعد با اذیت و آزار وجوهی از او اخذ و دوباره مرخص نماید یا با گرفتن مبلغی مشمولی را از خدمت معاف کند گذشته از اینکه در اثر این عمل خود جمعی از مردم را سرگردان و بیکار و دچار خسارت نموده بعلاوه باستعداد ارتش یعنی در واقع بامنیت کشور لطمه وارد ساخته، اگر بنا باشد او را در ردیف مرتشی محسوب و فقط بکیفر مقرره محکوم نمایند برخلاف اصل عدالت است. علیهذا ماده واحده‌ای راجع بکیفر این قبیل مأمورین تنظیم و تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد و با قید یک فوریت تقاضای تصویب آنرا دارد.
نخست وزیر وزیر دادگستری وزیر جنگ
ماده واحده- هر مأمور سربازگیری که برخلاف وظیفه از جلب مشمولی خودداری یا غیر مشمولی را جلب نماید بحبس مجرد از دو تا پنجسال محکوم می‌شود و چنانچه در انجام این عمل مستقیماً یا بطور غیرمستقیم وجه یا مالی گرفته و یا بنحو دیگر اخاذی کرده باشد در ردیف سارقین مسلح محسوب و علاوه بر پرداخت پنج برابر وجه یا پنج برابر قیمت شیئی مأخوذه بهمان مجازاتی که برای این قبیل سارقین مقرر است محکوم خواهد شد. مشمولینی که از آنان وجهی گرفته شده باشد در صورت ابراز بمأمورین بازرسی از تعقیب قانونی بعنوان راشی معاف خواهند بود. شرکاء و معاونین بزه تابع همان دادگاهی خواهند بود که صلاحیت دادرسی متهم اصلی را دارد.
رئیس- فوریت این لایحه مطرح است مخالفی نیست؟ آقای سیف پور فاطمی موافقید؟
سیف پور فاطمی- بنده موافقم.
رئیس- آقای دکتر عبده شما موافقید.
دکتر جلال عبده- بنده موافقم.
رئیس- آقای اردلان.
اردلان- بنده مخالفتم با یک فوریت است عقیده‌ام این است که باید دو فوریت داشته باشد تا این لایحه بگذرد مأمورین نظام وظیفه پوست همه را می‌کنند بنده پیشنهاد کردم که بدو فوریت رأی گرفته شود.
جمعی از نمایندگان- خیر همان یک فوریت کافی است.
رئیس- آقایانیکه با یک فوریت لایحه موافقند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بنابراین بکمیسیون مراجعه می‌شود.
- تصویب فوریت طرح قانونی پیشنهادی آقای دکتر شفق
۶- تصویب فوریت طرح قانونی پیشنهادی آقای دکتر شفق
رئیس- طرحی است از آقای دکتر رضا زاده شفق که فوریت آنرا تقاضا کرده‌اند قرائت می‌شود:
مقام ریاست مجلس شورای ملی
چون از شهریور هزار و سیصد و بیست و از تاریخ عقد پیمان با متفقین تاکنون کشور ما روابط زیاد اقتصادی و تجارتی و سیاسی با متفقین خود پیدا کرده و لازمست حساب و ترتیب و طرز عمل و تطبیق تمام آن روابط با کمال دقت و روشنی تعیین گردد همچنین لازمست خسارت وارده بکشور از روی آمار صحیح معلوم شود و گذشته از اینها نقشه‌ای اساسی در باب تقاضاها و نظریات و دعاوی ایران برای تقدیم بانجمن صلح تهیه گردد بنابراین ماده واحدة زیر را برای تصویب مجلس شورای ملی پیشنهاد و تقاضای یک فوریت می‌کنم:
ماده واحده- دولت مکلف است در حدود بودجة سال ۱۳۲۳ بمنظور مرکزیت دادن بتمام روابط اقتصادی و تجارتی و سیاسی بین ایران و متفقین خود اداره‌ای در تحت نظر وزیر خارجه بنام ادارة امور متفقین مرکب از کارمندان صلاحیتداری که از وزارتخانه‌های خارجه و دارائی و پیشه و هنر و راه و از بانک ملی برگزیده شده باشند برای اجرای مقاصد زیر ایجاد نماید:
الف- رسیدگی کامل بتمام حسابهای اقتصادی وتجارتی و تنظیم دفاتر مرکزی و آمار صحیح با اسناد و تهیة زمینة مساعد برای حداکثر استفادة ایران از قانون وام واجاره و از سهمیة کالای مخصوص بخاور نزدیک.
ب- تعیین میزان دقیق خساراتیکه از شهریور۱۳۲۰ باینطرف بایران وارد آمده با تهیة مدارک آن.
ج- بررسی کامل در روابط سیاسی بین ایران و متفقین و طرز تطبیق پیمانها و مطالعات لازم در راه تحکیم مبانی دوستی بین طرفین.
د- تهیة نقشه و تعیین خط مشی و اصول نظریات و دعاوی ایران که باید در انجمن صلح ملل طرح شود.
تبصره ۱- ادارة امور متفقین می‌تواند در موقع لزوم از اهل فن و متخصصین استفاده نماید.
تبصره ۲- اداره امور متفقین مکلف است هر ماه گزارشی جامع از عملیات خود بکمیسیون خارجة مجلس بدهد.
دکتر رضازاده شفق- فرخ- دکتر محمد مصدق- دولت آبادی- صمصام- ابوالقاسم صدرقاضی- دکتر عبدالله معظمی- اسعد- فرمند- ساسان- اقبال- فاطمی - رضا حکمت- سیف پور فاطمی- دکتر فریدون کشاورز- فرمانفرمائیان- محمدعلی مجد- فتوحی- غلامعلی فریور- یمین اسفندیاری- ابوالقاسم نراقی- ایرج اسکندری- دکتر عبدالحمید اعظمی زنگنه- دکتر رادمنش- ع. روحی – دکتر اعتبار- احمد شریعت زاده- طوسی- کام بخش- ابوالقاسم امینی- رحمانقلی خلعت بری- رضا تجدد- پروین گنابادی- دکتر جلال عبده.
رئیس- آقای فریور.
مهندس فریور- بنده موافقم پیشنهاد دو فوریت می‌نمایم
رئیس- آقای اردلان.
اردلان- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم و آن این است که این پیشنهاد چون پیشنهاد خرج است وکیل نمی‌تواند پیشنهاد خرج بکند.
رئیس- آقای طباطبائی شما مخالفید؟
طباطبائی- عرض کنم که ملاحظه خواهید فرمود اگر این لایحه تصویب شود یک اداره‌ای تشکیل می‌شود که هم دستگاه قضائی است و هم وزارت خارجه‌است و هم اداره کل اقتصاد کشور است باید حقیقتاً مواظب بود که این همه ادارات و مؤسسات و وزارتخانه‌ها که هستند ما حالا که داریم حک و اصلاح می‌کنیم اگر کم و کسر نکنیم دیگر نباید یک ادارات تازه‌ای درست بکنیم و سربار تمام ادارات اضافه کنیم آنهائیکه آقای دکتر منظورشان است تمامش در مملکت هست
دکتر زنگنه- این مطالب مربوط بفوریت نیست.
طباطبائی- البته بنده که با فوریت مخالف هستم باید یک مقدمه‌ای را عرض کنم که اگر توجه بفرمائید باین نتیجه می‌رسیم که این لایحه فوریت ندارد یک اداره‌ای شما می‌خواهید تأسیس بکنید که کار وزارت خارجه را بکند کار وزارت مالیه را بکند اگر دستگاه‌های عریض همین دولتی که هست بوظیفه خودش رفتار کند دیگر شما احتیاجی بیک چنین اداره‌ای ندارید و بعلاوه یک نکته‌ای را که آقای اردلان فرمودند درست فرمودند که این پیشنهاد مستلزم خرج است اگر ایجاد این اداره پول می‌خواهد من هم موافقم ولی با این ترتیب شما بهانه‌ای بدست دولت می‌دهید که یک اداره‌ای دو مرتبه دائر خواهند کرد و چندین برابر اداره تثبیت قیمتها
بعضی از نمایندگان- آقا هست این ادارات
طباطبائی- اگر هست که لازم نیست اگر نیست پس یک اداره ایست با همان کیفیات که عرض کردم برای انجام منظور ۵ یا ۶ گانه عرض کنم این مسائل اینطور نیست و اینطور سرسری و آسان نیست که هر وکیلی هر نماینده‌ای طرحی بدهد ما بیائیم اینجا رأی بدهیم و اجرا بشود و این طرحها قابل اجرا نیست اولاً خود طرح وقتیکه مطرح شد مفصلاً می‌توانیم صحبت بکنیم پس آقایان موافقت بفرمایند که اقلاً فوریت نداشته باشد یک لایحه عادی که می‌آید و متضمن یک مطلبی است مطابق قانون و نظامات باید دو شور بشود یک لایحه‌ای که تماس با متفقین دارد سیاست خارجی تویش هست اوضاع اقتصادی مملکت درش هست این لااقل باید دو شور بشود این باید از لحاظ جریان اقتصادی و از لحاظ مصالح سیاسی کشور به کمیسیونهای مربوطه برود و دو شور بشود این است که تقاضا می‌کنم اجازه بفرمائید که لایحه جریان عادی و قانونی خودش را بکند.
رئیس- آقای امیر تیمور
امیرتیمور- عرض کنم بنظر بنده این طرح طرح بسیار مفیدی است و نظریاتی را هم که نماینده محترم فرمودند اگر در موقع مطرح شدن طرح در مجلس گفته شود مناسبتر بود چون این لایحه حالا یک فوریت دارد آقایان موافقت بکنند که برود در کمیسیون ونظریات دولت هم در آنجا جلب خواهد شد و تمام این ملاحظات که آقایان نظر داشتند البته رعایت خواهد شد ولی از نظر اینکه در این لایحه مقدار خساراتی که به کشور ایران رسیده مقدار زحماتی را که ملت ایران در راه دوستی و همکاری با متفقین خودش متحمل شده‌است تعیین خواهد شد بنظر بنده برای مملکت خیلی مفید است و امیدوارم که آقا هم موافقت بفرمایند که با یک فوریت آن رأی داده شود و برود در کمیسیون و زودتر بگذرد.
نمایندگان- رأی رأی
رئیس- اگر مذاکرات کافی است رأی بگیریم آقای نخست وزیر.
نخست وزیر- بنده از نماینده محترم آقای دکتر شفق متشکرم که این موضوع را تذکر دادند الآن در وزارت خارجه یک اداره‌ای هست بنام اداره پیمان سه گانه و مشغول کار خودش هست و منظور این است که بعد از وقایع شهریور ببعد قضایائی که پیش آمده‌است و تمام جریاناتی که هست و پیش آمد کرده‌است در آن اداره مورد مطالعه‌است خواهش می‌کنم بآن اداره مراجعه بفرمایند اگر نواقصی دارد ملاحظه بفرمایند و بدولت کمک بکنند و علاوه بر این این اداره تاکنون کتابی راجع بزمانی که ایران در جنگ کنونی بیطرف بوده تهیه کرده و اکنون هم مشغول تهیه کتابی است که خدماتی را که در جنگ کرده‌ایم و همچنین راجع بوقایع شهریور خساراتی که بما وارد آمده‌است همه اینها را منظور و تعیین می‌کند.
رئیس- آقای دکتر شفق.
دکتر شفق- لازم است عرض کنم که خود بنده شریکم با نظر آقای طباطبائی که فرمودند طرحیکه به مجلس داده می‌شود باید از روی بصیرت داده شود که نه بضرر کشور تمام شود نه وقت مجلس را بگیرد و نه بضرر مردم تمام شود و لازم است بگویم که بنده در این موضوع مدت یکماه مطالعه کرده‌ام همینطور که در ممالک خارج انجمن‌ها و کمیسیونهائی تشکیل شده‌است بنده هم همینطور در اینجا مطالعاتی کرده‌ام اما آنطوریکه آقای طباطبائی تصور می‌کنند که محصول جدیدی است و مرکب است از ادارات مختلف بنده تعجب می‌کنم از فکر ایشان در تمام دنیا این کمیسیون تشکیل شده‌است و بعقیده بنده یعنی بایمان بنده یکی از ضروریترین و فوریترین کمیسیونهاست که بایستی هفت هشت ماه قبل در ایران وجود پیدا کرده باشد اما اینکه آقای نخست وزیر فرمودند یک اداره‌ای در وزارت خارجه برای این کار تشکیل شده‌است بنده سابقه دارم و با آقای صفی نیا متصدی آن اداره صحبت کرده‌ام و خود ایشان معترف بودند که این اداره به تنهائی برای مقصودی که در نظر داریم کافی نیست و چون در این موضوع فوریت است بنده وقت مجلس را نمی‌گیرم چون این ادارة که هست به تنهائی بهیچوجه کافی نیست این اداره تحت نظر وزیر خارجه‌است و از لحاظ سیاسی کتابی دارد تهیه می‌کنند که فوق العاده مهم است ولی ارتباطی با پول و موضوع اسکناس و طلا و کارخانجات و پیشه و هنر ندارد و حتی خودشان فرمودند که ما بی خبریم و یک پیشخدمتی هم نداریم که برود برای ما آمار را بیاورد بنابراین این موضوع را کاملا لازم میدانم وقت مجلس را نمی‌گیرم و قول می‌دهم که از روی مطالعه این پیشنهاد را کرده‌ام و تقاضا می‌کنم که رأی بیک فوریت بدهند.
رئیس- آقایانیکه با یک فوریت طرح آقای دکتر شفق موافقند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
- رد فوریت طرح قانونی پیشنهادی آقای نراقی و ارجاع بکمیسیون مبتکرات
۷- رد فوریت طرح قانونی پیشنهادی آقای نراقی و ارجاع بکمیسیون مبتکرات
رئیس- یک طرحی است که آقای نراقی پیشنهاد کرده‌اند راجع بتشکیل کمیسیونی برای اصلاح قانون انتخابات و یکی از آقایان هم فوریتش را پیشنهاد کرده‌است و مدتی است مانده‌است اجازه بفرمائید امروز مطرح شود.
لایحه بشرح زیر قرائت شد:
ریاست مجلس شورای ملی: امضاء کنندگان ماده واحدة زیر را پیشنهاد می‌نمایند که کمیسیون دوازده نفری در مجلس (از هر شعبه دو نفر) برای مطالعه و اصلاح قانون انتخابات تشکیل شود. کمیسیون مزبور منتهی تا دو ماه طرح قانون اصلاح شده را بمجلس تقدیم نماید.
ماده واحده- مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد کمیسیون دوازده نفری از شعب شش گانة مجلس برای اصلاح و تهیه و تنظیم قانون انتخابات مجلس شورای ملی انتخاب شود که با جلب نظر وزارت کشور قانون نامبرده را تا دو ماه تهیه و تقدیم مجلس نماید. ابوالقاسم نراقی
رئیس- آقای طباطبائی.
طباطبائی- بنده مخالفم آقا.
نراقی- اجازه بفرمائید بنده توضیح بدهم.
رئیس- آقای نراقی.
نراقی- عرض کنم از آغاز تشکیل مجلس تاکنون چیز مهمی از مجلس نگذشته‌است و جز لایحه سه دوازدهم مجلس کاری انجام نداده چند فقره لایحه هم که دولت آورده همین طور بلاتکلیف مانده و در مجلس دفن شده چند فقره لایحه هم آقای وزیر جنگ آورده بودند آنهم در اثر سئوالاتی که از ایشان شده بود همین طور مانده مهمترین کاری که مجلس فعلی می‌تواند بکند اصلاح قانون انتخابات است که از مهمترین مسائل مملکتی است که یکسال است وقت مملکت و دولت و مجلس و ملت صرف قانون انتخابات شده‌است و اشکال عمدة آن بدی قانون انتخابات است این قانون انتخابات در ۳۵ سال قبل تصویب شده‌است آنوقتی که انسان می‌خواست از تهران بخوزستان برود ۳۵ روز طول می‌کشید و از سه دولت می‌گذشت روی خصوصیت آنوقت این قانون تهیه شده‌است امروز ممالکی که ده برابر ما جمعیت دارد بفاصله چند ساعت انتخاباتش تمام می‌شود آنوقت در پایتخت ما مثل تهران شش ماه طول می‌کشد اینست که بنده تمنا کردم یک کمیسیونی در مجلس تشکیل شود بنام کمیسیون اصلاح و تنظیم قانون انتخابات تا دو ماه هم مهلت باشد که مجلس هم قانون را تهیه کند وزارت کشور هم البته یک مطالعاتی و تجربیاتی دارد آن مطالعات و تجربیات وزارت کشور را هم بخواهند و چیز تازه‌ای هم نیست و تقاضای فوریت آنرا هم آقای مهندس فریور کرده‌اند بنده تمنا دارم موافقت شود که این کار انجام شود.
یکنفر از نمایندگان- چند نفر امضاء کرده‌اند.
یکنفر دیگر از نمایندگان- امضاءها را بخوانید.
رئیس- قرائت می‌شود.
اسعد- ذوالفقاری- افخمی- حکمت- فریور- فتوحی- مقدم- مظفرزاده- دکتر معاون- ابوالقاسم صدرقاضی- دکتر عبدالله معظمی- مجد ضیائی- فرمانفرمائیان- صمصام- محمد بهادری- جواد عامری- مخبر فرهمند- قبادیان- نراقی.
مهندس فریور- ۲۱ نفر اعضای فراکسیون دموکرات هستند
دشتی- می‌رود بکمیسیون مبتکرات
مهندس فریور- خیر تقاضای یک فوریت شده‌است
رئیس- تقاضای فوریت شده‌است پیشنهاد آقای مهندس فریور مطرح شود.
رئیس- آقای مجد ضیائی
مجد ضیائی- طبق ماده ۳۳ هر طرحی را که نماینده پیشنهاد می‌کند باید بطرز قانون ماده بماده نوشته شده و دارای مقدمة که متضمن دلایل آنست بوده باشد طرح مذکور پس از آنکه پانزده نفر مذاکره آنرا تصویب کرده باشند کتباً برئیس داده می‌شود رئیس می‌تواند آنرا بکمیسیون مبتکرات رجوع نماید.
رئیس- آقای هاشمی
هاشمی- بنده با اصلاح قانون انتخابات موافقم ۳۴ سال هم نیست از این قانونی که امروز در دست است این قانون در دورة پنجم اصلاح شده‌است ولی بدیهی است در این مدت یک جاهائی جمعیت پیدا کرده‌است یک جاهائی از جمعیت افتاده‌است من با این قسمتی که پیشنهاد کرده‌اند که تا دو ماه انجام شود مخالفم زیرا با دو ماه نمی‌شود قانون انتخابات را اصلاح کرد قانون انتخابات را دولت حاضر کرده‌است تا دو ماه دیگر می‌آید بمجلس و این موضوع را در دو ماه نمی‌شود تهیه کرد این است که بنده با فوریتش مخالفم
رئیس- آقای عدل
وزیر مشاور (آقای عدل)- چون آقای نخست وزیر از بدو تشکیل کابینه بنده را مأمور کرده‌اند که در قانون انتخابات تجدید نظری بشود بنده قریب دو ماه است که مشغول این کار هستم و تقریباً در شرف اتمام است البته اگر این طرح را بخواهید تصویب کنید آنهم می‌رسد و مانعی ندارد
رئیس- رأی می‌گیریم بفوریت این طرح آقایانیکه با یک فوریت آن موافقند قیام نمایند (عده کمی برخاستند) رد شد رجوع می‌شود به کمیسیون مبتکرات
- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
۸- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- اگر آقایان اجازه می‌دهند جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آتیه برای اینکه یک کارهائی حاضر شود روز پنجشنبه آینده تعیین می‌شود. (صحیح است)
(مجلس یکساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- سید محمد صادق طباطبائی