مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ اسفند ۱۳۴۴ نشست ۲۴۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۵ اسفند ۱۳۴۴ نشست ۲۴۳
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۱
جلسه: ۲۴۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه (۵) اسفند ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱ - بیانات قبل از دستور آقای کیهان یغمایی
۲ - قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۳ - بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر معتمد وزیری - بالاخانلو
۴ - تصویب صورت جلسه قبل
۵ - بقیه مذاکره و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون آب و برق راجع به حفظ و حراست منابع آبهای زیرزمینی و ارسال مجدد به مجلس سنا
۶ - تقدیم یک فقره لایحه بودجه به وسیله آقای وزیر کشاورزی
۷ - طرح گزارش کمیسیون آموزش و پرورش مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی دانشجویانی که در خارج از کشور به تحصیل اشتغال دارند و ارجاع مجدد به کمیسیون
۸ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون محاسبات راجع به تفریق بودجه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی و ابلاغ به دولت
۹ - قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت نه و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
۱ - بیانات قبل از دستور آقای کیهان یغمایی
رئیس - نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای کیهان یغمایی تشریف بیاورید.
کیهان یغمایی - با کسب اجازه از مقام محترم ریاست، همکاران عزیز قبل از شروع عرایض بنده همه ما نمایندگان که خدمتگزار شاهنشاه آریامهر و مردم شریف ایران هستیم به درگاه خدای بزرگ شکرگزاریم که ذات اقدس شهریاری به سلامتی و خوشی و مبارکی به خاک میهن مراجعت فرمودند و همه ما خوشحالیم و همه قلب‌های ما ملت ایران خوشحال است (صحیح است) و امیدوارم وجود مقدس شاهنشاه و خاندان جلیل سلطنت همیشه سلامت و معزز و محترم و سعادتمند باشند (انشاءالله) به واسطه پیش آمد ناگواری که برای یکی از همکاران ما اتفاق افتاده متأسفانه تعداد همکاران ما کم هستند ولی یک موضوع اساسی که بنده مطرح می‌کنم و به سهم خود و از طرف عموم نمایندگان به جناب آقای سعید وزیری صورت‌جلسه درگذشت والده ماجده‌شان تسلیت عرض می‌کنم و امیدوارم خداوند به این خانواده سلامتی و صبر و شکیبایی عنایت فرماید (انشاءالله). در این موقع که بودجه سال ۱۳۴۵
از طرف دولت تقدیم مجلس شورای ملی شده است بنده ضروری می‌دانم به همکاران عزیزی که در کمیسیون بودجه تشریف دارند و همچنین نماینده دولت که به عرض جناب آقای نخست‌وزیر خواهند رسانید تذکری عرض بکنم به شهادت ارقام در بودجه سنوات قبل من جمله سال ۱۳۴۴ نسبت به استان خراسان بی‌توجهی و بی‌عدالتی شده است و چون تازه در شروع کار بودجه سال ۴۵ هستیم بنده این نکته را لازم و ضروری می‌دانم که با اجازه نمایندگان محترم خراسان این مطالب را به عرض برسانم به پیروی از نیات عالیه و اوامر مؤکد شاهنشاه آریامهر هماهنگ با انقلاب ادامه این رویه یعنی تبعیض و بی‌عدالتی نسبت به ارقام بودجه و سهمیه استان‌های و شهرستان‌ها پسندیده نیست همان طور که رئیس معظم مملکت کراراً اوامر مؤکد صادر فرمودهاند کلمه تبعیض در قاموس امور اجتماعی مملکتی و اقتصادی مملکت محکوم و حذف شده است (دکتر قراگزلو - ولی عملاً در بودجه سال آینده می‌بینیم) انشاءالله ملاحظه خواهید فرمود آرزوی ما هم این است که تمام استان‌ها در سایه هدایت و ارشاد و تدابیر خردمندانه شاهنشاه آریامهر و کوشش دولت‌ها بهشت برین شود ما نمایندگان خراسان به هیچ‌وجه کوته‌نظر نیستیم که چرا به فلان استان توجه بیشتری شده است بلکه همه خوشحال می‌شویم که یک امر آبادانی یا صنعتی در یک گوشه مملکت اجرا می‌شود جمله مقدس عدالت اجتماعی که همواره مورد توجه شاهنشاه آریامهر بوده است همواره حکم می‌کند که نسبت به استان‌ها با رعایت جمعیت و وسعت خاک ترتیبی داده شود که همه یکسان عمل شود اگر به سوابق و ارقام بودجه‌های گذشته مراجعه کنیم خیلی زود متوجه می‌شویم که خراسان به طور کلی از بودجه عمومی مملکت و مخصوصاً در قسمت‌های بهداشت، صنایع، دانشگاه و فرهنگ نسبت به حقی که انصافاً و حقاً به آن استان می‌رسیده محرومیت داشته و این قسمت خلاف آن چیزی است که شاهنشاه عدالت گستر می‌خواهند (صحیح است) و خلاف نظر آقایان نمایندگان مجلس است پس این استدعا از کمیسیون بودجه و دولت هست که در موقع رسیدگی به بودجه سال ۱۳۴۵ حق و انصاف را کاملاً رعایت و سهم هر استان را به نسبت جمعیت و وسعت مدنظر قرار دهند تا عدالت اجتماعی در این قسمت برقرار شود (صحیح است) ضمناً بنده از این فرصت استفاده می‌کنم و به دولت متذکر می‌شوم در این موقع که به ارشاد شاهنشاه آریامهر صنعتی شدن مملکت مورد توجه قرار گرفته و به حمدالله با خواست خداوند متعال روزبه‌روز به سرعت پیش می‌رود باز ملاحظه می‌شود که سر استان خراسان بی‌کلاه مانده است به این دلایلی که عرض می‌کنم و دیده شده کارخانه ذوب‌آهن بنا به مصلحت اندیشی دولت به استانی، پالایشگاه به یک استان و یا کارخانه ماشین‌سازی به استان دیگری می‌رود ولی استانی که اسمش در میان نیست استان خراسان است و معلوم نیست به این استان وسیع با جمعیت زیادش که تقریباً ربع یا خمس مملکت را تشکیل می‌دهد چه داده شده یا در آینده چه داده خواهد شد (یک نفر از نمایندگان - امام رضا) البته امام رضا (ع) بسیار خوب است انشاءالله باعث سلامت همه رفقا باشد و همه را حضرت ثامن‌الائمه شفاعت کند (مهندس اخوان - بدرد آخرت مردم می‌خورد) به هرحال صحبتی که بنده می‌کنم روی هوی و هوس نیست روی ارقام است امر بفرمایید از دفتر مجلس تمام بودجه‌های سالیانه کشور را از سال‌های گذشته بیاورند آقایان بررسی بفرمایید می‌بینید از سال‌های گذشته تا کنون به خراسان چه رسیده علاوه بر این در تمام برنامه‌هایی که از طرف دولت مفصلاً تقدیم مجلس می‌شود ابداً اسمی از خراسان نیست وضع این استان و جمعیت آن برای همه دولت‌ها محرز و مسلم است و مردم خراسان همیشه مفتخر بودند که خدمتگزارن صدیق شاه و کشور هستند بنابراین حق دارد این استان از برنامه‌ها و بودجه‌ها استفاده بکند یا خیر؟ تقاضای بنده از کلیه نمایندگان خراسان اینست که مصراً از دولت درخواست کنند در بودجه سال ۱۳۴۵ آنچه که سهم خراسان است به آنها داده شود و بی‌لطفی نشود و در درجه دوم از کمیسیون محترم بودجه مخصوصاً ریاست محترم کمیسیون استدعایم اینست که هماهنگ با انقلاب ترتیبی داده شود تا مردم
خراسان هم بدانند مورد عنایت هستند و در مورد صنعتی کردن خراسان هم به نسبت سایر استان‌ها و یا نصف سایر استان‌ها بدان توجهی بکنند که خراسان هم بی‌نصیب و بی‌بهره نباشد (صحیح است) آنچه که برای همه آقایان باید این مطلب روشن باشد و تاریخ و سوابق گذشته نشان می‌دهد مردم خراسان همیشه مفتخر و سرافراز بوده‌اند که خدمتگزارانی صدیق نسبت به شاهنشاه و کشور و مرزدارانی فداکار و جانباز بوده‌اند (صحیح است) و در تمام جزر و مدهایی که پیش آمده این هدف روشن را مورد نظر داشته‌اند و اینک به پاس این خدمات استحقاق دارند که حداقل نسبت به سهمیه سایر استان‌ها از حق اجتماعی‌شان محروم نباشند و این مطلب باید مورد توجه کمیسیون بودجه و هیئت دولت قرار بگیرد که در موقع طرح بودجه در مجلس انشاءالله دیگر تبعیضی نباشد که نمایندگان خراسان محتاج باشند هر کدام یک روز یا نصف روز وقت مجلس را بگیرند. مطلب دیگر بنده مربوط به کار نظام وظیفه عمومی است، در اجرای قانون و به پیروی از منویات مبارک ملوکانه و مراقبت و کوشش دولت در قسمت نظام وظیفه رفاه و آسایش مردم تا اندازه‌ای تأمین شده و نحوه اجرای صحیح قانون و درایت و صحت عمل مسئولین امر در امور نظام وظیفه موجب شده است آنچه که بنده اطلاع دارم متجاوز از یک میلیون نفر مشمولین عادی که کمتر از دیپلم و متولد سال ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۲ بوده‌اند با دادن هر نفر دو هزار ریال از خدمت زیر پرچم معاف شده‌اند این مطلب موجب شده است علاوه بر این که به بلاتکلیفی و سرگردانی پنج میلیون نفر افراد و خانواده مردم این کشور خاتمه داده شده (معتمدی - بسیار عمل صحیحی بوده است) مبلغ پانصد میلیون ریال به خزانه دولت درآمد رسیده (صحیح است) که بسیار حائز اهمیت است بر اساس همین بی‌نظری و خوب اداره شدن دستگاه نظام وظیفه مشمولینی که غایب بوده‌اند و ترس داشتند که خودشان را معرفی کنند خود را معرفی کردهاند و علاوه بر این که در رشته‌های پزشکی و حرف پزشکی احتیاجات ارتش تأمین شده هفتصد نفر فارغ‌التحصیل هم از خدمت معاف شدند وقتی مسئولین امر به پیروی از منویات عالیه شاهنشاه با کمال بی‌نظری و دلسوزی و علاقه‌مندی جدیت بکنند نتیجه این می‌شود که یک میلیون خانواده از بلاتکلیفی و سرگردانی نجات پیدا می‌کنند و این نیروهای انسانی در سایر امور کشور مشغول کار خواهند شد و عدم رضایت‌های زیاد از بین می‌رود و احتیاجات ارتش به موقع از کادر تحصیلکرده و مشمولین عادی تأمین می‌شود بنده لازم می‌دانم برای تشویق خدمتگزاران صدیق که به سرعت در این کار اقدام کردهاند و خدمات‌شان بسیار ارزنده بوده من جمله تیمسار سرتیپ مشاور رئیس اداره نظام وظیفه عمومی و تیمسار سپهبد اویسی فرماندهی کل ژاندارمری کشور قدردانی و تشکر کنم (صحیح است) بنده اطمینان دارم که این دو عنصر شریف به پیروی از منویات عالیه شاهنشاه شب و روز زحمت کشیدهاند و در مدتی خیلی کوتاه که آقایان اطلاع دارند از چه تاریخی نظام وظیفه جزء ژاندارمری شده و در این مدت کوتاه به کار دو میلیون نفر رسیدگی کردهاند و عدهای را معاف کردهاند کار آسانی نیست (حاذقی- و نشان دادند وقتی ایمان و علاقه هست چه کارهای بزرگی انجام می‌گیرد) احسنت، این فقط مرهون ایمان و عقیده‌ای است که به پیروی از ارشاد شخص اول مملکت عدم رضایت‌ها به نسبت خیلی زیاد از بین رفته است و بنده لازم دانستم از این دو عضو شخیص و کارمندان اداره نظام وظیفه عمومی تشکر کنم که شاید این حق‌شناسی و این قدردانی در این مکان مقدس باعث شود که با خدمت بیشتر و با امانت و صداقت بیشتر رضایت شخص شاهنشاه آریامهر و مردم ایران را فراهم بکنند (صحیح است) همیشه تشویق به جا و تنقید به موقع است که ملت‌ها را برقرار و استوار نگاه می‌دارد این مطلب بنده بود و امیدوارم مورد تأیید همه آقایان باشد تا خدمتگزاران بتوانند بهتر خدمت بکنند (احسنت).
۲ - قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس - اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان:
مهندس آراسته - ارسنجانی - دکتر اسدی
مهندس اسدی سمیع - بالاخانلو - پورادبی - خواجه نوری - سعید وزیری - مهندس صدقیانی - طباطبایی - دکتر مصباح‌زاده - یعقوب تهرانی.
غائبین بی‌اجازه- آقایان:
آقایان - رهبر - فیصلی.
غائبین مریض- آقایان:
مهندس آصفی - دکتر ناصر بهبودی - پرویزی - سیفی - قراچورلو - مهندس کمانگیر - نصیری - تیمسار همایونی و بانو نفیسی.
۳ - بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر معتمد وزیری - بالاخانلو
رئیس - آقای دکتر معتمد وزیری بفرمایید.
دکتر معتمد وزیری - بنده دو هفته قبل که از مسافرت پاکستان مراجعت کرده بودم قصدم این بود که چند دقیقه‌ای وقت دوستان و همکاران عزیز را بگیرم و گزارشی از جریان این مسافرت به عرض مجلس و دوستان عزیز برسانم. کارهای مهمی که در دستور بود از قبیل لایحه ذوب‌آهن و مسایل مهم دیگر که حتی چند روز نطق‌های قبل از دستور را به تأخیر انداخت و مانع از این شد که بنده بتوانم زودتر این وظیفه را انجام بدهم و امروز که اولین فرصت دست داد خواستم استفاده کنم و چند کلمهای در این زمینه به عرض برسانم. این مسافرت به منظور شرکت در شورای برنامه‌ریزی و شورای وزیران همکاری عمران منطقه‌ای سه کشور ایران و پاکستان و ترکیه انجام گرفت. این همکاری بر اساس مذاکره سران سه کشور در استانبول که تحت ریاست شاهنشاه آریامهر جلسات خود را تشکیل دادند و به دنبال توافقی که در کنفرانس استانبول به عمل آمد برای اجرای برنامه کلی و خط مشی و سیاست کلی که از طرف سران سه دولت در زمینه‌های عمرانی و اقتصادی و بازرگانی و همکاری‌های فنی و هر نوع همکاری که نتیجه‌اش بالا رفتن سطح زندگی و بهبود و رفاه و آسایش ۱۵۰ میلیون ساکنین این منطقه باشد و پس از آن وارد فعالیت خودش شد. روش کار در همکاری عمران منطقه‌ای به این ترتیب است که مسایل و مطالب مختلفی که ممکن است به نفع هر سه کشور باشد از لحاظ اقتصادی و بازرگانی و فرهنگی توسط کمیته‌های تخصصی مرکب از کارشناسان هر سه کشور مورد مطالعه قرار می‌گیرد بعد از آن که گزارشی که این کمیته‌ها تهیه می‌کنند به شورای برنامه‌ریزی داده می‌شود، که علی‌الاصول تشکیل می‌شود از رؤسای سازمان‌های برنامه‌ریزی این سه کشور در شورای برنامه‌ریزی همکاری لازم بین سه کشور به منظور ایجاد هماهنگی انجام می‌شود و گزارش لازم را تقدیم می‌کند به شورای وزیران این پیمان یا همکاری منطقه‌ای شورای وزیران گزارشی را که از طرف شورای برنامه‌ریزی بهش داده شده است برنامه‌ریزی می‌کند و کارها و فعالیت‌هایی را که انجام گرفته مورد مطالعه قرار می‌دهد و برنامه شش‌ماه آینده را تصویب می‌کند شورای برنامه‌ریزی و شورای وزیران هر شش ماه یک بار تشکیل جلسه می‌دهند و این جلسه که در پاکستان تشکیل شد چهارمین جلسه بود. در پاکستان جلسه شورای وزیران توسط فیلد مارشال ایوب خان رئیس‌جمهور پاکستان افتتاح شد و پس از آن وزرای خارجه سه کشور دوست و هم‌پیمان و هم‌کیش مطالبی در زمینه همکاری منطقه‌ای بیان کردند بیانات جناب آقای آرام فوق‌العاده مورد توجه قرار گرفت ریاست هیئت نمایندگی ایران در شورای برنامه‌ریزی با جناب آقای جواد منصور و ریاست هیئت نمایندگی در شورای وزیران با جناب آرام وزیر امورخارجه بود، در کشور پاکستان چیزی که بیش از هر موضوعی جلب توجه می‌کند احترام خاص و علاقه مردم سرزمین پاکستان یا سرزمین پاکان نسبت به ایران و احترام خیلی زیاد و فراوانی است که نسبت به شاهنشاه آریامهر احساس می‌شود. در جریان اختلاف و جنگی که بین پاکستان و هندوستان پیش آمد دولت ایران به سابقه دوستی و همکاری که با کشور پاکستان دارد نسبت به کشور پاکستان و جریانی که پاکستان را به این جنگ کشانیده بود با علاقه و دقت خاص موضوع را مورد مطالعه قرار داده و کمک‌هایی را که از نظر جنبه انسانی لازم بود عهده‌دار گردید و با توجه به نظرات شاهنشاه آریامهر
و افراد ملت ایران بود که جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران درصدد برآمد عدهای از پرستارهای خود را به کشور پاکستان اعزام بدارد و سعی شود در این زمینه به کسانی که در جنگ زخمی می‌شدند یا آسیبی متحمل می‌شدند کمک‌های لازم را بکند با آن که عملاً در منطقه‌ای که جنگ وجود آمده بود از وجود این افراد که از کشور ایران رفتهاند استفاده‌ای نشد ولی خود این موضوع به قدری برادران پاکستانی ما را تحت تأثیر قرار داده بود و حسن اثر داده بود که بیان بنده از ادای مطلب قاصر است. موضوع دیگر این که پاکستان در سایه نبوغ و لیاقت و شایستگی افراد این کشور و درایت و رهبری خردمندانه رئیس جمهوری پاکستان طی سال‌های اخیر پیشرفت‌های فوق‌العاده جالب توجهی نایل شده که بنده در کنفرانس اخیر فرصت آن را پیدا کردم که از یکی از فعالیت‌های بسیار اساسی عمرانی این کشور بازدید به عمل بیاورم و آن برنامه سدسازی و کشاورزی است که در کشور پاکستان انجام می‌شود سد خاکی عظیمی روی رودخانه جلوم در پاکستان در دست ساختمان است. این سد از حدود دو سال قبل عملاً وارد مرحله اجرایی شده و شاید تا دو سال دیگر حداکثر وارد مرحله بهرهبرداری شود سد خاکی عظیمی که مشغول ساختمانش هستند قسمتی از پروژه عمرانی وسیعی است که در حدود ۱۸۰۰ میلیون دلار هزینه‌اش می‌شود سدی که مورد بازدید هیئت نمایندگی ایران قرار گرفت سد مانگلا نام دارد که سه دهانه دارد که یک دهانه‌اش به طول ۴ کیلومتر است آن وقت صورت‌جلسه دریاچه عظیمی که ساختمان این سد به وجود می‌آورد ناچار شده‌اند دو دهانه دیگر بسازند تا دریاچه‌ای را که ظرفیت یا گنجایش یکصد میلیون متر مکعب آب خواهد داشت بتواند نگاهداری کنند علاوه بر این یک سد دیگر جزء این پروژه عمرانی است که خود حایز اهمیت است پس از این که سد تکمیل شد از هر تونلی که درش وجود دارد دو ژنراتور به کار می‌افتد که مجموعاً یک میلیون کیلووات برق تولید خواهد کرد که در اختیار کشاورزی و صنعت پاکستان قرار خواهد گرفت البته شروع کار با سه ژنراتور خواهد بود که در حدود سیصد هزار کیلووات برق تولید خواهد شد، موضوع دیگری که جلب توجه می‌کند این است که با توجه به وضع اقلیمی و خاک آن منطقه در ساختمان این سد از بتون و آهن مطلقاً استفاده نمی‌شود همان طور که عرض کردم یک سد خاکی است ولی از روی نهایت دقت و مطالعه مشغول ساختمان هستند و بنده تصور می‌کنم بازدید کارشناسانی از کشور از این پروژه برای آنها بسیار قابل استفاده خواهد بود. خیلی خوشحالم که جناب آقای مهندس روحانی وزیر محترم آب و برق تشریف دارند که این کارها و ساختمان سدها در صلاحیت ایشان و جزء وظایف و اختیارات وزارت آب و برق است بنده امیدوارم که مبادله کارشناس در این زمینه انجام گیرد که از این راه ما بتوانیم از تجارب بسیار ذی‌قیمتی که برادران پاکستانی ما در ساختمان سدهای خاکی به دست آورده‌اند استفاده‌ای که مقدور باشد بکنیم در ساختمان سدهای خاکی به دست آورده‌اند استفاده‌ای که مقدور باشد بکنیم در ساختمان این سدها متخصصین آمریکایی و انگلیسی شرکت دارند هزارن مهندس و تکنسین و کارگر در شهر کوچکی که برای آنها به وجود آورده‌اند جمع شده‌اند اداره امور این دوازده نفر و تهیه وسایل زندگی آنها از نقطه نظر مدیریت خودش یکی از مسایل مهم و بسیار جالب توجه است دریاچه‌ای که این سد به وجود می‌آورد دو شهر نسبتاً بزرگ میرپور و دودیال و دویست دهکده بزرگ و کوچک را که جمعیت آن مجموعاً در حدود ۸۱ هزار نفر است و در کشمیر آزاد و یک قسمت در پاکستان غربی واقعند به زیر آب خواهد برد و هم اکنون برای ساکنین این دو شهر و این مناطقی که زیر آب فرو می‌رود برنامه شهرسازی تهیه کردهاند و شهر دیگری در آن نزدیکی ساخته شده است که اهالی این مناطق به آنجا منتقل می‌شوند همان طوری که عرض کردم یک همچو پروژه با اهمیتی به نظر بنده با پولی که صرف می‌شود و سدی که ساخته می‌شود و در درجه مدیریت و کاردانی که در اداره امور آن انجام می‌گیرد جای تمجید و تحسین است موضوع دیگری که مورد بازدید ما قرار گرفت و حقیقتاً جای تأثر است پناهندگان کشمیر هستند که خانه و کاشانه خودشان را ترک کردهاند و در این کشور زندگی می‌کنند بنده در این زمینه مطلب زیادی به عرض نمی‌رسانم همین‌قدر می‌دانم امیدوارم موضوع کشمیر در اسرع وقت براساس عادلانه و منصفانه خاتمه پیدا کند و
اهالی این منطقه بتوانند در دنیایی که در همه جایش و در اطراف و اکناف آن دم از دموکراسی و آزادی زده می‌شود بتوانند از آزادی و اصول دموکراسی استفاده بکنند و زندگی مناسبی برای این عده تأمین شود و آوارگان و پناهندگان کشمیر بتوانند با آزادی در سرزمین آبا و اجداد خودشان زندگی نمایند (احسنت).
رئیس - آقای بالاخانلو بفرمایید.
بالاخانلو - با اجازه مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم بنده همان طور که استحضار دارید به نطق قبل از دستور عادت ندارم ولی وقتی می‌بینم دولت در حدود توانایی در انجام برنامه‌های خود مساعی لازم را به کار می‌برد بنده که وکیل منفرد هستم برخود لازم و واجب می‌دانم از زحمات دولت تشکر کنم (صحیح است) (مهندس پروشانی - مرد منصفی هستید) حوزه انتخابیه بنده همدان متأسفانه با این که از نظر جمعیت چهارمین کشور است متأسفانه فاقد همه چیز بود ولی در این مدتی که گذشت در دو سال گذشته البته اقدامات قبل از دولت شروع شده بود ولی در آن دولت به نتیجه رسید تلفن خودکار همدان روز سوم اسفند روز تاریخی که‌ایران نوین از آن روز آغاز شده است و می‌شود گفت نهضت تعالی و ترقی و اجتماعی و اقتصادی مملکت از روز سوم اسفند ماه سال ۱۲۲۹ شروع شد به افتخار چنین روزی تلفن خودکار همدان با وجود گرفتاری جناب آقای وزیر پست و تلگراف به نام نامی شاهنشاه آریامهر افتتاح شد (نمایندگان - بسیار مبارک است) و بنده لازم می‌دانم اینجا از جناب آقای مهندس ستوده و همچنین آقای مهندس نجم‌آبادی و آقای شهزاد و آقای حاجی محمدمهدی و کارکنان مؤثر شرکت تلفن تشکر کنم بالاخص که وعده فرمودند رادیو و تلویزیون همدان را هم به زودی افتتاح خواهند فرمود بنده از جناب آقای مهندس روحانی که اینجا تشریف دارند تقاضا دارم همان طور که وعده فرمودند موجبات افتتاح لوله آب تصفیه شده آب همدان را هم در خردادماه سال آینده افتتاح بفرمایند (نمایندگان - انشاءالله) که این بزرگ‌ترین مشکل مردم همدان است و اما درباره وضع اقتصادی شهر همدان دولت بایست تصمیم عاجل بگیرد از جهت این کارخانه‌ای که دولت مشغول احداث آن است از نظر ریخته‌گری و ماشین‌سازی و تراکتورسازی در همدان هم یک کارخانه‌ای که بتواند یک عده کارگر بیکار را جلب بکند احداث شود که رفع نگرانی مردم شود چون آقایان وزارء تشریف دارند و بیاناتی دارند بنده کوتاه می‌کنم مطلب را فقط خواستم واقعاً خدمتی که شده تشکر کنم در مجلس شورای ملی در این مکان مقدس عنوان کرده باشم (احسنت).
۴ - تصویب صورت جلسه
رئیس - راجع به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ آقای مهندس ریاحی بفرمایید.
مهندس ریاحی - در عرایض جلسه قبل بنده اشتباهات چاپی است اجازه بفرمایید برای اصلاح به تندنویسی بدهم.
رئیس - اصلاح می‌شود آقای مهندس ارفع بفرمایید.
مهندس ارفع - در عرایض بنده هم اشتباهاتی است که به تندنویسی می‌دهم.
رئیس - اصلاح می‌شود. آقای دکتر کیان بفرمایید.
دکتر کیان - در عرایض بنده هم اصلاحاتی است که به تندنویسی می‌دهم.
رئیس - اصلاح می‌شود آقای حکمت یزدی بفرمایید.
حکمت یزدی - چند اشتباه چاپی است به تندنویسی می‌دهم.
رئیس - اصلاح می‌شود. نظر دیگری در صورت‌جلسه نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه دفعه گذشته تصویب می‌شود. آقای معتمدی.
معتمدی - این طومار که ملاحظه می‌فرمایید یک متر و نیم طول دارد وسیله فرهنگیان اصفهان فرستاده شده خواهش می‌کنم مقرر فرمایید بذل توجه شود و نتیجه‌اش
را اعلام فرمایند و ده پانزده فقره دیگر هم نامه و طومار است که تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای البرزی.
البرزی - شکایتی رسیده است تقدیم می‌کنم.
۵ - بقیه مذاکره و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون آب و برق راجع به حفظ و حراست منابع آبهای زیرزمینی کشور و ارسال مجدد به مجلس سنا
رئیس - وارد دستور می‌شویم دنباله بحث درباره لایحه حفظ و حراست آبهای زیرزمینی کشور مطرح است ماده ۱۳ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۳ - هر گاه برای اجرای طرحهای وزارت آب و برق جهت توسعه استفاده از منابع آبهای زیرزمینی و سطحی احتیاج به اراضی اشخاص یا صاحبان مؤسسات خصوصی باشد به نحو مقرر در ماده ۳ قانون تعیین حریم دریاچه احداثی در پشت سدها عمل خواهد شد و در صورتی که در نتیجه اجرای طرح آبی که صاحبان قنوات و چاههای عمیق و نیمه‌عمیق موتوری یا آرتزین و چشمه و آب و جاری سیاه آب داشته‌اند نقصان پیدا کند یا به کلی خشک شود علاوه بر جبران خسارت طبق ماده مذکور وزارت آب و برق مکلف است به قدر نقصان آب که به مصرف شرب اهالی و دام‌ها در فصول زراعی به مصرف زراعت می‌رسیده برای مشروب کردن باغ و بستان و اراضی زراعتی از منبع یا منابع تأسیسات خود آب در اختیار آنان بگذارد و بهای آن را طبق مقررات و شرایط وزارت آب و برق بدون احتساب سود سرمایه دریافت کند.
تبصره - وزارت آب و برق مکلف است قبل از شروع به اجرای طرحهای لازم در هر ناحیه مقدار آب قنوات و چاههای عمیق و نیمه عمیق و آرتزین - چشمه سارها - آبهای جاری سیاه آب آن ناحیه را دقیقاً اندازه گیری نموده و فرم‌های مخصوصی تهیه نماید.
رئیس - در ماده ۱۳ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد آقای مهندس ریاحی قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
با احترام پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به ماده ۱۴ لایحه حفظ و حراست آبهای زیرزمینی اضافه شود.
تبصره - اشخاص یا شرکت‌ها یا سازمان‌هایی که قبل از تصویب این قانون اقدام به حفر چاه عمیق و نیمه عمیق موتوری یا آرتزین نموده و عمل آنان به تأیید وزارت آب و برق موجب نقصان منابع آب مورد استفاده مجاورین گردیده مکلف هستند به تشخیص وزارت آب و برق به قدر نقصان آب که به مصرف شرب اهالی و دام‌ها و در فصول زراعت به مصرف زراعت می‌رسد از منابع آب خود و یا به هر طریق دیگر بدون دریافت هیچ‌گونه وجهی جبران نمایند.
با تقدیم احترام - مهندس ریاحی
رئیس - آقای مهندس ریاحی بفرمایید.
دکتر الموتی - آقای مهندس ریاحی در شور اول این پیشنهاد را داده بودید؟
مهندس ریاحی - بله، اصول نظرات اینجانب در دو پیشنهاد خلاصه می‌شود که در شور اول تقدیم کردم یکی در ماده ۶ و دیگری در ماده ۱۴ که ماده ۱۳ فعلی است، خلاصه نظر در پیشنهاد اول این است بهرهبرداری از چاه عمیق موجود به خاطر حفظ و حراست منابع آبهای زیرزمینی باید از نظر بهرهبرداری آب تحت کنترل وزارت آب و برق درآید و به قدری که مجاز تشخیص داده می‌شود از آن بهرهبرداری گردد، خلاصه نظر در پیشنهاد دوم این است که در منازعات موجود فی‌مابین، منابع آب مجاور هم که یکی مدعی تجاوز به حق او از طرف دیگری است چنانچه تجاوز به منبع آب از طرف مجاور را وزارت آب و برق تأیید نماید متجاوز مکلف باشد به قدر آبی که نقصان یافته است مجاناً به اختیار ذی‌حق بگذارد (صحیح است) در کمیسیونها هر دوی این پیشنهادات مورد توجه و عنایت همکاران واقع شد تا جایی که جناب آقای مهندس انصاری رئیس محترم کمیسیون آب و برق در غیاب اینجانب از بنده دفاع کردند و جناب آقای صادق احمدی ریاست
محترم کمیسیون دادگستری در کمیسیون دادگستری که عیناً در صورت جلسات ثبت است چنین اظهار داشته‌اند فکر آقای مهندس ریاحی بسیار قابل تقدیس است و امیدواریم که زارعین ما که از طبقات ضعیف مملکت هستند روزی از طبقات قوی شوند به هرحال اصل فکر صحیح است ولی به حریم قضا تجاوز می‌شود دیگر همکاران محترم نیز به نحوی عنایت خود را اعلام داشتند منت‌ها چون معاون محترم پارلمانی وزارت آب و برق مکرر در کمیسیونهای آب و برق و دادگستری این نظر را اعلام داشتند که وزارت آب و برق مشغول تهیه و تنظیم لایحه جامعی است که رفع همه این گرفتاری‌ها را خواهد کرد پیشنهادات اینجانب رد شد پیشنهادات خود را اینک تجدید می‌نمایم تا در معرض قضاوت و رأی نمایندگان محترم قرار بگیرد.
رئیس - آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق) - بنده از توجهی که جناب آقای مهندس ریاحی به کار وزارت آب و برق و بالا بردن قدرت اجرایی این وزارتخانه در سطح روستاها و کنترل آبهای زیرزمینی دارند تشکر می‌کنم ولی تصدیق می‌فرمایید که تمام مسایل مربوط به آب را در یک لایحه پانزده ماده‌ای که روی ضرورت طرح شده است نمی‌توان حل کرد بنده ضمن این که با جنابعالی همدردی دارم و عقیده دارم مشکلی که دارند این مشکل مربوط است به مردم و باید حل شود ولی در این لایحه ممکن نیست و تأیید می‌کنم که ما مشغول تهیه یک کد آب هستیم، قانون آب هستیم، شاید در حدود دویست، دویست و پنجاه ماده باشد و تمام مسایل مربوط به آبهای سطحی و زیرزمینی در آنجا طرح شده است و همه این مسایل را در نظر داریم و امیدورایم با نظر موافق وزارت دادگستری بتوانیم یک دادگاه خاص ایجاد کنیم که با سرعت به این مسایل رسیدگی کند. با توجه به این موضوع استدعا می‌کنم جنابعالی پیشنهادتان را مسترد دارید، در قانونی که در دست تهیه است انشاءالله این مشکل حل خواهد شد.
رئیس - آقای مهندس ریاحی بفرمایید.
مهندس ریاحی - بنده ضمن تشکر از توضیحاتی که جناب آقای مهندس روحانی فرمودند و قول دادند که قانونی برای آبهای زیرزمینی تهیه و تقدیم خواهند کرد پیشنهاد خودم را مسترد می‌دارم و متشکرم که ایشان به این مسایل توجه دارند (احسنت).
رئیس - پیشنهاد آقای پاینده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده ۱۴ قانون افزوده شود.
تبصره - حقوق ارتفاقی و استفاده از وضع مجاری آب و به هر صورت که باشد و همچنین کلیه موارد اجرای ماده ۳۳ قانون برنامه سوم مانع از اجرای طرحهای وزارت آب و برق با طرح‌هایی که با تأیید وزارت مذکور از طرف مؤسسات ذی‌صلاحیت دیگر اجرا می‌شود نخواهد شد در مورد حقوق ارتفاقی و تبعی پس از اجرای طرح خسارت صاحبان حقوق به تشخیص کمیسیونی مرکب از وزیر آب و برق و دادستان کل کشور و نماینده شخص ذی‌حق جبران خواهد شد. پاینده
رئیس - آقای پاینده بفرمایید.
پاینده - پیشنهاد بنده که اینجا مطرح شده است در حقیقت مکمل این لایحه است که وزارت آب و برق آورده است و قدری هم متأسفانه دیر آورده است، شما آن‌قدر که از بی‌آبی می‌نالید می‌بایستی از بی‌ترتیبی در توزیع آب و بهرهبرداری از آب بنالید. در اینجا وزارت آب و برق پیشبینی کرده که در مواردی که بخواهند در مجاری آب تغییری بدهند اگر به حق کسی برخورد چه باید بکند اما مشکلاتی هست که حالا ظاهراً متوجه شده‌اند و آن مشکلات حقوق ارتفاقی و استفاده تبعی از مجاری آب است که مثلاً یک کسی در مجرای آب آسیاب دارد این مشمول این ماده که زمینش را بخرند نخواهد شد و بنده موارد زیاد سراغ دارم که شامل مجرای آب نخواهد شد و بعد هم مزاحم می‌شوند و باز موردی بنده سراغ دارم که دستور موقت صادر شده است که صاحب آب را از تغییر مجرای آب
که به نفع او نبوده است جلوگیری کردهاند تا دادگاه تکلیف را معین کند بنابراین بنده تصور می‌کنم با این توضیح کوتاهی که دادم و توضیحات بیشتری که خدمت آقای وزیر آب و برق عرض کردم ایشان موافق هستند که این پیشنهاد به رأی گذاشته شود و انشاءالله دوستان مجلس هم رأی خواهند داد برای این که این مشکلی است در موردی که تغییر مجرای آب مورد نظر است و حقوق ارتفاقی مانع از آن می‌شود این حقوق ارتفاقی مانع از آن نشود البته قانون حقوق‌شان را مطابق حقوقی که هست و مطابق ترتیباتی که هست به آنها خواهد داد.
دکتر کیان - بسیار پیشنهاد خوبی است.
رئیس - نظر مخالفی نسبت به این پیشنهاد نیست؟
دکتر یزدان پناه - نظر دولت چیست؟
مهندس روحانی (وزیر آب و برق) - بنده موافقم.
رئیس - دولت هم موافق است بنابراین به این پیشنهاد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد آقای مهندس آراسته قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱۶ - چنانچه در نتیجه اجرای طرحهای وزارت آب و برق نقصانی در میزان آبهای مذکور در ماده ۱۵ پیدا شد وزارت آب و برق مکلف است علاوه بر جبران خسارت به موجب ماده ۳۳ لایحه قانونی برنامه سوم (که در هر صورت باید مقررات قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی و منضمات آن رعایت شود) آب نقصان یافته را با دریافت بها در اختیار مالک یا مالکین بگذارد به هرحال بها واحد آب از بها واحد آبی که به وسیله مالک یا مالکین تهیه می‌شد تجاوز نخواهد کرد.
مهندس بهمن آراسته
رئیس - آقای مهندس آراسته به نظر می‌آید این پیشنهاد قابل طرح نباشد برای این که به ماده ۳۳ طرح سازمان برنامه احاله می‌شود که هنوز تصویب نشده بنابراین با اجازه شما پیشنهاد طرح نمی‌شود. نظر دیگری در ماده ۱۳ نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده ۱۳ با تبصره‌ای که تصویب شد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۱۴ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱۴- آئیننامه اجرایی این قانون از طرف وزارت آب و برق تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران به مورد اجرا گذارده خواهد شد.
رئیس- در ماده ۱۴ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده ۱۴ رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۱۵ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱۵ - وزارت آب و برق مأمور اجرای این قانون است.
رئیس- نسبت به ماده ۱۵ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده ۱۵ رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر لایحه مطرح است آقای مهندس ریاحی بفرمایید.
مهندس ریاحی - لایحه حفظ و حراست منابع آبهای زیرزمینی که اینک شور اول در کلیات آخر آن مطرح است از جهت اصل موضوع مطلبی است بسیار صحیح و اصولی و کاری است که بایستی خیلی پیش از این تاریخ صورت قانونی پیدا کرده و قدرت و قوت اجرا یافته باشد.(صحیح است).
متأسفانه این لایحه دارای نقایصی است که اینجانب تردید دارم که بتواند آن‌طور که باید و شاید حافظ و حارس منابع آبهای زیرزمینی مملکت ما که از جمله گرانبهاترین منابع ملی مملکت است باشد.
به این جهت بنا بر وظیفه نمایندگی و به رعایت سوگندی که در این مکان مقدس یاد کرده‌ام، توجه به مشکلاتی که حفر بی‌رویه چاهها در سنوات اخیر و استفاده بی‌رویه‌تر از آن که ناخودآگاه اعمال می‌شود و متأسفانه ذخائر آب زیرزمینی مملکت را در غالب نقاط کشور به خطر انداخته.
و قنوات زیادی را که در حال حضار قسمت اعظم آب کشاورزی مملکت را تأمین می‌کنند نیست و نابود کرده و زندگی مردم را که حیات آنان بدان بسته است به تباهی کشانده حتی بیم آن نیز می‌رود که سرمایهگذاران جدیدی در حفر چاههای عمیق را که استفاده غالب آنان منطبق با ذخایر آب زیرزمینی نیست دچار خسران غیرقابل جبرانی نماید، مرا بر آن می‌دارد که آنچه را به گمان خود شاید مفید فایدهای باشد بیان کنم خصوصاً که حرفه و تحصیلات اینجانب که در رشته کشاورزی است تجربهای که متکی به شواهد عینی دارم مرا در بیان عقیده خود راسخ می‌سازد که لایحه فعلی دارای آن چنان موادی نیست که وافی به مقصود در حفظ و حراست منابع آبهای زیرزمینی باشد.
آنچه که موجب نگرانی است وضع موجود در استفاده از منابع آبهای زیرزمینی است نه تنها آنچه که فردا خواهد شد مگر جز این است که شما تحت تأثیر وضع موجود به تقدیم چنین لایحهای مبادرت کردهاید؟ پس چرا برای وضع موجود در این لایحه فکری نشده است. این امید که با اجرای این قانون فردای بهتر از امروز خواهیم داشت مژده نیکویی است. اما فراموش کردن امروز خود ضربتی است بر امیدهای فردای ما.
مادام که منابع آب زیرزمینی مورد استفاده فعلی بدون کنترل و محدود بودن یا به عبارت دیگر استفاده بیش از حد مجازی که متناسب با ذخایر آب زیرزمینی هر منطقه باشد به هدر می‌رود. امیدهای فردای ما جنبه رؤیا و تخیل شاعرانه خواهد داشت. جای این قبیل مسائل در این لایحه خالی است صرفنظر از این مطلب گرفتاری طبقه دهقان و کشاورزی که منابع آب او در معرض تجاوز مستمر واقع شده است منازعات و مناقشات عدیدهای که هر روز در گوشه و کنار مملکت رخ می‌دهد و کشاورز را مستأصل و بیچاره و صاحبان چاهها را هراسان و بیمناک از حفظ سرمایه خود نموده است نادیده گرفته شده، در حالی که علم و تکنیک امروز به آسانی و به سرعت می‌تواند میزان تجاوزی که مورد ادعا است مشخص و معین نماید و به عنون یک دلیل قاطع و کافی برای احقاق حق مظلوم یا لااقل جلوگیری از استمرار ضرر باشد و رافع این قبیل گرفتاری‌های مردم در چنین وضعی آیا صحیح است است که معلومات و تخصص کارشناسان فنی را تا بدان حد نادیده بگیریم که حتی نظرات فنی و کارشناسی آنان مانند نظر کارشناس رسمی وزارت دادگستری نباشد و آیا این پسندیده است که در حالی که در موارد بسیاری تجاوز به منابع آب مورد استفاده مجاورین به تأیید متخصصین و کارشناسان فنی رسیده باز همچنان دهقان و کشاورز را در اسارت آن چنان مقررات کشداری بگذاریم که تا از خوان هفتمش بگذرد مایه حیاتش قطع شده باشد وقتی که به موجب ماده یک همین لایحه حفظ و حراست منابع و ذخایر آبهای زیرزمینی و نظارت در کلیه امور مربوط به آن به وزارت آب و برق محصول می‌گردد مسلماً چنین وزارتخانهای باید در این قبیل مسائل رسیدگی و رفع ضرر نماید.
در همین ایام اخیر با جناب آقای دکتر عاملی وزیر محترم دادگستری در خصوص همین شکایات کشاورزان مذاکرهای داشتم خوشوقتم که عرض کنم با صداقت و صراحتی که از خصوصیات ایشان است مشکلاتی را که برای کشاورزان از نظر استیفای حق‌شان موجود است تصدیق می‌کردند و قول دادند که در لوایح جدیدی که تحت عنوان تحول اساسی در آئین دادرسی به مجلس خواهند داد در این خصوص چارهای بیاندیشید. امیدوارم که همین مختصر برای یادآوری ایشان کافی باشد و به عهده خود وفا کنند همچنین انتظار دارم که دولت به نظراتی که در اینجا عنوان شد توجه کافی مبذول دارند خصوصاً جناب اقای مهندس روحانی با بصیرت و کاردانی که به مسائل مربوط به آب و آبیاری دارند همان طور که وعده دادند با تنظیم لوایح جدید در رفع نقایص و مشکلات موجود که خود بدان وقوف کامل دارند اقدام عاجلی بنمایند.
با استفاده از این فرصت دو فقره شکایتی از کشاورزان حوزه انتخابیه برخوار را عیناً تقدیم ریاست معظم مجلس شورای ملی می‌کنم که برای رسیدگی به وزارت آب و برق ارسال فرمایند از عنایتی که با استماع
عرایض اینجانب فرمودند تشکر دارم و از تصدیع خود معذرت می‌خواهم (احسنت).
رئیس- آقای حاذقی بفرمایید.
حاذقی - بدون تردید این لایحه یکی از قدمهای مثبت و مفیدی است که در حال حاضر از نظر پیشبینی‌های لازم در باره آبهای زیرزمینی و حفظ و حراست از آبها برداشته می‌شود گاهی بعضی از ما تصور می‌کنیم که در یک لایحه و قانون باید تمام جهاتی که منظور نظر ما هست یا فکر می‌کنیم باید در آن قانون گنجانیده شود و اگر آن نکات مورد نظر گنجانیده نشود پس بهتر است که این لایحه تصویب نشود و این قانون نباشد اما حقیقت آن این است که باید ببینیم که ملت ایران در این شرایط مفید و قدمهای مثبت و مؤثر باید یکی بعد از دیگری برداشته شود و کارهایی که می‌شود اگر هم با نواقصی مواجه می‌شود با بررسی و مطالعه آن نقایص مرتفع شود زیرا به تجربه معلوم شده که اگر غیر از این عمل کنیم یعنی از ترس اینکه این قانون تمام نظرات و منافع ما را تأمین نمی‌کند تصویب نشود معنیش این است که ما در همان شرایط ابتدایی بدون هیچ نظارت و مقررات اصولی بخواهیم پیش برویم وزارت آب و برق یک وزارت جوانی است که تازه در این مملکت تأسیس شده و همه ما ایمان داریم که آقای مهندس منصور روحانی که در حقیقت خود ایشان مولود انقلاب هستند یک جوانی از طبقه تحصیلکرده و فاضله ایران یک کار بزرگی به دست گرفته و با همکاری عدهای از مهندسین ایرانی که همه دارای ایمان هستند یک لایحهای با آن دقت و توجه به وضعی که مقدورشان بوده تهیه کردهاند ولی نه ادعا کردهاند و نه می‌شود ادعا کرد که در این لایحه توانستهاند تمام نظرات ملت ایران را بگنجانند ولی قدر مسلم این است که در ایران یک روز این کار باید می‌شد برای اینکه مسأله آبهای زیرزمینی یک مسألهای است که با حیات تمام مردم ایران و به خصوص ۱۵ میلیون کشاورز ایران سروکار دارد حالا اگر در این میان مسائلی روشن بشود که در قانون پیشبینی نشده فرصت باقی است و در دوره دیگر در مقام دیگر لایحهای که تکمیل بکند این لاحیه را و نظرات دیگر دوستان و نمایندگان محترم را تأمین بکند به مجلس خواهند آورد و به همین جهت است که من معتقد هستم که در اینگونه لوایح فنی پیشنهادات و نظرات فوری را هم نمی‌شود رأی داد برای این که این پیشنهادها باید در کمیسیونها بررسی بشود و این لایحه الان در دست رأی است و من اطمینان دارم به تصویب می‌رسد و من از آقای مهندس روحانی انتظار دارم که با همکاران‌شان نشان بدهند که واقعاً در شرایط انقلابی آنها یک مسئولان صحیحی در راه اجرای نظرات عمرانی هستند.
رئیس- آقای مهندس آراسته بفرمایید.
مهندس آراسته - بنده اگر عرض بکنم که لایحه حفاظت آبهای زیرزمینی یکی از بهترین لوایحی است که تقدیم شده چیز گزافی عرض نکردهام ولی همانطوری که جناب آقای مهندس روحانی امروز وعده فرمودند نواقص این قانون را در لوایح دیگری که خواهند آورد رفع خواهند کرد ولی به نظر چاکر یک نقص کلی در این قانون ناقص هست و اگر توجهی بفرمایید و عنایتی بکنید و این نقص را مرتفع بفرمایید کار بسیار مفیدی انجام شده است در یک قسمت از این قانون اشاره شده است به این که اگر احتیاج به اراضی اشخاص بود با استفاده از ماده ۳ قانون حریم پشت سدها از این اراضی استفاده بکنی مبنده با اجازه آقایان ماده ۳ قانون حریم سدها را می‌خوانم اگر اسم و کلمهای از اراضی بود بنده عرضی ندارم «ماده ۳- دولت می‌تواند در صورت لزوم مستحدثاتی را که در حریم دریاچه سدها قبل از تصویب این قانون ایجاد شده است به شرح زیر خریداری و تصرف نماید». در بند الف و بند ب به ارزیابی مستحدثات اشاره شده اگر نظر مبارک باشد بحث در این بود خانهای، قهوهخانهای، مهمانخانهای، در حریم سد هست که فاضل آب آن مضر است صحبت از زمین نیست که ما در مورد خرید زمین از این ماده استفاده کنیم ما برای خرید زمین یک نظری داریم اجتهاد هم بر نمی‌دارد قانون اصلاحات ارضی است خردی اراضی منطبق با قانون اصلاحات ارضی است خود جناب آقای وزیر هم استحضار دارند در مورد قانون سد لتیان هم همینطور عمل فرمودید خود بنده با رفقا نشستیم و قانون حریم پشت سدها را نوشتیم خرید اراضی سدلتیان را انطباق دادیم با قوانین اصلاحات ارضی و تصریح کردیم که در متن قانون به چه شکلی باشد به نظر بنده این نقص هست اگر موافقت فرمایید بنده تسلیم هستم.
رئیس- در کلیات آخر لایحه موقع طرح پیشنهاد نیست. آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- بنده درباره مطالبی که جناب آقای مهندس ریاحی و جناب آقای مهندس آراسته و جناب آقای حاذقی فرمودند بعداً توضیحاتی پس از تضویب لایحه به عرض خواهم رسانید در مورد مطالب جناب آقای مهندس آراسته در اینجا اشاره شده است به اینکه خرید این اراضی براساس ضابطهای است که در ماده ۳ قانون حریم سدها اشاره شده است ضرورتی ندارد که در ماده ۳ اسم اراضی و یا مستحدثات و یا سایر چیزهایی که احتمالاً اشاره نشده بود در حریم طبق آن ضابطه خریده می‌شد برای اجرا کننده تکلیف به وجود می‌آورد و مطلب را روشن می‌کرد بنده با توضیحی که عرض می‌کنم و در صورت جلسه ثبت خواهد شد انشاءالله رفع مشکل جناب آقای مهندس آراسته و همینطور حل مشکل دولت و حل مشکل دستگاههای اجرایی خواهد شد و بنده هم کاملاً به آن توجه دارم و از آن استفاده می‌کنم و در صورت جلسه ذکر می‌شود که اراضی و مستحدثاتی که ما بایستی برای طرحهای توسعه آب خریداری کنیم براساس ضابطه قانون حریم دریاچهها خواهد بود یعنی آن تشریفات در اینجاها عمل می‌شود آنجا در مستحدثات و اینجا برای اراضی بنده این توضیح را می‌گویم که در صورت جلسه ثبت گردد و بنابراین مشکل دولت طبق نظر جناب آقای مهندس آراسته حل خواهد شد (انشاءالله).
رئیس- آقای دکتراسفندیار یگانگی بفرمایید.
دکتر اسفندیار یگانگی - به نظر بنده این قانون حفظ و حراست منابع و ذخائر آبهای زیرزمینی یکی از قوانینی است که از لوازم و ضروریات عصر حاضر که توجه به توسعه امر کشاورزی و آبیاری است می‌باشد ولی این قانون کافی نیست حفظ و حراست آبهای زیرزمینی چون آبها به خصوص در کشورهای دیگر هم موجود است قوانین برای حفظ و حراست آبهای زیرزمین در همه جای دنیا هست ولی یک قانونی نیست که بشود از آن تقلید کرد برای اینکه هر کشوری تابع یک شرایط بخصوص آبهای زیر زمینی است یعنی شما نمی‌توانید کشور انگلستان یا کشور فرانسه یا کشور آمریکا را مقایسه کنید با کشور ایران، کشور ایران وضع آبهای زیرزمینی آن دارای یک خصوصیاتی است و کشور انگلستان دارای یک خصوصیات دیگر، در کشور ایران به نظر چاکر منابع آبهای زیرزمینی به حد وفور موجود است و هیچ جای نگرانی نیست البته همانطوری که جناب آقای مهندس ریاحی نظر دارند یک بیعدالتیها و یک هرج و مرجهایی در حفر چاه عمیق هست و آن هم علتش آن است که ما آمار دقیق و صحیح علمی و تحقیق راجع به آبهای زیرزمینی نداریم بایستی برای اینکه یک قانون خیلی خوبی تقدیم مجلس بشود یک تحقیق علمی دقیقی به عمل اید و این کار لازمهاش این است که در تمام استان‌های ایران چاههایی با عمق ۵۰۰ متر (چاههای آزمایشی) وزارت تازه تأسیس آب و برق حفر بکند و قطر آبها را اندازهگیری بکند و همینطور پورسانتاژ قابلیت نفوذ آبرفتها را اندازهگیری کند و آبهای شیرین را از آبهای شور تفکیک کند و ببیند که آیا موجودی آبهای زیرزمینی کشور به چه اندازه است و برای تعداد قنواتی که ما می‌خواهیم از آن استفاده کنیم به چه سطحی از آن بهرهبرداری کنیم تا زمانی که این کار صورت عمل پیدا نکند هر قانونی بیاورند اینجا به نظر بنده عادلانه نخواهد بود (احسنت) ولی بسیار خوب است چون قدم اول است و بنده به سهم خودم از وزارت آب و برق تشکر می‌کنم که این قدم اول را برداشتهاند و در آتیه نزدیکی یک شرکت دولتی مستقل تشکیل خواهد شد که به شکل بازرگانی اداره خواهد شد و این شرکت دارای سرمایه بیست میلیون تومان است که الان در جریان بحث کمیسیونها است و انشاءالله در آتیه نزدیکی گزارش آن به مجلس خواهد آمد و از قرار معلوم ده میلیون تومان سرمایه نقدی خواهد داشت و ده میلیون دیگر سرمایهای است که از ماشین‌آلات و سود سدسازی است و بنده استدعا می‌کنم از جناب آقای وزیر محترم آب و برق که یک دستگاههای سنداژ از این ده میلیون برای چاههای عمیق پانصد متری تهیه بکند که بتواند درست تحقیقات علمی و فنی به عمل بیاورد
(صحیح است) تا زمانی که این کار را نکنند حتماً این ناراحتی‌ها خواهد بود برای این که یکی از اشتباهاتی که الان مردم می‌کنند این است که فاصله این چاه با چاه دیگر چقدر باشد در حالی که این حساب فاصله حقیقتاً غلط است و در امر چاههای عمیق شرط نیست شما ممکن است در فاصله ده متری چاهی یک چاه عمیق بزنید که پانصد متر قطر آب رفت داشته باشد و کوچک‌ترین تأثیری نکند و در فاصله خیلی طولانی هم همان طور که جناب آقای دکتر بقائی فرمودند واقعاً تحت تأثیر واقع بشود این است که بنده استدعا می‌کنم وقتی که شرکت تأسیس شد دستگاههای خیلی خوب در موقعی که این عمل را بایستی وزارت آب و برق انجام دهد تهیه بفرمایید تا بتوانید مطالعات عمیقی بکنید که لوایح بعدی را که می‌آورید مبتنی بر اصول علمی و تحقیقی باشد (صحیح است).
رئیس- نظر دیگری در کلیات آخر لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای تصویب مجدد به مجلس سنا فرستاده می‌شود، آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی- بنده بسیار سپاسگزارم که یکی از لوایحی که امیدواریم با حمایت و عنایت نمایندگان محترم به نحو رضایت بخش و عادلانهای در سطح مملکت اجرا بشود به تصویب مجلس محترم شورای ملی رسید و انشاءالله مورد تأیید مجلس سنا هم قرار خواهد گرفت و بنده تشکر می‌کنم از همه دوستان و سروران عزیزم که در این کار صبر و حوصله فرمودند ما را راهنمایی فرمودند و بالاخره این لایحه را بهتر از آن صورتی که ما تقدیم کرده بودیم به تصویب رساندند بنده در پاسخ بیانات جناب آقای مهندس ریاحی و جناب آقای حاذقی و جناب آقای دکتر یگانگی عرض می‌کنم که نظریات شخصی بنده که البته نظریات دولت هنوز نیست نظریات شخص بنده راجع به آبهای زیرزمینی و آبهای سطحی طبق یک یادداشتی که راجع به توسعه منابع آب و مشکلات و موانع این توسعه را عرض کردم ذکر شده است آب یک ثروت ملی است متعلق به تمام مردم این مملکت است بارانی که از آسمان این مملکت می‌بارد یک هدیه الهی است و بایستی همه مردم در حد احتیاج خودشان بتوانند از این عنایت الهی استفاده کنند این کار ضابطه می‌خواهد قانون می‌خواهد قوانین صحیح و دقیقی می‌خواهد در صدر اسلام مطالعاتی راجع به این کار شده ما دلایل و شواهدی داریم که آب متعلق به همه مردم است و تدریجاً ممکن است موانع و مشکلاتی پیش آمده باشد و این موانع و مشکلات همان طوری که جناب آقای مهندس ریاحی فرمودند که بعضیها به صورت سنت درآمده و حقوقی برای اشخاص ایجاد کرده است این را بایستی با ملایمت و با تدبیر به طوری که حق کسی تضییع نشود حل کرد و البته قوانین و ضابطه جدیدی می‌خواهد و همین امروز ما سه نفر از متخصصین خودمان را که یکی از آنها متخصص بینالمللی است در کار تهیه قانون آب با توجه به مسائل مملکت، چون ما ممکن است بگوییم قانون آب انگلستانیا قانون آب استپهای آمریکا یا قانون آب الجزایر را به طور مثال بلافاصله کپی کنیم بیاوریم به مجلس همانطوری که جناب آقای دکتر یگانگی فرمودند که در امر آب زحمت کشیدهاند و اطلاعات عمیقی دارند جوابگوی مسائل ما نخواهد بود (صحیح است) ما باید با راههای خودمان راهحلهای ایرانی که با مردم ایران و مورد قبول مردم ایران باشد و با آن فرمولهایی که ما خودمان می‌نویسیم و میدانیم و کار را آسان می‌کند حل بکنیم (صحیح است) و بنده به نمایندگان محترم قول می‌دهم که در آتیه نزدیکی قانون جامعی برای ضوابط و روابط راجع به آب، چه آبهای سطحی، چه آبهای زیرزمینی تهیه کرده و تقدیم خواهد شد و همانطوری که ملاحظه فرمودید جناب آقای وزیر دادگستری کاملاً موافقت دارند که این ضوابط و این روابط در موارد اختلاف در سطح سریعتری رسیدگی بشود و ما پیشبینی خواهیم کرد به هر حال بنده از صبر و حوصله نمایندگان محترم که توجه فرمودند و لایحه ما را اصلاح کردند و ما را راهنمایی فرمودند تشکر می‌کنم امیدوارم خدمتگزار خوبی برای نمایندگان محترم باشم. (احسنت)
۶- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای وزیر کشاورزی
رئیس- تیمسار سپهبد ریاحی فرمایشی دارید؟ بفرمایید.
سپهبد ریاحی (وزیر کشاورزی)- با کسب اجازه از مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم لایحهای است در مورد واگذاری سی هکتار زمین از اراضی خالصه اوین به دانشگاه ملی که تقدیم مقام ریاست می‌شود (بسیار مبارک است).
دکتر مهذب- خوب بود اراضی بیشتری را اختصاص می‌دادید.
وزیر کشاورزی- بیشتر موجود نبود که به دانشگاه بدهیم.
۷- طرح گزارش کمیسیون آموزش و پرورش مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی داشنجویانی که در خارج از کشور به تحصیل اشتغال دارند و ارجاع مجدد به کمیسیون
رئیس- گزارش راجع به دانشجویانی که خارج از کشور به تحصیل اشتغال دارند مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون آموزش و پرورش به مجلس شورای ملی
کمیسیون آموزش و پرورش در جلسه روز یکشنبه اول اسفند ماه ۱۳۴۴ با حضور خانم دکتر پارسای معاون پارلمانی وزارت آموزش و پرورش لایحه شماره ۱۲۷۵۲-۱۴/۱۰/۴۲ ارسالی از مجلس سنا راجع به دانشجویانی که خارج از کشور به تحصیل اشتغال دارند را که با اصلاحاتی از مجلس سنا رسیده بود مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحات آن مجلس موافقت و به شرح زیر تصویب نمود. اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
قانون راجع به دانشجویانی که از کشور به تحصیل اشتغال دارند.
ماده ۱- فرزندان و افراد تحت تکفل قانونی مأموران ثابت دولت در خارج از کشور برای تحصیل در خارجه می‌توانند از گذرنامه تحصیلی و مزایای آن استفاده نمایند.
ماده ۲- کسانی که با در دست داشتن گذرنامه غیرتحصیلی تا تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۴۴ به خارج از کشور رفتهاند در هر موقع در یکی از دانشگاهها یا مدارس عالی معتبر به تحصیل اشتغال ورزند به شرط آن که دانشگاه یا مدرسه عالی مربوط یک سال تحصیل مرتب آنان را گواهی نموده و سرپرستی آن را تأیید نماید می‌توانند گذرنامه خود را به تحصیلی تبدیل کنند.
ماده ۳- دانشجویانی که به هزینه شخصی یا گذرنامه تحصیلی در خارج از کشور به تحصیلات عالیه اشتغال دارند می‌توانند طبق ائین نامه وزارت آموزش و پرورش محل و رشته تحصیلی خود را تغییر دهند وزارت آموزش و پرورش موظف است دو ماه از تاریخ تصویب این قانون آئیننامه مزبور را تنظیم نموده به موقع اجراء بگذارد.
ماده ۴- کسانی که به موجب تعهدنامه برای تحصیلات عالیه در خارج از کشور از کمک‌های مالی دولت استفاده نموده یا می‌نمایند در صورتی می‌توانند گذرنامه تحصیلی خود را به عادی تبدیل کند که وجوه دریافتی را نقداً مسترد بدارند و یا تعهد رسمی که ضمانت اجرائی داشته باشد مبتنی بر پرداخت آن به اقساطی که مورد قبول وزارت آموزش و پرورش باشد تسلیم نمایند.
ماده ۵- وزارت آموزش و پرورش مأمور اجرای این قانون است.
مخبر کمیسیون وزارت آموزش و پرورش - صدری کیوان
رئیس- گزارش کمیسیون مطرح است باید قبلاً توضیح بدهم که این لایحه از مجلس سنا به مجلس شورای ملی آمده است و در مجلس شورای ملی تصویب شده در مجلس سنا در دفعه دوم این عبارت اضافه شده «تا تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۴۴» و حالا فقط تغییر مجلس سنا مطرح است آقای کیهان یغمائی بفرمایید.
کیهان یغمائی- بعضی مواقع لوایحی از طرف دولت تقدیم مجلس می‌شود عباراتی در آن هست که خیلی عادی نیست (صحیح است) و مسیر طبیعی یک جمله صحیح را در قانون تغییر می‌دهد (صحیح است) بنده نمی‌فهمم یک لایحهای که از طرف دولت در کمیسیون آموزش و پرورش به صورت صحیح مردم پسندی تصویب می‌شود چرا یک عبارتی در آن گذاشته شود که مردم یا لااقل افکار عمومی به ترتیب
دیگری فکر بکنند یا عقل بنده نمی‌رسد بنده تعجب می‌کنم جمله ۲۹ خرداد ۴۴ در یک قانونی که قصد و غرض این قانون کمک به دانشجویانی است که در خارجه بوده و هستند به چه مناسبت در مجلس سنا گذاشته شده است (صحیح است) هیچ دلیل موجهی بنده نمی‌بینم مگر چیزی باشد که بنده ندانم و آقایان ندانند و آن هم مربوط به مصالح عالیه مملکت باشد که باید وزیر مربوطه توضیح بدهد والا اگر این مطلب نباشد جمله ۲۹ خرداد ۴۴ در قانون چه گناهی کرده یک محصلی که در ۳۰ خرداد رفته (صحیح است) این تبعیض یعنی چه؟ ما امروز داریم قانون میگذرانیم می‌گوییم تا تاریخ تصویب این قانون (صحیح است) و کمیسیون آموزش و پرورش هم همین حرف را تصویب کرده است به چه مناسبت مجلس سنا روی چه فکر و چه نظری که حمل بر خیلی مطالب می‌شود در خارج، این عبارت را گذاشته بنده نمیدانم اصلاً هیچ مصلحت نیست یک قانون کامل نباشد جامع نباشد یک قانونی برای کمک به یک عدهای حسبالامر بندگان اعلیحضرت همایون برای این که عدهای از بلاتکلیفی خارج شوند در خارج از کشور و با دلگرمی به تحصیلشان مشغول بشوند این عنایت را به ایشان فرمودهاند حسبالامر شخص اول مملکت و حالا مجلس سنا آمده است یک عده را بیجهت محروم کرده است فرض کنیم از ۲۹ خرداد ۴۴ تا امروز به طوری که بنده از اولیای محترم امور آموزش و پرورش شنیدم می‌فرمایند کسی به خارج نرفته اگر کسی نرفته چه اصراری دارید این مطلب را بگذارید اگر سعی دارید بنویسید از تاریخ تصویب این قانون شاید سه چهار نفری رفته باشند چرا از قانون محروم‌شان می‌کنید (صحیح است) قانون در روزی که تصویب می‌شود باید اگر عبارتی باشد رعایت تمام افراد بشود ۳۰ نفر از آقایان طرحی تهیه کردهاند از اکثریت و اقلیت و منفرد تقدیم مقام ریاست می‌شود که این لایحه از دستور خارج شود برگردد به کمیسیون بنده هم انصاف نمیدانم که در دوره انقلاب یک قانون تبعیضی از مجلس می‌گذرد. (احسنت)
رئیس- پیشنهادی که از طرف نمایندگان رسیده مقدم است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
امضاء کنندگان زیر تقاضا داریم لایحه دانشجویانی که خارج از کشور به تحصیل اشتغال دارند برای رسیدگی بیشتر (به اصلاحات مجلس سنا) به کمیسیون عودت داده شود.
تهرانی - جاوید- دکتر مهدی‌زاده- ملک‌زاده- دکتر صاحبقلم- صائب- هیراد- موسوی- کبیری- فخرطباطبائی- پاینده- مهندس آراسته- روحانی- میرهادی- صفیپور- جهانگیری- طالب‌زاده - سرتیپ پور- شفیعیپور کرمانی- کیهان یغمایی- بوشهری- دکتر امین- دکتر سامی‌راد- دکتر غنی و چند امضای دیگر.
رئیس- آقای دکتر امین مخالفید؟
دکترامین - خیر موافقم.
رئیس- با این پیشنهاد مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) به این پیشنهاد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه به کمیسیون مربوط فرستاده می‌شود.
۸- طرح و تصویب گزارش کمیسیون محاسبات راجع به تفریغ بودجه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی و ابلاغ به دولت
رئیس- گزارش کمیسیون محاسبات راجع به تفریغ بودجه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون محاسبات به مجلس شورای ملی
کمیسیون محاسبات و بودجه مجلس در جلسه اول اسفند ماه ۱۳۴۴ لایحه تفریغ بودجه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی را با حضور مسئولین امر مورد رسیدگی قرار داد و پس از بررسی پروندهها و اسناد و دفاتر مربوط لایحه مذکور را تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده - تفریغ بودجه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی به مبلغ یکصد و هشتاد و شش میلیون و دویست و نود و هشت
هزار و یکصد و پانزده ریال (۱۸۶۲۹۸۱۱۵) طبق صورتهای پیوست تصویب می‌شود.
مخبر کمیسیون محاسبات و بودجه مجلس - بختیار بختیاریها
رئیس- کلیات این لایحه مطرح است نظری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده واحده - تفریغ بودجه سال ۱۳۴۳ جلس شورای ملی به مبلغ یکصد و هشتاد و شش میلیون و دویست و نود و هشت هزار و یکصد و پانزده ریال (۱۸۶۲۹۸۱۱۵) طبق صورتهیا پیوست تصویب می‌شود.
رئیس- در ماده واحده نظری نیست؟ (اظهاری نشد) در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به لایحه با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی نمایندگان به ترتیب آتی وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد).
آقایان: روحانی- دکتر کلالی- دکتر زعفرانلو- دکتر شفیع امین- دکتر عدل- پاینده- دکترالموتی- بوشهری- مهندس جلالی- حاذقی- روستا- اوزار- معتمدی- ملک‌زاده آملی- دکتر فربود- مهندس عدلی- دکتر یزدان پناه- فولادوند- پزشکی- دکتر ضیائی- بانو دکتر دولتشاهی- بانو ابتهاج سمیعی- بانو تربیت - تهرانی- پاک‌ذات- امیراحمدی- علی صائب- فلیکس آقایان- مهندس اخوان - ادیب سمیعی- دکتر یگانگی- سرتیپ حکیمیان- سرلشکر نکوزاد- کبیری- دکتر غنی- کورس- سرتیپ‌پور- قاسم مرادی- دکتر صالحی- صدری کیوان- دکتر حکیم شوشتری- لوطی- اولیا - مهندس زرآور- کمالوند- بهادری- دکتر مهذب- دکتر سعید- دکتر کیان- هیراد- مرتضوی- جاوید- دکتر حاتم- پروین - دکتر عدل طباطبائی- دکتر رضوانی- دکتر معتمدوزیری- دکتر رشتی- شیخالاسلامی- دکتر مبین- صادق احمدی- کیهان یغمائی- دکتر سامی‌راد- بدر صالحیان - حبیبی- میرزاختائی- علی مرادی- حکمت یزدی- آموزگار- متولی باشی- مصطفوی - مهندس کیا- مهندس مجتهدی- مهندس انصاری- کشفی- موسوی ماکوئی- مهندس ریاحی- حقشناس- نیری- بانو نفیسی- دکتر قراگزلو- صفیپور- شکیبا- دکتر اعتمادی- مهندس آراسته - مهندس زنجانچی- مهندس معینی زند- دکتر مدنی- میرهادی- ریگی- دکترامامی- کهزاد البرزی- میرافضل- نیاکان - کسرائی- نوربخش- دکتر مهدی‌زاده - بانو جهانبانی- ابراهیمی - صائبی- مهندس عطائی- دیهیم- زرگرزاده - تبریزی- مافی دکترموثقی- دکتربقائی یزدی- جهانشاهنی- دکترخطیبی- ذبیحی سلطان احمدی- ثامنی- رهبر- پژند- شفیعی پورکرمانی- محدث زاده - مبارکی - ضابطی- طالب‌زاده رودسری - مهندس جلالی نوری - مهندس پرویز بهبودی - اهری - دکتر نجیمی - مهندس صائبی- مهندس ریاضی - مهندس معینی- کلانتر هرمزی- کنگرلو- تقی زند - مهندس ارفع - مهندس برومند- باغمیشه - توسلی- شاخویی- فهیمی - زهتاب - فرد- مهندس پروشانی.
(آراء مأخذه شماره شد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید)
آراء موافق ۱۳۲ رأی.
آراء سفید به علامت امتناع ۲ رأی.
رئیس- لایحه با ۱۳۲ رأی موافق تصویب شد به دولت ابلاغ می‌شود.
موافقین - آقایان: مجد - مهندس جلالی نوری- مهندس آراسته - دکترمدنی - تقی زند- مهندس پرویز- بهبودی - صفیپور- دکتر عدل - دکتر موثقی - اقبالی- دکتر مهدی‌زاده- مهندس مجتهدی- دکتر مصباح‌زاده- مصطفوی- آموزگار- دکتراعتمادی- مهندس جلالی- دکتر بقائی یزدی- دکتر خطیبی- دکتر سعید - رهبر- مهندس صائبی- اهری- طالب زاده رودسری- متولی باشی- میرافضل- مهندس ریاحی- پروین- غلام نیاکان- صدری- کیوان- بانو تربیت- دکتر نجیمی- دکتر ضیائی- زهتاب‌فرد- ابراهیمی- دکتر سامی‌راد- روستا- مهندس فیروزعدلی- دکتر یزدان‌پناه- فولادوند
تهرانی- بانو ابتهاج سمیعی- بانو نفیسی- دکتر امامی خوئی- نیری- دکتر صالحی- مهندس ریاضی- معتمدی- روحانی- دکتر فربود- حاذقی- بوشهری- اوزار- پاینده- ریگی- مهندس انصاری- کنگرلو- لفوطی- دکتر مهذب- دکتر غنی- دکتر کیان- کمالوند- کشفی- صائب- دکتر حکیم شوشتری- ادیب سمیعی- مهندس اخوان - توسلی- کورس- دکتر رشتی- سرلشکر نکوزاد- دکترمعتمدوزیری- دکتر رضوانی- بدرصالحیان- مهندس قاسم معینی- مهندس زرآور- بهادری- علی‌مرادی- بانو دکتر دولتشاهی- محدث‌زاده- کلانتری هرمزی - دکتر یگانگی- حکمت یزدی- دکتر زعفرانلو- مهندس کیا- میرزاختایی- قاسم مرادی- جهانشاهی- اولیا - مهندس عطائی- میرهادی- دکتر کلالی- پاک‌ذات- موسوی کبیری- سرتیپ حکیمیان- یغمایی- دیهیم- زرگرزاده- فهیمی - دکتر حاتم- مهندس زنجانچی- ملک‌زاده آملی- بانو جهانبانی- ثامنی- صائبی- مبارکی- نوربخش مافی- امیراحمدی- سلیمانی کاشانی- هیراد- حبیبی- مرتضوی- جهانگیری- شاخوئی- حقشناس- دکتر مبین- ذبیحی- سلطان احمدی- دکتر عدل طباطبائی- ضابطی طرقی- موسوی ماکویی- مهرزاد- دکتر امین- کهزاد البرزی- دکتر قراگزلو- مهندس معینی زند- شکیبا- پژند- تبریزی- جاوید- آقایان - شفیعی پور- کرمانی- پزشکی- دکتر الموتی- مهندس پروشانی.
ممتنعین - آقایان: صادق احمدی- شیخالاسلامی.
۹- قرائت دستور وتعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
دستور جلسه روز سه شنبه ۱۰/۱۲/۴۴
۱-شور دوم گزارش مربوط به اهداء یک نمونه از سرستونهای کاخ آپادانا و چند قطعه از سنگ تخت جمشید شماره چاپ ۱۷۲۸.
۲-شور اول گزارش مربوط به تمدید مدت خدمت کارشناسان آمریکایی وزارت راه شماره چاپ ۱۷۳۳.
رئیس - چون کار در دستور کمیسیونهای مجلس زیاد است با اجازه خانمها و آقایان روز یکشنبه جلسه نخواهیم داشت که کمیسیونها را تشکیل بدهیم بنابراین جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سهشنبه هفته آینده خواهد بود.
(ساعت ده و چهل دقیقه صبح جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی