مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ بهمن ۱۳۴۴ نشست ۲۳۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۵ بهمن ۱۳۴۴ نشست ۲۳۳
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۲۳۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه (۵) بهمن ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۲- بیانات قبل از دستور آقای مهندس ارفع- بانو جهانبانی و آقایان: حق‌شناس- مهندس کسرایی- دکتر جعفری
۳- تصویب صورت‌جلسات ۱۵ و ۱۶ دی
۴- تقدیم اساسنامه تشکیلات جلب سیاحان به وسیله آقای دکتر یگانه وزیر مشاور
۵- تقدیم ده فقره اصلاح بودجه و صورت دیون و اضافه بودجه به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون راه راجع به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی و ابلاغ به دولت
۷- طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشور دایر به رد تصویب‌نامه‌های مربوط به ایجاد معابر جدید در تهران و ابلاغ به دولت
۸- طرح گزارش کمیسیون دارایی راجع به منتفی بودن تصویب‌نامه و پروتکل مربوط به تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان غرب و ارجاع مجدد به کمیسیون
۹- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت جنگ
۱۰- شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی
۱۱- اعلام وصول دو فقره لایحه قانونی اصلاحی از مجلس سنا
۱۲- بیانات بعد از دستور آقای تبریزی
۱۳- ختم جلسه
مجلس در ساعت نه و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان:
دکتر اسفندیاری- امینی خراجی- مهندس پرویز بهبودی- پورادبی- تبریزی- حبیبی- حق‌شناس- دکتر خطیبی- خواجه نوری- ذبیحی- زرگرزاده- سرتیپ‌پور- دکتر صاحب‌قلم- مهندس عطایی- دکتر مبین- مرتضوی- کیهان یغمایی- بانو نفیسی.
غائبین بی‌اجازه - آقایان:
حاذقی- دکتر حکیم شوشتری- روحانی- صائب.
غائبین مریض- آقایان:
دکتر پورهاشمی- رجایی- رهبر- مهندس مالک موقر- سرلشکر همایونی- بانو دکتر دولتشاهی.
۲- بیانات قبل از دستور آقای مهندس ارفع- بانو جهانبانی و آقایان: حق‌شناس -مهندس کسرایی- دکتر کسرایی
رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای مهندس ارفع تشریف بیاورید.
مهندس ارفع- بنده قبل از این که عرایضم را شروع کنم لازم می‌دانم عید سعید فطر را از طرف قاطبه ملت ایران و نمایندگان محترم به جامعه اسلامی تبریک و تهنیت عرض کنم و امیدوارم خداوند همه ما را موفق بدارد با رعایت تعالیم عالیه اسلامی حس برادری و همکاری را با اصولی که در شریعت اسلامی به آن اشاره شده به نحو احسن و اکمل در زندگانی خود رعایت کنیم و بتوانیم با این وسیله صلح را که آرزوی تمام ملل است حفظ نماییم (انشاءالله) نکته دوم باز تبریکی است به ملت ایران صورت‌جلسه روز ششم بهمن. این روز بزرگ تاریخی روزی است که در حقیقت باید گفت تاریخ کشور ما فصل نوینی با تمام معنی کلمه آغاز می‌کند در روز ششم بهمن با انقلاب شاه و مردم و با آرای عمومی مردم فصل تازه‌ای در تاریخ این کشور گشوده شد. برای بنده خیلی مشکل است که بتوانم در این فرصت بسیار کوتاهی که در دست است درباره مسایلی که به عنوان اصول شش‌گانه انقلاب در این مملکت نامیده شده و مبدأ تحولات بزرگ اجتماعی و اقتصادی این مملکت قرار گرفته در یک فرصت به این کوتاهی صحبت کنم و شاید حق بود رفقای دانشمند من با فصاحت و بلاغت کاملی که دارند در این زمینه صحبت می‌کردند ولی مأموریتی که از طرف فراکسیون به من داده شده و شاید بیانی که می‌شود زبان حال یعنی شاید نه و به طور یقین باید عرض کنم زبان حال کلیه رفقای مجلسی است (صحیح است) از این جهت بنده به خودم اجازه دادم که تا حد امکان به طور فشرده و فهرست‌وار اشاره‌ای به اهمیت انقلاب ششم بهمن بکنم. در میان اصول شش گانه شاید اصلی که مقدم بر سایر اصول مورد توجه قرار گرفت و بیش از سایر اصول توانست در این تحولات مؤثر واقع شود موضوع اصلاحات ارضی بود (صحیح است) البته از نظر شخصی بنده واقعاً مشکل است که بتوانم وجه تقدیمی بین اصلاحات ارضی یا تحصیل حقوق سیاسی زنان یا با سود کردن جامعه قایل شوم برای این که همه اینها یک فصل مشترک دارد و آن فصل مشترک منتهی می‌شود به آزادی فردی و آزادی اجتماعی و آزادی اقتصادی. کلمه آزادی همیشه با یک احترام خاصی در دنیا بیان شده و با یک احترام خاصی به آن نظر شده و همیشه منبع انقلابات در تمام جوامع بشری بوده، روزی که فرانسه انقلاب بزرگ و عظیم خودش را شروع کرد و روزی که آبراهام لینکلن آزادی بردگان را بیان کرد و تلاش‌های پیگیری که جامعه نسوان برای به دست آوردن آزادی و حقوق خودشان به کار بردند و حتی مقدم بر تمام اینها رسالت پیامبران و فرستادگان خدا همه در راه تحقق بخشیدن به این آرزوی بزرگ بشریت بود که بتواند بشر را از زیر یوغ بندگی نجات بدهند و بتوانند او را به شاه‌راه سعادت و ترقی برسانند ما اگر به اصول شش‌گانه انقلاب توجه کنیم می‌بینیم همان طور که شاهنشاه آریامهر بزرگ ما در نطق چند روز قبل خود در جامعه کلینیسین‌های تهران بیان فرمودند چهار اصل بزرگ در این اصول شش‌گانه رعایت شده اول این است که هر کشوری باید متکی به ابتکار خود و نبوغ خود باشد و طبعاً انقلابی که در ایران انجام گرفت متکی به نبوغ ایرانی و تشخیص ایرانی و صلاحی بود که رهبر بزرگ ایران برای رفاه وضع اجتماعی و اقتصادی این مملکت اتخاذ فرمودند (صحیح است) مسئله دوم این است که آزادی فردی رعایت شود مسئله سوم افراد بتواند در کارهای شخصی و اجتماعی به طور مؤثر شریک باشند و مسئله چهارم این است که عدالت اجتماعی گسترش پیدا کند (صحیح است) وقتی که ما به این اصول شش‌گانه توجه بکنیم به خصوص وقتی که سرفصل این انقلاب یعنی اصلاحات ارضی را در نظر می‌گیریم متوجه می‌شویم که در این انقلاب اولاً نحوه عمل نحوه‌ای است که در آن نبوغ ایرانی و تشخیص ایرانی دخالت داشته بدون این که بخواهیم رویه‌ای که در کشورهای دیگر مورد عمل قرار گرفته الگو قرار بدهیم یا تمایل به دستجات افراطی یا دسته‌جات مرتجع پیدا کنیم و
یا بخواهیم سرمشق و نمونه کار ما اقدامات و کارهای دیگران باشد بلکه مأخذ اساسی نبوغ و فکر ایرانی است و تجلی این نبوغ ناشی از شاهنشاه بزرگ ما است که باید گفت حقاً تمام عمر و جوانی خود را صرف خدمتگذاری به این کشور کردند (صحیح است) هر قدمی که به جلو برداشته‌ایم به راهنمایی و ارشاد حکیمانه و علاقه‌مندی شخص معظم‌له به پیشرفت و ترقی جامعه ایرانی بوده (صحیح است) اگر به تاریخچه اصلاحات ارضی توجه کنیم می‌بینیم که در اولین بار در هفتم بهمن ۱۳۲۹ بود که اعلیحضرت همایونی دستور تقسیم املاک شخصی خودشان را صادر فرمودند و مسئله‌ای که امروز به نظر جزء جریانات زندگی عادی این اجتماع شده در آن تاریخ یک اقدام متحورانه و خطیری بود که در خور مردان بزرگ است جناب آقای اسدالله علم نخست‌وزیر اسبق در یکی از سخنرانی‌هایی که در حزب مردم کردند اشاره به این مطلب نمودند که پس از این که این فرمان صادر شد من در کابینه رزم‌آرا وزیر بودم و روزی که این مسئله مطرح شد ایجاد یک تشویش و نگرانی عظیمی کردم بود و من شاید لازم باشد در اینجا عین بیانات آقای علم را برای توجه بیشتر نمایندگان به تاریخچه این مطلب بگویم ایشان می‌گویند:
«نخستین روزی که این فرمان صادر شد مشکلات غیر قابل تصور به وجود آمد محیط مجلسین در آن روز کاملاً زهرآگین شده بود دولت مرحوم رزم‌آرا که خودم عضو آن بودم تحت فشار قرار گرفته بود که از این اقدام شاید جلوگیری کند عده‌ای تهدید می‌کردند که انقلاب می‌شود وهمه چیز مملکت بر باد می‌رود می‌گفتند دیگر کدام زارع به حرف مالک گوش خواهد داد؟ دسته‌ای می‌گفتند شاه با مملکت بازی می‌کند اگر مالک از بین برود پشتیبان این کشور کدام طبقه متمتع خواهد بود. شای هم حق داشتند زیرا غیر از آنها متمتع نبود.
عناصر اخلال‌گر هم نهایت سوء‌استفاده را کرده و می‌گفتند شاه می‌خواهد املاک خودش را آب کند اما وقتی این تیرشان به سنگ خورد و مردم فهمیدند قیمتی که از فروش املاک شاه عاید می‌شود حتی از سهمیه‌ای که به عنوان سهم مالک به دست می‌آمده کمتر است کار را یکسره کرده خیالی راحت‌تر و وقیحانه‌ترگفتند شاه هم از خود ماست منظورش اخلالگری در کار این مملکت است یا به عبارت ساده‌تر شاه هم توده‌ای شده است.
اما شاهنشاه به تمام این هوچی‌گری‌ها با خونسردی پاسخ می‌دادند و می‌فرمودند: مخروط از نوک تیزش روی زمین نمی‌ایستد اگر این مملکت باید پایدار بماند لازم است بر طبقه متمتع افزوده شود تا اکثریت افراد که در قاعده مخروط قرار دارند استوار و پایدار باشند»
امروز بعد از قریب ۱۵ سال که از صدور اولین فرمان شاهنشاه دایر به تقسیم املاک شخصی می‌گذرد ما مواجه با یک وضع جدید و نوین در این مملکت هستیم که همه شاهد و ناظریم و می‌بینیم که وضع اقتصادی و اجتماعی و کشاورزی ما از کجا به کجا رسیده و چه افق روشن و آتیه امیدبخشی در جلوی ما است (انشاءالله) برای این که بیشتر به اهمیت مطلب پی ببریم شاید لازم باشد یک دورنمایی از وضع عمومی کشاورزان این مملکت را در نظر بگیریم کشاورزان ما که اکثریت افراد این مملکت را تشکیل می‌دادند غلامان و بردگان قرون وسطایی بودند که برای ارباب فعالیت می‌کردند اینها میزان محدودی زمین در اختیارشان بود، وسایل بهره‌برداری صحیح از این زمین‌ها را نداشتند حداقل محصول را به دست می‌آوردند و موقعیت اینها در روی اراضی مزرعی‌شان ثابت نبود و معلوم نبود که زارعی که امروز دارد روی این زمین جان می‌کند آیا فردا هم می‌تواند کار بکند یا نه کافی بود تمایل مالک این افراد را که اکثریت مملکت را تشکیل می‌دهند از زمین خودشان بیرون براند و اینها را به آوارگی و بیچارگی بکشاند اینها مردمانی نبودند که بتوانند محصولی که با این همه زحمت به دست می‌آوردند نگه دارند و به موقع خود به فروش برسانند یک عده سودجو به اسم سلف خر در دهات زالوصفت به جان کشاورزان می‌افتادند طبعاً یک چنین فردی که نه اراده شخصی داشت نه قدرت مالی داشت نمی‌توانست در سرنوشت خودش سهیم و شریک باشد و همان طوری که همه آقایان مکرر ملاحظه کرده‌اید اینها به منزله یک ابزار کاری بودند در دست یک عده خاص و آن افراد هم گرچه در بین آنها یک اشخاص خداشناس وجود
داشت اما متأسفانه اکثریت را کسانی تشکیل می‌دادند که بویی از انسانیت نبرده بودند به هیچ‌وجه به زندگانی یک عده زارع بدبخت، یک عده مردم محروم توجه نداشتند بزرگ‌ترین قدمی که در این چند ساله اخیر در اثر اجرای قانون اصلاحات ارضی در این مملکت برداشته شده دو نتیجه بزرگ برای جامعه ایرانی داشت نتیجه اول و بالاتر از همه به نظر من که قابل توجه است این است که شخصیت به کشاورز ایرانی داد آزادی به کشاورز ایرانی داد کشاورز ایرانی دیگر آن برده و غلام قرون وسطایی نیست امروز در سرنوشت خودش مؤثر است می‌توانند تصمیم بگیرند می‌توانند آزادانه زندگی کنند و این پربهاترین نعمتی است که یک فرد یا جامعه می‌توانند داشته باشند این آزادی است که منبع تمام خوبی‌ها و سعادت‌های فردی است.
رئیس- آقای مهندس ارفع وقت شما تمام شد.
مهندس ارفع- بنده همان طور که عرض کردم خیلی متأسفم که این کوتاهی وقت به بنده مجال صحبت نمی‌دهد آنچه را که ضروری می‌دانم با اجازه مقام ریاست و رفقای خود اگر اجازه بدهند در پنج دقیقه به عرض همکاران می‌رسانم.
رئیس- خانم جهانبانی اجازه می‌دهید پنج دقیقه از وقت شما استفاده کنند.
بانو جهانبانی- خواهش می‌کنم مانعی ندارد.
رئیس- آقای مهندس ارفع بفرمایید.
مهندس ارفع- در این مملکت یک انقلاب پیش آمده ما نباید تنها بنشینیم و از این انقلاب مقدس فقط تحسین کنیم این برای یک اجتماع کافی نیست باید عملاً افراد این مملکت قدم به قدم در راه تحقق بخشیدن به این آرمان‌های بزرگ ملی و در راه به ثمر رساندن این انقلاب کوشا و ساعی باشند بنده فکر می‌کنم از زارع استفاده کرده تا دستگاه اداری ما تا کسانی که در رأس امور این کشور قرار گرفته‌اند باید این مفهوم را درک کنند که دنیای امروز ایران با دنیای گذشته ایران فرق دارد امروز باید در راهی قدم بگذاریم که ما را به هدف نزدیک‌تر کند و صبح که ار خواب بیدار می‌شویم هر کدام از ما باید وجدان کار و وجدان وظیفه‌شناسی خودمان را حاضر و ناظر قرار بدهیم و تقلا و تلاش کنیم و در دنباله این کار و به ثمر رساندن این انقلاب کوشا باشیم. نشستن و تعریف کردن به هیچ‌وجه گره‌ای از کار نمی‌گشاید شاهنشاه ما در آبان ۱۳۳۳ در موقعی که ایرانیان مقیم آمریکا را مخاطب قرار داده بودند و صحبت می‌کردند می‌فرمایند که «همه باید بدانیم که کار کردن ننگ نیست ارزش حقیقی هر کس بسته به کار اوست همه باید آستین‌ها را بالا زده و برای پیشرفت وضع مملکت خودمان کار کنیم» من فکر می‌کنم دستوری برای پیشرفت اجتماع ما بالاتر از این دستور نیست (صحیح است) و امیدوارم همان‌طور که آرزوی قلبی همه ما است بتوانیم در این راه توفیق پیدا کنیم در این مجلس بیست و یکم بنده باید بگویم نه تنها اکثریت بلکه تمام مجلس که پشتیبان این انقلاب و خواستار این انقلاب به حساب می‌آیند باید عملی انجام بدهند که این پاسداری را به نحو شایسته و بارزی نشان داده باشند بنده در اینجا بی‌مناسبت نمی‌دانم با کمال تأثری که از ابزار این مطلب دارم اشاره کنم به واقعه ناگواری که در سال گذشته در روز ششم بهمن برای یکی از سربازان این انقلاب اتفاق افتاد و درست به خاطر دارم سال گذشته در موقعی که عرایضی در اینجا به عرض آقایان می‌رساندم به قدری فکر من نگران بود و مشوش بودم از این جهت که مرحوم منصور در بیمارستان با وضع بدی به سر می‌برد و هنوز امیدی به زندگی و هستی او نبود و من با توجه به این مطلب با کمال تأثری که داشتم با کمال ناراحتی مطالبی به عرض آقایان می‌رساندم در هرحال این مرد که در همه حال افتخار خدمتگذاری را داشت افتخار دیگری بر او افزوده شد و آن این بود که شهادت او مقارن بود با روز ششم بهمن که این هردو در تاریخ انقلاب و از نظر پاسداری انقلاب واقعاً پربها و پرارزش است خداوند همه ما را موفق بدارد که همان طور آن مرد جوانی و زندگانی و حیات خودش را در راه خدمتگذاری این مملکت نثار کرد ما هم بتوانیم وظایف خود را به نحو احسن انجام بدهیم (انشاءالله) در خاتمه بنده ضروری می‌دانم و آقای وزیر کشاورزی تبریک بگویم تبریک من به وزارت کشاورزی از این
جهت است که انقلابی که در این مملکت انجام گرفت افتخار اجرای رکن بزرگ آن را وزارت کشاورزی داشت (صحیح است) و امروز خوشبختانه اصلاحات ارضی چنان با دقت و چنان با سرعت و چنان با کمال علاقه‌مندی در این مملکت پیشرفته و باز دارد به جلو می‌رود که ما واقعاً بی‌نیاز از هر گونه تعریفی می‌کند (صحیح است) چون نفس عمل خود حاکی از حسن کار و نحوه اجرای کار است (صحیح است) اگر در این میانه به زعم افرادی بدخواه ایران هستند و به زعم آن شب‌کورهایی که نمی‌توانند در مقابل پرتو آفتاب چشمان‌شان را باز کنند این پیشرفت‌ها و این انقلابات و این ترقیات خوشایند نیست گناه ملت ایران نیست ملت ایران راهی را در پیش گرفته و این راه را به یاری خداوند و با راهنمایی و هدایت شاهنشاه با کمال قدرت به انتها خواهد رساند و برای نسل‌های آینده کشوری آباد فراهم خواهد کرد و زندگی مرفهی ایجاد خواهد نمود (انشاءالله) بنده باز لازم می‌دانم در این موقع که رهبر عالیقدر ایران شاهنشاه آریامهر به سلامتی در سفر هستند و دل‌های پاک ایرانیان و احترام و علاقه قلبی ایرانیان بدرقه راه معظم‌له است در اینجا بگویم که خداوندا شاهنشاه معظم ما را برای هدایت این مملکت حفظ کن (انشاءالله) خدایا به این ناخدای بزرگ ما قدرت و سلامت عنایت فرما (انشاءالله) که بتواند سکان این کشتی را با کمال مردی همان طور که در طول سلطنت به دست گرفته بود به دست بگیرد و ما را به ساحل فلاح و رستگاری برساند (احسنت- احسنت).
رئیس- خانم جهانبانی بفرمایید.
بانو جهانبانی- با اجازه مقام ریاست و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی بنده نیز به نوبه خود عید سعید فطر را به عموم مسلمین جهان تبریک عرض می‌کنم با فرا رسیدن روز ششم بهمن ۱۳۴۴ سه سال از عمر انقلاب تاریخی و مقدس شاه و ملت گذشت و این پدیده بزرگ قرون و اعصار چهارمین سال پیدایش خود را آغاز می‌کند.
هر ملتی یک روز بزرگ و یک جشن ملی واقعی در تاریخ کشور خود دارد که بدان افتخار می‌کند و گرامی می‌دارد. در ایران جشن ملی ششم بهمن صورت‌جلسه قیام و انقلاب تاریخی شاه و مردم از بزرگ‌ترین جشن‌های ملی به شمار می‌رود، سه سال پیش یعنی در ششم بهمن هزار و سیصد و چهل و یک میلیون‌ها نفر از مردم اجتماع ما، زن و مرد، پیر و جوان، کارگر و کشاورز، پیشه‌ور و روشنفکر برای تحقق بخشیدن به انقلاب شاه و مردم و دگرگون ساختن اوضاع اجتماعی و اقتصادی گذشته و جواب مثبت دادن به ندای الهام‌بخش شاهنشاه آریامهر که اصول شش‌گانه انقلاب را پیشنهاد فرمودند به طرف صندوق‌های رأی شتافتند و با اکثریتی قاطع اصول شش‌گانه مقدسی را که همه می‌دانیم و کلمات آن را مانند کلمات مقدس به خاطر سپرده‌ایم تصویب کردند و به این وسیله زنجیرهای اسارت را از دست و پای میلیون‌ها نفر هم‌وطن خود باز کرده و تاجی از افتخار بر تارک تاریخ چندین هزار ساله ایران قرار دادند.
این انقلاب قدرت فئودالیسم را در مملکت ما در هم نوردید و رژیم پوسیده ارباب و رعیتی را از بیخ و بن برکند. اصلاح قانون انتخابات که بر اثر آن میلیون‌ها زن را در امور اجتماعی و سیاسی کشور خود دخالت داده و زنان مانند مترقی‌ترین بانوان ممالک دنیا وارد اجتماع شده و به حقوق حقه خود رسیدند خوب به خاطر دارم که در آن روز ششم بهمن چهل و یک از شدت خوشحالی و شعف پیش از طلوع آفتاب برخاستم و به سمت خیابان و محل صندوق‌های رأی رهسپار شدم کم کم به جمع ما افزوده شد خانم‌ها قیافه‌های امیدواری داشتند چشم‌ها درخشان، قیافه‌ها شاد، لبخندها برلب و دل‌ها آکنده از امید و سرور بود اینها زنان شهر ما بودند پیر و جوان به هر وسیله بود خود را به پای صندوق آرا رسانده بودند که به شش ماده اصلاحی شاه جوان بخت خود رأی بدهند قطره اشک شادی در گوشه چشم‌ها دیده می‌شد زنی در پای صندق این شعر را با صدای بلند خواند و دیگران برای او ابراز احساسات کردند.
ای زن اگر به جامعه راهی نداشتی جز نام زن بهر گناهی نداشتی
این بود از آن سبب که چو شاهنشه بزرگ در روزگار پشت و پناهی نداشتی
خلاصه زنان در آن روز تاریخی برای بزرگداشت
آزادی خود دست به تظاهرات پرشکوهی زدند در نتیجه این انقلاب تحول بزرگی در کشور عزیز ما به وقوع پیوست از جمله ما خواهران و شما برادران به مجلس انقلابی دوره ۲۱ را ه یافتیم و ما نیز پا به پای شما در کلیه امور مربوط جدیت کردیم امروز بانوان ایرانی افتخار دارند که در مجلس شورای ملی، در مجلس سنا، در مقام معاونت وزارتخانه در مقام مدیر کلی در مقام وکیل دادگستری، دبیر خوب آموزگار خوب، طبیب عالی‌مقام، پرستار عالیقدر و غیره و در کلیه شئون مملکتی پابه پای برادران خود قدم برداشته و مشغول خدمتگذاری به هموطنان عزیز می‌باشند و خوشبختانه امتحان بسیار خوبی داده و با لیاقت و ثبات عقیده و پشتکار و علاقه‌مندی موجبات تحسین برادران خود را فراهم نموده‌اند (صحیح است) برای زن ایرانی که این موهبت را در سایه ابتکار و خردمندی رهبر عالیقدر خود به دست آورده است سپاسی بالاتر از ابراز لیاقت و انجام کار خوب و سرعت پیشرفت امور به نظر نمی‌رسد در این مدت کوتاه که از عمر سیاسی زنان ایران می‌گذرد. زنان پیشرو عقیده دارند که باید طوری رفتار نمود که برای آیندگان راه روشن‌تر و سابقه درخشان‌تر و کارها سخل و آسان‌تر باشد و فراهم نمودن زمینه مساعد برای جوانان بستگی به وضع و روش امروزی ما دارد زنان را عقیده بر این است که یکی از راه‌های بزرگی را که باید بپیماییم راه مبارزه با بی‌سوادی است. سپاه دانش که بارقه اندیشه بلند شاهنشاه آریامهر است طی مدت کوتاه فعالیت خود ثابت کرده است که یکی از اصلی‌ترین و مؤثرترین و موفق‌ترین سازمان‌هایی است که به وجود آمده و سپاهیان دانش با نشان دادن صداقت و صلاحیت خود نه تنها رستاخیز عظیمی در برطرف کردن جهل و بی‌سوادی به پا کردند بلکه از نظر بالا بردن سطح فکر دهقانان کشور در کلیه مسایل زندگی نیز آنها را دستخوش تحول و پیشرفت فراوانی ساخته و با تمدن آشنا می‌سازند (صحیح است) در واقع پیروزی سپاهیان دانش نظر مردم دنیا را به سوی ما جلب کرد باید گفت شاهنشاه ایران در هر یک از مواد شش‌گانه چنان ابتکار بزرگی به خرج دادند که چشم جهانیان خیره شد. ایجاد سپاه دانش مانند ستاره درخشانی بر پیشانی این تحول عظیم می‌درخشد زنان ایرانی به خوبی دریافتند که یکی از نزدیک‌ترین طرق رسیدن به هدف مطلوب مبارزه با بی‌سوادی است و اکنون با هدایت والا حضرت شاهدخت اشرف پهلوی نیابت ریاست عالیه کمیته ملی جهانی پیکار با بی‌سوادی زنان ایرانی در راه مبارزه با بی‌سوادی خواهران خود قدم‌های مؤثری برداشته و مصمم هستند هر چه زودتر این دین ملی و مذهبی خود را ادا نموده و خواهران و برادران خود را در سراسر کشور با علم و دانش مجهز نموده و برای برطرف کردن مضرات جهل و بی‌سوادی از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کنند. این مشعلی است که ایران برافروخته است و مشعل‌دار آن شاهنشاه ایران است ایران همیشه مشعل‌دار تمدن جهان بوده است ولی پس از قرن‌ها بار دیگر هم مشعل‌دار تمدن جهان شد و نمایندگان ملل عالم به سرزمین ما آمدند تا با این شعله فروزان همه دنیا را از علم و دانش و سواد روشن و بهره‌مند نمایند.
امیدواریم مشعلی که به دست شهریار با عظمت ما افروخته شد زندگی همه انسان‌های کره زمین را بهتر و منورتر گرداند و ما هم موفق شویم در پرتو دانش به کلیه مشکلات خود فائق آییم.
از خدای بزرگ در آستانه چهارمین انقلاب مقدس شاه و ملت هم‌صدا با آزاد زنان و دهقانان و کارگران آزاد شده می‌خواهیم که وجود مقدس شاهنشاه آریامهر ما را در پناه خودش حفظ فرماید (انشاءالله) اکنون پایه‌های سلطنت و شاهنشاهی ایران بر قلوب مردم استوار است.
آن سفر کرده که صد قافله دل همره اوست هر کجا هست خدایا به سلامت دارش (احسنت)
رئیس- آقای حق‌شناس بفرمایید.
حق‌شناس- با کسب اجازه از مقام ریاست و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی- قبلاً لازم می‌دانم عید سعید فطر را که یکی از اعیاد مذهبی ما است به تمام مسلمین جهان خصوصاً به مسلمانان ایران تبریک عرض نموده دوام و بقا و سعادت خاندان جلیل سلطنت پهلوی و موفقیت شاهنشاه آریامهر را در راه انقلاب شاه و ملت آرزومندم (احسنت) فردا که روز ششم بهمن است خواستم چند کلمه‌ای راجع به بزرگداشت روز شش بهمن سال ۱۳۴۱ به حضور همکاران گرامی عرض نمایم. در اجتماع بزرگ عالم
بشریت ما نیست بدان بستگی داریم ترقیات و تحولات روزافزون ممالک ترقی جهان ملت‌هایی که در حال توسعه هستند حکم می‌کند که با گامی بلندتر و جنبش عظیم‌تر و تصمیمی راسخ‌تر به سوی پیشرفت و ترقی قدم بردارند و با فداکاری کلیه طبقات اجتماعی ننگ عقب‌ماندگی از دنیای متمدن کنونی را از دامان ملت خود بزدایند (صحیح است)- البته تحول هر جامعه زمانی منشأ اثر بوده و موجبات پیشرفت و ترقی را فراهم می‌آورد که همکاری و اتحاد فکری در کلیه طبقات جامعه برای نیل به هدف وجود داشته باشد تا زندگی بهتر و آسایش بیشتر برای آن ملت فراهم گردد.
در این زمینه ما ملت ایران به رهبری شاهنشاه آریا مهر از ششم بهمن ۱۳۴۱ تاکنون شاهد تحولات بزرگی در زمینه‌های اجتماعی فرهنگی و اقتصادی مملکت خود بوده‌ایم که به نام انقلاب شاه و ملت سهمی از تاریخ معاصر ایران را تشکیل داده و نسل جوان مملکت که گردش چرخ‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی فردای آینده به دست آنها اداره خواهد شد باید با روح آن آشنایی حاصل کرده و ثمرات و نتایج آن را تشخیص بدهند (صحیح است).
چون خود از طبقه‌ای برخاسته و افتخار نمایندگی به طبقه‌ای را دارا می‌باشم که از مزایای قوانین شش‌گانه انقلاب حسب‌الامر پدر تاجدار خود بیش از این سایر طبقات بهره‌مند بوده و در ثمر رساندن این جنبش عظیم ملی سهیم و شریک هستند بدیهی است که این طبقه شریف و زحمت‌کش کارگر در راه تحقق آمال و اهداف شاهنشاه آریامهر که در حقیقت برآورده شدن آرزوهای دیرینه ملت ایران است نهایت کوشش و فداکاری و جانبازی را نموده و با تأیید و تصویب و همراهی اکثریت قاطع ملت ایران انقلاب سفید شاه و ملت را در روز ششم بهمن تحقق بخشیده و به این ترتیب نام روز انقلاب مقدس را در دل‌ها پایدار و ابدی ساختند. سهیم کردن کارگران در منافع کارخانه‌ها و کارگاه‌ها نه تنها یک اقدام مفید و بزرگ اقتصادی است بلکه یک قدم ارزنده و مثبتی در راه حفظ و حمایت حقوق کارگر ایرانی است که به آرزوی دیرینه میهن‌پرستان جامع عمل پوشانید. باشد که ارتقای سطح زندگی کارگران و فعالیت‌های روزافزون آنان در پیشرفت اقتصادی و تولیدی مملکت مؤثر گردد تا نسل‌های آینده که همه فعالیت‌های امروزی ما به خاطر فردای آنان است از مواهب زندگی بهتر برخوردار گردند.
به نظر بنده بهترین تجلیل که می‌توان از روز ششم بهمن کرد همان درک مفهوم واقعی مواد و اصول شش‌گانه شاهنشاه آریامهر می‌باشد که تاکنون به تفصیل درباره ماهیت و اساس هر یک ازمواد آن بحث و گفتگوی زیاد شده و هر اندازه بیشتر در این‌باره سخن گفته شود حق مطلب ادا نخواهد شد. روز ششم بهمن امتیازات طبقاتی را از بین برد و نظام کهنه اجتماعی گذشته مملکت ایران را بر هم زد و راهی که دیگران صد ساله پیموده و رفتند یکشبه طی کرد. روز انقلاب ششم بهمن منشأ تحول عمیق در شئون مملکتی گردید رعیت سابق توسری‌خور با الغای رژیم ارباب رعیتی دهقان آزاد به بار آورد تا از حاصل دسترنج خود بدون آقا بالاسر برخوردار گردد خلاصه سایر طبقات هریک به نوبه خود به نحوی از تحقق یافتن لوایح شش‌گانه مستفیض و کسب حق می‌کنند ولی در این میان درخشان‌ترین اقدام شاهنشاه آریامهر همان آزادی بخشیدن به نصف ملت ایران یعنی آزادی طبقه زنان و دخالت دادن آنان در سرنوشت امور اجتماعی و معاشی و شرکت آنها در امور مملکتی و سیاسی و بالاخره هم‌ردیف کردن زنان مملکت در سطح و پایه مترقی‌ترین زنان دنیا است که جای بسی مباهات و سرافرازی است. بالاخره هر روزی که در این مملکت سپری می‌شود وسعت شکوه و عظمت سال روز انقلاب تاریخی ششم بهمن بیشتر نمایان و بر احساس و واقع‌بینی مردم این مرز و بوم با مشاهده اقدامات شایسته در مورد سپاه بهداشت، ترویج و آبادانی و ایجاد خانه انصاف که به فرمان شاهنشاه آریامهر به مواد آن افزوده و علاوه گردید و می‌توان لایحه نه‌گانه نامید. پایه‌های عظیم انقلاب شاه و ملت بر دوش فرد فرد ملت ایران استوار و محکم گشته و حقاً بایستی اذعان کرد انقلاب شاه و ملت در روز تاریخی ششم بهمن سال ۱۳۴۱ فصل نوین در تاریخ شش هزار ساله ایران گشوده و یکی از شگرف‌ترین حوادث حیات اجتماعی ایران محسوب می‌شود طبقات و دسته‌های با ارزش اجتماع ایران پا به پای همدیگر در تجلیل و بزرگداشت این انقلاب خاطره این روز تاریخی را در نظر جهانیان زنده و جاویدان خواهند کرد
در خاتمه عرایضم جا دارد صورت‌جلسه مسافرت شاهنشاه آریامهر به خارج از کشور همگی از درگاه ایزد متعال سلامتی و موفقیت شاهنشاه آریا مهر اسلام پناه را مسئلت نماییم (صحیح است- احسنت).
رئیس- آقای مهندس کسرایی بفرمایید.
مهندس کسرایی- بنده پیش از آغاز سخن لازم می‌دانم در این ساعاتی که مجلس شورای ملی پس از چند روز تعطیل زمستانی فعالیت خود را از سر گرفته است از طرف خود و کلیه همکاران محترم به وجود مبارک شاهنشاه آریامهر که برای معالجه به خارج از کشور مسافرت فرموده دعا نموده صحت و سلامت کامل معظم‌له را از درگاه ایزد متعال مسئلت نمایم یقین دارم دعای بیست و سه میلیون مردم ایران که بدرقه راه ایشان است موجب بهبود و صحت کامل شاهنشاه آریامهر خواهد شد و به لطف پروردگار توانا چشم ملت ایران هر چه زودتر از دیدار رهبر توانای خود روشن خواهد گردید.
همان طوری که عده‌ای از همکاران محترم بیان داشتند فردا مصادف با سال روز تاریخی انقلاب ششم بهمن است امروز سه سال از ششم بهمن ۱۳۴۱ می‌گذرد.
پس از آن که یکمین سال اجرای قانون اصلاحات ارضی به پایان رسید و اولین کنگره پرشکوه و با عظمت نمایندگان دهقانان و کشاورزان سراسر کشور در روز ۱۹ دی ماه ۱۳۴۱ تشکیل گردید صدای گرم و مصمم پیشوای بزرگ ملت ایران که مبشر ایجاد ایران نوین بود در فضای کنگره در حضور بالغ بر پنج هزار نفر به این نحو بیان شد.
«اصولی که من به عنوان پادشاه مملکت و رئیس قوای سه‌گانه به آرا عمومی می‌گذارم و بدون واسطه مستقیماً رأی مثبت ملت ایران را در استقرار آن تقاضا می‌کنم به شرح زیر است:
۱ـ الغای رژیم ارباب و رعیتی با تصویب اصلاحات ارضی ایران بر اساس لایحه اصلاحی قانون اصلاحات ارضی مصوب ۱۹ دی ماه ۱۳۴۰ و ملحقات آن.
۲- تصویب لایحه قانونی ملی کردن جنگل‌ها در سراسر کشور.
۳- تصویب لایحه قانونی فروش سهام کارخانجات دولتی به عنوان پشتوانه اصلاحات ارضی.
۴- تصویب لایحه قانونی سهیم کردن کارگران در منافع کارگاه‌های تولیدی و صنعتی.
۵- لایحه اصلاحی قانون انتخابات.
۶- لایحه ایجاد سپاه دانش به منظور تسهیل اجرای قانون تعلیمات عمومی و اجباری.
در آن روز بود که شالوده و اساس انقلاب سفید شاه و ملت بنیانگذاری شد و پس از هفده روز یعنی در روز ششم بهمن ۱۳۴۱ اصول شش‌گانه انقلابی شاهنشاه عظیم‌الشأن که به تصویب ملت ایران رسید پاسخ مثبتی بود که ملت ایران به ندای رهبر توانا و عالیقدر خود داد و بار دیگر ثابت نمود که علاقه و ایمان مردم ایران به شاهنشاه بزرگ خود واقعی و پیوندشان ناگسستنی است مهر شاه در قلب فرد فرد ملت ایران شیر اندرون شده و با جان به هدر شود (احسنت) همکاران عزیز اطلاع دارند که به ابتکار خردمندانه رهبر توانا و عالی قدر ما سه ستاره درخشان دیگر یعنی سپاه بهداشت، سپاه ترویج و آبادانی و تشکیل خانه‌های انصاف در آسمان ایران متجلی و با اصول شش‌گانه اضافه شد.
به برکت روز ششم بهمن است که این همه پیشرفت‌های سریع اقتصادی و اجتماعی در این سه ساله اخیر نصیب ملت ایران گردیده است هر روز بلکه هر لحظه‌ای که می‌گذرد اهمیت این روز فرخنده بیشتر برای فرد فرد ملت ایران آشکار می‌شود اگر چه درباره اثرات انقلاب روزششم بهمن که در شئون اجتماعی اقتصادی و سیاسی جامعه ایرانی گذارده سخنان بسیار گفته شده با وجود این هنوز یک‌صدم از نتایج درخشانی که از برکت این انقلاب عاید ملک و ملت شده و در آینده خواهد شد بازگو نشده است.
از هم اکنون آثار مطلوب آن به قدری روشن و محسوس است که حتی بدبین‌ترین افراد نیز نمی‌توانند نسبت به آن بی‌اعتنا باشند و بدون تردید تحولات عظیمی که در این روز تاریخی به وقوع پیوسته صفحه نوینی در تاریخ پرافتخار ملت کهنسال ایران گشوده شده است.
در مجله خواندنی‌ها مقاله‌ای خواندم به قلم آقای امیر عباس هویدا نخست‌وزیر ایران که از نشریه لوموند دیپلماتیک ترجمه شده بود و عنوان مقاله این بود «ایران در راهی که پیش گرفته است».
ایشان در آن مقاله به دو نکته اساسی تکیه کرده‌اند که در حقیقت یکی از مفیدترین و درخشان‌ترین نتایجی است که در اثر انقلاب سفید روز ششم بهمن نسیب ملت ایران گردیده است (صحیح است) و بنده پس از اشاره به این دو مطلب شواهد زنده دیگری هم برای اثبات آن به طور مختصر عرض خواهم کرد.
۱- «عدم رشد و توسعه در بادی امر زاییده یک نوع حالت روانی و یک نوع ادراک کهنه انسان‌ها از زندگی است و لذا برای راه انداختن ماشین پیشرفت نخستین گام باید ایجاد تغییر روحیه در انسان‌ها و اصلاح ساختمان دماغی و زایل ساختن رخوت دیرین آنان باشد».
۲- در جای دیگر می‌گوید «پیشرفت هر کشور در بادی امر منوط و مربوط به پیشرفت مردم آن کشور است».
بنده خوشوقتم که بگویم که تغییر روحیه و اصلاح ساختمان دماغی و زایل ساختن رخوت دیرین در افراد ملت به خصوص در دهات و روستاها تحقق یافته است بنده خودم این تغییر را برای العین در مردم دهات و روستاها در مسافرتی که اخیراً به اتفاق تیمسار سپهبد باتمانقلیچ استاندار خراسان به مناطق جنوبی خراسان نمودم مشاهده کردم بنده بیست و پنج سال با روستا و روستایی سروکار داشتم و کسانی هم که با دهات و روستانشین آشنایی دارند به طور قطع با بنده هم عقیده خواهند بود که افکار و عقاید و روحیه مردم نسبت به پیش از انقلاب به کلی تغییر کرده است در چهار و پنج سال پیش هر کس مریض می‌شد و یا گرفتاری پیدا می‌کرد به ملای ده مراجعه می‌کرد تا برایش دعا بنویسد و از جهت حل مشکلش به فالگیر متوسل می‌شد اعتقادی به دارو و درمان و بهداشت نداشت کمتر دهی پیدا می‌شد که مدرسه داشته باشد هر کس مختصر خواندن و نوشتن بلد بود میرزا و ملای ده بود ولی حالا به هر دهی که ما می‌رفتیم با آن که اقلب مدرسه داشتن سپاهی دانش بود سپاه بهداشت وجود داشت نه تنها به آنها قانع نبودند تقاضاهایی می‌کردند که اگر در گذشته چنین تقاضایی می‌شد متقاضی را مرتد و مهدورالدم می‌دانستند بنده دیدم که یکی از علمای خواف به اتفاق عده‌ای از ریش رسفیدان محل از استاندار تقاضا می‌کردند که برای آنها دبستان و دبیرستان دخترانه تأسیس نماید شکایت داشتند که در دهات‌شان معلم لیسانسیه ندارد از استاندار می‌خواستند که برای آنها قابله تحصیلکرده و دکتر جراح بفرستد تا زنان‌شان در موقع زایمان دچار ناراحتی نشوند تقاضای ساختن حمام دوش، تأمین آب لوله‌کشی می‌کردند بیش از یکصد ده که باز دید شد عموماً دارای همین افکار و همین روحیه بودند و به طور مسلم با اقدامات پیگیری که برای مبارزه با بی‌سوادی می‌شود و در نتیجه آن شعله فروزان علم و دانش با نفوذ سپاهیان انقلاب در دهات روز به روز فروزان‌تر و دامنه آموزش و پرورش وسیع‌تر می‌گردد افکار و ادراک کهنه انسان‌ها نیز به همان نسبت تغییر می‌یابد.
برای آن که از این تحول فکری افراد ملت که از عوامل مسلم و مؤثر پیشرفت کشور است به نحو مطلوبی برای ترقی و تعالی کشور بهره‌برداری شود باید زمینه جذب این تحولات فکری از طرف دستگاه‌های اجرایی نیز از هر لحاظ فراهم شود به عبارت دیگر در صورتی می‌توان از این موقعیت ممتاز و فرصت مناسب و افکار متجدد ترقی خواه استفاده کرد که تحرک و جنبشی بلکه به مراتب سریع‌تر و شدیدتر در سایر قوای فعال کشور نیز ایجاد شود و من یقین دارم با توجه و عنایات خاص شاهنشاه آریامهر و حسن نیت مجریان امر و مسئولان اداری مملکت به زودی زود تحقق خواهد یافت. (انشاءالله- احسنت) متشکرم که به عرایضم گوش دادید.
رئیس- آقای دکتر جعفری بفرمایید.
دکتر جعفری- اگر امروز مطالبی در مورد روز تاریخی و خجسته ششم بهمن عرض می‌کنم برای اطلاع ملت ایران نیست زیرا هر فرد ایرانی و هر طبقه از طبقات مختلف از اصلاحات انقلاب سفید شاه و مردم مطلع است و حقیقت را به خوبی می‌داند و به این انقلاب ثمر بخش و وجود عزیزی که مبتکر این انقلاب است مباحات می‌کند (صحیح است) هدف من بیان حقایقی انکارناپذیر است برای آنهایی که خارج از مرزهای ایران زندگی می‌کنند،
نظام گذشته باعث شده بود کارگران و بانوان از مزایای بسیاری محروم باشند و اکثریت ملت ایران یعنی دهقانان و روستانشینان را از بیدادگری‌ها به ستوه آورده و موجب شده بود که از علم و دانش بهره‌ای نگیرند و تا هنگام مرگ از طبیب و دارو اثری نبینند. شاهنشاه که شیفته آزادی و هدفش ترقی مملکت و رفاه و آسایش ملت است نمی‌توانست چون ناظری بی‌طرف بنشیند و این همه ناراحتی ملت را تحمل کند به عقیده شاه چهره ایران و ایرانی بایستی تغییر کند و این ممکن نبود مگر با انقلاب و به همین جهت شاه تصمیم به انقلاب گرفت. انقلاب اگر برای در دست گرفتن قدرت و امتیازات شخصی باشد فروان به چشم می‌خورد و ارزشی ندارد اما انقلاب ششم بهمن به دست شاهنشاه ما و به منظور تحصیل آزادی صورت گرفته است، شاهنشاه در این روز دست به اقدامی شگرف زدند اقدامی که فقط و فقط به خاطر ملت و برای آسایش و رفاه ملت و به منظور ساختن ایرانی آباد و سر بلند بود اقدامی که هیچ چیز جز صرفه و صلاح ملت در آن به چشم نمی‌خورد اقدامی به نفع ایران و ملت ایران سرمشقی برای سایر رهبران جهان. ای کاش بعضی از افرادی که بر ملتی حکومت می‌کنند به جای حادثه‌جویی و اخلالگری در کار دیگران و فدا کردن جان و مال ملت در راه اغراض شخصی از شاهنشاه ما سرمشق می‌گرفتند و به فکر ملت خود بودند آری شاه ما به فکر ملت است و چون رفاه ملت وجهه همت اوست خداوند متعال حافظ او است (احسنت).
هرآنکه جانب اهل وفا نگه دارد خداش در همه حال از بلا نگه دارد
در چنین روزی ملت ایران بار دیگر وفاداری خویش را نسبت به وجود عزیز شاهنشاه که شیفته آزادی و معتقد به اصل مساوات و برابری هستند به ثبوت رساند و با جان و دل به ندای شاهنشاه پاسخ مثبت داده و با اعتقاد و ایمان و کامل مواد شش‌گانه پیشنهادی شاهنشاه را تصویب و ابواب سعادت را به روی خود بازکرد. تصویب مواد پیشنهادی شاهنشاه فصلی افتخارآمیز در تاریخ ایران گشود و این انقلاب که انقلابی اصیل و با روحیه مردم و فرهنگ کهن ما سازگار بود پایه آن در دل‌ها استوار گشت و همه را به آینده درخشان و داشتن زندگی بهتر و ایرانی آبادتر امیدوار ساخت. این انقلاب مقدس که به حق تحولی در کلیه شئون اجتماعی و اقتصادی و سیاسی ما به وجود آورد سبب اعطلای مشروطیت واقعی نه صوری به ملت ایران گردید و مردم را تعیین سرنوشت خویش شریک و سهیم کرد فقط به این اکتفا نشد که به زارع زمین واگذار شود تا زندگی او بهبود یابد بلافاصله سپاهیان دانش چراغ علم و دانش‌زا در سر راهش قرار داد و سپاهیان بهداشت به هنگام درماندگی و مرض به کمکش شتافتند سپاهیان ترویج و آبادانی او را یاری کردند و خانه‌های انصاف مأمور حل و فصل دعوایش شدند، کارگران در سود کارخانجات شریک شدند و تعیین سرنوشت خود را به دست گرفتند، آنچه در اینجا به چشم می‌خورد و هر ترقی و پیشرفتی که نسیب ملت ایران شود مرهون ابتکار شاهنشاه آریامهر است شاهنشاهی که نه تنها ملت ایران به وجود او افتخار می‌کند بلکه در سراسر گیتی همه کسانی که عاشق انسانیت و جوانمردی و شیفته حقیقت و آزادگی باشند به او درود می‌فرستند مگر دیروز نبود که سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای در تجلیل از شاهنشاه ایران صادر و از امر مبارزه با بی‌سوادی به عنوان یک امر جهانی یاد کرد، همین ابتکارات شاهنشاه و فداکاری‌ها و اصالت رژیم ما است که ملت را فدایی او کرده است و امروز در رستاخیز چهارمین سال انقلاب با غرور و شادمانی از پیروزی‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی که به ابتکار شاهنشاه آریامهر نصیبش گردیده در پیشگاه او سوگند وفاداری یاد کرده و آمادگی خود را در جانبازی در راه شاهنشاه و میهن و فداکاری خویش را به جهت کسب پیروزی‌های درخشان‌تر اعلام می‌دارد، من در اینجا شخصاً و از طرف افراد حزب مردم به پیشگاه شاهنشاه آریامهر با انقلاب ابتکاری خویش مشروطیت واقعی به ملت ایران اعطا فرمودند سر تعظیم فرود می‌آورم و ضمن عرض تهنیت به حضور معظم‌له و ملت شریف ایران دوام سلطنت و سلامت شاهنشاه را از درگاه ایزد متعال درخواست و می‌گویم:
آن سفر کرده که صد قافله دل همره اوست هرکجا هست خدایا به سلامت دارش (احسنت)
۳- تصویب صورت جلسات ۱۵ و ۱۶ دی ماه
رئیس- صورت جلسه‌های شماره ۲۳۱ و ۲۳۲ مربوط به پانزدهم و شانزدهم دی ماه خدمت خانم‌ها و آقایان محترم توزیع شده است در این صورت جلسه‌ها نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه‌ها تصویب می‌شود. خانم تربیت فرمایشی داشتید؟
بانو تربیت- عریضه‌ای است از آموزگاران لیسانسه که تقاضا می‌کنند در قانون استخدام درباره اینها و دبیران لیسانسه تبعیضی قایل نشوند که آموزگاران لیسانسه هم همان زحمت را می‌کشند.
رئیس- آقای معتمدی.
معتمدی- بیست وهفت برگ درخواست تظلم از مردم اصفهان و سایر نقاط کشور رسیده تقدیم و تقاضا می‌کنم رسیدگی و نتیجه را اعلام فرمایید.
مصطفوی نائینی- از کی؟
معتمدی- بگیرید و بخوانید مردم از دولت تظلم و درخواست کرده‌اند.
رئیس- آقای مهندس کمانگر.
مهندس کمانگر- شکایتی است تقدیم می‌کنم.
۴- تقدیم اساسنامه تشکیلات جلب سیاحان به وسیله آقای دکتر یگانه وزیر مشاور
رئیس- وارد دستور می‌شویم. آقای دکتر یگانه فرمایشی داشتید بفرمایید.
دکتر یگانه (وزیر مشاور)- با اجازه مقام ریاست اساسنامه مربوط به تشکیلات سازمان جلب سیاحان که طبق قانون مصوب باید به تصویب کمیسیون‌های مشترک برسد تقدیم مجلس محترم شورای ملی می‌کنم.
رئیس- به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
۵- تقدیم دو فقره اصلاح بودجه و صورت دیون و اضافه بودجه به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
رئیس- آقای قوام صدری فرمایشی دارید بفرمایید.
قوام صدری (معاون وزارت دارایی)- با اجازه مقام ریاست و نمایندگان محترم چهار تقاضای اصلاح بودجه است به موجب تبصره یک قانون بودجه باید در کمیسیون بودجه مورد بررسی و تصویب قرار بگیرد تقدیم محضر مجلس محترم می‌کند و چهار فقره هم تقاضای دیون دستگاه‌های وزارت راه و وزارت کشور و شهربانی کل کشور و سازمان تربیت معلم است که برای ارجاع به کمیسیون تقدیم مقام ریاست می‌کنم و دو تقاضای استفاده از هزینه‌های پیش‌بینی نشده برای مؤسسه استاندارد و پرداخت حق بیمه اشیا موزه ایران باستان بوده است که چون استفاده از این اعتبار هم به موجب تبصره شماره ۱۶- قانون بودجه باید با اجازه کمیسیون بودجه انجام بگیرد تقدیم مقام ریاست می‌کند و تقاضای ارجاع به کمیسیون بودجه را دارم.
نیری- خدا عاقبت بودجه را به خیر کند که هر روز دستی درش می‌برند.
رئیس- به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون راه راجع به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی و ابلاغ به دولت
رئیس- گزارش‌الحاق ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون اقتصاد به مجلس شورای ملی
کمیسیون اقتصاد در جلسه روز سه‌شنبه ۳ آذرماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر ضیایی معاون وزارت اقتصاد لایحه شماره ۱۷۹۵۳- ۲۷/۴/۴۳ دولت راجع به الحاق دولت شاهنشاهی ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی را که پس از تصویب مجلس شورای ملی در مجلس سنا با اصلاحاتی مورد تصویب واقع گردید و مجدداً به مجلس شورای ملی فرستاده شده مطرح نمود و با آن اصلاحات موافقت به عمل آورد. اینک گزارش آن به شرح زیر به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
قانون الحاق دولت شاهنشاهی ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی.
ماده واحده- دولت مجاز است الحاق خود را به قراردادهای بین‌المللی دریایی به شرح زیر:
۱- قرارداد بین‌المللی مربوط به خط شاهین کشتی‌ها.
۲- قرارداد بین‌المللی تحدید مسئلیت صاحبان کشتی‌های دریاپیما.
۳- قرارداد بین‌المللی یکنواخت کردن بعضی از مقررات مربوط به تصادم کشتی‌ها.
۴- قرارداد بین‌المللی یکنواخت کردن بعضی از مقررات مربوط به بارنامه‌ها.
۵- قرارداد بین‌المللی یکنواخت کردن بعضی از مقررات مربوط به معاضدت و نجات در دریا.
۶- قرارداد بین‌المللی یکنواخت کردن بعضی از مقررات مربوط به حمل مسافر از طریق دریا.
۷- قرارداد بین‌المللی حفظ جان اشخاص در دریا.
با تمام تغییرات و اصلاحاتی که تا این تاریخ در آنها به عمل آمده اعلام و مقاوله‌نامه‌های مربوط به آنها را با محفوظ داشتن حقوق لازمه به نحوی که مقتضی باشد امضا نماید.
مخبر کمیسیون اقتصاد- مهندس عدلی
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه ۹ آذرماه ۱۳۴۴ با حضور آقای قریب معاون پارلمانی وزارت امور خارجه لایحه شماره ۱۷۹۵۳- ۲۷/۴/۱۳۴۳ دولت راجع به الحاق دولت شاهنشاهی ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی را مطرح و مصوبه کمیسیون اقتصاد را در این مورد عیناً تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مافی
گزارش از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی
کمیسیون راه در جلسه اول دی ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر گنجی معاون وزارت راه لایحه شماره ۱۷۹۵۳- ۲۷/۴/۴۳ دولت راجع به الحاق دولت شاهنشاهی ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی را مطرح و مصوبه کمیسیون اقتصاد را در این مورد عیناً تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
مخبر کمیسیون راه- توسلی
رئیس- نسبت به گزارش کمیسیون‌ها نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به گزارش کمیسیون‌ها رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
لایحه به دولت ابلاغ می‌شود.
۷- طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشور دایر به رد تصویب‌نامه‌های مربوط به ایجاد معابر جدید و ابلاغ به دولت
رئیس- گزارش کمیسیون راجع به رد لایحه مربوط به ایجاد معابر جدید در تهران برای تسهیل وسایل عبور و مرور مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور در جلسه شش دی ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای سراج حجازی معاون پارلمانی وزارت کشور لوایح شماره ۸۴۱/ ق ۱۳- ۴/۱۰/۴۲ و شماره ۸۰۳/ ق ۱۳- ۱/۱۰/۴۲ ارسالی از مجلس سنا مربوط به تصویب‌نامه‌های شماره ۴۱۴۲۲- ۱۳/ ۷/ ۴۲ و شماره ۳۲۱۴- ۱/۳/۴۲ راجع به ایجاد معابر جدید در تهران برای تسهیل وسایل عبور و مرور را که در مجلس سنا با یکدیگر ادغام و رد گردیده و به شماره ۱۶۲۰ چاپ شده است مورد رسیدگی قرار داد و پس از توضیحات آقای سراج حجازی معاون پارلمانی وزارت کشور کمیسیون نظر مجلس سنا را مبنی بر رد لایحه مذکور تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
نایب رئیس کمیسیون کشور- دکتر مدنی
رئیس- گزارش کمیسیون مطرح است تیمسار نکوزاد فرمایشی داشتید بفرمایید.
سرلشکر نکوزاد- عرض کنم که این لایحه، لایحه‌ای بود برای ایجاد جاده‌ای در غرب جاده پهلوی به شمیران که قطع می‌کرد جاده فرحزاد را و می‌رسید به خیابان پهلوی و یک جاده‌ای در شرق که به جاده اقدسیه وصل می‌شد بنده چندی قبل عرض کردم و در یکی از مذاکرات قبل از دستور به عرض رسانیدم که وضع ترافیک تهران بسیار بد است و آن روزی بود برای اجرای مراسم ۲۱ آذر اجتماعی شده بود در زمین‌های خرگوش دره و زمین‌های شمال فرودگاه مهرآباد عرض کردم که بسیار بد بود وضع عبور و مرور و بالاخص راهنمایی نتوانست که جاده را برای نیم ساعت همان طور که برای واحدهای نظامی غرق کرده بود برای عابرین هم از غرب به شرق نیم ساعت یک طرفه اعلام می‌کرد که این ازدحام نمی‌شد اصولاً آقایان مستحضرید که از لحاظ عبور و مرور و ترافیک تهران مردم کاملاً در زحمت و مضیقه هستند (صحیح است) و لزوم ایجاد جاده سوم حالا تشخیص می‌شود آقایانی که در شمیران تشریف دارید قطعاً می‌دانید که به واسطه هوای بهتر یا برای زمین‌های تا حدی ارزان‌تر جمعیت کشیده شده به طرف شمیرانات برای این که زمین در آنجا ارزان‌تر است (پروین- ارزان نیست)، عرض کنم بنده در شهر که بودم زمین متری چهار صد تومان بود الان در آن محلی که هستم زمین مشجر متری صد تومان است (پروین- نسبت به شهر) البته، البته نسبت به شهر بنابراین آقایان ملاحظه می‌فرمایید که در ایام تعطیل یک ساعت طول می‌کشد که از شمیران بیایند به شهر، خوب این به چه ترتیب می‌شود؟ دانش آموز است بایستی به مدرسه برود، دانشجو است بایستی برود به دانشگاه، کارمند است بایستی برود اداره و به موقع به کارش برسد در همین کمیسیون‌هایی که داریم وقتی آقایان دیر می‌رسند و به موقع حاضر نمی‌شوند می‌گویند منزل‌مان شمیران است و حق هم دارند چون می‌گویند هرچه زودتر بلند می‌شویم می‌آییم سر این چهارراه‌ها و کندن و برگرداندن خیابان‌ها موجب معطلی می‌شود بنده یک پیشنهادی چند وقت پیش به اداره راهنمایی و رانندگی دادم برای تسهیل عبور و مرور در شمیران، این پیشنهاد من مورد موافقت اداره راهنمایی و رانندگی قرار گرفت و فرستادند به شهرداری، پیشنهاد من این بود که اکنون که جاده سوم متأسفانه متوقف مانده است این خیابان روزولت را که منتهی می‌شود به عباس آباد یک پیچ دارد به طرف شرق خیابان پهنی است می‌رود به طرف شمال و تپه داودیه جلویش را گرفته است پیشنهاد کردم رئیس اداره راهنمایی و رانندگی با اشخاص مربوط سوار یک هلیکوپتر شوند و این جاده را بررسی بکنند و اگر این تپه داودیه یک قسمتش بریده شود و عریض‌تر شود می‌خورد به الهیه و خودش خواه و ناخواه یک جاده سومی می‌شود و از این تراکم جلوگیری می‌شود (پروین- پیشنهاد بسیار عالی بود) پیشنهاد خوبی بود همان طور که جناب آقای پروین می‌فرمایند و مورد توجه اداره راهنمایی و رانندگی و شهربانی کل کشور واقع شد نوشتند به شهرداری که مطالعه شود چون مورد لزوم است و فلانی کاملاً صحیح گفته است و کاملاً خوب است و عملی است چون نه خانه‌ای در مسیرش هست نه ساختمانی و می‌شود این کار را انجام داد نوشتند برای شهرداری رونوشت آن برای بنده فرستاده شد و بنده نمی‌دانم چه اقدامی تا به حال شده است تا این لایحه‌ای که قبلاً بررسی شده و رد کرده‌اند آمده اینجا بنده از این موقعیت استفاده کردم که در کلیات لایحه صحبت بکنم اگر به این موضوع توجه شود در تسهیل عبور و مرور مردم و رفع مشکلاتی که مردم در اینجا دارند کمک می‌کند بنده این را عرض می‌کنم که هر دستگاهی با عوض شدن یک یا چند نفر فکر می‌کنند اصول کارهای جاری در آن دستگاه تغییر نکند البته آقایان توجه بفرمایید برای سهولت ایاب و ذهاب در خیابان‌ها یا بایستی جاده‌ها را تعریض کرد یا جاده‌های متعددی کشید یا به وسیله ایجاد مترو ترامواهای هوایی یا به هر طریقی که می‌توانند تراکم را کم بکنند در ایران با وضع فعلی این کار میسر نیست الساعه نه می‌توانیم تراموای هوایی درست کنیم نه جاده‌های زیادی بکشیم با هزینه کمی تسهیلاتی ایجاد کنیم نه این که با مقررات تراکم را بیشتر بکنیم شما آقایان اغلب در اروپا تشریف برده‌اید و دیده‌اید در کجای دنیا هست که همه‌اش تابلوی توقف ممنوع زده شده باشد؟ این را جناب آقای دکتر رهنوردی هم دو سه
مرتبه تذکر داده‌اند در خیابان‌های ما همه‌اش تابلوی توقف ممنوع زدند آقایان این مردمی که با ماشین هستند می‌ایستند و پیاده می‌شوند تا چیزی بخرند و سوار شوند فوری به شیشه ماشین‌شان کاغذ جریمه‌ای نسب می‌کنند این است که حقیقتاً آقای دکتر رهنوردی تذکر به جایی دادند که یک تجدید نظری در این تابلوهای توقف ممنوع شود و آنجاهایی که لازم نیست نگذارند و بگذارند مردم به کارهای‌شان برسند و یکی این ممنوع شدن عبور به راست در سه‌راهی‌ها به کلی غلط است اگر در این چند چهارراه مثل استانبول لازم است ولی در اغلب چهارراه‌ها اصلاً لزومی ندارد بازرس‌ها بیایند ببینند اصلاً جمعیتی نیست فقط وسایط نقلیه است که باید عبورش آزاد باشد (دکتر قراگزلو- همه مستأصل هستند از وضع راهنمایی) بله آقا همه ناراحت هستند جناب آقای دکتر قراگزلو باید وجوه جرایم مربوط به راهنمایی و رانندگی را به صندوق دولت بریزند (صحیح است- احسنت) طرحی تهیه بفرمایید این عوائدی که می‌گیرند برود به خزانه دولت چرا به نفع او باشد؟ آقا چرا بدون جهت و ناحق یقه مردم را می‌گیرند؟ (صحیح است) چیز دیگری که بنده شنیده‌ام اگر حقیقت داشته باشد موجب نهایت تأسف است، شنیدم هر ۲۰ برگی را که می‌چسبانند وجه یکی از این جرایم را به عنوان پاداش به آن افسر می‌دهند اگر این طور باشد وای به حال مردم بنده تمنا می‌کنم وزارت محترم کشور در آن کمیسیون چند نفر از اشخاص بصیر و چند نفر از نمایندگان و از نمایندگان کمیسیون کشور دعوت کند تا موقع طرح رسیدگی کنند و این آقایان نظر بدهند و رفع مشکل مردم شود اما تا کی این وضع باید ادامه داشته باشد (دکتر عدل- تاکسی‌ها را بفرمایید) جناب آقای دکتر عدل در مورد تاکسیرانی فرمودند البته وضع تاکسیرانی را به حمدالله مشغول مطالعه هستند و امیدواریم حل شود و تاکسی لوکس از بین برود و یک تاکسی‌های عمومی فراهم کنند نفری پنج ریال و یک عده بیشتری سوار شوند و رفع مشکل مردم شود و بقیه ماشین‌ها به طور عموم یکنواخت باشد این مشکلاتی است که همه مردم با آن مواجه هستند و هرروز موجبات نارضایتی ایجاد می‌شود چرا باید این‌طور شود من اگر بخواهم مثالی بزنم موجب تأسف است که چرا از تریبون از مسایل شخصی استفاده می‌کنند به وزارت کشور رفتم یک کاری داشتم ماشینم را گذاشتم نوشته بودند از سه بعد از ظهر به بعد توقف ممنوع است کار من بیشتر طول کشید وقتی آمدم دیدم یک کاغذی چسبانده‌اند به آن مراقب در وزارت کشور گفتم که چرا گذاشتید این کار را بکنند گفت این کار را افسر راهنمایی کرده و به آن افسر مراجعه کردم که چرا این کار را کرده‌اید اگر مردم به وزارت کشور مراجعه کنند و کمیسیون طول بکشد تکلیف چیست؟ خودم را به او معرفی کردم ورقه‌اش را از من گرفت ولی ورقه دوم را هم داده بود برای جریمه، من هم هالی‌الذهن بودم و مراجعه نکردم یک روز به بنده مراجعه کردند و گفتند باید شصت تومان جریمه بدهید چون در روز مقرر جریمه را نپرداخته‌اید البته فرستادم که بپردازند یک روز هم رفتم جناب سرهنگ رحیمی را ملاقات کنم موفق نشدم منظورم این است که وقتی با ما این طور رفتار شود مسلم است که با دیگران بدتر از این رفتار می‌شود و وقتی می‌گوییم آقا اشکال این است آن هم قبول می‌کند ولی برخلاف حیثیت و شخصیت افسری می‌رود باز آن گزارش را می‌دهد و مردم را غافلگیر می‌کند که به همین نحو ۱۵۰ تومان ۱۶۰ تومان جریمه‌شان زیاد شده است. بنده معتقدم وجوه این جرایم را بدهید به صندوق دولت به صندوق دارایی یک مقدار مشکل مردم حل می‌شود دیگر عرضی ندارم (احسنت).
رئیس- آقای دکتر الموتی بفرمایید.
دکتر الموتی- عرض کنم قسمتی از عرایض بنده را جناب آقای نکوزاد فرمودند، و بنده خیال می‌کنم مسئله ترافیک و مشکلات زندگی ما در تهران فوق‌العاده زیاد است و با این ترتیبی که دولت لایحه می‌دهد و پس می‌گیرد و اصلاح نمی‌شود بنده نمی‌دانم که چرا این لوایح را می‌دهد و چرا بعد پس می‌گیرد حتماً جناب آقای معاون وزارت کشور توضیح خواهند فرمود چطور ممکن است که دولت یک لایحه‌ای بگذراند و بعد پس بگیرد در این لایحه در ۸ نقطه تهران خیابان بندی تنظیم می‌کند و بعد این را در روزنامه‌ها و در رادیو منتشر می‌کند و در یک شهری این قبیل لوایح در زندگی عمومی خیلی تأثیر دارد قیمت اراضی احتمالاً
بالا می‌رود و قیمت اراضی احتمالاً پایین می‌رود و بعد این لایحه را پس می‌گیرند و عده‌ای متضرر می‌شوند شأن قوه مقننه این نیست که لوایحی را به این صورت بیایند بدهند و پس بگیرند در این مدت خود ما ناظر بودیم یک روز دولت لایحه‌ای آورد به اسم جاده سوم و در مجلس تصویب شد مقدار زیادی سروصدا شد اراضی خرید و فروش شد بعد از مدتی لایحه مربوط جاده سوم منتفی شد این به نظر من برای شهر چند میلیون نفری برای تهران پایتخت مملکت به این صورت لایحه آوردن و پس گرفتن کاملاً غلط است هر شهری نقشه می‌خواهد شهرهای بزرگ امروز دنیا حتی در بعضی از شهرها آقایان رفته‌اند دیده‌اند آدم در مدخل شهر نقشه شهر را می‌بیند این شهر باید به این صورت ساخته شود ساختمان‌ها باید به این صورت باشد حتی اگر کسی ساختمانی می‌سازد باید پارکینگی بسازد در ممالک مترقی وقتی یک کسی یک ساختمانی می‌سازد به حساب دقیق ۲۰۰ اتومبیل در خودش باید جا بگیرد یک ساختمان وقتی ساخته می‌شود سازنده باید متعهد باشد موظف باشد محلی هم به پارکینگ اختصاص بدهد ولی متأسفانه ما در شهر تهران اساساً هیچ‌گونه نقشه‌ای مطلقاً نداریم شما در مرکز شهر خیابان فردوسی یک گوشه‌اش را می‌بینید یک مالکی می‌آید دیوار می‌کشد هنوز قادر نیست وزارت کشور یا شهرداری به او که می‌آید در خیابان اصلی به میدان تجاوز می‌کند اخطارمند و جلویش را بگیرد چندین بار توی همین شهر خودمان اتفاق افتاده یک روز وزارت کشور لایحه آورد که این خیابان کندی و سیل بند تهران اگر دو ماه دیگر تصویب نشود شهر تهران را آب می‌برد و چنین و چنان خواهد شد در اینجا تصویب شد و رفت درست است جناب آقای دکتر سعید حتی عده‌ای از رفقا پیشنهاد دادند که در کمیسیون بیشتر مطالعه شود موافقت نکردند حتی بنده خاطرم هست پیشنهاد دادند که این دو لایحه از هم تفکیک شود گفتند واویلا تهران را آب می‌برد و بالاخره تصویب شد ما نفهمیدیم چطور شد بعد از سه ماه آقای دکتر یگانه این لایحه به همین صورت درآمد (دکتر عدل طباطبایی- آقای دکتر الموتی اگر نمایندگان رد کردند چرا ادغام کردند؟) خوب این هم سؤال حضرتعالی است عرض کنم بنده معتقدم برای شهر تهران به این صورت تصمیم گرفتن که یک روز صبح یک رئیس برزن تصمیم بگیرد یک خیابان باز بکند و فردا صبح با تصویب‌نامه و اجازه قائم مقام انجمن شهر خیابان را باز بکند بعد بلافاصله بیاید یک تصمیم دیگر بگیرد یک تصویب‌نامه بگذارند و آن خیابان را مسدود بکند این صحیح نیست این درست مثل پلاک‌های راهنمایی است که جنابعالی فرمودید و خوشبختانه در اثر سؤال بنده در کمیسیون تحقیق مطرح است آقای پروین هم که رئیس کمیسیون هستند دعوت کردند تقاضا کردیم از رئیس شهربانی و آقای وزیر کشور و معاونانش این مسایل مطرح است بنده معتقدم آقایان هم هر پیشنهادی دارند بفرمایند در کمیسیون مطرح شود که واقعاً از این کار نتیجه بگیریم خود بنده مشغول مطالعه هستم نظراتی دارم آنجا طرح خواهم کرد و از این کارمان نتیجه خواهیم گرفت نظر جنابعالی کاملاً صحیح است که اصولاً موضوع ترافیک شهر تهران یک موضوع فنی است ممکن است یک افسر خیلی هم شریف باشد آدم خوبی هم باشد ولی از فن ترافیک مطلع نباشد. یک روز صبح دستور می‌دهد تمام عبور به راست‌ها ممنوع است تابلوها را برمی‌دارد دو روز دیگر خودش می‌بیند که این کار غلط است می‌گوید تمام عبور به راست‌ها آزاد یک روز من خودم پشت رل نشستم در یک چهارراهی که رسیدم راه آزاد است و می‌توانم بروم ولی حق ندارم چون این پلاک را برداشته‌اند ماشین‌ها آنجا ایستادند شهر را شلوغ کردند و صد ماشین هم پشت سر ماشین بنده ایستاد بعد رفتم ولی بعد از ده روز می‌گویند این کار غلط است یا این مسئله جریمه که فرمودید، سؤال کردیم و صورت خواستیم البته من حرفی ندارم که جریمه به مصرف بهبود و توسعه عبور و مرور امور راهنمایی شهر تهران برسد ولی به یک صورتی که واقعاً اگر یک کسی تخلف شدید کرد جریمه‌اش بکنند اتومبیل‌ها را نباید در نقاط ممنوعه بگذارند به شرطی که آن نقاط ممنوعه حساب شده باشد نه به خاطر اغلب اشخاص که من می‌شناسم و اسم هم ممکن است ببرم یک کسی خانه‌اش در یک خیابانی است که نوشته‌اند عبور ممنوع و توقف ممنوع اگر تحقیق بفرمایید می‌بینید که یک آدم متنفذی است متأسفانه این طرز کار صحیح نیست، شهر تهران دارای
دو میلیون و سیصد هزار نفر جمعیت است همه اینها در کار شهر ذی‌نفع هستند همه مالیات می‌دهند عوارض می‌دهند و اینها باید از تمام حقوق و مزایا به طور مساوی استفاده کنند لوایحی از این قبیل که بنده تعجب می‌کنم چرا یک چنین لوایحی را می‌آورند به مجلس و بعد از مدت ۶ ماه و یک سال می‌آیند و پس می‌گیرند (مصطفوی نائینی- تصویب‌نامه قانونی بفرمایید) تصویب‌نامه؟ بدتر آقای مصطفوی ملاحظه بفرمایید جنابعالی مدت‌ها خودتان مدیر کل اداره امور شهر بودید و به کار شهرداری خیلی بهتر از بنده واقف هستید مسئله شهرسازی این نیست که هر آقایی یا به عنوان شهردار یا به عنوان رئیس برزن یا به عنوان هر مقامی تصمیم بگیرد هر روز دولت اینجا بیاید لایحه‌ای بیاورد که محلی را بسازد یا خراب کند و پس از چندی آن لایحه را پس بگیرد در شهرستان‌ها به خصوص دیده شده یک خیابانی را به عنوان این که خانه یک متنفذی به بر خیابان بیفتد می‌آیند خراب می‌کنند اتفاقاً بودجه‌شان نمی‌رسد به در خانه متنفذ که می‌رسند بودجه‌شان تمام می‌شود و ادامه خیابان معوق می‌ماند این از نظر سیستم اداره شهر و شهرسازی کاملاً غلط است تقاضای بنده آن است که ما اصولاً بایستی بگوییم برای شهر تهران یک نقشه‌ای هست، خوشبختانه شهردار تهران آقای مهندس سرلک می‌باشند که بنده به ایشان ارادت دارم آدم خوبی است و نقشه هم دارد مهندس هم هست تشکیلات هم دارد باید بیایند و از این فرصت استفاده کنند و برای شهر بزرگ تهران یک نقشه‌ای تهیه بکنند، مگر می‌شود یک شهری به این عظمت را ول کرد حالا مترو ندارید، اگوسازی نکرده‌اید و می‌گویند ساختن هر کیلومتر مترو یک میلیون دلار خرج دارد نمی‌دانم ولی لااقل در مناطق تازه‌ای که احداث می‌شود نقشه داشته باشید که بگویند اگر فرضاً منطقه تازه‌ای می‌سازید با این اصول بسازید، این خیابانش، این میدانش، این اگویش، بنده وقتی مطالعه می‌کردم در مورد شهر برلن دیدم این شهر را که بعد از جنگ دوباره می‌ساختند هیچ‌کس حق نداشت از آن نقشه‌ای که شهرداری دارد تجاوز کند این طور نیست که یک آقایی بیاید وسط خیابان شهر که جزء نقشه است خانه بسازد نقشه شهرداری اگر باشد و اگر برنامه صحیحی برای شهر وجود داشته باشد به نظر من ما با این مشکلات مواجه نمی‌شویم، یکی از مهم‌ترین ضررهای این مسئله از نظر اجتماعی این است که آقا ممکن است یک دسته‌ای خدای نکرده مستقیم یا غیرمستقیم مثل همان جاده سوم سوء‌استفاده کنند، همان جاده سوم را واقعاً اگر برسیم و حساب کنیم می‌بینیم این جاده سوم چه اشخاصی را میلیونر کرد و چه اشخاصی را بدبخت کرد، این بی‌نظمی اجتماعی است که اشخاص نمی‌دانند که فلان خیابان واقعاً احداث می‌شود یا نه، این بی‌نظمی در وضع عمومی شهر مؤثر است به هرحال یک روزی می‌رسند به همان مطلبی که تیمسار نکوزاد فرمودند که بین تهران و شمیران یک جاده‌ای باشد، (دکتر رهنوردی- هیچ کس بدبخت نشده است) پس همه پولدار شدند این بدتر است، عرض کردم یک دسته آمدند و سوء‌استفاده کردند جناب آقای دکتر رهنوردی ولی یک عده‌ای رفتند زمین‌های کوچک‌تری خریدند و به خصوص در این کارها اشخاص ثروتمند، ثروتمندتر می‌شوند و این اشخاص کم پول هستند که خیال می‌کنند ذخیره زندگی‌شان را بفروشند و یک تکه زمین بخرند به امید آنکه این جاده ساخته شود بعد این آدم‌ها همین‌طور می‌مانند و دست‌شان بسته می‌شود به هرحال بنده خواستم از فرصتی که یک چنین لایحه‌ای در مجلس مطرح است این استفاده را بکنم و عرض کنم که سیستم کار ما از نظر شهرداری کاملاً غلط است، شهر باید یک نقشه کلی داشته باشد، حالا باید مجلس تصویب بکند یا به هر صورت دیگر باشد نمی‌دانم به هرحال بگویند نقشه تهران این است خیابان‌هایش این است که مردم از نظر شهر بدانند در چه وضعی زندگی می‌کنند بنابراین تا زمانی که وزارت کشور و یا شهرداری این کار را نکنند آوردن این لوایح به نظر من کار صحیحی نیست یکی از همکاران مرقوم فرموده‌اند متمنی است بفرمایید دلیل عوض کردن رنگ تاکسی‌ها چیست شاید با عوض شدن رنگ مشکل حل شود به نظر بنده اگر به این ترتیب مشکل تاکسی حل می‌شد اشکالی نداشت ولی چند روز پیش نماینده همین تاکسیرانی‌ها به مجلس
آمده بود و می‌گفت نمی‌دانم عوض کردن رنگ تاکسی چه ضرری به ما زده گفتم نه گفت از روزی که گفتم تا پانزده روز دیگر رنگ تاکسی‌ها باید به این رنگ دربیاید قیمت رنگ که در بازار مثلاً ۵ تومان بوده ۳۵ تومان شده و از همه مهم‌تر این که پیدا نمی‌شود به ما گفتند پانزده روزه باید رنگ عوض شود ما حاضریم پول هم بدهیم ولی این رنگ در ایران وجود ندارد آقا چرا مردم را اذیت می‌کنید (بانو نفیسی- یکی از همین راننده‌ها با خود من درددل می‌کرد می‌گفت خانم ما از کجا پانصد تومان بیاوریم پول رنگ بدهیم) این است که به نظر بنده باید فکری درباره تاکسی تهران کرد خوشبختانه در کمیسیون تحقیق تمام این مسایل طرح شده و ما امیدوار هستیم نتیجه از این کارمان بگیریم ما دل‌مان برای شهر خودمان می‌سوزد دل‌مان می‌خواهد که دولت و دستگاه‌ها فکری دراین باره بکنند ما نمی‌خواهیم مسئولیت را گردن یک عده خاصی بیندازیم ولی به هرحال مقاماتی که مسئولیت دارند باید این وظیفه را حس بکنند شهر را نمی‌شود به امان خدا سپرد بدون هیچ برنامه‌ای و بدون سیستم شهرسازی آقای بالاخانلو خودشان شهردار همدان بودند شهرداری می‌تواند بدون نقشه یک شهری را اداره بکند هیچ ممکن نیست (بالاخانلو- آنجا هم که نقشه دارد وزارت کشور مخالفت می‌کند) این دیگر با وزارت کشور است یک نفر از همکاران نوشته است لابد این رنگ‌ها مانده بوده بنده وارد این مسایل نمی‌شوم ولی به هرحال اصل مطلب این است که در یک فرصت کوتاهی اگر بگویند تمام تاکسی‌های شهر باید به این رنگ دربیاید حتماً رنگ بازار سیاه پیدا می‌کند و یک عده‌ای متضرر می‌شوند آنچه که ما می‌خواهیم این است که یک فکر اساسی بکنند نقشه‌ای داشته باشند برنامه داشته باشند عرض دیگری ندارم.
رئیس- آقای فلیکس آقایان بفرمایید.
فلیکس آقایان- بنده شخصاً خیلی متأسفم که این لایحه رد شده یا مسترد گردیده هر چند که این لایحه دردها را درمان نمی‌کرد ولی یک تسکینی بوده وضع حاضر را یک خورده ممکن بود بهتر کند به هرحال این وضعی که ما داریم یک خورده بهش توجه شود و یک خورده پیش‌بینی شود تا پنج شش سال دیگر اصلاً در این جاده شمیران عبور و مرور قطع می‌شود یعنی متوقف می‌شود و خیلی از نقاط دیگر همین شهر قابل عبور و مرور نخواهد بود برای این که مملکت در ترقی است و تعداد اتومبیل زیاد می‌شود جمعیت زیاد می‌شود بنابراین بایستی یک نقشه و یک برنامه اساسی تهیه شود و یک برنامه با پیش‌بینی ده سال بیست سال سی سال آینده و این هم از وظایف شهرداری است شهرداری که خوشبختانه در رأسش امروز یکی از دوستان خیلی مطلع و بصیر خودمان است البته شهرداری تنها نمی‌تواند کاری بکند شهر بایستی انجمن شهر داشته باشد بایستی پشتیبانی کامل ساکنین آن شهر را پیدا بکند و این نقشه‌های بزرگ را از لحاظ علمی و فنی عملی کند و راحتی تمام ساکنان آن شهر را تأمین نماید مطلب دیگر که خیلی مورد اهمیت است وسعت این شهر است اصلاً بدون مطالعه و برای این که بعضی زمین‌ها را سدجویان خریده‌اند و جزء شهر شده در هیچ جای دنیا این طور نیست که شهری را این جوری بسازند شما درست حساب بکنید صدها میلیون تومان در سال ما خرج این شهر می‌کنیم و درست حسابش را بکنید وسعتی را که به این شهر داده‌اند هر جا یک زمین خراب‌های را می‌گیرند و می‌روند آنجا شهر می‌سازند فردا اینجا جاده می‌خواهد اتوبوس می‌خواهد برزن می‌خواهد قوای انتظامی می‌خواهد کلانتری می‌خواهد و اگر دقت بفرمایید می‌بینید که این وسعتی را که ما داریم هیچ متناسب نیست و در هیچ جای دنیا نیست و یک خرج‌های بسیار بزرگی برای این مملکت و این ملت به وجود می‌آورد خرجش را که می‌دهد خرجش را ملت ایران می‌دهد خرجش را ۲۰ میلیون مردم می‌دهند چرا بایستی ساکنین شهرستان‌ها خرج این شهر تهران را بدهند (صحیح است) چرا بایستی فلان متنفذ بیاید در ۶ کیلومتری تهران در یک خراب‌های خانه‌ای بسازد و بعد بیاید و تلفن بکشد این ۵۰۰۰ هزار تومان خرجش می‌شود اصولاً چرا اجازه بدهند که در بعضی از نقاط ساختمان شود مادامی که در تهران زمین موجود هست این را بایستی
انجمن شهر و شهرداری توجه کند یک نقشه‌ای که شهرسازی را تأمین بکند و اضافه بر آن راهنمایی البته فرعی است از نقشه کلی (دکتر حکیم شوشتری- قیمت زمین‌ها را هم باید کنترل بکند) نخیر بنده معتقدم زمین را باید بگذارند با عرضه و تقاضا باشد. بایستی باشد بگذارید قیمت زمین در این شهر تهران به متری هزار تومان و دو هزار تومان برسد اینها تمام دلیل ترقی است ولی باید از طرف دیگر برای مشکلات مردم این شهر پیش‌بینی‌های لازم شود البته در نقاط ارزان قیمت خانه‌های خوب و آپارتمان‌های خوب باید ساخته شود راجع به راهنمایی بنده باید عرض بکنم که در سابق اینها زیاد تنقید شده و اکنون من معتقدم راهنمایی و رانندگی نسبت به تمام دستگاه‌های دیگر در این چهار و پنج سال اخیر خیلی خوب کار کرده است (بدر صالحیان- همچو چیزی نیست) برای این که شما این راهنمایی بد را با وضع جدید افسران امروز مقایسه می‌کنید پاکی‌شان را بصیرت‌شان را در سخت‌ترین شرایط انجام وظیفه می‌کنند ایراد گرفتن خیلی آسان است جناب آقای بدر صالحیان تمام افراد در برابر قانون متساوی‌الحقوقند (بدر صالحیان- اینها فقط مأمور وصول جرایم هستند) در این شهر تخلف بکن اول ماشین وزرا است و بعد ماشین ارتشی است بعد ماشین نمایندگان فکر بکنید قانون برای همه است راهنمایی تهران که چهار و پنج سال پیش صفر بود آمده‌اند یک سرو صورتی داده‌اند البته یک ایرادات و مواردی هست که باید مرتفع شود ولی ما نباید خدمتگزاران صدیق این مملکت را دلسرد بکنیم آنهایی که صبح تا شب زحمت می‌کشند یک جزئی می‌گیرند کارشان هم ایستاده است آسان هم نیست رفتن و سر چهارراه ایستادن باید ساعت‌ها سعی کرد و زجر کشید تا وضع راهنمایی را مرتب کرد و آن وقت این ماشین مال فلیکس آقایان است نمی‌توانیم جلویش را بگیریم خوب اینها عصبانی می‌شوند و چوبش را رانندگان تاکسی می‌خورند و یک تخلف جزئی را می‌گیرند و سخت‌ترین مجازات را برایشان تعیین می‌کنند به هرحال بنده معتقدم که دولت توجه بکند و یک لایحه‌ای را که تمام جوانب کار را در نظر گرفته باشد حالا که این لایحه را مسترد کردند بیاورد چون این نقشه شهر است برای ۵۰ سال آینده پیش‌بینی بکنند طریقه خریدش را هم پیش‌بینی بکنند و پولش را هم اگر می‌خرد باید بدهد طبق قانون اساسی البته حق تشرفش را هم بگیرد و یک فکر اساسی روی اصول فنی و علمی بیاورد اینجا راجع به تاکسیرانی هم در خاتمه عرایضم باید عرض کنم که وضع تاکسیرانی که یک قدری مختل شده دلیلش این است که تمام دستگاه‌ها در این امر دخالت می‌کنند هر یک از دستگاه‌های ما یک نظر خاصی دارند که این طور باید شود تاکسیرانی راه حلش یکی است و آن تاکسی متر است و در دنیا این مسئله حل شده و ما اگر بخواهیم از خودمان ابتکار نشان بدهیم به نتیجه نخواهیم رسید باید در این کار تقلید بکنیم و بس، دیگر عرضی ندارم.
رئیس- آقای مصطفوی بفرمایید.
مصطفوی (مخبر کمیسیون کشور)- باید به عرض آقایان محترم برسانم مطالبی را که در اینجا صحبت شد خیلی خیلی مربوط به این لایحه‌ای که کمیسیون گزارش مبنی بر ردش تقدیم جلسه علنی نموده است نبود موضوع نقشه تهران و ترافیک تهران همان طور که فرمودید مشکل بزرگی است مسئله رفتار مأمورین شهربانی و مسئله تاکسیرانی اینها مسایل دیگری است موضوع رد این لایحه هم موضوع دیگری است راجع به رد این لایحه بنده بعد دلایلش را عرض خواهم کرد که به چه دلیل این لایحه را تقاضا شده است که رد شود ولی در اطراف مسایلی که آقایان فرمودند چون من خودم هم که مخبر کمیسیون کشور هستم با این آقایان هم‌عقیده هستم باید عرض کنم که وضع شهر تهران متأسفانه از نظر ترافیک و از نظر عبور و مرور بسیار بسیار بغرنج شده است وزارت کشور در شهرهای بزرگ ایران در اصفهان و در رضائیه و در سایر جاها نقشه شهرسازی درست کرده‌اند که برنامه‌های خیابان‌سازی تا سی سال آینده را در روی آن نقشه‌ها معین کرده‌اند ولی شهرداری تهران متأسفانه این کار را نکرده و بنده باید عرض کنم که متأسفانه
شهرداری تهران خوب کار نکرده این مطلب که امروز شهرداری تهران از دوستان ما است یا از دوستان ما نیست یک مطلب دیگری است موضوع این است که شهرداری تهران متأسفانه نمی‌تواند وظیفه قانونی که بر عهده‌اش هست انجام بدهد یکی از اعمالی که شهرداری تهران انجام داده که به نظر من بسیار بد بوده این است که عده زیادی از کارمندان شهرداری را بدون این که یک ممیزی در کار اینها شود کنار گذاشته است درست مثل این که یک صف گوسفند وسطش یک طنابی بگذارند نصف بروند آن طرف و نصف این طرف در بین این عده‌ای که کنار گذاشته‌اند آدم نادرست هست آدم صالح هم بسیار زیاد هست آدم بی‌سواد هست ولی لیسانسه و تحصیلکرده و دکتر هم هست دکتر طب هم تویش است دکتری است که یک وقت رئیس بهداری شهرداری بوده و به بهترین نحو انجام وظیفه کرده در بین اینها همه نوع کارمندی هست و اصلاً مطالعه نشده برای این که یک آقایی که خودشان وارد به کار نبودند چند روز رفتند و شهردار تهران شدند و اینکار را کردند بنده باید به عرض برسانم که این کارمندان را گذاشتند در اختیار اداره کل آمار که کار بکنند و حقوق‌شان را کماکان می‌گیرند آقایان خیال‌شان راحت باشد رئیس آمار می‌گفتند که اینها اکثریت قطعی‌شان بسیار کارمندان عالی هستند و وظیفه‌شان را بسیار خوب انجام می‌دهند بسیار خوب خدمت می‌کنند اما تشکیلات شهرداری تهران نتوانسته است از وجود اینها استفاده بکند راجع به مسئله ترافیک تهران باید آقایان یک قدری انصاف داشته باشند که تهران یک مرتبه با یک نقشه صحیحی و با یک نقشه حساب شده‌ای برای پایتخت دومیلیون یا دومیلیون و نیم جمعیتی ساخته نشده تهران به تدریج بزرگ شده محلات قدیمی به تدریج تبدیل به خیابان شده مشکل این است که فکرهای اساسی از نظر وسایل ارتباط و ترافیک از روز اول برای شهر تهران نشده الان به این سهولت که در سایر جاها می‌خواهند عملی بکنند نمی‌شود الان اگر بخواهند برای تهران راهروهای زیرزمینی درست کنند صرف نظر از این که این کار میلیاردها مخارج لازم دارد هرجایی که دست بزنند به چاه برمی‌خورند به سیم مشکلات زیادی دارند باید یک فکر اساسی شود بنده خیال می‌کنم که این مطالب باید در یک جای دیگری غیر از مجلس شورای ملی یعنی در انجمن شهر تهران صحبت شود و هرچه مردم تهران فریاد می‌زنند که انجمن شهر تهران را درست کنید متأسفانه وزارت کشور این کار را نکرده و همین که راجع به رفتار مأمورین شهربانی اینجا صحبت شد و آقای فلیکس آقایان محترم فرمودند که مأمورین راهنمایی خیلی خوب کار کرده‌اند مأمورین راهنمایی از این جهت خوب کار کرده‌اند که در سنوات اخیر عده‌ای رفتند خارج و دنیای دیگری را هم دیدند مسایلی که در آنجا مطرح است با آن آشنا شدند معلومات‌شان زیاد شد آموزش دیدند البته افسران جوان اکثرشان مردمان خوبی هستند ولی اگر بخواهیم بگوییم که مطلقاً این مأمورین اصلاح شده‌اند این خلاف است و به نظر بنده خلاف حقیقت گفته‌ایم چند شب پیش یکی از آنها جلوی خود من را گرفت بنده اعتراف می‌کنم که اشتباهاً از چراغ قرمز عبور کردم ایشان هم جلوی من را گرفت با یک لفظ زننده و توهین‌آمیزی گفت جریمه بده گفتم جریمه‌ات را می‌دهم ولی تو وظیفه‌ات این است که با کمال ادب به من بگویی که پایین تشریف بیاورید و ۲۰ تومان جریمه مرحمت کنید شما تمام قدرتت دریافت ۲۰ تومان است که من بایستی ۲۰ تومان بدهم متأسفانه این‌جور افراد هستند و یک نفر و دو نفر که این طور پیدا می‌شوند نتیجه این می‌شود که وقتی گفته می‌شود مأمورین راهنمایی اصلاح شده‌اند یکی دو نفر از آقایان می‌فرمایند که اصلاح نشده‌اند البته اصلاح شده ولی افراد ناباب زیاد هست اما درباره مسئله اصلی مسئله‌ای که مربوط به رد لایحه است باید عرض کنم اصلاح خیابان و توسعه خیابان قانون دارد محتاج قانون جدید نیست قانون توسعه معابر وجود دارد و به موجب قانون توسعه معابر هر خیابانی را که شهرداری می‌خواهد می‌تواند بسازد ملاحظه بفرمایید در سنوات اخیر در تهران خیابان‌های زیادی کشیده شده برای هر خیابان که قانون نمی‌آورند به مجلس شورای ملی
قانون توسعه معابر عام وجود دارد من نمی‌دانم این تصویب‌نامه قانونی را برای چه گزارده‌اند و مقداری هم عمل شده، از این تصویب‌نامه قانونی که الان رد می‌شود مقداری عمل شده و به موجب ماده واحده چون به موقع خودش عمل شده البته عمل آنها تنفیذ می‌شود ولی اساساً برای احداث جاده بین تهران و شمیران یا بین تهران و کرج یا در خیابان‌های شهر تهران محتاج قانون خاص نیست چون مجلس سنا و کمیسیون کشور مجلس شورای ملی متوجه شدند که اصلاً قانون یا تصویب‌نامه قانونی لازم نداشته است به این جهت رد کردند بنابراین بنده با تصدیق فرمایشات کلی که آقایان فرمودند راجع به رد این لایحه عرض می‌کنم چون اصلاً ضرورت ندارد که چنین قانونی تصویب شود تأیید بفرمایید که لایحه رد شود.
رئیس- آقای پروین فرمایشی دارید بفرمایید.
پروین- بنده در این موقع آنچه که به نظرم رسید عرض می‌کنم و یک قسمت عمدهاش برای این است همه همواره می‌بینم بسیاری از مسایل خیلی مفید و مؤثر از زبان آقایان رفقا نمایندگان محترم در پشت تریبون گفته می‌شود و در صورت مجلس درج می‌شود اما به تدریج فراموش می‌شود و عمل مؤثری نسبت به آن عقاید انجام نمی‌شود (نیری- برای این است که در جراید منعکس نمی‌شود) به جراید که دیگر هیچ امیدی نداریم زیرا که بسیار گفته‌ایم و آنها هم به هیچ‌وجه گوش نداده‌اند در جراید که هیچ چیز منعکس نمی‌شود فقط بنده نمی‌دانم آقایان مخبرین جراید که در اینجا در غرفه تشریف دارند چطور است که وقت‌شان را به هدر می‌دهند و چطور است که مجبور می‌شوند حضور پیدا کنند مسئله جراید یک موضوع دیگر است و ما همه توانایی گفتن بیشتر از این نداریم به خصوص که قلباً با جراید موافق هستیم علت این که منعکس نمی‌شود هنوز برای ما مکشوف نشده است شاید یک روزی گفته شود (بانو نفیسی- مخبرین که تقصیر ندارند) مسلم است برای این که آنها بنویسند شاید کاغذهای چاپ و حروف مقصرند اما درباره موضوعی که مطرح بود موضوع ترافیک و راهنمایی و اتوبوسرانی و تاکسیرانی در این شهر است خواستم به عرض آقایان برسانم یک موضوعی را که البته بسیار خوب و شاد خواهیم بود از این که این مانند سایر مسایل نیست که گفته می‌شود فراموش می‌گردد زیرا بر اثر سؤالی که جناب آقای دکتر الموتی از دولت کرده‌اند و آن سؤال به کمیسیون رسیدگی مرجوع شد تاکنون که جلسه جناب آقای وزیر کشور و جناب آقای معاون وزارت کشور آقای سراج حجازی حضور پیدا کردند و در این موضوع بحث مفصل کردیم حالا هم در هفته آینده در نظر است که این کمیسیون تشکیل شود و باز هم آقایان وزیر و معاون حضور پیدا کنند به خصوص مسئولین مستقیم امر را هم دعوت کردیم که حضور پیدا کنند خواستم عرض کنم که آقایان محترم که با این حدت و شدت و این علاقه نسبت به این موضوع صحبت کردند خواهش می‌کنم قبل از این که کمیسیون خاتمه پیدا کند یعنی در این موضوع خاتمه پیدا کند هرگونه نظر اصلاحی درباره‌این امور دارند به این کمیسیون بدهند که استفاده شود همچنان که تیمسار محترم الان آنجا بیاناتی کردند تیمسار نکوزاد، احتمال دارد همین مسایل در کمیسیون وقتی مطرح می‌شود مسئولینی که آنجا هستند ترتیب اصلاح فوری بدهند و معایب و مفاسدی اگر هست مرتفع شود مثل این که یک دفعه گفته شد تذکر داده شد که این پول‌هایی که می‌گیرند به عنوان جریمه فقط قبض می‌دهند یک کاغذی به ماشین می‌چسبانند و صاحبان وسایط نقلیه مجبورند بروند به یوسف‌آباد این راه دور یک روز وقت به آنها نمی‌رسد روز دیگر باید بروند تا آنکه ۲۰ تومان بپردازند در اثر این تذکر بود که در تهران ۵- ۶ نقطه دیگر را تعیین کردند برای پرداخت و این یک سهولت کوچکی بود منظور عرضم این است که اگر تذکرات مفیدی داده شود حتماً به مرحله اجرا در می‌آید و همچنین از آقایان محترم استدعا می‌کنم هرگونه نظرات اصلاحی دارند تا هفته آینده به این کمیسیون تسلیم بکنند و اگر لازم شد خود آقایان را هم دعوت می‌کنیم در کمیسیون حضور پیدا کنند و باز عرض می‌کنم این کمیسیون بر اثر سؤال جناب آقای دکتر الموتی تاکنون تشکیل شده و باز هم
ادامه دارد و با کمال دقت رسیدگی می‌کنند و امیدوارم که بتوانند نتایج مفیدی بگیرد زیرا که مابه‌الابتلا عمومی است و همه از این جریان ملاحظه می‌فرمایید که شاکی و ناراضی هستند و امید می‌رود که در اثر اقدام این کمیسیون در نظرات مفیدی که می‌دهید بتوانیم آنجا اقداماتی بکنیم که مجریان امور ارزش بیشتری به گفته‌های پشت تریبون بدهند.
رئیس- آقای پروین این موضوع فعلاً مطرح نیست.
پروین- چون راجع به ترافیک بحث شد بنده عرض کردم اما آنچه که بنده عرض کردم گمان می‌کنم برای این نظرات مفید باشد درباره لایحه البته آنچه که آقایان مفید می‌دانند بسته به نظر اکثریت است و بنده درباره این لایحه عرضی ندارم.
رئیسـ درباره گزارش کمیسیون‌ها نظر دیگری نیست؟(اظهاری نشد) به گزارش کمیسیون‌ها رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به دولت ابلاغ می‌شود.
۸- طرح گزارش کمیسیون دارایی راجع به منتفی بودن تصویب‌نامه و پروتکل مربوط به تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان غربی و ارجاع مجدد به کمیسیون
رئیسـ گزارش کمیسیون راجع به عدم لزوم پروتکل مربوط به تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان غربی مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه ۲۹ آبان ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای قوام صدری معاون وزارت دارایی لایحه شماره ۴۶۴۶۶- ۱۷/۱۰/۱۳۴۲ دولت حاوی تصویب‌نامه و پروتکل مربوط به تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان غربی را که به شماره ۴۲۹ چاپ گردیده مورد رسیدگی قرار داد و چنین اظهار نظر نمود لایحه فوق شامل دو قسمت می‌باشد:
۱- قرارداد دریافت ۵۰ میلیون مارک که در تاریخ ۸/۲/۱۳۴۳ تحت عنوان قرارداد بازپرداخت به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است و احتیاجی به تصویب مجدد ندارد.
۲- پروتکل تنظیمی بین نمایندگان دولتین ایران و آلمان حاوی مطالب زیادی بوده از جمله قسمتی از آن مربوط به موافقت کلی با پرداخت دویست میلیون مارک می‌باشد بنابراین چون پروتکل مورد بحث شامل مذاکرات نمایندگان دو دولت نسبت به موضوعات مختلف بوده که نیازی به تصویب مجلس ندارد لذا موضوعاً منتفی است.
مخبر کمیسیون دارایی- عزت‌الله اوزار
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه در جلسه ۸ دی ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای قوام صدری معاون وزارت دارایی لایحه شماره ۴۶۴۶۶- ۱۷/۱۰/۱۳۴۲ دولت راجع به تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان غربی را مورد رسیدگی قرار داد و نظر کمیسیون دارایی را مبنی بر منتفی بودن موضوع لایحه مذکور عیناً تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون بودجه- کریم اهری
گزارش از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی
کمیسیون برنامه با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۴۶۴۶۶- ۱۷/۱۰/۱۳۴۲ راجع به تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان غربی را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون دارایی را مبنی بر منتفی بودن لایحه مذکور تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
رئیس کمیسیون برنامه- دکتر الموتی
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه ۳۰ آذر ماه ۱۳۴۴ با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۴۶۴۶۶- ۱۷/ ۱۰/ ۱۳۴۲ راجع به تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان غربی را مورد رسیدگی قرار داد و نظر کمیسیون دارایی را مبنی بر منتفی بودن موضوع لایحه مذکور تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مافی
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه ۴ دی ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر عاملی وزیر دادگستری لایحه شماره ۴۶۴۶۶- ۱۷/۱۰/۱۳۴۲ دولت راجع به تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان غربی را مورد رسیدگی قرار داد و منتفی بودن موضوع لایحه مذکور را از نظر کمیسیون دادگستری تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دادگستری- رضا مجد
رئیس- گزارش کمیسیون‌ها مطرح است آقای دکتر مبین بفرمایید.
دکتر مبین- همکاران محترم مسلماً یادشان نرفته راجع به هر نوع وامی که اینجا بحث شده بنده به جهاتی و به دلایلی که در موقعش عرض کردم موافق نبودم اما راجع به این وام بنده موافق صحبت می‌کنم از نظر أخذ وام یعنی به عنوان مخالف از نظر رد این قرارداد این گزارش که داده در بند یک گفته شده است که ۵۰ میلیون مارک چون قرارداد بازپرداختش تصویب شده خود قرارداد لازم به تصویب نیست در موقعی که قرارداد بازپرداخت مطرح بود بحث شد و گفتیم به اصل قرارداد کاری نداریم که قرارداد به چه نحو تهیه شده و شرایط چه بوده کلمه بازپرداخت را هم از این جهت انتخاب کردیم که رابطه بین استرداد وام و قرارداد وام را قطع کنیم و گفتیم راجع به نحوه استرداد وام صحبت می‌کنیم ولی حالا در این گزارش نظر داده‌اند که تصویب اصل قرارداد لازم نیست و من خیال می‌کنم صحیح نباشد مطلب دیگر این که در بند دوم این گزارش گفته شده که پروتکل مربوطه و موافقت کلی با پرداخت ۲۰۰ میلیون مارک منتفی است یعنی این که ۱۵۰ میلیون مارکی که باقی است یعنی با کسر ۵۰ میلیون مارک آن ۱۵۰ میلیون مارک را دولت لازم نمی‌داند بگیرد ولی شما ۷۳ میلیون مارک از این ۱۵۰ میلیون مارک وام را گرفته‌اید و تصویب کردید یعنی در لایحه شماره ۴۳۲۱۴- ۲۱/ ۸/ ۴۲ دولت تقاضا شده که این ۷۳ میلیون مارک از محل این ۲۰۰ میلیون مارک گرفته شود و مجلسین تصویب کردند بنابراین بند ۲ وقتی به این ترتیب تصویب شود نمی‌دانم معنی آن این هست که آن قراردادی که راجع به ۷۳ میلیون مارک بسته شده باطل می‌شود یا خیر؟ مطلب دیگر، شما از تاریخی که ما اطلاع داریم یعنی از حدود یک سال و یک سال و نیم پیش آنچه وام گرفتید با بهره ۵ درصد پنج و یک دوم درصد یا ۶ درصد بود این وام با بهره سه و یک چهارم درصد است شما این پولی را که می‌توانید بگیرید طبق قراداد قبلی تا حدود ۲۰۰ میلیون مارک با بهره سه و یک چهارم درصد نمی‌گیرید بعد می‌روید با بهره پنج و یک دوم درصد می‌گیرید این صحیح نیست بنده به این عنوان موافقت می‌کنم با دریافت این وام از این جهت که بهره‌اش کم است با مقایسه با بهره‌های دیگری که باید پرداخت شود شما چند روز قبل تصویب کردید که در حدود ۱۵ میلیارد ریال راجع به تقویت نیروی دفاعی کشور وام گرفته شود و اسلحه خریده شود اگر قرار باشد از آلمان یک مقداریش را بخرید طبق همان تصویبی که کردید بهره متداول را باید درنظر بگیرید این قرارداد را نباید لغو کنید و بگویید به آنها با بهره‌ای که قبلاً دادید یعنی سه و یک چهارم درصد باید بدهید وقتی این را باطل کردید می‌گویید با پنج و یک دوم درصد کمتر نمی‌دهم شما مگر معنی این کار را نمی‌دانید؟ چرا دستی دستی به ضرر خزانه
کشور اقدام می‌شود که دست و پای دولت بسته شود اگر ۷۷ میلیون لازم نیست لااقل این را مسکوت بگذارید لازم ندیدید این وام را نگیرید مسکوت بگذارید چه اصراری دارید که این مبلغ باقیمانده را بگویید منتفی است به چه مناسبت نمی‌خواهید بگیرید شما یک قراردادی دارید که می‌توانید ۲۰۰ میلیون مارک بگیرید لازم ندارید نگیرید چرا می‌خواهید این قراردادی که ممکن است یک موقعی ملاک عمل قرار بگیرد از نظر معاملاتی که دولت جمهوری آلمان با دولت ایران داشته باشد در اینجا می‌توانید شما استناد کنید به این بهره و بگویید چون قبلاً سه و یک چهارم درصد داده شده حالا هم سه و یک چهارم درصد بده چرا این قرارداد را می‌خواهید منتفی تلقی بکنید و باطل کنید و بالنتیجه ناچار شوید با بهره متداول آن روز یعنی پنج و یک دوم درصد بگیرید بنده پیشنهادی دارم که چون دولت از نظر موافقت با این گزارش کمیسیون نظرش این است که این وام را لازم ندارد اولاً بنده می‌خواهم به همکاران محترم این عرض را کنم که بهترین راه این است که این گزارش برگردد به کمیسیون چون این گزارش که تهیه شده صحیح نیست به خصوص بند ۲ ناقص مصوبه مجلس است در مورد ۷۳ میلیون مارک که گرفته شده و به آن توجه نشده و اگر آقایان موافق نیستند و رأی نمی‌دهند که برگردد به کمیسیون، بنده پیشنهاد دادم اگر دولت این وام را می‌گوید لازم ندارم خیلی خوب این وام را بگیرد وام‌هایی را که با بهره‌هایی که نرخش مثلاً پنج و یک دوم درصد و ۶ درصد است مستهلک کند، وامی گرفته دولت طبق بند (ز) تبصره ۵۸ قانون اصلاحی بودجه سال ۴۳، دومیلیون لیره استرلینک با بهره ۶ درصد و وامی گرفته، مربوط به تصویب‌نامه ۸۰۲۸/ ت از بانک صادرات و واردات بانک واشنگتن ۱۵ دلار با بهره پنج و سه چهارم درصد خوب این ۷۷ میلیون مارکی که باقی مانده و شما لازم ندارید بگیرید با بهره ۱/ ۴ ۳ درصد و آن دو وامی که با بهره ۶ و پنج و سه چهارم درصد گرفتید مسترد بکنید بنده چنین پیشنهادی دارم و تقدیم می‌کنم.
رئیس- آقای دکتر یزدان پناه بفرمایید.
دکتر یزدان پناه- عرض کنم که درتاریخ ۱۵ اوت ۱۹۶۱ یک پروتکلی امضا شد بین هیئت‌های نمایندگی دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری آلمان در این پروتکل مطالب مختلفی گنجانده شده است نمی‌دانم پروتکل به نظر مبارک نمایندگان محترم رسیده یا نه؟ به هرحال می‌شود آن را به دو قسمت کرد، قسمت اولش مربوط است به موافقت دولت آلمان که از طرف بانک کردیت آنشتالت دویست میلیون مارک به عنوان وام به دولت ایران بدهد در خود پروتکل هم کیفیت پرداخت این دویست میلیون مارک معلوم شده است که پنجاه مارک میلیون نرخ بهره‌اش سه و سه چهارم درصد در سال است و باز این ۲۰۰ میلیون مارک به دو قسمت تقسیم شده است مدت اعتبار ۹۵ میلیون مارک برای مدت ۱۵ سال پیش‌بینی شده مدت اعتبار ۱۰۵ میلیون مارک برای دوسال پیش‌بینی شده البته یک مصارفی هم پیش‌بینی شده است در پروتکل که این ۲۰۰ میلیون مارک وقتی که تحصیل شد به چه مصارفی باید برسد، غیر از این مطلب یک مقدار مطالب دیگر در این پروتکل هست که طرفین مذاکره کردند مثلاً اطاق بازرگانی تهران عضو اطاق بازرگانی بین‌المللی شود یا پیش‌بینی شده است راجع به حمایت متقابل سرمایه‌گذاری و همچنین کیفیت صدور پروانه و تمدید پروانه کار اتباع آلمان در ایران و امثال آن این گزارش که از طرف کمیسیون‌ها تنظیم شده است این معنی را می‌خواهد برساند که پروتکل یک قراردادی است حاوی مجموع مذاکراتی بین دو هیئت نمایندگی و هیچ احتیاجی به این که مذاکرات دو نماینده یا دو هیئت نمایندگی به صورت قانون دربیاید نیست چون ممکن است مقداری از این مذاکرات که انجام گرفته اجرا شود یا اجرا نشود و آن مطلبی که مربوط به ۲۰۰ میلیون مارک است این را یک مرتبه مجلس شورای ملی ۵۰ میلیون مارکش را گویا تصویب فرمودند و آن هم به این صورت که براساس این پروتکل ۵۰ میلیون مارک دوساله داده شده بود بعداً در اثر مذاکراتی که شد آلمان‌ها موافقت کردند که ۱۵ سال مدتش تمدید شود بنابراین قرارداد ۵۰ میلیون مارک به تصویب مجلس شورای ملی رسیده
است نسبت به بقیه هم هر وقت دولت احتیاج پیدا می‌کند تا ۲۰۰ میلیون مارک می‌آید و قرارداد وامی با آلمان می‌بندد و آن قرارداد را اگر نمایندگان مجلس شورای ملی تصویب کردند پرداخت می‌شود اگر موافق نبودند تصویب نمی‌شود بنابراین تصویب خود پروتکل اصلاً صحیح نیست که ما بیاییم مذاکرات دو هیئت نمایندگی را به صورت قانون در بیاوریم این اصلاً لازم نیست و منطقی ندارد و علاوه براین چون لایحه در شور اول است جناب آقای دکتر مبین هم اگر پیشنهادی داشته باشند پیشنهادشان را مرحمت می‌فرمایند لایحه می‌رود به کمیسیون‌ها مجدداً برگشت داده می‌شود.
رئیس- آقای دکتر یزدان پناه لایحه‌ای نیست که در شور اول باشد گزارشی است مبنی بر عدم لزوم و پس از تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
دکتر یزدان‌پناه- به هرحال با این توضیحی که خدمت‌تان عرض کردم و توضیحی که مقام ریاست دادند تصویب پروتکل به صورت فعلی لزومی ندارد بنده قسمت‌هایی از پروتکل را می‌خوانم که آقایان ملاحظه بفرمایند چیست و این را می‌شود به صورت قانون درآورد یا نه؟
«در تأیید اعلامیه مشترک مورخ ۲۸ فوریه ۱۹۶۱ و در مورد الحاق اطاق بازرگانی تهران به اطاق بازرگانی بین‌المللی هیئت اعزامی ایران اعلام نمودند که اقدامات مقتضی از طرف ایران برای تسریع تحقق یافتن الحاق مزبور معمول خواهد گردید.
هیئت نمایندگی آلمان با اظهار خوشوقتی از اطلاعیه نامبرده مراتب را یادداشت نمودند.
در پاسخ بیانات هیئت آلمان هیئت نمایندگی ایران اعلام نمودند که وصول حق‌الزحمه بابت صدور و تمدید پروانه‌های کار اتباع آلمان در ایران موقوف گردیده و دیگر تجدید نخواهد شد» این یک مطلبی است بین دو هیئت نمایندگی احتیاج به قانون ندارد بنابراین همان‌طوری که عرض کردم دو قسمت است که یک قسمتش همین مذاکرات است که احتیاج به مجوز نیست و یک قسمتش هم مربوط به وام است وام را هروقت دولت هر مقدار احتیاج پیدا کرد به شرط این که پیشنهادات وام‌دهنده مناسب باشد قراردادش را دولت تهیه می‌کند و می‌آورد و مجلس تصویب می‌کند.
رئیس- آقای دکتر یگانه بفرمایید.
دکتر یگانه (وزیر مشاور)- بنده خواستم از جانب دولت عرض کنم نظر دولت هم همان است که جناب آقای دکتر یزدان پناه فرمودند در پروتکل مقررات کلی و عمومی مورد بحث قرارمی‌گیرد و طرفین قراری برای کارهای آینده بین خود می‌گذارند در مورد این پروتکل هم یک قسمتش مسئله وام و استقراض بود یک ۵۰ میلیون مارک و یک ۷۳ میلیون مارک این تصویب‌نامه‌ها در این قسمت به تصویب مجلس رسیده است و تمام شده است اگر در اجرای پروتکل یک قسمت‌های دیگر نیازی به لایحه داشت که تقدیم مجلس شود مسلماً در آینده در این قسمت هم لایحه برای کسب مجوز تقدیم خواهد شد ولی قبلاً در این قسمت در مورد وام عملی شده است و قوانینی به عنوان قانون بازپرداخت وام چون یک مرتبه تمدید شده بود و عنوان بازپرداخت دارد داده شده و به تصویب رسیده و راجع به همکاری‌های اقتصادی و مالی است البته در هر مورد که بخواهید موضوعی عملی شود و احتیاج به تصویب مقامات مقننه داشته باشد لایحه جداگانه فوراً تقدیم می‌شود (صحیح است).
رئیس- نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) آقای دکتر مبین پیشنهادی داده‌اند قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم لایحه شماره ۴۶۴۶۶- ۱۷/ ۱۰/ ۴۲ دولت مربوط به پروتکل تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان موقتاً مسکوت بماند و طبق ماده ۱۳۲ آئین‌نامه بحث راجع به پیشنهاد مقدم است.
دکتر مبین
رئیس- آقای دکتر مبین بفرمایید.
دکتر مبین- همکاران محترم متوجه شدند که اینجا گفته شد غیر از ۵۰ میلیون مارک که گفته شده در گزارش کمیسیون‌ها ۷۳ میلیون مارک دیگر هم گرفته شده که شما اسمی از آن نبردید در این گزارشی که از کمیسیون‌ها آمده است راجع به آن ۷۳ میلیون مارک که گرفته شده و این که نظر دولت بعد از گرفتن آن چیست چیزی قید نکردند و ساکت مانده اما راجع به ۷۷ میلیون مارک مانده دولت می‌گوید لازم ندارم لازم ندارم نگیرد چرا می‌خواهد پروتکل را لغو بکند لازم ندارد کسی که نیامده فشاری بیاورد که بیا این وام را بگیر لازم ندارد ندارد نگیرد لااقل همان طوری که عرض کردم در آینده اگر خواستید و صورت‌جلسه آن مصوبه مجلس قرار شد از جمهوری فدرال آلمان اسلحه بخرید چون گفته شده است بهره متداول لااقل این را می‌توانید جلویش بگذارید (مهندس ارفع- نه آقا این وام برای مصارف مخصوصی است برای مصارف غیر از خودش نمی‌شود مصرف کرد و علاوه بر این پروتکل را لغو نمی‌کند می‌گوید نیازی به تصویب مجلس ندارد) اجازه بفرمایید بنده هیچ موقع نظرم این نیست که شما از این محل فشار بیاورید و بگویید از این محل اسلحه بدهید ولی در آنجا گفته بهره متداول، بهره متداول را جلویش می‌گذارید که سه و یک چهارم درصد است (دکتر یزدان پناه- این در سه سال پیش گفته شده، بهره متداول روز مورد بحث است) این نظر شما است شما بعد نوبت دارید بیایید صحبت بکنید چرا ۵ دقیقه وقت مرا می‌گیرید آقای رئیس خواهشمندم وقت‌های تلف شده را حساب بفرمایید شما لااقل به عنوان بهره متداول می‌توانید قرارداد را جلویش بگذارید و بگویید شما به عنوان وام‌های امور عمرانی دادید سه یک چهارم درصد بابت خرید اسلحه که مسلماً جایز نیست بیشتر وام بدهید این را که می‌توانید دو کلمه حرف حساب بزنید می‌خواهم بگویم این را به چه مناسبت می‌خواهید لغو کنید پروتکلی است حاوی مذاکرات نمایندگان که به درد هم نمی‌خورد بگذارید آن گوشه باشد بنده پیشنهاد کردم این لایحه مسکوت بماند همان نظر دولت تأمین شود چون دولت می‌گوید نمی‌خواهم بگیرم نظر دولت هم تأمین می‌شود اگر نخواست استفاده کند این لایحه مسکوت بماند از این جهت که ممکن است یک موقعی به درد ما بخورد از نظر استناد به معاملاتی که بین ما و دولت جمهوری آلمان ممکن است پیدا شود تقاضا می‌کنم این را نمایندگان محترم توجه داشته باشند این لایحه مسکوت بودنش و رد شدنش هر دو از نظر دولت اثرش یکی است ولی ممکن است به نفع ما باشد که مسکوت بماند ولی همین‌طور باشد برای شما که صدمه‌ای ندارد این لایحه در فلان گوشه فلان گنجه باشد چه اصراری دارید که این را در بیاورید و باطل بکنید بگذارید باشد تقاضا می‌کنم که به این پیشنهاد رأی بدهید که مسکوت بماند.
رئیس- آقای دکتر یزدان پناه با این پیشنهاد مخالفید؟
دکتر یزدان پناه- بنده فقط یک توضیحی می‌خواهم بدهم.
رئیس- بفرمایید.
دکتر یزدان‌پناه- بنده نمی‌دانم این پروتکل الان حضور جناب آقای دکتر مبین هست یا نه توجه داشته باشید در صفحه ۱۰ نرخ بهره پنج و یک دوم درصد است (دکتر مبین- از آن شما استفاده نمی‌کنید) در مورد مصرف وام گفته شده است قسمت اعظمش مربوط است به تکمیل طرح سفید رود یک موردش هم تخصیص داده‌اند به شرکت نفت (دکتر مبین- با بهره سه و یک چهارم درصد) آن را که گرفته‌اند آن را یک ۵۰ میلیون مارک و یک ۷۳ میلیون مارک گرفته‌ایم آنچه که در آینده گرفته خواهد شد احتمال این است که نرخ پنج و یک دوم درصد به آن تعلق بگیرد و یک مطلب دیگر که بنده خواستم تذکر بدهم که ما پروتکل را رد نمی‌کنیم ما می‌گوییم پروتکل حاوی مطالبی است که اساسش مذاکرات دو دولت است احتیاجی به قانون شدن ندارد در زمینه وام هم هر وقت دولت براساس این پروتکل قراردادی آورد مجلس رسیدگی می‌کند همان طور که در مورد آن دو فقره کرد اگر مناسب بود در مورد قراردادهای بعدی هم خواهد کرد اما مطلب دیگری که تذکر فرمودند که چرا ۷۳ میلیون مارک نوشته نشد
بنده تصور می‌کنم که این گزارش کمیسیون دارایی وقتی داده شد که آن ۷۳ میلیون تصویب نشده بود و چون ۵ کمیسیون رفت دیگر در کمیسیون‌های بعدی این مطلب مورد توجه واقع نشد ولی به هرحال بایستی اضافه شود در این گزارش هم ۵۰ میایون مارک و هم ۷۳ میلیون مارک که فرمودید البته چنانچه لازم باشد.
دکتر مبین- ملاحظه می‌فرمایید که می‌گویند آن ۷۳ میلیون مارک هم باید در نظر گرفته شود پس موافقت بفرمایید برگردد به کمیسیون.
رئیس- در صورتی که این گزارش اصلاح لازم دارد بنده پیشنهاد می‌کنم که به کمیسیون فرستاده شود اصلاح شود خانم‌ها و آقایانی که با پیشنهاد بنده موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به کمیسیون فرستاده می‌شود.
۹- تقدیم یک فقره لایحه وسیله آقای معاون وزارت جنگ
رئیس- تیمسار شکیبی فرمایشی داشتید بفرمایید.
سپهبد شکیبی (معاون وزارت جنگ)- بنده لایحه‌ای تقدیم می‌کنم برای اصلاح ماده ۴۰ آئین‌نامه فوق‌العاده و هزینه سفر افسران و درجه‌دارن و دانشجویانی که در خارج تحصیل می‌کنند آئین‌نامه حاضر که مورد اجرا است در سال ۳۹ به تصویب رسیده است و چون از آن سال تاکنون چه در داخل کشور چه در خارج هزینه زندگی خیلی بالا رفته و محصلینی که ما به خارج می‌فرستیم از لحاظ ارز تحصیلی بسیار در مضیقه و ناراحتند بنابراین در حدود توانایی وزارت جنگ یک دلار به فوق‌العاده این محصلین اضافه کند که به صورت یک تبصره در ذیل ماده ۴۰ اضافه شود چنانچه مورد تصویب آقایان قرار بگیرد یک کمکی است در رفاه افسران از لحاظ تحصیل و تهیه کتب درسی و لوازم که تقدیم مقام ریاست می‌شود.
رئیس- به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
۱۰ـ شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی
رئیس- گزارش شور اول لایحه راجع به مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش شور اول کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور در جلسه ۱۴ آذرماه ۱۳۴۴ با حضور آقای سراج حجازی معاون پارلمانی وزارت کشور لایحه شماره ۴۲۳۴- ۶/۳/۴۴ دولت راجع به مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی را که به شماره ۱۴۰۱ چاپ گردیده مورد رسیدگی قرارداد و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید:
قانون مؤسسات حمل و نقل تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی
ماده ۱- تأسیس بنگاه‌های حمل و نقل اعم از مسافربری و باربری- تعمیرگاه ثابت و سیار اتومبیل- اتوشویی- اتوسرویس- توقف گاه- گاراژ عمومی- مغازه برای کرایه دادن اتومبیل و آموزشگاه‌های رانندگی مستلزم تحصیل پروانه است که در مرکز شهربانی کل کشور و در شهرستان‌ها شهربانی‌های مراکز استان یا شهرستان پس از جلب موافقت شهرداری محل صادر خواهند نمود.
ماده ۲- کسانی که پیش از تصویب این قانون به تأسیس بنگاه‌های مذکور در ماده یک مبادرت کرده‌اند و فعلاً مشغول کار هستند باید حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ انتشار آئین‌نامه اجرایی این قانون درخواست صدور پروانه نمایند چنانچه واجد شرایط باشند شهربانی پروانه مربوط را صادر خواهد نمود والا مهلت متناسب برای رفع نقص خواهد داد و در صورت عدم رفع نواقص از ادامه کار آنها جلوگیری به عمل می‌آورد.
ماده۳- در نقاطی که شهربانی وجود نداشته باشد طبق مقرراتی که در آئین‌نامه اجرایی پیش‌بینی می‌شود
ژاندارمری پروانه مذکور در ماده ۱ و ۲ را با موافقت شهرداری در صورت نبودن شهرداری با جلب نظر بخشداری محل صادر خواهد کرد و همچنین آن قسمت از وظایف شهربانی که به عهده ژاندارمری محول می‌شود در آئین‌نامه اجرایی قید خواهد شد.
ماده ۴- تخلف از مقررات آئین‌نامه اجرایی این قانون مستوجب مجازات خلافی است که در پروانه صاحب آن درج خواهد شد در صورتی که صاحبان مشاغل مذکور در ماده یک این قانون ظرف مدت یک سال سه نوبت محکومیت خلافی به سبب شغل مزبور پیدا کردند به حکم محکمه از سه ماه الی یک سال از شغل مزبور ممنوع خواهند شد.
ماده ۵- آئین‌نامه اجرایی این قانون منتهی ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون از طرف وزارت کشور و دادگستری تهیه و پس از تصویب هیئت‌وزیران به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
ماده ۶- از تاریخ اجرای این قانون، قانون مربوط به مؤسسات حمل و نقل مصوب هفتم دی ماه ۱۳۱۴ ملغی و وزارتین کشور و دادگستری مأمور اجرای این قانون می‌باشند
رئیس کمیسیون کشور- روحانی
گزارش شور اول از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
حضور آقای اشرف سمنانی معاون پارلمانی وزارت دادگستری و آقای قوام صدری معاون پارلمانی وزارت دارایی لایحه دولت راجع به مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی را مورد رسیدگی قرارداد و گزارش کمیسیون کشور را عیناً تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون دادگستری- مجد
رئیس- کلیات این لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور مواد رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده اول قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱- تأسیس بنگاه‌های حمل ونقل اعم از مسافربری و باربری- تعمیرگاه ثابت و سیار اتومبیل- اتوشویی- اتوسرویس- توقف‌گاه- گاراژ عمومی- مغازه برای کرایه دادن اتومبیل و آموزشگاه‌های رانندگی مستلزم تحصیل پروانه است که در مرکز شهربانی کل کشور و در شهرستان‌ها شهربانی‌های مراکز استان یا شهرستان پس از جلب موافقت شهرداری محل صادر خواهند نمود.
رئیس- در ماده اول نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد می‌نماید که در ماده ۱ لایحه مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای همومی تبصره زیر استفاده شود:
تبصره- بنگاه‌های مزبور نمی‌توانند تعمیرگاه ثابت اتومبیل و گاراژ عمومی در محدوده شهر داشته باشند. مهندس حسن صائبی
مقام محترم مجلس شورای ملی
احتراما پیشنهاد می‌نمایم در سطر آخر ماده اول لایحه مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی بعد از جمله شهرداری محل اضافه شود و رعایت مقررات صنفی.
با تقدیم احترام- عزت‌الله اوزار
رئیس- ماده دوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۲- کسانی که پیش از تصویب این قانون به تأسیس بنگاه‌های مذکور در ماده یک مبادرت کرده‌اند و فعلاً مشغول کار هستند باید حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ
انتشار آئین‌نامه اجرایی این قانون درخواست صدور پروانه نمایند چنانچه واجد شرایط باشند شهربانی پروانه مربوط را صادر خواهد نمود والا مهلت متناسب برای رفع نقص خواهد داد و در صورت عدم نواقص از ادامه کار آنها جلوگیری به عمل می‌آورد.
رئیس- در ماده دوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
احتراماً پیشنهاد می‌نمایم در سطر ۳ ماده دوم لایحه مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی به جای صدور پروانه ذکر شود درخواست تجدید پروانه.
با تقدیم احترام- عزت‌الله اوزار
رئیس- ماده سوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۳- در نقاطی که شهربانی وجود نداشته باشد طبق مقرراتی که در آئین‌نامه اجرایی پیش‌بینی می‌شود ژاندارمری پروانه مذکور در ماده ۱ و ۲ را با موافقت شهرداری و در صورت نبودن شهرداری با جلب نظر بخشداری محل صادر خواهد کرد و همچنین آن قسمت از وظایف شهربانی که به عهده ژاندارمری محول می‌شود در آئین‌نامه اجرایی قید خواهد شد.
رئیس- در ماده سوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده چارم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۴- تخلف از مقررات آئین‌نامه اجرایی این قانون مستوجب مجازات خلافی است که در پروانه صاحب آن درج خواهد شد در صورتی که صاحبان مشاغل مذکور در ماده یک این قانون ظرف مدت یک سال سه نوبت محکومیت خلافی به سبب شغل مزبور پیدا کردند به حکم محکمه از سه ماه الی یک سال از شغل مزبور ممنوع خواهند شد.
رئیس- در ماده چهارم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده پنجم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۵- آئین‌نامه اجرایی این قانون منتهی ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون از طرف وزارت کشور و دادگستری تهیه و پس از تصویب هیئت‌وزیران به موقع گذارده خواهد شد.
رئیس- در ماده پنجم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ششم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۶- از تاریخ اجرای این قانون، قانون مربوط به مؤسسات حمل و نقل مصوبات هفتم دی ماه ۱۳۱۴ ملغی و وزارتین کشور و دادگستری مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
رئیس- در ماده ششم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی هم نرسیده لایحه و پیشنهادها برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
۱۱ـ اعلام وصول دو فقره لایحه قانونی اصلاحی از مجلس سنا
رئیس- لوایحی از مجلس سنا رسیده است برای اطلاع مجلس قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۷ در خصوص لایحه شماره ۹۲۲۶- ۱۳/۸/۱۳۴۴ دولت راجع به تمدید مدت تحصیل عده‌ای از دانشجویان رتبه اول که به خارجه اعزام شده‌اند و طی مرقومه شماره ۳۵۲۲۵/ ۵۸۲ ل ق- ۱۷/۹/۱۳۴۴ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز دوشنبه بیستم دی ماه ۱۳۴۴ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌گردد.
رئیس مجلس سنا - مهندس شریف‌امامی
رئیس- با اجازه همکاران اصلاحات مجلس سنا
در کمیسیون‌های مربوط مطرح می‌شود و گزارش کمیسیون‌ها بعداً در مجلس مطرح خواهد شد.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۱۰ مبنی بر رد لایحه ۸۰۹/ ق ۱۳- ۱/۱۰/۴۲ مربوط به تصویب‌نامه و شماره ۱۹۹۸- ۱۸/۲/۱۳۴۲ راجع به اصلاح بند ۲۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری و تبصره ذیل آن در جلسه روز دوشنبه ۲۰ دی ماه ۱۳۴۴ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک گزارش مزبور به پیوست ارسال می‌شود،
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی
رئیس- به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
۱۲ـ بیانات بعد از دستور آقای تبریزی
رئیس- چون مطلب دیگری در دستور نداریم آقای تبریزی به عنوان بعد از دستور صحبت می‌کنند بفرمایید.
تبریزی- بسمه تعالی.
با کسب اجازه از مقام معظم ریاست و نمایندگان محترم تاریخ را ورق می‌زنم برمی‌گردم به ششم بهمن ۴۱ مثل فردا که سرتاسر کشور به لوایح مترقی پیشنهادی رهبر عالیقدر و بیدار دل شاهنشاه آریامهر که در اولین کنگره دهقانان در دی ماه ۴۱ به آرا عمومی مراجعه فرموده بودند با اتفاق آرا به تصویب ملی رسید و مورد تأیید ملل راقیه و ماورا اقیانوس‌ها قرار گرفته و شهرت جهانی به خود گرفت و انقلاب همه جانبه شاهنشاه آریا مهر در تمام شئون اجتماعی کشور پرتو افکن و متجلی گشت
فردا شش بهمن آغار چهارمین سال سال روز جشن انقلاب شاه و ملت است در آن روز فرخنده با اعلام فرمان‌القا رژیم کهنه و پوسیده ارباب رعیتی ۱۵ میلیون رعیت محروم و مقید با پاره نمودن زنجیرهای اسارت و بردگی به کشاورز مستقل و محترم مبدل گشته و دارای شخصیت حقوقی گردیده و در عرصه و اعیانی اراضی مورد نسق مالک شده و سرنوشت خود را به دست گرفته زندگی نو و مرفهی و سالم از سرگرفتند (صحیح است).
تا روز انقلاب ششم بهمن زارعین ما خانه ثابت و مزرعه ثابت نداشتند زیرا به مجرد صدور دستور کوچ و یا اخراج از ناحیه مالک نه استمهال بود و نه رحم و نه شفقت بیچاره زارع با اهل و عیال و اطفال معصوم مدت‌ها خانه و آشیانه خود را ترک نموده سرگردان برالی پیدا کردن خانه دیگر مزرعه دیگر از این آبادی به آن آبادی ملتجی می‌شدند به فضل خداوند متعال و عنایت شخص اول مملکت در حال حاضر کشاورزان شریف در ده مربوطه مستقر و ثابت شده به ایجاد باغات و ساختن خانه‌های دهقانی با رعایت اصول بهداشت تحت تعلیم سپاهان انقلاب می‌پردارند (صحیح است)
بعضی‌ها عقیده داشتند کشاورزان رأسا نمی‌توانند کاری از پیش ببرند و اگر مساعده‌ای به آنها داده شود به خرید رادیو و تجملات پرداخته یا زیارت می‌روند برای رفع این توهم بی‌مورد به عرض می‌رساند امسال زارع فعالی به نام آقای بلال اعرابی در شاهین‌دژ حوزه انتخابیه بنده با أخذ وام کمی‌توانسته است امور زراعی خود را توسعه داده و ۵۰ هزار بد محصول یونجه به دست آورده است که هر بند از ۱۵الی ۱۸ ریال خریدار جدی دارد و به مبلغ ۸۰ هزارتومان بالغ می‌گردد که صدها سال قبل از متجلی شدن انقلاب شاه و ملت مردم چنین رقم درآمد رعیت آن روز در خواب هم ندیده بود البته‌این زارع حق دارد رادیو بگیرد و به زیارت هم برود و جرم نیست زیرا دعای خیر شاهنشاه آریامهر شامل حال آنان است که در روز اعطا اسناد مالکیت کشاورزان اطراف کرمانشاهان ضمن فرمایشات ملوکانه می‌فرمودند که از خداوند می‌خواهم که این زارعین هر یکی یک میلیونر شود.
این است در مقابل این عطوفت و عنایات خداپسندانه کشاورزان حق‌شناس برای هرگونه فداکاری و جانبازی در اجرای اوامر شاهنشاه معظم و محبوب و عظمت و استقلال ایرانی عزیزان با پدر تاجدار و توانای خود عهد ومیثاق ابدی بسته‌اند لذا در این مکان مقدس و آستانه آغاز چهارمین سال سال روز انقلاب همه جانبه شاه و ملت با این جمله مختصر که زبان حال ساده و صادق ۱۵ میلیون کشاورز است تجدید عهد نموده و به پیشگاه مقدس شاهنشاه آریامهر معروض
می‌دارد شاهنشاها:
تا ابد بیعت ما با تو درست است لعنت به کسی باد که عهدش به تو سست است (احسنت). دانشکده کشاورزی رضائیه که مدت‌ها مورد تقاضای اهالی آن استان زرخیز کشاورزی بود روز شنبه ۱۱ دی ماه سال جاری توسط مقام معظم ریاست محترم مجلس شورای ملی به نام نامی و گرامی شاهنشاه معظم افتتاح و یکی از نتایج انقلاب ششم بهمن در آن استان به ثمر نهایی رسید و از بیانات ارزنده ایشان در هر نقطه استان مخصوصاً هنگام افتتاح دانشکده در جهت تأسیس آموزشگاه‌های حرف‌های و صنعتی مردم روشنفکر آذربایجان غربی حسن استقبال نموده و ابراز احساسات شدید و بی‌شائبه اهالی نسبت به شاهنشاه معظم به حد اعلایی رسیده بود همچنین بیانات دلنشین هم مسلک گرامی جناب آقای دکتر هدایتی وزیر محترم و جوان اموزش و پرورش در موقع افتتاح دانشکده کشاورزی و در دبیرستان‌های دخترانه رضائیه و خوی در تجمع عموم اهالی و در مسیر راه ما در دهات با محصلین و کشاورزان و سپاهان انقلاب و خشنودی تلقی می‌شد و در همه جا مراحم و عنایات شخص اول مملکت را نسبت به اهالی شاهدوست آذربایجان غربی و با احساسات پرشور اهالی نسبت به شاهنشاه آریامهر روبه‌رو می‌شدند (دکتر شفیع امین- ما همه ممنون هستیم).
موقع مراجعت بنده به میاندوآب که با آقایان فرهنگیان همشهری‌های خودم تماس امروزی می‌گرفتم اعتراف می‌کردند که نظم و ترتیب امور فرهنگی امروزی در دوره تصدی جناب آقای دکتر هدایتی وزیر محترم آموزش و پرورش نسبت به گذشته قابل مقایسه نیست عرض دیگر بنده با استفاده از ایام تعطیل زمستانی دهات بین میاندوآب و شاهین‌دژ را از نزدیک دیدن می‌کردم در هر قریه از سی الی پنجاه حتی در قریه ملاشهاب‌الدین قریب صد نفر روستازاده اعم از دختر و پسر تحت تعلیم سپاهان دانش سرگرم تحصیل هستند در دهات نجار- آدیشه- احمدآباد دیدم پدران بچه‌ها جلوی کلاس درس جمع شده به خواندن و نوشتن آنها حظ می‌کردند و آنان را با چه زبان‌های ساده روستایی تشویق و ترغیب می‌نمودند واقعاً در زمینه پیکار و مبارزه با بی‌سوادی جهاد کرده‌اند (صحیح است).
شرکت‌های تعاونی سرتاسری شهرستان میاندوآب که اولین آن را بنده از سال ۱۳۳۸ شروع نموده و رئیس افتخاری هیئت مؤسس بودم در سال ۳۹ با کمک آقای ناصری سرپرست جدی شرکت‌های تعاونی مراغه با شرکت ۴۴۲ نفر از کشاورزان و باغداران به ثبت رسانیده و تا روز انتخاب بنده به نمایندگی مجلس شورای ملی مدیر عامل افتخاری آن شرکت واحد بودم و نتیجه مطلوبی گرفته شده چون پی‌ریزی صحیح بود امروز به ۷۵ شرکت مجهز و شروع به کار ارتقا یافته و از بانک اعتبارات و کشاورزی بی‌نهایت سپاسگذاریم که صدور اعتبارات آنها را از تمام کارهای بانکی مقدم می‌دارد در پایان عرایضم موقع خداحافظی بنده از موکلین و همشهریان خود- کشاورزان- هیئت مدیره شرکت‌های تعاونی روستایی و عشایر شاهدوست اطراف میادوآب اعم از اکراد چاردولی- افشار از بنده جدا خواسته‌اند موقع مراجعت به تهران مراتب آمادگی و فداکاری و جانبازی آنان را از پشت این تریبون مقدس و وسیله جراید پایتخت در این آستانه سال روز انقلاب شاه و ملت به پیشگاه مقدس شاهنشاه آریامهر عرضه بدارد (احسنت).
۱۳ـ ختم جلسه
رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم ساعت و دستور جلسه آینده بعداً به اطلاع همکاران محترم خواهد رسید.
(مجلس در ساعت یازده و پنجاه دقیقه صبح ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی
سؤال
ریاست محترم شورای ملی
خواهشمند است مقرر فرمایید به جناب آقای وزیر پست و تلگراف و تلفن اطلاع دهند در جلسه علنی به سؤال زیر پاسخ لازم لطف فرمایند.
۱- جمع وجوه حاصله از اجرای مفاد تصویب‌نامه شماره ۱۲/ ۲۸۰۲۴- ۱۷/۱۰/۳۹ تاکنون چه مبلغ بوده است؟
۲- دریافت این وجوه طبق کدام مجوز قانونی بوده است؟
۵/۱۱/۴۴- دکتر مبین