مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ مهر ۱۳۲۳ نشست ۶۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۶۶
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ۶ مهر ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- مذاکره در دستور
۳- بیانات آقای رئیس راجع به اعلام جرم آقای سرتیپ‌زاده نسبت به آقای اعتبار
۴- بقیه مذاکره در دستور
۵- بقیه شور و تصویب بودجه سال ۱۳۲۳ چاپخانه مجلس شورای ملی
۶- شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع به اعتبار اجرای قانون تعلیمات عمومی
۷- اظهارات آقای وزیر فرهنگ راجع به طرح لایحه دولت سابق برای ایجاد دادگاه نظامی جهت ژاندرمری
۸- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس یک ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای آقا سید محمد صادق طباطبایی تشکیل گردید
صورت مجلس روز سه‌شنبه ۴ مهر ماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند. (اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین با اجازه - آقایان: تولیت - ساسان
غائبین بی‌اجازه - آقایان: تربتی - مجد ضیایی - خاکباز - ذوالقدر - دکتر کشاورز - نبوی - کفایی - فتوحی - سلطانی - قبادیان - ظفری - سید ضیاءالدین - فداکار - دکتر رادمنش - معدن - گله‌داری - سرتیپ‌زاده.
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: حیدر علی امامی - فرود - بوشهری - تیموری)
]۱- تصویب صورت مجلس[
رئیس - آقای دکتر شفق.
دکتر شفق- پیشنهادی که بنده جلسه قبل کرده بودم تصریح نشده بود در صورت مجلس پیشنهاد بنده این بود که نوشته شود به شکل تبصره که چاپخانه مجلس بهره‌برداری و بازرگانی بشود و بعد برای سال ۱۳۲۴ عملی شود نه الان گویا این قسمت در صورت مجلس نوشته نشده است (جمعی از نمایندگان - دستور)
رئیس - اصلاح می‌شود دیگر در صورت مجلس نظری نیست (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.
]۲- مذاکره در دستور[
رئیس - چند نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند. آقای صادقی
صادقی- بنده تقریباً یک هفته پیش هم عرض کردم من عرایضی داشتم که می-خواستم تذکر بدهم و با این ترتیب هم می‌بینم وقت تنگ است و آقایان حق دارند که می‌فرمایند.
دستور الان ساعت یازده است به عقیده بنده اگر آقایان موافقت بفرمایند جلسه در ساعت هشت یا نه تشکیل شود که صحبت‌های قبل از دستور هم بشود بهتر است حالا هم بنده تقاضا می‌کنم اجازه بفرمایند که یک تذکراتی هست که باید به عرض آقایان برسانم بعد وارد دستور بشویم.
نایب رئیس - آقای فرمانفرمائیان.
فرمانفرمائیان- یک تذکری است که بنده لازم می‌دانم به عرض آقایان نمایندگان برسانم و آن راجع به اعتبارنامه‌هایی است که ده جلسه قبل پانزده جلسه قبل مطرح شده است و هنوز تکلیفش معین نشده در نظامنامه نوشته شد است که وقتی که یک اعتبارنامه مطرح می‌شود و مخالفت می‌شود موکول می‌شود به جلسه بعد این جلسه بعد گویا مورد سوء‌تفسیر واقع شده است که مقصود این است که تا آخرین جلسه دوره چهاردهم تقنینه هم می‌شود بماند در صورتی که این طور نیست اعتبارنامه آقای دکتر مجتهدی و چند نفر دیگر از آقایان نمایندگان تبریز مورد مخالفت قرار گرفته و الان ده پانزده جلسه هم گذشته و تا به حال مانده است در صورتی که ما باید تکلیف این آقا را معلوم کنیم نه این که چون کار خودمان گذشته است هیچ توجهی به حال اینها نداشته باشیم و اینها همین طور بلاتکلیف بمانند ضمناً یک پرونده‌ای است راجع به گزارش نماینده اردبیل آن هم تقدیم مقام ریاست شده است به هر حال بنده تمنا دارم که اعتبارنامه‌ها مقدم بر دستور باشد.
جمعی از نمایندگان -رأی، رأی
رئیس -رأی می‌گیریم به ورود در دستور آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
] ۳- بیانات آقای رئیس راجع به اعلام جرم آقای سرتیپ‌زاده نسبت به آقای اعتبار [
رئیس - بنده یک توضیح مختصری می‌دهم بعد وارد دستور می‌شویم در دو جلسه قبل آقای رحیمیان راجع به اعلام جرمی که آقای سرتیپ‌زاده نسبت به آقای اعتبار داده بودند اینجا توضیح خواستند چون سابقه دارد و این را باید عرض کنم در دو جلسه قبل آقای سرتیپ‌زاده یک ورقه اعلام جرمی به بنده دادند که یک صفحه مقدمه آن را خواندم ولی چون اصل اعلامیه مفصل بود خوانده نشده گفتندکه میل دارند آن را در مجلس بخوانند بعد تقریباً نیم ساعت بعد اینجا جلوی من آمده گفتند فردا می‌خواهند بروند تبریز و این را می‌گذارم اینجا هر موقع صلاح دانستید بدهید بخوانند گفتم باید خودتان تشریف داشته باشید دو روز پس از آن توسط آقای تهرانی به بنده پیغامی دادند که پیغامشان این بود که چون اطلاعات جدیدی در این باب پیدا کرده‌اند و لازم است در این خصوص تحقیقاتی بکنند و با تحقیقات و مطالعات لازم تصمیم بگیریم و لذا فعلاً شما آن را تعقیب نکنید تا از تبریز مراجعت کنم آقای تهرانی هم این موضوع را شفاهاً به بنده فرمودند و بنده خواهش کردم آن را بنویسند و نوشتند لذا چون ایشان گفتند این که بنده ندادم از این نظر بود چون اینجا دو دفعه سؤال کردند خواستم بدانند که جریان کار از چه قرار بوده است.
۴] - بقیه مذاکره در دستور [
رئیس - حالا اعتبارنامه‌ها مطرح می‌شود.
جمعی از نمایندگان - آقا بودجه چاپخانه را تمام کنید که جزء دستور است.
رئیس - آقای دکتر زنگنه.
دکتر زنگنه - عرض کنم ما چند تا قانون داریم اینجا مطرح شده است هر کدام چند ماده‌اش مطرح شده و رفته است کنار یکی قانون بودجه چاپخانه است یکی اجازه گرفتن مازاد غله بود هر کدام نصفش مانده است و حالا هم بودجه چاپخانه سه ماده آن گذشته است و یک ماده‌اش مانده و به علاوه یک موضوع دیگر که به عقیده بنده خیلی فوریت دارد راجع به لایحه اعتبار تعلیمات اجباری است که خواهش می-کنم آقایان اجازه بفرمایید اینها تمام شود بعد وارد اعتبارنامه‌ها بشویم.
رئیس - آقای هاشمی.
هاشمی- بودجه چاپخانه مجلس چند ماده‌اش تصویب شده بقیه‌اش مانده جزء دستور هم که اعلام شده است استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید مطرح شود بعد به سایر مسائل بپردازیم. (صحیح است)
رئیس - آقای صادقی.
صادقی- عرض کنم که اعتبارنامه‌ها چهار ماه است مانده است و بایستی بر همه لوایج مقدم باشند مدتی است آقایان آمده‌اند اینجا و هنوز تکلیفشان معلوم نشده در صورتی که وقتی هم نمی‌گیرد اگر کسی از ما بپرسد این اعتبارنامه‌ها چرا مانده است چه جواب بدهیم بگوییم موافق نیستند که صحیح نیست قابل نیستند این هم صحیح نیست غرض شخصی داریم باز هم صحیح نیست پس واقعاً باید تکلیف این آقایان هم معلوم شود.
رئیس - آقای دکتر اعتبار.
دکتر اعتبار- بودجه چاپخانه مجلس پنج دقیقه بیشتر وقت نمی‌گیرد و چاپخانه هم یک مصارفی دارد که باید تأمین شود اگر آقایان موافقت بفرمایند همان طور که جزء دستور هم بوده حالا مطرح شود بعد سایر لوایح و اعتبارنامه‌ها
رئیس - بنابراین چون اختلاف‌نظر هست باید رأی گرفته شود آقایانی که موافق‌اند با مطرح شدن اعتبارنامه‌ها قیام فرمایند (عده قلیلی برخاستند) تصویب نشد.
]۵- بقیه شور در بودجه سال ۱۳۲۳ چاپخانه مجلس شورای ملی و تصویب آن[
رئیس - بودجه چاپخانه مجلس مطرح است پیشنهاد آقای طوسی قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم مازاد عواید چاپخانه برای ساختمان‌های ضروری مجلس اختصاص داده شود.
طوسی- چنانچه در جلسه قبل مقام ریاست هم تذکر فرمودند مقصود بنده از این که پیشنهاد کردم مازاد عواید چاپخانه خرج ساختمان‌های لازم بشود این است چون اینجا صرفاً در ماده دارد که خرج ساختمان کتابخانه بشود البته آن نظری که آقایان نمایندگان داشتند که ما یک کتابخانه متعینی داشته باشیم کاملاً صحیح است و حق هم همین است ولی الان کارمندان ما جا ندارند و در اتاق‌ها قدم می-زنند به عقیده بنده این را به نظر هیئت رئیسه واگذار بفرمایید که به طور الاهم فالاهم این مبلغ نود و پنج هزار تومان اختصاص داده شود به ساختمان‌های مهم مجلس یا نظر هیئت رئیسه به طور الاهم فالاهم بهتر است و حالا اگر هم به همت آقایان طرحی تهیه شد برای ساختمان پارلمانی بهتری زهی سعادت و موفقیت و الّا این مبلغ را با ترتیبی که عرض کردم موافقت بفرمایید که اختصاص داده شود به ساختمان‌های مهم و ضروری مجلس.
تهرانچی- (مخبر کمیسیون) بنده برای این که خاطر آقایان نمایندگان محترم را مستحضر کنم توضیح می‌دهم که اصل بودجه پیشنهادی کارپردازی هفت میلیون ریال که هفتصد هزار تومان باشد پیش‌بینی شده بود که از عوائد مطبعه بدهند به دولت در مقابل هزینه سالیانه چاپخانه که دریافت می‌کند ولی مطبعه عواید اضافی داشت یعنی بیش از هشت میلیون ریال عایدی داشت و پیش‌بینی می‌شد که در شش ماهه دوم هم اضافه عایدی داشته باشد این بود که در کمیسیون پیش‌بینی شد که در سال ۱۳۲۳ هشت میلیون ریال بدهد در مقابل هفت میلیونی که در بودجه کل مملکتی برای چاپخانه در نظر گرفته شده است حالا تعیین تکلیف این اضافه بسته است به نظر مجلس شورای ملی اگر تصویب می‌کنند که همان طور که در لایحه است به دولت پرداخت شود و یا مطابق این پیشنهاد که پیشنهاد مفیدی است رفتار شود یعنی در حدود هفت میلیون ریال به دولت برگرداند و بقیه به مصرف ساختمان‌های ضروری برسد به بودجه مملکتی هم نقصی وارد نمی-شود و این نود و پنج هزار تومان هم نمی‌شود و همان یک میلیون ریال است (طوسی- هر چه بشود) البته هر چه بشود مطابق پبیشنهاد مازاد برای ساختمان‌های مجلس باید تخصیص داده شود البته در خور ماده هست که اضافه بر آن هشت میلیون اگر عایدی داشت تخصیص داده شود برای ساختمان کتابخانه اما اگر این پیشنهاد تصویب شود آن وقت یک میلیون ریال هم از او کسر می‌شود و اضافه می‌شود بر آن اضافه عایدات و آن وقت این بسته است به نظر مجلس که برای ساختمان‌هایی که مقتضی بدانند تخصیص داده شود.
طوسی- این از مسائل بسیار لازم و مفیدی است و بنده واگذار کردم به نظر هیئت رئیسه که صرف ضروریات مجلس بکنند به طور الاهم فالاهم.
تهرانچی- بنده هم عرض کردم کار مفیدی است و بسیار لازم است ولی بسته است به نظر مجلس.
رئیس - آقای دکتر کیان.
دکتر کیان - بنده این را مخالف اصول می‌دانم بعنی بودجه مجلس شورای ملی را خود هیئت رئیسه تنظیم می‌کنند و بودجه معنیش این است که پیش‌بینی عواید و هزینه یک بنگاهی برای یک مدت معینی این را ممکن بود در همان موقع عواید و هزینه را در نظر می‌گرفتند مبلغی را که لازم بود برای ساختمان آن مبلغ را در بودجه پیش‌بینی می‌کردند و در بودجه می‌گذاشتند به مجلس می‌آمد و تصویب می‌شد و حالا بعد از این که یک بودجه را خود هیئت رئیسه تنظیم کرده است حالا این پیشنهاد دلیل بر این است که هیئت رئیسه مطالعات قبلی را نکرده و این شایسته نیست که ما یک عبارت مبهمی را در بودجه بگذرایم که هیئت رئیسه هم ندانند که این مبلغ چقدر خواهد بود که معادل آن ساختمان بکنند.
رئیس -آقای مرآت.
مرآت اسفندیاری- عرض می‌کنم که این لازم به پیش‌بینی نبوده است و پیش-بینی باید این طور بشود که ما چه مبلغ عایدات داریم و چه مبلغ خرج و البته ما اضافه عایداتی داریم و آن وقت یک بنایی‌هایی هم لازم داریم که امروز نمی‌شود پیش‌بینی کرد که خرج آن ۵۰ هزار تومان است یا بیشتر اول کتابخانه بنا لازم دارد و بناهایی دیگر لازم داریم به طوری که آقای طوسی توضیح دادند که یک عده از کارمندان بی‌جا و بی‌محل هستند این است که هیئت رئیسه و کمیسیون محاسبات این طور صلاح دانسته‌اندکه چاپخانه مخارجی که دارد ازش کسر می-شود و علاوه بر چیزی باشد جمع‌آوری شود و در سال آتیه پیش‌بینی شود و یک بناهایی که لازم است بشود و این سابقه دارد و اگر نظر آقایان باشد از این محل مبالغی پول جمع‌آوری شد برای یک کارخانه کاغذسازی منتها در وزارت دارایی آقای فیروز و به اصرار آقای تیمورتاش از بانک سیصد میلیون از این پول را گرفتند و البته این پول در بانک از بین نمی‌رود و جمع‌آوری می‌شود و به علاوه با شور و نظر مهندسین و با نظر آقایان یک محل خوبی ساخته می‌شود حالا آقایان میل دارند رأی می‌دهند میل ندارند رأی نمی‌دهند ولی به بودجه کشور ضرری وارد نمی‌شود و این را هم عرض کنم دیروز که بیمه کارگران مذاکره شد بنده فراموش کردم و معذرت می‌خواهم چند ماه قبل با شرکت بیمه مذاکره کردیم و تمام کارها را هم انجام دادیم و فقط انتظار این بودجه را داریم به علاوه تا حالا ما آئین‌نامه داشتیم و حالا با رأیی که آقایان دادند ما از آئین‌نامه خلاص شدیم بنابراین همین دو روزه شاید کارگرها بیمه شوند.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای طوسی آقایان موافقین برخیزند (عده برخاستند) تصویب نشد.
رأی گرفته می‌شود به ماده دوم بودجه چاپخانه آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده سوم:
ماده سوم - خدمتگزاران جز چاپخانه مجلس از تحصیلدار انباردار - کمک انباردار- دربان - پیشخدمت - سرایدار - آبدار - فراش - مشمول کلیه مقررات آئین‌نامه اساسی خدمتگزاران جزء مجلس که به تصویب هیئت رئیسه مجلس رسیده است می‌باشند و حقوقی که در بودجه سال ۱۳۲۳ برای آنها منظور شده است با تطبیق ماده ۳ آئین‌نامه و جدول حقوق مصوب ۷ آذر۱۳۲۱ هیئت رئیسه مجلس مأخذ پایه قانونی آنها خواهد بود.
تبصره ۱- تحصیلدار- انباردار- کمک انباردار در عدد طبقه ناظر محسوب می‌شوند.
تبصره ۲- خدمتگزاران نامبرده در صورت پرداخت کسور بازنشستگی یک جا و پایه اقساطی که مدت آن از آخر اسفند ۱۳۲۴ تجاوز نکند به نسبت سنواتی که در چاپخانه مجلس خدمت نموده پیشینه آنان جزء خدمت رسمی محسوب و در صورت مشمولیت از حقوق بازنشستگی بهره‌مند می‌شوند و چنانچه پیش از بازنشسته شدن فوت نمایند در صورت پرداخت کسور بازنشستگی از طرف بازماندگان ورثه قانونی از وظیفه مقرره استفاده خواهند نمود.
رئیس - نظری نیست رأی می‌گیریم به ماده سوم با دو تبصره
آقایان موافقین برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. مذاکراه در کلیات بودجه چاپخانه است. آقای طباطبایی
طباطبایی- عرض کنم که بنده مطلبم یک قدری کم است خواستم عرض کنم اینجا مکرر و صحبت شد از این که هفت میلیون یا هشت میلیون عایدات چاپخانه است اگر آقایان توجه بفرمایند به ماده اول و دوم اگر هشت میلیون عایدات چاپخانه است در همین حدود هم مخارجش است یکی دیگر خواستم این را عرض کنم که اینجا گفته شد که تمام ماشین‌آلات هر چه هست الان مفت تمام شده است خواستم عرض کنم که این هنری نیست برای این که دولت هر جا که بخواهد کاسب باشد یا تاجر باشد دست هرکس هرچه هست می‌گیرد و جمع می‌کند و البته توجه می‌فرمایند مطبعه مجلس و اثاثیه مجلس حتی میز و صندلی هم مال دولت است و جزء اموال عمومی است و بالاخره دولت نباید دخالت بکند در یک کارهایی که مال مردم است وقتی که کرد هر چه هست جمع می‌کند و این هنری نیست چون دولت محیط به اوضاع است اطلاعات دارد سرمایه‌اش بیش از افراد است اما هیچ جای دنیا این طور نیست دولت بیاید کسب کند دولت نباید چاپخانه-چی باشد نباید تجارت بکند دولت باید مشاغل، حرف، صنایع کسب و تجارت را در دست اشخاص بگذارد و از منافع مردم مالیات بگیرد و این عرض را که من کردم توجه بفرمایید که مقصودم تأیید یک مطلبی که در خارج شنیده بودم نیست و آن این است که یک عده شنیدم پیدا شده‌اند که می‌خواهند کارخانه‌جات را خریداری کنند من با فروش کارخانه‌جات یا واگذار کردن کسب و تجارت به مردم صد در صد موافقم اما البته لازم‌تر از اجرای این عمل این است که یک روزی با دقت کامل و مطالعه صحیح این مطلب انجام شود بنابراین اگر سلیقه من مؤثر بود عرض می-کردم برای مجلس یک مطبعه لازم بود که فقط حوائج داخلی مجلس را انجام بدهد و بس ولی حالا با این وضع در آمده و دارد کاسبی می‌کند و این کار هم سرایت کرده است به سایر مؤسسات عمومی حتی بانک ملی و وزارت کشاورزی هم مطبعه دارند و این کارها صحیح نیست و در هیچ کجای دنیا مرسوم نیست خواهش من این است که آقایان هم فکرهای ناصواب را تأیید نکنند و کارهایی که جزو شئون مردم است باید با خود مردم باشد.
مخبر- قسمت اولی که نماینده محترم فرمودند که هشت میلیون ریال عایدات و هفت میلیون و پنج هزار ریال هزینه است پس عایدی نداشته است تصدیق بفرمایید وقتی که یک مطبعه در شش ماهه اول سال عایداتش برآورد شد و معلوم شد که ممکن است سالیانه هشت میلیون عایدی داشته باشد و هفت میلیون هم مخارج داشته باشد تا آخر سال ۱۳۲۳ پس یک میلیون ریال عواید داشته است و در شش ماهه دوم ممکن است عایداتش بیشتر هم بشود و در خود ماده هم پیش-بینی شده است که اضافه عواید به مصرف ساختمان کتابخانه برسد پس تصدیق می‌فرمایید که عایداتش بیش از خرجش است نه تنها با هشت میلیون ریال بلکه مازاد از هشت میلیون ریال هم ممکن است باشد و مطابق ماده دوم برای ساختمان کتابخانه و سایر چیزها با اصول فنی اختصاص داده شده است. فرمودند که قیمت ماشین‌آلات استهلاک شده اصلاً دولت حق ندارد این کارها را بکند و هر کاری که دولت در دست گرفت این طور می‌شود این صحیح است (طباطبایی - یعنی همه مطابع را ببندند) اجازه بفرمایید بنده با این فرمایش حضرتعالی صد در صد موافقم ولی این وقتی است که دولت این کارها را در دست بگیرد و به خودش انحصار بدهد آن وقت البته رقابتی در مقابل نیست و کار بدی است ولی چاپخانه مجلس شورای ملی که برای کارهای مجلس لازم است که یک چاپخانه داشته باشد ضمناً کارهای خارج را هم قبول می‌کند و بهتر از سایرین هم کار می‌کند و مردم خودشان رغبت دارند که بیاورند اینجا بنابراین در این کار به روی سایرین بسته نشده آنها هم می‌توانند ماشین‌آلات بخرند و استهلاک کنند و کار بکنند چنان که همین طور هم می‌کنند و انحصاری نیست و اما راجع به کارخانه‌جات چون مطرح نیست و مربوط به این موضوع نیست بنده در آن قسمت وارد نمی‌شوم و در خاتمه هم از هیئت کارپردازان مجلس شورای ملی و هیئت
رئیسه و کارکنان چاپخانه مجلس شورای ملی باید تشکر کرد و این مؤسسه هم از بهترین موسسه‌هایی است که تاکنون تأسیس و اداره شده است.
جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است.
رئیس - چند نفر از آقایان اجازه خواسته‌اند. رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که با کفایت مذاکرات موافق‌اند برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. رأی گرفته می‌شود به مجموع گزارش با ورقه آقایان موافقین ورقه سفید می‌دهند (اخذ آراء به عمل آمده ۵ ورقه سفید تعداد شد) (اسامی رأی دهندگان - آقایان: دکتر معاون - دکتر معظمی - حسین تهرانی - خلیل دشتی - عضاءاللٌه روحی - دهقان - مؤید ثابتی - تولیت - رفیعی - دکتر آقایان - شیخ‌الاسلام ملایری - جواد مسعودی - طوسی - محمدعلی مجد - رضا تجدد - تیموری - عبدالکریم صدریه - مقدم - حیدر علی امامی - محمدعلی امام جمعه - محمد گرگانی - میرزا ابراهیم آشتیانی - اقبال - جلیلی - عباس مسعودی - فرج‌اللٌه آصف - امیر ابراهیمی - دهستانی - نراقی - دکتر جلال عبده - مصطفی کاظمی - رحیمیان - ملک‌مدنی - عامری - فرخ - فرمند - ساسان - محمدتقی اسعد - دکتر مصدق - دکتر مجتهدی - ایرج اسکندری - فرود - بوشهری - مراداریه - دکتر کیان - فولادوند - حاذقی - اردلان - ثقةالاسلامی - بهادری - مهندس پناهی - ارباب گیو - سنندجی - مهدی عذل - صمصام بختیاری - افشار صادقی - ذوالفقاری - دکتر طاهری - دکتر کشاورز - مهندس فریور - افخمی - حشمتی - فرهودی - دکتر رضازاده شفق - یمین اسفندیاری - مؤید قوامی - سیف‌پور فاطمی - ریگی - پور رضا - تیمورتاش - شهاب فردوسی - محمد هاشمی - دکتر زنگنه - پروین گنابادی - ذکایی - بیات - نجومی -طهرانچی - مرآت اسفندیاری - شجاع - محمد طباطبایی - لنکرانی - دکتر فلسفی)
جمعی از نمایندگان - لایحه تعلیمات عمومی….
رئیس - اجازه بفرمایید عده حضار در موقع اعلام رأی ۹۲ نفر با ۸۵ رأی تصویب شد.
]۶- شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع به اعتبار اجرای قانون تعلیمات عمومی[
رئیس - گزارش کمیسیون بودجه راجع به اعتبار تعلیمات عمومی مطرح است ….
دکتر کشاورز - آقا بنده مخالفم.
رئیس - بفرمایید.
دکتر کشاورز - در ضمن مذاکراتی که چند دقیقه قبل شد قرار این طور شد که ابتدا بودجه چاپخانه مجلس مطرح شود و تمام شود بعد اعتبارنامه‌ها حالا این تصمیم را جنابعالی که رئیس مجلس هستید باید توجه داشته باشید که مطلب دیگری نباید طرح شود بنابراین همان طور که تصویب شد بعد از بودجه چاپخانه باید اعتبارنامه‌ها مطرح شود.
رئیس - آقای دهستانی.
دهستانی- به طوری که تمام آقایان می‌دانند و تمام آقایان هم علاقه‌مند هستند و مکرر هم گفته شده قانون تعلیمات اجباری باید در تمام کشور اجرا شده و دبستان‌ها تأسیس و تشکیل شود متأسفانه در این موقع که بنده می‌بینم این قانون باید مطرح شود گمان می‌کنم چیز دیگری را نباید مطرح کنیم بنابراین باید این را مقدم بداریم که تصویب شود. ما دیگر به وزارت فرهنگ حمله نیاوریم که قانون تعلیمات اجباری چه شد همه آقایان هم با طرح آن موافقند. (صحیح است).
رئیس - همان طور که آقای دکتر کشاورز فرمودند و در اینجا مذاکره شد و قرار شد که اعتبارنامه‌ها مطرح شود بعد سه چهار فقره پیشنهاد دیگر شد بنده می‌خواستم بگویم که اعتبارنامه‌ها را طرح کنیم بعد یکی از آقایان فرمودند قانون تعلیمات عمومی بنابراین بنده جز اجرای نظامنامه نظری ندارم حالا مخالفی نیست با این که اعتبارنامه‌ها مطرح شود؟ آقای سیف‌پور فاطمی.
سیف‌پور فاطمی- قانون تعلیمات عمومی جزء دستور است اجازه بفرمایید مطرح شود و تصویب شود بعد اعتبارنامه‌ها را مطرح کنیم.
رئیس - آقای دکتر اعتبار.
دکتر اعتبار - عده از آقایان از بنده گله کردند که تو چرا مخالفت کردی که اعتبارنامه‌ها مطرح بشود می‌خواستم عرض کنم که بنده شخصاً نظری با اعتبارنامه‌ها نداشتم بلکه نظرم این بود که بودجه چاپخانه مجلس که قبلاً مطرح شده تمام شود بعد وارد اعتبارنامه‌ها بشویم همین طور هم عرض کردم.
رئیس - چهار فقره پیشنهاد راجع به طرح لایحه اعتبار تعلیمات عمومی رسیده است بنده برای این بود که قبلاً سؤال کردم حالا بسته است به نظر مجلس. آقای حاذقی
حاذقی- بنده خواستم به استحضار آقایان محترم برسانم. که موضوع تعلیمات اجباری و عمومی بر خلاف فرمایش منفی آقای طباطبایی که آن روز با نظر منفی که در تمام امور دارند فرمودند یکی از مسائل اساسی و مهم است که همه افراد ایرانی و همه ما علاقه‌مند هستیم این است که بنده پیشنهاد می‌کنم که الان مطرح شود چون به عقیده بنده اجرای این امر یک روز هم جلوتر مؤثر است برای این که الان اول مهر است و مدارس هم باز شده و باید تکلیف آموزگاران و معلمینی که برای این کار هستند معلوم شود که دچار زحمت نشوند و برای وزارت فرهنگ هم اشکالی پیش نیاید این است که بنده پیشنهاد می‌کنم این لایحه مقدم بر سایر مطالب جزو دستور واقع شود.
رئیس - آقای دکتر کشاورز.
دکتر کشاورز - بنده با این پیشنهاد مخالفم خواستم خدمت آقایان عرض کنم که مخالفت در این موضوع مخالفت با عملیات اجباری نیست. آقای دهستانی و آقای حاذقی راجع به محاسن تعلیمات اجباری فرمودند کسی مخالف نیست تعجب می-کنم که آقایانی که این قدر مدافع لایحه تعلیمات اجباری هستند و سن‌شان اقتضا دارد چرا بیست و سه سال مردم ایران را بی‌سواد نگاه داشتند که حالا می‌فرمایند یک روز هم مؤثر است. مجلس شورای ملی باید اول تکلیف انتخابات نقاطی را که تمام شده است معلوم کند بعد وارد مطالب دیگر بشود این را هم عرض می‌کنم باید آقایان این را در نظر بگیرند که تمام آقایان ثروتمند نیستند و حقوق اغلب از اینها که از شغلشان صرف‌نظر کرده‌اند در زندگانی‌شان مؤثر است و حالا هم همین طور بلاتکلیف مانده‌اند بنابراین اول موافقت بفرمایید که اعتبارنامه‌ها مطرح شود بعد هم لایحه تعلیمات عمومی که مربوط به اضافه دادن حقوق است و مربوط به تعلمیات عمومی متأسفانه نیست مطرح شود.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای حاذقی آقایانی که موافق‌اند با مطرح شدن لایحه تعلیمات اجباری قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. آقای فرمانفرماییان پیشنهاد کرده‌اند. که اعتبارنامه‌ها بماند برای جلسه یکشنبه اگر مخالفی نیست بماند برای جلسه یکشنبه (صحیح است).
گزارش کمیسیون بودجه راجع به اعتبار تعلیمات اجباری مطرح است. ماده واحده قرائت می‌شود:
ماده واحده - وزارت فرهنگ مجاز است مبلغ پنجاه میلیون و چهارصد هزار ریال اعتبار اضافی اعطایی به وزارت فرهنگ در امسال را از اول مهر ماه ۱۳۲۳ به مصرف اجرای قانون تعلیمات اجباری از حیث ترمیم حقوق و اجرای اشل جدید منظور در ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری (به استثنای تبصره ۱ و تبصره ۲ آن) و تأسیس و تکمیل دانشسراهای مقدماتی و کلاس‌های کمک آموزگاری و تأسیس و تکمیل آموزشگاه‌های مرکز و شهرستان‌ها و هزینه‌های مربوط به آنها و همچنین کمک به آموزشگاه‌های ملی و کمک به دانش‌آموزان بی‌بضاعت برساند.
تبصره - اضافه کمک به کارمندان دولت مصوب ۲۳ شهریور ۲۲ شامل آن قسمت از ترمیم حقوق مربوط به اجرای ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری که به موجب این ماده بر قرار می‌گردد نخواهد بود.
رئیس -آقای فرهودی مخالف‌اید بفرمایید.
فرهودی- بنده اولاً نمی‌دانم لایحه که امروز مطرح است از لحاظ مقررات پارلمانی چه عنوانی دارد من آنچه که از مقررات نظامنامه می‌فهم این است که فقط به دو صورت می‌شود یک موضوعی را در مجلس به نام قانون مطرح کرد و تصویب کرد یک صورت این است که دولت لایحه بیاورد و البته آن لایحه اگر فوری نباشد به کمیسیون می‌رود و کمیسیون گزارش می‌دهد و در مجلس مطرح م‌شود صورت دیگر این است که طرح قانونی باشد که عده از آقایان نمایندگان امضا می‌کنند و به کمیسیون مبتکرات می‌رود و جریان خودش را طی می‌کند و می‌آید به مجلس وقتی در مجلس
قابل توجه شد به کمیسیون مخصوص خودش می‌رود ولی وقتی به این گزارش مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که این گزارش هیچ یک از این دو صورت را ندارد یعنی نه متکی به لایحه دولت است نه متکی به طرح قانونی است (مهندس فریور - متکی به اختیاراتی است که به کمیسیون بودجه داده شده) مخصوصاً چون این لایحه مالی است وزیر دارایی هم علاوه بر وزیر فرهنگ و نخست‌وزیر می‌بایستی آن را امضا کرده باشد و حال که به این صورت است بنده نمی‌دانم که طرحش در مجلس شورای ملی چه وضعی دارد از آقایان مجتهدین نظامنامه خواهش می‌کنم در این باره رفع اشکال از ما بفرمایند (مهندس فریور- اشتباه می‌کنید) در هر حال این گزارش مربوط است به تعلیمات عمومی پس جلسه امروز ما یک جلسه‌ای است که می‌توانیم در یکی از آروزها و آمال ملی بحث کنیم به این جهت بنده از آقایان اجازه می‌خواهم که به نیت پاک و روح وطن‌پرستانه قانونگذاران دوره دوم مجلس درود بفرستیم چرا؟ برای این که آنها بودند کسانی که برای اولین دفعه اصل قانون تعلیمات ابتدایی اجباری را برای ما تصویب کردند و به یادگار گذاشتند و در قانون اساسی فرهنگ درسی و سه سال پیش این عبارت را نوشتند که: تعلیمات ابتدائیه برای عموم ایرانیان اجباری است بنابراین اصول تعلیمات اجباری از لحاظ قوانین ما یک چیز تازه نیست و جزء اصولی است که پیشروان مشروطیت ما آن را پذیرفتند و قبول کردند و برای ما گذاشتند اگر از سی و سه سال پیش تا به حال اصل تعلیمات ابتدایی و اجباری اجرا نشده برای این بوده است که وسایلش فراهم نبوده است و الّا یک اصل مصوبی بوده است و در قوانین اساسی ما هم بوده است و همه میلیون هم خواستار اجرای آن بوده‌اند و علت این که اجرا نشده برای این بوده است که وسایل اجرای آن نبوده حال که می‌خواهیم اجرا کنیم باید ببینیم وسیله‌اش هست یا نه قانونی که در دوره سیزدهم گذشت این قانون در اصل ترجمه بود از قانون تعلیمات عمومی فرانسه که درسال ۱۸۸۲ وضع شده است یعنی این قانون در اصل ترجمه بود از یک قانون شصت سال پیش فرانسه در آن موقع یعنی شصت سال پیش یک اشتباه اساسی در فرانسه وجود داشت در مسأله تعلیم و تربیت و آن این بود که تصور می‌کردند توانایی خواندن و نوشتن و حساب کردن به نفسه یک سعادتی است و بایستی این سعادت هدف مطلوب ملت واقع شود (اردلان - بعد فهمیدند که اشتباه کرده‌اند) متأسفانه قانون مصوب دوره سیزدهم همین فکر را که جنابعالی می‌فرمایید اشتباه است تعقیب کرده است و به صورت قانون تعلیمات اجباری و عمومی در دوره سیزدهم تصویب شده است و حال بنده موارد اشتباه آن را ظاهر می‌کنم اولاً در قانون دوره سیزدهم دوره تعلیمات عمومی را چهار سال قرار داده‌اند که دوره خواندن و نوشتن و حساب کردن باشد و در یکی از موادش که گویا ماده سیزدهم باشد اجازه داده است که کسانی که شش سال ابتدایی را تمام کرده‌اند می‌توانند در این مدارس معلم بشوند و درس بدهند پس هدف را در آن قانون فقط تعلیم خواندن و نوشتن قرار داده است و آن هم همان روحی است که قانون شصت سال پیش فرانسه داشته است در صورتی که اشتباه است مطابق تجربیاتی که در خود فرانسه شده است و مطابق تحقیقاتی که در کشورهای انگلوساکسون شده است معلوم شده است که هدف اصلی تعلیمات عمومی باید تربیت عمومی باشد نه تعلیم خواندن و نوشتن اهمیت می‌دهیم برای این است که وسیله باشد برای تربیت خواندن و نوشتن غرض بالاصاله و مقصود بالاصاله نیست بلکه وسیله است واز این جهت اهمیت دارد بنابراین حالا که ما می‌خواهیم تعلیمات عمومی را شروع کنیم باید از تجاربی که دیگران کرده‌اند استفاده کنیم و هدف خودمان را یک نوع تربیت ملی قرار بدهیم و صفاتی را که یک نفر ایرانی
امروز لازم دارد در ضمن این هدف منظور کنیم و در ضمن اجرای قانون تعلیمات عمومی به آن منظور برسیم در مدارس فعلی ما برنامه‌اش و همچنین طرز تحصیلاتش با اقتباس از فرانسه است یعنی از همان فرهنگ شصت سال پیش (دکتر آقایان - و بسیار بد است) و بسیار هم بد است و تعلیمات عمومی را هم همین طور می‌خواهید عملی کنید همین عیوب را الان در مدارس فعلی می‌بینیم به طوری که محسوس است که نونهالان و نوجوانانی که در مدارس امروز تحصیل می‌کنند هر کدام که بیشتر حافظه خودشان را پر می‌کنند ما می‌گوییم خوب تحصیل می‌کنند شاگرد برجسته ما امروز چه در مدارس ابتدایی و چه در مدرس عالی آن کسی است که بیشتر حافظه خودش پر کند.
متفکرین خود فرانسه از این طرز تعلیمات به ستوه آمده‌اند و ناله‌شان بلند شده است حالا بنده قول یکی از وزرای فرهنگ فرانسه را برای شما می‌خوانم:زول سیمون یکی از وزرای فرهنگ فرانسه است (مهندس فریور - این جرجیس را از کجا پیدا کردید؟) این طور می‌گوید: «ما دیگر فن تربیت نداریم در مدارس ما شاگردان و جوانان را صاحب معلومات و دیپلم و دکتر در علوم می‌کنند اما آدم و مرد تربیت نمی‌کنند و بر عکس پانزده سال تمام به تخریب صفات مردی و شخصیت آنها صرف می‌شود» مدارس عالیه ما به جامعه یک مرد متفنن و مسخره آمیز تسلیم می‌کند که نه عضلات دارد و نه از حائلی جستن می‌تواند» (فریور - این شخص کی مرحوم شده است) این قول مال ۱۹۲۴ است و این شخص هنوز هم مرحوم نشده مگر در حوادث جنگ مرحوم شده باشد. «و بر عکس هر چه دارد (جوان‌های فرانسه البته) عبارت از مقداری معلومات بی‌مصرف است و در مقابل آن لازم‌ترین چیزها را نمی‌دانند نه به خود و نه به دیگران رأیی نمی‌تواند بدهند و راهنمایی کند و خود محتاج اداره شدن است و چون احساس ضعف در خود کرده و تکیه‌گاهی هم از خود ندارد به گردن دولت می‌افتد و می‌گوید حکومت باید مرا دستگیری کند) ملاحظه بفرمایید عین این روحیه کم و بیش در جوانان ما که امروز از مدارس بیرون می‌آیند هست چرا؟ برای این که ما هم همان روش را تعقیب کردیم حالا این اشتباه را هر کس کرده است من نمی‌دانم ولی تصدیق می‌فرمایید که رجال فرانسه هم خودشان به دلیل مشاهده و تجربه از دست این طرز غلط تعلیم و تربیت‌شان به ستوه آمده‌اند متأسفانه فرهنگ ما هم کم و بیش همین رویه را تا به حال تقلید کرده است حالا هم که ما می‌خواهیم تعلیمات عمومی را شروع کنیم باز روح تعلیمات لاتینی را می‌گیریم در صورتی که با این تجربیات ما بایستی در تعلیمات عمومی هدف خودمان را تربیت مردم قرار بدهیم یعنی ببینیم که نونهالان و جوانان و مردان کشور به دارا شدن چه صفات و خصایلی محتاج هستند و روش تعلیمات و تربیت خودمان را طوری بکنیم که آن صفات را در میان جوانان ما تولید بکند و آن خصایل را تقویت کند پس تعلیمات عمومی نباید باشد حق این است که گفته شود تربیت عمومی تربیت عمومی را کی می‌کند؟ مربی می‌کند از آقایان انصاف می‌خواهم یک بچه که در سن سیزده چهارده سالگی این مدارس ناقص ابتدایی را طی کرده باشد و شما مطابق قانون دوره سیزدهم می‌خواهید او را معلم کنید او می‌تواند مربی باشد؟ یک کاغذی امروز صبح مدیر یکی از روزنامه‌ها به من داد که خیلی جالب توجه است یکی از مدیران جراید که از زحمت کشیده‌های فرهنگ است و در نوشتن مقالات فرهنگی و کتب فرهنگی و نوشتن مقالات تربیت بدنی سابقه زیادی دارد این شخص بچه خودش را فرستاده است به یکی از این مدارس دولتی که در خیابان ژاله است این بچه را بیرون کرده‌اند و گفته-اند که موی سرش بلند است همان ساعت پدر طفل رفته است وزارت فرهنگ و به معاون وزارت فرهنگ
و اداره تفتیش نشان داده است که آقا این این موی سرش بلند است و گفته‌اند خیر بعد آن شخص شرح مفصلی نوشته است به مدیر مدرسه که این طرز تعلیمات و تربیت نیست بنابر فرض بچه من یا بچه کسی دیگر را اگر می‌خواهی بیرون کنی این طور جلوی پانصد نفر شاگرد نباید بگویید برو بیرون این روحیه طفل را خراب می‌کند باید وقتی بچه‌ها رفتند سر کلاس او را بخواهی بفرستی و موی سرش را اصلاح کند خلاصه یک کاغذی روی اصول روان‌شناسی و روی اصول تعلیم و تربیت به مدیر مدرسه نوشته است و اساساً هم باید یک همکاری کافی بین مدیر مدرسه و معلم و اولیای اطفال باشد تا بچه تربیت شود آن وقت مدیر مدرسه یک جوابی نوشته است برای آقایان می‌خوانم :پاسخ نامه شماره ۴۳۸ اشعار می‌دارد که جواب چند نقطه، خاموشی است یعنی جواب ابلهان خاموشی است و گفته‌اند مه فشاند نور و سگ عوعو کند این کاغذی است که به تاریخ دیروز و با نمره و روی کاغذ شیر و خورشیددار در جواب یک ولی طفل یک مدیر مدرسه که در همین خیابان ژاله است نوشته!
نراقی - کاغذی هم که او نوشته است بخوانید شاید هرزگی کرده باشد، بی‌ادبی کرده باشد) فرض کنیم که یک ولی طفل بی‌ادبی هم کرده باشد مدیر مدرسه باید این ولی طفل را تربیت بکند نه این که فحش بدهد (صحیح است) پس ملاحظه می‌فرمایید این مدارسی که ما داریم دستگاه تربیت نیست و این کاغذ مدیر مدرسه‌اش است. قانونی را هم که شما می‌خواهید اجرا کنید غایت آمالش این است که خواندن و نوشتن را به یک عده یاد بدهد ولی تربیت را یاد نمی‌دهد حالا ملاحظه بفرمایید که در کشورهای انگلوساکسون بچه‌ها را چه جور تربیت می‌کنند تعلیمات در آنجا عموماً جنبه عملی دارد و از محسوسات طفل برای این که چیزی بهشان یاد بدهند استفاده می‌کنند و جنبه حفظ کردن ندارد و در عین حال احساسات وطن پرستی و ملی هدف تربیت انگلوساکسون است در این خصوص باز هم به وسایل عملی متوسل می‌شوند مثلاً پرچم ملی را بالای کلاس-ها می‌زنند که اهتراز آن در نظر شاگردان باشد به شاگردان یاد می‌دهند که هر روز صبح در مقابل پرچم نغمات ملی بخوانند و به آن احترام بگذارند و بیرق‌های کوچکی دست شاگردان می‌دهند که در هنگام ورزش با آن بیرق‌ها طوری حرکت کنند که یک حال ظفر و جنگجویی درشان پیدا شود (فرمند- سابقاً هم این چیزها اینجا بود) و بعد هم آن پرچم را به روی قلب خودشان بگذارند و فشار بدهند برای این که از بچه‌گی احساسات ملی و طن پرستی در درون آنها تولید شود بنابراین ما باید در تعلیمات عمومی هدف خودمان را تربیت قرار دهیم و ببینیم از حیث اخلاق و رفتار و صفات عمومی و ملی اهل این مملکت به چه چیز احتیاح دارند همان صفات را در آنها تولید کنیم و در تربیت مردم در آن صفات کوشش کنیم (رفیع - خداشناسی فقط) و الّا اگر صرف خواندن و نوشتن باشد یا از لحاظ تربیت کار بی-حاصلی است یا قضیه دزد می‌شود و چراغ. حالا فرض کنیم قانون تعلیمات عمومی که در دوره سیزدهم تصویب شده است این نواقص را ندارد و پاک و سالم است آقای وزیر فرهنگ هم با یک حسن نیتی می‌خواهند آن را اجرا کنند پیش از شروع به اجرای تعلیمات عمومی در هر کشوری چهار عنصر، چهار رکن لازم است که موجود باشد تا بشود تعلیمات عمومی را شروع کرد یکی معلم، یکی برنامه یکی کتاب چهارم، محل و ساختمان مدرسه بنده از آقای وزیر فرهنگ می‌پرسم که از این چهار رکن ضروری که گمان نمی‌کنم احدی بتواند منکر آن بشود کدامش را حاضر دارید؟ راجع به معلم بنده تصدیق می‌کنم که از سال ۱۳۱۳ که دانش‌سراها تأسیس شد تا به حال ما بیش از پنج هزار آموزگار تربیت شده در دانش‌سراها تربیت کرده‌ایم و اینها واقعاً آموزگاران خوبی هستند و شغل شریف آموزگاری را به وجه خوبی انجام داده‌اند اما اینها در مدارس فعلی مشغول کار هستند.
یعنی در مدارسی که برای تعلیمات اختیاری دارید و اگر بخواهید اینها را از این مدارس بیرون ببرید و به مدارسی که برای تعلیمات اجباری باز می‌کنید بخواهید بگذارید این نقض غرض است اگر بخواهید اشخاصی را از کوچه و بازار جمع کنید و معلم کنید که آنها جنبه تعلیم و تربیت ندارند که بتوانند کاری برای شما بکنند. دوم مطلب اساسی برنامه است البته بنده می‌دانم برنامه ابتدایی را شورای عالی فرهنگ تصویب کرده است ولی متأسفانه این برنامه هم روی اصول برنامه‌های لاتینی است و افراد را بی‌اراده و سست و لرزان بار خواهد آورد بنابراین خواست آقای وزیر فرهنگ بفرمایند که در باب برنامه چه نظری دارند آیا واقعاً حاضر هستند که یک تحول فرهنگی در باب اصلاح روش تعلیم و تربیت شروع بکنند یا خیر؟ مدارس ما امروز حقیقتش این است که انگل به جامعه تحویل می‌دهد در صورتی که بایستی گلبول قرمز تحویل دهد اگر شما توانستید که یک اقدام اساسی در روش تعلیمات بکنید البته هم این مدارس فعلی مفید خواهد بود هم مدارس بعد و الّا یک مؤسسات مضری را بر مؤسسات مضر فعلی اضافه می‌کنید و این صحیح نیست. موضوع سوم کتاب است کتاب در تعلیمات عمومی اهمیت زیادی دارد هم کتاب برای معلم بایستی باشد هم برای شاگرد و کتاب‌هایی که برای تعلیمات عمومی مصرف می‌کنید دارای یک شرایط خاصی بایستی باشد از حیث مطلب و از حیث گراور و از حیث چاپ و کاغذ که واقعاً نشانه یک صنعت ظریفی باشد برای این که شاگرد را سر شوق بیاورد و متوجه کتاب و مطالب آن بشود و بنده نشنیدم که حتی یک جلد کتاب برای این منظور حاضر شده باشد و یک جلد کتاب برای تعلیمات عمومی حاضر نشده بنابراین با کدام کتاب می‌خواهید تعلیمات عمومی را شروع کنید؟ (ساسان - مقصود تظاهر است مقصود که اجرای تعلیمات عمومی نیست) بنده که مسئول تظاهر دیگران نیستم بنده باید عرایضم را بکنم شاید نظری باشد که بخواهند بچه‌ها را بی کتاب بار بیاورند و این هم کار بنده و آقای وزیر فرهنگ نیست یک فلاسفه‌ای مثل سقراط لازم است که بتوانند بچه‌ها را بی کتاب تربیت کنند کار ما مردمان نیست. لازم‌تر از همه رکن چهارم است که آن محل مدرسه است بنده می‌خواستم از آقای وزیر فرهنگ بپرسم که برای محل این مدارس که می‌خواهید تأسیس بکنید چه فکری کرده‌اید؟ بنده با تجربه و سابقه هیجده ساله‌ای که در فرهنگ دارم این طور تشخیص می‌دهم که بچه اگر بدون تحصیل توی هوای آزاد بدود و تفریح کند نوع مزارع جست و خیز کند توی باغ‌ها از درخت‌ها بالا برود ترجیح می‌دهم به این که او را بیاورند و ببرند در یک بیغوله مرطوبی که از این و آن اجاره کنند حبسش کنند که در آنجا چند تا شعر یاد بگیرد یا این که جدول ضرب را چند جور بلد شود و حفظ شود و جواب بدهد بچه را اگر به حرکت و نشاط طبیعی واگذار کنید در یک جای بد برای تحصیل نبرید بهتر است شما هدف‌تان سن بین شش و سیزده سال است آقایان می‌دانند که این سن شش تا سیزده سال سنی است که در این سنوات بچه رشد سریعی می‌کند و این سن موقع رشد طبیعی اطفال است به همین جهت است که اطفال در این سن‌ها باید در هوای آزاد و هوای پاکیزه باشند و در یک اطاق‌هایی نباشند که جنبه تهویه و بهداشتش کامل نباشد. بنده از آقای وزیر فرهنگ می‌پرسم آیا یک اطاق با این وصفی که عرض کردم حاضر کرده‌اید که می‌خواهید تعلیمات عمومی اجباری را شروع کنید یا نه؟ سه وزیر فرهنگ داشتیم پشت سر هم یکی مرحوم اعتمادالدوله بود یکی آقای حکمت یکی هم آقای مرآت اینها زحمات زیادی کشیدند برای ساختمان مدارس (بهادری- آقا اعتمادالدوله غیر از مرآت است قاطی نکنید مرآت خیانت به دین و آئین و ناموس مملکت کرده است) بنده از آقای دکتر معظمی آقای مهندس فریور آقای دکتر زنگنه می‌پرسم شماها که از اروپا بوده‌اید مرآت چطور بود (مهندس فریور- بسیار خوب بود) آقای بهادری شما که اطلاع ندارید چه می‌گویید بنده که هیجده سال در فرهنگ بوده‌ام می‌دانم زحمت کشیده است (بهادری - خیانت به دین و آئین کرده است این بی‌ناموسی‌ها را آنها کردند) (زنگ رئیس - دعوت به سکوت)
عرض کنم اعلیحضرت همایون شاهنشاهی چه در دوره ولایتعهدی و چه بعد از آن همیشه تأکید می‌فرمودند که می‌بایستی اول برای مدرسه جا ساخت بایستی ساختمان¬¬های جدید و صحیحی برای مدرسه ترتیب داد بعد مدرسه دایر کرد بنده از فرد فرد آقایان خواهش دارم که یک اقدامی بفرمایند (این هم یک پیشنهاد عملی است) و آن این است که یک روز تشریف ببرید به این مدارس جدیدی که مرآت ساخته (هاشمی- حرف خودتان را بگویید اسم اشخاص را نبرید) و بعد هم بروید به یکی از این مدارس که در این حیاط‌های اجاره‌ای است و دو طفلی را که دو یا سه سال در این دو نوع مدرسه درس خوانده‌اند مقایسه کنید و تفاوت رشد و وضع مزاجی و جسمانی این دو طفل را ببینید چقدر است آن وقت مسلم می‌شود که محل و ساختمان چه اندازه در صحت اطفال مؤثر است. بنابراین آقای وزیر فرهنگ شما می‌خواهید شروع به اجرای تعلیمات عمومی بکنید بدون این که وسایلش فراهم شده باشد موقعی که اصل قانون تعلیمات اجباری از مجلس دوم می‌گذشته است مرحوم صنیع‌الدوله وزیر معارف بوده است نمایندگان آن دوره با یک فشار و با یک حرارت وطن‌پرستانه می‌خواستند اصل سوم قانون اساسی فرهنگ را راجع به اجباری بودن تعلیمات بگذرانند مرحوم صنیع‌الدوله آمده است پشت تریبون و گفته است شما که می‌خواهید این قانون را تصویب بکنید فردا مردم بچه‌های‌شان را می‌آورند و می‌گویند که مجلس تصویب کرده و باید تعلیمات عمومی و مجانی باشد (اجباری پیشکش شما همین بچه‌های داوطلب را بپذیرید) مرحوم صنیع‌الدوله آن مرد روشن فکر گفته است من که حالا جا ندارم من که ساختمان ندارم من که حالا یک ساختمانی که صد نفر را جا بدهد ندارم چطور می‌توانم این کار را اجرا بکنم و جواب مردم را چه بدهم. مرحوم صنیع‌الدوله در سی و سه سال پیش آن مرد روشنفکر به این مطلب توجه داشت که تعلیمات عمومی را وقتی می‌شود شروع کرد که وسایلش را از هر جهت فراهم باشد حالا هم همین وضعیت را آقای وزیر فرهنگ دارند پنج میلیون و چهار صد هزار تومان اعتبار می‌گیرند برای اجرای قانون تعلیمات عمومی فردا مردم می‌ریزند سر شما و در ولایات می‌ریزند سر نمایندگان فرهنگ ولایات که حالا که اعتبار این کار را دارید این بچه‌ها را ببرید درس بدهید انصافاً با یک چنین وضعیت مشکلی شما چه می‌کنید این است که به نظر بنده بایستی به این مسائل توجه شود و در این گزارش کمیسیون بودجه بنده هیچ اسمی از کتاب و ساختمان مدرسه نمی‌بینیم به نظر من حق بود که کمیسیون بودجه با کمیسیون فرهنگ جلسه مشترکی می‌کردند و این لایحه را اصلاح می-کردند شاید اشکالات آن کمتر می‌شد آنچه که بنده از این لایحه می‌فهمم این است که در درجه اول خواسته‌اند حقوق معلمین را ترمیم کنند بنده با این نظر کاملاً موافقم و به قول مرحوم ناصرالملک دو دستی آن را امضاء می‌کنم و وقتی که لایحه دو دوازدهم تیر و مرداد مطرح شود بنده پیشنهاد کردم که حقوق معلمین مطابق اشل قانونی پرداخته شود منتهی دولت و مخبر کمیسیون بودجه آقای فاطمی وعده دادند که در ضمن بودجه این نظر را تأمین کنند پس ترمیم حقوق معلمین معنیش این است که از نواقص تعلیمات فعلی یک قدری می‌کاهیم ترمیم حقوق معلمین این است که می‌کاهیم از نواقصی که فعلاً برای تعلیمات اختیاری هست نه این که تعلیمات اجباری و عمومی را شروع کنیم بنابراین این مجلس شورای ملی نباید که به قول آقای ساسان خودش را متظاهر بکند به یک امری که حقیقت ندارد خوب بود که این لایحه را اسمش را می‌گذاردید لایحه ترمیم حقوق معلمین و همه ما هم رأی می‌دادیم وقتی که می‌گویید لایحه تعلیمات اجباری پس از گذشتن این قانون ملت و عامه انتظار دارند که یک اقدامات اساسی برای این کار بشود و الا خواهند گفت که مجلس شورای ملی ما را اغفال کرد و فریب داد. در این لایحه آنچه که راجع به تعلیمات اجباری است و بنده تصدیق می‌کنم یک مطلب است و آن تأسیس دانش‌سراها است تأسیس دانش‌سراها برای تربیت معلم لازم است برای این که همان طور که عرض
کردم عنصر اصلی برای اجرای تعلیمات عمومی تهیه معلم است و در این لایحه نوشته‌اند برای تأسیس و تکمیل دانشسراهای مقدماتی از این اعتبار مصرف می-شود این را بنده کاملاً موافقم و تصدیق می‌کنم که این یک مقدمه‌ای است برای تعلیمات اجباری البته وقتی که دانش¬¬سرا تأسیس گردید و آن وقت بعد از این که آموزگار نزدیک به معنی واقعی خودش تهیه گردید بعد از تربیت آموزگار می‌توانید بگویید که می‌خواهیم شروع بکنیم به اجرای تعلیمات اجباری ولی برای تأسیس این دانشسراهای جدید یک اشکالی پیش می‌آید برای این که این دانشسراهایی که شما می‌خواهید تأسیس کنید مطابق قانون تربیت معلم باید شبانه‌روزی باشد محل مدرسه شبانه‌روزی هم محل مخصوصی است و مطابق قانون و حقاً هم لازم است که شبانه‌روزی باشد چون معلم و آموزگاری که می‌خواهید تربیت کنید بایستی دو سال انترن باشد و روی اصول خاصی تربیت بشود و شما چنین بنایی ندارید و در مرحله اول بر می‌خورید به یک چنین اشکالی بنابراین باید اول قضیه ساختمان مدارس که هم از لحاظ تربیت و صحت اطفال اهمیت دارد و هم از لحاظ تأسیس دانشسرا و تربیت معلم ضرورت دارد حل شود و متأسفانه در این لایحه به هیچ وجه اسمی از ساختمان بنا نیست پس آقایان ملاحظه می‌فرمایید که این لایحه از نظر اجرای تعلیمات عمومی آن عناصر اولیه را فاقد است و فقط بنده از این لایحه دو خوشوقتی دارم یکی این که وسیله شده است برای ترمیم حقوق معلمین که به عقیده بنده شریف‌ترین خدمتگذاران جامعه هستند و می‌بایستی مجلس شورای ملی و دولت تا آن اندازه که می‌توانند رفاه حال آنها را در نظر بگیرند یکی هم این که این لایحه یک نویدی به ما می‌دهد در تاریخ مشروطیت اولین دفعه است در ضمن یک قانون که از مجلس شورای ملی می‌گذرد پنج میلیون و چهار صد هزار تومان اضافه اعتبار داده می‌شود به فرهنگ و این نشان می‌دهد که امور مالی و وضع بودجه ما دارد در یک صراط صحیحی و خوبی سیر می‌کند و انشاءالله یک نتیجه درخشانی در بر خواهد داشت. از طرف دیگر بیاناتی که اعلیحضرت همایونی در روز افتتاح مجلس چهاردهم فرمودند راجع به توسعه فرهنگ از این حیث که این لایحه نماینده ترمیم حقوق معلمین است نماینده عملی کردن فرمایشات ملوکانه هنگام گشایش این مجلس می‌باشد و همچنین توجهی است که نشان می‌دهد که عموم آقایان نمایندگان علاقه خاصی به رفاه حال فرهنگیان دارند این لایحه از این سه جهت که عرض کردم خیلی خوب است و اسباب تشکر است ولی نام آن را تعلیمات عمومی نمی‌شود گذاشت.
رئیس -آقای نراقی
نراقی - بنده اول می‌خواهم یک گله‌ای از آقای رئیس مجلس بکنم که مراقب انجام وظایف خودشان نیستند این ماده واحده بود دیگر کلیات ندارد آن هم راجع است به دادن اعتبار برای اجرای یکی دو ماده از مواد مخصوص قانون تعلیمات عمومی و بحث این که این قانون تعلیمات عمومی خوب است یا بد مورد نداشت که مطرح شود چون قانون تعلیمات عمومی در موقع خودش گذشته است و به اندازه کافی هم رویش شور شده است و اگر هم یک نواقصی دارد باید در موقعی که قانون اجازه می‌دهد یعنی موقعی که دولت برای اصلاح آن قانون می‌آورد یا طرحی از طرف آقایان نمایندگان محترم پیشنهاد می‌شود آن وقت می‌شود رویش صحبت کرد. این اعتبار صرفاً برای اجرای ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری است بنده برای این که آقایان مستحضر بشوند یک مقدمه عرض می‌کنم قانون تعلیمات عمومی که در دوره ۱۳ آمد یک کلیاتی داشت از قبیل این که دوره تحصیل چه جور باید باشد طرز ساختمان‌ها چطور باید باشد معلمین و متصدیانش چطور باید تعیین بشوند و خیلی چیزهای دیگر داشت. پس از این که چند ماه در مجلس مورد شور واقع شد بالاخره این نظر در مجلس مورد قبول واقع شد که اول باید برای رفاهیت و آسایش معلمین فکری کرد تا این که شغل معملی یک شغل شریف و آبرومندی باشد تا یک عده از جوان‌های با استعداد و با هوش رغبت بکنند و بیایند وارد خدمت معلمی بشوند بعد در صدد اجرای قانون
تعلیمات عمومی برآییم و این نظر را مجلس شورای ملی پسندید و طبق ماده ۱۲ همان قانون این نظر مجلس تصویب شد. ماده ۱۲ مفادش این است که کلیه معلمین مدارس را به پنج دسته تقسیم کرده است برای مدراس ابتدایی که اسمش دبستان است دو ردیف معلم قائل شده است یکی آموزگار و یکی کمک آموزگار و برای مدارس متوسطه یک ردیف که فقط دبیران هستند برای مدراس عالی که دانشکده‌ها است دو دسته دانشیاران و استادان هستند پس این قانون در ماده ۱۲ پنچ اشل برای حقوق این معلمین پنجگانه تعیین کرده است و یک مقدار قلیلی به حقوق سابق آنها افزوده شده نه مقدار گزافی و البته به رتبه‌های پایین یک مقدار نسبتاً زیادی و به بالاها یک حقوق خیلی کمی یعنی برای کمک آموزگاران که پآئین‌ترین درجات معلمی باشد پایه یک قرار دادند که برابر است با حقوق پایه یک مستخدمین اداری و برای آموزگارانی که دارای دیپلم دانشسراهای مقدماتی که معادل دیپلم متوسطه است هستند برای آنها رتبه یک آموزگاری که برابر با رتبه یک و نیم اداری است و بعد دبیران هستند که معلمین مدارس متوسطه باشند که حداقل معلومات آنها داشتن لیسانس است اینها حداقل پایه یک‌شان ۳ برابر پایه یک اداری است و بعد دانشیاران چهار برابر و نیم این اشل است که برای اینها درست کرده‌اند نه این که تصور بفرمایند که پایه‌های بالا به همین ترتیب بالا می‌رود خیر این طور نیست حداکثر رتبه‌ای که در آنها دارند مقابل با ۶ اداری می‌شود و این رتبه‌ها همان طور که عرض کردم خیلی کم و به نسبت ضعیفی بالا می‌رود این رتبه‌ها یعنی دبیر که ر تبه یکش سه برابر رتبه اداری است ولی رتبه دهش برابر رتبه ۹ اداری است پس خیلی در نظر گرفته نشده است و این ماده ۱۲ این است که این اشل تازه را برای حقوق معلمین بر قرار کرده است و طبق این اشل وقتی که حقوق معلمین داده شد شغل معلمی شریف می‌شود و آبرویی پیدا می‌کند و از این به بعد جوانان زیرک و با استعداد هم ممکن است که تمایلی پیدا کنند و وارد این حرفه بشوند. الان ملاحظه بفرمایید از سالی که دانشکده‌ها شاگرد می‌پذیرند شاگردهای با استعداد و با هوش اول می‌روند به دانشکده فنی و پزشکی و دانشکده حقوق و آن ضعفا و بیچارگان که جایی نمی-پذیرند آنها را می‌مانند برای دانشسرای عالی ولی وقتی که این اشل اجرا بشود و یک احترامی هم برای شغل معلمی قائل بشوند احتمال می‌رود که جوانان بهتری که استعدادشان هم بیشتر است و ذوق تدریس و تعلیم درشان هست مایل بشوند که وارد این حرفه بشوند این نظری است که مجلس ۱۳ پیدا کرد و یک ماده نسبتاً مهمی هم هست در این قانون و آن این است که معلمین فعلی اکثرشان یعنی در حدود ۹۰ درصد از آنها کنتراتی هستند یعنی قراردادی و اینها را هم با یک شرایط و ترتیباتی یعنی آنهایی که سابقه و استعداد و ذوق دارند آنها را هم وارد خدمت رسمی بکنند و برای این موضوع هم خیلی سخت‌گیری شده است به طوری که برای دبیران ده سال سابقه تدریس در مدارس داشته باشد و برای اشخاصی که دارای دیپلم هستند ۵ سال سابقه تدریس اگر بدون دیپلم باشند همان طور که عرض کردم با ۱۰ سال سابقه تدریس و اگر خدمت رسمی می-شوند برای آموزگاران ۵ سال سابقه تدریس قائل شده‌اند که اگر ۵ سال سابقه تدریس داشت و تصدیق دوره اول متوسطه داشت او می‌تواند رسمی بشود ولی اگر تصدیق نداشت با ۵ سال سابقه خدمت کمک آموزگار می‌شود و این هم یک کمکی است که ماده ۱۵ کرده است چون احتمال می‌رود که از عده کثیر معلمین قراردادی نصف یا ثلث‌شان مشمول این قانون بشوند و وارد خدمت رسمی بشوند و البته این هم خودش یک نواقصی دارد که انشاءالله آقای وزیر فرهنگ توجه می-فرمایند و آن نواقصش را رفع خواهند کرد و شاید یک نواقصی هم داشته باشد که لازم به اصلاح باشد و باید به مجلس بیاید. بنده استدعا می‌کنم از آقای وزیر فرهنگ چون اسمی از ماده ۱۵ برده نشده ایشان در مجلس صریحاً قول و اطمینان بدهند که ماده ۱۵ راه هم در ردیف همین مواد بهش اهمیت بدهند و اجرا بکنند و گویا کمیسیون بودجه هم این ملاطفت و مهربانی را کرده است و وعده کرده است که یک اعتبار کافی در دسترس
وزارت فرهنگ بگذارد که بتواند ماده ۱۵ را هم اجرا کند و یکی دیگر هم در ماده واحده دو تا تبصره که آن ماده ۱۲ داشته است اجرایش را معلق کرده است به بعد و حال آن که آن دو تبصره هم یک چیز مفیدی بود و زیاد هم خرج نداشت و البته حالا با تنگی بودجه و کمی اعتبار نمی‌شود تعهد کرد که آن دو تبصره را به موقع اجرا بگذارند و آن این بود که هر معلمی که متأهل بود به اندازه نصف یا ثلث حقوق پایه یک را به عنوان کمک به او می‌دادند و تبصره دیگرش این بود که اگر معلمی را به عنوان نظامت یا ریاست یا بازرسی تمام اوقاتش را گرفتند یک کمک مختصری وزارت فرهنگ حق داشته باشد بهش بدهد و این را خواهش می‌کنم که این اعتبار مختصر را هم در دسترس وزارت فرهنگ بگذارند که دیگر اینجا ملاطفت مختصر نسبت به معلمین مدارس وصله‌دار نشود و گوشه‌ای سوراخ پیدا نکند اما آقای فرهودی چند کلمه راجع به کلیات فرمودند که اگر جواب گفته نشود ممکن است اسباب تشویش خاطر بشود بنده خیلی متأسفم که ایشان به عنوان کلیات صحبت کردند ولی متن قانون را ملاحظه نفرموده بودند. تعلیمات عمومی ما ۴ ساله نیست و صریحاً قید شده است که دوره تعلیمات عمومی ۶ ساله است اگر در بعضی دهات و شهرستان‌ها موجبات اجرایش فراهم نباشد فعلاً در آن محل‌های بخصوص ۴ ساله است ولی خود قانون ۶ ساله است اگر اجازه بفرمایید بنده متن قانون را بخوانم :ماده ۲- دوره تعلیمات ابتدایی اجباری ۶ سال است برنامه تحصیلات و کتاب‌های دبستانی با رعایت مقتضیات نقاط مختلف کشور ممکن است متنوع باشد تألیف و طبع کتاب‌ها را وزارت فرهنگ با رعایت اصول آموزش و پرورش خاصه تربیت اخلاقی و تقویت حسن دینی کودکان عهده‌دار خواهد بود پس هیچ اینجا قید نکرده است که اختصاصاً ۴ سال است و یک نکته دیگر فرمودند که وزارت فرهنگ علت این که ۴ سال را تعیین کرده است این است که معلمین آنها صاحبان تصدیق ۶ ساله باشند در این قانون چنین چیزی نیست در این قانون دو ردیف معلم قرار داده است برای اجرای این قانون یکی آموزگاران هستند که باید دارای دیپلم از دانش-سرای مقدماتی باشند یعنی دیپلم‌شان معادل دیپلم دوره کامل متوسطه است و یکی هم کمک آموزگاران و قید کرده است که اگر آموزگار به اندازه کافی نبود و در صورت اضطرار بتوانند در ولایاتی که دبستان ندارند کلاس‌های کمک آموزگاری دایر بکنند و کلاس‌های کمک آموزگاری معلمینی را که چندین سال سابقه تدریس دارند می‌پذیرند…
فرهودی- تبصره ماده ۱۳ را هم بخوانید
نراقی- ... و معلمینی را می‌پذیرند که گواهینامه ۶ ساله ابتدایی داشته باشند بعد از دو سال تحصیل در آن مدرسه آن وقت کمک آموزگار می‌شوند اول ۵ سال سابقه تدریس و بعد داشتن تصدیق شش ساله ابتدایی و همچنین دو سال تحصیل اضافی این کمک آموزگار می‌شود. این است که در متن قانون هیچ قسم کوتاهی نشده است و همه جا راه اجرایش باز شده است و چیزهایی که ایشان فرمودند به عنوان کلیات به عقیده بنده به یک حماسه بیشتر شبیه بود تا به موافقت و مخالفت با اعتبار اجرای یک ماده بخصوص از قانون تعلیمات عمومی. بنده خوب خاطرم هست که یک وقت در یکی از مجلات تهران یک موضوعی را مورد بحث و اقتراع قرار داده بود و نظریات اشخاص را می‌خواست و آن این بود که اگر ما یک اعتبار مختصری داشته باشیم این را صرف تعلیمات عالی بهتر است بکنیم یا صرف تعلیمات ابتدایی؟ اشخاص مختلفی در این موضوع شرکت کردند که غالب آنها به منصب وزارت و نمایندگی مجلس و سایر مقامات عالیه رسیده بودند حالا هم هستند بعضی‌هاشان و از جمله کسانی که شرکت کرده بودند همین آقای تقی‌زاده بودند که ایشان این طور اظهار عقیده کرده بودند که هر چه اضافه اعتبار برای وزارت فرهنگ به دست می‌آید و در در جه اول باید صرف تعلیمات عمومی و ابتدایی کرد و لو این که هیچ وسیله هم در کار نباشد این قسم اظهار عقیده کرده بودند که آن آخوندی که در یک ده نشسته است و رفع احتیاجات شرعی و دینی مردم را می‌کند روی حصر پاره نشسته است و کاغذ برای اهل ده می‌نویسد
به همان شغل اگر پول بدهند که بچه‌های ده را هم روزی چند ساعت الفبا بهشان درس بدهد این عمل را به نظر من مقدم باید داشت بر سایر اقدامات البته اگر کلاس خوب و آفتاب‌گیر و روشن و مدارس وسیع با اسباب ورزش و با اسباب تفریح داشته باشیم چه بهتر از این ولی تا وقتی که بودجه ما کفایت نمی‌کند و وسایل در دسترس نیست نیاید از با سواد کردن بچه دهاتی بیچاره‌ای که ممکن است با ماهی ۵۰ تومان ۶۰ تومان که می‌شود به یک آموزگار داد که برود توی ده اینها را با سواد بکند از این هم مضایقه کرد به عقیده بنده کسانی که با قانون تعلیمات عمومی به عنوان این که تشریفات کلیش موجود نیست به عنوان این که مدرسه عالی ۸ طبقه هنوز ساخته نشده کتابخانه‌های مجللی برایش موجود نیست و به عنوان این که معلمین دیپلمه و لیسانسیه در دسترس ما نیست و با این قانون مخالفت می‌کنند اینها کسانی هستند که یا کمی صاحب ذوق سلیم نیستند و یا واقعاً روی یک اساس و پایه‌ای مخالف و پیشرفت سعادت این کشور هستند.
رئیس -آقای وزیر فرهنگ.
فرهودی- بنده مطابق ماده ۱۰۹ توضیحی دارم بعد از فرمایشات آقای وزیر فرهنگ عرض می‌کنم.
رئیس - مگر کسی به شما افترایی زده است اگر به شما افترایی بزنند آن وقت حق صحبت دارید.
وزیر فرهنگ -آقای فرهودی در ضمن بیانات‌شان اشاره فرمودند به طرز تدریس و این که برنامه و طرز برنامه ما از دولت فرانسه گرفته شده است ملاحظه بفرمایید که در ضمن برنامه دولت که تقدیم شده است تجدیدنظر در برنامه‌های تحصیلی ذکر شده است و عقیده هیئت دولت بود که باید در این برنامه‌ها دقت کرد و تجدید نظر کرد و مطالعه کرد که کدام تربیت از این سیستم‌های تربیتی انگلوساکسون یا لاتین برای ما بهتر است چون این امر نظری است و هر کس نظری دارد و دلایل موافق و مخالف زیاد است در موقعی که این امر طرح می‌شود بنده از تمام آقایانی که ذی‌نظر هستند دعوت می‌کنم و نظرشان را می‌خواهم که کمکی برای حل این مسأله بشود و بعد اشاره فرمودند به بچه‌ای که با پدرش به مدرسه رفته است و از طرف مدیر مدرسه با پدرش این معامله و رفتار بد شده است بنده از این قضیه مسبوق شدم و متأسف شدم و بلافاصله هم دستور دادم که آن مدیر بی‌ادب را از کار خارج کنند.
اردلان - موقتاً بیرون کنید.
وزیر فرهنگ - خوب البته تصدیق بفرمایید که کسی که این کار را بکند شایسته برای مدیریت یک مدرسه‌ای نیست و باید اصلاً او را اخراج کرد (صحیح است) و فرمودندکه چهار رکن ضروری هست که روی این ۴ رکن ضروری آیا فکرش شده است یا نشده است که می‌خواهید این کار را بکنید و اشاره فرمودند به معلم البته در درجه اول صحیح است و قانون تعلیمات اجباری هم قدم اول را تربیت معلم قرار داده است و ما هم در قدم اول همان را اجرا می‌کنیم یعنی دانشسراهایی که لازم است که تأسیس می‌کنیم همچنین کلاس‌های کمک آموزگاری را تأسیس می‌کنیم و البته به اندازه‌ای که لازم است از کسانی که بتوانند در آنجا وارد شوند معلم تربیت می‌کنیم و البته این مسأله قابل توجه است و بعد فرمودند که برنامه‌ها چه حالی دارد آیا وزیر فرهنگ در نظر دارد که تجدیدنظری بکند یا نه؟ بنده عرض می-کنم که تجدیدنظر خواهد شد و هر کدام که مصلحت باشد عمل خواهد شد و تا وقتی که این تجدید نظر عملی بشود مطابق برنامه سابق عمل خواهیم کرد و این منطقی نیست که الان برنامه‌ای که جاری است آن را کنار بگذاریم به خیال این که یک برنامه دیگری درست خواهیم کرد و همین طور مدارس معطل باشند و اطفال ما درس نخوانند راجع به کتاب فرمودند البته تصدیق می‌کنم که در قسمت کتاب نواقص زیاد است و البته این نواقص رفعش تدریجی است و مدت می‌خواهد تا عملی بشود و بعد راجع به نواقص ساختمان‌های مدارس فرمودند و این را هم تصدیق می‌کنم این کار وسیله می‌خواهد که بعد البته درست خواهد شد مطلب چهارم راجع به محل مدرسه فرمودند ما برای تمام مدارسی که داریم و بعد تأسیس خواهیم کرد البته محل صحیحی و مناسبی نداریم ولی بعداً آنها را درست خواهیم کرد. و فرمودند که ترجیح می‌دهند که بچه‌ها درس نخوانند و
در کوچه‌ها بگردند تا این که در این قبیل مدارس تحصیل بکنند. این درست مثل این می‌ماند که ما بگوییم چون خانه‌های ما مرطوب است و مناسب و صحیح نیست و نمی‌شود تویش زندگی کرد بهتر است بیرویم در کوچه‌ها و بیرون از خانه زندگانی بکنیم در صورتی که این صحیح نیست خیلی خانه‌ها هست که مرطوب و مخالف صحی است حال ما باید در کوچه‌ها زندگی بکنیم و در خانه نرویم؟ ولی البته این را تصدیق می‌کنم که تا اندازه‌ای که میسر باشد البته باید در خانه‌های تازه‌ساز زندگی کرد ولی اگر نشد بنده بهتر می‌دانم که در همان خانه‌های کثیف بچه برود و درس بخواند و در کوچه‌ها نگردد و فرمودند مرحوم صنیع‌الدوله اینجا اظهار کردند که ما مدرسه نداریم ولی از آن وقتی که ایشان این اظهار را فرمودند تا به حال تفاوت خیلی زیادی است برای این که ساختمان‌ها در شهر خیلی زیاد شده است و بناهای دولتی خیلی زیاد است و امروز یک جاهایی را می‌شود پیدا کرد که مناسب باشد و بشود مدارس را در آنجا تأسیس کرد و اطفال تحصیل بکنند و فرمودند که تمام این اعتباری که گرفته می‌شود صرف تأسیس چند دانشسرا می‌شود این را خواستم عرض کنم که این طور نیست بنده صورتش را اینجا دارم و به کمیسیون هم داده‌ام و آقایان اگر اجازه بفرمایند می‌خوانم (جمعی از نمایندگان- بفرمایید) قدم اول و قلم اول همان طوری که آقای نراقی اشاره فرمودند ترمیم حقوق معلمین و همچنین فراهم آوردن موجبات تشویق و دلگرمی آنها است چون که تا معلم تشویق نشود و دل گرم نشود و شکمش سیر نباشد نمی‌تواند به قدر کافی کار بکند (صحیح است) پس باید در درجه اول آنها را تشویق کرد و قلم اول این خرج که ۲۶ میلیون و ۴۷۵ هزار ریال است برای ترمیم حقوق است بر طبق اشل جدید مندرجه در ماده ۱۲ پرداخت خواهد شد و از این مبلغ که ذکرشد ۴۵۸۶ نفر آموزگار و دبیر و دانشیار و استاد از این ترمیم اشل استفاده می‌کنند قلم دوم تأسیس مدارس جدید است و روی هم رفته در تهران و در شهرستان‌ها ۶۰ دانشسرا و دبستان و کلاس‌های روستایی تأسیس می‌شود و در این قسمت هم سعی خواهد شد که قسمت عمده این مدارس در ولایاتی باشد که اجرای عدالت در تأسیس مؤسسات فرهنگی آنها نشده است یعنی در تهران کمتر و در ولایات بیشتر و در ولایات هم نسبت به جاهایی که عقب مانده است بیشتر توجه خواهد شد. بنابراین در تهران ۱۵ باب مدرسه جدید ایجاد می‌شود که نه تایش تأسیس شده و ۶ تای دیگر عنقریب تأسیس می‌شود و در شهرستان‌ها هم روی هم رفته ۳۵ دبستان تأسیس خواهد شد و ۱۰ دانشسرای جدید و کلاس‌های کمک آموزگاری و اشاره فرمودند که دانش‌سراها باید شبانه روزی باشد ما هم با این قسمت توجه داریم ولی امسال نمی‌توانیم تمام دانش‌سراها را شبانه‌روزی بکنیم به علت گرانی فوق‌العاده و گرانی اسباب و لوازمی که برای اینها لازم است شاید بتوانیم دو یا سه مدرسه شبانه روزی تأسیس بکنیم آن هم البته در جاهایی که بیشتر لازم است مثلاً بنده خیال می‌کنم در مرکز فارس یا کرمان بتوانیم یک دانش-سراهای شبانه روزی ایجاد بکنیم که از اطراف بیایند آنجا تربیت بشوند برای معلمی ولی در تهران دانشسراهایی که تأسیس می‌شود شبانه‌روزی نخواهد بود بنابراین ۲۰۰ هزار تومان برای دبستان‌هایی که در تهران تأسیس خواهیم کرد و در نظر گرفته شده است و ۶۰۰ هزار تومان برای ۳۵ دبستان که در شهرستان‌ها تأسیس خواهد شد و برای ده دانشسرا و کلاس‌های کمک آموزگاری و پانصد هزار تومان در نظر گرفته شده و برای کمک به آموزشگاه‌های ملی است که به واسطه سختی معیشت محتاج هستند که کمک بیشتری به آنها بشود صد هزار تومان در نظر گرفته شده است برای تکمیل آموزشگاه‌هایی که الآن داریم و به کار انداختن کسانی که از دانشسراهای مقدماتی و دانشسرای عالی خارج می‌شوند و عده آنها قریب ۶۰۰ نفر است و بعد وارد وزارت فرهنگ می‌شوند و باید آنها را به کاری بگماریم برای آن اعتبار دو قلم در نظر گرفته شده است یک قسمت برای مرکز و یک قسمت برای ولایات برای قسمت مرکز در حدود ۲۰۹ هزار دو ششصد تومان و در قسمت ولایات که بیشتر است و دبستان‌های
دولتی هم در ضمن آن است که در حدود ۸۴۰۹۰۰ تومان در نظر گرفته شده و برای دانش آموزان بی‌بضاعت مبلغ مختصری قریب ۲۲ هزار تومان تعیین شده پس ملاحظه بفرمایید آن قسمت‌هایی که ممکن بوده است انجام شده ولی در قسمت ساختمان ملاحظه بفرمایید هیچ کاری امسال نمی‌کنیم به این دلیل که اولاً وقت گذشته ثانیاً مصالح و مزد خیلی گران است و اگر اولاً وقت گذشته ثانیاً مصالح و مزد خیلی گران است و اگر دبستان بخواهیم ساختمان بکنیم خیلی گران خواهد شد ولی امیدواریم که وقتی صلح بشود مصالح و مزد پآئین بیاید انشاءالله در سال آتیه ساختمان بیشتری خواهیم کرد (صحیح است) آقای نراقی یک توضیحاتی راجع به اجرای ماده ۱۵ فرمودند البته بنده کاملاً معتقد هستم که باید آموزگاران پیمانی را دلگرم کرد و وسیله راحتی‌شان را فراهم کرد. عده آموزگاران پیمانی که در تمام مملکت هستند جمعاً ۷۴۶۰ نفر هستند و یک عده عمده‌ای از آنها مشمول ماده ۱۵ هستند ولی تا به حال تطبیق نکرده‌اند مواد قانون را با وضعیت این آموزگارها بنده دستور داده‌ام و الآن دو سه روز است یک کمیسیونی مشغول این کار است که تطبیق می‌کند که چطور ماده ۱۵ با وضعیت آنها تطبیق می‌کند و بعد از این که درست تطبیق شد آن وقت احکام لازم به آنها داده خواهد شد و در قسمت تفاوت حقوق آنها امیدوارم همان طور که کمیسیون وعده کرده است یک اضافه اعتباری به بودجه وزارت فرهنگ بدهند که امسال ما بتوانیم وضعیت آنها را بهتر بکنیم و اگر هم امسال نشد در بودجه سال آتیه البته وظیفه وزارت فرهنگ است هر کس که متصدی باشد این قسمت را اجرا بکند. راجع به تبصره ۱ سؤال فرمودند این تبصره راجع به آموزگارانی است که متأهل هستند ولی صورت آنها به طوری که بنده تحقیق کردم در وزارت فرهنگ فعلاً نیست و بنده دستور دادم که بلافاصله حاضر بکنند و از خودشان سؤال بکنند تا معلوم بشود از ۴۵۸۰ نفر معلمینی که داریم چه عده‌ای هستند که باید اضافه حقوق بگیرند این را معلوم بکنیم آن وقت اگر توانستیم امسال در ضمن بودجه تفصیلی جابه جا می‌کنیم و حقوق اینها را تأمین می‌کنیم و الّا در سال آتیه عملی خواهیم کرد نکته دیگر این که اشاره کردند به اضافات اعضا اداری این چند روز هم آقایان که به بنده مراجعه کرده‌اند بنده به آنها این طور جواب دادم که آن آقایانی که مستحق ترفیع و اضافه هستند مطمئن باشند که نسبت به اضافه حقوق آنها اقدام خواهد شد و حقوق قانونی آنها محفوظ است و در معرفی در ضمن بودجه برای آنها در نظر گرفته خواهد شد و همان طور که نسبت به تمام اعضای ادارات دولتی که مستحق ترفیع هستند عمل خواهد شد نسبت به اعضای فرهنگ هم عمل خواهد شد آن مراجعه کنندگان هم متقاعد شدند حالا اگر باز هم سؤالی باشد بعداً جواب عرض خواهم کرد.
بعضی از نمایندگان - مذاکرات کافی است.
رئیس -آقای دکتر معظمی پیشنهاد کفایت مذاکرات را کرده‌اند. آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی - خاطر آقایان نمایندگان محترم مستحضر است که این گزارشی که آمده است و این اعتباری که خواسته شده است برای اجرای یک قانونی است که در مجلس تصویب شده است و یک قسمت جزیی است از اعتباری که برای تعلیمات اجباری لازم است چون آقایان خودشان مسبوق هستند بنابراین خواستم از آقایان تقاضا کنم که به کفایت مذاکرات رأی بدهند (صحیح است).
رئیس -آقای رحیمیان.
رحیمیان - مخالفت بنده برای این است که این پنجاه میلیون ریال ۵۰ خروار کند و ذغال نیست باید اجازه بفرمایید که بیشتر در اطراف آن مذاکره شود.
رئیس - رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقت دارند با کفایت مذاکرات قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر معاون قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌نمایم که این تبصره به ماده واحده افزوده شود.
تبصره ۲- وزارت فرهنگ مجاز است تا تصویب اعتبار پیش‌بینی شده برای تکمیل آزمایشگاه‌ها و ساختمان تالار تشریح مبلغ پنج میلیون ریال از محل اعتبار برای اجرای
قانون تعلیمات اجباری به عنوان وام به دانشکده پزشکی بپردازد.
رئیس - آقای دکتر معاون.
دکتر معاون - اغلب آقایان نمایندگان محترم در اینجا از وضع بهداشت عمومی شکایت دارند و برای ترمیم این اوضاع اول وسیله‌اش ازدیاد طبیب است، دانشکده پزشکی در سال بیش از صد نفر شاگرد نمی‌تواند بپذیرد چند روز پیش با مقام ریاست و چند نفر از آقایان رفتیم آنجا را بازدید کردیم و کاملاً رسیدگی کردیم و در حدود پنج میلیون ریال برای ساختمان احتیاج دارند و جهت این ساختمان قول داده-اند که اعتباری داده شود و برای خرید لوازم آزمایشگاه هم اعتبار داده می‌شود چون فعلاً سال تحصیلی شروع شده است و برای این که آنها بتوانند بیشتر شاگرد بپذیرند اقلاً پنج میلیون ریال به آنها بدهند بعد که بودجه تصویب شد از آن محل بپردازند.
رئیس - آقای فاطمی.
فاطمی - برای اطلاع آقا عرض می‌کنم که این پنج میلیون ریالی که اینجا نوشته شده است.
یمین اسفندیاری- پنجاه میلیون ریال.
فاطمی - این محلش که در اینجا نوشته شده است نصف است بیست و پنج میلیون و دویست هزار ریال این هر کدام برای یک ارقام خاصی است نمی‌توانند قرض بکنند این اعتباری است که باید داده شود برای این که شش ماهه است و این را مطابق آن اقلامی که الان آقای وزیر فرهنگ توضیح دادند برای یک کارهای خاصی است که نمی‌شود از آن برداشت این را نمی‌توانند به محل دیگری قرض بدهند اگر می‌خواستند قرض بدهند و زیادی داشتند که اصلاً پیشنهاد نمی‌دادند و کمیسیون بودجه هم حرفی نداشت اگر قرض باید داده شود از محل دیگری باید داده شود باید با دولت مذاکره کنند البته آن هم لازم است ولی از این محل نمی-شود داد.
رئیس - آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ - با وعده‌ای که کمیسیون بودجه برای این قسمت‌ها داده‌اند امیدوارم که نظر آقا را بتوانیم از یک محل دیگر در ضمن بودجه تأمین کنیم.
رئیس -آقای دکتر معاون.
دکتر معاون - حالا که آقای وزیر فرهنگ قول دادند بنده پیشنهاد خود را پس می-گیرم.
رئیس - یک نکته‌ای را خواستم توضیح بدهم که مطابق نظامنامه وقتی که پیشنهاد داده می‌شود فقط پیشنهاد دهنده باید توضیح مختصری بدهد و بعد یکی از اعضا کمیسیون می‌تواند حرف بزند این که آقایان همه اجازه می‌خواهند مخالف نظامنامه است و نمی‌شود اجازه داد صحیح است. چهار تبصره است که آقای اردلان به عنوان پیشنهاد داده‌اند اجازه می‌دهند که هر چهار تبصره یک دفعه خوانده شد و بعداً توضیح بدهند.
اردلان - یکی یکی بخوانید و توضیح را هم بنده جداگانه عرض می‌نمایم.
رئیس - چون هر چهار تبصره مال خودتان است یک دفعه قرائت می‌شود.
اردلان - مانعی ندارد.
پیشنهادات آقای اردلان به شرح زیر خوانده شد:
پیشنهاد اول - این بنده تبصره الحاقیه زیر را پیشنهاد می‌نمایم.
تبصره - وزارت فرهنگ مکلف است اضافات و ترفیعات قانونی کارمندان وزارت فرهنگ را که در بودجه پیش‌بینی شده است ضمن بودجه ۱۳۲۳ خود تأمین نماید.
فاطمی - این پیشنهاد را نفهمیدم دو مرتبه بخوانید
(پیشنهاد اول آقای اردلان به شرح پیش مجدداً قرائت شد)
رئیس - پیشنهاد دیگر آقای اردلان قرائت می‌شود. هنرآموزان و دبیران هنرستان-های مرکز و ولایات نیز شامل مزایای قانون تعلیمات اجباری خواهند بود:
رئیس - پیشنهاد سوم قرائت می‌شود:
وزارت فرهنگ مکلف است موضوع تثبیت مقام کارمندان شورای عالی فرهنگ را مطالعه نموده و در ظرف مدت یک ماه
لایحه قانونی در این خصوص تتظیم و به مجلس شورای ملی تقدیم دارد.
رئیس - پیشنهاد چهارم:
تبصره - وزارت فرهنگ مکلف است نسبت به قانون مطبوعات تجدید نظر به عمل آورده و لایحه قانونی جدیدی در ظرف مدت یک ماه تنظیم و به مجلس شورای ملی تقدیم نماید.
رئیس -آقای اردلان.
اردلان - عرض کنم که حق این بود پیشنهادات دانه دانه خوانده شود حالا که این طور شد عرض می‌کنم که یک قسمتش را آقای وزیر فرهنگ در جواب آقای نراقی فرمودند و بنده قبلاً این پیشنهاد را تقدیم کرده بودم چون آقایان مسبوق هستند که کارمندان وزارت فرهنگ یک نامه‌ای نوشته‌اند به آقای وزیر فرهنگ و به بنده هم نوشته‌اند و شکایت کرده‌اند که این اضافاتی که در ۱۳۲۳ پیش‌بینی شده است. این درخواست حق آنها را از بین خواهد برد به این جهت بنده پیشنهاد کردم که اینها هم چون مردمان زحمت‌کشی هستند موافقت بفرمایند و در ضمن بودجه سال ۱۳۲۳ خودشان تأمین بفرمایند در صورتی که آقای وزیر فرهنگ به این نظر موافق‌اند جواب موافق هم خواهند فرمود و بنده هم عرضی ندارم پیشنهاد دوم یک قسمتی است که عجالتاً جزو وزارت پیشه و هنر است و آن هنرستان‌ها است و اینها همان وظیفه آموزگار آن را انجام می‌دهند این است که بنده تقاضا می‌کنم که این هنرستان‌هایی که در مرکز و ولایات هستند اینها هم شامل همین قانون باشند و این هم این قدرها تأثیر ندارد البته آنها هم عمل آموزگاری را انجام می‌دهند در این خصوص آنها یک نامه‌ای به بنده نوشته‌اند.
یمین اسفندیاری- به خود آقای وزیر فرهنگ نوشته بودند. مذاکره شده و اصلاح هم خواهد شد.
اردلان - بنده به آقای وزیر فرهنگ صحبت می‌کنم نه با شما (اظهار شد عده کافی نیست).
رئیس - چون اکثریت نیست بنده عرض می‌کنم که اگر آقایان بخواهند از این قانون نتیجه بگیریم باید پیشنهادهایی که خیلی ضرورت ندارد نکنند که وقت مجلس را نگیرد (صحیح است).
اردلان - پیشنهاد حق وکیل است باید بکند و از حق قانونی خودش باید استفاده کند عوض این توجه خوب است بفرمایید که آقایان ساعت ۹ حاضر شوند.
طوسی- این مربوط به خود آقایان است که تشریف نمی‌آورند.
اردلان - این دو پیشنهاد بنده بود که توضیح عرض کردم و دو تا پیشنهاد دیگر بود که در موقعی که برنامه دولت مطرح بود بنده عرض کردم که سطح معلومات کشور ما عوض این که ترقی بکند روز به روز تنزل می‌کند و این بهترین موقعی است که ما می‌توانیم عملی بکنیم که طوری بشود که سطح معلومات برود بالا یکی دیگر این که آقای وزیر فرهنگ فرمودند که در نظر دارم راجع به برنامه وزارت فرهنگ که آقای فرهودی تذکر دادند تجدید نظر کنم ایشان یک نظر صحیحی دارند و در برنامه هم تجدید نظر می‌فرمایند ولی این طوری نباشد که یک وزیر فرهنگی شش ماه دیگر بیاید و به نظر خودش این برنامه را صحیح نداند و شروع کند به اجرای برنامه دیگر این است که به رفع این برنامه که تصمیم گرفته می‌شود و از نظر عملی نمی‌شود و هر وزیری که می‌آید شروع می‌کند به تجدید نظر در برنامه این است که یک وزیر فرهنگ از این راه رفته و یکی دیگر ز آن راه هیچ کدام به مطلوب نرسیده‌اند ولی بهتر این است که برنامه ثابت باشد و وزیر فرهنگی هم که بعد می‌آید همین راه را برود که اینها می‌روند این است که بنده تقاضا کردم آقای وزیر فرهنگ تا یک ماه دیگر یک لایحه قانونی تقدیم کند که مقام کارمندان شورای عالی فرهنگ تثبیت بشود و ثابت بماند که با تغییر و تبدیل وزرا در آن تأثیری نداشته باشد آن وقت یک برنامه ثابتی خواهیم داشت و امیدوار خواهیم بود که فرهنگ‌مان رو به صعود می‌رود و نزول نمی‌کند دوم این که بنده راجع به مطبوعات اظهار کردم اتفاقاً نمایندگان فراکسیون‌ها هم که
با دولت حاضر مذاکره نمودند این طور موافقت شده بود که قانون مطبوعاتی که در دوره سیزدهم گذشته است خوب نیست و نتیجه مطلوبه را نداده است بنابراین مجلس و مردم این مملکت و آقایان مدیران جراید و همه عقیده دارند که در این قانون باید تجدیدنظر بشود بنده عقاید خودم را در موقع طرح برنامه دولت در مجلس گفتم که حاجت به تکرار نمی‌دانم عقاید خودم محفوظ است ولی آقایان دیگر ممکن است یک عقاید بهتر و مستحسن‌تری داشته باشند بنده پیشنهاد کردم که آقای وزیر فرهنگ در ظرف مدت یک ماه یک لایحه‌ای برای تجدید نظر در قانون مطبوعات به مجلس بفرستند که ما در دوره چهاردهم مجلس فرصت داشته باشیم که این را مطرح کنیم حالا میل آقا است می‌خواهند قبول بفرمایند می‌خواهند قبول نفرمایند.
وزیر فرهنگ - راجع به قسمت اول فرمایشات‌تان قبلاً جواب عرض کرده بودم تکرار آن لازم نیست در قسمت دوم راجع به هنرستان بنده فعلاً مطالعه نکرده‌ام که چقدر خرج ایجاد می‌کند ولی حتماً یک مخارجی را ایجاد خواهد کرد که الان نمی-توانم موافقت بکنم ولی مطالعه می‌کنم و با آقای وزیر پیشه و هنر هم صحبت می-کنم و بعد عرض می‌نمایم بلکه انشاءالله بتوانیم در ضمن بودجه تفصیلی تأمین نماییم.
یمین اسفندیاری- متشکریم.
حاذقی- ممکن است خود هنرستان‌ها تهیه کنند.
وزیر فرهنگ - در قسمت مطبوعات که فرمودند اگر این پیشنهاد بشود و آقایان موافقت بفرمایند بنده عرضی ندارم ولی خود دولت نظر ندارد که قانونی تقدیم کند.
نمایندگان -رأی. رأی
اردلان - (خطاب به آقای وزیر فرهنگ) راجع به شورای عالی فرهنگ جواب نفرمودید.
رئیس - اگر بخواهیم رأی بگیریم عده کافی نیست.
دکتر اعتبار - این چه بلایی است که ما گرفتار شده‌ایم هر که می‌خواهد می‌رود و مجلس را از اکثریت می‌اندازد.
دکتر معظمی - چون بنده عضو کمیسیون هستم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید.
دکتر معظمی - (خطاب به آقای اردلان) راجع به قسمت ترفیعات وزارت فرهنگ چون خود جنابعالی عضو کمیسیون بودجه هستید می‌خواهم عرض کنم که به هیچ وجه منظور این نبود که ترفیعات پرداخت نشود بنابراین پیشنهاد جنابعالی را بنده خواهش می‌کنم که مسترد بفرمایید که این نظر تأمین است راجع به قسمت استادان هنرسرا و هنرستان‌ها البته حرف این آقایان حسابی است ولی مربوط به وزارت فرهنگ نیست جای آن اینجا نیست این بود که می‌خواستم خواهش کنم که در این مورد هم پیشنهاد خودتان را مسترد بفرمایید.
رئیس -آقای فاطمی.
فاطمی - بنده می‌خواستم استدعا کنم که امر بفرمایید ساعت نه جلسات تشکیل شود و هر که نیامد امر بفرمایید اداره مربوطه جریمه کنند و جریمه را از ساعتی منظور کنند که تشکیل جلسه تعیین می‌شود اکثریت ساعت ۱۱ بشود این را امر بفرمایید که منظور نمایند.
رئیس - یک نفر مأمور این کار است و صورت می‌نویسد و جریمه می‌کند و حتی یک صورتی هم محل اختلاف واقع شد ولیکن آقایان باید همت کنند که زود تشریف بیاورند و کراراً هم عرض کرده‌ام که آقایان ساعت ۹ تشریف بیاورند که وقت داشته باشیم بنده که عرض می‌کنم پیشنهادها را زیاد نکنند منظور این نیست که پیشنهاد نکنند البته وکیل منظور دارد و پیشنهاد می‌کند بلکه منظورم این بود که پیشنهادهایی که لزوم قطعی ندارد نکنند ولی آن پیشنهاداتی که لازم است باید بکنند.
نمایندگان -رأی، رأی.
رئیس -آقای اردلان.
اردلان - راجع به پیشنهاد اول بنده چون آقای وزیر فرهنگ فرمودند تأمین است مسترد می‌کنم و راجع به سه فقره پیشنهاد دیگر بسته برای مجلس است.
رئیس - رأی گرفته می‌شود و به پیشنهاد دوم آقای اردلان.
بعضی از نمایندگان - پیشنهاد را مجدداً قرائت نمایند.
(پیشنهاد دوم آقای اردلان به شرح مذکور مجدداً قرائت شد).
رئیس -آقایانی که پیشنهاد آقای اردلان موافق‌اند قیام نمایند. (عده کمی برخاستند) تصویب نشد بنده رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد سوم آقای اردلان.
بعضی از نمایندگان - پیشنهاد را مجدداً قرائت نمایید (پیشنهاد آقای اردلان به شرح پیش مجدداً قرائت شد)
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای اردلان آقایانی که با این پیشنهاد موافق‌اند قیام نمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد حالا رأی می‌گیریم به پیشنهاد چهارم آقای اردلان.(پیشنهاد چهارم آقای اردلان به شرح گذشته قرائت شد)
سیف‌پور فاطمی - این به لایحه تعلیمات اجباری مربوط نیست این بر خلاف قانون اساسی هم هست.
رئیس - رأی گرفته می‌شود با این پیشنهاد آقای اردلان آقایانی که موافقند قیام نمایند (دو سه نفر برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای حاذقی قرائت می‌شود:
این ماده شامل حال آقایان هنرآموزان و دبیران هنرستان‌های تهران و شهرستان‌ها هم نیز می‌شود.
مهندس فریور- بنده یک توضیحی دارم در این پیشنهاد.
رئیس - آقای حاذقی
حاذقی- عرض کنم که همه آقایان در این موضوع با من هم عقیده هستند که آموزشگاه و مدرسه اعم از این که تابع وزارت فرهنگ باشند یا تابع وزارتخانه دیگری در قدم اول که تعلیم و تربیت و آماده کردن جوان‌ها برای کارهای علمی و عملی است شریک هستند و هنرستان‌های وزارت پیشه و هنر یک مدارس فنی هستند که زحماتشان به مراتب بیش از معلمین مدارس وزارت فرهنگ است معلمین و دبیران آنجا هر کدام در هفته بیش از ۳۲ ساعت کار می‌کنند هم در کارخانه تعلیم عملی می‌کنند و هم در کلاس تدریس عملی می‌کنند بنابراین همان زحماتی را که آقای دبیران و آموزگاران وزارت فرهنگ متعهد هستند آنها هم متعهد هستند با یک زحمات دیگری حالا ممکن است آقای وزیر فرهنگ همان طوری که تذکر دادند از لحاظ بودجه و اعتبار در زحمت باشند این نامه‌ای است که از طرف آقایان دبیران و هنر آموزان تهران و شهرستان‌ها عرض کرده‌اند و پیشنهاد کرده‌اند که اگر آقایان نمایندگان محترم موافقت کنند از نظر مزایا آنها هم شریک باشند که اگر چنانچه ده سال یا ۵ سال سابقه دارند مستخدم رسمی بشوند و از سایر قسمت‌های قانونی این لایحه استفاده کنند در قسمت مالیش هم اگر وزارت فرهنگ بودجه ندارد ممکن است آقای وزیر پیشه و هنر خودشان از بودجه وزارتخانه پیشه و هنر تأمین کند این است که استدعا می‌کنم با توجه به این که از نقطه‌نظر مالی کاری داشته باشند از نظر مزایای اداری و پرسنلی و تبدیل شدن پایه‌های قرار دادی و رسمی و سایر مزایا موافقت بشود در مورد حقوقشان هم اگر آقای وزیر پیشه و هنر موفق شدند که اعتبار بدهند البته آنها اصلاح شده است و الّا می‌ماند برای سال دیگر.
رئیس -آقای دکتر شفق.
دکتر شفق- در باب پیشنهاداتی که آقایان اردلان و حاذقی فرمودند راجع به هنرستان‌ها بنده خواستم تذکر بدهم که غیر از هنرستان‌ها آموزشگاه‌های اختصاصی مربوط به وزارتخانه‌های دیگری هم هستند که آنها هم حق دارند نظیر آموزشگاه‌های کشاورزی و دامپزشکی و امثال آنها که باید آنها هم از نظر آموزشی استفاده کنند آموزنده از قبیل آموزگار دبیر و استاد از هر طبقه که باشد و در هر مقامی که کار می‌کند شغلش مقدس است و باید اجر و مزدش را طبق عدالت دریافت بکند چیزی که هست عده این قبیل مدارس کم نیست بنده آمار درستی ندارم وزارت فرهنگ به موجب این که آموزشگاه‌های اختصاصی عجالتاً تحت نظر وزارت فرهنگ نبوده است این قسمت را در نظر نگرفته است کمیسیون فرهنگ طرحی تهیه کرده که آقایان نمایندگان ملاحظه خواهند فرمود و انشاءالله به زودی مطرح خواهد شد در آنجا یک پیش‌بینی شده است که اگر آن طرح از
تصویب مجلس بگذرد آن وقت دیگر تمام آقایان آموزگاران و دبیران و استادان آموزشگاه‌های اختصاصی وزارتخانه‌های دیگر هم مشمول این قانون می‌شوند و بعد از مشمولیت آنها بدیهی است که کمیسیون بودجه با همکاری وزارت فرهنگ بودجه اضافی برای آنها منظور می‌کند بنده پیشنهاد می‌کنم که آقای حاذقی پیشنهاد خودشان را مسترد بفرمایند تا این که طرح و گزارش کمیسیون به مجلس بیاید و تصویب بشود.
رئیس -آقای حاذقی مسترد می‌فرمایید؟
حاذقی- در صورتی که قول بدهند که توجه خاصی و یک مطالعه اساسی برای ترمیم حقوق آنها بشود بنده مسترد می‌کنم.
فاطمی - قول ندارد- همه موافقیم.
رئیس - پیشنهاد آقای محمد طباطبایی قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم قسمت آخر ماده حذف شود.
نمایندگان - خودشان تشریف ندارند.
رئیس - پیشنهاد آقای دهستانی قرائت می‌شود.
بعد از شهرستان‌ها اضافه شود و دبستان‌های دهستان‌ها.
وزیر فرهنگ - بنده موافقت دارم.
رئیس -آقای مخبر هم موافقت دارند؟
فاطمی (مخبر کمیسیون) - بنده هم موافقت دارم.
رئیس - پیشنهاد آقای شهاب فرودسی قرائت می‌شود:
کمکی که به مدارس ملی می‌شود مستقیماً از طرف وزارت فرهنگ به معلمین مدارس ملی به نسبت حقوقشان تأدیه می‌شود.
رئیس -آقای شهاب.
شهاب - بنده اطلاع دارم که کمکی که به مدارس ملی می‌شود مستقیماً به مدیر مدرسه داده می‌شود و مدیر مدرسه به میل خودش بین آنها تقسیم می‌کند بنابراین اگر بنا بشود که وزارت فرهنگ این محل را به همان ترتیب سابق بدهد معلوم نیست که مدیر مدرسه به چه ترتیب بین معلمین تقسیم خواهد کرد بنده اطلاع دارم که الان معلمینی هستند که در مدارس ملی مشهد با حقوق سی تومان و چهل تومان زندگی می‌کنند بنابراین بنده تقاضایم این است که این کمکی که به مدارس ملی می‌شود مستقیماً به خود معلمین به نسبت حقوقشان کمک شود و پرداخت شود (صحیح است)
رئیس - آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ - بنده در این خصوص اقدام می‌کنم و طوری می‌کنم که رعایت حال معلمین بشود.
رئیس - آقای وزیر فرهنگ قبول کردید؟
وزیر فرهنگ - بله قبول کردم.
رئیس - آقای مخبر شما هم قبول کردید؟
مخبر کمیسیون -وقتی ایشان قبول فرمودند بنده هم قبول می‌کنم.
فرخ - (خطاب به آقای وزیر فرهنگ) آقا نمی‌شود قبول کرد این مخالف با نظامنامه مدارس است.
رئیس - پیشنهاد آقای ذکایی قرائت می‌شود:
بنده پیشنهاد می‌کنم که اعتبار مقرره برای اجرا قانون تعلمیات اجباری نسبت به نفوس شهرستان‌ها علی‌السویه تقسیم و مصرف شود به طوری که تمام نقاط مملکت از روی مساوات بهره‌مند شوند.
یک نفر از نمایندگان - این غیر ممکن است.
رئیس - آقای ذکایی.
ذکایی - بنده غرضم این بود که مصارف خیریه که برای مملکت تصویب می‌شود شهرستان‌ها و نقاطی که در دور دست هستند آنها بهره‌مند نمی‌شوند و همین شهرستان‌های بزرگ منتفع می‌شوند در صورتی که که برای شهرستان‌های کوچک هم باید در نظر گرفته شود این است که پیشنهاد کردم که نسبت به نفوس هر نقطه این قبیل اعتبارات مصرف شود که تمام اهالی بهره‌مند شوند و استفاده کنند.
رئیس -آقای دکتر زنگنه.
دکتر زنگنه - عرض کنم نظر آقا برای این که تمام شهرستان‌ها استفاده کنند از معارف و تعلیمات کاملاً صحیح است ولی طرز پیشنهاد صحیح نیست چون نوشته-اند به نسبت عده نفوس هر نقطه مثلاً فرض بفرمایید می‌خواهید در یک نقطه‌ای
دانشسرا درست کنید بعد آن را انتقال بدهید به جای دیگری که جمعیتش زیادتر است این نمی‌شود که از روی جمعیت حساب کرد و به نسبت آن این پول‌ها را تقسیم کنیم امروز این اعتباری که گذارده شده همان طور که آقای دکتر معظمی فرمودند یک جزء کوچکی است که برای تعلیمات مقدماتی لازم است شاید یک قسمت آن را صرف درست کردن دانشسرا در تهران بنمایند بعد بپردازند به جاهای دیگر پس این تقسیم به نسبت میسر نیست.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای ذکایی.
صادقی- تابلو صحیح نیست.
طوسی- صحیح است.
رئیس -آقایانی که موافقند با پیشنهاد آقای ذکایی قیام نمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد آقای فرهودی قرائت می‌شود:
دولت مکلف است نقشه ده ساله برای ساختمان دبستان‌ها و یا خرید خانه‌های مناسب برای دبستان‌ها در تمام شهرستان‌ها و بخش‌ها و دهستان‌ها تنظیم نماید و از طریق وام طویل‌المدت از بانک‌های داخلی محل آن را تأمین نماید و از محل صرفه‌جویی‌های پرسنلی سالیانه بودجه وزارت فرهنگ و اعتبار کرایه‌خانه مدارس منظور در بودجه وزارت فرهنگ وام را مسترد نماید.
رئیس - آقای فرهودی.
فرهودی- اولاً آقای نراقی یک فرمایشی فرمودند. فرمودند که در قانون تعلیمات عمومی نیست که فارغ‌التحصیل‌های شش ساله آموزگار باشند بنده عین ماده ۱۳ را می‌خوانم:
ماده ۱۳- هر گاه در نقاطی که تعلیمات عمومی اجباری اعلام گردیده آموزگار و کمک آموزگار تربیت یافته به قدر کافی موجود نباشد وزارت فرهنگ می‌تواند کسانی را که لااقل دارای گواهینامه شش‌ساله ابتدایی یا تحصیلاتی معادل آن هستند (یعنی از آن هم کمتر) به آموزگاری چهارم کلاس اول ابتدایی و کسانی را که تحصیلات ۳ سال اول متوسطه یا معادل آن را دارا می‌باشند به آموزگاری کلاس-های ۵ و ۶ ابتدایی با رعایت جهات اخلاقی و استعداد آنان برای تدریس انتخاب و به طور قرار داد استخدام نموده به کار بگمارد.
اما راجع به پیشنهاد نظر به این که عرض کردم یکی از اصول مسلم اجرا قانون تعلیمات عمومی مسأله تأمین ساختمان است و روی این ساختمان هم مطالعاتی شده بود (اگر آقای وزیر فرهنگ توجه بفرمایند) این پیشنهاد آباد می‌کند تمام فرهنگ و شهرستان‌ها را خلاصه پیشنهاد بنده این است که یک نقشه ده ساله طرح کنند برای ساختمان دبستان‌ها در تمام مملکت و در شهرها و شهرستان‌ها و بخش‌ها و یک وام طویل‌المدت بگیرند برای این کار البته این وام باید مسترد شود استردادش هم از دو محل است یکی از صرفه‌جویی‌های سالیانه وزارت فرهنگ و یکی هم آن مقدار از کرایه‌خانه منظور در بودجه معارف که در صورت ساختمان دیگر مصرف پیدا نمی‌کند به این ترتیب هم ساختمانی برای مدارس تهیه می‌شود و هم دولت خرجی نکرده است در این اوقات که بیکاری در تمام مملکت دارد زیاد می-شود به واسطه ایجاد ساختمان‌هایی که می‌شود بر طرف می‌شود و مردم کمتر ناله می‌کنند و وزارت فرهنگ هم موفق می‌شود که یک ساختمان‌هایی بکند.
نراقی - در متن قانون راجع به ساختمان‌ها پیش‌بینی شده است.
رئیس - گمان می‌کنم اینجا راجع به عده حق با آقای صادقی باشد نمی‌دانم چه اشتباهی شده است.
دکتر شفق - دستور بفرمایید دو مرتبه بشمرند و اصلاح کنند.
رئیس - ۷۷ است باید اصلاح شود.
طوسی- این را برای اطلاع خاطر آقایان تذکر بدهم که نه این است که اشتباه شده است بلکه دستگاه خراب شده است.
رئیس - عرض دیگر این بود که برای اطلاع خاطر آقایان عرض می‌کنم که آقای فاطمی این طور فرمودند که میزان غیبت از ساعتی که اکثریت می‌شود نباید تعیین گردد بلکه از همان ساعتی که آقایان جلسه را تعیین می‌نمایند باید
غیبت و جریمه منظور گردد و البته هم همین طور هم که آقای فاطمی فرمودند عمل می‌شود حق هم با ایشان است لهذا از آقایان خواهش می‌کنم که رعایت وقت جلسه را بفرمایند و زودتر تشریف بیاورند که کار بگذرد.
فاطمی- (خطاب به آقای رئیس) آقای وزیر فرهنگ کاری دارند.
رئیس - بفرمایند.
]۷- اظهارات آقای وزیر فرهنگ راجع به طرح لایحه دولت سابق برای ایجاد دادگاه نظامی جهت ژندارمری[
وزیر فرهنگ- از طرف دولت سابق یک لایحه‌ای برای ایجاد یک دادگاه نظامی برای افسران و افراد ژاندارمری تقدیم شده بود حالا هم بنده از طرف دولت تقاضا می‌کنم که این لایحه جریان خودش را در مجلس طی کند و زودتر مطرح شود.
۸]- موقع و دستور جلسه آینده - ختم جلسه[
یمین اسفندیاری- (خطاب به آقای رئیس) جلسه آینده را تعیین فرمایید.
رئیس - جلسه آینده روز یکشبنه سه ساعت به ظهر مانده ولی خواهش می‌کنم طوری بکنند که جلسه ساعت ۱۵/۹ تشکیل شود دستور هم بقیه این لایحه است بعد هم رسیدگی به اعتبارنامه‌ها.
(جلسه یک ساعت و نیم بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- محمد صادق طباطبایی
قانون
بودجه سال یک هزار و سیصد و بیست و سه چاپخانه مجلس شورای ملی
ماده اول -برای حقوق و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۳ چاپخانه مجلس مبلغ هفت میلیون و پنجاه هزار ریال (۷۰۵۰۰۰۰) مطابق فقرات ۱ و ۲ پیوست اعتبار به کار پردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره ۱- به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه کارگران فنی چاپخانه مجلس را (موضوع قانون کمک کارمندان دولت) تا آخر سال ۱۳۲۳ از محل در آمد چاپخانه مجلس بپردازد.
تبصره ۲- مبلغی که به عنوان فوق‌العاده اضافه‌کاری و کمک اعاشه و حقوق ایام مرخصی و تفاوت بهای نان در ضمن این بودجه منظور شده از اول فروردین تا آخر سال ۱۳۲۳ قابل پرداخت می‌باشد.
تبصره ۳- کارپردازی مجلس مکلف است کلیه کارگرهای چاپخانه مجلس را از حوادث کار بیمه کند.
ماده دوم - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود معادل مبلغ هشت میلیون ریال در آمد چاپخانه مجلس و باغ بهارستان که در بودجه سال ۱۳۲۳ کل کشور هفت میلیون پیش‌بینی شده است به خزانه‌داری کل بپردازد و مازاد آن را پس از پرداخت کمک هزینه کارگران فنی چاپخانه مجلس موضوع تبصره ماده اول - تتمه برای ساختمان بنای جدید کتابخانه مجلس اختصاص دهد.
ماده سوم- خدمتگزاران جزء چاپخانه مجلس از تحصیلدار - انباردار - کمک انباردار - دربان - پیشخدمت - سرایدار - آبدار - فراش - مشمول کلیه مقررات آئین‌نامه اساسی خدمتگزاران جزء مجلس که به تصویب هیئت رئیسه مجلس رسیده است می‌باشد و حقوقی که در بودجه سال ۱۳۲۳ برای آنها منظور شده است با تطبیق ماده ۳ آئین‌نامه و جدول حقوق مصوب ۷ آذر ۱۳۲۱ هیئت رئیسه مجلس مأخذ پایه قانونی آنها خواهد بود.
تبصره ۱- تحصیلدار - انباردار - کمک انباردار - در عداد طبقه ناظر محسوب می‌شوند.
تبصره ۲- خدمتگذاران نامبرده در صورت پرداخت کسور بازنشستگی یک جا و یا به اقساطی که مدت آن از آخر اسفند ۱۳۲۴ تجاوز نکند به نسبت سنواتی که در چاپخانه مجلس خدمت نموده‌اند پیشینیه آنان جزء خدمت رسمی محسوب و در صورت مشمولیت از حقوق بازنشستگی بهره‌مند می‌شوند و چنانچه پیش از بازنشسته شدن فوت نمایند در صورت پرداخت کسور بازنشستگی از طرف بازماندگان ورثه قانونی از وظیفه مقرره استفاده خواهند نمود.
این قانون که مشتمل بر سه ماده است و صورت پیوست است در جلسه ششم مهر ماه یک هزار و سیصد و بیست و سه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- محمد صادق طباطبایی
Page 27 – 30 missing