مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ خرداد ۱۳۴۵ نشست ۲۶۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۵ خرداد ۱۳۴۵ نشست ۲۶۹
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۲۶۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه (۵) خرداد ماه ۱۳۴۵
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر الموتی - دکتر وحیدنیا - میرافضل - دکتر رهنوردی.
۳- تصویب صورت‌جلسه.
۴- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون برنامه راجع به نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای برنامه‌های عمرانی و ارسال به مجلس سنا.
۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت اقتصاد.
۶- تقدیم دو فقره لایحه و یک فقره صورت ریز دیون به وسیله آقای معاون وزارت دارایی.
۷- شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا.
۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه.
مجلس ساعت نه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین بااجازه- آقایان:
دکتر اسدی - بختیار بختیاری‌ها- بدرصالحیان - دکتر بقایی‌یزدی - پاینده - مهندس پروشانی - دکتر حاتم - حاذقی - رهبر - ریگی - صائب - دکتر صالحی - ضابطی - دکتر عدل‌طباطبایی - مهندس عطایی - کورس - معتمدی - دکتر وحیدنیا - بانو ابتهاج سمیعی - بانو دکتر دولت‌شاهی.
غایب بی‌اجازه - آقای: دکتر مصباح‌زاده.
غائبین مریض - آقایان:
ایلخان - دکتر ناصر بهبودی - پژند - روحانی - دکتر ضیایی - دکتر فربود - فولاوند - فیصلی - دکتر مبین - مهندس معینی - موقر - سرلشکر همایونی.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر الموتی - دکتر وحیدنیا - میرافضل - دکتر رهنوردی.
رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای دکتر الموتی تشریف بیاورید.
دکتر الموتی - با اجازه مقام محترم ریاست و همکاران گرامی، بنده در دو مورد امروز می‌خواهم مطالبی به عرض ساحت مقدس مجلس شورای ملی برسانم. به طوری که همکاران محترم استحضار دارند دو روز قبل شاهنشاه معظم ما برای بازدید از کارهای عمرانی دشت قزوین به این شهرستان تشریف‌فرما شدند احساسات عمیق و پاک مردم شهرستان قزوین نسبت به رهبر خردمند ملت ایران بی‌نظیر بود مردم خیلی خوب می‌دانند که در دوران سلطنت چنین رهبر هوشمندی ترقیات عظیمی نصیب همه مردم ایران شده (صحیح است) امروز در دورترین نقاط کشور آثار عمران و آبادی به خوبی دیده می‌شود. منطقه قزوین از مناطق بسیار مستعد مملکت ما بوده و هست ولی در گذشته به هیچ‌وجه مورد توجه نبود به همین دلیل در برنامه‌های قبلی مملکت سهمی نصیب این شهرستان نشده ولی در چند سال اخیر به علت توجه خاص شاهنشاه یک برنامه عمیق عمرانی در دشت قزوین اجرا شده و این کار موجب شده است که یک منطقه زرخیز ایران که سال‌ها مورد عدم‌توجه بود دچار یک تحول و پیشرفت عجیبی شده و همه مردم به کار و فعالیت شدیدی در این منطقه مشغول شده‌اند (صحیح است) بر اساس محاسبه کارشناسان فنی برنامه‌ای که برای دشت قزوین طرح شده بر این حساب است که ظرف ده سال این منطقه وسیع با اصول جدید کشاورزی بهره‌برداری بشود و همچنین حساب شده است که ظرف این ده سال ۵۳۵ میلیون مترمکعب آب در این دشت به دست می‌آید به این صورت که ۲۲۰ میلیون مترمکعب در سال آب‌های زیرزمینی منطقه قزوین ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب طالقان‌رود است و ۶۵ میلیون مترمکعب آب رودخانه‌های داخل دشت، یعنی بعد از اجرای این پروژه‌ها ۵۳۵ میلیون مترمکعب آب در این دشت مورد استفاده قرار می‌گیرد (ارسنجانی- آبهایی که سابقاً به هدر می‌رفت) احسنت، جنابعالی چون به کار کشاورزی وارد هستید می‌دانید که چطور این ثروت ملی به هدر می‌رود ولی وقتی مملکت منظم بود و برنامه‌ای داشت، طرح داشت و با یک اصول فنی از این استعدادهای نهانی مملکت استفاده شده می‌بینیم به سرعت مملکت به جلوه می‌رود. برنامه‌ای که برای دشت قزوین طرح شده در وهله اول حفر سیصد تا ۳۵۰ حلقه چاه بود که فعلاً صد و پنجاه حلقه چاه حفر شده که ۱۱۰ حلقه آن مجهز است و چهل حلقه‌اش تا پایان سال جاری مجهز می‌شود به خصوص بعد از کشیدن شبکه برق سفید رود به شهرستان قزوین و تهران در این منطقه برق و آب ارزان در اختیار همه مخصوصاً کشاورزان قرار می‌گیرد یک مطلبی که لازم است اینجا عرض کنم و بسیار مهم است این است که تمام این برنامه‌ها صرفاً برای بالا بردن سطح زندگی کشاورزان اجرا می‌شود (صحیح است) در این منطقه‌ای که چاه حفر می‌شود و آب به دست می‌آید مالکی نیست، تمام آن اراضی است که بین زارعین تقسیم شده و در اختیار آنها گذاشته شده و برای زارعین تقسیم شده و در اختیار آنها گذاشته شده و برای زارعینی که زمین دارند چاه حفر می‌شود و برق ارزان کشیده می‌شود (ارسنجانی - برای زارعینی که سابقاً به علت نداشتن وسایل کشاورزی به نقاط دیگری می‌رفتند) کاملاً صحیح است به قول جنابعالی آن زارعین که به قول معروف روی دریایی از ثروت زندگی می‌کردند ولی به علت نبودن یک برنامه مجهز و آماده همیشه در گرسنگی بودند و ناچار به مهاجرت بودند ولی به اراده شاهنشاه این برنامه‌ها وسیع کشاورزی و صنعتی در مملکت ما اجرا می‌شود و به تدریج سطح زندگی مردم بالا می‌رود البته محاسباتی که خود کارشناسان اقتصادی و صنعتی کرده‌اند به این صورت است که در شرایط فعلی سطح کشت هر خانواده زارع را به چهار هکتار پیش‌بینی می‌کنند که درآمد هر خانواده زارع که قبل از این پروژه ۱۵ هزار ریال بوده سه یا چهار برابر یعنی سالی سی‌هزار ریال تا شصت‌هزار ریال می‌رسد این خیلی مشخص است که می‌بینیم ظرف چند سال یک زارع ایرانی درآمدش به سرعت چهار برابر می‌شود ای کاش استعداد و قدرت مالی مملکت ما به آنجا برسد که بشود در سرتاسر مملکت این چنین برنامه‌هایی را اجرا کرد که همه زارعین و همه طبقات مملکت ما به یک استاندارد بالایی برسند مسئله سد طالقان که به آن اشاره شد این یک واقعیت است و بیش از صد سال است مردم شهرستان قزوین جزو آرزوهایشان ساختن سد طالقان بوده است در روزنامه‌های ۳۰-۴۰ سال قبل که منتشر می‌شده وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم بزرگ‌ترین خواسته مردم قزوین این بوده است که این سد ساخته بشود ولی آن ایام گذشت و این سد به هیچ‌وجه ساخته نشد و این خواسته‌ها همین طور ماند ولی با کمال خرسندی این پروژه را الآن مشغول مطالعه هستند تحت‌نظر کارشناسان ژاپنی و کارشناسان فنی ایرانی خودمان مشترکاً یک برنامه‌ای تهیه شده که شاهنشاه در مسافرت پریروزشان اوامر مؤکدی در این مورد صادر فرمودند و با ساختن این سد یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های سدسازی در ایران اجرا می‌شود سدی که از نظر اقتصادی رانتابل است یعنی ظرف مدت کوتاهی می‌تواند هزینه‌ای که برایش صرف می‌شود مستهلک بکند و یک منطقه وسیعی بین آبیک و قزوین زیر کشت خواهد رفت البته پنجاه‌هزار هکتار را ذکر می‌کنند و من نمی‌توانم بگویم با تأیید بکنم چون نمی‌دانم (ارسنجانی - منطقه بسیار مستعدی است) البته عرض کردم منطقه بسیار مستعدی است و موجب خواهد شد که این منطقه وسیعی که سال‌ها با وجود این استعداد افتاده بود آباد بشود. بنده وظیفه‌دار هستم و این خواسته مردم شهرستان‌های قزوین است که در این مکان مقدس از پیشگاه شاهنشاه بزرگ ایران که تا این حد به برنامه‌های آبادانی مملکت توجه دارند تشکر بکنم (احسنت) به خصوص از طرف ششصدهزار نفر مردم قزوین مراتب تشکر را به عرض‌شان برسانم و از خداوند متعال می‌خواهم که وجود رهبر خردمند ما را حفظ بفرماید (انشاءالله) تا این برنامه‌های وسیع عمرانی در همه جای مملکت اجرا بشود انشاالله البته باز هم وظیفه‌دار هستم از تمام کسانی که در راه اجرای این پروژه زحمت می‌کشند تشکر بکنم بنده اسم نمی‌برم برای این که اینها همه مجریان برنامه‌های انقلابی شاهنشاه ما هستند و از همه این افرادی که زحمت می‌کشند باید تشکر بکنم (احسنت) این مطلب را هم عرض کنم از نظر افزایش تولید و سطح زارعی مملکت ارقامی هست که واقعاً وقتی انسان در این کتابچه‌ها می‌خواند خودش تردید می‌کند که ممکن است به این سرعت به این چنین برنامه‌هایی برسیم، در کتابچه‌ای که آن روز در دشت قزوین منتشر شده بود بنده دیدم که اشاره کرده بودند با اجرای این پروژه‌ها ظرف ده سال یعنی سال ۱۳۵۳ محصولی که در این دشت قزوین به دست خواهد آمد به این ترتیب خواهد بود: محصولی زراعی ۷۰ هزار هکتار در زیر کشت خواهد داشت، باغات جدیدی احداث می‌شود هفت هزار هکتار باغات قدیمی هم که هست و در حال از بین رفتن بوده ۳۵۰۰ هکتار آن آباد خواهد شد و محصولی که در سال به دست می‌آورند شش هزار تن چغندر است (صحیح است) اگر واقعاً در دشت قزوین در سال شش‌هزار تن چغندر تولید بشود این چغندری که یکی از مواد اولیه مورد احتیاج کارخانه‌جات قند و شکر از خارج وارد می‌کنیم ملاحظه بفرمایید این رقم چقدر به درآمد ملی ما کمک می‌کند ما همه‌ساله مقدار زیادی از درآمد ارزی کشورمان را اختصاص می‌دهیم بخرید شکر از خارج از مملکت، ششصدهزار تن چغندر در سال یک رقم فوق‌العاده‌ای است و اگر برنامه دشت قزوین به نتیجه نهایی برسد من به سال اولش اشاره نمی‌کنم که یک قلم بتواند در سال ششصدهزار تن چغندر تولید بکنند بلکه چند کارخانه قند در قزوین تأسیس خواهد شد که نه تنها وضع زارعین ما خوب می‌شود بلکه از نظر افزایش درآمد ملی یک رقم بسیار بزرگی به هزینه مملکت ما اضافه خواهد شد و از هزینه‌های ارزی کشور صرفه‌جویی می‌شود البته آمار این است که ششصد هزار تن چغندر، چهل و پنج‌هزار تن غله، سیزده‌هزار تن میوه، شصت هزار تن انگور، دیروز با یک کارشناس خارجی صحبت می‌کردم معتقد بود که بعد از اجرای این پروژه نه تنها میوه تمام ایران از سیب و گلابی و هلو بلکه قسمت اعظم میوه‌ای که در ایران و شاید بعضی از ممالک خاورمیانه
مصرف می‌شود از این دشت قزوین می‌توان تهیه کرد این گفته آنها است بنده مسئولیتی در این گفته ندارم ولی امیدوار هستم حقیقتاً این برنامه‌ها به نتیجه قاطع برسد و مردم از نتایج انقلابی این برنامه‌های عمرانی زودتر و سریع‌تر بهره‌مند بشوند بنده که به عنوان یک ایرانی در این مراسم شرکت داشتم خوشحال شدم وقتی می‌دیدیم شاه مملکت ما با چه دقت و علاقه‌ای و با چه حوصله‌ای جزئیات این برنامه را مورد دقت قرار می‌دادند و رسیدگی می‌کردند و دستوراتی می‌دادند شاه مملکت با یک لباس ساده نظامی خودشان خلبانی هواپیما را عهده‌دار بودند و هلیکوپتر را هم خودشان خلبانی هواپیما را عهده‌دار بودند و هلیکوپتر را هم خودشان می‌راندند شاه مملکت ما نه تنها در اداره امور داخلی مملکت و تسلط به زبان‌های خارجی بلکه از نظر فنی به قدری دقیق بودند که حتی وقتی آقای سناتور جعفری خیرمقدم عرض می‌کرد ایشان می‌دانستند که یکی از خواسته‌های مردم قزوین ساختن سد طالقان است بین صحبت‌شان فرمودند سد طالقان هم ساخته می‌شود و خیال مردم از این حیث هم راحت می‌شود این نشان می‌دهد که رئیس مملکت و رهبر ما تا چه حد به کارهای عمرانی مملکت وارد هستند و علاقه دارند (صحیح است) و در ظرف نصف روز تمام این برنامه‌ها را به سرعت و دقت مطالعه و بررسی کردند حالا از خاک و باد و گرما بنده عرض نمی‌کنم آنچه که برای ایشان بیش از هر چیز مورد علاقه بود مسئله پیشرفت کارهای عمرانی بود و دقت و صحتش و این که واقعاً پول مملکت تا دینار آخرش به مصرف واقعی برسد، مطلب دوم درباره مسافرت شاهنشاه معظم ما به کشورهای رومانی و یوگسلاوی و مراکش است که از فردا صبح آغاز خواهد شد سفر شاهنشاه نه تنها در داخل مملکت برای ملت توأم با خیر و برکت و سعادت است بلکه سفر ایشان به خارج از مملکت نیز برای ملت ایران توأم با خیر و برکت و سعادت می‌باشد (صحیح است) شاهنشاه سمبل استقلال ما هستند و به هر مملکتی که تشریف می‌برند برنامه‌های عمرانی و برنامه‌های انقلابی مملکت ما را برای سایر کشورها تشریح می‌کنند و در حسن مناسبات و روابط دوستی ایران با سایر ممالک گام‌های سریع برداشته می‌شود تنها به یک اشاره می‌کنم، سفر شاهنشاه به شوروی موجب شد که یکی از بزرگ‌ترین آرزوهای ملت ایران درباره ذوب آهن و گاز عملی بشود (صحیح است) کسانی که در التزام رکاب شاهنشاه به شوروی رفته بودند مثل آقای مهندس روحانی که الآن تشریف دارند می‌گفتند ما وقتی در مذاکرات بعدی بودیم به دنبال سفر شاهنشاه که مذاکرات شروع شد می‌دیدیم که تمام درها به روی ما باز شده است و موفقیت ما چند برابر شده و این مسافرت شاهنشاه آریامهر بیش از پیش موجب خواهد شد که نه تنها ملت ایران به سایر ممالک دنیا خوب شناخته شود بلکه برنامه توسعه و ترقی مملکت ما معرفی گردد و افتخار تازه‌ای برای ملت ایران کسب بشود (صحیح است) ما در این سفرها می‌بینیم شاهنشاه ما به یک منطقه‌ای سفر نمی‌کنند بلکه به کشورهای مختلف با داشتن هر مسلک هر ایده در هر بلوکی از بلوک‌های دنیا که هستند معرفی کنند و این ناشی از سیاست ثابت و آرام ما است که به همه ممالک دنیا در هر رژیم و هر بلوکی باشد احترام گذاشته و علاقه داریم با ایران روابط بسیار خوب و حسنه داشته باشند و در این مسافرت‌ها برنامه‌های وسیع در جهت توسعه اقتصادی مملکت پایه‌ریزی می‌شود که طراحان و مجریان برنامه خیلی زود در این کارها موفق خواهند شد مسافرت به رومانی مسافرت به یوگسلاوی و مسافرت به مراکش حتماً به نظر من توأم با خیر و صلاح خواهد بود به خصوص در مراکش چون بنده می‌بینم که اخیراً هیئت‌هایی از کشور ما به مراکش رفته‌اند و هیئت‌هایی از مراکش به ایران آمده‌اند بنده دو سه روز پیش آقای دکتر کاوه رئیس مؤسسه رازی را دیدم می‌گفتند ما در دنبال این مذاکرات هفته‌ای ۶۰ هزار دز از واکسن‌های گاوی به مراکش صادر می‌کنیم و الآن خیلی از ممالک دنیا از اینجا از واکسن و سرم‌هایی که در مؤسسه رازی تهیه می‌شود استفاده می‌کنند حتی در ممالک اروپایی، و این نشان می‌دهد که در مملکت ما در همه رشته‌ها کارها دارد به سرعت به جلو می‌رود بنده بیش از این وقت همکاران عزیزم را نمی‌گیرم خوشبختانه این افتخار نصیب بنده شده است که در التزام شاهنشاه معظم در این سفر شرکت داشته باشم این سفر برای مملکت بسیار موفقیت‌آمیز است و بنده هم که یک ایرانی هستم از این افتخاری که نصیبم شده خیلی خوشحال می‌باشم آرزومندم خداوند بزرگ شاهنشاه عزیز ما را حفظ کند که این برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی ما هر چه زودتر به ثمر برسد (انشاءالله) و باز هم در آخر بیاناتم از طرف ششصدهزار نفر مردم قزوین از شاهنشاه معظم و از توجه خاصی که ایشان به عمران و آبادی قزوین می‌فرمایند تشکر می‌کنم اگر وقتی مانده به آقای میرافضل که قسمتی از وقت ایشان را استفاده کردم تقدیم می‌کنم.
رئیس- آقای دکتر وحیدنیا بفرمایید.
دکتر وحیدنیا- همکاران محترم استحضار دارند که کنفرانس اطاق‌های بازرگانی که از روز شنبه ۳۱ اردیبهشت‌ماه در اصفهان با پیام شاهنشاه آریامهر افتتاح شد بعد از سه روز به کار خود با یک قطعنامه‌ای خاتمه داد این کنفرانس به بهترین نحوی برگزار شد این نوع کنفرانس‌ها و اجتماعات بسیار مفید است و منافع بی‌شماری را هم می‌تواند دربرداشته باشد اول این که تجار مختلف و صاحبان سرمایه و ثروت را که در شهرها و اطراف مملکت پراکنده هستند گردهم می‌آورد و اینها را بیشتر با هم تماس می‌دهد، مربوط می‌کند و دردهای هم را با هم در میان می‌گذارند (دکتر الموتی - بسیار خوب است اگر در سایر شهرستان‌ها هم تشکیل بشود) البته این هم بسیار در خور تقدیر است که مثل گذشته تمام کارها در تهران متمرکز نمی‌شود این کنفرانس سال گذشته در خرمشهر بود و امسال در اصفهان و سال‌های آتی هم در شهرهای دیگر. این کنفرانس‌ها اصلاً بر یک جنبه و پایه علمی دارد استوار می‌شود و چیزی که مخصوصاً جلب نظر می‌کرد این بود که طبقه جوان تحصیل‌کرده گرداننده این کنفرانس بودند و معلوم شد نیروهایی که سال‌ها در راه اقتصاد مملکت زحمت کشیده‌اند و تجربه اندوخته‌اند حالا دست جوانان را هم گرفته‌اند و اینها را در اطاق صنایع، در اطاق بازرگانی و در گردش چرخ‌های اقتصادی مملکت و بازرگانی وارد کرده‌اند و این نوید را می‌دهد که بازرگانی ما بر پایه و مبنای علمی استوار می‌شود و آن نابسامانی‌ها که در گذشته در تجارت و اقتصاد مملکت پیش می‌آید در آینده تکرار نمی‌شود البته از یک اجتماع جوان و نوخاسته نمی‌توان انتظار داشت که خالی از عیب و کامل باشد و ایرادی نداشته باشد این کنفرانس که دو سال از عمرش می‌گذشت با همه محاسنی که داشت ایراداتی هم به آن می‌شود گرفت در خیلی از مسائل که می‌بایست دقت و موشکافی زیادی بشود شاید غافل مانده بودند و شاید در مسائلی که اشاره‌ای به آن کافی بود و هست زیاد صرف وقت می‌کردند. مثلاً درباره بیمه که از مسائلی است که در همه دنیا و هم در کشور خودمان بسیار مهم است با یک اشاره اجمالی گذشتند در صورتی که بیمه در زندگی اقتصادی ما رل بسیار مهمی دارد و در خور این است که خیلی رویش بحث و فحص و کنجکاوی بشود و امیدوارم در کنفرانس‌های آینده رفع این نواقص هم بشود. مسئله مهمی که در این کنفرانس مطرح بود مشکلات تجار و بازرگانان بود. به یاد دارم یکی از اعضای اطاق بازرگانی خرمشهر یک مقدار مشکلات خیلی ساده‌ای داشت مثلاً می‌گفت: من برای رفتن به کویت با هواپیما هفتاد تومان پول می‌دهم و ۷ دقیقه هم صرف وقت باید بشود اما برای گرفتن ویزای خروج و گذرنامه اولاً ۱۵۰۰ تومان پول می‌دهم و بیش از بیست روز هم معطلی دارم و این معطلی باعث می‌شود هم وقت و کار از دست برود و هم بازار که معمولاً بازار روزش باید گفت به دست دیگران بیفتد او تقاضا داشت دولت در مرزهایی که این نوع مشکلات هست موجباتی فراهم بیاورد که نمایندگان دولت بتوانند گذرنامه یا جواز خروج صادر بکنند و نتیجه مطلوب را هم بگیرند و من منتظرم ببینم دولت در این زمینه این پیشنهاد ساده و معمولی که به هیچ جا هم هیچ ضرری نمی‌زند چه اقدامی می‌کند و چه تصمیمی می‌گیرد. نمایندگان اطاق بازرگانی اصفهان مخصوصاً پیشنهادات مفیدی را عرضه کردند و بعد وقتی بنده بررسی کردم دیدم خیلی از این پیشنهادات جامه‌عمل پوشیده است یا مقدمات کار آن فراهم شده است. نمایندگان اطاق بازرگانی اصفهان تقاضا داشتند خطر سرتاسری راه‌آهن ازنا به اصفهان
متصل بشود تا کار حمل و نقل و افزایش واردات و صادرات به مناطق جنوب و مناطق خلیج‌فارس و شیخ‌نشین‌ها تسهیل بشود، دانشکده حرفهای و صنعتی برای تعلیم نوجوانان و پرورش استعداد آنها فراهم شود و سردخانه‌های مجهز فراهم آید فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌های هنرهای زیبا و صنایع دستی و برنامه‌های علمی ایجاد بشود، همه مردم اصفهان با این تقاضاهای نمایندگان اطاق بازرگانی هم‌صدا هستند (صحیح است) ما از دولت تقاضا داریم همان‌طوری که به همه مسائل توجه دارد و انشاالله به همه تقاضاهای حقه و معقول آقایان بازرگانان جامه‌عمل خواهند پوشانید به این تقاضای مردم اصفهان هم توجه عاجل بکنند و حاجت‌های آنها را تا جایی که میسور باشد برآورده کند. مسئله دیگری که خواستم به عرض همکاران محترم برسانم و انتظار دارم که آقایان وزرا و آقایان اعضای دولت و مخصوصاً آقای مهندس روحانی که اینجا تشریف دارند توجه بفرمایند خواهش می‌کنم یادداشت بفرمایید، من انتظارم از آقای نخست‌وزیر این است که از همین امروز مقرر بفرمایند تمام این کمیسیون‌هایی که در ساعات اداری به صحیح و یا غلط تشکیل می‌شود اینها حذف بشود (احسنت) عرض کنم موکلین بنده که بیشتر از دهات می‌آیند شب ساعت ۷ با اتوبوس راه می‌افتند ساعت ۶ صبح می‌رسند به تهران می‌آیند منزل خودشان حاجتی دارند خیلی سهل و ساده که می‌بایستی در اصفهان و لنجان حل می‌شد و متأسفانه تشکیلات اداری ما به آن مرحله نیست که آنها را در محل حل کند می‌آیند تهران ساعت ۶ می‌رسند و بنده یادداشتی به آن دستگاه می‌نویسم یا تلفن می‌کنم می‌رود به آن دستگاه این شخص ده روز ممکن است برود و بگویند آقای مدیرکل کمیسیون دارد در حالی که اغلب اینها در مسافرت هستند (دکتر رهنوردی- موضوع این است که کمیسیون هم ندارند) سابق ما از کاغذبازی و بوروکراسی اداری به تنگ آمده بودیم حالا کمیسیون‌بازی هم اضافه شده است خود آقای نخست‌وزیر جلسات هیئت دولت را بعدازظهرها تشکیل می‌دهند ولی در ادارات به عکس رفتار می‌کنند و این کمیسیون‌بازی مثل یک سرطانی رسوخ کرده و به هر جایی و به هر اداره‌ای که مراجعه می‌شود می‌گویند متصدی مسئول در کمیسیون است (چند نفر از نمایندگان- یا در مسافرت هستند)، از آقای نخست‌وزیر تقاضا می‌کنم دستور بفرمایند که این وضع از بین برود (یکی از نمایندگان- جنابعالی به سیستم مدیریت جدید واقف نیستید) بنده تحصیلاتم در این رشته است، یک یادداشتی هم برای بنده نوشته‌اند راجع به این سیگارهای خارجی آقای کبیری هفته گذشته مطالبی در این باره عنوان فرمودند و نوشته‌اند نمی‌دانم با این تبلیغاتی که از طرف فروشندگان سیگارهای خارجی می‌شود دولت چه اقدامی کرده است؟ (پاینده - مخصوص مسافرین خارجی است) و در زمینه مبارزه با کسانی که سیگار خارجی می‌کشند - بقیه وقتم را به آقای میرافضل می‌دهم.
رئیس- آقای میرافضل بفرمایید.
میرافضل- همکار محترم جناب آقای دکتر وحیدنیا صحبت می‌کردند البته همه به فرمایشات ایشان گوش می‌دادند ولی شنیدن با گوش کردن اختلاف دارد موضوعی هم که بنده می‌خواستم صحبت کنم ارتباط پیدا می‌کرد با همین نکته‌ای که در آخر بیانات‌شان فرمودند احساس کردم به محض این که راجع به مراجعه‌کنندگان به ادارات و کمیسیون‌ها صحبت می‌کردند همه آقایان تمام گوش شدند برای این که مبتلی به همه هست و همه علاقه داشتند گوش بدهند چون من توجه به این مطلب داشتم و موضوع را ارزیابی کردم البته همه با تمام قوا و صددرصد به این نکته و فرمایش ایشان توجه کردند مطلبی دیگری که بنده می‌خواستم به عرض همکاران محترم برسانم مسئله دو روز تعطیل و بحث جراید است (دکتر رهنوردی - چرا از سازمان برنامه شروع شده است) ضمناً مصاحبه‌ای روزنامه اطلاعات روز قبل با ریاست محترم مجلس شورای ملی به عمل آورده بودند که در عنوان آن نوشته بود (چون اصل مطلب در اختیارم نیست) مثل این که عنوان موافقت فرموده بودند صحیح است و دو روز تعطیل کار خوبی است من تعجب کردم که چطور جناب آقای رئیس در یک جمله فرموده‌اند که صحیح است و خوب است (مهندس صائبی- خوب بود تا آخر مطلب را می‌خواندید) ولی دوست عزیزم اگر یک قدری تأمل می‌فرمودید بهتر بود بنده اول عنوان را گفتم و متن را آورده‌ام این روزنامه اطلاعات است «آقای مهندس ریاضی اظهار داشتند اگر طرح دو روز تعطیل در هفته را بخواهند در تمام دستگاه‌های مملکت اجرا بکنند قاعدتاً باید کارمندان صبح تا عصر کار کنند و چون بیشتر کارمندان دولت برای ساعات بعدازظهر کار خارج دارند خیال می‌کنم این موضوع عملی نباشد مگر این که شرایطی در قانون استخدام پیش‌بینی بکنند که مستخدمین دولت موظف به کار صبح و عصر یعنی دوسره در دستگاه‌های دولتی باشند و در این صورت با رفع این مشکل البته دو روز تعطیل در هفته مفید خواهد بود و برای سلامت کارمندان و افزایش میزان کار مناسب می‌باشد» (قراچورلو- با توجه به مشکلات بسیار خوب فرموده‌اند) البته ضمن بحث راجع به دو روز تعطیل صحبت شده است و با کمال تأسف دستگاه‌ها اعتراف کرده‌اند همه می‌دانیم ما یک آمار صحیح اقتصادی از کار و سرمایه‌ای که در مملکت روزانه مصرف می‌شود و انرژی که در روز برای کارها مصرف می‌شود نداریم تا اینجا من می‌توانم به عرض همکاران محترم برسانم ولی همین‌طور می‌دانم که با احتساب جمعه‌ها و ایام تعطیل و جشن‌ها و اعیاد و سوگواری‌ها و یک ماه مرخصی هر کارمند که حق مشروعش است تقریباً نیمی از سال تعطیل است و نیم بقیه‌اش اگر بیمار نباشد و معذوریت نداشته باشد مسافرت نباشد مأموریت خارج نباشد باید به کار مراجعین و مردم رسیدگی بشود همکار محترم بنده هم فرمودند که غالباً کمیسیون دارند اگر آقایان با ادارات تماس داشته باشند و تلفن بکنند یا تشریف ببرند به دستگاه‌ها می‌بینند خبری نیست در بقیه ایام هفته هم کاری ندارند باز دیشب بخشنامه‌ای دیدم از سازمان برنامه که به دستگاه‌ها بخشنامه شده است که روزهای پنجشنبه در هر اداره‌ای یک نفری کشیک داشته باشد که جوابگوی مراجعین باشد و بتواند به کسانی که مراجعه می‌کنند پاسخ بدهد من از شما می‌پرسم روز شنبه‌اش مگر مراجعه کردید و به شما جواب داده‌اند که روز پنجشنبه‌اش نماینده می‌خواهند بگذارند؟ (دکتر رهنوردی- اصلاً بنده نمی‌دانم این دو روز تعطیل را چرا از سازمان برنامه شروع کرده‌اند مگر اداره دیگری نیست؟) عرض کنم در این باب روزنامه اطلاعات نوشته بود با متخصصین و مشاورین و کسانی که در امور اداری تبحر دارند مذاکره شده است بعضی‌ها معتقدند که چون شنبه و یکشنبه تعطیل فرنگی‌ها و اروپایی‌ها است و شنبه آنها مثل پنجشنبه ما هست بهتر است یعنی آن آقا پیشنهاد کرده بود که جمعه و شنبه تعطیل باشد برای این که ما که پنجشنبه را معمولاً تعطیل هستیم و کسانی هم که در این دستگاه‌های اروپایی که در تهران کار می‌کنند و ما با آنها سر و کار داریم یکشنبه را تعطیل هستند و شنبه آنها حالت پنجشنبه ما را دارد با این ترتیب در هفته چهار روز تعطیل می‌شود به این ترتیبی که آقایان می‌نشینند و تصمیم می‌گیرند و اجرا می‌کنند بهتر بود که می‌گفتند پنجشنبه تا یکشنبه تعطیل باشد چه اشکالی می‌داشت (بانو تربیت- عملاً این طور است) آقایان نمایندگان محترم من از فردفرد آقایان استدعا می‌کنم من از یک‌یک سروران عزیزم تمنّا می‌کنم توصیه بفرمایید و سفارش بفرمایید که دو جلد کتابی که به نام پنج سال در حضور شاهنشاه است این را مردم بخوانند که شاهنشاه ما، رهبر خردمند ما چگونه به تمام جزئیات امور مملکتی و اداری توجه دارند و عمیقاً وارد هستند و درباره تمام مسائل صحبت کرده‌اند به کرّات راجع به مراجعه کردن مردم و افراد به ادارات و سرگردان نکردن مراجعین و ارباب‌رجوع صحبت فرموده‌اند و به دولت‌ها تذکر داده‌اند این دستگاه‌ها حقوق می‌گیرند که جوابگوی مراجعین باشند برای این مردم کار بکنند که کار مردم حل بشود آخر دو روز تعطیل به فرمایش آقای دکتر رهنوردی چرا باید از سازمان برنامه شروع بشود همه قیاس به نفس می‌کنند آن عده‌ای که تصمیم می‌گیرند دو روز تعطیل کنند برایشان مقدور است همان ایام معمولی که تمام می‌شود تشریف ببرند به ییلاق و فردا ساعت هشت تشریف بیاورند به اداره ولی آیا با این وضع همه کارمندان سازمان برنامه می‌توانند این کار را بکنند ممکن نیست بین کارمندان سازمان برنامه زیاد هستند که از نظر مالی در مضیقه هستند مثل
سایر کارمندان دولت و نمی‌توانند با این مختصر پول زندگی کنند اینها را ناچار می‌کنند که در ایام هفته آن سه چهار روز تمام روز از صبح تا شب در سازمان برنامه بمانند و نتوانند برای بعدازظهرشان دنبال کاری بروند و تلاش برای معاش‌شان بکنند و کاری بکنند که وقت آنهایی که با حقوق مختصری باید زندگی کنند گرفته شود مضافاً تبعیض به هر شکل و به هر صورت خلاف است اگر مدیرکل یا رئیس اداره‌ای یک روز دو تا کارمند را صدا بزند و غیرمنتظره بدون این که استحقاق داشته باشد به یکی هشت هزار تومان و به یکی ده‌هزار تومان بدهد همین تبعیض موجب می‌شود که اینها ناراضی بشوند و حال آنکه اگر به هیچ کدام ندهد ناراضی نمی‌شوند تبعیض به هیچ صورت صحیح نیست ما مکرر گفته‌ایم که حقوقی که به اکثر آقایان کارکنان سازمان برنامه داده می‌شود متناسب با حقوقی که به کارمندان دولت داده می‌شود متناسب با حقوقی که به کارمندان دولت داده می‌شود نیست البته هستند افرادی که در سازمان برنامه خدمت می‌کنند و استحقاق همان حقوق را دارند ولی این کافی نیست ما همیشه روی کلی صحبت می‌کنیم مستثنیات همه‌جا هست همه‌جا کارمند خوب هست، همه‌جا کارمند صدیق هست و همه‌جا حقوق‌شان مکفی نیست اکثراً حقوق کفاف زندگی کارمندان را نمی‌دهد آقای مهندس اصفیا بسیار مرد شریف منظم و پاک‌دامنی است خیلی زحمت می‌کشد بدون این که پنجشنبه یا جمعه یا شبی و روزی برایش مطرح باشد ایشان همه زندگی‌اش فولتایم است و شب و روز کار می‌کند ولی این کافی نیست و ما با وجود ایشان نمی‌توانیم اگر نواقصی هست چشم روی هم بگذاریم و مطلب را عنوان نکنیم تبعیض بسیار کار ناصحیحی است سازمان برنامه با حقوقی که به اکثر کارمندانش می‌دهد ایجاد یک تبعیض کرده است بین کارمندان دولت و ناراضی می‌شوند این مسئله هم از آنجا شروع می‌شود یعنی دو روز تعطیل و آزاد بودن آقایان چون همیشه یک کسی یک محاسبه‌ای می‌کرد می‌گفت: شنبه که خسته بودم یکشنبه هم که تصمیم می‌گرفتم بروم به اداره دوشنبه تا آمدیم آشنا بشویم شد سه‌شنبه و مشغول کار خواستیم بشویم دیدیم چهارشنبه است باید آماده رفتن و مرخصی بشویم این یک روز را هم اجازه بدهید کار نکنیم بعداً چهارشنبه هم حالت پنجشنبه را پیدا خواهد کرد یک مدتی که بگذرد چارشنبه همین حالت پنجشنبه دیروز پریروز سازمان برنامه را پیدا خواهد کرد که آقایان مشغول مذاکره هستند که روز پنجشنبه را از کجا شروع بکنند و به کجا بروند ولی باز در همان سازمان برنامه افرادی هستند که مثل سایر کارمندان ادارات که حقوق کم می‌گیرند عرض کنم به حضور عالی البته فکر نمی‌کنم مثل وزارت آب و برق باشد وزارت آب و برق وزارت آبادانی و مسکن که ایشان فرمودند شاید در دستگاه‌شان یک عدم‌رضایت مختصری باشد علت هم همان آقایانی است که از سازمان برنامه آمده‌اند و حقوق گزاف می‌گیرند و به دیگران نمی‌توانند آن حقوق را بدهند و این باعث ناراحتی است بنده به هر حال استدعایم این است که از هر گونه تبعیض که ناصحیح است در مملکت جلوگیری بشود و همه کسانی که به عنوان مستخدم مملکت در دستگاه‌ها خدمت می‌کنند این انتظار را دارند که به آنها با نظر مساوی نگاه کنند که ظلم بالسویه عدل است حقوق هر چه هست و کار هر چه هست به هر ترتیب به طور تساوی به اشخاص واجد صلاحیت داده شود و حقوق دریافت کنند بنده مطالبی هم در مورد حوزه انتخابیه‌ام و گرفتاری‌هایی که داریم می‌خواستم عرایضی بکنم ولی وقت من کفاف نمی‌دهد انشاالله به روز دیگر موکول می‌کنم (احسنت).
رئیس- آقای دکتر رهنوردی بفرمایید.
دکتر رهنوردی- با اجازه مقام ریاست و سروران عزیز و گرامی بنده چند روز قبل ضمن صحبتی که به عرض آقایان رساندم در مورد گذرگاه‌ها اشاره‌ای کردم ولی چون متأسفانه وقت کم بود نتوانستم آن طوری که باید و شاید توضیحاتی به عرض ساحت مقدس مجلس شورای ملی برسانم و از نمایندگان دولت استدعا می‌کنم در این مورد هر چه زودتر اقدام بکنند تا ناراحتی‌هایی که برای کشاورزان در منطقه مازندران پیش آمده از بین برود به طوری که به بنده اطلاع دادند در خط سرتاسری راه‌آهن دولتی ایران سیصد گذرگاه وجود دارد چون در گذشته
این گذرگاه‌ها باعث بعضی تصادفات و سوانح شده بودند هیئت دولت در تاریخ ۵/۴/۴۲ تصویب‌نامه‌ای می‌گذراند که بلکه بتواند به این مشکلات خاتمه بدهد بنده عین تصویب‌نامه را دارم و در این مورد می‌خواهم توضیحاتی بدهم و عرض بکنم که این تصویب‌نامه که مال سال ۴۲ است علاوه بر این که هیچ دردی را دوا نکرده مشکلاتی هم به وجود آورده که ما با آن در منطقه کشاورزی مازندران روبرو هستیم و می‌توانم بگویم که در بعضی از دهات اصولاً زندگی کشاورزان فلج شده است این تصویب‌نامه مشتمل بر شش ماده و یک تبصره می‌باشد ماده اول برای تعریف گذرگاه است که تعریف می‌کند گذرگاه هم‌سطح و تحتانی و فوقانی در تبصره می‌نویسد: «چون گذرگاه هم‌سطح یکی از نقاط خطرناک راه‌آهن می‌باشد احداث این نوع گذرگاه اکیداً ممنوع بوده و راه‌آهن دولت ایران نسبت به حذف گذرگاه‌های هم‌سطح موجود و تبدیل آن به گذرگاه تحتانی یا فوقانی طبق ماده ششم اقدام نماید» تا اینجا بسیار خوب حالا ببینیم این ماده ششم که در اینجا اشاره شده است چیست. در ماده ششم می‌نویسد: «راه‌آهن دولتی ایران مکلف است از تاریخ تصویب این آئین‌نامه برای تأمین بی‌خطر تردد قطارها و جلوگیری از سوانح برای حذف گذرگاه‌های هم‌سطح به شرح زیر اقدام نماید.
الف - کلیه گذرگاه‌های غیرلازم را که امکان حذف آن با استفاده از یک گذرگاه نزدیک هست حذف نموده و به این ترتیب سوانح گذرگاه را به حداقل برساند.
ب - راه‌آهن ملزم است برای امکان استفاده عموم عابرین راه‌هایی را که گذرگاه آن قطع خواهد شد و راه عبوری دیگری ندارند به وسیله احداث جاده (از نوع جاده‌ای که در موقع قطع گذرگاه مورد استفاده عابرین هست) به گذرگاه باقی‌مانده مرتبط نموده و بدین طریق عبور و مرور وسایط نقلیه را تأمین نماید و در هر حال (به این نکته توجه بفرمایید) «قطع گذرگاه در صورتی باید انجام گیرد که پیش‌بینی لازم برای عبور و مرور اهالی و وسایط نقلیه از گذرگاه باقی‌مانده شده باشد.» در اینجا باید عرض‌تان برسانم متأسفانه به طوری که اطلاع دارید در منطقه مازندران دهات خیلی به هم نزدیک هستند و مخصوصاً راه‌آهن سرتاسری که از مازندران می‌گذرد مردم و کشاورزان احتیاج دارند که از این راه عبور کنند و بعد از این که این تصویب‌نامه می‌گذرد اشکالی پیش می‌آید در راه‌آهن جناب آقای دکتر یگانه عده‌ای مأمور می‌شوند که بروند مطالعه بکنند برای این کار راه‌حلی پیدا کنند می‌آیند راه کشاورز را می‌بینند این هیئت رفت و مطالعه کرد و نظر داد که در جاده‌هایی که تا یک کیلومتر گذرگاه ندارند به یکی از این گذرگاه‌ها اجازه بدهند که مردم استفاده کنند بنده همان طور که در دفعه قبل عرض کردم در ده سمیس کنده در ۷ کیلومتری شهرستان ساری به طرف نکا در آنجا می‌توانم عرض کنم تا ۲۰ کیلومتر ۱۵ کیلومتر اصلاً راه عبور ندارد و از طرفی اداره عمران شهرستان ساری آمده با همکاری خود کشاورزان در حدود ۲۰ کیلومتر برای آنها جاده ساخته است شرکت‌های تعاونی تشکیل دادند این شرکت‌های تعاونی خیلی خوب کار می‌کنند نفت می‌آورند به قیمت عادله می‌فروشند برنج می‌آورند و می‌فروشند ولی متأسفانه در راه‌آهن سرتاسری آمده‌اند تراورس‌ها را به طور عمودی گذاشته‌اند و راه‌ها را قطع کرده‌اند و این باعث شده است که زندگی کشاورزان به طور کلی مختلف شده است بنده به اتفاق همکار عزیزم جناب آقای دکتر سعید رفتم خدمت آقای وزیر راه البته خانم‌ها و آقایان اطلاع دارند که مرد خوبی است و خیلی خوب کار می‌کنند ما راضی هستیم حتی حاضر شدند برخلاف همین دستورات تصویب‌نامه چون به این منطقه و به مشکلات مردم وارد هستند حاضر شدند دستوری بدهند که در آنجا گذرگاه ساخته شود و متأسفانه تا امروز این درد دوا نشده ما با مشکلات بسیار زیادی روبرو هستیم (صحیح است) من استدعا می‌کنمن جناب آقای دکتر یگانه این موضوع را در هیئت دولت مطرح بفرمایند و هر چه زودتر یک کاری بکنند که ما از این مشکل راحت بشویم و برای این که نمایندگان محترم از طرز این تصویب‌نامه را گذرانده‌اند مستحضر باشند و بدانند که اینها اصولاً نمی‌دانم علاقه ندارند یا این که مطالعه نمی‌کنند و کارها را به دست‌انداز می‌اندازند اینجا در ماده پنجم می‌نویسد: «برای ایجاد
گذرگاه به شرح فوق متقاضی موظف است» متقاضی کیست؟ حالا شما فکر بکنید این طرف راه‌آهن ۱۰-۲۰ تا ده است متقاضی کی می‌تواند در این ده‌ها باشد به ده اول بگوییم آقا متقاضی تو باش یا به ده دوم بگوییم تو متقاضی باش یا به ده سوم و همین طور الی آخر اصلاً این عملی نیست و این افرادی که این تصویب‌نامه را نوشته‌اند صددرصد نه منطقه مازندران را دیده بودند و نه اطلاع داشته‌اند و نه راه‌آهن را ملاحظه کرده‌اند بعد می‌نویسد: «... تقاضای خود را ابتدا به ناحیه راه‌آهن مربوطه تسلیم نماید و ناحیه راه‌آهن» مثلاً ناحیه راه‌آهن شمال «... پس از بازدید محل و تعیین طرح گذرگاه موضوع را در شورای شهرستان و یا استان مربوطه طرح نموده و پس از بررسی موضوع و تعهد تأمین اعتبار هزینه آن به وسیله متقاضی پرونده برای رسیدگی به راه‌آهن دولتی ایران ارسال، که هر کدام اینها شش ماه یا یک سال وقت لازم دارند «و پس از بررسی و تأیید پرونده در شورایی که مرکب از نمایندگان وزارت کشور - وزارت راه و راه‌آهن دولتی ایران بوده و هر سه ماه یک مرتبه تشکیل می‌شود مطرح و نظریه شورا در مورد اجرای بفرمایید این تصویب‌نامه‌ای است که یک عده وزیر می‌نشینند پهلوی هم تصویب می‌کنند متقاضی هم اگر پیدا شود طبق این دستوری که اینجا داده‌اند لااقل دو سال سه سال طول خواهد کشید که این را لازم‌الاجرا بدانند و بعدش ده سال طول می‌کشد آن وقت در مملکتی که انقلاب مقدس به وقوع پیوسته و نظر کلی انقلاب این بوده است که به هفتاد و پنج درصد از مردم روستاها که قرن‌ها از حقوق خودشان محروم بودند به آنها یاری بشود و سطح زندگی آنها را بالا بیاورند و زندگی آنها را رفاه بدهند و تأمین رفاه و بهداشت و فرهنگ آنها را بکنند برای این کشاورزان می‌آیند چنین تصویب‌نامه‌ای می‌گذرانند که بعداً باعث می‌شود که ما با وجود برنامه‌های بسیار خوبی که در استان مازندران داریم اصلاً ما راه نداشته باشیم راه را می‌بندند بعد می‌گویند برنامه عمرانی داشته باشند مثلاً کشاورز شرکت تعاونی دارد از این شرکت تعاونی می‌آیند تراکتور می‌خرند این تراکتور را از کجا به محل ببرند شما بفرمایید جناب آقای دکتر یگانه از کجا ببرند؟ بالاخره در مورد اینها یک تصمیم فوری بگیرید که کار کشاورزان در این موقع حساس لنگ شده و آنها ناراضی هستند و عرض کردم ما با آقای وزیر راه صحبت کردیم ایشان قول مساعد دادند ولی متأسفانه کاری نتوانستند بکننده بنده خواهش می‌کنم که این موضوع را یادداشت بفرمایید و جواب آن را هم به خود بنده بفرمایید (مهندس صائبی- راه‌حلش چیست؟) راه‌حلش این است که این آقایان که در رأس امور اجرایی هستند بهتر فکر بکنند و مطالعه بکنند و مثل این نباشد که می‌گویند آقای کشاورز شما نگهبان راه بدهید و کشاورز می‌گوید قبول می‌کنم و می‌گوید من حاضرم از جیب خودم پول می‌دهم که یک نگهبان قبول نمی‌کنیم حقوق نگهبان را به ما بدهید آن هم نه برای یک نفر برای سه نفر اگر در نظر بگیریم که هر نگهبان ششصد تومان حقوق بگیرد سه تا ۶۰۰ تومان هزار و هشتصد تومان برای نگهبان بدهیم که سه آدم استخدام کنید بفرستیم برای ده سمسکنده این مسخره است راه‌حل این است که بفرستند ببینند و اگر اینها آمدند از لحاظ سوانح جلو اینها را گرفتند بنده به شما عرض می‌کنم جناب آقای مهندس صائبی اگر اینها راه را بستند این دهاتی‌ها می‌آیند از این طرف شن می‌ریزد و تراکتورش را می‌خواهد از روی راه‌آهن عبور بدهد در نتیجه چون درست تسطیح نشده گیر می‌کند و از آن طرف قطار می‌آید و تصادف زیادتر می‌شود چون این ناچار است و خواه‌ناخواه باید از اینجا رد بشود باید نقش را از آنجا ببرد باید تراکتورش را از آنجا ببرد این فکر و تصویب‌نامه از لحاظ تئوری خیلی خوب است ولی با عمل تطبیق نمی‌کند (صحیح است) تئوری با عمل فرق می‌کند آنها که می‌نشینند باید از نظر عملی هم فکر بکنند بنده پنج دقیقه وقت دارم می‌خواستم اجازه بگیرم چون اینجا یکی از نمایندگان محترم در موضوع قاچاق سیگار خارجی صحبت کردند و بنده هم در این مورد مطالعاتی کرده‌ام به عرض نمایندگان محترم می‌رسانم نماینده دولت هم هستند امیدوارم بدون تعصب این موضوع را مورد مطالعه قرار بدهند و اگر دیدند صحیح است به موقع اجرا بگذارند موضوع سیگار متأسفانه به صورتی درآمده که به پرستیژ دولت و اصولاً آن مردمانی که در این مملکت زندگی می‌کنند برمی‌خورد یعنی ما می‌گوییم سیگار خارجی قاچاق است شما الساعه در هر دکانی بروید در هر سیگارفروشی بروید اینها کارتون کارتون برایتان سیگار وینستون درمی‌آورند از طرفی هم اعلان سیگار خارجی می‌کنند از طرف دیگر ثابت شده که ما نمی‌توانیم جلو قاچاق سیگار را بگیریم برای این که مرزهای ما به طور کلی خیلی زیاد هستند و طویل هستند یعنی ما نمی‌توانیم برای هر کیلومتری یک سرباز بگذاریم هزینه زیاد است و عملی نیست یعنی دولت عملاً نمی‌تواند جلو قاچاق را بگیرد پس بیایید یک کار دیگر بکنید بیایید به کارهایی که مغایر با ورزش است که یکی سیگار است یکی مشروبات الکلی است برایشان مالیات بگذارید اینها را آزاد بکنید و مالیات را بدهید به تربیت بدنی که روی پیشنهاد آقای حبیبی کارش فلج شده است بنده هم آن روز در کمیسیون حاضر شدم و توضیحات رئیس سازمان را گوش دادم و کار تربیت بدنی به نسبت جمعیت تقسیم شود فلج شده بنده تحقیق کردم به روایتی در تهران روزی ۵۰ هزار پاکت سیگار خارجی مصرف می‌شود به روایت دیگر ۱۰۰ هزار حالا ما می‌گوییم ۵۰ هزار این ۵۰ هزار را اگر بخواهند وارد مملکت بکنند با ۶ ریال (یک نفر از نمایندگان - اسمش چیست؟) وینستون ۶ ریال است این را اگر ۳ تومان آزاد بکنند و بفروشند هر پاکتی ۲۴ ریال، به نفع این ملت خواهد بود یعنی ۵۰ هزار تا در روز ۲۴ ریال می‌شود یک میلیون و دویست‌هزار ریال خوب ضرب در یک ماه می‌شود ۳۶ میلیون ریال وقتی ضرب در ۱۲ ماه بکنیم می‌شود ۴۳ میلیون تومان یعنی ۴۳ میلیون تومان در سال پول این ملت می‌رود توی جیب قاچاق‌چیان، چرا دولت نمی‌آید این پول را به جیب ملت بریزد و از این پول هم ده درصدش را بدهد به تربیت بدنی و در آنجا تصریح بکند که این پول فقط باید به مصرف ساختن استادیوم برسد اگر اعضای ... (موسوی‌ماکویی- دولت از انعقاد قرارداد با کشاورزان توتون‌کار خودداری می‌کند) اگر انحصار دخانیات می‌گوید که ما ضرر می‌کنیم و جلو فروش ما گرفته می‌شود صحیح نمی‌گوید برای این که سیگار ایرانی بیست ریال است هر که می‌خواهد می‌کشد سیگار خارجی ۵۰ هزار پاکت مصرف دارد در حالی که بنده اطلاع دارم در ایران در روز ۱۰۰ هزار پاکت مصرف می‌شود که درآمدش ۸۶ میلیون تومان می‌شود این ۸۶ میلیون تومان را به نفع آبادانی مملکت مصرف کنند ده میلیون تومان هم بدهند به سازمان تربیت بدنی آقای دکتر یگانه این تنها راه‌حل است باور بفرمایید غیر از این راه‌حلی ندارد و به صورت بدی درآمده است آقا شما در روزنامه‌هایتان اعلام می‌کنید که ما سیگار خارجی نداریم هر رستورانی بروید سیگار خارجی وینستون می‌آورد می‌گذارد جلوتان در هر صورت بنده استدعا دارم ...
رئیس- آقای دکتر رهنوردی وقت شما تمام شد.
دکتر رهنوردی- بنده باز وقتم تمام استدعا دارم از جناب آقای دکتر یگانه تمنّا دارم ملاحظه فرمایید این نظر اگر عملی هست و به نفع این ملت است اجرا بفرمایید مخصوصاً عرض کردم روی چیزهایی مثل سیگار که با ورزش مغایر است مالیات بگذارید بفروشند و ده درصد مالیات آن را هم به ورزش بدهید و بگذارید در راه تندرستی مردم مصرف بشود خیلی متشکرم از آقایان (احسنت).
۳- تصویب صورت‌جلسه
رئیس- نسبت به صورت‌جلسه قبل نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌جلسه قبل تصویب می‌شودع آقای کبیری بفرمایید.
کبیری- چند فقره شکایت و دادخواست رسیده است تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
۴- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون برنامه راجع به نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای برنامه‌های عمرانی و ارسال به مجلس سنا
رئیس- وارد دستور می‌شویم گزارش شور دوم راجع به
به نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای طرح‌های برنامه عمرانی سوم مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش شور دوم از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی
کمیسیون برنامه در جلسه یکشنبه ۱/۳/۴۵ با حضور آقای مهندس روحانی وزیر آب و برق لایحه شماره ۳۱۹۳۱-۲۲/۱۲/۴۴ دولت راجع به نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای طرح‌های برنامه عمرانی سوم را که گزارش شور اول آن به شماره ۱۸۲۶ چاپ گردیده بود برای شور دوم با حضور آقایان پیشنهاددهندگان بررسی و با اصلاحاتی تصویب کرد.
اینک گزارش آن طی ماده واحده و در تبصره به شرح زیر تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
لایحه راجع به نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای طرح‌های مصوب برنامه‌های عمرانی کشور
ماده واحده- به دولت اجازه داده می‌شود ماشین‌آلات و سایر لوازم مورد احتیاج برای اجرای طرح‌های مصوب برنامه‌های عمرانی کشور را به طور اقساط از مؤسسات خارجی با مناسب‌ترین شرایط ممکن از هر کشور از هر حیث به اقساط خریداری و به همین ترتیب خدمات لازم را تحصیل نماید و قراردادهای مربوط به اعتبار هزینه‌های مزبور را پس از تصویب هیئت وزیران به موقع اجرا بگذارد.
قراردادهایی که برای انجام منظور فوق مستقیماً با دولت‌های خارجی منعقد می‌گردد پس از تصویب کمیسیون مشترک دارایی مجلسین قابل اجرا خواهد بود.
تبصره ۱- میزان استفاده از اعتبارات خارجی در طول مدت برنامه سوم عمرانی کشور اعم از آنچه قبل از تصویب این قانون مورد استفاده قرار گرفته و یا بعداً طبق این قانون مورد استفاده قرار گیرد از مبلغ ۹/۶۰ میلیارد ریال تجاوز نخواهد کرد.
تبصره ۲- دولت مکلف است ظرف یک ماه پس از انعقاد هر قرارداد گزارش آن را به مجلسین تقدیم نماید.
نایب‌رئیس کمیسیون برنامه- اولیاء
گزارش شور دوم از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه مورخ ۲/۳/۴۵ با حضور آقای مهندس ظهیری معاون وزارت آب و برق لایحه دولت راجع به نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای طرح‌های برنامه عمرانی سوم را برای شور دوم رسیدگی و مصوبه کمیسیون برنامه را تأیید و تصویب کرد.
اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
مخبر کمیسیون دارایی - عزت‌الله اوزار
رئیس- ماده واحده مطرح است آقای رامبد بفرمایید.
رامبد- امروز از جمله روزهایی بود که من با تأسف و تأثر بسیار به مجلس آمدم ولی آرزو می‌کنم با امید و دلی شاد از این مجلس بروم آن تأثر از چه بابت و این آرزو از چه جهت است موضوع لایحه مورد بحث امروز ما است بنده این را خوب می‌توانم احساس بکنم مأمورین و مسئولین اجرایی امور مملکت چون مسئولیتی بزرگ احساس می‌کنند یا قاعدتاً باید احساس بکنند طبعاً اشخاصی مثل ما نمایندگان که در تمام جزئیات امور مثل ایشان در نحوه اجرا به اشکالات واقف نمی‌توانیم باشیم یا به عقیده آنها به اندازه آنها مسئولیت نداریم اظهار عقایدمان برای آنها یک قدری خسته‌کننده به نظر می‌آید من امیدوارم شما دولتیان با صبر و حوصله و با فرض این که ما هم مسئولیت شما را احساس می‌کنیم و به سهم خود مسئولیت دیگری داریم مطالب امروز مرا توجه بفرمایید ای بسا بگیرد و ما هم به سهم خود خدمتی به کشور کرده باشیم امروز لایحه مورد بحث، تحصیل اعتبار برای اجرا یا تکمیل برنامه‌های عمرانی سوم کشور است که البته کلمه سوم آن را هم حالا حذف کرده‌اند کاری نداریم، ابتدا لایحه دولت به این عنوان بود عده‌ای معتقدند که تحصیل اعتبار وام نیست من هم قبول می‌کنم اگر کسی در بانکی اعتبار داشته باشد تا موقعی که از این اعتبار استفاده نکرده باشد دینی به بانک ندارد ولی اگر این اعتبار تحصیل شد و آن را باید بپردازیم وقتی نپرداخته باشیم و یک تعهد پرداخت بعدی را قبول کرده باشیم این را اشخاصی مثل من وام می‌دانند (صحیح است) دین می‌دانند به کسی که کالا را به ما داده (صحیح است) برای این که از قدم اول ما و دولتیان محترم تهیه‌کنندگان این لایحه با هم متفق‌القول جلو برویم یک لایحه دیگری را که دولت آورده بود و مجلس تصویب کرده من به شما یادآوری می‌کنم قسمت آخر بند ۳ ماده ۶ قراردادی که سازمان برنامه شما با بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه منعقد کرد ملاحظه بفرمایید برای این که شما زحمت مراجعه نداشته باشید من آن را همراه خود آورده‌ام برای شما می‌خوانم «کلمه وام بدون آنکه محدود شود شامل مفاهیم زیر خواهد بود (این آن چیزی است که دولت آورده و مجلس تصویب کرده) قرض از هر منبعی اعتبار از طرف فروشندگان (که در حدود فهم من آن چیزی است که در این لایحه امروز مطرح است) به استناد حساب‌های اعتباری عادی تجارتی و بالاخره هر گونه تعهد معتنابهی که بعداً باید پرداخت شود پس شما وقتی تحصیل اعتبار کردید و از اعتبار استفاده کردید تعهد معتنابهی برای پرداخت بعدی کردید این اسمش می‌شود وام، قبول دارم که وام مفهومش در دنیای امروز و قرن گذشته متفاوت است و مطلعم که ملت ایران نیز چه در زندگی شخصی و فردی و چه در امر اجتماعی و مملکتی برای وام دو خاطره مغایر، دو مفهوم متفاوت قائل است شاید از ملت ایران که بگذریم تمام ملل دیگر دنیا هم برای مسئله وام مفهوم دیگری که حالا خود توضیح عرض خواهم کرد قائل هستند این مسائلی است که شاید جنابعالی در دفاع این لایحه باید می‌فرمودید (خطاب به آقای مهندس روحانی) برای این که کارمان به بحث و استدلال متقابل نکشد تمام نکاتی را که شما بتوانید بگویید من خود می‌گویم و به تمام این نکات شما و آن نتیجه خودم را که امیدوارم شما قبول کنید اشاره می‌کنم یک وقتی وام مملکتی آن چیزی بود که دوستان عزیز من در جلسه قبل گفتند دولت‌های ضعیف و ناتوان برای پادشاهانی غیرصالح و خراج در ادوار گذشته می‌گرفتند و به گردش اروپا می‌رفتند و مملکت را زیر بار دین می‌گذاشتند و کارشان ولخرجی و عیاشی بود و یک وقت هم وام‌هایی است که نه در ایران نه در خاورمیانه نه تنها در آسیا بلکه در ممالک در حال توسعه در تمام ممالک توسعه‌جو وام می‌گیرند و به مصرف صحیحی می‌رسانند از نتایج استفاده از این وام آن‌چنان بهره‌ای برمی‌دارند که یک قسمت از بهره را برای استهلاک وام برمی‌دارند قسمتی از عوائد از آن طرح‌ها را برای بهبود زندگی خود استفاده می‌کنند. شاید شما بخواهید بگویید که در قرن گذشته یا در پنجاه سال قبل حتی در چند سال قبل یک فردی که می‌گفتند مدیون است مفهومش این بود که نزول روی نزول بیاید تا که فرش زیر پای او هم برود و کارش به ورشکستگی و افلاس کشیده شود اما امروز بانک کشاورزی در راه کشاورزان، بانک رهنی در راه شهرنشینان، بانک توسعه صنعتی در راه توسعه صنعت هر کدام طرحی را که بدانند با اعطای این وام در زندگی وام‌گیرنده بهبودی حاصل می‌شود به او می‌دهد و کارمند دولت بعد از یک مدتی با استفاده از همین وام مشروط بر این که شرایطش شرایطی صحیح باشد صاحب خانه می‌شود کشاورز صاحب آب و زمین می‌شود صاحبان صنایع صاحب کارخانه‌جات تولیدی می‌شوند ولی از محل درآمدهای خود بدون این که لطمه‌ای به زندگی آنها بخورد وام را مستهلک می‌کنند این امر در کار مملکت هم صدق می‌کند ما در راه، دوازده ساله اخیر کشور خودمان برخلاف بعضی کشورها خاطره بدی از وام نداریم شاید شما منتظر
این حرف بنده نبودید ولی ببینید چقدر منصف هستم حق را می‌گویم، حرفهای حق بعدی مرا نیز شما قبول کنید دیدن جاده‌ها، سدها، کارخانه‌جات بزرگ و بسیار بسیار مظاهر پیشرفت مملکت ای بسا که در پرونده‌اش وام‌هایی وجود داشته باشد هر ایرانی که از نقطه‌ای به یک نقطه از مملکت می‌رود و این پیشرفت‌ها را می‌بیند و همه را معلول استفاده یا بهتر بگویم حسن استفاده از وام می‌داند باز تشویق می‌شود که اگر دولت تحصیل اعتباری می‌کند به مصرف صحیحی می‌رساند و مملکت از آن استفاده می‌کند این وام، نظایری دارد من برای نمونه مسافرتی را که سروران من، نمایندگان محترم مجلس به خوزستان کردند و شاهکار سدسازی، پیشرفت را در این قسمت از مملکت دیدند «سد دز» را یادآوری می‌کنم (صحیح است) دیدن سد محمدرضاشاه برای هر ایرانی حتی نسل‌های آینده موجب افتخار و سربلندی است (صحیح است) ولی بهره‌برداری از این سد و آبادانی که بر اثر وجود این سد و توسعه کشاورزی که در آن حدود به مرور باید به وجود آید به جز نماینده ملت امیدوارم فردفرد آحاد ملت را هم به این منافع متوجه بسازد من وقتی رفتم سد محمدرضاشاه را دیدم که یکی پس از دیگری جوانان ایرانی با شایستگی جای خارجی‌ها را گرفته‌اند و با چه حسن‌مدیریتی این تشکیلات اداره می‌شود برای خود من هم که فرد منقدی برای سیاست فعلی دولت هستم احساس غرور شد اما وقتی وام‌هایی که در بعضی کشورهای دیگر هم گرفته شده و خیلی هم از ما دور نیستند حتی همسایگان ما هستند که ما کم و بیش از آنها اطلاع داریم مثلاً صحبت وام‌هایی که در قاهره می‌شود و در روزنامه‌ها و رادیوها ذکر می‌شود و بعد می‌بینیم که در مقابل سدی که ما بنا می‌کنیم و در برابر جاده‌ای که ما می‌سازیم آنها وام را برای کشتار ملت مصر و کشتار مللی که در همسایگی ایشان قرار دارند به کار می‌برند آن وقت یکبار دیگر سر تعظیم بر سیاستی که در کشور ما بر اثر وجود رهبر عزیز ما اعمال می‌شود فرود می‌آوریم (صحیح است) برای این که از این کلیات بگذریم و وارد مطلب بشویم صحبت کشتار شد من به مطلبی که دیشب در روزنامه خواندم اشاره می‌کنم و می‌گذرم من به صحت و سقم مطالبی که در روزنامه اشاره شده بود کاری ندارم ولی انتظار دارم که دولت اخبار صحیح را در دسترس و اطلاع مردم بگذارد و اگر طیاره عراقی به کشور ایران آمده است تنها شلیک کردن معنی ندارد و چرا نباید سرنگون بشود؟ تقویت قوای دفاعی، برای چیست؟ اگر نیامده چرا اذهان را مشوب می‌کنید این مطلبی است که بعد ضمن سؤالی از دولت خواهم پرسید (روحانی - گاهی اوقات تیرها به هدف نمی‌خورد) به اندازه شما اطلاع دارم که گاهی تیره به هدف نمی‌خورد ولی تیرهای ارتش شاهنشاهی ایران در چنین موارد حتماً باید به هدف بخورد و امروز روزی نیست که با این مسائل خودمان را گول بزنیم (احسنت) من وارد نمی‌شوم به این که اصولاً موضوع چه بوده برای این که در صلاحیت مسئولین است که توضیح بدهند آیا باید تیراندازی می‌شد یا نمی‌بایست بنده وارد این مطلب نمی‌شوم ولی دیدن این عنوان بزرگ در روزنامه که تیراندازی کرده‌اند و طیاره را فراری داده‌اند یک کمی صحیح نیست مگر قرار بوده تیراندازی نشود و طیاره تا فردا آن بالا بچرخد اگر تیراندازی شد باید طیاره سقوط بکند. برگردیم سر مطلب تحصیل اعتبار یا خرید به اقساط یا وام هر کدام از اینها برای این که به آن نتایجی که با کمال انصاف قبلاً اشاره کردم برسیم لازم است که یک شرایطی در آن مراعات شود ناچار در دفعه گذشته که موضوع وام مطرح بود من ناچار از چند کلمه خارجی استفاده کردم که امیدوارم حالا با توضیح همان جملات را برسانم، اولین شرط یک وام عمرانی عبارت از این است که ما طرح‌های سالم و منطقی قابل اجرا و ثمردار داشته باشیم برای دریافت این وام، این طرح‌ها کجاست؟ (بالاخانلو- در بایگانی است) اگر طرح‌ها موجود باشد فراهم بودن وسایل فنی، نیروی انسانی، امکانات اداری چگونه بررسی شده که آیا این طرح‌ها قابل اجرا هست یا نیست، اینها چیزهایی است که مجلس از آن بی‌اطلاع مانده، ما از شما انتظار داشتیم بر فرض این که با هم هم‌عقیده باشیم وقتی این لایحه دو سطری را در مورد دریافت اعتباری بیش از بودجه دولت به مجلس ارائه دادید صورتی از تعهدات کشور و چگونگی موازنه پرداخت‌های بین‌المللی و محل استرداد وام و پرداخت این اقساط را هم به ما ارائه بدهید چه شد؟ (مهندس ارفع- اینها موجود است) بنده اضافه می‌کنم از چنین اخباری خوش‌وقت می‌شوم، طرح این مسائل را هم برای همین می‌گویم که آن آرزویی که در ابتدای صحبتم عرض کردم تحقق پیدا کند، عرض کردم با یأس و تأثر و تأسف آمدم ولی آرزومندم که با امید و شادی بروم این امید و دل‌شادی آن است که این مسائل و آنچه بعد طرح می‌کنم روشن بشود (صحیح است) خوب ما این مسائلی را که وظیفه شما بود یادآوری کردیم ولی یک وظیفه‌ای هم ما داریم و آن این است که اگر طرح خوب باشد و مطالعه شده باشد امکان اجرایش هم فراهم شده باشد ولی ثبات سیاسی و عدالت اجتماعی و آنچه که معرف واقعیت امنیت یک مملکت است احترامی است که در آن مملکت به قانون گذاشته می‌شود (صحیح است) ما نمایندگان مجلس از لحاظ جنبه تشریفات قانونگذاری این لایحه و هر لایحه وظایفی داریم (صحیح است- احسنت) اگر ما هم خودمان را به جای مسئولین اجرا بگذاریم وقتی اسم تشریفات قانونگذاری و یا خدای‌نکرده از نظر کسانی که امور را سطحی قضاوت می‌کنند اشکالات و طول مدتی که امر قانونگذاری برای آنها فراهم می‌کند در نظر بگیریم کمی احساس ناراحتی می‌کنند اما اکنون به ادوار دور تاریخ کاری نداریم فقط از شهریور ۲۰ تا امروز که هم کم و بیش در صحنه سیاست و اجتماع این مملکت مستقیم و غیرمستقیم تماس داشته‌اند اشاره می‌کنم این اصول قانونگذاری و احترام به قانون اساسی به نفع مملکت و ملت ایران تمام شده (صحیح است) فوایدی که ما از این احترام بردیم به مراتب بیش از ضررهایی بوده است که به نظر دولتیان از تأخیر در کار حاصل شده (صحیح است) هر کدام از ما چرا هر روز به یک بهانه و به یک عنوان می‌آییم پشت تریبون مجلس برای این انقلابی را که در ایران شده محاسن و مزایا و سجایا می‌تراشیم و حق هم هست زیرا در دنیا بی‌نظیر است اگر قرار بود که سیل خون در خیابان‌ها راه بیفتد که از این انقلاب‌ها در جاهای دیگر هم شده بود اگر قرار بود تمام قوانین و سنن و اصول را به هم بزنیم که کار بزرگی نکرده بودیم شاهکار انقلاب ایران این است که با حفظ اصولی که به نفع مملکت بوده بدون این که خون از دماغ کسی بیاید با مترقی‌ترین محصولات دنیا همگام شدیم و شاید هم جلوتر رفتیم (صحیح است) پس چرا نیاییم در سایر امور این مسائل را مورد نظر قرار بدهیم بحثی داریم در تحصیل اعتبار، پرداخت به اقساط دریافت وام بنده اینجا اصل بیست و پنجم قانون اساسی را برای شما می‌خوانم «استقراض دولتی به هر عنوان که باشد خواه از داخله خواه از خارجه با اطلاع و تصویب مجلس شورای ملی خواهد شد» (صحیح است) خوب اینجا کم‌کم بحث ما شروع می‌شود کسانی که مدافع این لایحه هستند می‌گویند که مسائل بسیاری در قانون اساسی اشاره شده که ما برای هر یک از آنها به تصویب مجلس احتیاج نداریم مثلاً می‌گویند طبق قانون اساسی ورود به خانه هر شخصی مجاز نیست می‌گویند که گرفتن مال و ملک هر کس طبق قانون اساسی مجاز نیست ولی من برای این که این بحث طولانی نشود به این امر اشاره‌ای کردم و خودم جواب‌تان را عرض می‌کنم ما در این قانونی که مکلف به اجرای آن هستیم و قسم یاد کرده‌ایم که به آن احترام بگذاریم جملات مختلف می‌بینیم با مواردی هست که نوشته‌اند این امور نباید اجرا بشود مگر به حکم قانون یعنی مجلس شورای ملی برای ورود به خانه هر کس قانونی تهیه می‌کند که اگر دادستان لازم دانست و مثلاً اگر جرم مشهود بود نمایندگی به کسی بدهد و او مجاز است برای ورود به منزل اشخاص و این طبق قانون اساسی معتبر است (صحیح است) همچنین است برای سایر مواردی که طبق قانون اساسی یاد شده مگر به حکم قانون یا طبق قانون اما مواردی داریم صراحتاً می‌گوید که باید به تصویب مجلس می‌رسد) و از آن جمله است دریافت وام که اشاره کردیم، اما در بحثی که آقایان می‌کردند عقیده داشتند، جناب آقای مهندس روحانی بنده مطالب جنابعالی را اشاره می‌کنم می‌گویند موارد دیگری هست مثلاً ثبت شرکت‌های عمومی و دادن امتیاز که اینها باید به تصویب مجلس برسد اما آیا شما برای این صدها شرکتی که هر روز در ثبت شرکت‌ها ثبت
می‌شود مگر قانون به مجلس می‌آوردید بنده به شما جواب عرض می‌کنم امتیاز و شرکت عمومی مثل انحصار دخانیات ما باید تصویب کنیم امتیاز یعنی قرارداد نفت ما باید تصویب بکنیم امتیاز یعنی شرکت هواپیمایی ملی ما باید تصویب بکنیم اینها شرکت عمومی هستند نه شرکت خصوصی و درباره شرکت خصوصی که در اداره ثبت اسناد ثبت می‌شود اینجا اشاره‌ای نشده اینجا گفته شده بدون تصویب مجلس شورای ملی امتیاز تشکیل شرکت‌های عمومی از هر قبیل و به هر عنوان داده نمی‌شود بنده مطالبی اینجا عرض کردم و برای اهمیت این مطالب اجازه می‌خواهم یک اصل دیگر را بخوانم تا بدانید به کجا می‌روید قسمت اخیر اصل بیست و دوم «تغییری در حدود و ثغور مملکت لزوم پیدا می‌کند به تصویب مجلس شورای ملی خواهد بود» آیا ما می‌توانیم یک قانونی بگذرانیم و به دست شما بدهیم که شما طبق آن قانون یک سطری حدود و ثغور مملکت را اصلاح بکنید؟ (موقر- خیر، ابداً) آیا جمله به تصویب مجلس شورای ملی اصل ۲۲ و به تصویب مجلس شورای ملی اصل ۲۵ تصویب این با سین است و تصویب آن با صاد چه فرق دارد؟ خوب برای این که بدانید که خیلی بی‌اطلاع از فکر شما نیستم من خودم را جای شما می‌گذارم عرض می‌کنم هر کسی که در کار اجرایی مملکت قدری وارد باشد قبول دارد که با تحولات دنیا و با تحولاتی که در کشور خود ما پیش آمده تمام مواد و مفاد قانون اساسی صددرصد قابل انطباق نیست ببینید من چقدر منصف هستم شما هم قدری منصف باشید این را قبول دارم اما از شما جویا می‌شوم اگر تفسیری روزی در قانون اساسی به مصلحت مملکت بشود این وظیفه ما است که شخصاً این تفسیر را بکنیم یا آن هم تشریفاتی دارد و اگر لازم است باید تشریفات لازمش را انجام بدهند که پیش‌بینی هم شده آن جزو وظایف رأی‌دهندگان است که برای تفسیر آمده‌اند نه برای ما می‌دانید از چه می‌ترسیم آقای مهندس روحانی؟ اگر قرار شد که امروز من و شما نظر شخصی یا مصلحتی که به نظر خود مصلحت مملکت می‌دانید آن هم با تشخیص خود این مصلحت را مافوق قانون و مقررات اساسی مملکت بدانیم خدای‌نکرده روز دیگری دیگرانی که با حسن‌نیت و صفای باطنی من و شما نباشند نظرات دیگری را به نام مصالح دیگری به قوانین مملکتی مقدم بشمارند و نتایج دیگری از آن عاید مملکت ما بشود که مسلماً آن را بنده و شما راضی نخواهیم بود (صحیح است - احسنت) جواب شما را پیش‌بینی می‌کنم چون موضوع شاید زیاد دور نباشد شما می‌فرمایید شمای مجلس، شمای اقلیت، چند روز پیش با سلام و صلوات آمدید و در لایحه تقویت نیروهای انتظامی داد سخن دادید و تأیید کردید من می‌گویم اصل بیست و چهار قانون اساسی، توجه کنید کدام کشوری است که مشخصات زیردریایی یا موشکی هوایی خودش را در ملأعام و در اختیار عموم بگذارد؟ در کشورهای بلوک شرق و غرب شما کدام کشور را می‌شناسید که برای خرید نوع اسلحه و محل خرید اسلحه در مجالس‌شان بحث کنند؟ ولی خرید تیر سیمانی و احتمالاً استخدام دو مشاور حشره‌شناسی مطلبی نیست که لازم باشد در استتار بماند.
رئیس- آقای رامبد وقت جنابعالی تمام شد.
رامبد- بنده از مجلس اجازه می‌خواهم اگر موافقت کنند بیست دقیقه یا نیم ساعت دیگر صحبت کنم.
رئیس- چون وقت آقای رامبد تمام شده است با نظر مجلس می‌خواهند به بیانات خود ادامه بدهند.
نمایندگان- موافقیم.
رئیس- بفرمایید.
رامبد- با عرض سپاسگزاری و سعی در کوتاه کردن مطلب یادآور می‌شوم که به فرض محال آمدیم و این گونه تفسیرها را که به نظر دولت و شاید بعضی از نمایندگان اکثریت به مصلحت مملکت باشد قبول کردیم و اگر قرار به چنین تفسیری می‌بود بنده با چشم بدبینی این مصلحت‌بینی را اصول ماکیاولیستی نخوانم و این مصلحت‌بینی را ابن‌الوقتی تفسیر نکنم و فرضاً بگوییم که مصلحت بالای همه چیزها است اما حالا که شما به عوض استدلال به عوض قبول کردن حقایق صرفاً سنت‌های گذشته که‌ای بسا به اشتباه بوده و این سنت اشتباه را دلیل مصلحت کار و صحت عمل قرار می‌دهید بیایید ببینید در گذشته چه کرده‌اند می‌گویید مجلس شورای ملی قرارداد وام را احتیاج ندارد تصویب کند که مثلاً ماده اولش نوشته دولت علیه ایران از این به بعد تحصیل‌کننده اعتبار نامیده می‌شود و شرکت (الف) و (ب) بعد از این اعتباردهنده و امثال آن ولی نکات اصلی و مشخصات قرارداد وام که از نظر مجلس نباید مکتوم بماند شما چه مبلغ می‌خواهید بگیرید؟ با چه بهره می‌خواهید بگیرید؟ مملکت را برای چه مدت متعهد می‌کنید؟ مصرفش کدام است؟ محل استردادش کدام است؟ اینها مسائلی است که من امیدوارم به خلاف آنچه که تاکنون بوده است و پشت تریبون به آنها اشاره نشده بیایید و مجلس را روشن بکنید (صحیح است) (بانو نفیسی- مبلغش معلوم است جنای آقای رامبد) متأسفم که سر کار علیّه تصور می‌فرمایید که این ۶۰ میلیارد مبلغی است که در یک مورد تحصیل اعتبار می‌شود، خیر، آنچه که دولتی‌ها معتذرند و شاید هم یک بهانه‌ای باشد این ۶۰ میلیارد به متجاوز از چند صد فقره تقسیم می‌شودو می‌گویند چند صد فقره لایحه را نمی‌شود به مجلس آورد ولی من و شما اقلاً باید بدانیم که این چند صد فقره چند موردش مربوط به خرید ماشین‌آلات است و چند موردش سد سفیدرود را به استحصال نهایی می‌رساند و با چند قرارداد سکرتر استخدام می‌شود (بانو نفیسی- و با چه بهره‌ای) همین‌طور است که می‌فرمایید خوب ما در گذشته لایحه‌ای نظیر این لایحه داشتیم این لایحه مربوط به برنامه سوم است ولی در برنامه دوم هم شما استفاده از تحصیل اعتبار کردید انتظار داشتیم شما مجلس انقلابی دوره ۲۱ را صالح‌تر برای اظهارنظر در امر مملکت بدانید لایحه قانونی مربوط به اجازه تحصیل اعتبار برای برنامه دوم را که مجلس غیرانقلابی تصویب کرد وام‌دهنده تعیین شد، مبلغ تعیین شد، هر کدام از وام‌دهندگان تعیین شدند، مبلغ برای هر مصرفی تعیین شد، نرخ بهره تعیین شد، مدت استردادش که تعیین می‌کند و شاخص است که هر سال مملکت چه تعهداتی دارد تعیین شد، نحوه مصرف تعیین شد، بنابراین این لایحه شما لااقل با لایحه‌ای که آنها خوب تفسیر کردند قابل قیاس نیست، خوب ما اصل بیست و پنج را فرض محال موافقت کردیم و تفسیر می‌کنیم شما اصل سی و هشت را چه جواب می‌دهید که تفکیک قوا را تصریح می‌کند؟ اگر شما دولت کار مجلس بکنید فردا نمایندگان هم داوطلب می‌شوند که شاید بهتر از بعضی از آقایان قسمتی از کار اجرایی را انجام بدهند شما مقداری کار قانونگذاری را بکنید و آقایان نمایندگان هم قسمتی از کار اجرایی را بکنند این که صحیح در نمی‌آید اینها مطالبی بود در کلیات وام و تحصیل اعتبار و اشکالات کار و همچنین توضیحاتی که احتمالاً شما می‌خواستید بفرمایید اما موضوع دیگر مربوط به این لایحه به خصوص، چهار سال از برنامه سوم می‌گذرد و شما از چهار سال قبل می‌دانستید که در مقابل ۲۳ میلیارد تومان ۱۷ میلیارد تومانش از منابع داخلی برای سازمان برنامه تأمین می‌شود و ۶ میلیارد تومانش باید از طریق تحصیل اعتبار فراهم شود این را همین‌طور بی‌حساب گفتید یا طرح داشتید یا محلش را تعیین کرده بودید؟ پس این چهار سال قبل که مجلس یا دولت‌ها طبق تصویب‌نامه قانونی یا هر چه، به شما اجازه دادند این برنامه را با این شرایط اجرا بکنید در این چهار سال چطور نرفتید سراغ تحصیل اعتبار تا امروز با لایحه‌ای متناسب و مشخصات کامل بیایید به مجلس، ولی اگر بفرمایید که ما در ظرف این چهار سال مشغول تهیه طرح‌ها بودیم حقیقتش را بگویم من یکی قبول نمی‌کنم طرحی که بعد از خریدن ماشین‌آلات بر اساس مشخصات جنس خریده شده تعیین بشود به درد مملکت ایران نمی‌خورد شما باید طرح را تهیه کرده باشید حالا که فرضاً بعد از چهار سال طرح را تهیه کردید در این طرح قاعدتاً در این حدود که یک فرد واردی تشخیص می‌دهید باید گفته شده باشد مثلاً سد سفیدرود را ساختیم برای شبکه آبیاری آن این اقدامات را کردیم و اکنون به این ماشین‌آلات احتیاج داریم و قیمتش این است و در این کشورها تهیه می‌شود و اگر این تحصیل اعتبار را بکنیم از نتیجه بهره‌برداری سد سفیدرود این عواید عاید می‌شود این است استدلال دریافت تحصیل اعتبار آقای مهندس روحانی
نه این که صرفاً بگویید اگر به دولت اعتماد دارید بیایید به ما اختیار بدهید کجا است این طرح‌ها (مهندس کمانگر- مثل طرح تهیه آب سنندج که مرکز استان است و هنوز آب خوردن ندارد) خوب در همه احوال چه امثال بنده به لایحه شما رأی بدهند و چه رأی ندهند شأن مجلس شورای ملی و وظیفه دولت بر این است که بیایند این مسائل را در مقابل رأی‌دهندگان روشن بکنند که ما این برنامه سوم را به چه مرحله‌ای رساندیم این طرح‌ها در کجاها به چه علل متوقف شده و اگر این تحصیل اعتبار را بکنیم و این ماشین‌آلات را وارد بکنیم بعد از چه مدت این طرح به نتیجه نهایی خواهد رسید و بهره‌ای که از انجام این طرح‌ها حاصل می‌شود چیست و مدتی که در آن مدت می‌توانیم این اعتبارات استفاده شده را مسترد بداریم کدام است اگر قرار بود شما و ما یک طور فکر بکنیم این صحبت‌ها پیش نمی‌آمد اگر می‌آمدید و در اینجا می‌گفتید جریان و وضعیت کار از چه قرار است و پیشرفت‌های مملکت در این امور چنین است جمع تعهدات ارزی کشور ما این است درآمدهای سالیانه‌ها این است به این تعهدات این‌قدر اضافه می‌کنیم درآمدهایمان به این رقم می‌رسد در سال قادر هستیم این‌قدر بپردازیم و اوضاع اقتصادی و عمرانی مملکت ما به هیچ‌وجه تزلزلی پیدا نمی‌کند فرض محال من هم جرأت تفسیر قانون اساسی را به عنوان مصلحت پیدا می‌کردم ولی به عنوان این که شما به دولت‌تان اعتماد دارید رأی بدهید اینها را بنده تعارف می‌دانم یک بار در کمیسیون مربوط به دولت شما نیست در ادوار قبلی مجلس از یک وزیری که مهندس بود و من خیال می‌کردم وقتی از او سؤال کنم که این طرحی که می‌خواهید اجرا بکنید چه فوایدی دارد قاعدتاً آن‌قدر مسائل علمی و فنی عنوان خواهد کرد که از حدود درک اعضای کمیسیون خارج باشد بی‌اختیار احساساتی شد و گفت در حالی که در دوره شاپور ذوالاکناف چنین پلی داشتیم مثلاً در دوره قره‌قویون‌لو چنین کاری را می‌خواستند اجرا کنند آیا شما صلاح نمی‌دانید که در دوره پیشرفت‌های خارق‌العاده کشور ما چنین طرحی را اجرا بکنیم این رویه احساساتی با طرح‌های برنامه‌ای جور درنمی‌آید بنده خواهش می‌کنم با عدد و رقم و نتایجی مثبت نه به صورت اعداد تبلیغاتی با ما صحبت بکنید شما مبلغی بیش از بودجه دولت‌تان چون بودجه دولت به شصت میلیارد ریال نرسید صحبت از بودجه کشور نمی‌کنم بیش از بودجه دولت‌تان می‌خواهید اجازه بگیرید از مجلس که به هر ترتیبی که فرض بکنیم سالم‌ترین افراد به نظر خودتان شما باشید و به بهترین نحو این را مصرف مملکت بکنید چه ضمانتی باقی می‌ماند که فردا دولت دیگری نیاید و این سنت را ملاک عمل قرار ندهد و بگوید رقم ۶۰ میلیارد ریالی را که از خارج باید می‌آوردید و مملکت را مدیون خارج می‌کردید مجلس به دولت دربست اجازه داد در صورتی که بودجه دولت کمتر از این است و در داخل مملکت نقل و انتقال پیدا می‌کند ضررش هم به جایی نمی‌خورد شما چرا درباره‌اش این‌قدر بحث می‌کنید این را هم در یک سطر اجازه بدهید ما عمل بکنیم اینها مسائلی است که باید توجه بشود (صحیح است) اگر یک بار دیگر متصدیان محترم امور خواستند برای تصویب لوایح از اصطلاح اعتماد مجلس به خودشان استفاده بکنند و یادآوری کنند که اگر شما به ما اعتماد دارید ما را خدمتگزار صدیق و شایسته و لایق می‌دانید بگذارید کار مملکت را پیش ببریم من ناگزیر وقایع شکر و بنزین و تاکسیرانی و گداهای خیابان همه اینها جلوی چشمم مجسم می‌شود و عرض می‌کنم این چنین کسانی که امر تاکسیرانی پایتختی را نتوانند درست بکنند در سایر امور هم نمی‌توانند مورد اعتماد چشم بسته باشند و لازم است که در کار آنها نظارت بشود و عنداللزوم هدایت بشوند (احسنت) (صادق احمدی- وظیفه اصلی مجلس جناب آقای رامبد نسبت به هر دولت همین است) استدعا می‌کنم دولت را قدری ارشاد بفرمایید خوب من نقاد منی که به خودم حق می‌دهم نسبت به کارهای خوب مملکت با چشم تجلیل بنگرم ولی نسبت به اموری که شما پیشنهاد می‌کنید تا ثمراتش مسلم نباشد معتقدم که با موشکافی باید مطالعه بکنیم می‌رسیم به این که شما یا نخواستید یا نتوانستید یا ترسیدید در موقع خود در این چهار سال کارهایتان را بکنید یا بر اثر صحیح نبودن بعضی از طرح‌های شما وام‌دهندگان بین‌المللی نخواستند به شما وام بدهند آنجا می‌رسد که برای کفاره تمام گناهان دولت و جبران تعلل‌های شما را در امر مملکت مجلس باید لوایحی به صورت خلاف اصول تصویب بکند یا وسیله کار در اختیار شما بگذارد در ضمن مطالبی که در کمیسیون مطرح بود مکرر شنیدم مدافعین لایحه برای تشویق نمایندگان در تسریع تصویب این لایحه می‌فرمودند شما آقایان نمایندگان هر دقیقه هر ساعت در هر امری هر چه می‌خواهید سؤال بکنید توضیح بخواهید در جلسات دولت شرکت بفرمایید در این کمیسیون‌ها شرکت بفرمایید چیزی از نظر شما پنهان نیست (دکتر حسینی- تعارف بود) آقای وزیر شنیدید گفتند تعارف بود جایی که ما باید رسیدگی بکنیم اینجا است جای من در اطاق کمیسیون شما نیست جای من اینجا است که اینجا بنشینم؛ گوش بدهم که شما ارقام و دلایل قانع‌کننده به ما تحویل بدهید برای خاتمه دادن به تصدیعی که یقین دارم با حوصله فراوان عرایضم را استماع فرمودید یادآور می‌شوم که به عقیده من دولت در این لایحه نسبت به ما اقلیت حسن‌نیت نشان نداد عنوان کردم که به عوض جمله (تصویب هیئت دولت) چون در قانون اساسی نوشته است با اطلاع و تصویب مجلس لایحه فعلی را اطلاع تلقی بکنید بعد از این که تحصیل اعتبار کردید قراردادها را بیاورید به مجلس این چنین مجلسی که عاشق پیشرفت‌های کشور است در کار شما تعلل نمی‌کند و اصلاً شأن اکثریت و اقلیت حزبی بر این است که وقتی لایحه را دولت حزبی تقدیم کرد یک اکثریت حزبی در مقابل اشکالات فرضی اقلیت رأیشان قاطع است و برای شما کارها را تسریع می‌کند پیشنهاد ما را قبول نکردند گفتیم ما فرضاً تفسیر شما را قبول داریم بگویید غرض از تصویب این است که فقط مجلس و مملکت بداند که دولتش نسل‌های آینده و لااقل دولت بعدی را چقدر متعهد می‌کند بیایید میزان حداکثری که بابت کلیه این اقساط دولت در سال تعهد می‌کند تعیین کنید در این امر هم آن‌قدر وسعت‌نظر به خرج دادیم که نه تنها دولت کمترین اشکالی در کارش پیش نمی‌آید بلکه اینجا به استناد این صورت مذاکرات بنده شاهد می‌گیرم اگر دولت تا آخر سال به آن میزانی که بنده پیشنهاد کرده بودم توانست تحصیل اعتبار بکند تمام حرفهای من بی‌اساس است گفتیم شما می‌خواهید شصت میلیارد وام بگیرید آن وامی که مدتش کمتر از پنج شش سال باشد که اسمش وام نمی‌شود و بهره مورد پیدا نمی‌کند وام‌های شما آنچه در مملکت دیدیم قطعاً اکثراً هم این طور است ده سال، پانزده سال، بیست سال فرضاً بعضی‌ها هم چندساله و کوتاه‌مدت است معدل آن از شش سال کمتر نمی‌شود و بیایید قبول بکنید که جمع اقساطی که دولت بابت تمام این وام‌ها قبول می‌کند مملکت را بیش از ده میلیارد ریال یعنی ثلث بودجه سازمان برنامه شد برنامه شما غلط است در صورتی که مطلب به کار دولت صدمه نمی‌زد و دولت هم یقین دارم با تمام تلاشی که خواهد کرد میزان تعهدی که برای سالیانه خواهد کرد به نصف و ثلث این مبلغ نمی‌رسد فقط روی لجاج و خودخواهی که من گفتم باید بشود قبول نکردند این نیست اصل دموکراسی و مصلحت مملکت خاطره‌هایی داریم قانون را برای فرد و دولت نمی‌گذرانند قانون را برای هر دولتی که بعداً بیاید و باید آن را اجرا کند می‌گذرانند گفتم بیایید یک شرط بگذارید که وجدان مجلس راحت باشد هیچ یک از شرایط وام نباید آن چنان تنظیم بشود که با وجود استرداد اصل و بهره باز هم تعهدی برای ملت ایران باقی بگذارد اگر کسی چنین کاری بکند من او را خائن می‌دانم و شما که خودتان مدعی خدمتگزاری هستید چنین شرطی را غیرممکن است قبول بکنید چرا نمی‌آیید در لایحه‌تان بگذارید اگر این دو پیشنهاد بسیار منصفانه و معقول مورد قبول واقع می‌شد موافقین لایحه هم می‌گفتند منظور از تصویب مجلس این است که از لحاظ رقم بداند سالیانه چقدر مدیون است از لحاظ شرایط بداند که جز پرداخت این وام هیچ شرط دیگری بر عهده‌اش نیست شما بودید که سه روز پیش لایحه آوردید و گفتید ما از صنایع داخلی حمایت می‌کنیم پیشنهاد کردیم که این لوازم و این خدمات در صورتی که به صرفه مقرون باشد و تهیه آن در داخل کشور مقدور باشد از خارجه تهیه نکنید استدلال کردید در قانون توسعه صنایع و تقویت صنایع هست چرا بگذاریم جناب
آقای مهندس روحانی شما تکرار کار خوب را عیب می‌دانید ولی کارهای بدی که دیگران کردند سنت و استدلال کارهای خودتان قرار می‌دهید به هر حال بنده در شأن مملکت مملکتی که از لحاظ آرامش، آسایش، امنیت ثبات سیاسی شاید کم‌نظیر باشد (صحیح است) اگر شما وقایعی که در بعضی ممالک توسعه‌یافته پیش می‌آید وقتی بدانید می‌بینید ما که خودمان را یک مملکت توسعه‌جو می‌نامیم به مراتب از آنها ثبات سیاسی بیشتری داریم (صحیح است) بنده لازم دانستم در مجلس شورای ملی با کمال آزادی مسائلی که به نفع مملکت است عنوان بکنم (صحیح است) ولی حق مطلب را عرض کنم رد این پیشنهاد ما را به مصلحت مملکت می‌دانم و نه به مصلحت دولت و از عواقب نامطلوب اشتباهاتی که بر اثر بازگذاشتن دست دولت به طور بی‌حد و حساب به نظر من مجسم است متأسفم و امیدوارم این لایحه به این صورت تصویب نشود ولی آن تأثری که عرض کردم از این جهت بود که شب قبل دو لایحه برای من آوردند یک لایحه به عنوان اصلاح قانون شهرداری‌ها یعنی انتخاب زید یا عمر و در انجمن ابرقو و برای این چنین اصلاحی مجلس انقلابی شما نمایندگان محترم ۲۰۰ پیشنهاد که در شصت و چند صفحه چاپ شده بود داده بودند و برای لایحه‌ای که بیشتر از بودجه دولت و با عرایضی که من کردم اهمیت آن قطعاً حضور همکاران محترم معلوم شده جز پیشنهاد ما که آن هم متأسفانه در کمیسیون با ۵ رأی در مقابل ۴ رأی که آن یک رأی هم مربوط به جناب آقای اولیاء بوده رد شد و سرنوشت اقتصادی مملکت را چنین تعیین کردند و من هیچ اظهارنظر دیگری ندیدم اینجا است که سعی داشتم با این گونه رویه قانونگذاری مصداق و شاهد آنچه که می‌فرماید:
کفاره شراب خوری‌های بی‌حساب
هشیار به مجلس مستان نشستن است
قرار نگیرید به خود بیایید و آنچه ممکن است اصولی رفتار بکنید و آنچه ممکن است به نفع مملکت رفتار بکنید و با قانون دوسطری اصول مملکت را بر هم نریزید (احسنت).
رئیس- آقای دکتر یزدان‌پناه بفرمایید.
دکتر یزدان‌پناه- بنده قبلاً باید از جناب رامبد تشکر کنم نه تنها به عنوان لیدر منقد اقلیت بلکه به عنوان یک ارشادکننده و راهنمای دولت بحث کردند یعنی در حینی که ایرادات خودشان را فرمودند مشکلات را هم فرمودند و تاحدی وظیفه بنده را سبک کردند در هر حال قبل از این که وارد بحث بشوم یک نکته کلی است که باید در زمینه برنامه سوم عمرانی کشور اینجا به استحضار مجلس شورای برسانم و آن این است که در سال ۴۱ اولین تصویب‌نامه برنامه سوم عمرانی کشور تصویب شد و در آنجا پیش‌بینی شده بود که دولت مجاز است برای هزینه‌های برنامه‌های عمرانی سوم ۱۴۰ میلیارد ریال خرج کند پیش‌بینی شد که از این مبلغ ۴۰ میلیارد آن را از خارج قرض بکند یک سال بعد یعنی در شهریور ۴۲ مجدداً تصویب‌نامه‌ای در همین زمینه گذشت که مبلغی که بایستی خرج بشود از ۱۴۰ میلیارد به ۱۴۵ میلیارد افزایش یافت و رقم قرضه را هم از ۴۰ میلیارد به ۴۵ میلیارد ریال بالا بردند متعاقب این تصویب‌نامه‌ها دو قانون گذشت یکی در سال ۴۳ که پیش‌بینی کرده بود به ازای ۱۴۵ میلیارد ریال بایستی ۲۰۰ میلیارد ریال به مصرف برنامه‌های عمرانی کشور برسد و یکی هم بودجه سال گذشته بود که پیش‌بینی کرده است به جای ۲۰۰ میلیارد ۲۳۰ میلیارد ریال به مصرف برسد در هیچ‌کدام از این دو قانون بحث نشده است که آیا مبالغ وام پیش‌بینی شده در تصویب‌نامه‌های برنامه عمرانی سوم اضافه بشود یا نه فقط مبلغی که باید خرج شود اضافه شده بود بدون این که به این مطلب عنایت شده باشد که آیا تهیه این رقم ۲۳۰ میلیارد ریال از منابع داخلی ممکن است یا خیر بنابراین اولین مطلبی که مطرح است این است که آیا اصولاً وام بایستی تحصیل بشود یا خیر چون بنده تصور می‌کنم اگر ما حکمت مسئله تحصیل وام را بدانیم که چیست و قانع بشویم که دریافت آن لازم است مقدار زیادی از مطالبی که در این مورد گفته می‌شود تا یک حدی برای خود ما روشن خواهد شد عرض کنم بعد از جنگ دوم بین‌الملل اصولاً سیستم اقتصادی کشورها عوض شد برای این که یک تز جدیدی در زمینه توسعه و عمران کشورهای در حال
پیشرفت مطرح شده بود و آن این بود که اگر یک کشوری بخواهد یک رشد اقتصادی متناسب و هماهنگ داشته باشد ناگزیر در ظرف سال یک مبالغ معینی البته با توجه به منابع درآمد، جمعیت و احتیاجات خود خرج بکند و این تز آن‌قدر توسعه پیدا کرد که یک ضابطه‌ای برایش پیدا شد و حساب کردند که اگر یک کشوری بخواهد فرضاً ۶ درصد درآمد سرانه افرادش در سال اضافه شود باید ۱۸ درصد درآمد ملی آن کشور به مصرف سرمایه‌گذاری برسد و امکان ندارد که یک کشوری پیشرفت بکند یک کشوری درآمد افرادش اضافه بشود بدون این که بتوانند سرمایه‌گذاری لازم در زمینه‌های مختلف اقتصادی مملکت بکنند این تز چون قطعیتش حساب شده بود در محافل بین‌المللی و در همه کشورها در موقعی که برنامه‌های عمرانی مملکت تدوین می‌شد مورد توجه واقع شد به همین جهت موقعی که برنامه‌ها را تنظیم می‌کردند حساب کردند که ما اگر قرار باشد مثلاً شش درصد به درآمد سرانه افراد اضافه کنیم برای این که این نظر تأمین شود و چه مبلغ باید سرمایه‌گذاری کنیم و منابع این سرمایه‌گذاری را به چه صورت می‌توان به دست آورد ابتدا منابع داخلی را حساب کردند دیدند اگر فقط به منابع درآمد داخلی اکتفا بشود و هیچ قرضه‌ای از خارج تحصیل نگردد امکان ندارد درآمد سالانه افراد به نسبت مناسبی اضافه بشود بنابراین مثل همه کشورهای در حال پیشرفت چاره نبود جز این که کسری حاصله به صورت وام یا اعتبار تحصیل گردد بنابراین با مقدماتی که به عرض رسید ملاحظه خواهند فرمود که موضوع تحصیل وام و کیفیت آن با آن چیزی که در گذشته وجود داشته فرق کرده یعنی تحصیل وام وثیقه پیشرفت هر مملکتی شده است و به همین جهت در برنامه‌هایی که برای مملکت تنظیم شد تحصیل وام را پیش‌بینی کردند اینجا جناب آقای رامبد دو سه مطلب اشاره فرمودند که اگر قرار است وامی اخذ بشود آیا آماری وجود دارد ارقامی وجود دارد که چه مبلغ مورد احتیاج است و ضمناً وام‌هایی که از منابع مختلف گرفته می‌شود به چه مصرفی می‌رسد و بعد هم خودشان از پیشرفت‌هایی که در مملکت شده بود بحث کردند از پیشرفت‌هایی که در امور کشاورزی در سدسازی در راه‌سازی شده بود صحبت فرمودند پس آنچه که مسلم است وام‌هایی که گرفته شده است حتی‌المقدور کوشش شده است به مصرف برنامه‌های که پیش‌بینی شده است برسد یک مطلب دیگر که خیلی اصرار کردند و آن این بود که از طرف اکثریت به پیشنهاداتی که از طرف اقلیت داده شده توجه نشده است در صورتی که مطلقاً چنین چیزی نیست بنده پیشنهادی که از طرف اقلیت داده شده است چاپ و توزیع شده دارم و عیناً به عرض نمایندگان محترم می‌رسانم درباره این پیشنهاد در کمیسیون رسیدگی شد (دکتر الموتی- آقای دکتر یزدان‌پناه بفرمایید همه‌اش مطرح شد رسیدگی شد بحث شد در جلسات متعدد رأی گرفتیم) صحیح است. بنابراین هیچ‌گونه پیشنهادی داده نشده است که بحث نشده باشد البته ایشان پیشنهادهایی به نظرشان حالا رسیده حالا هم شور دوم است و آئین‌نامه تکلیف پیشنهاداتی را که در شور دوم مطرح می‌شود تعیین کرده است. مطلب دیگر راجع به قانون اساسی فرمودند بنده بین اصلی که ایشان به آن استناد کردند و لایحه دولت تناقضی ندیدم عین آن اصل را عرض می‌کنم اصل ۲۵ می‌گوید: «استقراض دولتی به هر عنوان که باشد الی آخر» در این لایحه هم در ذیل ماده واحده پیش‌بینی شده است قراردادهایی که برای تحصیل اعتبار با دولت‌های خارجی منعقد می‌شود باید به تصویب کمیسیون مشترک دارایی مجلسین برسد از نظر کلی هم این مجلس است که به دولت اجازه می‌دهد که با مناسب‌ترین شرایط ممکن از مؤسسات خارجی تحصیل وام نماید بنابراین با توجه به ذیل ماده واحده و تبصره ۲ که می‌گوید گزارش هر قراردادی ظرف یک ماه پس از انعقاد باید تقدیم مجلس شود. مجلس از کلیه قراردادهای وام اعم از این که با دولت خارجی بسته شود یا مؤسسات خارجی مطلع خواهد بود و حکمت طرز تقدیم این لایحه را به این صورت که در کمیسیون اصلاح هم شده است جناب آقای وزیر آب و برق به تفصیل در جلسه گذشته به عرض مجلس رساندند که مورد توجه نمایندگان محترم هم واقع شد به همین علت بوده است که پیشنهادی در زمینه این لایحه داده نشد برای این که در جلسه گذشته
تا آنجایی که بنده یادم است چند نفر از نمایندگان به عنوان مخالف و چند نفر به عنوان موافق صحبت کردند و زوایای امر در آن جلسه بحث و تجزیه و تحلیل شد وقتی مجلس قانع شد و روشن شد ظاهراً دیگر لزومی ندارد که پیشنهادی داده شود این لایحه انجمن شهر یا انجمن ده است که جناب آقای رامبد در مطالب‌شان به آن اشاره فرمودند بنابراین از نظر انطباق با قانون اساسی و خصوصاً سوابق و سنت‌های موجود که در سال‌های گذشته ضمن قوانین مختلف یا قوانین بودجه عمل شده است و به دولت اجازه تحصیل وام اعطا گردیده و با توجه به تصریحی که در ذیل ماده واحده شده است و همچنین تبصره ۲ که دولت را مکلف کرده است که پس از انعقاد هر قرارداد گزارش آن را به مجلس بدهد مسلماً این توهم پیش نخواهد آمد که دولت پیش از آنچه که مورد احتیاجش هست برود وام تحصیل بکند همان طور که آقای مهندس روحانی در جلسه گذشته توضیح دادند این وام بر اساس طرح‌هایی است که قبلاً به تصویب رسیده یا در شرف طرح و تصویب است این طرح‌ها باید اول به تصویب شورای عالی برنامه برسد هیئت دولت ببیند پس از این که تمام این مراجع دیدند و قراردادش تنظیم شد باید عیناً تقدیم مجلس شورای ملی بشود که نمایندگان محترم استحضار داشته باشند این است به طور کلی آنچه که به نظر بنده رسیده است که در جواب بیانات شیوای آقای رامبد گفته شود البته آنچه که مربوط است به آمار و ارقام و برنامه‌هایی که باید انجام بشود و طرح‌هایی که باید از محل این وام‌ها انجام بشود قطعاً جواب لازم را آقای وزیر آب و برق به استحضار خواهند رسانید (احسنت).
رئیس- آقای صادق احمدی بفرمایید (گفته شد نیستند) آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- جناب آقای رامبد مطالب شیوایی فرمودند که بنده استفاده کردم ایشان آن چنان مسلط، آن چنان از بن دندان سخن می‌گویند که برای بنده ناچیز بسیار مشکل است که جواب احساسات ایشان را با احساسات عرض کنم بنده ناگزیر هستم باید بروم به سراغ عدد و رقم و پناه ببرم به منطق فنی تا بتوانم انشاالله جنابعالی را قانع کنم و اکثریت محترم مجلس را مؤمن به این مطلب بکنم که این لایحه به نفع مملکت است و به نفع برنامه توسعه اقتصادی مملکت است که روی آن برنامه جنابعالی آن‌قدر تکیه فرمودید و آن‌قدر تمجید فرمودید این برنامه را به ثمر خواهد رسانید (کبیری- پس جنابعالی هم از بن دندان سخن می‌گویید) (مهندس آصفی- ایشان از ته قلب صحبت می‌کنند) توضیحاتی که دوست عزیزم جناب آقای دکتر یزدان‌پناه فرمودند با اطلاعات وسیعی که در امور اقتصادی دارند بنده را بی‌نیاز می‌کنند که راجع به برنامه و برنامه‌ریزی توضیحات مفصلی عرض کنم به طور کلی روزی که برنامه عمرانی سوم مملکت شروع شد همان طور که فرمودند خیلی دقیق که پیش‌بینی می‌شد برنامه خرج بود ۱۴۰ میلیارد ریال که از این ۱۴۰ میلیارد ریال ۱۰۰ میلیارد از امکانات داخل از درآمدهای داخل تجهیز می‌شد و ۴۰ میلیارد ریال بایستی به صورت وام از کشورهای خارجی انجام بشود برای ملتی که پشتوانه اقتصادیش کارش است برای ملتی که پشتوانه زندگی سالم و اعتلای اقتصادیش منابعش است گرفتن وام به هر مبلغ که از لحاظ اقتصادی توجیه بشود هیچ اشکالی ندارد و آن تصور و توهمی که ۶۰ سال پیش وجود داشت امروز صحیح نیست و خود جنابعالی هم اشاره فرمودید و بنده حاجت ندارم راجع به این موضوعی که مورد قبول نمایندگان محترم مجلس است اصرار و یا تبلیغ بکنم جناب آقای رامبد توجه بفرمایید روی سخنم با جنابعالی است (رامبد- روبروی شما هستم) در این که این لایحه یک کسب مجوزی است هیچ تردیدی نیست اگر ما حاجت نمی‌دیدیم که مجلس به ما اجازه بدهد برای گرفتن اعتبار و خرید کالا از خارج برای خرید خدماتی که باید به ارز پرداخت بشود مسلماً دولت از اختیاراتی که داشت استفاده می‌کرد و به استناد همین قانون اساسی است که جنابعالی به آن توجه فرمودید که ما امروز در حضورتان قانون آوردیم و از جنابعالی و از مجلس محترم شورای ملی درخواست اجازه کردیم اگر دولت می‌توانست برود از خارج کسب اعتبار بکند و جنس بخرد و به اقساط بپردازد که احتیاجی نداشت بیاید و لایحه جدیدی تقدیم مجلس بکند بنابراین بنده در دو کلمه عرض می‌کنم که ما قانع هستیم که این کسب مجوز لازم است و به تمام فرمایشات جنابعالی به این ترتیب جواب می‌دهم خود جنابعالی فرمودید وام برای توسعه اقتصادی مملکت برای اعتلای سطح زندگی مملکت مورد اعتراض نیست و حق می‌دهید که چنین وامی اخذ بشود مشروط بر این که توجیه اقتصادی بتوانیم بکنیم مشروط بر این که ملت ایران بتواند این مبالغ را پرداخت بکند مشروط بر این که برنامه‌های توسعه اقتصادی هر کدام خود نگهدار باشند و درآمدی برای ملت تحصیل بکنند و این درآمد را در اختیار بگیرند بنده در کمیسیون عرض کردم ما می‌توانیم به اندازه حجم همین سالن برای شما طرح بیاوریم و تصمیم هم گرفتیم که یک مقداری از آن را بیاوریم و اکنون آورده‌ام و ملاحظه فرمودید ولی در جلسه علنی مجلس امکان ارائه این همه طرح‌ها نیست من دعوت می‌کنم از نمایندگان محترم هر کدام علاقه‌مند هستند به مطالعه این طرح‌ها تشریف بیاورند، طرح‌های زیادی در طول برنامه سوم و حتی برنامه دوم تهیه شده است و این طرح‌ها قابل مطالعه و توجه است و مسلماً نمایندگان محترم با توجه به احتیاجات مرکز انتخابی‌شان و احتیاجاتی که مملکت دارد قسمت اعظم این طرح‌ها را مطالعه کرده‌اند خلاصه این طرح‌ها خلاصه آنچه که مورد علاقه جنابعالی است از لحاظ توضیح جغرافیایی طرح‌ها در این کتابچه مندرج است که به اعضای کمیسیون برنامه مجلسین داده شده و هر کدام از خانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم بخواهند این اطلاعات در اختیارشان قرار می‌گیرد (بدرصالحیان- برای همه بفرمایید که بفرستند) (دکتر الموتی- این کتابچه بسیار مفید است بفرمایید برای همه بفرستند تا از برنامه‌ها مطلع شوند) اشکالی ندارد از صورت خلاصه برنامه‌های عمرانی مملکت ما برای تمام نمایندگان محترم اطلاعات لازم را تقدیم خواهیم کرد (مهندس ارفع- این مفیدتر از نقشه کشتارگاه است) اما جناب آقای رامبد فرمودند که صورتی از این طرح‌ها را به ما بدهند تا ما بدانیم که طرح‌ها چیست بنده نمی‌خواهم وقت محترم مجلس را با گفتن جزءبه‌جزء این مطالب تلف کنم ولی چون امر فرمودند بنده عرض می‌کنم این ۹/۶۰ میلیارد وامی که مربوط به اجرای برنامه سوم عمرانی کشور است در بخش کشاورزی و آبیاری هشت میلیارد و نهصد و پنجاه میلیون ریال چون فرمودید عدد و رقم بنده عرض می‌کنم و می‌دانم خسته‌تان می‌کند اگر عرض نمی‌کردم تصور می‌شد که دولت طرح‌های لازم را در اختیار ندارد عرض کردم در بخش کشاورزی و آبیاری هشت میلیارد و نهصد و پنجاه میلیون ریال بایستی از اعتبارات خارجی استفاده بشود تا این طرح‌ها به ثمر برسد، در بخش صنایع و معادن جمعاً ده میلیارد و هفتصد و پنجاه میلیون ریال بایستی وام از خارج گرفته بشود تا طرح‌ها به ثمر برسد، در بخش نیرو و سوخت جمعاً بیست و یک میلیارد و ششصد و نود و یک میلیون ریال در بخش ارتباطات و مخابرات جمعاً پانزده میلیارد و صد و سی و پنج میلیون ریال، در بخش بهداشت صد و شصت میلیارد ریال، نیروی انسانی دویست میلیون ریال، عمران شهری چهارصد میلیون ریال و وام‌های ریالی سه میلیارد و سیصد و شصت میلیون ریال و بالاخره جمعاً شصت میلیارد و ششصد و چهل و شش میلیون ریال و شاید در حدود چند درصد مختصری از رقم پیش‌بینی شده که جمعاً شصت میلیارد ریال در لایحه بودجه سال ۱۳۴۵ دولت تصویب فرمودید و لابد سؤال می‌فرمایید این مبالغ زیاد در چه طرح‌هایی خرج می‌شود و شاید علاقه‌مند باشید که بدانید که ساختمان دو سد بر روی رودخانه ارس، ساختمان سد کوروش کبیر روی رودخانه زرینه‌رود و ساختمان سد داریوش کبیر روی رودخانه کر ساختمان سد شاهپور اول روی رودخانه مهاباد ساختمان سد شاه‌عباس کبیر روی زاینده‌رود شبکه آبیاری سیستان و توسعه و عمران واحدهای بزرگ کشاورزی و دام‌پروری، طرح‌های عمرانی دشت قزوین که چند روز پیش شاهنشاه آریامهر بازدید فرمودند و مورد رضایت ایشان قرار گرفت و نمایندگان محترم هم که حضور
داشتند تأیید می‌فرمایند که کاری انجام شده ساختمان سد فرحناز پهلوی و تأسیسات مربوطه که عنقریب خاتمه پیدا خواهد کرد در سد شهبانو فرح ساختمان و شبکه آبیاری مربوطه که مشغول اجرا هستیم و در حوزه انتخابیه جنابعالی قرار گرفته (رامبد- همه مملکت مورد علاقه بنده است) چون ضمن سدهای مختلف از سدی که در حوزه انتخابیه‌تان بود بحثی نفرمودید عرض کردم تأسیس کارخانه ذوب آهن، صنایع پتروشیمی که قرارداد اجرایی آن با مؤسسات مربوطه امضا شده و شاید قراردادش برای تصویب به حضورتان تقدیم شده باشد کارخانه‌های جدید قند، کارخانه‌های تهیه غذای دام، ایجاد سردخانه به تعداد معینی، کارخانه‌های تهیه غذای دام، ایجاد سردخانه به تعداد معینی، کارخانه ریخته‌گری در تهران، شیلات جنوب، کارخانه مواد منفجره، کارخانه ساخت تلفن، کارخانه ماشین‌سازی تبریز، کارخانه تهیه آلومینیوم به ظفیت ۲۵ هزار تن، کارخانه ماشین‌سازی اراک، صنایع پتروشیمی کارخانه سیمان، توسعه کارخانه کود شیمیایی شیراز، مشارکت با سرمایه‌گذاران خصوصی برای توسعه صنایع داخلی از قبیل سیمان و قند و غیره هر کدام که مایل باشند دولت شرکت می‌کند در کار قند و غیره، خط انتقال منجیل - قزوین - تهران، نیروگاه اصفهان، کارخانه برق فرح‌آباد به قدرت ۲۵۰ هزار کیلووات، کارخانه برق تبریز به قدرت دوازده هزار کیلووات، خط فشار قوی منجیل - پهلوی - خط فشار قوی لوشان - منجیل (توسلی- خود منجیل چطور؟) تمام شده روشن می‌شود، شبکه برق بندر پهلوی - خط فشار قوی رشت، رودسر، خدمات مدیریت برق (رامبد- خیلی متأسفم هیچ از طالش اسم نبردید) عرض می‌کنم شبکه برق تهران (یک نفر از نمایندگان- از شهرستان‌ها بفرمایید) عرض می‌کنم و اطراف تهران و شمال ایران خط انتقال سد محمدرضاشاه پهلوی به تهران، توربوژنراتورهای سوم و چهارم سد محمدرضاشاه پهلوی، شبکه برق اصفهان، شبکه برق شیراز، و سانترال بخاری شیراز (ارسنجانی- راجع به شهریار بفرمایید) راجع به شهریار آقای ارسنجانی این جزو حومه تهران است (ارسنجانی- متشکرم) شبکه توزیع برق خراسان، توسعه توربین‌های آبی منجیل به قدرت ۵۷۵۰۰ کیلووات انتقال و توزیع برق در سراسر گیلان، انتقال و توزیع برق در شاهی بابل، ساری، آمل، انتقال خط تهران، مازندران، گرگان، نیروگاه و شبکه کرمانشاه، نیروگاه و شبکه کرمان، نیروگاه و شبکه همدان، برق شهرهای متوسط مثل کاشان مراغه ۲۷ شهر، برق شهرهای کوچک که مورد علاقه جنابعالی هست مجموعاً ۱۱۰ شهر، نصب خط تولید گاز از منابع گاز مملکت از خوزستان تا آستارا که باز هم از محل حوزه انتخابی جنابعالی رد می‌شود بنده معذرت می‌خواهم سؤال جنابعالی مرا مجبور کرد که به موضوع پناه ببرم (سعید وزیری- بسیار جالب است اگر به برنامه‌ها از دید طالش نگاه کنید) به جای این که از مطالب احساسی کمک بگیرم باز به موضوع پناه می‌برم راه‌های اصلی برنامه دوم، طرح دوم راه‌سازی طرح سوم راه‌سازی طرح راه‌های فرعی در حدود ۷۰۰۰ کیلومتر خرید وسایل راه‌داری برای نگهداری این راه‌ها، خرید وسایل و تجهیزات راه‌آهن، راه‌آهن شرفخانه - قطور، ساختمان بندرگاه بندرعباس، ارتباطات تلفنی و تلگرافی تهران و شهرستان‌ها، شبکه میکروویو، ساختمان مخابرات مرکزی و تلویزیون - ریل‌گذاری راه بین کاشان باد اصفهان - بافق به منظور حمل متوسط هفت‌هزار تن لوازم و مواد اولیه ذوب آهن، در فصل تسهیلات بهداشتی جمعاً صد و شصت میلیون ریال وام خواهیم گرفت در فصل نیروی انسانی در حدود ۲۰۰ میلیون ریال که برای تجهیز آزمایشگاه‌ها و هنرستان‌های حرفهای است، فصل عمران شهری از قبیل کشتارگاه‌ها آسفالت خیابان‌ها و غیره جمعاً ۴۰۰ میلیون ریال وام می‌گیریم، رقمش ناچیز است چون مبالغ عمده این کار همان طور که جناب آقای رامبد اشاره فرمودند از صنایع داخلی تأمین می‌شود، در هر صورت بنده منظورم نبود که وقت نمایندگان محترم را بگیرم این مطالب را در کمیسیون هم عرض کردم (رامبد - وقت ما برای همین چیزهاست) ولی چون فرمودید به تفصیل عرض کردم و امیدوارم که قانع شده باشید گزارش توجیهی و اقتصادی این سدها آن چنان است که اگر سدی از لحاظ اقتصادی مخارج سالیانه‌اش بیش از درآمد سالیانه‌اش باشد از نظر ملت ایران از نظر تولید مملکت مسلماً این طرح را در این مراحل از توسعه اقتصادی محکوم می‌کنیم و خودمان نخواهیم ساخت، یکی از دلایلی که به بعضی از سدهای مورد علاقه دوستان محترم در این برنامه فعلاً عملی نیست ساخته بشود به دلیل همین توجیه اقتصادی است که مورد علاقه نمایندگان محترم قرار گرفته است این به طور کلی استدلال و دلایلی بود که بنده در جهت گرفتن وام و لزوم گرفتن این وام و لزوم توسعه رشد اقتصادی در حدود ۵/۶٪ (شش و نیم درصد) و سرمایه‌گذاری در حدود ۲۳۰ میلیارد ریال در بخش دولتی و مبالغی در حدود ۱۷۰ میلیارد ریال در بخش خصوصی و توسعه صنایع خصوصی با حمایت دولت عرض کردم اما تفسیری که آقای رامبد با اصل ۲۵ قانون اساسی فرمودند دوست عزیزم جواب شایسته فرمودند ولی بنده استناد می‌کنم به فرمایشات خود جناب آقای رامبد ایشان ضمن مذاکرات‌شان فرمودند که اگر دولت بیاید و طرح‌های خودش را ارائه بدهد و توجیه اقتصادی این وام‌ها را آن طوری که مورد رضایت نمایندگان محترم باشد قبول و به تصویب و تأیید برساند ایشان تأیید می‌کنند تلویحاً تأیید این مطلب است که این قانون خلاف قانون اساسی نیست لامحاله اقلیت باید در کار دولت انتقاد بکند و ضمن مخالفت با لوایح دولت ارشاد و راهنمایی بکند و به این مناسبت مخالفت فرمودید والا اگر مغایر قانون اساسی بود شما نمی‌فرمودید که تجویز می‌کنم اگر توجیه اقتصادی این طرح در حضور نمایندگان محترم داده بشود با این قانون موافقت می‌کنم (مهندس ارفع- خودشان هم پیشنهاد اصلاحی دادند دلیل بر این است که این قانون را قبول دارند) صحیح است فرمودند چه ضمانتی دارید که بعد از تصویب این لایحه ۹/۶۰ میلیارد ریال وام پس‌فردا دولت بخواهد از این که بودجه مملکت هم به این صورت دربست تصویب بشود بنده استدلال می‌کنم که بین برنامه دفاعی کشور و برنامه توسعه اقتصادی مملکت هیچ فرقی نیست اینها باید پابه‌پای هم اجرا بشوند تا تضمین امنیت و ثبات اقتصادی مملکت را که باز هم لازمه امنیت است بکند اگر شما به حق و بر طبق قانون اساسی و به اتفاق آراء و خود جنابعالی هم تأیید فرمودید رأی دادید که مبالغی برای تقویت بنیه دفاعی مملکت خرج بشود و لایحه‌ای که از آن استحضار کامل دارید حمایت کردید و تصویب شد می‌توانید فکر کنید که جنابعالی بر طبق قانون اساسی عمل کردید و اگر دولت منظورش این بود که طبق اصل ۲۴ از استتار لوایحی از مطالبی که به صلاح مملکت است استفاده کنید لازم نبود که لایحه به مجلس بیاورد با استناد به اصل ۲۴ قانون اساسی که می‌گوید بستن عهدنامه‌ها و مقاوله‌نامه‌ها اعطای امتیازات که به صلاح ملت باشد دولت می‌تواند از استتار استفاده نماید و در اولین فرصت گزارش آن را به مجلس خواهد داد می‌رفت و این را عمل می‌کرد و بعد از مدتی که موضوع استتار از بین می‌رفت می‌آمد به مجلس تقدیم می‌کرد و بنابراین تقدیم لایحه به مجلس دلیل بر این است که موضوع استتاری در کار نیست و بنابر اصل ۲۵ استقراض دولتی به هر عنوان که باشد خواه از داخله خواه از خارجه با اطلاع و تصویب مجلس شورای ملی خواهد بود و این لایحه را با توجه به این اصل تقدیم آقایان کردیم و شما هم با توجه به این اصل مورد تصویب قرار خواهید داد و این لایحه هم به هیچ‌وجه فرقی با آن ندارد و حتی در مورد وام از مؤسسات دولتی کشورهای خارجی به کمیسیون‌های مجلس تقدیم می‌کنیم از طرف دیگر هر وقت که وامی از مؤسسات مختلف می‌گیریم بلافاصله موضوع وام را به اطلاع مجلسین می‌رسانیم و تقدیم می‌کنیم و شما با اولین وام و دومین وام اگر دیدید که دولت کارش در راه صلاح و صرفه مملکت نیست می‌تواند رأی کبود به دولت بدهید و دولت را استیضاح بکنید و آن طریقی را که صلاح مملکت می‌دانید به آن طریق عمل بکنید مسلماً تصویب لایحه تقویت بنیه دفاعی مملکت یا تصویب لایحه بنیه اقتصادی مملکت که این لایحه‌ای است که امروز تقدیم کردیم هیچ فرقی ندارد فقط باید شما را قانع کنیم که آنچه که می‌کنیم به صلاح مملکت است آنچه که می‌کنیم توجیه اقتصادی برای آن وجود دارد و آنچه که می‌کنیم برای اطلاع ملت ایران و به ثمر رساندن انقلاب شاه و مردم
است که به آن استناد فرمودید بنده لازم نمی‌دانم که توضیح بیشتری عرض کنم بدون تصویب مجلس شورای ملی امتیاز تشکیل شرکت عمومی به هیچ عنوان از طرف دولت داده نخواهد شد امتیاز کارخانه برق طالش جناب آقای رامبد این امتیاز است این را شهرداری محل به آن شرکت خصوصی داده و به استناد قانون این امتیاز را داده و آن قانون را هم در مجلس مطرح کردند و نمایندگان محترم تصویب کردند معنی تصویب این نیست معنی تصویب ممکن است به وسعت تمام کلمه باشد ممکن است شما اعتماد داشته باشید به دولت یک چیزی را کوتاه‌تر موجزتر به تصویب برسانید اگر مجلسین مایل باشند رأی اکثریت بر این قرار بگیرد به دولت اختیار بیشتری می‌دهند اگر مایل نباشند از دولت می‌خواهند نه تنها خود قوانین بلکه قراردادها را بلکه آیین‌نامه‌هایش را هم جزءبه‌جزء به اطلاع مجلس برسانند و با تصویب مجلس باشد این منوط به رأی مجلس است کمااین که در بسیاری از موارد در مورد شرکت‌ها این اختیار را داده‌ایم و امروز صدها شرکت به ثبت می‌رسد شما اگر به مذاکرات دوره‌های اول مجلس شورای ملی مراجعه بفرمایید ملاحظه می‌کنید که امتیاز کارخانه کبریت‌سازی تبریز در همین مجلس شورای ملی به تصویب رسید و بسیاری از قراردادهای شرکت‌های دیگر ولی امروز برنامه اقتصادی مملکت اجازه نمی‌دهد که هر شرکت یک میلیون ریالی یا ۵ میلیون ریالی قراردادش یا امتیازنامه‌اش به تصویب اجازه داده‌اید که دولت این کار را بکند اصل ۲۶ قانون اساسی می‌گوید ساختن راه‌های آهن یا شوسه خواه به خرج دولت خواه به خرج شرکت و کمپانی اعم از داخله و خارجه منوط به تصویب مجلس شورای ملی است یک روزی این توهم بود که ساختن راه‌ها صحیح نیست که بدون اجازه مجلس باشد شاید یک تفاهم دیگری از راه بود امروز مردم از ما راه می‌خواهند (رامبد- قانون اساسی آن چیزی است که نوشته شده) اجازه داده است اینجا هم نوشته است تصویب، با تصویب برنامه عمرانی اول یا دوم یا سوم یا بودجه‌های مملکت که نوشته مبلغ ۴۵ میلیارد ریال برای ارتباطات شما به دولت اجازه می‌دهد که راه‌ها را بسازد ولی از دولت نخواسته‌اید که بیاید بگوید عرض راه‌آهن هزار و چهارصد میلی‌متر است یا طول فلان راه از کجا شروع می‌شود و به کجا خاتمه می‌پذیرد یا از فلان جا می‌گذرد جاده درجه اول است خاکی است آسفالت است آسفالت سرد است خرجش چقدر می‌شود این اصل ۲۶ قانون اساسی است در آن روز تصویب مجلس را می‌خواسته‌اند که به تفصیل بشود یا به ایجاز بنابراین کلمه تصویب آن طور است که نمایندگان محترم اراده بفرمایند اگر به ما بگویید که تمام قرارداد را جزء به جزء قبلاً بیاورید به مجلس به ما اطلاع بدهید می‌آوریم اگر اختیار بدهید به هیچ‌وجه برخلاف قانون اساسی نیست و کار اقتصاد مملکت را تسریع کرده‌اید بنده امیدوارم این توضیحات ذهن نمایندگان محترم مجلس و به خصوص اکثریت مجلس را روشن کرده باشد که دولت چیزی برخلاف قانون اساسی به مجلس تقدیم نکرده و نخواهد کرد و منظور دولت تسریع برنامه توسعه اقتصادی است و امیدوارم با رأی مثبت خودتان دولت را یاری و کمک بفرمایید که بتواند این برنامه سنگین انقلابی را که مورد علاقه شاهنشاه ما است و می‌خواهند به نفع مردم و اکثریت روستانشین این مملکت و کارگر و کشاورز این مملکت اقدامات سریعی صورت بگیرد ما بتوانیم منویات مبارک‌شان را اجرا کنیم. (احسنت).
رئیس- نظر دیگری در ماده واحده نیست؟ (اظهاری نشد) در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی از طرف فراکسیون حزب مردم داده شده است که در کمیسیون تصویب نشده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
احتراماً به صورت پیشنهاد بین‌الشورین تقاضا دارد ماده واحده لایحه راجع به نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای برنامه عمرانی سوم به شرح زیر اصلاح گردد
که قبل از جمله «به موقع اجرا بگذارد» به جای هیئت وزیران «مجلس شورا» قید شود و بعد از جمله «به موقع اجرا بگذارد» مطالب بعدی حذف گردد.
با تقدیم احترام- رامبد
(دکتر یزدان‌پناه - این پیشنهاد چاپ شده است).
رئیس- این پیشنهاد بین‌الشورین بوده و در کمیسیون به تصویب نرسیده است. آقای رامبد بفرمایید.
رامبد- بنده توضیحاتی که درباره این پیشنهاد باید عرض کنم ضمن بیانات مفصل خودم در کلیات لایحه به عرض رساندم از این چند دقیقه استفاده می‌کنم که فقط به عرض مجلسیان محترم برسانم علاوه بر این که فرمایشات جناب آقای وزیر آب و برق قسمتی در تحریف مطالب بنده بود و مطالب من صرفاً منحصر و محدود است به آنچه که در صورت مذاکرات قید شده خیلی تشکر می‌کنم توضیحات‌تان لازم بود ولی به عقیده بنده کافی و قانع‌کننده نبود به این جهت با کمال راحتی خیال به لایحه شما رأی مخالف خواهم داد اگر این پیشنهاد تصویب نشود.
سعید وزیری- بفرمایید یک مرتبه دیگر پیشنهاد را بخوانند توضیحی در پیشنهاد داده نشد (چند نفر از نمایندگان- پیشنهاد یک بار دیگر خوانده شود).
رئیس- پیشنهاد مجدداً خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
احتراماً به صورت پیشنهاد بین‌الشورین تقاضا دارد ماده واحده لایحه راجع به نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای برنامه عمرانی سوم به شرح زیر اصلاح گردد که قبل از جمله «به موقع اجرا بگذارد» به جای هیئت وزیران «مجلس شورا» قید شود و بعد از جمله «به موقع اجرا بگذارد» مطالب بعدی حذف گردد.
با تقدیم احترام- رامبد
نمایندگان- بفرمایید توضیح بدهید.
رئیس- آقای رامبد بفرمایید.
رامبد- مطالب بنده در کلیات این بود که دولت حق تصویب لایحه وام ندارد و مجلس باید تصویب کند در این لایحه که نوشته شده طبق تصویب دولت قابل اجرا است من تقاضا کردم که این لوایح بیاید به مجلس این تقاضای بنده است توضیحات جناب آقای وزیر آب و برق این بود که چندصد لایحه را نمی‌شود آورد به مجلس کار عمرانی مملکت خواهد خوابید و همین اجازه کلی شما برای تصویب کافی است به نظر بنده آن تصویب کافی نیست و باید به مجلس بیاید.
رئیس- نسبت به این پیشنهاد نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به این پیشنهاد رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافق هستند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد نسبت به لایحه با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی نمایندگان به ترتیب آنی وسیله آقایان مهندس صائبی- دکتر کیان (منشی) اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: دکتر کلالی- دکتر عدل- توسلی- مهندس آصفی- مهندس پروشانی- دکتر یزدان‌پناه- بانو جهانبانی- مهندس ارفع- دکتر امین- بوشهری- موقر- مرتضوی- مهندس انصاری- رهبر- مهندس فیروز عدلی- بانو تربیت- دکتر رهنوردی- اولیاء- ارسنجانی- دکتر صاحب‌قلم- کبیری- دکتر الموتی- دکتر رمضانی- اقبالی- پاینده- رضوی- پژند- کسرایی- روحانی- محسنی‌مهر- دکتر ضیائی- دکتر حاتم- قراچورلو- امیر احمدی- حیدر صائبی- البرزی- سیفی- موسوی‌ماکوئی- مهندس عطایی- دکتر سعید حکمت- مهندس صدقیانی- دکتر پورهاشمی- دکتر عدل‌طباطبایی- ظفر- دکتر اعتمادی- رامبد- طهماسبی- دکتر موثقی- امینی‌خراجی- تهرانی- مافی- مهندس اسماعیل جلالی- زند- پروین- لفوطی- امام مردوخ- سرتیپ‌پور- مهندس والا- ثامنی- شاخوئی- هیراد- دکتر مدنی- نوربخش- شفیعی‌پور کرمانی- مبارکی- مهندس آراسته- صادق احمدی- دکتر اسدی- دکتر قراگوزلو- مهندس پرویز بهبودی- ساگینیان- میرافضل- سعید وزیری- احتشامی- مهندس زرآور- ادیب‌سمیعی- دکتر یگانگی- سرتیپ حکیمیان-
سرلشکر نکوزاد- دیهیم- کورس- زرگرزاده- دکتر نجیمی- نصیری- بدرصالحیان- علی مرادی- دکتر حکیم‌شوشتری- زهتاب‌فرد- جاوید- حکمت‌یزدی- شیخ‌الاسلامی- ذبیحی سلطان احمدی- کلانترهرمزی- کنگرلو- دکتر زعفران‌لو- دکتر جعفری- صدری‌کیوان- بانو نفیسی- مهندس کیا- طالب‌زاده رودسری- قلعه‌جوقی- مهندس ریاضی- مهندس ریاحی- متولی‌باشی- دکتر مهدی‌زاده- پورادبی- بهادری- قاسم مرادی- جهانگیری- فهیمی- جهان‌شاهی- دکتر بقایی‌یزدی- مهندس برومند- مهندس گمانکر- پزشکی- باغمیشه- میرهادی- کیهان یغمایی- دکتر سامی‌راد- دکتر آموزگار- ناروئی- مهندس زنجان‌چی- حیدرعلی صائب- عبدالحسین طباطبایی- رجایی- دکتر صالحی- بالاخانلو- دکتر کیان- مهندس صائبی- مهندس معینی- ملک‌زاده آملی- سلیمانی- دکتر سعید- مجد- کمال‌وند- غلام نیاکان- پرویزی- اوزار- روستا- دکتر امامی- مهندس اسدی‌سمیع- دکتر رضوانی- دکتر اسفندیاری- مهندس جلالی‌نوری- موسوی- دکتر معتمدوزیری- مصطفوی نائینی- صفی‌پور- دکتر رشتی- فخرطباطبایی- اهری- مهرزاد- دکتر حسینی- مهندس مالک- مهندس معینی‌زند.
(آراء مأخوذه شماره شد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید):
آراء موافق- ۱۱۴ رأی.
آراء سفید (به علامت امتناع) - ۲۱ رأی.
آراء مخالف- ۱۸ رأی.
رئیس- لایحه با ۱۱۴ رأی موافق تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
موافقین- آقایان: دکتر کلالی- مهندس کمانگر- دکتر حکیم‌شوشتری- علی مرادی- ذبیحی سلطان احمدی- مهندس زرآور- بدرصالحیان- ملک‌زاده آملی- میرافضل- زرگرزاده- دکتر مهدی‌زاده- جهان‌شاهی- دکتر کیان- قاسم مرادی- مهندس پروشانی- دکتر امین- دیهیم- پزشکی- سلیمانی- بانو جهانبانی- مهندس انصاری- ارسنجانی- پژند- اوزار- مهندس ریاحی- سرتیپ حکیمیان- کورس- اولیاء- ادیب‌سمیعی- صائب- توسلی- مهندس ارفع- امینی‌خراجی- هیراد- روحانی- دکتر ضیائی- دکتر رهنوردی- بانو تربیت- مهندس عدلی - رهبر- مرتضوی- مبارکی- پروین- ختایی قلعه‌جوقی- مهندس برومند- مهندس جلالی- محسنی‌مهر- دکتر اعتمادی- سعید وزیری- مهندس صدقیانی- دکتر یزدان‌پناه- یعقوب تهرانی- مهندس عطایی- صائبی- فهیمی- کیوان- امیر احمدی- البرزی- مهندس معینی- رائی باغمیشه- دکتر نجیمی- مهندس کیا- دکتر بقایی‌یزدی- دکتر زعفران‌لو- نارویی- مهندس اسدی‌سمیع- روستا- مجد- متولی‌باشی- حکمت‌یزدی- پورادبی- حق‌شناس- دکتر عدل طباطبایی- دکتر رضوانی- دکتر امامی‌خوئی- موسوی- دکتر معتمدوزیری- دکتر رشتی- صفی‌پور- کمال‌وند- دکتر الموتی- نوربخش- دکتر مدنی- دکتر عدل- دکتر موثقی- مهندس آصفی- ثامنی- شفیعی‌پور کرمانی- مهندس آراسته- سیفی- شاخوئی- کسرایی- لفوطی- مهندس بهبودی- مهندس صائبی- اقبالی- مهندس زنجان‌چی- اهری- دکتر حاتم- دکتر سعید- مهرزاد- دکتر صالحی- دکتر صاحب‌قلم- دکتر یگانگی- بهادری- مهندس ریاضی- رضوی- زند- غلام نیاکان- کنگرلو- احتشامی- قراچورلو- مهندس مالک- نصیری- مهندس معینی‌زند- مهندس جلالی‌نوری.
مخالفین- آقایان: ظفر- ساگینیان- دکتر حکمت- طهماسبی- رجایی- موقر- امام مردوخ- دکتر حسینی- دکتر رمضانی- دکتر جعفری- دکتر پورهاشمی- دکتر اسفندیاری- دکتر اسدی- صادق احمدی- رامبد- فخرطباطبایی- مهندس والا- بانو نفیسی.
ممتنعین- آقایان: آموزگار- بالاخانلو- بوشهری- پاینده- پرویزی- جاوید- جهانگیری- زهتاب‌فرد- دکتر سامی‌راد- شیخ‌الاسلامی- سرتیپ‌پور- کبیری- طالب‌زاده- طباطبایی- قراگوزلو-کلانترهرمزی- کیهان یغمایی- مافی-
مصطفوی- موسوی‌ماکویی- میرهادی- سرلشکر نکوزاد.
رئیس- آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- بنده وظیفه خود می‌دانم از رأی اعتمادی که مجلس محترم شورای ملی با ابراز اعتماد به دولت دادند تشکر کنم و بنده تأکید می‌کنم از این لایحه به نفع مملکت و در راه توسعه اقتصادی و پیشرفت زندگی مردم استفاده شود و از رأیی که نمایندگان محترم دادند برای اعتلای مملکت استفاده شود (احسنت).
۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت اقتصاد
رئیس- آقای دکتر ضیائی بفرمایید.
دکتر ضیائی (معاون وزارت اقتصاد)- با اجازه مقام محترم ریاست به طوری که نمایندگان محترم اطلاع دارند مؤسسه استاندارد ایران به بعضی از صنایع کمک‌هایی می‌کند و در مورد بعضی از کالاها که استاندارد شدند باید مؤسسه استاندارد خدماتی انجام بدهد پیشنهاد شده است یک ماده‌ای به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد ایران اضافه شود و بنده لایحه مربوط را برای تصویب تقدیم می‌نمایم.
رئیس- به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود:
۶- تقدیم دوفقره لایحه و یک فقره صورت ریز دیون به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
رئیس- آقای قوام‌صدری بفرمایید.
قوام‌صدری (معاون وزارت دارایی)- با اجازه مقام محترم ریاست ماده واحدهای است برای کسب اجازه واگذاری یک باب عمارت جهت ایجاد بیمارستان برای آسیب‌دیدگان از سوختگی. قطعه زمینی است در کنار بیمارستان هدایت در خیابان سعدی یعنی در کوچه بین خیابان سعدی و خیابان لاله‌زار که بنا به پیشنهاد شرکت ملی نفت تحصیل اجازه شده است به بیمارستان جمعیت حمایت آسیب‌دیدگان از سوختگی اختصاص داده شود لایحه را برای تصویب تقدیم می‌نماید.
رئیس- به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
قوام‌صدری- به طوری که استحضار دارند برای نشستن طیارات خارج در فرودگاه‌های کشور عوارضی وجود دارد که به موجب آئین‌نامه خاصی وصول می‌شود با وضع فعلی فرودگاه‌های ما و عوارضی که در سایر کشورها وصول می‌شود در حال این عوارض متناسب نیست ماده واحدهای در این مورد تقدیم می‌شود برای کسب اجازه که این عوارض با نظر وزارت راه و وزارت دارایی تهیه و تنظیم و پس از تصویب به مرحله اجرا گذارده شود تقدیم و استدعای تصویب دارد.
رئیس- به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
قوام‌صدری- یک فقره هم تقاضای تصویب دیون سال ۱۳۴۵ است که طبق آئین‌نامه بایستی در کمیسیون بودجه مورد رسیدگی قرار بگیرد تقدیم مقام ریاست می‌شود که برای رسیدگی به کمیسیون بودجه ارجاع بفرمایند (مهندس جلالی- مربوط به کدام مؤسسه است) مربوط به مؤسسه اصلاح بذر و نهال است راجع به طلب هفت ماهه سال ۱۳۳۹ مهندسین.
رئیس- به کمیسیون بودجه فرستاده می‌شود.
۷- شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا
رئیس- شور اول گزارش راجع به اصلاح ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش شور اول از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور در جلسه ۲ خردادماه ۱۳۴۵ با حضور آقای سراج‌حجازی معاون پارلمانی وزارت کشور لایحه شماره ۱۰۵۵۲-۲۵/۱/۱۳۴۵ دولت راجع به اصلاح ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا را که به شماره ۱۸۰۰ چاپ گردیده مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
لایحه مربوط به اصلاح ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا
ماده واحده- ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا مصوب اردیبهشت‌ماه ۱۳۲۸ به شرح زیر اصلاح می‌شود:
ماده ۲۹ (اصلاحی)- مدت عضویت مجلس سنا خواه برای اعضایی که از طرف شاهنشاه معین می‌شوند و خواه برای آنهایی که از طرف ملت انتخاب می‌گردند چهار سال است مقررات این ماده در مورد دوره فعلی مجلس سنا رعایت می‌شود.
مخبر کمیسیون کشور- مصطفوی
رئیس- کلیات لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهار نشد) به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایانی که موافق هستند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست عظمای مجلس شورای ملی
با احترام پیشنهاد می‌نماید. لایحه مربوط به اصلاح ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا به طریق زیر اصلاح شود:
ماده واحده- ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا مصوب اردیبهشت‌ماه ۱۳۲۸ نسخ و ماده زیر به جای آن تصویب می‌شود.
ماده ۲۹- مدت عضویت مجلس سنا خواه برای اعضایی که از جانب شاهنشاه معین می‌شوند خواه برای آنهایی که از طرف ملت انتخاب می‌کردند چهار سال است مقررات این ماده در مورد دوره فعلی مجلس سنا نیز لازم‌الرعایه است. انتخابات مجلس سنا در هر دوره تقنینیه هم‌زمان با انتخابات مجلس شورای ملی باید انجام شود.
تبصره- هر گونه مواد و مقررات که مغایر با مفاد این ماده باشد از تاریخ تصویب این قانون ملغی است.
با تقدیم احترامات - سرتیپ‌پور
ریاست محترم مجلس شورای ملی
در لایحه شماره ۱۸۵۷ مربوط به اصلاح ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا پیشنهاد می‌نماید ماده واحده به شرح زیر اصلاح گردد:
ماده ۲۹ (اصلاحی)- مدت عضویت مجلس سنا خواه برای اعضایی که از طرف شاهنشاه معین می‌شوند و خواه برای آنهایی که از طرف ملت انتخاب می‌گردند چهار سال شمسی است و انتخابات مجلس مزبور هم‌زمان با انتخابات مجلس شورای ملی در یک روز انجام و خاتمه خواهد پذیرفت.
تبصره- مقررات ماده اصلاحی فوق در مورد دوره فعلی مجلس سنا نیز لازم‌الرعایه می‌باشد.
با تقدیم احترام- ادیب‌سمیعی
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم ماده ۲۹ به صورت زیر اصلاح شود.
۲۹ (اصلاحی)- مدت عضویت مجلس سنا چهار سال است. مقررات این ماده در مورد دوره فعلی مجلس سنا نیز لازم‌الرعایه است. دکتر اسفندیاری
رئیس- لایحه و پیشنهادها برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
دستور جلسه ۲۷۰
روز یکشنبه ۸/۳/۴۵
۱- سؤال آقای نیری از وزارت دارایی.
۲- گزارش یک فوریتی راجع به اجازه ترمیم فوق‌العاده ثابت ارزی مأمورین خارج از کشور وزارت خارجه.
شماره چاپ ۱۸۶۰
۳- گزارش شور اول راجع به اجازه خرید و فروش و سایر اشیاء تزئینی مورد نیاز نمایندگی‌های سیاسی شاهنشاهی خارج از کشور.
شماره چاپ ۱۸۶۱
۴- گزارش شور دوم راجع به تأسیس و توسعه صندوق کشاورزی ایران.
شماره چاپ ۱۸۶۲
۵- گزارش کمیسیون بودجه راجع به متمم بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور.
شماره چاپ ۱۸۶۳
رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز یکشنبه خواهد بود.
(۱۵ دقیقه بعدازظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی