مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ مهر ۱۳۰۵ نشست ۱۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۶
جلسه: ۱۴
صورت مجلس روز سه‌شنبه پنجم مهرماه ۱۳۰۵ مطابق بیستم ربیع‌الاول ۱۳۴۵
مجلس دوساعت وسه ربع قبل از ظهر به ریاست آقای تدین تشکیل وصورت مجلس روز یکشنبه سوم مهرماه قرائت وتصویب شد.
غائبین بااجازه –آقایان :علیخان اعظمی- آقا شیخ علی دشتی – آقا سید زین العابدین - میرزا یدالله خان نظامی - امیر تیمور کلالی – میرزا هاشم آشتیانی – احتشام زاده
غائبین بی اجازه -: محمد ولی خان اسدی – شریعت زاده میرزا ابراهم خان قوام – محمد هاشم میرزا افسر – آقا زاده سبزواری
دیر آمدگان بی اجازه –آقایان: میرزا سدی هدی خان فاطمی حاج میرزا حبیب الله امین – میرزا محمد تقی (ثقه الاسلام سابق) - محمد آ×وند – میرزا اسمعیل خان نجومی - آقارضا مهدوی - دکتر مححمد خان مصدق - میرزا محمدتقی بهار - حاج حسن آقا ملک
آقای دادگر در مقابل استفسار آای حاج آقا رضا رفیع از عملیات کمیسون تجدید نظر در قانون استخدام کشوری اظهار نمودند نظریه وزارتخانها دراین موضوع خواسته شده وپس از وصول آنها نتیجه به اسرعاوقات بهعرض مجلس شورای ملی خواهد رسید
آقای وزیر مالیه اظهار داشتند وزارتخانه‌ها مشغول تکمیل نظرییه خود بوده و عنقریب پیشنهادی دراین خصوص از طرف دولت تقدیم خواهد شد
آقای فهیم شرحی مشعر به توضیح نطق جلسه قبل خود راجع بلزوم وجود مستخدمین آمریکایی در مالیه تقریر و دو فقره خبر از طرف کیمسون عرایض و مرخصی اول راجع به مرخصی هفت روزه آقای ملک ا ایرج میرزا و دوم در خصوص مرخصی بیست و پنج روزه آقا غلامحسین میرزا قرائت وآقای غلامحسن میرزا تقاضا نمودند چون موضوع گذشته نسبت به مرخصی ایشان به مدت / روز اخذ رای شود وستی به هر دو فقره رای گرفته او یتصویب بودویم رد شد
بقیه پروگرام هیئت دولت مطرح ورد قسمت چهاردهم آاقی آقا سید یعقوب راجع بلزوم بسط وامتداد خطوط پستی و تلگراف در تمام نقاط مملکت خصوصا نقاط جنوبی و تهیه وسائل سرعت سیر پست شرحی اظهار وآقای وزیر فوائد عامه اظهار داشتند وجود همین نواقص ایجاب کرده است که دولت در پوروگرام خود ذکری از این موضوع بنماید و البته سعی خواهد شد که بزودی تشکیلات پستی و تلگرافی در اغلب نقاط مملکت خصوص نقاط که که فاقد این وسائل هستند ایجاد شود.
در قسمت پانزدهم آقای ارباب کیخسرو شرحی راجع به امضای قانون استخدام کشوری تقرید وعقیده شان این بود دولت عوض اصلاح وقوف الاجرا تمام اطرف از تصویب مجلس بگذرد آقای حائری زاده اظهار می‌نمودند بدیهی است قوانین غالبا در حین عمل به مشکلاتی بر می‌خورد و بایستی آنها راصلاح نمود و موقوف اجرا ماندن این قانون مصلحت بنود واسباب مستخدمین و وزارتخانها خواهد بود
درقسمت شانزدهم نیز آقای ارباب کیخسرو ذکر تشکیل مجلس مارا دراین قسمت لازم دانسته وآقای وزیر فوائد عامه شرحی مشعر ب ه موافقت باتشکیل مجل ما تقریر واظهار نمودند نظر به اینکه فعلا برا سرعی جریان امور وتسهیل کراهای دولت ضرورت شورای دولتی احساس شده بوده لذا مورد توجه دولت واقع ودرپروگرام خود ذکر نموده است.
آقای آقا سید یعقوب جود مجلس مرسنا را فعلا غیر ضور وتاسیس شورای ددولتی رانیز موجب بطو جران امور وغیر لازم داینسته واساس تشکیل آن را باعث تحصمیل بر بودجه مملکتی مدانستند
آقای وزیر عدلیه شرحی راجع هب مزایا وفوائد شورای دولتی از قبیل تدوین وارتباط قوانین بایکدیگر وتسهیل امور اداری اضافه نخواه شد.
آقای یا سایی نیز با تشکیل مجلس سنا مخالف وبا وضعیت علی مملکت آن را غیر لازم ووجب بطو جریان کارها دانسته با تشکیل شورای دولتی موافق بوده و در قسمت هفدهم آقای مدرس معتقد بودند چون امنیه جزو تشکیلات وزارت داخله است مقتضی بود نوشته شود.
آقای رییس الوزرا با عقیده ایشان اظهار موافقت نموده و آقای آقا سید یعقوب با تایید و توسعه قوای امنیه بمناسبت ازدیاد بودجه مخالف بوده و اظهار می‌نمودند بایستی این قوه در تحت نظر کمال وزرات داخله باشد.
آقای فاطمی موافق بوده وآقای و وزیر عدلیه اظهار می‌نمودند این قسمت خیلی مهم و طرف توجه و البته برای ازدیاد مخارج آنهم دولت محل معین پیش بینی نموده و به عرض مجلس خواهد رسانید در قسمت هیجدهم آقای وزیر عدلیه درجواب آقای ارباب کیخسور اظهار نمودند دئولتت باری اجار پاره تهدات بین المللی قسمت تفتیش سواحل راضوری دانسته ودرضمن پروگرام پیش بنی نمودهاست. در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل وبه فاصلهیک ربع ساعت جددا تشکیل وردضمن شور کل پروگرام دولت آقای آقا سید یعقوب راجع بلزوم علی شدن مواد پروگرام دراسرع اوقات مخصوصا قسمت امور قتصادی ورفع مشکیلات تجارتی وتسریع در تکیمل انتخابات شرحی اظهار وآقای وزیر مالیه اظهار نمدند البته دولت از مشکلات مملکت مطلع وبا کمال جدیت وصمیمت سعی خواهد نمود بزودی با توافق نظر نماینندان محترم آنها را رفع نموده ووسائل آسایش عموم ا بقدر مقدور فراهم نماید ونظر به اینکه عده از آقایان نمایندگان مذاکره درکلایت را کافی وابعضی غیر کافی میدانستندنستب به کفایتمذاکرات اخذ رای شده تصوی پس از آن تسبت به کلیه پروگرام با ورقه اخذ رای شده از / نفر نماندگان حاضر به اکثریت / رای تصوی بگردید جلسه آتیه به روز یکشنبه دهم همهر ماه چهار ساعت قبل از ظرهر وتسور آن اجرا مراسم تحلیف ز طرف نماانیدگاین که قسم یاد نکرده‌اند ومطالب دیگری اگر حاضر بوشدتعیین ومجلس مقارن ظهار ختم دش آقا ی آقا سید یعقوب اظهار نمودند که درجلسه گذشته درضمن مذاکرات توجه دولت رابه دوموضوع جلب نموده ودرصورت مجلس ذکری نشده اول راجع به تیین مسوول جدید دوم راجع به سانسور مطبوعات
دیگر مخللفی نبود و صورت مجلس تصویب شد یک شنبه ۱۰ مخرماه
رییس مجلس شورای ملی سید محمد تدین
منشی سید ابراهیم ضیا منشی نوبخت
صورت مشروح مجلس یوم سه شنبه پنجم مهر ماه ۱۳۰۵ مطابق بیسنک ربیع الاول ۱۳۴۵
مجلس دوساعت وسه ربع قبل از ظهر به ریاست آقای تدین تشکیل گدید صورت مجلس یوم یکشنبه سوم مهماه را آقا ی آقا سید ابراهیم ضیا قرائت نموند)
رییس –آقای حاج آقا رض رفیع (اجارزه
حاج آقا رضا – قبل از دستورعرض دارم
رییس – آقای دادگر (ااججازه)
ددگر –قبل از دستور
رییس –آقای قهیمی (اجازه)
رییس آقای فهیمی اجازه
فهیمی – قبل از دستور
رییس –آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب –درصورت جلسه قسمت وم تذکر مقام ریاست را ننوشته‌اند چون تذکر اول را نوشته و قسمت دوم راکه هم لازم و هم اساسی است که نمایندگان دفاع از ماموری دولتی نکنند و خود وزیر مسوول باید دفاع کند چون این تذکر هم یک تذکر اساسی است به عقیده بنده لازم است این تذکر هم در صورت مجلس نوشته شود
رییس –آقای فیروز آبادی (اجازه)
فیروز آبادی –قبلا می‌خواستم تذکر بدهم
رییس –راجع به چیست؟
فیروز آبادی –راجع به آقایان وزرا
رییس – صورت مجلس تکلیفش معلوم نشده بعد بفرمایید نسبت به صورت مجلس اعتراضی نست؟
(گفته شدخیر)
رییس – صورت مجلس تصویب شد. (حاج آقا رضا رفیع -اجازه).
حاج آقا رضا –رفع اشکالات وارد به قانون استخدام این جاب کرد که جماعتی از آقایان وکلای لایحه تدم مقامم ریاست کردند ومجلس هم تصویب کرد یک یمسیونی از شعبات تشکی بشود وکیمسون هم تشکیل شد بشود وکیمسون هم تشکیل دشد چون جماعتی میپرسن دکه آن کیمسیون چهه اقدام کده است می‌خواستم سوال کنم که اگر ممکن است بفرمایند که کیمسیوندراین خصوصچه اقدامی کرده است
رییس –آاقی دادگر رییس کیکمسیون باید جواب بدهند
دادگر –درچندی قبل که کمسیون تشکیل شد شد ما اقدامات کمیسییون را تقسیم کردیم به دو قسمت یک قسمت برا تحقیق از این انتقادات وقسممتذیگر برا تصحیح وتلقیح آنها وبرای هرجا هرکسی نظری دارد بما بگوید این یک باب یکی ددگیر ر به وزراتخانه‌ها مخصوصا به موسسه تقاعد ا طریق ریاست مجلس وشورای نوشتیم که تمام معلوما وشهودات خودشان رابار یبفرستند تامل ما برای اسن اکه اطلاعات آنها بما برسد وما بهمان تناسب اصلاح کنیم
رییس همان روز که کیکمسون تقاضا کرده بود از طرف مجلس به تمام وزرارتخانه‌ها شرحی نوشته شد که زودتر نظریات خوشدشان را به کمیسون ارسال کنند آقای وزیزر ممالیه
وزیر مالیه –درمساله قانون استخدام التبه خاطر آقایان مسبوق است که این قانون یک قاننی شده است که اجرای آن اسبا باترلا واشکال شده است البته دولت سابقا هم دراین با ب نظر داشته ومقرر شده بود که کیمسونی از ک عده از اشخاص بصیر وخبی رادارات وزارتخانه‌ها تشکیل شود ودراین باب نظر کنند بعداز ایکهاین دولت با تصمیم اکثریت داخل کار شدند اول کرای که اعراقدام فرموندند نظر دراین قانون بود ومقرر داشتند که یئتی تعیین شود ه دراینقانون تجید نظر کنند ومسائلی را که اسباب زحمت شده ومیشوداصلاح کرده به مجلس پیشنهاد کنند وقرار این بود ه دراینجا هم عرض شود واستدعا شود که مجلس در این مورد یکقدری تامل بفرمایند تا آن پیشنهادات دولت به مجلس تقدیم شود وبعداز رسیدن پیشنهد دولت آنوقت مجلس دراین باب مذکرات بفرمایند وهرطور که تصویب کردند التبه مطاع است
بعضی از نمایندان –دستور
فهیمی –بنده عرضی دارم
رییس –آقا فهیمی توضحی دارند نسبت به نطق جلسه گذشته خودشان (خطاب به آقای فهیم بفرمایید
فهیمی –عرایض بنده دو قسمت اس یک قسمت راجع به بیانات اسسکت که پریروز آقا ی حاج حسن آقا ملک فرمودند وچون آقای رییس درآن خصوص تذکری دادند بنده ردآن قسمت داخل بحثنیم شوم وقسمتی را که می‌خاستم تذر بدهم واستدعا کنم این است که چون پرگرام خاتمه پیدا می‌کند در اول جلسه آتیه دستور مراسم تحلیف آقایانی که قسم نخورده‌اند معین شود برای اینکه آقایانی که قسم نخورده‌اند عقاید خودشان را آزادانه بیان می‌کنند و ماها که قسم خورده‌ایم مقیدیم. عرض دیگر بنده راجع به این است کنه چوندرعرایض آن جلسه بنده سو تفاهم ششده است وتصور مشده است که بنده با هیئت آمریکایی مخالف می‌باشم این است که توضیح میدهمکه بنده با آنها مخالف نیستم وبلکه آنهارا لازم میدانم ومعتقدم که باید آنها ار نگاه دشات ولی ان مساله مستلزم این نیست که اگر یک مقایبی هم درین ست گفته نشود چنانکنه بنده درچندی قبل همین مذاکرات را با دکتر میلسپو کردم ومصوصا خود او قائل شد ومخصوا خواش می‌کرد ه این قبیل تذکرات را به او بهند واین رز وضائف هیئ دولت وزیر مالیه کهمسوول این امر هستند میابشد که درمواردی که برخالف نظریات عامه کار میککند به آنها تذکر بهند که اسباب این نشود که توجه عامه نسبت به آنها سلب شود وخدای نخواسته آنهاز اینجا بروند وبنده بهعقیده خودم لازم میدانم آنها را نگاهداری کنیم
بعضی از نمایندگان –دستور
رییس –وارد دستور شویم؟
بعضی گفتند بلی)
رییس –خبر کیمسیون عرایض ومرصی راجع به مرخصی هفت روزه آقای ملک ایرج میرزا کیمسیون هم تصوی کرده قائت می‌شود
(به شرحی آتی قرائت شد)
- آقای ملک ایرج میرزا پور تیمور از تاریخ ۲۹ شهریور برای مدت هفت روز جهت انجام کار مهمی که در پیش دارند اجازه مرخصی خواستند کیمسیون عرایض و مرخصی تصویب مینااید
رییس –رای گرفته می‌شود به ان خبر آقایان که موافقند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس –تصوی شد خبر دیر راجع به مرخصی بیست پنج روزه شاهزاه غلامحسین میرزا مسعود کمیسون هم تصویب کرده آقا غلامحسین میرزا فرمایشی دارید؟
غلامحسین میرزا –چون مدتی از مواقعی که که بنده اجازه خواسته‌ام گشته فقط تقاضای اجازه پانزده روزه می‌کنم
میرزا حسنخان اسفند ایری مبر کمیسیون –بنده هم قبول می‌کنم
رییس –رای گرفته می‌شود به مرخصی پانزده روزه شاهزادهغلامحسین میرزا آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فر میاند (عده قایام نمودند) رییس –مقلوم ندشد خواهش یمکنم آایانکه رای ددند ننشینند
(عده قلیلی مجددا برخاستند)
رییس –تصوی نشد قسمت چهاردهم پرگام دولت مطح است
(به مضمونذیل قرائت شد)
۱۴ تقدیم لویح لازمه برا ی توسعه خطوط تلگارفی استقرا وتاسی خطوط ومراکز جیدی پستی وتبیل وسایل موجوده حمل ونقل پست به وسایل سریع السیر
رییس –اآقای فرمند
فرمند –عرضی ندارم
رییس –آقای ارباب (اجازه)
ارباب کیخسرو –عرضی دارم
ریس –آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب - دراین قسمت نبه خیلی نظر ارم واستدعا دارم هیئت محترم دولت توجه کنند به عرایضی که بنده راجع به این وزراتخان دارم وتتحت نظر قراد دهند اساا اگر خوب ملاحظه شود از قدیم زمانی است که بیشتر تاسیسات وتشکیلات درمملکت ما آنچه که من فهمیده‌ام باری استفاده دیگران بوده منتهی ملت ایران هم بالتبع انتفاعی بوده است مثلا سیم تلگراف از تهران بطرف جنوب که بیزورود بما لتبع اعنهالی شیراوبوشهر هم از تلگراف استفاده ده یم کنند چرا نسبت به سایر مملک فارس که اینهمه حکومتنشین دارد سیم تلگراف درآنجا هاکشدیه ننشده البته برا یاین است که یدگران درآنجا انتفاعی نداشته ایند خوب یخواهم آقای آقا یمرزا حسنخان ستوفی را که وجهه ملی دارند طرف توجه اکثریت مجلس هستند توجه بدهم که ادارات ما پس از این باید ادارات ملی باشد ونظر به احال ملت داشته اشند نه انیکه تمام اسیسات ما برای دیگران باشد تشکیلات نظام می‌دهیم برای اینکه تجارت بیگگانگان آزاد باشد امنیه تشکیل می‌دهیم همینطور سایر داراتمان هیمنطور تمام ملاحظه مان این است که کغذ وتجارت سایرن به اسرع اوقات وارد نجا بوشود وبا از اینجا ادر بشوا اما دیر بملاحظه استفاده ملت را نیم کنیم اگر دولت دلسوزی دشاه باشد برای ملت ونظری به حال آنها دشاته باش چرا باید هیئت دولت درنظر نگیرد (ان کتابی است که صورت خطور تلگرافی درش ههست) ایالت فارس به این معظمی از اولی که خطوط تلگرافی درایران تاسیس شده استغیر از آن خط اصفهان کهاز اصفهان میزود به آبادهوشیرزا وبرازجان وبوضهشره دیگر درهیچ جای ایاتلت معظم فارسی که همه ی گویند ایالت فارس (بنده که جغرافیای مفصل نمی دانم بقدر ممکت بلژیک است سسیم تلگراف نارد این راجع به تلگراف رجع به پستتخانه ردغالب حکومت نشینهای شیرار زپستخانه ندارد اینها یک چیزهایی است که حقیقتا نماینده‌ها امروز باش نظر داشته باشند امروز یک طوری واقع شده است که دولت وملت تمام یک نظرا ارند وآنتررقی دادن مملکت است وباید جاهایی که تشکیلات مرکزی درآنجاها نیست دولت توجه داشته باش کهاهالی آنجا هاهم از منافع مرکزی استفاده کنند وهمنطوری اکه مالیات می‌دهند درعض باید استفاده کند از تشکیلاتی که در مرکزهست یک مساله دیگر این است که بطور مطلق دولت درلاحیه اش وشته توشسعه خطوط تلگراف وبنده نیم دانمتوسعه خطوط تلگرافی درکجا واقع میشو شاید نظر دلوت این شاید نظر دولت این باشد که ردهرجا یک بیگانهایتست خطوط تلرافی درآنجا دائر کند وپستخنه را برای اوتاسیس کند شاید انی طور باش ولی امدوارم انشاالله دولت این نظرا را نداشته باشد ونظرشان برای مناع ملت باش این ات که تذکر مدیهم ومتاسفانه امورز آقای وزیر پست والگراف تشریف ندارند ولی چونهیئت وزرا مسوولیت مشترکه دازنند ممکن است عرایض بنده را درنظر گرفته واطمینان به من که نماینده ایالت فارس هستم بدهن که راجع بخط تلگرافی وپسیت درفارس یک بذدل جهدی یمکنند چنانچه یک الیحه هم دراین باب دردوره پنجم نوشتیم وتقیم ردیم لیکن ومفق نشیم این است یک عرض بنه عرض دیگرم این است که حقیتقا روسی تلگرافخانه (ناچازم بگویم درعالب جهامحل سوظن هستند در دروه سابق یادم یاید هر مامور تلگراف که مهیت مشد به جای می‌رفت مطلقق العنان بودچونفوق العاده طرف اطمینان صداعظم وقت بود وهرچزی که تلگراف می‌کرد همان بود هنز هم اینعقده درشان هست ودولت بایدروسای الگرافخانه را توجه بدهد که نه این طور نیست درواقع اینه را باید درست کند رییس تلگرافخانه تنکابن برداشته بخط رسمی بکتابچه رسمی ک چیزهایی نوشته اینها یک چیزهایی است که یم بینید بلگرافخانه درقنون اساسی صراحت دارد نسبت به این مرکز اسرار بودن ویهچ دولت دران مقام نبوده است ببا بوده است غلط نیم کنم وگر تا حالا در این خیال نبودهاست بای از این ببعد یک جدیت فوق العاده دراین بایب بکند که این کارها را اصلاح کند تلگراف ک ادار هقدیماست لکین این اداره قدم بختانه عوض اینکه از نقص به کمال برود به نقص تر رفته وگاان مکنم رو روز اول بهتر ا حالا بوده است حال یک صورتفضیعی بخود گرفته است روسای تلگرافخانه ردهمه جا اطمینان از شا رفتهاست مساله دیگر ه خیلی این مساله غریب است وهمهآقایان نمیندگان عراق اینجا تشریف دارند ومیدانند این است که کاغذ عراق با پنجا دوازده روزه می آدید این این مساله راکجاباید بگوییم ا ز عراق تا انجا چهل واچهار فرسخ است بونده هیمن روها اغذ دارم از آنجا که بایست آ/ده وزارده روز طول کشده شاید پست بین کرمان وزد هم هیمنطورها باشد آنوقت ما به یولکرس را یمیدهیم که طیاره بیاورد وظرط می‌کنم که از کجا بکجا پرواز کند اینها یک یک چیزهایی است که دول آقا یمرزاحسن خان مستوفی که همه به آن وثوق دارند باید اینه را اصلاح کند حققتا تلگرافخانه وپستخانه همان است ک علما تشریح کردهاند کهاینها درحفظ کدرن ملکت عبارت از ظرائنی هستند که نفاط مملکت را به قلب نزیک می‌کنند ومردم ابدا اطمینان ندارند تلگراف کند باکاغذ بدهند این است که بنده فوق العاده توجه یمدهم دولت را که در دولت را که د باب پستخان وتلرافخانه یک ترتیبات جدی اتخاذ کن د وبنده نیم خاهم داخ لر جزئیات شوم بقدری شکایت می‌شود که نهات ندارد ونبدهناچارم این دردها را به زبان مخالفت درمجلس بگویم حالا درحضور آاقی ر ییس الوزرا عرض می‌کنم که اینها یک چیزهایی است که اگر توجه نکنند استیضاح می‌کنم چرا بندهمخال ف خستم برای این است که دددارم عرض مکنم فارس وجنوب جنوب ایزران همیشه محروم بوده از منافع مرکز وبا اینکه محروم بوده ات من گذشته حقیتا به بتیند درایالت فارس کی خزتلگرابی بیشترنیست آنهم از مرکز بوشهر درصورتیکه ایارت افارس تشکیل یک قسمت بزرگ ان مملکت را میده ونبنده وظیفه خود میدانم که این دردهایی که هست درمجلس عض کنم حالا اگر اثر نیکنکنند من به وظیفه خودم عمل کردهام این بود عرایض یبنده از براه لتجا عرض می‌کنم کهدولت درمساله تلگرافخاه وپستخانه یک توجهی داشته باشد.
وزیر فاوئد عامه –چون آقا یوزیر پس ولگراف نیستند بنده هم حق دارم چون درتلگرافخاه سابقه خیلی دارم جوا بعرض کنم اولا خیل خوشقتم که اظهارات آقای آقا سید یعقوب عین ماده پررگرام ما است چونهیمن عسمتی را که آقا دیده‌اند اظهار یم کنند ه بعضی ولایات فراس محرم ماندهاند از منافع خط تلگرافی همن نظریهایجاب رده اکه مساله توسعه تاگراف را بخصوص درپبرگرام ذکر کینیم وبنده میدانم مقدماتی بعمل آمده است که درفارس خطوط جد تلگرای ایجاد شود اما آ، مساله فرموند هر کجا سیم تلگراف کشیده می‌شود بای انتفاع دیگران است این را متوان گفت کهاین طور نیست اول خطی که خواستند دراینران بکشند درموقعی بود هایرانیها نه خودشان اسباب داشتن ونه پو ل دشتند ونه رخودشان حاجت بهتلگرافت را حساس می‌کردند التبه آهایی که هم پولش را داشتند هم حاجت داشتند هم لزوم تلگراف را بیشتر از آنوقت ما ملتفت بودد آ/دند واجازه گرفتند ویک خط بلگرافی از ایران عبور دادند البته خوداشان فائده بردن بولی بماهم نیم شود گفت ضرر رسید بجهت اینکه مابدون بردند ول بماینه خرجی بکنیم ودرآن موقع اجزایی بای این کار داته باشیم سحاب یک خط عمده تلگرافی شمک که اولا آذر بایجان را به فراس متصل کرد ودوم اینکه مرکز ما را به تمام اروپا متصل نمود انی را نیم شود گفت ضرر است آ، ها هم استفاده کردند ما هم استفاده کردیم بعد هم به ستب حاجت به به نسبت استطاعت درسایر نقاط ایران هم تلگراف کسیده است راست است فارس از این حث یک قدری عقب مانده است بندهه خودم موقعی ه درفارس بودم خیی خوب احساس کردم که خیلی کارها درآنجا اتقاق مافتاد (مخصوصا طرف لازر ه قدر با مرکز آنجا مسافت دارد ومما نمی‌توانستم مخاربرات کنم واز همانوقت انی شاکات بوده ولی بنده میدانم وزرا پست وتاگراف یک انکاره درنظر گرفته اکه آن نواقص ا رفع کنند وهمین مساله می‌تواند اسباب اطمینان آقای آقا سی ثعقوب بشود ونظر بهمان ضرورت هم درپرگرام ذکر کردیم اما درباب پست نه این است که پستخانه مراوده اش مختل باشد برزخ بین ارهای عالم هیمشهاسبا سستی می‌شود وقتی مسلوم بود که باید با مال پست را حرکت دهند بعدها اقتضا پیدا کرد کهبا عرابه برزخ بین پست را حرکتدهندامتحاناتی هم دراینباب کردند مخصوصا دراین سنوات اخیر کهنرخ بالا رفت وکسالی هم فحطی شد استها تلف شدند وآ، اشخاصی هم که متصدی این ا ربودند بخصوص درخط آذر بایجان وخرسان ورشکست شدند وبدینواسطه یک قدری اختلال درآ/دوشد پستی وقع شدوفعا بدترین اوقات اداره پست است زیرا تمام خیالات متوجه اتومبیل ده است مردم می‌خواهند به اسرع اوقات مکاتبات ومخبراتشان باید وبرود از آنطرف وسائل اتومبیل به آن ترتیتی که بای اش فراهم نیست سایر مردم هم که سابفا م آمده‌اند ومتصد یمشده‌اند وحمل نقل پستی راراه می‌انداختند امرز بواسزه اینکه میدانند کارها بوسسیله اتومبیل باید بشود سستی کرده اقدام نم کنند وحاضر نیم شون باید بشود سست کرده اقدام نم کنند وحاضر نیم شوند وتصور می‌کنم اگر رجوع کیند به بودجه خودتان شاید دربودجه هم امرو همچو محلصحیحی که هرقدر بخواهید مساعدت کنید با اشخاص حم لونقل چی نباش وتا قت که اسباب اتومبیل درمملکت فراهم نشده التبه نواقسی دارد ول انشاالله بتدریج نواقصش رفع خواهد شد وراجع بخطوط شوسه هم دولت رهمه جا مغول است که رهها را تسطیح کند واتومبیل راه بیندارزد که مساله پست همناطرویکه آقایان می‌خواهند رواج پیداکند اما سایر مسئل که متذکر شند شبههنیستک که ر اکث ادارات معایب هست وباید اهتمام کرد که آن معایب مرتفع شود وانشاالله هم اهتمام خواهیم ککرد
بعضی از نمایندگان –مذاکرات کافی است وزیر علیه یک مختصری بنده خواستمعرض کنم وآن راجع هب فرمایشات آقای آقا سید یعقوب است که فرمودند ما نظام را درست می کینم برای انتفاع خارجیها واین فرمایشی که فرموندند موردناشت البته اگر مال التجره خارجه از نظام یعنی از امنیت مملکتی استفاه کمیکند نباید موقع یراد واقع شود
رییس –قسمت پانزدهمقرائت شود
(بهشرح شد)
۱۵-تجید نظر درقانون استخدام وپیشنهاد لازم راجع به اصلاح نواقص آن
ریس –آقای ارباب (اجازه)
ارباب کیخسرو –قانون اسخدام یکیاز دردهای بیدرمان مملکت است درموقعی که این قانون از مجلس میذشت بندهبه هیچ یک از موا آن رای ندادم ومخالف بودم حالا هم مخالفم برخلاف خیلی قوانین ه گذشته وقوف ااجرا مانده است متاسفانهمابدون تجربه ومطالعه آمدیم ویک قانون استخدام نوشتیم که هنو درخیلی از ممالک متدمدنه دنیا سابقه ندار درآن ممالک اگر قانون استخدامی هم هست هر وزارت خانه به اقتضای وضعیت وترتیبات خودش یک قانون استخدام مخصوصی دارد این قانون استخدام چه کرده وچه چه تنجه باری ماداشته ایاز یک طرف (بههزبان بی زبانی عرضی مکنم) یک عده از محصلین امروزی راهه ممکن است تحصیلاتشان بای آتیه مملتفئده داشتهباشد از روود به ادارات دولت محروم ومنوع کرده واز طرف دیگر نگاهداشته دردوائر دولتی کساین را که شاید استحقاق نگاهداری ندارند (جمعی از نماینگان –صحیح اتس) بنده عقیده‌ام این بود وقتی که دولت این مشکلات را احساس می‌کرد بهتر این بود این مشکلات را احساس می‌کرد بهتر این بود پیشنهد موقوف ااجرا گذاردن این قانون را یمکرد را ین قانن را می‌کرد که اصلا موقوف الجرا را بماند تا ترتیب ساسی در آن داده واصلاحات لازمهبشود ویک قانون صحیح از نقصه نظر تفکیک بین وزرارتخانه‌ها واختصاص هر قسمت از قانون نسبت از قانون نسبت به هریک از وزارت خانهها که بتواند بدون بعیض حق هرکس را ثابت نگاهدارد نوشته شودووضعیت اشخاص ایمن وکسانیکه تحصیلاتشانبرای ترقی وتعالی مملکت واطلاع ادارات مقید است مستقرر گردد وواین قبیل اشخاص از ورود به دارات دولت ممنوع ومحروم نباشند وبه عقیدهبنده حرکت مجلس دراین قانون یک نظراساسی اتخاذ گردد فعلا این قانون موقوف الاجراباشد تا تکلیف آن معین شود زیرا الان حقا این قانون موقعیت اجرا شدن ندارد واگر فرضا گفته شود یک عسمت آن اجا شده قطعا قسمت‌های دیگراآن اجرا نشده وزرات پست وتلگراف چه مکند حقق اعضا این وزرارت خانه کم بود هنوز بنه همان حال باقی است ولی درعوض وزارت مالیه دست بالای مساله را گرفته ویک عده زیادی را بعنوان کنترات وارد واستخدام کرده حالا این راه کنترات را پیدا کردهاند وفرضا اگر این راه هم مسدود کنیم باز طرق دیگری برای استخدام اشخاص درنظر خواهند گرفت واینجاد یک مخارج زیدی برای ما خوهند کرد بدون اینکه آن نظر حقیقی ما تامین شده باشد این است نظریات بنده دران قانون ومعتقدم که بهتر این بود دولت موقوف الاجرا بود آن را بمجلس پیشنهاد می‌کرد تارفع نواقصش بشود
حائری زاده –مثلی است معروف که وجود ناقص بهتر از عدهم صرف است آقایان تنظر بیاورندکه قبل از از قانون استخدام استخدام وضعیت ادارات ما چه بود هررزوی که کابینه وزرا عوض یمشدد هر وزیری که یمامد کی دست از عمو زاده‌های خود را وارد ادارات مکرد واشخاص لایق را از از آنجا بیرون می‌کرد رایت است قانون استخدام مقایب زیاد دارد وباید اصلاح شود ولی آن ماموری که پششت یک کرسی می‌نشیند بای از مقام خد اطمینان داشته باشد تا صحت عمل بخرج دهد لبته دراین قانن باید یک نظری کرد ومقایبش رارفع کرد ویک رحمایت هم درانیباب کشیده‌ایم وحالا اگر بخواهیم این قانون را موفقوف الاجرا کنیم وخود را بمنجلاب ساق بیندازیم این بیظر بندهخارج از رویه وطریق عقل است البتهقانون را باید صلاح کرد وبنده وجود ایین ماده را بهمین جنهت لازم میدانم
رییس –آقای آقاسدیعقوب تودارید بفرماید
(اجازه آقا سید یعقوب –بنده از اضهار آقای وزیر عدلیه تعجب کردم ونفنهیمدم چه مقصود داشتند تقصیر هم ندارند برای اینه دردوره پنجم اینجا نبودد ونیم دانند که بنده اگر اولی مدافع نظام نبودم طعا دوم مدافع بوده‌ام ومجاهدات ومدافعات بنده بقدر اعلی حضرت فعلی است وبنده ه باندازه ایاشن دفاع می‌کردم مقصود بندهاین بود که ساسس انتظامات برای منافع داخلی باید باشد متهی دیگران هم ضمنا از پرتو این انتظامات باید نفع ببرند نه اینکه مقصودم این بود نظام برای خارجه است خیر نظام برای امنیت مملکیت است ولی خواستم توجه بدهم کهاول ملاحظه داخله باید بشود وآقای وزیر عدلیه برخلاف مقصود مراد بنده فرمایش مراد بنده فرمایش فرمودند
(جمعی گفتند مذاکرات کافی سات)
رییس –قسمت شانزدهم قراتئتمیشود
(این عبارت خوانده شد)
۱۶ تاسیس شورای دولتی پس از تصویب قانونآ، از طرف مجلس شورا ملی.
رییس –آقای ارباب (اجازه)
ارباب کیخسرو سادعا دارم آایان ردمطلبی کهمیخواهم عرض نم درستتتوجه بفرمایند تا اگ ریک لغتی بگوششان خورد فور بصرف شنیدن آن لغت مشتعل نشون دراینج وقتی که صحبت می‌شود متاسفانه جوابی که داده می‌شود غالبا هواستمثلا وقتیکه می‌گوییم چرا اشاره به بلدیه‌های قانونی نشده جوا بگفته می‌شود ما میخوواهیم چراغ شهر روشن بشود چیز غریبی است درمقابل قانن شهرها بمقتضای وقت وموقع هم ممکن است روشن اشد وهم تاریک استبداد هم اینکارا می‌توانست بکند پس قانون بلدیه برای چهنوشتنه شد وچرا اجرا نیم شود اگربدست بمجلس بگویند توتذکر بدهند این قانون بداست وموقوف الجرا بودن آن را بخواهند وبایا اگر یک قانون یناقص است باید اصللاح آن را بواهد بنده تصدیق دارم که تمام مجالس شوروی دنیا به مروور زمان ورد طول ایام توانسته‌اند نواقص قوانین خود را اصلاح کنند ولی علت اینکه نواقص غوانین مازیادتر است برای تکمیل نبودن مباین مشروطیت اسست که یکی از آن مبانی مجلس شورای ملی ویکی شواری دولیت است کهباید اشخاص صحیح انتخاب شوند وقوایننراحاضر پخت کنند بوعد به مجلس بفرستند اما یک قسمت ثالثی هم دار که بنده منتظر ودم دولت این قسمت را هم درنظر می‌گرفت وپیشنهاد می‌کرد وآن مجلس سنا است اگر مجلس سنا بداست پس چرا قانون اساسی با اشاره کرده مکرر شنیدم وقتی که از مجلس سنامذاکره می‌شد جواب داده می‌شد مامجلس سنا لازم ندریم برای اینکه مجلس وقت یکه از مجلس سنا مذاکره میش جواب داده می‌شد ما مجلس سن لازم ندارمی باری اینکه مجلس بوارای ملی مجلس اعیانی است درحتالتی که بندهوقتی دورتا دورنگاه می‌کنم همچو چیزی درمجلس نیم بینم وفرضا اگر هم انطور باش باید این ترتیب را لغواینطریق رامسود کینیم مجلس ملی باید علیحده باش ومجلس اعیان علی حده وراه تفکیک بنی این دو همان است که مجلس سنن علی حده باشد باین معین که اعتیان بروند ردآنجا وشغول کار خوشان باشند مجلس شورای ملی کار خودش را بکند مجلس سناکر خودش ا پس وجود شورای دولتی یا مملکیت لازم است برای اینکه قواینی را تنقیح کند ومجلس سینا لازم است برای اینکه بآن قوانین رسیدگی کدره وبه بیند اگر نواقصی دار رفع نماید ومجلس شورای ملی را باآن نواقص متذکر نماید وبالخره مجلسشوار ملی لازم است برای اینکه آن قوایننی ر تصویب کند این مبادی را ما تازه اختراع نکرده‌ایم بلکه کاری است است که دنیا می‌کند وآن ن مللی که از ما جلوند هم سنا دارند هم شورای دولتی یا مملکتی وبندهخیل میل داشتم دولت دراین پروگرام خودش ذکری از مجلس سنا می‌کرد مشورطیت مارا تکمیل می‌نمود حال هم امدواریم دراین فکر باشند که بدین وسه نواقص مشروطیت مرا رفع کند
آقا سید یعقوب آقای اربابهم که موافق بودند
ارباب کیخسور درقسمت عدم ذکر مجلس سنامخالف بودم وزیر فواید عامه کارهای دنبا تا از روی اساس صحیحی نبادش نتجه صحصح بدستن میادی بیست سال است که ما مگوییم بیست سال است کمشروطه شده‌ام ولی نشده‌ایم مشروطیت یک شرایطی دارد وقتی که آن شرییط موجود نباش مشورطیت ینست پس مادراینمدت با مروطه بازی کرده‌ایم بدترین چیزها در مملکتتززل است است مادام که مارد حالتزلزلیم هیچوقت کارهای کارهای ماسرو صورت خوشی پیدا نخخواهد کرد درمملک ما امروزه یک نیمهعنصر ثابت مجلس شورای ملی است ما ردحقیقت عنصر ثابت درمملکت نداریم بنده دروقتی که فارس بودم بهمین مجلس شواری ملی تلگراف کردم شاید آقای پیرنیا خاطشان شد خواش کردم که ملکت سعی کنند عنصر ثابتی پیدا کنند تاطوری بشود که امور مملکت بهر بادی متزلزل نشود اما نسبت بفرمایشان آقای ارباب بنده شخصا کمال اعتقاد را باظهاراات ایشان دارم بنده شخصا از وقتی که داخل این جریانات شده‌ام درمجلس اول ودوم وسسوم وچهارم همه وقت طرفدار این عقدیه بوده‌ام وجود موسسنه سنا را برای مملکت لازم می‌دانستم یک وقتی دریک از کتایهای راجع بکنستوسیون‌های عالیه یک مطلبی را خواندم که شاید خیلی از آقایان هم خوانده باشند دروقتیکه آمریکای شمالی آزاد شد واشنگتن با یکی از رفقای خودش نشست وگفت حالا خوبست ما ما برای خودمان یک اساس خوبی درست کنیم ویک تشکیلاتی بدهیم ومجلس شورای مل یا مجلس عام یا پارلمان (بیا هرچه آقایان اسمش را می‌گذارید) درست کنیم ومجلس سنایی ترتیب بدهیم رفیقش گفت یعنی چه این چه تقلیدی است که ماز دول قدیمه یکنیم زیرا سینا موسسسه ایست که از زمان روسیها بقی مانده وسایر دول قدیمه قبل از اینکه مجلس عموم یپیدا کنند سنا داشته‌اند بعد که مجلس عمومی پیدا شد سنا را باقا کردهاند حالا که ما میخواهیم اساس جدید ایجاد وطرح نوئ یدائر کنیم وبرزوی آن اصول کارها یمملکت خودمان را مرتب وصلاح کنیم چه احتیاجی داریم کهاز آنها تقلید کنمی داینموقع صاحب ان قول مشغول خودن چایی بود چایی داغ بو آن شخص چایی را درعلبک رخیت تا خنک ششده بخورد واشنگتن از ارو سوال کرد چرا چایی را درنعلبیک رخیت جوابداد چون چایی داغ بود درنعلبک رخیتم خنک شود واسنگتن باو جواب داد خوب من هم سنا را برای همین می‌خواهم که نعلبیک مجلس ملی باش (خنده نمانیگان) زیرامطالب گاهی درمجلس طوری داغ می‌شود که نم شود آنهرا خورد درآنوقت آنهار باید درسنا که بمنزله نعلبیک است بریزیم تا قدری قدری خنک بشود وآننوقت خورد حال درمملکما متاسفانه بهر موردی کهمیرسیم بواسطه سو طن باشخاص وعدم اعتمادی که دارمی ترتیبات اساس وضورری را منکر میشومی ومادام که ما اساس را منکر می‌شویم امکان ندراد بجای ی برسم نتیجه بگیریم وآنطور رکهمنظور نظراس خربایهای خودمانراصلاح کنمیوال بخیال اینکه چون نیم توانیم چیزی را بطریع کامل برساینم از اینجهت درست ننکینم بایا بخیال انیکه اگ ردرست کنمی دارای مقایب خواهد بود از این جهت اصلش را منکرشویم ومتروک بگداریم باین ترتیب فائده نخوهیم بر ونیتجه مطلوب بدست نخواهد آمد این مسائل چیزهایی است که درتما دینا تجرهبه کردهاند داردن منتها ما از این نظر که شای یک طبقاتی ومردمامین با این موسسه مخالفت کنند ومجلس شورای ملی تصدیق نکند ذکری از سنا نکردیم چنانچه درمجلس اول کههخود بنده رابط بن مجلس ودولت بودم مکرر شنیدم هیمن صحبت را کردهاند که وکلا می‌گفتند چرا ما وچرا یک مجلس را تصدیق بکنیمکه بر مافائق یای وانگهی درمجلس اول خیلیاز رجال درجه اولما به هرلباس که بودند توی آن جلس حضور پیدا کردند علت اینکه درآ، موقع سیا را قبول نکردند (بنده خودم ردکاربودم ومیدانم همین مسئله بود که عرض کردماین بود علت عویق سنا حالا بنده درانیموضوع رفی ندارم وخواستم عقاید خودم راعرض کنم حال بیاییم بر سر مجلس شورا ملی بنده تکرار می‌کنم عرض خودم را که دمملکت یک عنصر ثابت لازم است آنعنصر قابت از طرف ملت مجلس شورا یملی واز طرف دولت شورای دولتی یا مملکیت است شورای دولتی کی نظامنامه ووظائف وتکالیف مقرات دارد این یک چیزی است که درهمه جای دنیا هست حالا ما شورای دولتی نیم خواهیم خوب نخواهیم چون نمی دانیم فایده اش چیست وتصور میکینم کهیک جمعی آنجا خوهند رفت ویم نشینند وکاری هم برای ما نیم کنند ویک خرجی هم بما بحمیل مکنند ما اینزور نیست زیرا وظائفی که همه ملل بعهده شورای دولتی باقی گذارده‌اند ار ضورت نداشتومورد احتیاج نبود نیم گذاشتند عقل آ، ها که کم نیست این وظائف را درمملکتماک بادی انجام دهد هیچگس چون انجام نی گیدرد نتجه هیم نمی‌دهد بنابراین دولتتشکیل شورای دولتی یا مملکیت را خیلی لزم میداند ال آقایان لازم نمیدانند خیلی خوب بسته بنظر خودشاان است
جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است
آقا سید یعقوب بنده مخالفت
رییس –با کفایت مذاکرات مخالفید
آقا سید یعقوب –بلی رییس بفرمایید.
آقا سید یعوب –برای اینکه درست مسئله حل نشدهبنده ناچامرم عرایضخود را عرض کنم آقا یرباب کیخسرو که کمالا موافق بودند واقای وزیر قواید عامل هم که بععنوان مواقت شرحی اضهار کردند ونده از خود آقااین وکلا ومجلس محتمر حکمیت می‌خواهم کهیک نفر مخالف حق ندراد صحبت کند دونفر حرف زدند که هردو از موافقین بودند از اینجنهت خوبست بیک نفر مخالف هم اجازه داده شود که حرفهای خودرابزند
رییس –مجلس موفق اس که آقا حرف بزنند؟
بعضی از نمایندگان بزنند
رییس –بفرمایید.
آقا –اولا از آقای ارباب (با اینکه آقا یریس هم همه روزهتذکر داده‌اند) استدعا دارمسید یعقوب که بعنوان مخالفت درصورتیکه موافثن حرف نزنند ووقت را از دس مخالفننگیرند بنده ناچارم عرایض خودم را عر ضکنم تانریا وقاید معلوم شود ددراین مسئله بقدری آقای ارباب وآاق یوزیر فوائد عامه جدیت کردن که گمان می‌کنم اسبا سوتفاهم شد قانوناینخابات ما یک زوری تدوین شده که غالبا از اشخاص دجه اولوکیل می‌شوند واگر اینطور باشد گمان ینم کنم ردوره هفتم یک نفر وکیلی مثل ومثال من پیدا شود بلکه تمام از ملاکین واشخاص درجه اول مبقوث خوهند دش من عقیده‌ام ایناست همین اشخاصی که درمجلس جمع شده‌اند تشکیل سنا را خواهند داد وحقابی آنجا بروند چه اشخاصی درآ، جا خواهند رفت ؟بدیهی است هیمن آقای نصرت الدوله وهیم ن معمدالسلطنه واز طراز علما آقا ی مدرس خوهند بود بهر حال اشخاص آنجا از قبیل آقایان مشیر الدوله وموتمن المکل ومصدق السلطنه خواهند بود غیر از انتخاما کسی را نداریم پس باید دمسائل فکر کرد مگگر اینکه قانون انتخابات را طوی قرارداد ک به طبقه دوم سوم هم حق بهد که وکیل بشوند آ، وقتشکیل سنا ضرری نارد ولی ااین وضعیت آنوقت ک نفر وکیل مثل من که از بختها دفاع کند درمجلس نخواهد بود شرحی آقای وزیر قواید عامه از قانین امصله فرنگستان فرمودند حاکی از اینکه قضیا بطور اعتدال باید باشد بنده گمان نیم کنم قواین فراطی ا مجلس ماگذشته باشد بقدری ما کلا جبون هتیم که از همه چیز می‌ترسیم از کاغذ تک از شب نامه از ووجنجال می‌ترسیم ویک قانونی که ملت را حرکت بدهد هنوز ما نمی تواینم از مجلس بگذرانیم انوقت گفت می‌شود تن رفته‌ایم آیا وقعا ما تن رفته‌ایم گمان نیم کنم ملس نرم تر وملایم تر از ما رددنیا بوده بادش حت ما از درجه اعتدال هم ملایم ت بوده‌ایم قانونی که ملت را به سحضور وحرارت صوق وحرکت دهد هنوز وضع نکرده‌ام آنهم این ملت م کهلازم است حرکت داده ود امرو سح از خانه بیرون میامدم دیدم کثافته ارا سرا زیر کرده وبخنها ی مردم بیچاره میزن ومردم بیچاره هم صاشان درنیماسد ما کی برای این ملتقانون تن دوضع کرده‌ایم پس ما بهیچ وجه دراین مدت تند نرفته‌ایم ام اراجع بشورا یدولیت اگر أقایان نظرشان باشد دردوره چهارم درکابینه أقای قواسلزنه لایحه شورای دولی تقیدم مجلس دش وبعد هم درکابینه أقای میزا حسن خان مستوافی جدیت شد که زودتر بگرد أقای رییس محترم مجلس هم مخبر همان کمیسیون بودند ولی ما یک جمعی بودیم که با أن مخالف بودیم وبعد از این هم اگر خدای ناخواسته تصمیم دولت دراین با جدی شود یا این قانون دوباره بمجلس بیاید وبخواهند یک دار المعطله بار یان مل بدخت ردست کنند مخالف خواهم بود یزرا اسباب معطلی بدبخت درست کنند مخالف خواهم بودزیرا اسباب معطلی وعویق جریان امور خواهد بود امروز تمام داد وفریاد مردم از این است که اور بطور وقفه وبطو می‌گذرد وهمه از وزراتخانه‌ها همین شکایت را دارند ومیگویند کارهای ماد چار بطو ومعطلی میوشو وبعدقدر یادارات پنچ درنپنچ زیاد است که حققتا کار درأ، گم یمشود ومطلب از بن می‌رود مخصوصا وزرا ملیه ززار بوسطه فق وفاق ملت همه به ادارات برو أورده داخل در وزارتخانهتا میشون می‌شوند کثرت جعیت ادارات پیچ درپیچ اسب این بطو جریان شده وانی ادارات کاغذی مرا را دار المعطله دیگری هم درست کنیم چیز غریب خواهد بود ما بای از أقای مستوفی خواش کنمی که حتی الامکان از توسعه ادارات ما بکاهن بر سرعت جیان امور بیفزایند تامردم وتجار وارباب صنایع و حرف تشویق شوند وهمه درکارهای خودشاناهتمام بنمایند نه اینکه با ضع حا=ضره بیایند ویک موسسه هم بنامشورای شورای دولتی درس کنند وچنیدن نفر را بیاورند أ، جا وکفصل بزرگی ا خرج بر بودجه اضافه کنند وساب زحمت ومعطلی ملت رادرست کند الن این ملت بدخت چهل وهشت کردور مالیات مدیهد البته اگ راین موسسه درست درست شود یک مخارج زیدیهم دربودجه برای أ، منظور کنند أنوقت فایده اش جز معطلی وقفه کارها چه خواهد بد ملاحظه بفرمیید اگر اینطور بشود کاره‌ها باید برود بشورای دولت یرد أنجا مدتی بمیاند بعداز مدت بمجلس میاید وا اینجا به کمیسون مرببوطه برود ودر أ، جا دو شور شود بعد دوباره بیاید بمجلس ودر اینجاه دوشور شود أنوقت چنه خواهدشد وبا أ، که ما نظمان این است که کراها به سرعت کراها به سرعت بگذرد چه قدر اسبا معطلی خواهد بود اگر باز باوجود این عرایض بنده مجلس تصدیق می‌کند البته مختار است ول جز اینکه ک فصل جدید بر خرج افزودهشود فایده دیگری ندارد حالا چون فالنا شورا ولتیداردیا فلان جا مجلس سنا دارد ماهم باید داشته باشیم نه لازم ینست والله ما ه امریکا نیم رسیم به فرانسهوانگلیس نیم رسیم دولتی هستیم فقیر از حیث افراداز حیث رال از حیث علم از حیث ثروت از همه جنعت فقیر هستیم أیا ما بهمان برشی که فرانسه می‌برد ایبپریمب نده که عقیده ندارم
وزیر عدلیه موضوع مجلس سناچون ردپرگرام دولت نیست مخالفت یا موافق درش ح زدن تصور می‌کنم مورد نداشته باشد اما راجع ه شورای دولتی عیدهدولت این است که کمال لزوم را دارد أقایان خوب طلع هستند که قونین از طرف هئیت دولت تقدیم مجلس می‌شود واز مجلس میگذررد این قوانین غالبا روی قانون سابق استحتی ک نظامنامه‌های اداری دروزراتخانه‌ها وضع می‌شود که با هم مربوط نیستند ونیم دانند درهر اداره چه نشامنامه وضع شده است اینها اسباب زحمت میشودپس شورای مملکت یکه توحید می‌کند این نظامنامه را وتدوین قواینن با دولت بلکه با مجلس هم کم کند یک موصوع لازمی است ودر سایر ممالک هم این موسسه را خیلی لازم دانسته‌اند وتقریبا کمتر جایی است که این موسسه را نداشته باشد أقا رجع بفرمایش أقایسید یعقوب کهمیفرمایند تاسیس این موسسه تحمیل زیادبر بودجه می‌نماید وخرج گزف دراد به عیده بنده خرج زیادی ندارد برای انکهیک اشخاص یادی هستند از منتظری خدمت یا وزرای ساب قکه از دولت شهریه وبا حقوق انتظار خدمت مگیرند ورد أنجا یک خدماتی انجام خواهند داد که مفید خواهد وبد نبه علاوه موسسه شورا دوتی ک موسسه نیست که مانعتا الجمعباشد یعین اعضای ادارات تنوانند أنجا ببیایند خدمت کنند بلکه همان اجزای ادراتیا روسا ادارات که تجربیاتی دارند میایند أنجا خدمت می‌کنند وتحمیل ههم بر بودجه نخواهد شد یااگر هم بشود خیلی کم خواهد بود ودر ه حتال دولت این موسسه را لازم میداند
بعضی از نمایندگان -مداکرات کافی است
یاسایی –کافی نست هنوز کی نفر موافق جواب نداده است
رییس-أقای یاساییی (اجازه)
یاسایی –ماکراتی که دراطراف پررام می‌شود چه به عنوان مخالفت چه بهنوان موافقت طور مسائل خلط می‌شود که حققا تشخیص مخالف وموافق مشکل اس أقا یارباب شرحی دراطرافمده// پرگرام راجع به تاسیس شورا دولتی فرمودند وضمنا تدکر داردند که مجلس سنا هم لازم است أقای هدای وزیرفواید عام هم أ/دند وقعی ه خودشان را اضهار کردند که موافقم أقا یوقثوق هم طفره رفتند از جواب رجع هب ان قسمت أای أقا سید یعقوب هم که مخالف با پرگرام بودند بنده هم که با پررام ودنولت حاضر موافقم عرض می‌کنم ما با دولتی موافق هستیم که راجه به مجلس سنا ذکری درپرگرامش نکن چننچهذکری هم نکرده ما جدا با تشکیل مجلس سنا درمملکت مالف هستم برا اینکهبطو جریان امور را خودمان درمجلس شورای ملی با این نظامنامه که داریم می‌بینیم لوایحی که تقدیم مجلس می‌شود دادوار مخلتفه درکمیسیونها ومجلس معط لمیماند بسا هست که دودوره سهه دور ک قانوین معطل مشود تا به صویب برسد قانون ممیزی در دوره چهارم أمد در دروه پنجم گشتقانون نظام اجبار دروره چهارم أمد دروه پنجم گذشت قانون محاکمه وزرا دوره چهارم أ/د در دوره پنتجم هم یک طرحی تقدیم شدوبالخره دراین دراین دور هم صحبتش یست مملکت محتاج اصالحات اسی است اساسی است ستون بندیهای تشکیلات این مملکت هنوز دزست نیست ما أن نازک کاریها رامیگذاریم بار بتیه اگر یک روزی مقتضی شد که دنازک کاری کی مذکرات ومدافه‌هایی بشود أنوقت بیاند موجبات تشیلمجلس سنارا فراهم بورند ول عجالتا مقتضیات ان مملکت تشکیل مجلس سنا را ایجاب نمی‌کند به علاوه همانطور که بعضی أقایان گفتن مجلسشورای مل أنقدر‌ها تند نرفته که برا یاستکان –نعلبکی هم لازم با دردوره پنجم مگر نظر أقایان نیست که مالیات بر بر دهاقین وزراعین بستند در دنای حاضر ماأ/دیم بر دهاقین مالیا بستمی درصورتی که قبلا در درممیزیهای سابقدهاقین وزارعینرا معاف کرده بودند ما تند نرفتیم بلکه کی کاری کردیم وأن انی بود قانون نسخ القاب را وضع کردم واین هم یک کار خوبی بود رای یک مشت الفاظ بیم عنی چه ضرورتی داشت بههرحال تشکیل مجلس سنا أ، زوری که که نظر أقای ارباب ودیگران است فایده ندرد واساب باین میشو که أ، قواینن اساسی که لازم درایم وباید هرچه زودت را ا مجلس شورای ملی بگذرد برا چنیدن سال سمعطل بماند وهریک روز از تعمر این مملکت بگذد وموفق به اسلاحات نشون دارای یک غبطها‌هایی خواهد بود بود تدراکش درأتیهبنظر مشکل میاید وقت وفرتصت رانباد از دست داد اما درقسمت شورای دولت یأقای وزیر عدله أ، چه که لازم بود جوب دادند شورا دولتی برای تدوین قوانی لازم استبدیوان عال یتمی که أخرن مرجع برای شکاییت است که درعدلی می‌شود وأخرین مرجع مور قضایی است اتفاق افتاده است کهخودشان هم یک کارهایی می‌کنند مثلا بنده بدهام دیوان عالی تیمز که حکمی صادر می‌کند دریک موردی وبه یک وادی استدالل می‌کند ودرمورد دیگر استدلال می‌کند به موادی مخالف أن وبالخره یک خود مختاریپیداکرده است ما درقانون محاکمه قضات پیش بیننی کردیم که باد کیک شورای دولت یتشکیل شود کهبه اینکارها رسیدگی کند بایا اگر اکس ا دیوان تمز شکایت داشت وراسیت ثابت کرد که غرض راین شده باید رسید گی کند وهیمچنین اگر وزرا نسبت به مامورنی دولتتجاوز وتعد یکردند راجه به خدمتشان یا سار چیزها باید به شورایدولتی مراجعه کند ولی الان دیوان تمیز قائم مقام شورا دولتی شده است ام دیوان تمیزی که که استقلال خو را تقریبا از دست داده است ودر تحت نفوذ وتاثیر قوهنجریه قرار گرتفه است فایده قوه قضاییه باید استقلال داشته باشد وجود وزیر عدلیه که جزو قوره مجریه اس تا أنجایی میتاند تاثیر داشته باشد ه حکم قاضیرا امضا کند هیمن قدر که حکم قاضی را امضا کرد أن قاضی درکار قضای خودش مستقل است انی مراتب بواسه نبودن شورای دولتی محفوظ نمانده است یعن استقلال قوه قضییه از دست رفته است اگر قاضی ا وزیر عدلیه شاکی باد کی برود شکای بکند ولی اگر یک شورای دولت تشکیل شده بادش از رجال مجرب أزموده امتان داده بیطرف بی غرض قهرا ان مشکلات رفع می‌شود وممکن است مجددا استقلال قوه قضایی را اعاده بدهیم به علاوه این اکمیسیون بازیها ییکه دروزارتخانه‌ها تشکیل واستبا شکایت همه شده است أقاین ممکن است تشکریف ببنرد ببینند هر کی از وزراتخانه‌ها کمیسنهیی تتشکیل داده واوقا ادار یخوشان را صرف تنظیم یک کارخیلی جزتی می‌کنند کههیچ فایده ندرد اهذا به عقدیه بنده شورایدولت وجودش لازم ومجلس سنا لازم نیست
وزیر فواید عامه –بنده لازمیمدانم یک توضیح عرض کنم این قسمت را که بنده راجع به مجلس سنا عرض کردم ابدا غرضم تطبیق نبود بنده یهچ نخواستم تطبیق بکنم که این مجلس ما با کدام مجلس شبیه اس ک قضینه تغییر ی اصورل بوده که غرض کردم وهیچ غرض تطبیق ندشاشتم
بعضی از نمایندگان –مذکرات کافی است
رییس –قسمت هفدهم
(بمضمون ذیل قراتئ شد)
۱۷- تزیید وتوسعه قوا امینیه
رییس –أقای مدرس (اجازه)
مدرس –بنده نمی دانم بگویم با ان ماده مخالفم یا موافق مخالفت بنده بای ن ماده این است که اینجا جای شنیست جای أن درماده یازده ایت که بربوط به ماله وزرات داخله است این ماده یازدهم ایت (استحام تشکیلات زرا داخله درتمام مملکت وتکمل واصلاح تاسیاست صحی وبلدی) باید بعدش نوشته ود توسعه وتزد قوا امینه قوای امنیه یک قسمت علیحده از تاسات وزرات دخله نیست چون اساسی ساست ما یان است که امور به جریان عدی خودبیفتد وزرات داخله بدی جدا امنیه را تحت نظر نظر خود رد یبیاورد مثل نظمیه که درتحتتکیلات وزارت داخله است امینه هم باید در تحت نظر وزارت داخله باشد
رییس الوزرا –ان تذکری که أقا دادند ما مخالف نیستینم که محل أن تغییر بکند وبیاید ودر توزارت داخله – دراین باب نظر مخالفی نستس
ریس –أقای أقا سدی یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب –دراین ماده أقا یمدرس مخالفتشان این بود که بایستی امینه جز تشکیلات وزراداخهل باشد ول نظر نده راجع به مساله بودجه است تشکیلا دولت دتس وزرا اس ولی چزکه دردست ماست مساله بودجهاست اینکه ی میفرمیند جز تشکلات وزرات داخله باشد من موافقم ولی فردا که میخواهیم دربودجه رای بدهیم بیاییم ک اضافه بر بودجه بکنم شما ان ماده راگذراندید تزیی وتوسعه قوای امنه حالا بیایدبرا یتزییدقوای امینه دوکرور اعتبا ربدهید از این جهت بنده مخالفم پس بایان همه از دونظر مامخالفیم یک انیکه ما انقدر قوا امینه که درایم اگر درتحت مرافبت وزیر داخله که شخص جدی است ودرمجلس اول ودورههای قبل بنده ایشان را دیده‌ایم اگر د تحت نظر اینان رد بیاد کفایت میکن دیگر اینکه اگر بخواهد یک بودجه هنگفتی برای انکار دراین فصل بنوسند جدا مخالفم ومخالفتم را هم درکمیسون عرض می‌کنم وزیر عدلیه بنده خواستم اجمالا عرض کنم التبه وقتی که دولت تزیی وتوسعه قوای امینه را پنشنهاد کرد برای محلش هم ک پیش بنی‌هایی خواهد کرد
رییس –أقای فاطمی (اجازه)
فاطمی –بنده با فرممایشات أقا أقا سید یعو مخالفم وتصور نی کردم که این فرمایش را درمجلس کنند برای اینکه بهترین وادی که دراین هست همین مساله تزیید قوای امینه است وانیکه می‌فرمایند قوای امنیه همن اندازه که هست افیاست کافینست برا اینکهبده ا پاره ترتیبات وتکیلات وبدجه أن اطلاع دارم وبطوری که دولت پیشنهد کرده خیل خوب است واز این باب بیاد نگران بود اماا راجع به اینکه امینه بادی جزو وزرت داخله باد تصور می‌کنم کسی مخالف نباشد عرض بنده فقط راجع به فرمایش أقای أقای سید یققوب بود که فرمودد این امینه کافی است ونبده مخالفم بلکه تشکیلات فعل را خیلی ناقص میدانم واگر بودجه امنیه را سهبرابر این هم باورند بنده حاضرم رای بدهم ودلایل هم دارم برا اینکه فققوای امینه فوق العاده کم هست وجود وعمش تقریبا مساوی هست
بعضی از نمایندگان –مذاکرات کافی است
رییس قسمت هجدهم
(به شرح ذیل خونده شد ۱۸ اتخاذ وسائل لازمه برای تفتیش سواحل
رییس –آقای ارباب (اجازه)
ارباب کیخسرو-این جا بنده خواستم ضرورت نوشتن این ماده رابدانم چیسن ودراینجا چه نظر دارند آیا سواحل اطلاق بر خشکی وبحری هر دو می‌شود یا خیر به علاوه بر سابقا درتحت تفتیش بنده است که حالا جزو پروگرام میاورند وزیر عدلیه –اولا مقصود از سواحل ساحل بحری است به علاوه سابقا دولت لوازم تفتیش را بقدرکافی نداشته است بطور اجمال عرض می‌کنم دولت برای اجرای بعضی تعهدات بنی المللی لازم است یک نظری در داشتن یک مقدار قوای بحری داشته باشد وبرای اجرای پاره تعهدات بوده است که این قسمت درپروگرام پیش بینی شده است والبته بعدجزئیات آن به مجلس پیشنهاد خواهد شد
بعضی از نمایندگان –مذاکرات کافی است
رییس –چند دقیقه تنفس داده می‌شود (درین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وپس از نیم ساعت مجددا تشکیل گردید)
رییس –شور درکلیات پرگرام دولت است آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب –بنده برای خاطر آنکه نمایندگان محترم از عقاید بنده مستحضر شوند وبدانند که علت مخالفت بند با آقای رییس الوزرا وهیئت دولت از چه نظر است ودرروز نامجات نوشته نشود چون دولت ازحزب محافظه کارند ومن از حزب کارگر یاایشان از حزب لیبرال هستند وبنده از فلان حزب هستم خیر هنوز درایران آن طوری که باید احزاب تشکیل نشده است واین مساله نیست که درآتیه درجرائد بنویسند که چون احزاب مختلف بودند و نماینده از حزب دیگر بود ودولت از حزب دیگر به این جهت مخالفت کرد خیر در مملکت ما ترتیب تشکیل دولتها به این ترتیب واقع نشده است که بنده بگویم حزب محافظه کار اکثریت پیدا کرده ومن دراقلیت هستم خیر اینطور نیست این را همه میدانند که مختلف ومتشتت هستیم ولی همه اهالی ایران یک عائله هستند وامیدواریم این وحدت نژادی از میان نرود از این موضوع می‌گذریم مساله دوم این است که وجدان خود آقای رییس الوزرا گواه است که دردوره را اول ودوم بنده یک از اشخاصی بودم که جدا طرفدار ایشان بودم دردوره سوم اول تزلزل من شد چرا اسباب تزلزل من درصورتیکه والله خائن نیستند وکمال هم به مملکت علاقه دارند فقط فرق بن بنده یاسائی این است که آقای یاسائی اخذ کرده اندمقام صبوری وبنده اخذ کرده‌ایم مقام عشق را از عشق تا به صبوری فلان است رییس الوزرا به مملکت علاقه مند هست اما درتصمیمات وعملیات آن طوری که بنده میل دارم جدی نیستند از جهت عدم جدیت وعدم تصمیمات آقا یاسائی بنده مثل شما نیستم بنده می‌گویم شب که می‌خوابیم فردا یک قدم پیش رفته باشیم شما می‌گویید ما مطمئن هستم شب که می‌خوابیم ین رییس الوزرا به کسی چیزی نمی‌دهد بنده هم نمی دانم ولی می‌گویم ما خیلی عقبیم فوق العاده از قافله عقب افتاده‌ایم بقدری فشارهای سابق مارا خرد ومضمحل کرده که درجامعه انسانیت صدای ما نیست کسی که از قافله عقب افتاده است ودرصحرا هولناک البته بای به عجله وشتاب خودش را برساند شما می‌گویید اینها چیزی به خارجه نمی‌دهند هیچکس چیزی به خارجه نمی‌دهد عدم موافقت بنده بواسطه خاطر یک مساله بوده است که درکارها سستی وتراخی میشده است یک ماده این پرگرام راجع است به وزرات خارجه بنده نمی انم آقای وزیر خارجه برای این روابط خارج ماکه فعلا به این رو است وخودشان هم میدانند چه قدمی بر می‌دارند وچه اقدام خواهند کرد که این سوتفاهمی که ما بین ماودیگران پیدا شده است برداشته شود کی تجارت مابجریان می‌افتد کی راه شمال باز میشو واین تحریکاتی که اجانب درجنوب در ایالت میکنندقطع می‌شود من این حرفها را می‌زنم من از این هیئت دولت این چیزها را می‌خواهم یک قدم برندارند فردا استیضاح می‌کنم یک نفر هم هستم باشم بنده می‌خواهم بفشار قوه‌ای که قانون بمن داده است تادوسال حق واختیار داده است وزرامسئول را تعقیب کنم ما چه روابطی باکس داریم ما دعوی باکسی نداریم یک مساله شیلات است لایحه اش را درست کنند بیاورند بگذرانیم ما نمی‌خواهیم جلو ارزاق کسی را بگیریم فقط ما نمی‌خواهیم کلا همان را تمام ببرند بلکه مخواهم یک قدری از کلاه هم سر خودمان باشد لایحه شیلات را درست کنند بیاورند بمجلس ملت ایران دست وداد دوستی را بهمه ملل ودول داده است وزیر فوائد عامه باید همه این چیزها را حل کند بنده مخالفتم این است که انها الفاظی نباشد که درکاغذ نوشته شده بشد ووقتی ورقه اعتماد بهشان داده شد واز این جا رفتند دیگر ماوزیر را نبینیم هرچه سوال کینم که آقا کار داریم هیچ توجهی نکنند تمام صحبت واستدعای ماها متوجه باصلاحاتست الان می‌خواهم رییس الوزرا بایکی از وزرا جواب بدهند که این هیئت دولت تصمیم گرفته است که کار بکند وقصد دارد این موادی راکه درپروگرام نوشته است عملی کند ودرهرجایی اشکال دید ودیدکه لازم است مجلس با اومساعدت بکند مجلس بااو مساعدت می‌کند این اعلی حضرت هم فوق العاده شایق باصلاحات هستند آقای وزیر خارجه :شما ابدا صحبت نکردید ولی چون وزرا مسئولیت مشترکه دارند راجع بسیاست خارجه لازم است حقیقتا یک قدم جدی برداریکه تجارت مملکت ما بجریان بیفتد ما گدا هم که نیستیم ما مواد خام از تمام همسایگانمان بیشتر داریم آنها را نمی‌برند ولی صنایع خودشان را می‌برند بما می‌فروشند گمرک هم که از ورود اشیا تجملی جلوگیری نمی‌کند مساله دیگر مساله وزارت داخله است است می‌خواستم آقای وزیر توضیح بدهند نظمیه حتی نطق وکلاء راسانسور می‌کند ونمی گذارد در روزنامه نوشته شود روزنامه اگر تجاوز وتعدی کرد باید قانون را اجرا کنند تاکی قانون نباید اجرا بشود نظمیه فقط کارش این است که اداره سانسور درست کند که هرچه نوشته می‌شود سانسور بکند بنده از بعضی روزنامه جات استدعا کردم که نطق بنده را ننویسند مخصوصادشمن بامن دارند مضاف را می‌نویسند مضاف الیه را نمی‌نویسند. علت این چیست دعواتان بامن از چه جهت است بنده وکیلم بنده باید از ملت خود دفاع بکنم بنده می‌گویم آقای وزیر داخله این بودجه نظمیه همه اش برای سانسور مطبوعات است ماده وچهارم قانون اساسی راجع بمطبوعات است آقایان نمایندگان چرا حرف نمی‌زنید بمن فحش هم بدهند حاضرم فحش بخورم لکن این مسائل سانسور نظمیه وسایر ترتیبات باید اصلاح شود هیئت دولت هم که ملت آزادی خواه قوی وزین وقانون دان هستند بلدیه ماهی چندین هزار تومان مواجب می‌گیرد بلدیه‌های دنیا هم همینطور است بنده حقیقتا از لفظ بلدیه می‌خواهم فرارکنم صبح درخیابان شاه آباد میامدم دیدم حقیقتا لجن را باز کردهاند توی خانه مردم صدایشان هم درنمی آید تو گمان می‌کنی که نان می‌خوری زهر مار است مازهر مار می‌خوریم این ترتیب بلدیه وحفظ الصحه ولی بینی وبین الله چیزی که خودم شاهدم ومیدانم وشاید فیروز آبادی مخالف باشد بهرامی یک قدمی برای صحیه برداشته است وشاید اگر همراهی بشود یک کارهایی بکند وشاید مردم را از بدبختی بیرون بیاورد یکی مسئله بلدیه است یکی هم نظمیه است آخر مسئول بلدیه کیست آخر باا کی باید صحبت کرد اگر غیر مسوول است که هیچ مقام غیر مسوولی درمملکت غیر ازمقام عظیم پادشاه نیست آخر ما باید بدانیم مسوول بلدیه کیست یک کلمه در پرگرام ندیدم که بنویسد مسوول بلدیه کیست اگر کسی میداند بمن جواب بدهد اگر آقای رییس الوزرا قبول کردهاند بسیار خوب به بنده بگویند آقای وزیر داخله قبول کرده است وزیر خارجه قول کرده است باشد یکی هم راجع به وزارت عدلیه است که آن روز آقای وزیر عدلیه فرمودند ما باید قیاس این عدلیه را با بیست سال قبل از این بکنیم آقا بیست سال قبل از این می‌گفتند فلان کس وزیر عدلیه است وزیر علیه هم می‌گفت اعلیحضرت بمن نان خامه مرحمت کرده آن وقت هشتصد هزارتومان نمیداند الان هشتصد هزار تومان این ملت به قوه قانون درمیاوریم و رای می‌دهیم که آقای وزیر عدلیه شما بروید از مالیه بگیرید وبه اینها بدهید بخورند آنوقت کی مواجب می‌داد ما مواجب می‌دهیم میخواهیم ادارات عدلیه ما اداراتی باشد که اسباب تامین برای مردمی که رجوع می‌کنند به آنجا دربیست سال قبل مشروطه هم نداشتیم پس حالا نباید حرف زد هیئت وزرا ووثوق الدوله نداشتیم این داد برق مجبور بشویم وکار بکنیم ودولت را بشلاق سوال واستیضاح بردارند این هم راجع به عدلیه بود که جوابهایی که وزیر عدلیه دادند وقیاس کردند با بیست سال پیش که ما چه بودیم عدلیه ما چطور بودوحالا خیلی فرق است با آن وقت راجع به خارجه هم همان عرایضم بود کنه عرض کردم وامیدوارم که حقیقتا هیئت دولت مخصوصا رییس الوزرا که درسیاست خراجه خیلی مته بخشخاش می‌گذارند وکاملا جدیت دارند با وزیر خارجه ومخصوصا حالا که دراین هئیت وزرا دونفر از سفرای کبار داریم که سیاست خارجه را هم میدانند وخود آقای وزیر عدلیه هم مدتی وزیر خارجه بوده اندحقیقتا یک تصمیم بگیرند که روابط حسنه ایجاد کنند یعنی یک روابط حسنه محکمی جدیدا ایجاد کنند که تزلزلی که هست دربین مردم لااقل از بین برود مساله دیگر راجع به وزارت فوائد عامه بود آقای وزیر فوائد عامه تصدق می‌فرمایند که وزارت فوائد عامه ترتیبات وتصمیماتش محل شبهه است ان اشا الله درکمیسیون فوائد عامه که تشریف آوردند بنده هم خدمت شما هستم درآنجا نکته‌ها وچیزها نشان می‌دهم که در وزارت فوائد عامه یک شخاص را به عنوان کنترات که فلان زبان را میدانند کنترات کردهاند مطابق یک ماده قانون استخدام که این قانون هم یک بلایی شده برای این مملکت که هرهشت سال به هشت سال این مملکت را می‌بلعد وباید چهل وهشت کرور مالیات وضع بکنیم که این قانون استخدام آنرا ببلعد این قانون بی پپر که از یاسای چنگیزی برای ما بدتر شده این تشکیلات وزارت فوائد عامه واداراتش وداخل شد اشخاص در آنجا بدون سابقه خدمت وقتی که بودجه تحصیلی آمد تمام اینها را شرح خواهم داد اینها کی اصلاحاتی که میخواهیم به شما واگذار کنیم والا عرض نمی‌کنم یکی هم راجع به تلگراف خانه بود که گویا آقای اعتبار به بنده حمله فرمودند بنده نگفتم که روسای تلگرافخانه دزد هستند بنده همیشه خودم مخصوصا مواظب هستم که صیانت لسان داشته باشیم آقایان شاهدند که کلمات سو نسبت به مستخدمین خودمان استعمال نمی‌کنم مخصوصا بطوریکه آقای رییس تذکر دادند که کلماتی که باید از طرف محاکم صالحه گفته شود اینجا گفته نشود بنده هم نمی‌گویم بنده عرض کردم که درقانون اساسی مخصوصا ماده است که باید اسرار تلگرافی وپستی صیانت وحفظ شود این مساله را درانتخابات خودمان مشاهده کردیم که هنوز از یک مطلبی خود دولت مستحضر نبوده است آن طرف مستحضر میشده است آنوقت می‌گفتند از سیم کمپانی بوده است یا از جهت دیگر نمی دانم بنده خواستم توجه بدهم دولت را به نقائصی که در این وزارتخانه می‌فرمایند نقایص ندارد نداشته باشد مساله دیگر که یکنفر از نمایندکان به بنده تذکر داده‌اند که خود دولت علاقه دارد مساله بقای انتخاباتست دوولایات یکی از انتخابات استر آباد است چطور شده است چرا اینطور مانده است انتخابات کاشان وزنجان بچه حال است آخر اینها هم باید نماینده داشته باشند اینها چیزهایی است که با این شکل که سابق بوده بنده مخالف هستم ودراین پرگرام هم راجع به انتخابات وقانون انتخابات که عقیده بنده است که تجدید نظری درش بشود هنوز بحث نکرده است درخاتمه عرایضم باز عرض می‌کنم که بنده حقیقتا مخالفم ودر مخالفت خودم می‌مانم تابعد به بینم دولت هم جدی شده عمل می‌کند آقای رییس الوزار هم کاری بکند وبحمدلله با توجهات اعلی حضرت هم که انتظامات بر قرار است وجاده هم صاف است برای اصلاحات چرخهای مملکت هم راافتاده وانتظامات وامنیت برقرار وهریاغی شریر وجابر نگیری هم که سربلند می‌کند به نیروی نظام سرکوبی می‌شود آنوقت اگر نکردند باز استیضاح است این عرایض بنده بود دیگر عرضی ندارم
وزیر مالیه –آقایان تصدیق می‌نمایند بعداز اینکه حکومت ما حکومت شورایی شده است اگر چه اسم دولت به یک هیئت تعلق می‌گیرد بطور اخص ولی درواقع درصورتی که این دولت به تمایل مجلس انتخاب می‌شود وباعدم اعتماد مجلس آن هیئت از بین می‌رود مسوولیت درمقابل این هیئت محترم دارد این دولت درمقابل تمام ملت درواقع با مجلس مشترک است چنانکه ملاحظه می‌فرمایید اگر یک عدم رضایتی ا زدولت حاصل بشود باتبع به مجلس توجه می‌کند ومردم این عدم رضایت رابرای خودشان اسباب یک حملاتی هم بدولت وهم به مجلس قرار می‌دهند در اینصورت هرچند آقای آقا سید یعقوب در نطق پریروزشان دفاع کردند از مجلس پنجم ولی عرض می‌کنم همه مجالس گذشته خوب بودند وهمه به وظایف خود عمل کردند ولی این را باید دانست که امروز ما میخواهیم تنقید از مجلس گذشته یا از مجلس یا از مجالس گذشته یا از هیئت دولتهای گذشته بکنیم عرض مادیدن حالت امروزه مملکت وضعی است که امروز ملت ما درآن گرفتارند والا ونمایندگان محترم مجلس شرف حضور دارند وجدانا درمقابل خدا ومردم مسوولند وقتی که هیئتی را برای مردم ومملکت انتخاب می‌کند باید نسبت به آن هیئت یک سوری اقدام بکنند وموافقت بکنند که آن هیئت بتوانند از عهده انجام وضایف خود بیرون بیایند البته نمی‌خواهم عرض کنم (چون آقایان بهتر میدانند که عمل قصوراتی که درپیش شده است چیست ومتاسفانه اینجا بهم می‌گفتیم وحرف می‌زنیم یا مذاکره می‌کنیم ووقتی که بنای کار شد وکسی خواست کار بکند کسی با او همراهی نمی‌کند ومتاسفانه کارهای مملکت دربوته اجمال باقی می‌ماند آقای آقا سید یعقوب نسبت به آقای مستفی الممالک اینطور اظهار کردند که ایشان تصمیم نمی‌گیرند وزود کار نمی‌کنند بنده عرض که این فرمایشی که آقا فرمودند بینی وبین الله از روی واقع نیست گذشته از اینکه بنده درکابینه‌های مختلف ایشان بوده‌ام واگر تعریف وتمجید بکنم وحقشناسی بکنم یک مقدار شاید بوی غرضی میاید ولی عرض می‌کنم وجلب می‌کنم نظر آقایان را روی کابینه‌های آقای مستوفی الممالک که این مدت درمملکت تشکیل داده‌اند کابینه‌های ایشان خدمات مهمه به مملکت کردهاند
(جمعی از نمایندگان –صحیح است)
وهر کار خوب (نمی‌خواهم بگویم تمام کارهای خوب) بلکه بیشتر کارهای خوب که دراین مملکت شده درکابینه‌های آقای مستوفی الممالک بوده است
(نمایندگان –صحیح است)
هر کس که از رو انصاف باینها را قدر شناسی نکند حق کشی کرده
(نمایندگان –صحیح است)
درکابینه اول آقای مستوفی الممالک بنده درآذربایجان بودم ودرکابینه نبودم که بخواهم اینجا یک اظهار حیات کرده باشم آقای مستوفی المالک کابینه راتشکیل دادند درموقعی که همه میدانند اول مجاهدین بود وناامنی بطوری درمملکت بود که هیچکس دارای مال وجان وناموس بود در آنموقع آمدند ایشان رییس مملکت شدند بنده درحدودآذر بایجان بودم ومجاهدین اسباب اغتشاش بوده آذر بایجان درواقع دریک حال اسفناکی بود وقتی تلگراف آقای مستوفی الممالک رسد که ترتیب امنیت مملکت را اقدام کردهاند وبعضی محظوراتی که که درآنموقع بوده برداشتند وحالت امنیت را اداره کردهاند بنده عرض می‌کنم درآنجای که بنده بودم این تلگراف که رسید مثل این بود که یک قوه قاهر نظامی وارد شده باشد برای حفظ امنیت مملکت ودر کابینه‌های دیگر شان هم اگر بخواهم می‌توانم مذلل بدارم ولی چون خودم درآن کابینه‌ها بودم عرضی نمی‌کنم آقای مدرس آنروز فرمودند که ایشان انتفاعی نمی‌دهند به خارجه وداخله بنده گمان می‌کنم مقصودشان انتفاع نامشروع بود ولی انتفاع مشروع هم خارجه هم داخله از ایشان انفاع می‌برند یعنی حق مملکت خودان رانگاه می‌دارند وانشاالله بعد از این هم همینطور خواهد بود بنده این را صراحتا عرض می‌کنم اول دوره ششم است ودولت هم محظورات مملکت وفشارهای ملت را میداند وموقع حرف زدن نیست موقع کارکردن است هیچ هیئت دولتی هم نمی‌تواند کار کند مر اینکه قاطبه مملکت ومجلس باو همراهی کنند واز آنها بخواهند تکلف مجلس این است که از آنها بخواهد البته آنوقت اگر نکرد باید سوال در استیضاح کرد وطلبید که اجرا شود این است که بنده عرض کردم وتذکر می‌دهم شما سراسر مملکت را نگاه بکنید با حالت فقر وفاقه وباحالت بیچارگی وبدبختی که مردم دارند امروز روزی نیست که ما بهم بیفتیم بلکه موقعی است که همه باید بهم کمک بکنند ورفع این محظورات وبدبختی‌ها را بکنند ملاحظه بفرمایید دیروز در تهران اظهار میکدرند که سکه‌های طلا ونقره شکسته وسوراخ کرده را بانکها یا صرافخانه بر نمی‌دارند ودرش اشکال می‌کنند این سکه‌های شکسته چه بود اینها زینتهای زنهای فقیر ایرانی بود که از ناچاری به باز آمده بود وآنها را برنمی داشتند بدبختی مردم این اندازه است که آن سکه‌های شکسته را به بازار می اوردند یا متاسفانه می‌شنویم که ایرانیها مهاجرت می‌کنند ومیروند اینهارا باید دولت جلوگیری بکند ولی بکمک وهمراهی شما واینکه فرمودید راجع به خارجه داخله بنده نمی‌خواهم حالا درجزئیات اینها مذاکره کنم چون مذاکره شده است البته خودتان میدانید که این یک کابینه است که آقای مستوفی الممالک درراس آن واقع شده است وآقای مستوفی الممالک هم بحمدلله یک آدمی است که خودش را به پاکی و پاکیزگی وعلاقه بمملکت معرفی کرده است وهیچ وقت درسیاست خارجه نباخته است وهر کس هم بااو بوده با این سیاست موافقت داشته بنده به آقایان عرض می‌کنم وامیدوارم که آقای مستوافی الممالک وکابینه ایشان هم این سیاست را تعقیب خواهد کرد مشروط بر اینکه این مجلس محترم هم باکمال جدیت وصمیمیت با این دولت همراهی بکند
بعضی از نمایندگان –مذاکرات کافی است
(بعضی گفتند کافی نیست)
یک نفر از نمایندگان رای بگیرند
رییس ماده صد وسیزده دراینگونه مواقع الزام نمی‌کند رای بگیریم
میرزا عبدالله خان معتمد –بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌کنم.
روحی بنده مخالفم
رییس –بفرمایید.
روحی – چندجلسه است که تمام وقت مجلس صرف یک مذاکراتی شد که شاید یک بلاجواب ماند ومنتظر بودیم هیئت دولت در این مورد جوابیهای کافی بدهند که اقناع کننده باشد که درموقع رای دادن برای اشخاص تولید شبهه نکند وعقیده ندارم که فقط آقای آقا سید یعقوب یک صحتبهایی بکنند وآقای وزیر مالیه یک جوابیهایی درکلیات بدهند وهمه مذاکرات بلاجواب بماند از آقایان استدعا می‌کنم ده دقیقه وقت بدهند وبگذارند این حرفها زده شود وآقایان وزرا هم یک مذاکراتی بکند ومعترضین هم حرفهای خودشان را بزنند وجواب بشنوند بیش از این عرضی ندارم
رییس –رای گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانیکه که کافی میدانند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رییس –کافی است رای گرفته می‌شود به پروگرام هیئت دولت که مشتمل بر هیجده جز است با ورقه…
آقا سید میرزا علی – بنده عرض داشتم
رییس –بعد از کفایت مذاکرات که مجلس تصویب کرد اجازه نطق داده نمی‌شود رای گفته می‌شود با ورقه آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد وآنهایی که مخالفند ورقه کبود
(اخذ رای بمل آمد)
رییس –اخذ اوراق رای تمام شد
(تعداد آرا نیز بعمل وهفتاد وسه ورقه سفید تعداد شد)
رییس –عده حضار ۸۵ پورگرام دولت باکثریت هفتا وسه رای تصویب شد
(اسامی رای دهندگان)
آقایان :اسکندر خان مقدم- میرزا حسن علی خان فرمند میرزاحسن- خان دادگر - شیخ محمد علی امام جمعه شیراز-داور- کی استوان- دکتر سنگ- شیروانی -غلامحسین میرزا مسعود- میرزا حسن ایت الله زاده- امیر حسن خان ایلخانی- میرزا سید علی شیخ الاسلام ملایری- سید حسن مدرس- میرزا سید مهدی (معتمد التولیه)-میرزا محمدتقی بهار –عباس میرزا فرمانفرماییان –میرزا ابراهیم اشتیانی ثقه الاسلام بروجردی میرزا ابراهیم امام جمعه اهر- سید ابوالحسن حائری زاده- حاج سید عبدالعلی طباطبائی دیبا- حاج آقا رضا رفیع- هاشم آقا ملک مدنی- میرزا حسین خان موقر- میرزا محمد علیخان نظام مافی- محمد علی میرزا دولتشاهی- میرزا حسن خان اسفند یاری- میرزا حسین خان جلائی- حاج علی اکبر امین -میرزا علیخان حیدری -میرزا عبدالله یاسائی -سید حسن آقایان –حاج اسدلله زوار –میرزا عبدالباقی -میرزا صادقخان خواجوی- میرزا سیداحمد خان اعتبار- حاج میرزا آقای فرشی- محمد آخوند- ملک ایرج پور تیمور- میرزا عبدالله خان وثوق'- آقای مهدی بنی سلیمان -میرزا حسن خان وزیری- میرزا عبدالله میرخان نگهبان- میرزا محمد خان معظمی- کیخسرو- شاهرخ- عطاالله خان پالیزی- میرزا محمد علیخان بامداد- سهراب خان ساگینیان -حاج حسن آقا ملک- وکیلی طباطبائی- الوالحسن خان ثقه الاسلامی- میرزا سید حسین خان میر ممتاز- نوبخت- آقا سید کاظم یزدی -آقا سید ابراهیم ضیا -میرزا رضاخان افشار- میرزا اسمعیل خان نجومی- دکتر هادی طاهری- میرزا یوسف خان عدل- میرزا حسن خان فرهمند- حیدر قلی- میرزا حشمت -میرزا حسین خان پیرنیا -میرزا حبیب الله امین- دکتر لقمان- میرزا علی حقنویس- حاج سید رضا فیروز آبادی- آقا سید جواد محقق- آقا علی زراع –عطاءلله خان روحی- ذوالقدر- میرزا علیخان خطیبی آقای میرزا سید احمد بهبهانی –
رییس الوزرا- از ابراز حسن ظنی که آقایان به بنده وهمکاران بنده فرموده‌اند به پرگرام هئیت دولت رای داده‌اند تشکر می‌کنم از همه آقایان واز خدا درعوض می‌خواهم مقاصد خیریه آقایان راکه دولت هم طالب همان مصالح ومنافع مملکت است موفق به انجامش شویم
رییس –چون چیزی دردستور نداریم اگر آقایان موافق باشند جلسه ختم شود جلسه آتیه یکشنبه آینده چهار ساعت قبل از ظهر
(دراین موقع بعضی از نمایندگان از مجلس خارج می‌شدند)
رییس –آقایان تشریف داشته باشند جلسه یکشنبه آینده چهار ساعت قبل از ظهر وچیزی حاضر برا دستور نداریم فقط چند لایحه است که از طرف دولت تقدیم مجلس شده است وفرستاده شده است به کمیسیون بودجه ممکن است کمیسیون بودجه دراین دور روزه اهتمام کند نسبت به تمام آنها بیا نسبت به بعضی از آنها وراپرتی تقدیم مجلس کند درخاتمه بطوری که آقای رییس الوزرا هم تذکر دادند عرض می‌کنم که هیئت دول باید اهتمام کند لوایح لازمه را زودتر تقدیم مجلس کنند بنابر این جلسه آتیه هرچیزی که حاضر شده باتصویب مجلس جزودستور خواهد شد آقای حائری زاده (اجازه)
حائری زاده بنده معتقدم که جلسه آتیه همان مراسم تحلیف جزو دستور باشد اگر چیز دیگری م حاضر شد بعد از آن جزو دستور شود
رییس –منافاتی ندارد
(مجلس نیم ساعت بعداز ظهر ختم شد)
نایب رییس مجلس شورای ملی دیبا
منشی –سید ابراهیم ضیا منشی نوبخت