مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ اردیبهشت (ثور) ۱۳۰۲ نشست ۲۶۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
جلسه ۲۶۴
صورت مشروح مجلس لیله پنجشنبه ششم ثور ۱۳۰۲ تنگوزئیل برابر نهم رمضان المبارک ۱۳۴۱
(مجلس سه ساعت و نیم از شب گذشته به ریاست آقای مؤتمن‌الملک تشکیل گردید)
صورت مجلس لیله چهارشنبه ۵ ثور را آقای امیر ناصر قرائت نمودند.
رئیس- صورت مجلس مخالفی دارد یا نه؟ آقای شیخ‌الاسلام اصفهانی (اجازه)
شیخ‌الاسلام- بنده تذکر دادم که در آخرین قسمت‌های جنوبی ایران تشکیلات وزارت داخله لازم است و از اینکه بودجه امسال وزارت داخله کمتر از سال گذشته است بنده حدس می‌زنم باز رعایت آنجاها نشده است ولی در صورت مجلس نوشته‌اند بنده لزوم تشکیلات را در نقاط جنوب تذکر داده ولی نکته سنجیدن بودجه هذه‌السنه را با سال گذشته اشاره نکرده‌اند تا با شور در کلیات هم مناسبت داشته باشد.
رئیس- آقای آصف‌الممالک (اجازه)
آصف‌الممالک- بنده بعد از تصویب صورت مجلس عرض دارم.
رئیس- آقای حاج میرزا مرتضی (اجازه)
حاج میرزا مرتضی- بنده قبل از دستور عرض دارم.
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- بنده هم همینطور
رئیس- آقای آقا میرزا علی (اجازه)
آقا میرزا علی کازرونی- بنده راجع به صورت جلسه عرض ندارم بعد از تصویب صورت می‌خواستم عرض کنم اگر مجلس مقدس تصویب بفرمایند چون راپُرت کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات راجع به نماینده بحرین تقدیم شده و خیلی مختصر است قبل از دستور معینه مطرح شود.
رئیس- عرض کردم در صورت مجلس مخالفی هست یا نه؟
(گفته شد خیر)
رئیس (خطاب به آقای شیخ‌الاسلام اصفهانی)- آقا اظهارات جنابعالی را هم این جا بطور اجمال نوشته‌اند و مفصل تر نمی‌شود نوشت. آقای حاج میرزا مرتضی (اجازه)
حاج میرزا مرتضی- عرض بنده راجع به سئوالی است که مدتی قبل از وزیر مالیه نموده‌ام اگر اجازه می فرمائید سئوال کنم.
رئیس- بفرمائید
حاج میرزا مرتضی- سئوال بنده راجع به عملیات خلاف قانون آقای حاج فطن‌الملک پیشکار مالیه کرمان است و الآن یک فقره از کارهائی که ایشان نسبت به مستخدمین اداره مالیه کرمان کرده‌اند به عرض آقایان می‌رسانم و مابقی اعمال ایشان را هم سایر آقایان به عرض خواهند رسانید اگر چه قدری اوقات آقایان را تضییع کنم ولی عیب ندارد اطلاع پیدا نمایند که مأمورین چطور در کرمان و نقاط دوردست اسباب تصدیع و زحمت اهالی می‌شوند. در ۲۳ جدی تخاقوی ئیل آقای حاج فطن‌الملک وارد کرمان شدند و در ۲۴ جدی میرزا لطفعلی خان رئیس حومه کرمان که مدت‌های متمادی چه قبل از تشکیل مالیه در کرمان در دفتر مالیه سابق کرمان و چه پس از تشکیل مالیه در اداره مالیه کرمان به سمت ریاست حومه منصوب بوده‌اند و تصدیق هائی از غالب پیشکاران و امنای مالیه که به کرمان آمده‌اند (که حاضر است) مشتمل بر صحت عمل و امانت و درستی ایشان در دست دارند که الآن به عرض آقایان می‌رسانم منجمله تصدیقی است که آقا میرزا حبیب الله خان علی آبادی به ایشان داده‌اند می‌نویسند: با تدقیق نظر در معاملات مالیاتی سنواتی شعبه حومه کرمان خدمات جناب آقای میرزا لطفعلی خان رئیس شعبه حومه زیدا قباله بخوبی معلوم می‌شود که از سنه پارس ئیل تا هر اندازه امکان پذیر بوده بر عایدات دولت افزوده‌اند و در سنوات قبل به این نظر که از برای پیشکاران بوده یا به علت عدم تقید و اهتمام جمع حومه را نخواسته و در انتظام آن مساعی نموده‌اند در اواخر سنه ماضیه ئیلان ئیل که بنده مأمور خدمت مالیه کرمان شدم جمع سال به سال عموماً و جمع هذه السنه یونت را خاصه گرفته به اداره محاسبات دادم و همین اوراق جمع کاملاً خدمات آقای میرزا لطفعلی خان و خدمتگزاری و مراتب کفایت و لیاقت ایشان را اثبات می‌کند امیدوارم انشاءالله تعالی نقطه نظر حق گزاری در باره معزی الیه موجب مزید اعتبارات و ترقیات شود. حبیب الله علی آبادی باز راپُرتی است که میرزا حبیب الله خان به خزانه داری نوشته است. می‌نویسد:
خزانه داری کل ایران
آقای میرزا لطفعلی خان رئیس شعبه حومه مرکزی کرمان که چندین سال در دفتر مالیه کرمان مشغول خدمت بوده و از بدو تأسیس اداره مالیه به ریاست شعبه حومه برقرار شده تابحال بلاانفصال به همین سمت مشغول خدمت است و حقیقتاً با یک امانت و درستکاری در حفظ و تکثیر عواید دولت و انجام وظائف اداری اقدام نموده که قابل هر قسم تمجید است در این موقع هم که صورت جمع و خرج چندین ساله حوزه ابوابجمعی مشارالیه را رسیدگی نمودم معلوم و مشخص شد که اولاً معادل ۱۲ هزار تومان از بنیچه‌ها از میان رفته و بعضی تفاوت بنیچه اضافه عایدات از سنه اودئیل به بعد داشته که جزو عمل مالیات شده و هر ساله به اداره مالیه عاید داشته است و ثانیاً صورت جمع این چندین ساله ابوابجمعی خود را فوق العاده مرتب داشته و حقیقتاً اداری است لهذا برای استظهار و امیدواری مشارالیه و استحقاقاً پیشنهاد می‌نماینم که حکم او را به این سمت صادر فرمایند که مستظهراً به امر خدمتگزاری مشغول بوده و سایر امنای مالیه هم از این حسن جزا اعمال مشارالیه را تعقیب نمایند (حبیب الله علی آبادی)
یکی دیگر راپُرتی است که رفیع الوزراء مفتش کل مالیه ایالتی به ایشان می‌نویسد.
جناب اجل آقا میرزا لطفعلی خان رئیس حومه
از شرحی که در تحت نمره ۷۸۲ راجع به منقصت امور دایره حومه و صحت اعمال خود استعلام نموده بودید استحضار حاصل کردید با نظریه حقگزاری کفایت و با هتمامی که با در حفظ و تکثیر عایدات دولت مشهود داشته‌اید حسن جریان امور اداره حومه را ثابت و مراتب درستکاری و لیاقت شما را در جمع آوری عواید دولت تصدیق می‌نماید و با تدقیقاتی که شخصاً در امور دایره حومه به عمل آورده‌ام و تفتیشاتی که مفصلاً نموده‌ام نقصی در امور دایره ندیده و نمی‌توانم برخلاف وظیفه تصدیق بر عدم صحت اعمال شما بنمایم و بطوری که استطلاع نموده‌اید در این مدت که مقام تفتیش کل به من تفویض شده با زحمات و خدماتی که شما ابراز داشته‌اید معلومات و نظریات من در موضوع دایره حومه امیدبخش و صحت اعمال شما و حسن جریان آن دایره را تصدیق می‌نمایم و انشاءالله خدمات و زحمات شما منظور نظر رؤسای محلی و مرکزی و اولیاء امور بوده و نتیجه آن به شما عاید خواهد شد. مفتش کل ایالتی رفیع‌الوزراء.
باز تصدیقی که معاون مالیه کرمان نوشته است و آنهم بسته به تصدیق آقای علی آبادی است یک تصدیق دیگری است که مهندس‌الممالک رئیس مالیه کرمان به این ترتیب نمی‌نویسد:
مقام منیع وزارت جلیله مالیه دامت شوکته
مرقومه نمره ۱۰۵۳۰ راجع به ۲۰ تومان مدد معاش آقای آقا میرزا لطفعلی خان رئیس حومه زیارت شد البته تصدیق خواهند فرمود که استظهار و امیدواری مستخدمین صدیق خدمتگزار همواره به مراحم و توجهات کامله مالیه هم ناچار بدون استحقاق پیشنهادی در مورد اجزاء نخواهد نمود و اگر کلیه پیشنهادات را رد فرمایند باعث یأس مستخدمین خدمتگزار خواهند شد از جمله آقای میرزا لطفعلی خان رئیس حومه که سابقه خدمتش بر وزارت جلیله پوشیده نیست شخصی است کافی و با لیاقت و از بدو تأسیس اداره مالیه مشغول خدمت و با کمال راستی و صداقت وظائف خود را عهده دار بوده و چنانکه بواسطه جدیت ایشان در پیشرفت وظائف مرجوعه و جمع آوری عواید دولت طوری محسود معاندین بنده واقع شد که اخیراً می‌خواستند او را به قتل برسانند و در حقیقت در خدمتگزاری دولت با جان خود بازی می‌کند و بهیچوجه ملاحظه در کار او نیست در این صورت مستدعی است که برای امیدواری مشارالیه و تشویق مستخدمین خدمتگزار بیست تومان مدد معاش که ۷۴۸ برای ایشان پیشنهاد شده تصویب و امر به صدور حکم فرمایند دو قطعه عکس مشارالیه هم که در موقع جراحی برداشته لفاً تقدیم داشت که از نظر مبارک بگذرد. امضاء مهندس‌الممالک.
این‌ها تصدیق‌هایی است راجع به صحت عمل میرزا لطفعلی خان که از پیشکاران مالیه در دست دارند و آقای فطن‌الملک یک روز پس از ورودشان به کرمان بدون اینکه به حساب این شخص رسیدگی نموده یا تحقیقات و محاکمه نماید ایشان را منفصل می‌کنند و صندوق و دفاترشان را بدون اینکه ایشان حاضر باشند ضبط می‌کنند و پس از هفت هشت روز به او می‌گویند که ۶۲۱ تومان بدهی شما است و باید بدهید. ایشان جواب می‌دهند که بنده بدهی ندارم و از روی چه مأخذ باید بدهم اگر حساب مرا تفریغ کردید حاضرم آنچه که مطابق با دفترم باشد بدهم واِلا بدون حساب حق مطالبه دیناری از من ندارید پس از هفت روز دیگر به ایشان می‌نویسد باید یک هزار و ششصد تومان بدهی خود را باید بدهید باز می‌نویسد من بدهی ندارم و به کدام حساب و به چه دلیل باید بدهم از طرف مالیه بیست و پنج نفر سوار می‌گذارند در منزل میرزا لطفعلی خان و ایشان را می‌برند و توقیف می‌کنند و یک هزار و ششصد تومان پول می‌گیرند و آنچه از اسباب و اثاثیه هم که در نظر مأمورین خوش آمد کرده برده‌اند و در مدت توقیفشان هم آنچه تلگراف و شکایت که از فطن‌الملک کرده‌اند بکلی توقیف کرده‌اند و نمی رسانیده‌اند دلیلش هم این تصدیقی است که از رئیس تلگرافخانه کرمان در دست دارد از رئیس تلگرافخانه کرمان سئوال می‌کند خدمت جناب مستطاب اجل آقای آقا میرزا احمد خان رئیس تلگرافخانه زیده اجلاله مستدعی است مرقوم فرمائید آقای فطن‌الملک پیشکار مالیه کرمان بنده را حبس کردند و تلگرافاتی که به مرکز کردم گرفته‌اند.
رئیس- آقا این‌ها لازم نیست قرائت بفرمائید.
حاج میرزا مرتضی- مختصر است تصدیقی است که رئیس تلگرافخانه کرمان راجع به توقیف مراسلات و شکایت ایشان داده ...
رئیس- همینقدر که فرمودید تصدیق دارد کافی است.
حاج میرزا مرتضی- بسیار خوب مخصوصاً من از وزیر مالیه تلگرافی به عنوان حاج فطن‌الملک گرفتم که شما حق ندارید این شخص را توقیف کنید و چرا این شخص را حبس نموده‌اید معذالک به این هم قناعت نکرده‌اند و هفت ماه است این شخص را معطل نموده‌اند و پس از تلگرافاتی که مخابره شد و اثری نبخشید وزارت مالیه از این جا تلگراف می‌کند که شما لطفعلی خان را بفرستید به مرکز و دوسیه شان را هم بفرستید تا در این جا محاکمه شود با وجود این مدتی ایشان را معطل می‌کنند و کمیسیونی در همانجا تشکیل می‌دهند و اشخاص را به آن کمیسیون دعوت می‌کنند که شاید غالب آن‌ها یک نظریات سوئی در حق میرزا لطفعلی خان داشته‌اند خود او را هم در آن کمیسیون حاضر نکرده‌اند و کسی هم از طرف لطفعلی خان آن جا نبوده است خلاصه لطفعلی خان فرار می‌کند و می‌آید به تهران و الآن مدت هفت ماه است به اداره مالیه شکایت می‌کند و کسی به داد او نمی‌رسد دو دفعه خواستند کمیسیون تشکیل بدهند بنده و آقای رفعت‌الدوله را دعوت کردند ولی از طرف وزارت مالیه کسی حاضر نشد و بهیچوجه به حساب این شخص رسیدگی نمی‌کنند و هشت ماه این شخص در موقع زمستان سرگردان در تهران مانده و معلوم نیست که مخارج این شخص و خانواده اش که در کرمان هستند کی باید بدهد و چرا باید یک هزار و ششصد تومان از این شخص پول گرفته شود. بنده خواستم ببینم این عملیاتی را که آقای حاج فطن‌الملک کرده‌اند آقای وزیر مالیه مسبوق هستند یا خیر و اگر مسبوقند چه اقدامی می‌کنند و آیا با این ترتیب پس از اینکه با هزاران زحمت و خونریزی مشروطیت گرفته شد چرا باید این قبیل کارها اتفاق بیفتد این همه زحمات برای این بود که این قبیل کاره اتفاق نیفتد. البته در زمان استبداد بدون جهت می‌گرفتند و می‌کشتند ولی حالا نباید یک نفر مأمور مالیه این قبیل کارها را مرتکب شود خیلی قبیح است که از یک مأموری این قبیل حرکات دیده شود از این کارها زیاد می‌کنند مثلاً مالیات کتیرا را مجلس بخشید ولی آقای حاج فطن‌الملک می‌گیرند و هر چه از این جا می‌نویسند موقوف بدارید ابداً اعتنا نمی‌کند و کار خودش را می‌کند خواستم از وزیر مالیه سئوال کنم که چه اقداماتی کرده‌اند و چه نظریه‌ای در این خصوص دارند. استدعا می‌کنم هر چه زودتر تکلیف این شخص را معین نمایند و اگر چنانچه بدهی دارد مطابق قانون به حساب او رسیدگی نمایند و اگر بدهی ندارد از آقای فطن‌الملک سئوال نمایند که چرا مأموری که بیست سال با کمال امانت برای ملت خدمت کرده از کار منفصل کرده‌اند.
وزیر مالیه- بنده قبلاً عرض می‌کنم که آقای حاج فطن‌الملک یکی از امنای مالیه خوب این مملکت است ...
حاج میرزا مرتضی- از عملیاتش معلوم است.
وزیر مالیه- عملیات بدهی هم ندارد راجع به میرزا لطفعلی خان هم همانطور که اظهار شد در محل بقایایی داشته‌اند و حسابشان بی ترتیب بوده است بنابراین ایشان را از کارشان منفصل کردند بعد خواستند باقی او را مأخوذ بدارند در مقام اعتراض بر آمده و به مرکز تظلم کردند. از طرف وزارت مالیه امر شد که در آن جا تشکیل کمیسیونی بدهند و رسیدگی کنند کمیسیونی در آن جا تشکیل شد و رسیدگی کردند و در نتیجه رسیدگی ایشان محکوم شدند به ادای مبلغی که باقی داشته وقتی که خواستند باقی او را دریافت نمایند مجدداً به مرکز تظلم می‌کنند بعد از طرف وزارت مالیه احضار شدند که در مرکز رسیدگی شود و این جا هم کمیسیونی تشکیل دادند و عجالتاً مشغول رسیدگی هستند ولی از قرائنی که معلوم می‌شود تا اندازه‌ای که فعلاً رسیدگی شده ایشان باقی دار و محکوم هستند.
حاج میرزا مرتضی- می فرمائید در نتیجه رسیدگی به حساب میرزا لطفعلی خان او را محکوم کرده‌اند در صورتی که تاریخ ورود حاج فطن‌الملک به کرمان معلوم است در ۲۳ جدی تخاقوی ئیل وارد کرمان شده و در ۲۴ برج جدی میرزا لطفعلی خان را منفصل نموده‌اند و در عرض یک شب نمی دانم چطور به حساب ایشان شخص رسیدگی شده و چطور در یک شب معلوم کردند که ایشان باقی کار هستند در صورتی که خودت حاج فطن‌الملک در موقع توقیف لطفعلی خان اعلان کرده بودند هر کس از میرزا لطفعلی خان طلبی دارد قبوضات خود را بیاورد و بگیرد تا مدتی که ایشان در کرمان حبس بودند هیچکس پیدا نشد ولی از وقتی که به تهران آمده‌اند حاج فطن‌الملک مأمور به اطراف فرستاد و از مردم نوشته می‌گیرد که ما طلبکار هستیم معلوم است مالیات بده از رئیس مالیه یا مأمور مالیه می‌ترسد و هر چه بگوید می‌نویسد. بنابراین می فرمائید حاج فطن‌الملک مأمور خوبی است من حرفی ندارم ولی بفرمائید به حساب این شخص رسیدگی بشود و به دوسیه این شخص مراجعه بشود و ببینند مطابق کدام قانون یک امین مالیه که وارد یک مرکزی می‌شود روز دوم ورودش یک مأموری را که ده سال با کمال صحت خدمت کرده منفصل می‌نماید.
وزیر مالیه- چنانچه عرض کردم مشغول رسیدگی هستند و اگر حاج فطن‌الملک خلاق قانونی را مرتکب شده است البته مؤاخذه خواهد شد.
رئیس- بودجه مملکتی از جزء چهاردهم ماده اول مطرح است (به شرح ذیل خوانده شد)
(دیوان دولتی- ۶۳۰۰۷۲ تومان)
رئیس- آقای میرزایانس (اجازه)
میرزایانس- در ماده شش لایحه نوشته شده است که اعتبار مصوبه در ماده اولی شامل کلیه مخارج دولتی اعم از نقد و جنس می‌باشد بنده این جا نگرانی ندارم که دیون دولتی یک مبلغی اضافه بر این ۶۳۰۰۷۲ تومان پرداخته شود ولی حالا که این موضوع مطرح است از مخبر محترم کمیسیون یا وزارت مالیه خواهش می‌کنم چند کلمه توضیح بدهند که دیون مختلفه دولتی چقدر است و مقدار وجه استهلاک آن در سال چقدر می‌شود و این دیون تا کی تمام می‌شود اگر چه در بودجه تفصیلی تمام این مسائل نوشته می‌شود ولی حالا تقریباً فهمیده شود خیلی خوب است و تقریباً اسباب خوشحالی می‌شود.
معاون وازرت مالیه- مبلغی که به عنوان دیون دولتی این جا منظور شده است عبارت است از استهلاک اصل و فرع و یک فقره از دیونی است که دولت باید به لیره تبدیل کرده و بدهد. در هر ماهی ۱۱۰۵۴ لیره می‌پردازد از بابت استهلاک اصل و فرع و وقتی با قیمت متوسط لیره در سال حساب کنیم همین قدر می‌شود که وزارت مالیه برآورد کرده است و برای یک سال نوشته اما اینکه فرمودید این دیون از چه بابت و مقدار استهلاک اصل و فرع آن چقدر است البته هر وقت لازم داشته باشید تشریف می‌آورید به وزارت مالیه یا کمیسیون و صورتش را ملاحظه می فرمائید.
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- عرضی ندارم فقط توضیحی می‌خواستم که آقای میرزا محمد علی خان جواب دادند.
رئیس- آقای مستشارالسلطنه (اجازه)
مستشارالسلطنه- پس از توضیحات آقای معاون عرضی ندارم.
(جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به قسمت ۱۴ به مبلغ ۴۳۰۰۷۲ تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام نمایند.
(جمع کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. قسمت پانزدهم (اعانه ارومیه- ۱۰۰۰۰۰ تومان)
رئیس- در سابق به این قسمت رأی داده شده است.
آقا سید یعقوب- بنده یک سئوالی دارم.
رئیس- بفرمائید
آقا سید یعقوب- بنده ناچارم در این مسئله یک توضیحاتی بخواهم چون کمیسیون عرایض مبتلا به این امر است و اهالی ارومیه عریضه به کمیسیون داده‌اند که به عرض مجلس برسد ولی کمیسیون همانطور که نظامنامه معین کرده است عمل می‌کند و چون این مسئله مطرح است سئوال می‌کنم آیا این اعانه متعلق به سال قبل است یا مال امسال است؟ و اگر که مال امسال است همین قدر است یا بیشتر از این است؟ چون کمیسیونی که سابقاً در دربار تشکیل شده بود در نظر گرفته بود بیشتر از آن‌ها بدهد خواستم آقای معاون یا مخبر کمیسیون در این موضوع یک توضیحی بدهند تا کمیسیون عرایض بتواند جواب اهالی ارومیه را بدهد.
مخبر- اعانه که در این بودجه نوشته شده برای امسال است و ارتباطی با صد هزار تومان سال قبل ندارد ولی موضوعش یکی است و هر دو برای اعانه و اعاشه اعمار آن حدود است که نسبت به اینکه آیا دولت در نظر دارد که علاوه بر این مبلغ بدهد یا نه؟ بنده نمی‌توانم جواب بگویم ولی تصور می‌کنم این مطلب مورد سئوال هم نباشد چون اگر همچو نظریه‌ای باشد البته به مجلس پیشنهاد خواهد شد.
(جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است- عده دیگر کافی نیست)
رئیس- رأی می‌گیریم. آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام نمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- معلوم می‌شود کافی است. دو فقره پیشنهاد از طرف آقای تدین و حاج سیدالمحققین رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
۱- مقام محترم ریاست- پیشنهاد می‌کنم که ساوجبلاغ هم جزء ارومیه محسوب شود (تدین)
۲- پیشنهاد می‌نمایم فقره ۱۵ به ترتیب ذیل نوشته شود:
۱۵- اعانه برای تعمیر املاک مخروبه ارومیه و سلماس و انزاب و سلدوز و قسمتی از قراء خوی (حاج سیدالمحققین)
مخبر- در موضوع علاوه کردن ساوجبلاغ بنده مخالفتی ندارم و کمیسیون هم نظر مغایری ندارد ولی نسبت به قسمت دیگر گمان می‌کنم اگر این اعانه را عطف نمائیم بر اعانه‌ای که سابق اعطا شده بهتر باشد زیرا آن جا مفصل تر و مشروح تر نوشته شده و تمام شرایط در آن جا ذکر شده و نظر دولت و کمیسیون هم این بود که این صد هزار تومان هم با مقررات و شرایط اعانه سابق مصرف شود و بهتر این است نوشته شود اعانه ارومیه و سلدوز و انزاب و خوب و ساوجبلاغ مطابق شرایط مقرره مصوبه از اعانه سابق تا هم مقصود آقای تدین و هم مقصود آقای حاج سیدالمحققین را تأمین نماید.
حاج سیدالمحققین- بنده هم مقصودم این بود که اعانه مطلق نیست و برای تعمیر املاک مخروبه هم است در اعانه سابق هم همینطور رأی داده شد و با توضیح آقای مخبر هم موافق هستم ولی باید بنویسند قسمتی از قراء خوی چون در آن لایحه هم اینطور نوشته شده است.
رئیس- آقای فیوضات هم قانع شدند؟
فیوضات- بلی توضیحات آقای مخبر بنده را هم قانع کرد و مقصود بنده هم علاوه کردن ساوجبلاغ بود که مخبر قبول کردند.
رئیس- دیگر ایرادی نیست؟ (گفته شد خیر) (فقره ۱۵ مجدداً قرائت شد)
اعانه ارومیه و خوی و سلماس و سلدوز و ساوجبلاغ مطابق شرایطی که در اعانه سابق تصویب شده صد هزار تومان.
رئیس- رأی می‌گیریم به قسمت پانزدهم به ترتیبی که قرائت شد. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. قسمت شانزدهم آقای امیر ناصر به شرح ذیل قرائت نمودند.
قسمت شانزدهم- مخارج غیر مترقبه مملکتی پیشنهادی دولت (۳۰۰۰۰۰) سیصد هزار تومان، تصویبی کمیسیون سیصد هزار تومان (۳۰۰۰۰۰)
رئیس- آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو- بنده خواستم سئوال کنم این مخارج غیر مترقبه آوردنش این جا چه صورت دارد؟ آیا این اعتبار به کی داده می‌شود؟ و صورت خرجش را کی باید بدهد؟ چون به یک وزارتخانه اختصاص ندارد آیا ذخیره خواهد بود؟ خوب است آقای مخبر توضیحاتی بدهند این مخارج غیر مترقبه مملکتی که در قسمت شانزدهم نوشته شده برای چیست و به کی اعتبار داده می‌شود؟
مخبر- این مخارج غیر مترقبه مملکتی که در قسمت شانزدهم نوشته شده مقصود اعتباری است که به هیئت دولت داده می‌شود برای مخارج ضروری و فوری که پیش می‌آید و در بودجه پارسال هم پیش بینی شده است برای اینکه هیئت دولت احتیاج نداشته باشد که لوایح متعدده برای تصویب پیشنهاد نماید و به موجب تصویب نامه هیئت دولت بتواند مصارفی بنماید لذا به عنوان مخارج غیر مترقبه نوشته شده و خاطر آقایان مستحضر است که در بودجه اعتباری پارسال هم همینطور بود.
رئیس- آقای آقا میرزا علی کازرونی (اجازه)
آقا میرزا علی کازرونی- معنی مخارج غیر مترقبه با آن بیانی که آقای مخبر فرمودند چندان موافقت با هم ندارد. مخارج غیر مترقبه یک چیزهائی است که ممکن است غیر محدود باشد و هیچ نوشد پیش بینی کرد که از چه مقوله است و اندازه اش چقدر است مخارج ضروری چنانچه فرمودند مثل یک مخارجی است که نظائرش در سال گذشته بود و صورتش را هم دادند در واقع یک مخارجی است که لزوم پیدا می‌کند اگر دولت خواسته باشد از مجلس استیذان کند و مجلس تصویب کند وقتش می‌گذرد و فوت می‌شود یا اینکه یک مخارج کمی است و لازم نیست تصویب برای آن مخارج جزئی یک صورتی بنویسد و به مجلس تقدیم کند ولی این جا می‌نویسد (مخارج غیر مترقبه مملکتی) مخارج غیر مترقبه مملکتی یک وقت است که در مملکت لزوم پیدا می‌کند که یک مخارج فوق العاده کرده باشد و این غیر از آن است که حضرت عالی توضیح دادید و عقیده بنده این است به جای (مخارج غیر مترقبه) (مخارج ضروری) بنویسند.
مخبر- پیشنهاد بفرمائید
رئیس- آقای سهام‌السلطان (اجازه)
سهام‌السلطان- عرضی ندارم
رئیس- آقای معتمدالسلطنه (اجازه)
معتمدالسلطنه- بنده مذاکرات در این قسمت را زاید می دانم
رئیس- مذاکرات کافی است؟
جمعی از نمایندگان- کافی است
رئیس- رأی می‌گیریم به قسمت شانزدهم به مبلغ سیصد هزار تومان. کسانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند (غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. جزء هفدهم مخارج معوقه (آقای امیر ناصر به شرح ذیل قرائت نمودند)
۱۷- مخارج معوقه دویست و سی و پنج هزار تومان (۲۳۵۰۰۰)
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- بنده خواستم از آقای مخبر یا آقای معاون وزارت مالیه هر کدام مستحضر هستند راجع به مخارج معوقه سئوال کنم. آیا می‌شود صورت تفصیلی در این باب داده شود؟ چون از هر وزارتخانه در این باب شکایت می‌رسد مثلاً از عدلیه اشخاصی شکایت می‌کنند در صورتی که لایحه اش به مجلس آمد و قبول نشد هکذا چیزهای دیگر که قبول نشد. بنده نمی دانم بعضی لوایح را بدون تفصیل در تحت یک کلماتی پیشنهاد می‌نمایند و فوراً هم در مجلس رأی داده می‌شود چه صورت دارد؟ من جمله یکی مسئله عدلیه است که لایحه اش در مجلس آمد و تصویب نشد متأسفانه بنده هم نتوانستم به کمیسیون بودجه بروم و این جزئیات را مستحضر شوم. این جا نوشته‌اند (مخارج معوقه) این مخارج معوقه یک چیزهائی است اگر صورت جزء آن بیاید گمان نمی‌کنم اکثریت مجلس او را قبول کند و این قسمت را در تحت یک عبارت مجملی نوشته‌اند و چون ما هم نظر داریم بودجه مملکتی بگذرد و زودتر کارها درست شود فوری رأی می‌دهیم خوب است توضیح بدهند که مخارج معوقه کدام است یک قسمت راجع به مأمورین وزارت خارجه است در صورتی که در کمیسیون بودجه بقدری صحبت شد که به مأمورین وزارت خارجه تا تکلیف آن قانونی که پارسال از مجلس گذشته است معلوم نشود نباید حقوق داده شود همین طور مسائل دیگر حالا راجع به این مخارج معوقه باید توضیح و تفصیل داده شود که آقایان مستحضر شوند بعد از مجلس بگذرد.
معاون وزارت مالیه- مخارج معوقه عبارت است از مخارج جاریه سال گذشته ایت ئیل که یک مقداری از آن پرداخته نشده و آن هم یک مسائل مختلفه نیست بلکه تقریباً مسائل متحدالشکلی است و اغلب عبارت است از حقوق اعضاء ادارات وزارتخانه‌ها چه در مرکز و چه در ولایات شاید بعضی مطالباتی باشد که اشخاص از سنوات قبل از دولت دارند که پس از رسیدگی و اثبات صحت ممکن است جزء مطالب معوقه مردم از دولت شود ولیکن آن چه را که دولت در تحت این عنوان در نظر گرفته حقوق معوقه اعضای ادارات و وزارتخانه‌ها است و بعضی مخارج دیگر که از حقوق خارج است چون در سال گذشته نتوانستند برسانند به این حال مانده است و بعد از آن که مدیران آمریکائی آمدند خواستند ترتیب پرداخت حقوق معوقه اجزاء و اعضاء دوایر دولتی و مخارج مملکت را در تحت قاعده و انتظام گذارده باشند این طور به نظر آوردند که از اول برج جدی به بعد حقوق دوایر مملکت را مرتباً بپردازند و اقل آن را هر چه باشد بگذارند تا بعد تدریجاً پرداخته شود و آن مخارج به مبلغ دویست و سی و پنج هزار تومان برآورده شده است.
رئیس- مذاکرات کافی است؟
(گفته شد کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به قسمت هفدهم. آقایانی که قسمت هفدهم را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. جزء هجدهم
(به شرح ذیل قرائت شد)
۱۸- وظایف و شهریه. یک میلیون و بیست و چهار هزار تومان (۱۰۲۴۰۰۰)
رئیس- آقای آقا میرزا علی (اجازه)
آقا میرزا علی کازرونی- در سال قبل راجع به وظایف و شهریه گفتنی‌ها را گفتیم و فریادها را زدیم آن چه دلیل بود اظهار داشتیم چیزی که بیشتر سبب شد و ما را قانع کرد این بود به ما گفتند که یک ساله است و می‌گذرد گفتیم این یک سال هم سایر سال‌ها ولی حالا باید آقایان یک قدری سماجت و بردباری کنند نگذارند که در این چند روزی که از این دوره باقی مانده یک بار دیگر بر دوش این ملت تحمیل کرده باشیم و این مسئولیت را برای خود باقی بگذاریم. بنده می‌خواهم برائت ذمه خود را بر همه مردم مدلل کنم و این پولی که ملت می‌دهد باید تشخیص بدهیم برای چه می‌دهد بدیهی است برای حفظ استقلال مملکت برای حفظ ثغور مملکت. به جهت حفظ حیثیات عمومی می‌دهند و اگر بنا باشد وظایف و شهریه بدهیم بنده بطور قاطع عرض می‌کنم که این پول از اشخاص گرفته می‌شود که به درجات مستحق تر و اولی تر از این اشخاص هستند شرعاً و عرفاً اخلاقاً قانوناً سزاوار نیست که از یک مشت مردم بدبخت بیچاره کوه گرد سر پا برهنه بگیرند و به یک عده مردم به اسم وظایف و شهریه بدهند و بالاخره تأدیه این وظایف و شهریه‌ها باعث می‌شود که کم کم حس تنبلی و بداخلاقی را در مردم ایجاد می‌کند و این بسیار بد است ما باید یک قدری دقت کنیم و ببینیم می‌توانیم یک قانونی پیدا کنیم که آن قانون به ما اجازه بدهد که این طور پول بگیریم و خرج کنیم اگر یک همچو قانونی پیدا کردیم بنده هم موافقت می‌کنم. مکرر عرض کردم ما باید یک مدرکی یک دلیلی را برای اتکاء رأی خودمان قرار بدهیم ما وکیل هستیم که از یک طرف جلوگیری کنیم مالیاتی که از ملت گرفته می‌شود در غیر محل خودش مصرف نشود و برای حفظ حدود و ثغور و استقلال مملکت مصرف شود و بنده گمان می‌کنم که در حدود وکالتی خودم حق نداشته باشم رأی بدهم که یک پولی به مفت به کسی بدهیم من هر چه فکر می‌کنم می بینم موکل من به من اجازه نداده و من زیاد بر قدرت خودم نمی‌توانیم رأی بدهم و اگر آقایان بفرمایند ما قدرت داریم بنده عرض می‌کنم رأی عمومی را از ملت می‌خواهم و سئوال می‌کنم که آیا اجازه می‌دهند که این پولی که از آن‌ها گرفته می‌شود به مصرف این قبیل مخارج برسد؟ خوب است امتحان کنید ببینید چه می‌گویند. بالاخره بنده عقیده‌ام این است چنانچه مکرر هم عرض کرده‌ام که ما بایستی یک مدرک و یک قاعده کلی برای تصویب این شهریه و مستمری در دست بگیریم یعنی ببینیم مقصود از این شهریه و مستمری این است که به ارباب استحقاق و اشخاص و خدمتگزار داده شود اگر این طور است یک اصل کلی در نظر بگیریم و به ارباب استحقاق و اشخاص خدمتگزار مملکت بدهیم بگردیم ببینیم چه اشخاصی بوده‌اند و چه نوع خدمت کرده‌اند. شهریه مستمری هر قدر تصویب می‌کنند بدهیم به اشخاصی که خدمت کرده‌اند اما در هم و بر هم بنده نمی‌فهمم فقط و فقط مدرک این است که یک چیزهائی که از استبداد به ما ارث برگشته و حال آن که بنده هم شاید از زمان استبداد به نام آن اشخاصی که در حکومت استبدادی شرکت می‌کردند تجویز می‌کردم برای اینکه در زمان استبداد یکمرد می‌بودند که بطور اشتراک امور مملکت را اداره می‌کردند پاره شهریه بعضی‌ها مستمری می‌گرفتند ولی امروز حکومت حکومت ملی است تمام افراد ذمه دارند که مخارج مملکت را بدهند با این حال ما امروز نباید بعضی از چیزهائی را که در واقع مراسم استبداد بوده مجری داریم و اغلب از این صاحبان مستمری و شهریه در ایام فترت و آن روزهای تاریک تر از شب از روی نظریات خصوصی و شخصی و زشت یا زیبا که موافقت هائی با حکومت‌های آن اوقات داشتند بدون سابقه خدمت و استحقاق وجهی به عنوان شهریه یا مستمری برای خود ترتیب داده و همه ساله دریافت می‌دارند ولی ما چرا امروز باید تصویب کنیم؟ در هر صورت بنده جداً و قویاً تقاضا می‌کنم این قسمت را از بودجه خارج کرده و یک قلم نه روی آن بکشند.
وزیر امور خارجه- بیانات نماینده محترم اساساً صحیح است و هیچ محل کلام نیست پول مفت به کسی نباید داد البته این قسمت را که همه آقایان تصدیق می‌کنند فقط چیزی را که بنده می‌خواستم عرض کنم این است که این قسمت را هم باید تصدیق کرد که این کار از روز اول بنیانش بد بوده است ولی امروز یک مرتبه نمی‌شود قلم محو روی این مسائل کشید
(جمعی گفتند صحیح است)
در جزئیات بنده عرض می‌کنم اگر می فرمائید باید وارد شد در جزئیات یعنی در اقلام را غیر مستحق باید تشخیص داد. بنده آن را کاملاً تصدیق می‌نمایم و عرضی ندارم و هیئت دولت هم گمان می‌کنم موافق باشند ولی اگر بخواهید بفرمائید که این قسم خرج را هیئت دولت یکدفعه می‌توانند موقوف کنند عرض می‌کنم اگر قدری تأمل بفرمائید و نتایج آن را تصور بفرمائید می‌بینید که برای مملکت ضررش بیش از منفعت است
(صحیح است)
پس این جا در اساس بیانات آقای کازرونی بنده موافق هستم ولی در اینکه می‌فرمایند از بودجه خارج شود مخالفم و تقاضا می‌کنم آقایان موافقت فرموده و این قیم را بگذرانند و اگر بخواهند در جزئیات هم وارد شوند مختارند ما هم موافقیم غیر مستحق را کنار بگذارند و مستحق را بدهند و اگر حقیقتاً آقایان بخواهند این رویه را کم کم موقوف کنند البته یک مرتبه نمی‌شود چون به بعضی اشخاص واقعاً صدمه وارد می‌آید که ممکن است اسباب هلاکتشان بشود و اتلاف نفوس جایز نیست ولی ما برای یک نفس نمی‌توانیم یک ضرر مالی به همه وارد بیاوریم ولی این رویه را اگر بخواهد مجلس شورای ملی اختیار نماید که بتدریج این وظایف و شهریه منسوخ شود هیئت دولت هم موافق است که بتدریج این پولی را که حالا ما می گوئیم مفت است و مفت هم هست از بین برود ولی حالا نمی‌توان گفت مفت است و اگر بتدریج از بین برود البته صحیح تر و عملی تر است.
(جمعی گفتند مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به قسمت هیجدهم به مبلغ یک میلیون و بیست و چهار هزار تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. قسمت نوزدهم
(به شرح ذیل قرائت شد)
تبلیغات اقتصادی- بیست و پنج هزار تومان (۲۵۰۰۰)
رئیس- آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- چون معنی تبلیغات اقتصادی را نفهمیدم خواستم از آقای مخبر یا آقای معاون وزارت مالیه سئوال کنم که معنی این کلمه چه چیز است خوب است شرح بدهند تا بنده بفهمم.
مخبر- تبلیغات اقتصادی گمان می‌کنم محتاج به توضیح نباشد اگر بنا باشد به مجرد اظهار این جمله مطلب مکشوف نشود گمان نمی‌کنم هر قدر شرح داده شود باز هم بیشتر مجهول به نظر بیاید در هر حال این تبلیغات اقتصادی معلوم است منافعش از برای مملکت تا چه اندازه است و حقیقتاً این مبلغی که در بودجه برای این کار پیش بینی شده فقط برای اعتبار است که این مملکت هنوز استطاعت مخارج مفید و مخارج بهره برداری را ندارد واِلا اگر امید داشت این یکی از مخارجی بود که می‌شد اطلاق مخارج بهره برداری به او کرد زیرا هر قدر ما بتوانیم در اطراف و اکناف عالم برای اقتصادیات خودمان پروپاگاند و تبلیغ کنیم بهمان اندازه عایدات مملکت ما ترویج و ثروت مملکت ما بیشتر می‌شود یکی از بزرگترین بدبختی هائی که ما داریم این است که عایدات ما در دنیا شناخته نیست و باید ما یک مأمورین خاص داشته باشیم و اشخاصی داشته باشیم که رابط باشد و وسیله تبادل را بین ممالک دیگر و ایران تهیه کنند این مأخذی که این جا نوشته شده برای همین قسم مخارج است که تسهیل نماید تجارت مملکت را توسعه بدهد روابط ممالک را با ممالک دیگر و برای این منابع زیرزمینی ما را از قبیل معادن و غیره اگر لازم است اعلاناتی انتشار بدهند و اقداماتی بکنند که مردم بشناسند و بدانند و تشویق شوند و بیایند این جا هم خودشان استفاده کنند و هم ما استفاده کنیم همانطور که عرض کردم این مبلغ برای این مصرف کم است و خیلی ما متأسف هستیم که در کمیسیون بودجه بیش از این نتوانستیم به مجلس پیشنهاد نمائیم و امیدواریم در سال آتیه وسایل به ما اجازه بدهد که بیش از این‌ها صرف این کار بکنیم.
(جمعی گفتند مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به این جزء و به مبلغ بیست و پنج هزار تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(جمعی کثیر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. قسمت بیستم
(به شرح آتی قرائت شد)
مستشاران آمریکایی- صد و هفتاد هزار و پانصد تومان ۱۷۰۵۰۰
رئیس- آقای رفعت‌الدوله (اجازه)
رفعت‌الدوله- بنده از آقای وزیر مالیه سئوال می‌کنم راجع به دوازده نفر مستشاران آمریکائی که مجلس تصویب کرده بود برای اداره مالیه از آمریکا بیایند می‌خواستم ببینم هر دوازده نفر آمده‌اند یا نه؟ چهار نفر بنا بود برای چهار ایالت ایران اعزام شوند فقط یک نفر به آذربایجان رفته است چه علت دارد به سایر جاها نمی‌روند این را توضیح بدهید.
معاون وزارت مالیه- اغلب مستشاران وارد شده‌اند یکی دو نفرشان هم می‌رسند. یک نفر به ایالت آذربایجان و یک نفر به خراسان فرستاده شده و اگر برای نقاط دیگر هم لازم شود در موقع ضرورت اعزام خواهند شد.
(جمعی گفتند مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به قسمت بیستم به مبلغ یکصد و هفتاد هزار پانصد تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. باید رأی گرفته شود به ماده اول لایحه ولی باز باید نسبتش ذکر شود.
شیخ‌الاسلام- اخطار نظامنامه دارم.
رئیس- اخطار قانونی است یا نظامنامه؟
شیخ‌الاسلام- درست بلد نیستم.
رئیس- پس وقتی که یاد گرفتید آن وقت بفرمائید. در جمع کل پیشنهاد که رأی دادید باید بودجه وزارت جنگ چون بودجه جز مملکتی است ضمیمه شود ولی چون بودجه مجلس هنوز رأی داده نشده ۳۴۵ هزار و ۴۱۲ تومان از این ماده موضوع خواهد شد.
(آقای امیر ناصر ماده اول را با جمع کل اقلام به تفصیل ذیل قرائت نمودند)
ماده اول- مجلس شورای ملی اعتبارات ذیل را که عبارت از مبلغ ۲۲ میلیون و ۵۹۲ هزار و ۴۴۰ تومان است برای مخارج مملکتی سنه مالیه تنگوزئیل تصویب می‌نماید.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده
حائری‌زاده- بنده در کلیات عرضی دارم
رئیس- ماده کلیات ندارد
حائری‌زاده- ماده ۱۹ جزء دارد باید در کلیات آن مذاکره شود.
رئیس- مقصود از کلیات چه چیز است؟
حائری‌زاده- ممکن است این ۱۹ جزو یک نواقصی داشته باشد وقتی که در کلیات مذاکره شود ممکن است رفع آن نقص بشود و در نظامنامه هم این طور تصریح می‌کند.
رئیس- بفرمائید در کجای نظامنامه است.
حائری‌زاده- در یک ماده می‌نویسد وقتی که مباحثات لایحه بطور کلی ختم شد باید مواد آن لایحه یک یک مباحثه شود. در جای دیگر می‌گوید در صورتی که در جزء جزء ماده رأی گرفته شود و پس از آنکه در جزء آخر آن رأی گرفته شد مجدداً باید در مجموع قسمت هائی که قبول شده است رأی گرفته شود.
رئیس- آن ایرادی که اول فرمودید وارد نیست برای اینکه پس از آنکه در مواد یک لایحه رأی گرفته شد باید در کلیات مذاکره شود و این قسمت هائی که رأی گرفته شد اجزاء ماده اول بود نه مواد. ایراد دوم هم وارد نیست برای اینکه در تمام اجزاء یک ماده که رأی گرفته شود باید مجموع آن ماده رأی گرفته شود ما هم در اجزاء رأی گرفته‌ایم و حالا می‌خواهیم به ماده رأی بگیریم. حالا رأی گرفته می‌شود به ماده اول. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده دوم
(به مضمون ذیل قرائت شد)
ماده دوم- میزان ماهیانه حقوق مستخدمین هر یک از وزارتخانه‌ها باستثنای وزارت مالیه از یک دوازدهم اعتبار مختصه برای حقوق نباید تجاوز کند. وزارت جنگ مجاز خواهد بود که در ۶ ماه اول هر ماهی ۸۱۶۶۶۶ تومان مصرف نماید.
مخبر- این قسمت ثانی باید حذف شود چون دیشب در ضمن ماده خاصی که برای وزارت جنگ نوشته شده تکلیف بودجه وزارت جنگ معلوم شد. بنا علی هذا قسمت اخیر که مربوط به وزارت جنگ است باید حذف شود چون دیشب در آن رأی داده شد.
رئیس- آقای شیخ‌الاسلام اصفهانی (اجازه)
شیخ‌الاسلام- این ترتیبی را که حضرت والا پیشنهاد کردند ماده دوم را باید بخوانند تا بفهمیم.
رئیس- همین قسمتی که خوانده شد ماده دوم است اگر صحبتی دارید بفرمائید.
شیخ‌الاسلام- عرض بنده راجع به این استثناء است. آنچه از این ماده فهمیده می‌شود این است که اعتباراتی که مجلس شورای ملی به وزارتخانه‌ها برای حقوق داده است باید دوازده قسمت بشود و هر برجی یک قسمت را بپردازد. اینکه وزارت مالیه از این حکم مستثنی است یعنی چه؟ یعنی اگر وزارت مالیه خواست تمام اعتبارات خود را که سه میلیون و کسری است بردارد مختار است و بنده معنای این استثناء را نفهمیدم خوب است یک توضیحی بدهند تا بنده بفهمم.
مخبر- البته بنده تصدیق می‌کنم که این ماده در بادی امر قدری بنظر مشکل می‌آید ولی اگر درست تأمل بفرمائید تصدیق خواهید فرمود که این ماده بسیار برای وزارت مالیه لازم است. وزارتخانه‌های دیگر چون یک تشکیلات مرتبی دارند و مطابق همان تشکیلات خوب یا بد باید تا آخر سال باقی بمانند و اشکالی برای آن‌ها نیست که از اول معین کنند که بودجه سال روی چه اصلی تقسیم می‌شود مسلم است اگر به این ترتیبی که برای وزارت مالیه مقرر شده برای آن‌ها هم مقرر شود ممکن است از آن حدود تجاوز کرده و بالاخره موجب ضرر شود ولی وزارت مالیه یک طوری است که پس از آمدن رئیس کل مالیه و مطالعاتی که ایشان در تشکیلات مالیه کرده‌اند در حقیقت یک وزارتخانه‌ای است که در حین تشکیل است و هنوز به آن صورت قطعی خودش در نیامده ممکن است تا سه ماه چهار ماه و پنج ماه دیگر تصمیمات قطعی راجع به تشکیلات گرفته نشود به این ملاحظه اگر ما قید می‌کردیم که یک دوازدهم این اعتبار را باید هر ماه بگیرند و خرج کنند ممکن بود کاملاً تطبیق نکند با عملیایت که می‌خواهند در وزارتخانه بکنند و یک عایقی برای اصلاحات وزارت مالیه بشود و در همین زمینه در کمیسیون بودجه مذاکرات مفصلی شد و رئیس مالیه و وزیر مالیه هم تشریف داشتند و توضیحات زیادی در این خصوص داده شد بالاخره کمیسیون بطور موافقت با نظر دولت این تصمیم را گرفته است و گمان می‌کنم صلاح هم همین باشد که آقایان هم این را تصدیق بفرمایند و این آزادی را به رئیس کل مالیه اجازه بدهند تا بتوانند نظریاتی که در اصلاحات اداری و تشکیلات مالیه دارد به عمل بیاورد.
(گفتند مذاکرات کافی است)
آقا سید یعقوب- بنده یک کلمه عرض دارم.
رئیس- گویا جنابعالی تنها هستید.
آقا سید یعقوب- موافق خیلی دارم
رئیس- پس رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات. آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- اکثریت است. پیشنهاد آقای تدین قرائت می‌شود
(به مضمون ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم که به جای عبارت اول ماده دوم (میزان ماهیانه حقوق مستخدمین) عبارت ذیل نوشته شود
ماده دوم- میزان مخارج ماهیانه الی آخر (تدین)
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- این جا نوشته شده است میزان ماهیانه حقوق مستخدمین هر یک از وزارتخانه‌ها در صورتی که مقصود مخارج هر وزارتخانه است هر چه باشد وزارتخانه مخارج دیگری دارد غیر از حقوق مستخدمین مثل ملزومات و غیره مخصوصاً معارف مخارج دیگری از قبیل اثاثیه مدارس و غره دارد و اگر این عبارت باشد (میزان حقوق مستخدمین) سایر مخارج موضوع می‌شود بنابراین بنده پیشنهاد کردم که نوشته شود میزان حقوق و مخارج ماهیانه هر یک از وزارتخانه‌ها در حدود همین اعتبار مصوبه به عبارت آخری وزارت معارف که هشتصد هزار تومان اعتبار دارد در هر ماه باید یک دوازدهمش را صرف کند خواه حقوق مستخدمین باشد و خواه سایر مخارج.
مخبر- مقصود کمیسیون و آقای تدین یکی است ولی نمی دانم چرا این عبارت را کافی نمی دانند مخصوصاً تعهد شده است که این یک دوازدهم مخصوص به حقوق باشد زیرا سایر مصارف و مخارج را همانطور که گفتم نمی‌شود به یک دوازدهم انحصار داد مثلاً یک مخارجی برای سوخت زمستان است نمی‌شود گفت یک دوازدهم قسمت سوخت زمستان را هر ماه بگیرند و ذغال خریداری نمایند. یک مخارجی هم هست برای ملبوس که آن قسمت هم مربوط به حقوق مستخدمین نیست و باید موقعش لباس به آن‌ها بدهند بنابراین یک دوازدهم راجع به حقوق است به این جهت نوشته شده میزان ماهیانه حقوق مستخدمین هر یک از وزارتخانه‌ها در هر صورت تصور می‌کنم مقصود آقای تدین هم همین باشد ولی اگر عبارت را نارسا می دانند آن هم مطلبی است و اگر مقصود دیگری دارند بفرمایند و توضیح بدهند تا ملتفت شوم.
وزیر امور خارجه- مقصود آقای تدین غیر از معنی این عبارت گمان نمی‌کنم باشد برای اینکه مخارج وزارتخانه‌ها دو قسم است یکی حقوقی است که به اعضاء داده می‌شود یکی هم مخارجی است که از قبیل سوخت و غیره داده می‌شود. در این ماده گفته می‌شود که آن قسمت از مخارج وزارتخانه‌ها که به مصرف حقوق اعضاء می‌رسد آن قسمت را باید دوازده قسمت نمود و هر ماهی یک جزء آن را صرف کرد مثلاً وقتی بفرمایند هشتصد هزار تومان به وزارت خارجه اعتبار داده شد ششصد هزار تومانش به مصرف حقوق اجزاء می‌رسد و دویست هزار تومان را کنار می‌گذارند و آن ششصد هزار تومان را دوازده قسمت می‌کنند و هر قسمت پنجاه هزار تومان می‌شود که در هر ماه باید پنجاه هزار تومان داده شود و اگر درست توجه بفرمائید این عبارت این معنی را می‌رساند و غیر از این مشکل است که عبارت دیگری ادا شود و یا نوشته شود برای اینکه نباید میزان ماهیانه حقوق مستخدمین هر یک از وزارتخانه‌ها از یک دوازدهم اعتبار مختصه خود تجاوز کند.
رئیس- چند دقیقه تنفسی داده می‌شود.
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس- باید رأی گرفته شود به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای تدین. دو مرتبه قرائت می‌شود.
(مجدداً قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم به جای عبارت اول ماده دوم (میزان ماهیانه حقوق مستخدمین) عبارت ذیل نوشته شود.
ماده دوم- میزان مخارج ماهیانه الی آخر (سید محمد تدین)
رئیس- آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب قرائت می‌شود
(به مضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم از ماده دوم وزارت معارف هم استثناء شود (یعقوب الموسوی)
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- چون جوابی که آقای مخبر به آقای تدین دادند بنده را قانع نکرد این است که عرایض خود را عرض می‌کنم. بنده نفهمیدم که خصوصیت وزارت مالیه مابین وزارتخانه‌ها چیست که او را استثناء کرده‌اند. اظهار می‌دارند که چون وزارت مالیه تشکیلات ندارد از این جهت مستثنی شده بنده عرض می‌کنم تمام وزارتخانه‌ها مثل هم است اگر بنا باشد وزارت مالیه استثناء شود وزارت معارف را هم که ما همه علاقمند به او هستیم باید استثناء نمود و اگر مثل شب گذشته شاهزاده نصرت‌الدوله وزارت جنگ را استثناء کردند یگانه نظر ما این بود که سرباز گرسنه نباشد که با نهایت فداکاری مشغول خدمت باشد و از این نقطه نظر ممکن است ما قبول کنیم و هیچیک از وزارتخانه‌ها با هم تفاوتی ندارند و تمام سر و ته یک کرباس هستند و دلیلی ندارد که وزارت مالیه را استثناء کنیم باید تمام وزارتخانه‌ها هم مساوی باشند زیرا استثناء کردن مخالف با قانون است برای اینکه قانون امری است کلی و منطبق بر تمام افراد استثنای در قانون تناقض است بنابراین بنده عرض می‌کنم تمام وزارتخانه‌ها را باید در یک عرض نگاه کنیم و هر حکمی که برای وزارت مالیه است برای فواید عامه هم همان حکم است نزد دولت و ما همه وزارتخانه‌ها مساوی هستند.
معاون وزارت مالیه- بنده استثنای وزارت مالیه را در این قانون بودجه این قدرها قابل مذاکره نمی دانم به جهت اینکه بخوبی می دانم وزارت مالیه علی العجاله به منزله یک کارخانه فرض کنیم بیاید تهیه لوازم برای سایر وزارتخانه‌ها بکند وزارت مالیه نه تنها باید عواید مملکتی را جمع نماید برای احتیاج بلکه یک قسمت از کارهای داخلی وزارتخانه‌ها که عواید دارند باید مرتب کند. بنابراین هر چه در کار وزارت مالیه تعطیل شود ممکن است عواید دولت کسر شود. وزارت مالیه علی العجاله مشغول به تشکیلاتی است که با آن تشکیلات امیدوار است عواید را بیشتر بتواند وصول کند و در مخارج بیشتر بتواند تقلیل کند و انتظامات اداری که باید آن سنوات بعد را اداره کند بهتر بتواند برقرار کند و ت مام کارها یک انقلابی در تشکیلات مالیاتی آورده و بسا می‌شود در یک برج بیشتر خرج شود و در یک برج کمتر بشود موقعی که آثار انتظامات کاملاً در آن برقرار شود این است وزارت مالیه از نقطه نظر این که در عداد سایر وزارتخانه‌ها است حرفی نیست و این مسئله‌ای است مسلم خیلی هم بنده مخصوصاً تقدیر می‌کنم این نظر آقایان نمایندگان را که تساوی قائل هستند. ولی این مسئله افشاندن بذر است برداشت حاصل. وزارت مالیه یک وزارتخانه نیست که بنشیند و دیگری به او پول بدهد. معارف باید تأمل نماید که یک وزارتخانه دیگری عواید مملکت را جمع نماید و به او حصه بدهد تا برای تعمیم معارف کند. وزارت مالیه باید پول در بیاورد به سایر وزارتخانه‌ها بدهد و این مسائل را بنده اینقدرها قابل مذاکره نمی دانم.
رئیس- آقایانی که پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای حاج میرزا مرتضی قرائت می‌شود
(به مضمون ذیل قرائت شد)
میزان ماهیانه حقوق مستخدمین هر یک از وزارتخانه‌ها از یک دوازدهم اعتبار مختصه برای حقوق نباید تجاوز نماید. (حاج میرزا مرتضی)
حاج میرزا مرتضی- توضیح بنده همان بود که آقای آقا سید یعقوب فرمودند از حیث اینکه تمام مستخدمین وزارتخانه‌ها از هر حیث باید مساوی باشند. همه مستخدم دولت هستند و باید در مقابل قانون یکی باشند و قانونی هم که وضع می‌شود باید کلی و نسبت به همه مساوی باشد. آقای معاون مالیه و حضرت والا شاهزاده مخبر فرمودند که مالیه اداره‌ای است تازه دارد تشکیل می‌شود هیچ با سایر ادارات فرق نمی‌کند اگر اصلاحات بشود یک اصلاحات بطوئی داده می‌شود برای اینکه بعضی خارج می‌شوند و بعلاوه این سبب نمی‌شود که ما بیائیم وزارت مالیه را از سایر وزارتخانه‌ها استثناء کنیم و به او حق بدهیم که بتواند حقوق دوازده ماهش را بگیرد مثل پارسال که حقوق آژان‌ها هیچ نرسیده بود و مالیه هر برج حقوق خودش را می‌گرفت و بیچاره معلمین و پلیس‌ها می‌بایستی چهار پنج ماه حقوق نگیرند بنده عقیده دارم که همه باید در مقابل قانون مساوی باشند و همه از حیث اینکه مستخدم دولت هستند باید مساوی باشند.
وزیر امور خارجه- این یک اشتباهی می‌شود که تصور می‌کنند ما می‌خواهیم به مستخدمین مالیه یک مزیّتی بدهیم. خیر. نمی‌خواهیم هیچ مزیّتی بدهیم مسئله در این است که وزارتخانه‌های دیگرمان اعم از خوب یا بد عجالتاً به همین رویه که جریان دارند باید باشند ولیکن دولت و مجلس شورای ملی لازم دیده است که یک تغییر کلی در وزارت مالیه داده شود و آن تغییر کلی این است یک رئیس کل مالیه و یک مستخدمین خارجی آورده‌ایم و به آن‌ها گفته‌ایم مالیه را بطوری که مقتضی می دانید اداره کنید ممکن است مقتضی بداند تغییرات کلی در آن وزارتخانه بدهند و یک مخارجی بکنند و اگر مفید باشد یک دوازدهم آنچه را که برای وزارت مالیه تخصیص داده شده فقط در ماه صرف کنند ممکن است یک مخارجی یک موقعی برای تشکیلات و تنظیمات مالیه لازم بدانند و نتوانند خرج کنند و دستشان بسته بشود مثلاً وزارت خارجه و معارف و سایر وزارتخانه‌ها پارسال تمام یک رویه داشته‌اند و امسال هم همان رویه را خواهند داشت و هیچکدام در نظر ندارد تشکیلات خود را تغییر بدهد گرچه شاید محتاج باشند تغییرات جزئی بدهند ولی تغییر کلی نیست تا مقتضی این باشد که به آن‌ها اجازه داده شود بکلی مطلق العنان باشند ولی اینکه پیشنهاد شده است وزارت مالیه مستثنی باشد از این نقطه نظر نیست که رعایتی نسبت به مالیه شده باشد تا بخواهیم آن رعایت را به معارف هم بکنیم بلکه از این نقطه نظر است اشخاصی که آمده‌اند و می‌خواهند اقداماتی بکنند تا اندازه‌ای دستشان در حدود خرج کردن باشد و مقید نباشند تا بتوانند اصلاحاتی که در نظر دارند انجام دهند.
رئیس- آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- رد شد. پیشنهاد آقای آقا سید فاضل قرائت می‌شود
(به مضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که این عبارت بعد از حقوق مستخدمین اضافه شود (و مصارفی که به طریق ماهانه باید صرف شود) - سید فاضل کاشانی
رئیس- آقای آقا سید فاضل (اجازه)
آقا سید فاضل- بنده چون دیدم مخالفتی بین نظریه کمیسیون بودجه و مجلس از قراری که آقای مخبر فرمودند نیست و مصارف ماهیانه خود را تمام وزارتخانه‌ها به استثناء وزارت مالیه می‌توانند بگیرند ولی این مخصوص حقوق مستخدمین نیست بلکه حقیقتاً مصارف دیگری است غیر از حقوق مستخدمین که به طریق ماهیانه گرفته می‌شود مثلاً کرایه خانه بعضی از شعب معارف و شعب عدلیه و آبونمان تلفن و این عبارت وافی به مقصود نیست بنده پیشنهاد کردم که کلیه مصارف چه از حقوق مستخدمین و چه غیر آن که بطریق ماهیانه گرفته می‌شود یک دوازدهم آن را هر وزارتخانه می‌تواند در حدود بودجه اعتباری بگیرد.
رئیس- رأی می‌گیریم. آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند
(عده کمی برخاستند)
رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای معتمدالسلطنه
معتمدالسلطنه- راجع به ماده سوم است
رئیس- پس رأی می‌گیریم به ماده دوم. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد. بقیه می‌ماند برای جلسه بعد. جلسه آینده شب یکشنبه دو ساعت و نیم از شب گذشته دستور هم بقیه شور در بودجه مجلس و وزارت خارجه بابت ایئت ئیل و راپُرت کمیسیون بودجه راجع به شورای بختیاری. آقای حاج میرزا مرتضی (اجازه)
حاج میرزا مرتضی- عرض بنده راجع به ماده سوم بود.
رئیس- آقای آقا سید فاضل (اجازه)
آقا سید فاضل- بلی بنده خواستم عرض کنم این مسئله راپُرت نماینده بحرین هر روز جزء دستور است و همه ولایات هم مشغول انتخابات هستند تقاضا می‌کنم مجلس موافقت بفرماید در اول جلسه آتیه مطرح شود.
رئیس- در این باب مخالفی نیست؟
(گفته شد خیر)
رئیس- آقای آقا میرزا علی (اجازه)
آقا میرزا علی کازرونی- بنده سئوالی از وزارت خارج دارم
رئیس- آقای مستشارالسلطنه (اجازه)
مستشارالسلطنه- بنده خیلی متأسف هستم با این تذکری که در دو موقع به کمیسیون نفت دادم معذلک آنچه شنیده‌ام کمیسیون در موضوع مطالعه در این امر مسامحه می‌فرمایند می‌خواستم که تمنا و استدعای خود را به عرض مجلس برسانم و خودم را هم با این مقصود موافق کنم که اگر اعضای کمیسیون حاضر نمی‌شوند به مجلس اجازه دهند اعضای کمیسیون را تجدید کند و اعضای جدیدتری برای کمیسیون نفت انتخاب شود که زودتر این قضیه حل شود.
رئیس- آقای نصرت‌الدوله (اجازه)
نصرت الدوله- وقتی حقیقتاً نگاه کنیم خواهیم دید اعتراض آقای مستشارالسلطنه وارد نیست زیرا اگر در ۲ هفته قبل بواسطه بعضی گرفتاری‌ها جلسات کمیسیون نفت تأخیر شده بود یا بعضی از اعضاء حاضر نشده بودند ولی در این ۲ هفته بعکس در جلسات متوالی مرتباً حاضر می‌شوند و امیدوارم که خبر بین الشورین عنقریب به مجلس تقدیم شود.
رئیس- آقای عمادالملک (اجازه)
عمادالملک- بنده می‌خواستم عرض کنم که لایحه ممیزی برای امشب جزء دستور بود ولی در دستور فعلی معین نشده.
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده قبلاً سئوالی از آقای وزیر خارجه کرده بودم می‌خواستم ببینم اگر حاضرند عرض کنم.
رئیس- آقای محمد ولی میرزا (اجازه)
محمد ولی میرزا- بنده هم راجع به دستور عرض نداشتم راجع به سئوالات بطور کلی می‌خواهم عرض کنم چندین مرتبه هم در این جا گفته شد ولی متأسفانه ترتیب اثری داده نشد. در چند ماه قبل خود بنده چند سئوالی از وزارت مالیه و از وزارت معارف کرده‌ام هنوز جوابی داده نشده و معلوم نیست تکلیف این‌ها چیست مطابق نظامنامه ما حق داریم سئوالاتی بکنیم و به وزارتخانه‌ها هم ابلاغ می‌شود وظیفه و تکلیف آقایان وزراء این است که موقعی در مجلس حاضر شوند و جواب دهند و رعایت این مسئله نشده است. این مدتی که بنده در مجلس هستم از وزارت فواید عامه هفت ماه قبل راجع به راه آهن جلفای تبریز سئوال کرده‌ام و وزیر فواید عامه نه در حکومت سابق و نه در کابینه حاضره برای جواب بنده حاضر نشده‌اند و یک امر با این اهمیت اینطور معوق مانده و آقایان وزراء ابداً محل توجه قرار نمی‌دهند. رئیس اداره راه آهن را به این جا احضار کرده‌اند و چند ماه است در این جا سرگردان مانده و کسی از او سئوالی نمی‌کند ببیند اصلاحات آن به چه طریق است و در واقع رئیس راه آهن بلاتکلیف در تهران معطل است. تمنا داشتم به آقایان وزراء تذکر داده شود که تا این اندازه به مسامحه نگذرانند و قدری بیشتر به سئوالات وکلاء اهمیت بدهند.
رئیس- چیزی به آقایان وزراء نوشته خواهد شد. آقای دست‌غیب (اجازه)
حاج سید محمد باقر دست‌غیب- بنده راجع به لایحه روشنائی می‌خواستم عرض کنم مدتی است همین طور بلاتکلیف مانده تقاضا می‌کنم جزء دستور شود.
رئیس- آقای حاج میرزا عبدالوهاب (اجازه)
حاج میرزا عبدالوهاب- بنده هم لایحه ممیزی را که آقای عمادالملک فرمودند می‌خواستم عرض کنم چون لزومش از همه بیشتر است خوب است مقدم بدارند.
رئیس- آقای ملک‌الشعراء (اجازه)
ملک‌الشعراء- عرض بنده هم راجع به لایحه روشنائی بود که آقای دست‌غیب فرمودند خوب است آقایان موافقت بفرمایند جزء دستور جلسه آتیه شود و جمعی که در سرگردانی هستند راحت شوند.
رئیس- بر حسب اظهاراتی که مکرر این جا شده اگر راپُرتش حاضر بود جزء دستور می‌شد ولی هنوز راپُرت نرسیده است آقای مخبر کمیسیون این جا هستند؟
نصرت‌الدوله- بنده مخبر کمیسیون نیستم بواسطه این که از آن جا خارج شدم. آقای اقبال‌السلطان مخبرند.
اقبال‌السلطان- این چند روز به واسطه تشکیل کمیسیون بودجه جدید و بواسطه اینکه یک عده اعضای کمیسیون بودجه قدیم در کمیسیون بودجه جدید هستند کمیسیون نشد اعضاء را خبر کرده‌اند که برای فردا حاضر شوند و انشاءالله خبر را خواهند داد.
رئیس- چند روز قبل به کمیسیون‌ها رأی داده شد ولی فقط یک کمیسیون انتخاب شده است انتخابات کمیسیون عدلیه و پست و تلگراف تمام نشده چون عده کافی نبوده است ۶۲ نفر به کمیسیون پست و تلگراف رأی داده‌اند و ۶۴ نفر به کمیسیون عدلیه باید تجدید انتخاب به عمل آید اسامی اعضاء کمیسیون قوانین مالیه که تعیین شده قرائت می‌شود.
آقای معتمدالسلطنه- حاج میرزا عبدالوهاب- آقای عمادالملک- آقای معتمدالتجار- آقای ملک آرائی- حائری‌زاده- آقای محمد ولی میرزا- آقای رفعت الدوله- آقای بیان الدوله- آقای ناظم الدوله- طباطبائی طهرانی- آقای امیر ناصر. آقای تدین سئوالی داشتید؟
تدین- اهمیت هر امری به این است که آثار آن در خارج موجود شود واِلا در صورتی که آثار مترتبه بر امری وجود خارجی پیدا نکند طبعاً آن امر اهمیت نخواهد یافت و از ابهت و عظمتش کاسته می‌شود. یکی از آن امور با اهمیت قوانینی است که در مجلس شورای ملی وضع و تصویب می‌شود. اهمیت و عظمت قانون به اجرای آن است واِلا وقتی قانون وضع شد و اجرا نگردید از اهمیت قانون کاسته می‌شود و رفته رفته با آن نظر مهمی که مردم به قوانین نگاه می‌کنند دیگر نگاه نخواهند کرد. مصداق این مقدمه در ضمن سئوال بنده از وزیر خارجه راجع به تعویق اجرای قانون تجدید مدت اقامت نمایندگان سیاسی ایران در خارجه به وضوح می‌رسد. در شانزدهم حمل سال گذشته این قانون در مجلس وضع شد و مدت اجرای آن نسبت به نمایندگان سیاسی درجه اول ۳ ماه و نسبت به نمایندگان سیاسی درجه دوم بیش از آن قرار داده شده بنابراین قریب ۸ ماه الی ۹ ماه می‌گذرد که اجرای این قانون به تعویق افتاده و البته وزرای مملکت باید بدانند هر قانونی که وضع می‌شود باید به موقع اجرا بگذارند و اگر در طرز اجراء با مشکلاتی مصادف می‌شوند بیایند به مجلس شورای ملی آن اشکالات را بگویند اگر لازم شد تغییری در مواد داده شود یا اگر قابل اجرا نبود با ادله ثابت کنند و ان قانون را نسخ نمایند تا از قانونیت خودش بیفتد نه اینکه به مجلس مشکلات را اظهار نکنند و تقاضای تغییر یا تبدیل و یا نسخ و الغای آن را به نماینده و قانون را در طاقچه نسیان گذارند و مدتی بگذرد. بنده مطابق اصول حکومت ملی و مشروطیت و قانون اساسی هیچ مقامی را در مملکت سراغ ندارم که قادر باشد اجرای قانونی را توقیف کند و تصور نمی‌کنم مقاماتی باشند که بخواهند اجرای قانون را به تعویق اندازند بنابراین می‌خواستم سئوال کنم که علت تعویق اجرای این قانون چیست و در نتیجه عرض می‌کنم اگر آقای وزیر امور خارجه مشکلاتی در اجرای آن می‌بیند وظیفه دارند که آن مشکلات را به عرض مجلس برسانند تا مجلس تکلیفی برای آن معین نماید.
وزیر امور خارجه- بنده بیانات آقای تدین را تصدیق دارم البته قانون برای اجراء است و باید اجراء شود همین طور هم که فرمودند در صورتی که در مقام اجرا اشکالاتی پیش آید اگر ممکن است باید رفع کرد واِلا باید آمد از تقنن تغییرش را خواست وقتی که این دولت بر سر کار آمد ساعی بود و هست که قوانین را اجرا کند در این قانون کا اجرایش وظیفه بنده است خود بنده اگر چه اساساً با ا ین قانون موافق هستم ولیکن در مقام اجرا به مشکلاتی برخوردم منجمله اینکه اگر چه در قانون آن وقتی که وضع شد قدری تدریج برای آن قائل شدند شاید اولاً همان اندازه تدریجی که برای آن قائل شده‌اند به جهت اجراء آن کافی نبوده و بر فرض هم که کافی بوده است بواسطه طول مدت آن موقع هم از دست رفته است و امروز اگر بخواهند این قانون را اجراء کنند تقریباً باید یک مرتبه مأمورین سیاسی ایران تغییر پیدا کنند و یک دسته دیگر به جای آن‌ها بروند و تصدیق می فرمائید که در این صورت یک اختلالی در کار وزارت خارجه پیدا می‌شود گذشته از اینکه مخارجی برای دولت تولید می‌کنند زیرا عده اشخاصی باید بیایند و عده دیگر بروند و تازه دستگاه زندگی مرتب نمایند زیرا متأسفانه دولت ایران تاکنون در ممالک خارجه برای سفارتخانه‌ها و قنسولخانه‌های خوب اثاثیه ترتیب نداده و باید اشخاص تهیه نمایند البته این‌ها در بودجه مستلزم مخارجی خواهد بود و این مخارج هم سنگین است و در هر صورت مشکلاتی در اجرای این قانون پیش آمد و به همین جهت نظر هیئت دولت همان طور که فرمودند این است که حل مشکلات را از خود مجلس شورای ملی بخواهند و در صدد هم بوده و هستیم و امیدواریم در ظرف همین چند روز و شاید در هفته آتیه پیشنهادی به مجلس شورای ملی بکنیم که هم رعایت قانون بشود هم رفع مشکلات آن.
رئیس- آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- مسئله‌ای است که آقایان اکثر اوقات تکرار می‌کنند در صورتی که گمان می‌کنم قدری بی التفاتی می‌فرمائید و آن این است که گفته می‌شود وزراء در جواب سئوالات مسامحه می‌کنند.
(محمد ولی میرزا- صحیح است)
سلیمان میرزا- همین شاهزاده محمد ولی میرزا که الآن می‌فرمایند صحیح است گویا عینکشان وزیر مالیه را نمی‌بیند که می‌فرمایند به وزراء اطلاع بدهند برای جواب من حاضر شوند. آقا این جا حاضر هستند اگر باز هم عینکشان نمی‌بیند درست دقت بفرمائید آقای بهاءالملک حاضرند دیشب هم آقای وزیر فواید عامه این جا بودند ممکن بود سئوال خود را می‌فرمودید اگر آن را هم فراموش فرموده‌اید ممکن است بگوئیم باز حاضر شوند.
محمد ولی میرزا- شما وکیل در توکیل هستید؟
سلیمان میرزا- بلی بنده وکیل در توکیل هستم و حضرت والا هم حق ندارید از این حرف‌ها زنید و بنده هم حق دارم از دولت دفاع کنم و این حرف‌ها را که معنی و اساسی ندارد تکذیب می‌کنم. آقایان وزراء دیشب بودند الآن هم آقای وزیر مالیه این جا هستند سئوالی دارید بفرمائید. این یک مسئله. دیگر اینکه کارهائی که در دوره حکومت سابق می‌شود اغلب شما تحمیل به وزراء مالیه می فرمائید در صورتی که این را باید در نظر داشت که از چه تاریخ این کابینه تشکیل شده. اگر سئوال حضرت والا راجع به هشت ماه قبل بوده این کابینه به اندازه سهم خود مسئول است و چون نزاکت مانع است که یک وقت صحبت می‌شود آقایان وزراء بگویند که تا چه قسمت را ما مسئول هستیم این است که بنده توضیح دادم که هر چه از سابق بوده به گردن دولت حاضر نیندازند. مسئله دیگر راجع به کمیسیون بودجه جدید و قدیم است بنده خواستم از مجلس بپرسم تکلیف آن چه چیز است. اگر اتفاقاً دوره وکالت همانطور که در اصلاح قانون انتخابات در نظر گرفته بودند سه یا پنج سال می‌شد مجلس پنج کمیسیون بودجه پیدا می‌کرد در صورتی که به عقیده بنده امروز برای کمیسیون بودجه قدیم موضوعی باقی نمانده و اگر امروز مخارجی باید بشود از عایدات امسال باید باشد و از بودجه پارسال چیزی نمانده باید محلی از بودجه امسال فکر کرد و اگر این مسئله مرکزیت نیابد عایدات امساله ما هم به بحران‌های اقتصادی سنوات قبل می‌افتد. ما الآن بودجه کل در دست داریم و می‌بینیم از بودجه قدیم عایداتی نیست و به عقیده بنده بایست مرکزیت پیدا کند قطع نظر از اینکه آقایان در عمل هم ملاحظه می‌فرمایند که انعقاد کمیسیون بودجه قدیم و جدید با هم ممکن نیست زیرا اعضای این دو کمیسیون با هم مشترکند. اگر کمیسیون بودجه جدید تشکیل شود در همان حال کمیسیون بودجه قدیم نمی‌تواند تشکیل شود و بالعکس و این مطلب اسباب بطوء جریان امور شده است و لوایح معوق می‌ماند. دوره عمل آن کمیسیون سال قبل بود و تمام شد و هر چه جمع و خرج است راجع به بودجه امسال است این است که بنده تقاضا می‌کنم اگر ممکن است این مسئله را مجلس تمام کند اگر باز هم به کمیسیون بودجه قدیم اختیار خواهند داد خوب است این کار را هم آن‌ها بکنند و کمیسیون جدید موضوع ندارد واِلا مرکزیت در کمیسیون بودجه جدید نخواهد بود کمیسیون بودجه قدیم رأی نمی‌تواند برای مخارج بدهد مثلاً می‌خواستند دوازده هزار تومان برای وزارت خارجه اتومبیل تهیه کنند سال گذشته که این کار را نکردند و باید برگردد به بودجه امسال. آن اعتبار سیصد هزار تومانی که برای کوهرنگ داده شده پارسال که ندادند و اگر باید بدهند از بودجه امسال باید بدهند واِلا هیچوقت موفق نمی‌شویم که بودجه خود را کاملاً مرتب کنیم. هر چند که راجع به بودجه برای امسال یک قدم بزرگی جلو رفته‌ایم که در یک صفحه جمع و خرج را می‌بینم مرتب و تقدیم شده اگر بخواهیم باز هم جلو برویم مرکزیت لازم است واِلا اگر بخواهیم بدون اینکه جمع مملکت را در نظر بگیریم خرج هائی تصویب کنیم گرفتار همان بحران‌های مالیه می‌شویم که انصافاً برای هر مملکتی اسباب وحشت است. ما که لاینقطع فریاد می‌زنیم باید بودجه معارف را امسال ده میلیون کنیم این به عقیده بنده خدمت به معارف نیست زیرا وقتی پول نداشتیم این مدارس امروزه هم معطل می‌مانند و بچه‌ها درس نمی‌خوانند. از برای جلوگیری این کار غیر از اینکه بودجه مرکزیت پیدا کند راه دیگری نیست دیگر بسته به نظر مجلس است.
رئیس- آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو- بنده عرضی نداشتم
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- بنده راجع به آن مسئله که آقای مستشارالسلطنه فرمودند خواستم عرض کنم بی مرحمتی و بی لطفی کردند اگر چه آقای مخبر کمیسیون نفت جواب دادند ولی اعضای این کمیسیون جدیدترین اشخاص هستند چرا زحمات مستشارالسلطنه- وقتی راپُرت را دیدم تصدیق می‌کنم.
رئیس- آقای شیخ‌الاسلام (اجازه)
شیخ‌الاسلام- بنده عرضی ندارم
رئیس- آقای پور رضا (اجازه)
پور رضا- بنده سئوالی از وزیر مالیه داشتم.
رئیس- آقای نصرت‌الدوله (اجازه)
نصرت‌الدوله- بنده راجع به کمیسیون بودجه قدیم که حضرت والا اظهار فرمودند می‌خواستم توضیحی بدهم اگر چه عضو آن کمیسیون نیستم (چون در کمیسیون دیگری انتخاب شده و از آن جا استعفا کرده‌ام) ولی اعتراضات شاهزاده سلیمان میرزا به کمیسیون قدیم وارد نیست و آن روزی که مجلس به اکثریت رأی دادند آن رأی را باید محترم شمرد و حضرت والا در این اظهارات آن رأی را محترم نشمردند و این صحیح نیست باید ببینیم آن روزی که مجلس اختیاراتی برای تمدید دوره کمیسیون قدیم داد برای چه بود و به چه عبارت و چه موضوع و از روی چه اساسی این اختیارات را داده اگر آن اختیارات غلط بوده است و آن روز مجلس کار غلطی کرده است امروز می‌شود پیشنهاد کرد و از مجلس نسخ آن را خواست ولی نمی‌توان اعتراض کرد. آن روز مجلس رأی داد هر مخارجی که راجع به ایت ئیل باشد باید در آن کمیسیون مطرح شود به این ملاحظه اگر دوره مجلس پنج سال هم طول بکشد مطابق آن رأی که تطبیق با نظامنامه هم می‌کند آن کمیسیون باقی خواهد بود و مدت آن محدود به هیچ وقتی نیست.
رئیس- آقای شیخ‌الاسلام ملایری چون مریضی دارند و اطباء تجویز کرده‌اند که از شهر خارج شوند اجازه یک ماه از تاریخ ۱۵ شهر رمضان الی ۱۵ شوال خواسته‌اند کمیسیون هم تصویب کرده حالا باید مجلس تصویب کند. آقایانی که اجازه مرخصی ایشان را تصویب می‌نمایند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
(مجلس هفت ساعت از شب گذشته ختم شد)
رئیس مجلس- مؤتمن‌الملک