مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۱۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۱۲
مذاکرات روز پنجشنبه ۱۵ جمادی الاولی ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز سه شنبه ۱۳ را آقا سید محمدتقی قرائت کردند.
حاج محمد تقی استرآبادی – امروز صبح از استرآباد تلگرافی کرده‌اند ملاحظه شود جوابی که لازم است داده شود.
رئیس- اینگونه تلگرافات باید قبل از وقت ملاحظه شود.
حسام الاسلام – از راپورتهای صحیح که رسیده معلوم می‌شود که جیش مخالف از جناب حاجی خمامی دعوت کرده‌اند و ایشان قبول نکرده امتناع ورزیده‌اند بنده از قول خود و سی کرور خلق از عدالت‌پرستی و انصاف حقیقی ایشان اظهار تشکر وامتنان می‌نمایم (سایرین هم اظهار تشکر نمودند).
وکیل التجار- آنروز هم بنده حضور مبارک آقا سید عبدالله مجتهد عرض کردم که اهالی گیلان وجود مقدس آقای حاج خمامی را خیلی مغتنم و محترم میدانند و حکایت حرکت ایشان صحبت ولایتی بود در همراهی با مجلس همه قسم حاضرند.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – بزرگی مقام ایشان را همه اهل ایران میدانند و از اول هم کمال مساعدت وهمراهی را داشتند خوب است در این موقع بمجلس تشریف بیاورند و رفع پاره شبهات بشود.
آقا شیخ عبدالکریم – عقیده بنده اینست که پس از تشرف باین مجلس همه قسم همراهی با این اساس کرده باشم و نبودم مثل پاره اشخاص که بعضی ملاحظات را رعایت کنم ولی بعداز تشرف باین مجلس بین‌المحظورین ماندم چه پاره از عارضین عارف بتکالیف و وظایف وکیل نیستند و نمیدانند که وظیفه وکیل رعایت حقوق تمام مملکت است که میگویند چرا با ما همراهی نمی‌کنید واز آنطرف هم مشیرالممالک همچو می‌پندارد که من از متظلمین رعایت می‌کنم و بهمین جهة مرا به تلگرافخانه انگلیس خواستند و گفتند در یزد آشوب است من تلگراف کردم انشاءالله ریشه فساد کنده خواهد شد و مراد قانون بود که از وضع آن ریشه فساد کنده خواهد شد ولی بر آنها اشتباه شده مجددا تلگراف کردند ما عزل مشیرالممالک را می‌خواهیم مجددا تلگراف کردیم که از مشیر آسوده خواهید شد این تلگراف بملاحظه رفع انقلاب مملکتی بود حال از قراری که شنیده‌ایم از طرف مشیرالممالک اطلاع داده شده که مالیات نمی‌دهند ولی از خود رعایا تلگراف رسیده است که ما در دادن مالیات بهیچوجه امتناع نداریم و کمال مساعدت را داریم حالیه عموما مضطرب هستند و جواب می‌خواهند بنده جواب دادم که علت تاخیر از طرف خود شما است که از طرفی تشکر می‌کنید و از طرفی متظلمید باری مقصود از این اظهارات این بود که همه بدانند که حرفی بیجا نزده‌ام این را عرض می‌کنم که بدانند وظیفه مجلس شورای ملی وضع احکام نیست زیرا که شارع مقدس تمام را در موقع خود وضع فرموده فقط باید در جزئیات و تطبیق آن با احکام کلیه گفتگو شود.
آقا شیخ حسین – سابقا که این حضرات در اینجا متظلم بودند بنده باتفاق چند نفر دیگر از وکلا رفتیم و یک یک را استنطاق کردیم چنانچه اهل این مجلس بنده را متدین و معتقد بدین اسلام میدانند عقیده بنده ین است که اینها مظلوم واقع شده‌اند مشیرالممالک باید متصدی امر مالیات امسال نشود.
حاج سید اسمعیل- در اینکه مشیرالممالک ظالم و متعدی است حرفی نیست در انجمن اصفهان هم متشکی شده بودند.
آقا سدی حسین – دیروز در خصوص مرض آبله و جلوگیری از مفاسد آن گفتگو شد در صورتیکه مرض آبله یک نفر را می‌کشد ولی وزارت جنگ ضررش از آبله زیادتر است زیرا که او در هر آن زیاده از هزار نفر را بهلاکت یرساند زیرا که قشون گرسنه بیحس می‌شوند و بکلی از میان می‌روند حالا بهر ترتیبی که هست باید ازاین مفسده جلوگری کرد ما شنیده‌ایم که هشتادهزار قشون داریم و حال آنکه هر گاه در صدد تحقیق براییم هشتاد نفر تحت السلاح نداریم هر گاه دقت کنیم امروز هیچ امری مهمتر از اصلاح اداره قشون نیست واصلاح این اداره ممکن خواهد شد جز بعزل وزیر جنگ حلیه و نصب وزیر جنگی که جداً در صد صلاح ورفع مفاسد باشد.
سید الحکما- وکیل من حیث وکالت در هر موضوعی از موضوعات که باعث ضعف مملکت شده باشد باید گفتگو نماید و رفع کند عقلای مملکت را بمثابه پیکری میدانند که دارای قوای اربعه است و هر آنگاه قوای او بتدریج از میان برود بالاخره مضمحل و معدوم خواهد شد پس باید دارای قوه بوده باشد که بدان قوه رفع موانع و دفع پیش آمد امراض را از خو بنماید و در پیکر مملکت از آن قوه دافعه تعبیر می‌شود بقوه قشونی که مانع باشد از مراتب مفاسد در بطون آن و هر گاه این قوه در مملکت تحلیل رود و سست شود ناچار باید در صدد تقویت آن قوه برآمد در این حال که این قوه در مملکت ما بنهایت ضعیف بلکه در شرف اضمحلال است چاره منحصر است که تعیین وزیر جنگی بشود که از روی خبرت و بصیرت باشد.
بحرالعلوم کرمانی- کاغذی حاضر است که از کرمان نوشته‌اند که:
- نایب السلطنه سه هزار تومان از آصف گرفته و او را لشکر نویس کرده قشون سرحد آنجا با هفت من و نیم ذرت گذران می‌کند و آن را هم این اوقات نمی‌دهند.
حسام الاسلام – شبهه نیست که حفظ سرحدات و انتظام داخله با قشون است و باین ترتیب که حالیه هست مراتب نخواهد شد.
آقا میرزا محمود خوانساری- خدا میداند از روی غرض نیست از این که وزیر جنگ این وزارت خانه را شبیه بمغازه منصب فروشی کرده کاری نداریم دویست و شصت هزار تومان هم پول گرفته و در عوض تومانی چهارهزار قبض بگیرد و عوض مواجب وزیر لشکر داده شود با این هم کاری نداریم ولی یک عرصی می‌نمایم که وزیر جنگی که راضی شود سرباز برود حمالی بکند آن وزیر جنگ بدرد مملکت نمی‌خورد وزیر عدلیه یک وزیر است می‌گوید من مسئول ملت هستم و باید بدانیم که بهتر از این عدلیه دراین مملکت نداشته‌ایم.
حضرت والا نایب السلطنه از مستاجر خود به هزار تومان نوشته گرفته، آمده مستاجر بعدلیه عراض شد آقای نایب السلطنه خوششان نیامد که حالا این شخص باین ترتیب در صحت کار خودش دقت دارد می‌خواهند او را بترتیبی از اینجا دور کنند و به آذربایجان بفرستند و وضع این یک اداره را هم مثل سایر ادارات مختل بگذارند مجلس باید مسبوق باشد و بداند ترتیب چیست تا کی ملاحظه تا کی صبر باید کرد پریروز هم حضرت والا بحضراتی که در شاهزاده عبدالعظیم هستند پیغام داده که ارباب تیول را هم با خودتان همراه کنید.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – چند روز مذاکره شد قرار شد قانونی ترتیب داده شود واز قرار معلوم استعفا دادند حالا باز این گفتگوها در میان است.
رئیس التجار – مطلبی است می‌خواهم عرض کنم که معلوم شود وزارت جنگ چه قدر غفلت دارد سردار افخم جیره داشته که مسعر بوده و پول میگرفته و مدتی هم در مجلس مذاکره بود که تسعیر شود معلوم شده که در بیست روز قبل دو دستخط صادرشده که عین جنس را بگیرد وزیر مالیه هم لابد قبول کرده و شرط نموده که بر حسب تصویب مجلس باید باشد.
ثقة السلطنه – پاره اظهارات که در باب وزارت جنگ می‌شود از روی تحریک است.
آقا شیخ حسین – اولا کسی حق ندارد علنا بوکلا بگوید محرک دارید و ثانیا ما می‌توانیم ثابت نماییم که این وزارت جنگ امروز بدرد ما نمی‌خورد.
آقا سید محمدتقی – هر کس نسبت می‌دهد وکیل محرک دارد باید ثابت کند.
آقا میرزا فضلعلی آقا – آقا میرزا محمود تأسف می‌خورد که سرباز حمالی می‌رود بنده بالاتر از آن را بگویم که اجرت حمالی را هم از برای او نمی‌گذارند این سرباز بیچاره را که بقراولی می‌گذارند و همه نوع ذلت را قبول می‌کند باز هم از آن بیچاره ده تومان پانزده تومان می‌گیرند.
وکیل التجار – هر ذی شعوری و صاحب حسی میداند وقتی که آفتاب طلوع کرد هر ذی ذوحی یک حرکتی می‌کند از روزی که آفتاب تمدن در ایران تایید هر کسی باندازه خودش یک اقدام و حرکتی کرد ولی از این وجود حرکتی ظاهر نشد و بهیچوجه در صدد ترتیبی برنیامد.
حاج شیخ محمود- بنده از زمانی که بدین مجلس مقدس وارد شده‌ام کمتر صحبت کرده‌ام و بیشتر سیر در حالت مردم می‌کنم حالا عرض می‌کنم در این مدت از هر کس اظهار شکایت و نارضامندی شد لااقل چهار نفر مخالف بودند ولی از وزیر جنگ احدی از احاد را ندیدم که رضایت داشته باشد.
آقا شیخ یوسف- حقوق افراد عسکریه از سایر حقوق بالاتر و شرافت آنها بر سایر طبقات مقدمتر با وجود این در این مملکت این طایفه از تمام طوایف اذل واخف هستند خاصه سربازهایی که در سرحدات هستند که تمام بکثافت کشی اشتغال دارند و همچنین سربازهایی که در پای تخت هستند هر کس حال عسکر دولت عثمانی را دیده باشد و حال آنکه وضع دولت عثمانی را با دول متمدنه امروزه مقایسه نمی‌توان کرد خواهد فهمید فلاکت قشون ایران تا چه اندازه است.
آقا میرزا علینقی – تاکنون هر یک از وکلا بر حسب وظیفه خود اظهار رأیی کردند بنده هم عرض می‌کنم حضرت والا اشرف هستند و باقتضای شرافت ایشان نبایست بیش از این مذاکره شود خوب است خودشان قبل از وقت استعفا بدهند و مطالب تمام شود.
آقا سید محمد جعفر- در اینکه وزارت جنگ نهایت ظلم را می‌کند حرفی نیست یک مسئله را خود بنده دیدم و او این است که در آباده جمعی سرباز با کمال ذلت از تعدیات وزیر جنگ شکایت داشتند.
آقا سید مهدی – ما هر یک از وزرا را دیدیم بیک اندازه اقدامی کرند من جمله وزارت داخله که قریب بیست روز است جدا در کار هستند و همچنین وزارت عدلیه و وزارت مالیه و از طرف حضرت والا تاکنون هیچ اقدامی نشده.
احسن الدوله – شما اهل طهران از ما بهتر میدانید که باعث شهید شدن ناصرالدین شاه کی شد از اینها گذشته ما امروز بوجود وزارت جنگی محتاجیم که کارکن و خاک خور بوده باشد ما نمیگوییم وزیر جنگ بد آدمی هستند ولی میگوییم بدرد ما نمی‌خورد.
آقا میرزا محمود- وکلا باید هر چه در اصلاح حال مملکت میدانند بگویند.
وثوق الدوله – گویا مذاکره در این مطلب تمام باشد از قراری که معلوم است اعتماد مجلس از ایشان سلب شده است باید استعفا بدهند گفته شد رأی بگیرند بعضی گفتند حاجت برای گرفتن نیست.
صدیق حضرت – در دارالشوری‌ها معمول است موقعی که وکلا عدم امنیت خودشان را از وزیری اظهار می‌کنند رأی گرفته می‌شود تا فهمیده شود که مخالف کیست و موافق کی ورقه رای منتظر شد قبول ۷۸ امتناع ۱ کبود ۱.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – در هیچ انجمنی از انجمنها و پارلمنتها دیده نشده است که وکلا و منتخبین در آراء یکی و متفق باشند بلکه کرارا شنیده شده است که مخالفتهای عمده ظاهر شده و در مقام معارضه و ضدیت برآمده‌اند ولی از آنجایی که این ضدیت و معارضه فقط در مجلس است و در خارج بهیچوجه اثری از آن ظاهر نیست بلکه در کمال خصوصیت و نهایت دوستی با هم سلوک می‌کنند از این رو اینگونه مخالفت باعث تاخیر یا اختلال کار نمی‌شود. حالا ما هم دراین مجلس قسم خوردیم که ما هواخواه ملت و دولت هستیم و بهیچوجه با قسم خود مخالفت نخواهیم کرد و نیات ما در این خصوص پاک و خالص خواهد بود در اینصورت اگر در موقعی پاره اظهارات جزئی در ماده مخالفت و مضادت مختصری می‌شود باید این نکته را ملتفت شود که بفرض و مرض نبوده واثری بر آن مترتب نیست و این مخالفتهای جزئی را مناط در امری نباید قرار داد نمی‌خواست خدا کارها انجام پذیرد و مفاسد اسلام گردد.
وثوق الدوله – صورت مخارج و مواجب اجزا که از وزارت عدلیه بکمیسیون مالیه راجع شده بود حاضر است. این صورت بر دو قسم است یکی مخارج اساسی از قبیل فرش و صندلی وغیره میزان آن ۲۹۲۷ تومان می‌شود و دیگر مخارج استمراری از قبیل مواجب اجزا و نهار رؤسا و مستخدمین از این خصوص در کمیسیون گفتگو شد که اغلب اشخاص دارای مواجب هستند باید ملاحظه شود بعد از اصلاح بودجه ترتیب آن صحیح خواهد شد در خصوص مخارج نهار و مواجب پیشخدمت و سرباز و قزاق قرار شد آنچه تاکنون مخارج شده قبول شود. ولی بعد از این از قرار ماهی یکهزار و یکصد تومان حساب شود و معلوم است آنچه هم از بابت ده یک گرفته می‌شود باید از بابت همین حساب شود و یک صورت بنایی که آنهم باید بعد از برآورد معمار داده شود.
سیدالحکما- این سرباز و قزاق از دیوان حقوق دارند یاخیر؟
وثوق الدوله – بلی حقوق دارند ولی کافی نیست فعلا این ترتیب را کمیسیون رأی داده است لازم است در مجلس هم ارائه شود اگر کسی مخالف است اظهار نماید (همه گفتند ضرر ندارد).
احسن الدوله – خوب است بجهة این اسباب یک نشانی گذارده شود چون اغلب دیده شده است که فروخته شده عرض می‌شود.
صدیق حضرت – دو لایحه است راجع بوزارت عدلیه قرائت می‌شود (قرائت شد):
- اگر خیانت یک نفر از مستخدمین دولت نسبت بملت ثابت شود بکلی از شئونات دولتی خلع خواهد شد.
رئیس- این لایحه را حسب المعمول پانزده نفر از وکلا نوشته و بمجلس اظهار داشته‌اند و حال رد و قبول آن در عهده مجلس است.
وثوق الدوله – چون این لایحه قانونی است باید سه دفعه قرائت شود حال باید بهر یک از وکلا یک نسخه داده شود که ملاحظه نمایند بعد از دفعه سیم قرائت و تصویب شود.
اسدالله میرزا – این لفظ خیانت مجمل است باید در قانون مراتب مجازات خیانتها معین شود.
صدیق حضرت – خیانت خیانت است فرقی نمی‌کند هر کس خیانت کند لایق خدمت نیست.
رئیس- در این لایحه نوشته علاوه از مجازاتی که قانون معین نماید و از این عبارت معلوم می‌شود که درجات خیانت و مجازات آن معین خواد شد اما خیانت بهر درجه که باشد دیگر مرتکب آن قابل خدمت نیست.
اسدالله میرزا- چون گفتگو از وزارت عدلیه شد فعلا ما مشغول تصحیح دستورالعمل حکام هستیم و میدانید در هر صفحه آن چند تا راجع بعدلیه می‌شود پس خوب است مقررفرمایید قوانین عدلیه را هم مرتب نمایند که این دو دستورالعمل یکمرتبه فرستاده شود و نتیجه نبخشد.
وثوق الدوله – عقیده من هم این است که باید هر چه زودتر کمیسیونی تشکیل شود که قوانین عدلیه در آن تنقیح کرد خیلی لازم است.
احسن الدوله – خوب است دو مسئله تمبر عرایض رأی گرفته شود که قانونی شود.
رئیس- چون محل دقت نظر است باز مذاکره شود آنوقت رأی گرفته شود.
آقا سید عبدالله مجتهد- چه مرجعی از برای وضع این تمبر تصور کرده‌اید.
احسن الدوله – محلی که مخارج جواب فرستادن اجزایی که از برای این کار از قبیل فراش و غیره لازم است معین شود.
آقا سید عبدالله مجتهد- بهتر از این برای این مخارج محل دیگری پیدا کنید.
آقا سید حسن تقی زاده – مسئله تمبر که در اینجا مذاکره می‌شود آیا برای این است که رأی گرفته شود یا برای اطلاع وکلا است.
رئیس- برای این است که تصویب شود.
آقا سید حسن تقی زاده – پس چرا قبل از وقت بموقع اجرا گذاشتید.
مستشارالدوله – این مطلبی را که حضرت حجة الاسلام فرمودید مطلب مهمی است لازم است که این مطلب قبل از وقت مطرح مذاکره شود آنوقت بموقع اجرا گذارده شود.
سیدالحکما – این مملکت یک مخارجی دارد و آن مخارج را باید اهالی این مملکت بدهند مثلا کاغذی از سیستان می‌آید و راجع بوزارت داخله است فرستاده می‌شود و جوابی از وزارت داخله می‌رسد باید با یک کاغذ از طرف مجلس فرستاده شود این مخارج را کی می‌دهد این تمبر از برای این مصارف است.
آقا سید عبدالله مجتهد – در این مطلب حرفی نیست که مصارفی هست میگوییم که این محل از برای این مصارف صحیح نیست باید محل بهتری پیدا کرد.
رئیس- این مطلب مقدماتی بیش از این لازم دارد که باید لایحه نوشته شود و در اطاق دیگر مذاکره شود و تصویب کنند آنوقت باین مجلس بیاید
رقعه از طرف انجمن اتحادیه طلاب بمجلس مقدس رسیده که هیئت وکلا عظام روز یکشنبه هیجدهم برای فاتحه مرحوم آقا سید عبدالحمید و آقا سید حسین که در راه مشروطیت شهید شدند چون روز سال ایشان است مستدعی هستیم که تشریف آورد فاتحه ختم فرمایند
تمام وکلا تصدیق کرده قبول اجابت نمودند.