مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ امرداد ۱۳۰۷ نشست ۲۶۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۶
جلسه: ۲۶۸
صورت مشروح مجلس پنجشنبه ۴ اَمرداد ماه ۱۳۰۷ مطابق ۸ صفر ۱۳۴۷
فهرست مندرجات:
۱- تصویب مرخصی آقای شریعتزاده
۲- مذاکرات نسبت به شور اول اعطاء امتیاز انحصاری سد فاروب رمان نیشابور
(مجلس سه ساعت و نیم قبل از ظهر بریاست آقای فهیمی تشکیل گردید) وصورت مجلس یوم سه شنبه دوم مرداد را آقای دولتشاهی قرائت نمودند)
غائبین با اجازة جلسة قبل آقایان: دکتر طاهری ـ دشتی – سید ابراهیم ضیاء ـ میر ممتاز ـ محمّد تقی خان اسعد ـ مقدم ـ آقا میرزا هاشم آشتیانی ـ سلطان محمد خان عامری ـ
غائبین بی اجازه جلسه قبل آقایان: اسدی – ذوالقدر ـ علیخان اعظمی – شریعت زاده – آقا علی زارع ـ میرزا محمد تقی طباطبائی قوام شیرازی – مهدوی ـ امیر تیمور کلالی ـ افسر ـ آقا زاده سبزواری ـ حاج حسن آقا ملک ـ لیقوانی ـ اسکندری ـ محمد ولی میرزا ـ فرشی میرز حسن خان وثوق ـ حاج غلامحسین ملک ـ ابراهیمی ـ
دیر آمدگان با اجازه جلسه قبل آقایان: امیر حسین خان ایلخان ـ خواجوی ـ افخمی ـ
دیر آمده بی اجازه جلسه قبل آقای امام جمعه شیراز
نایب رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ نماینده محترم آقای شریعتزاده را غائب بی اجازه نوشتهاند در صورتیکه غالب آقایان محترم میدانند که ایشان سخت مریض هستد و قادر به آمدن در اداره نیستند
زوار مخبر کمیسیون مرخصی ـ خبرهائب ار که راجع به آقای شریعت زاده بکمیسیون فرستاده‌اند تماماً تصویب شده است
نایب رئیس ـ از جنابعالی توضیح نخواستند آقای ملک مدنی
ملک مدنی ـ عرضی ندرام
نایب رئیس – آقای عدل
عدل ـ آقای اسکندری و فرشی را در صورت ملجس غایب بی اجازه نوشتهاند و حالا آنکه اجازه آنها ر چهد جلسه پیش تصویب شده نمی دانم چرا این طور نوشتهاند
نایب رئیس ـ در صورت مجلس غایب بی اجازه نوتشه‌اند و حال آنکه اجازه آنها در چند جلسه پیظ تصویب شده نم دانم چرا این طور نوشتهاند
نایب رئیس ـ در صورت مجلس ایرادی نیست؟
(گفتند خیر)
نایب رئیس ـ صورتی مجلس تصویب شد خبر کمیسیون عرایض قرائت می‌شود
(بشرح ذیل قرائت شد)
نماینده محترم آقای شریع زاده بر طبق تصدیق دکتر علیم الدوله برای معالجه از ۱۸ تیر ماه یک هفته اجازه مرخصی تقاضای کرده کمیسیون با نظریه ایشان موافق اینکه خبر ان ار تقدیم می‌نماید
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم به این خبر آقانیکه موافقند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
نایب رئیس ـ تصویب شد بپیشنهادها قرائت می‌شود
(بمضمون ذیل خوانده شد)
پیشنهاد آقای اعتبار: پیشنهاد می‌کنم دو فقره خبر کمیسیون بودجه راجع باستخراج معدن شمشک و ذوب آهن دردرجه اول و لایحة جنگل در درجة دوم مقدم بر دستور گذاشته و مطرح شود.
نایب رئیس – آقای اعتبار
اعتبار ـ دو لایحه از کمیسیون بودجه بمجلس آمده است کاری هم ندارد یک لایحه هم راجع به جنگل است پیشنهاد کردم آن دو فقره در درجه اول و لایحه جنگل در درجه دوم جزو دستور شود و مخالف هم نیستم که معکوس واقع شود اول لایحه جنگل باشد بعد آن دو خبر مطرح شود
پیشنهاد آقای شیروانی : پیشنهاد می‌شود لایحه جنگل در درجه اول مطرح شود
معاون وزارت فوائد عامه – البته هر دو لایحه مربوط بوزارت فوائد عامه است و بایستی بنده در اینموقع موافقت کنم ولی آاقی وزیر فوائد عامه قسمت لایحه جنگل را محتاج به یک تجدید نظری میدانند لهذا عقیده بنده این است اول لایحه معدن شمشک ار مقدم بدارید بنده تلفن می‌کنم آقای وزیر فوائد عامه تشریف بیاورند در موقع تنفس لایحه جنگل را تجدید نظری بفرمایند و برای بعد از تنفس مطرح شود
نایب رئیس ـ آقای شیروانی
شیروانی ـ این لایه جنگل یکسال است د رمجلس صحبش است دو طرف هم داشته است این لایحه یک عده طرفدار اینفکر بوده‌اند که جنگل مطلقاً متعلق بدولت است و یکعده بعکس متعلق بمردم میدانسته‌اند بالاخره مردم دچار زحمت هتسند و باید بتکلیف قطعی مردم و دولت در این قضیه معلوم شود لایحة هم که از کمیسیون گذشته اگر آقایان مطالعه کرده باشند هر دو جنبه را رعایت کرده است که هم حقوق مردم محفوظ بماند و هم حراست جنگلها بعمل آمده باشد نبده این دو سه روزه مخصوصاً در جرائد خوانده‌ام که برای راه آهن در نظر اس که بکعده اشجاری قطع شود و تراورس تهیه شود البته دولت این را لازم دارد و الان موقعی است که باید درخت بری شود در مملکت اگر تکلیف این لایحه معلوم نشده ممکن است هم حقوق یکعده‌مردم تضییع شود و دولت هم زحمتبیفتد لایحه هم بیست دقیقه وقت لازم ندارد و مجدداً می‌رود بکمیسیون بنابراین خوبست آقای معاون هم با این قسمت موفقت بفرمایند
نایب رئیس ـ آقای اعتبار موافقت میفرمائید؟
اعتبار ـ بنده عرضی ندارم لیکن آقای معاون وزارت فوائد عامه یک اظهاری فمرودند که این لایحه را محتاج به تجدید نظر میدانند از این جهت بنده هم اصراری ندارم
معاون وزارت فوائد عامه ـ مخصوصا چون لایحه راجع بدولت است دولت می‌تواند در هر موقع دست نگهدارد…
عراقی – دولت نیمتواند دست نگهدارد بای پس بگیرد
نایب رئیس ـ مقصود آقای معاون را بنده نفهمیدم می‌خواهند لایحه را پس بگیرند؟ که
معاون وزارت فوائد عامه ـ اگر آقایان اصرار کنند پس می‌گیریم
نایب رئیس – آقای عراقی
عراقی ـ تاکنون سوابقی که ما در مجلس داشتیم این بوده که دولت دو حق برای خودش قائل بوده است یکی اینکه لایحه را بیاورد بمجلی تقدیم کند یکی اینکه پس بگیرد ولی حالا دولت بخواهد محدود کند مجلس را که در فلان لاحیه شور می‌کنند این تازه کی دارد اگر می‌خواهند پس بگیرند والا بنده پیشنهاد می‌کنم جزء دستور شود.
نایب رئیس ـ بالاخره نظر نظر آقای معاون معلوم نشد
معاون وزارت فوائد عامه ـ بنده اگر آقایان اصرار کنند پس می‌گیرم،
آقا سید یعقوب ـ بنده پیشنهاد کرده بودم لایحه سد نیشابور مطرح شود
نایب رئیس ـ آقای فیروز آبادی هم همین پیشنهاد را کرده‌اند
روحی ـ بنده مخالفم
فیروزآبادی ـ اجازه بفمرائید بنده توضیح بدهم
نایب رئیس ـ بفرمائید
فیروز آبادی ـ ما باید همیشه سعی کنیم که مملکت ما آباد شود و یک قسمی کنیم که احتیاجاتمان بتوسط ما آباد شود و باید متوجه باشیم به اینکه اشخاصی که از داخله خودمان میایند و می‌خواهند یک امتیازی بگیرند با آنها مساعدت کنیم این یک لایحه ایست که قریب یکسال است در مجلس معطل است و از آنطرف هم می‌شنویم که یک شخصی تاجری رفته است و لوازم این سد را خریده است یک قسمتش را وارد کرده است و یک قسمتش در راه است و یک قسمتش هم مدر کارخانه معطل است در صورتیکه این شخص مهندس هم آورده و مهندسی هم کرده و اسباب رفاهیت و آسایش یکعده از فلا حسین این مملکت را فراهم می‌نماید و همین عمل سبب تشویق دیگران می‌شود
نایب می‌شود ـ آقای روحی
روحی ـ عرض می‌کنم بنده مخالفتی با سد نیشابور ندارم ولی خاطر آقایان را متوجه می‌کنم به یک نکته و ان این است که کارهای عام المنفعه مملکتی در درجه اول و دوم است برای مطرح شود و البته رأی اکثریت ملجس مطالع است راجع بمعدن شمشک و سیم نقاله بنده شخصاً طرفدار این مسئله هستم و عقیده‌ام این است اگر اینلایحه تصویب شود ذغال سنگ در طرهان بخرواری دو تومان تنزل پیدا می‌کند ما اگر دویست هزار تومان خرج این کار کنیم در مقابل مؤسسات ما یک استفاده‌های زیادی از این راه خواهند کرد و همیچنین سایر قسمتها هم همینطور تنزل پیدا می‌کند و به آبادی طرهان افزوده می‌شود و بعلاوه این لایحه یک مدخلیت تامی با راه آهن دارد از آنطرف به نفع مملکت و به نفع راه آهن دارد از آنطرف به نفع مملکت و به نفع راه آهن است لهذا بنده تقاضا می‌کنم که آقایان موافقت بفرمایند که این مسئله در درجهن اول مطرح شود و لایحه راجع به سد نیشابور در درجهن دوم واقع شود.
نایب رئیس ـ عده برای رأی کافی نیست
روحی ـ بنده مخالفم را پس می‌گیرم مقصودم تذکری بود
نایب رئیس ـ لایحه راجع به سد نیشابور مخالفی ندارد؟
(گفتند خیر)
(ماده اول بشرح ذیل قرائت شد)
ماده اول – امتیاز تأسیس سدرود خانه فاروب رمان خالصه واقع در شمال شهر نیشابور بجهت استفادة از قوة فشار آب رودخانه مزبور برای مدت چهار سال به آقای حاج کاظم علی اصغر زاده کوزه کنانی که تبعة مسلم ایراناست واگذار می‌شود.
نایب رئیس ـ شور در کلیات است. آقای روحی
روحی ـ متاسفانه نظامنامه راهی نگذاشته است برای اینکه اگر کسی نظر اصلاحی دارد جز بعنوان مخالفت بعنوان دیگری عرض کند بنده کاملا با هر امتیازی که بدالخه هم میوشد موافقم ولی یک تذکری نماینده محتمر آقای بامداد از چندجلسه قبل که قانون را هآهن محّمره مطرح بود دادند وبندههم تذکر می‌دهم و ان این است که وزارت فوائد باید دقت کند که این قبیل لوایح که بمجلس میاید جنبة عملیش را در نظر بگیرند نه اینکه مثل امتیاز چاه ازتزین یا فلان امتیاز امتیازش را بگیرند بگذارند توی جیبشان وعمل نمی‌کنند و هیچ مسئولیتی هم در بین نباشد. مجلس شورای ملی وقتش احترام دارد دولت هم همینطور حتی به قول آقای بامداد یک ثبات هم که در اداره کار می‌کند به او هم حق تعلق می‌گیرد: رب السوس را آمدیم گذراندیم بنده ابداً اثری از ان ندیدیم و نمیدانم تا بحال چه کرده‌اند امتیاز اتومبیل رانی طهران را خود بنده مخبرش بودم مقداری دقت در این موضوع تلف شد و هیچ خبری از او نیست و همچنین سایر امتیازات دیگر اگر چنانچه آقایان در خاطرشان باشد در دوره پنجم ششصد هزار تومان پول تلگراف برای امتیاز نفط داده شد و چقدر وقت مجلس برای این امتیازات تلف شد و بی نتیجه ماند؟ عرایض بنده را تصدیق خواهند فرمود حالا هم باید در نظر بگیرند که باری آن شخص که امتیاز می‌گیرد پنجهزار تومان ده هزار تومان منظور دارند و در صندوقی بگذارند که بعد از گذشتن اگر بوظیفه اش عمل نکرد بهمان اندازه کهوقت مجلس و دولت راضبط می‌کند مصادر شود والا ماامیتازا بدهیم و صاحب امتیاز عمل نکند این یک کار لغوی است و کار لغو کردن دردنیا بیمورد است وعاقل از آن اعراض دارد باید کار را طوری کرد که عملی باشد و صاحب امیتاز باید کاملا خهئدش را مهیا بکند بعد امتیاز باید کاملا خئدش را مهیا بکند بعد امیتاز بگیرد و مقصود از عرایض بنده یک تذکراتی بوشد و الا مخالفتی ندارم.
افشار ـ (مخبر کمیسیون) نماینده محترم تقریباً بطور ابهام شکوة از نظامنامه کردند در صورتیکه ایشان می‌توانستند مطابق نظامنامه در موقعی که این لاحیه مطرح میوشد در مواد نظریاتشان را پیشنهاد کنند و کمیسیون همالبته پیشنهاد ایشان ار در نظر می‌گرفت و در شوری که در کمیسون می‌شد اگر موافقتی داشت اصلاح می‌شد و آن تذکریکه اخیراً دادند راجع به اشخاصی که امتیاز می‌گیرند در داخله مملکت یک وجهی از که امتیاز می‌گیرند در داخله مملکت یک وجهی از ایشان در صندوقی ضبط شود نبده تصور می‌کنم که اگر این نظریه ایشان مورد توجه واقع شود دیگر احدذی پیدا نمی‌شود که در داخله مملکت یک امتیازی بگیرد آقا تصور می‌کنند که اهالی این مملکت دارند مسابقه می‌کنند در گرفتن امتیاز که این عقدیه ار اظهار می‌کنند ما بایستی مرد را تشویق کنیم و حتی المقدور یک تسهیلاتی برای آنها قائل شویم نه اینکه این قیود سخت را به ایشان قائل شویم بالاخره بند هبا این قسم کاملا مخالفم ثانیاً یک تذکری هم راجع به اتومبیل رانی شهر دادند این ار نباید فراموش کرده باشند که لایحه آن را در کمیسیون بودجه دولت پس گرفت بناء علیه این اعتراض ایشان بهیچوجه وارد نیست
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
نایب رئیس ـ رأی گرفته میوشد بشور در مواد آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
نایب رئیس ـ تصویب شد
(ماده اول بشرح سابق قرائت شد)
نایب رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ بنده موافقم
نایب رئیس ـ آقای عمادی
عمادی ـ بنده موافقم
نایب رئیس ـ تصویب شد
(ماده اول بشرح سابق قرائت شد) چ
نایب رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ بنده موافقم
نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای عباس میرزا
عباس میرزا ـ بنده می‌خواستم یک سئوالی از آقای مخبر بکنم این امتیازی که داده میوشد این ارضی که پائین این سد واقع می‌شوند آنهائی که یک حقایه دارند چه ترتیبی برای آنها داده‌اند؟ زارعینی که در زیر دست هستند در آنجا یک حقابه دارند آیا بعد از گذشتن این امتیاز برای آنها مانعی خواهد بود یا نه؟
مخبر ـ درجواب فرمایش نمیانده محترم توجهشان می‌دهم بمدلول ماده و نایب رئیس ـ آقای یاسائی
یاسائی ـ آقای یاسائی
یاسائی ـ در ماده اول می‌نویسد رودخانه فاروب رمان خالصه مطابق اطلاعی که بنده دارم این رود خانه تمامش خالصه نیست و یکمقدار کمیش خالصه است حالا ما یک رود خانه را که یک عده مالک دارد در ماده اول بیائیم و تصویب کنیم خالصه است بنده نمیدانم این چه طور می‌شود نبده خودم رتفته‌ام و این رود خانه ار دیهام یک قسمت کوچکش مال دولت است بقیه متعلق بمردم است شما چطور می‌نویسید خالصه؟ و بالاخره بنده تعجب می‌کنم از اینکه مجلس چطور می‌تواند رأی بدهد به اینکه املاک مردم خالصه است
مخبر – عرض می‌کنم دولت این لایحه را آورده و کلمه خالصه ار در اینجا قید کرده است اگر یک چشمه هائی هستند که در اثر جمع شدن آنها تشکیل یک رود خانة می‌شود و از یک دهاتی می‌گذرد آن ده اگر خالصه است جزء خالصه است ولی اگر یک چشمه هائی هستند که در اثر جمع شدن آنها تشکیل یک رود خانه می‌شود واز یک دهاتی می‌گذرد آن ده اگر خالصه است جزء خالصه است ولی اگر د ربالای رودخانه یا ما بین رود خانه یک املاکی هست که متعلق به اشخاص است و از این آب مشروب میوشد مربوط به این قسمت نیست بعلاوه اقا متعرض شدند که این رودخانه خالصخ نیست ولی یک دلیلی برای خالصه نبودن آن دکر نکردند
جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است
آقا سید یعقوب ـ بنده مخالفم
نایب رئیس ـ بفرمائید
آقا سید یعقوب ـ انیجا یک فرمایشی آقای یاسائی کردند که بایستی درش دقت کرد این چیز غریبی است اگر بنا شد که ملک اربابی و ال مردم باشد چطور مجلس میاید اجازه می‌دهد که سد به بندند دولت چه حق دارد؟ مجلس چه حق دارد در صورتیکه چشمه سار مال من باشد مال خطیبی باشد بیاید و این کار را بکند اگر یک چنین چیزی باشد این لایحه بکلی موضوع ندارد موضوع بودن این لاحیه فرع بر این است که دولت مالک باشد چطور می‌آید و این لایحه را پیشنهاد می‌کند وا گر اینطور است پس باید این لایه برود بکمیسیون وزیر مالیه وزیر فوائد عامه بیاند بنشنند اصلاح کنند
نایب رئیس ـ آقای عمادی
عمادی ـ البته آقا متوجه هستند به اینکه این لایحه شور اولش است و آقایان می‌توانند نظریاتی که دارندپیشنهاد کنند تا در شور ثانی اصلاح شده باشد
معاون وزار فوائد عامه ـ چنانچه آقایان ماده هشت این لایحه راملاحظه فرموده باشند دیگر اشکالی باقی نمی‌ماند در ماده هشت می‌نویسد در صورت فروش خالصه فاروب رمان معامله مزبور بهیچوجه محل این امتیاز نخواهد بود این در قسمت ی است که خالصه است و ملک دولت است مادة دوم را هم اگر ملاحظه بفمرائید جواب این قسمت را می‌دهد.
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
نایب رئیس ـ پیشنهادها قرائت می‌شود
(بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد آقای یاسائی: بنده پیشنهادی می‌کنم کلمه خالصه از مادة یک حذف شود
پیشنهاد آقای دهستانی ـ بنده پیشنهاد می‌کنم لفظ خالصه از مادة یک حذف شود
نایب رئیس ـ ماده دوم
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده دوم ـ سد مزبور طوی باید احداث شو. د که تغییر در مجرای رود خانه حاصل نشده و باستفادات مختلفه که تا قبل از احداث سد از رودخانه بعمل میامده است ضرری وارد نسازد.
نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای فرمند
فرمند ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای شیروانی
شیروانی ـ عرض می‌کنم این ماده خیلی بطور اطلاق نوشته شده بنده این را به مخبر محترم تذکر می‌دهم که بایستی نوشته شود احداث سد بایستی طوری باشد که بواسطه احداث آن سد تغییری در مجرای رودخانه حاصل و الا هر سال باران می‌آید و ممکن است مجرا را تغییر دهد.
مخبر ـ پیشنهاد بفرمائید کمیسیون در نظر می‌گیرد
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
نایب رئیس ـ مادة سوم
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۳ ـ صاحب امتیاز می‌تواند مجاناً و بلا عوض از اراضی بائر دولتی واقع در بستر و نشیب طرفین رود خانه بقدر لزوم باری احداث سد و کارخانجات و عمارات لازمه استفاده نماید
نایب رئیس ـ مخالفی ندارد؟
بعضی از نمیانده گان ـ خیر
نایب رئیس ـ ماده چهارم
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۴ ـ صدی پنج عایدات خالص کارخانجاتی که بوسیله بستن سد وتحصیل قوه فشار آب رودخانه تحصیل میوشد باید همه ساله بخزانه دولت عاید گردد
نایب رئیس ـ آقای شیروانی
شیروانی ـ مخالفم
نایب رئیس ـ آقای شیروانی
شیروانی ـ عرض می‌کنم این ماده خیلی بطور اطلاق نوشته شدذه. بنده این را به مخبر محترم تذکر می‌دهم که بایستی نوشته شود احداث سد بایستی طوری باشد که بواسطه احداث آن سد تغییر در مجرای رودخانه حاصل نشود و الا هر سال باران می‌آید و ممکن است مجرارا نشود و الا هر سال باران می‌آید و ممکن است مجرارا تغییر دهد.
مخبر ـ پیشنهاد بفرمائید کمیسیون در نظر می‌گیرد
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
نایب رئیس ـ مادة سوم
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۳ـ صاحب امتیاز می‌تواند مجاناً و بلاعوض ازاراضی بائر دولتی واقعه در بستر و نشیب طرفین رود خانه بقدر لزوم برای احداث سد و کارخانجات و عمارات لازمه استفاده نماید
نایب رئیس ـ مخالفی ندارد؟
بعضی از نماندگان ـ خیر
نایب رئیس ـ ماده چهارم
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۴ ـ صدی پنج عایدا خالص کارخانجاتی که بوسیله بستن سد و تحصیل قوه فشار آ برودخانه تحصیل میوشد باید همه سالیه بخزانه دولت عاید گردد
نایب رئیس ـ آقای ملک مدنی
ملک مدنی ـ بعقیده بنده این ماده چهار در لایحه زائد است و بایستی حذف شود دولت وقتی امتیاز ی سدی می‌دهد بیک کسی دیگر نباید استفاده بکند زیرا استفاده اش هم چیزی نیست بعلاوه این مخالف ان اصلی است که می‌فرمایند اشخاص را باید تشویق کنیم که بیایند امیتاز بگیرند این است که بنده با اینماده مخالفم و پیشنهاد حذف می‌کنم.
نایب رئیس ـ آقای شیروانی
شیروانی ـ مخالفم
نایب رئیس ـ آقای احتشام زاده
احتشام زاده ـ بنده هم مخالفم
نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ بنده موافقم و مخالفم اب آن نظری که آقای شیروانی و آقای ملک مدنی اظهار داشتند. ما اینجا مدافع عموم هستیم خود صاحب امتیاز آمده است اینطور قبول کرده است ما باید طرفدار خزانه باشیم این منافع بر می‌گردد به خزانه بعد از آنکه خودش قبول کرده است ….
شیروانی ـ مجبورش کرده‌اند
آقا سید یعقوب ـ ما باید رعایت خزانه مملکت را بکنیم
نایب رئیس ـ آقای احتشام زاده
احتشام زاده ـ البته نمایندة محترم تصدیق می‌فرمایند که در مملکت ما این قبیل مؤسسات ضرورت دارد و بهر اندازه که ممکن است ما باید تشویق کنیم وبلکه بنده شخصاً معتقدم که بایستی دولت یک اعتباری از مجلس بگیرد و جایزه بدهد باین قبی اشخاص اینکه نمایندة محترم فرمودند خود صاحب امتیاز قبول کرده است دیگر ما نباید کاسة گرم تر از آش باشیم عرض می‌کنم این قبیل امتیازات نمونه و سرمشق است برای امتیازات دیگر که در آتیه نرذن نیهئلعتذ بکیتذ لیت قبیل امتیازات وقتی در جرائد درج میوشد و مردم می‌بیند که دولت مداخلاتی می‌کند قطعا مردم می‌ترسند چون دولت وقتی که بنا شود صدی پنج از یک مؤسسة بگیرد قطعاً برای تشخیص این صدی پنج ناچار است یک دفاتری ترتیب بدهد و یک مداخلاتی بکند واین قبیل چیزها اسباب میوشد که اشخاص رغبت نکنند بیاند امتیازات عام المنعه بگیرند. آقا می‌فرمایند بایستی رعایت خزانهرا بکنیم بندة عقیده‌ام این است کهرعایت مملکت و منافع مملکت مقدم است برخزانه و اگر چیزینگیرند بهتر از این است که یک صدی پنج از عایدات یک موسسه بگینرد که معلوم نیست درسال چقدر میوشد و شاید خارج وصولش همبیش از این مبلغ بشود از این جهت بنده مخالفم و پیشنهاد حذف اینماده را کرده‌ام
نایب رئیس ـ آقای یاسائی
یاسائی ـ مخالفم
نایب رئیس ـ آقای عمادی
عمادی ـ عرض می‌کنم یک اشتیاهی در اینجاوارد شده و آن عبارت از این است که البته هیچکس مانع ایجاد موجبات تشویقات از برای جامعه و ملت که مستلطم بزرگترین مصالح ثروت مملکت است نیست. این محقق است. این مطلب محل بحث نیست. چیزی که هست این است که درموقعی که خود صاحب کنترات با دولت مذاکره کرده و خودش قبول کرده دیگر شما نمی‌توانید بودجه را به بخشید.
نایب رئیس ـ آقای شیروانی
شیروانی ـ بنده استفاده می‌کنم از مذاکره در اینجا مخصوصاً آقای آقا سید یعقوب را که فوق العاده علاقه مند باین قبیل مطالب هستند تدکرشان می‌دهم که اولا در هیچ کجای دنیا مالیات بر عیادات صدی پنج نیست در جاهای دیگر هم که مالیات بر عایدات وضع کرده ند از صدی یک تا صدی دو تجاوز نکرده ماهنوز یک همچو مالیاتی نداریم و یک مؤسسات اقتصادی ندرای آمده‌ایم مالیات بر عایدا را حد اکثرش را گرفته‌ایم و صدی پنج قرار داده‌ایم. هیچ جا زا صدی یک تا صدی سه تجاوز نکرده و اگر لایحة را هم که دولت (در موقعی که امریکائیها این جا بودند) و راجع بمالیات برعایدات آورده بود ملاحظه فرمائید می‌بینید که شروع می‌شود از صدی سه تا صدی پنج ولی این جا حداکثر آن ار قرار داده‌اند دوم اینکه این را جزو جرائم قرار داده انددر نظمیه هم ببردید حبسش کنید یک کسی میخواد در این مملکت کار اقتصادی بکند دولت گلویش را می‌فشارد و صدی پنجش را می‌گیرد در صورتیکه هماطور که آقای احتشامزاده فرمودند بایستی یک جایزه باین اشخاص بدهند. بنده مخالف نیستم که یک اشخاص سرمایه داری اساساً باید مالیات بدهند و برای یک کسی که سد ایجاد می‌کند و مسلماً از افراد سرمایه دار این مملکت است یک حقی قرار بدهند که بدولت بدهد ولی در صورتیکه این سرمایه موجود شود در مملکت و یک مالیات و عایدات عمومی وضع شود البته ان یک نفر آدم سرمایه داری هم که آمده شد ایجاد کرده که مشمول آن مالیات خواهد شد ولی اختصاصاً برای یک کسی می‌خواهد بیادی یک سدی در خراسان ایجاد کند آنهم معلوم نیست که آیا منفعت بکند یا نه این را آمده‌اند جرم برایش قرارب داده‌اند سیم این که این را به آقای سید یعقوب تذکر می‌دهم که یکی از پایه‌های اساسی زندگی بشر اینجاد یک همچو مؤسسه ایست در مملکت اروز دنیا روی قوه برق زندگانی می‌کند گفتگوی کارخانه و چراغ تنها نیست اساس زندگانی بشر روی قوه است مخصوصاً قوه برق. یک نفر از تجار ما پیدا شده که اتفاقاً این فکر برای اوتولید دشه در صورتیکه متأسفانه این افکار در دماغ پول دارهای ما پیدا نشده یا اینکه بقدری مشکلات در مقابلشان هست که همیشه فرار می‌کنند ولی این را مکرر آقای آقا سید یعقوب در خارج گفته‌اند که بالاخره این مملکت وقتی ترقی می‌کند که امتیازات به اتباع دخله داده شود و بوسیله آنها سرمایه خراجی باین مملکت آمده ترقی اقتصادی بکند تا سایر معایب رفع شود ولی تا این مردم این اندازه گرسنه هستند آن روی که بنده و شما توقع داریم در کله و دماغ آنها موجود نخواهد شد. بگذاردی اقا این مملکت سیر شود آنوقت سایر اصلاحات هم میوشد
جمعی از نمیاندگان ـ مذاکرات کافی است
نایب رئیس - سه فقره پیشنهاد است قرائت می‌شود
(بشرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد آقای ملک مدنی: پیشنهاد می‌نمایم ماده ۴ حذف شود
پیشنهاد آقای احتشام زاده: پیشنهاد می‌کنم ماده ۴ حذف شود
پیشنهاد آقا یاسائی: پیشنهاد میکم ماده ۴ حذف
نایب رئیس ـ مادة پنج
(بمضمون ذیل قرائت شد)
ماده ۵ ـ در مدت امتیاز در رودخانه فاروب رمان اجازه تاسیس سد و یا تصرفات دیگر که از نقطه نظر فنی مزاحم سد فوق الذکر باشدداده نخواهد شد
نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ این جا یک پیشنهادی آقای شیروانی و آقای یاسائی دادند حالا کار به آقای احتشام زاده ندارم چون ایشان باین مسائل کمتر توجه دارند ما در اینجا می آئیم امتیاز می‌دهیم و میگوئیم آقا ی سرماهی دار این کار منحصر نتواست و دیگری حق ندارد درش مداخله کند. اگر ما اجازه و امتیاز مانع للغیر نداده بودیم اهمیت نداشت که حقی ندهد ولی ما امتیاز مانع للغیر دادیم و حقوق دیگران را داده‌ایم باین اقای سرمایه دارو گفتیم آقای سرمایه درا تو بیا این جا یک مقداری خرج کن و اول کلوی اهل نیشابور را بگیر و بگو من قوه چراغ برق برا یشما درست کرده‌ام ویک حقی بگیر بدعد هم یک حقوقی بدولت بده. آنوقت آقا ی احتشام زاده یمگو. ید این جا برایش شهریه هم بگذرانیم ما این جا آمده‌ایم امتیاز مانع للغیر داده‌ایم که کسی مداخله نکند واین حق سرمایه دار باشد سرمایه دار هم از این جا سدی احداث کند و پول ببرد ما آقا نه طرفدار کارخانه هستیم و نه طرفدار سرمایه دار ما این جا اجازه مانع للغیر داده‌ایم و اگر کسی دیگر آمد سد بست دولت باید منع کند و نگذارد متافعی از این جا بردارد چرا برای اینکه آقا پول دراد از اینجهت که پول دارد ما هم که در مجلس نشسته اسم تازه دفاع و طرفداری از سرمایه دار کنیم…….
فرمند ـ طرفداری ازمملکت است
اقا سید یعقوب - اقای اهل اقتصاد که دوساعت اینجا از اقتصاد صحبت می‌داری.....
فروند - شما که اقتصاد نمی‌فهمید
آقا سید یعقوب ـ بعد از اینکه ما امتیاز مانع للغیر می‌دهیم دیگر معنی ندارد حقی ندهد باید یک چیزی بدهد صدی پنج زیاد اس ماهم موافقت می‌کنیم بنابر نظریات آقایان که پیشنهاد کردد مماده چهار حذف شود معنایش این است که این آقا آزاد است و دیگران هم آزادند بیایند از بالای روخانه سد به بندند برای اینکه اگر امتیاز دادن دباید حقوق بدولت بدهنداگر حق نمی‌دهد که او هم آزاد است دیگران هم آزادند سد به بندند. اینکه شما میگوئید ماده چهار حذف شود و چیزی ندهد پس باید ماده پنج حذف شودولی وقتی که ما منحصر کردیم و میگوئیم دیگری حق ندارد استفاده کنهد باید یک حقی بدهد
نایب رئیس ـ آقای فرمند
فرمند – عرض کنم بنده حالا خواهش می‌کنم که آقای آقا سید یعقوب درست گوش بعرایض بنده بدهید چون اگر بعاریض بنده توجه می‌فرمودید ملتفت می‌شدید و حمله نمی‌کردید این لغت خزانه دولت را ه هی اینجا الستعمال میکننند باین طوری کهشما خزانه دولت را استعمال می‌کنید امروز (در قرن بیستم) معنی ندارد. خزانه دولت انروز این معنی را داشت که سلاطین می‌رفتند پول و اشرفی غارت می‌کردند و در خزانه دولت می‌گذاشتند که یک روز دیگر دو باره جنگ کنند. امروز در قرن بیستم خزانه دولت رأی مجلس شورای ملی است که در هر سال عایدات کم شود رأی مدهند و مالیات را زیاد می‌کنند و اگر زیاد باشد رأی می‌دهند کم می‌کنند. حالا می‌رسیم باین صدی پنجی کهشما برای خزانه دولت (که من نمی‌فهمم یعنی چه) میخناهید بگیرید…..
آقا سید یعقوب ـ سوسیالیست شدة!
فرمند ـ عرض کردم خزانه دولت رأی مجلس شورای ملی است که هر سال یک بودجة بر طبق رأی مجلس تهیه میوشد و وقتی بودجه تعدیل شد دیگر مالیات نمی‌بندند بعلاوه اینطور که آقا اظهار داشتند شما می‌خواهید یک جریمة بگیرید از کسیسکه می‌خواهد سد به بندد شما بگذارید سدش رابه بندد بعد اگر منافعی برد بر آن منافع مالیات به بندید بهر حالانبده مالیاتهائی که از این قبیل لوایح می‌بینم بنظر بنده در مملکن مشروزطه هیچ معنی ندارد. حالا راجع به اصل میوضوع بعض آقایان میرساهنم که سد بستن در این مملکتی که از بی آبی تمام اراضی مان لم بزرع است اگر کسی سد به بندد همانطور که آقا گفتند باید جایزه داد. این مملک خشک شتری که یهچ درش آب نیست هر کس سد ببندد باید بهش جایزه داد این مملکت محتاج به آب اس مخصوصاً روی فلات ایران اگر آب تهیه نکنند خطر دارد و ما با نمی‌توانم روی این فلات زندگانی کنیم اگر سه سال باران نباید باید همه هجرت کنیم در آتیه باید سالی سی کرور دولت خرج کند و از جاهائی که ممکن است و آب بدریاها می‌رود آب را بر گرداند بفلات ایران. اگر در واقع ما به آتبه ایران ععلاقه مند باشیم باید هر چه می‌توانیم آب و بخار تهیه کنیم حاال یک کسی آمده است برای ما یک سدی احداث می‌کند یا برای آمد و شد ما یک راهی تأسیس می‌کند باوبگوئیم تو بیا صدی پنج بده؟ بنده عقیده‌ام این است که در این قبیل موارد بایستی فوق العاده مجلس شورای ملی و دولت استقبال کننداز این قبیل اقداماان من تعجب می‌کنم از دولت که این جا صدی پنج برای یک امتیازی که هووز درست نشده منظور کرده است که بگیرد این هیچ مورد ندارد مخصوصاً از نقطه نظر امتیازات اتباع داخله. آقای بامداد یک فرمایشی فرمودند که بنده نه پسنیددیم فرمودند که وقت مجلس شورایملی تلف می‌شود و یک امتیا ی می‌دهد و بعد عمل نمی‌کنند خبر آقا ما وقفان تلف نمی‌شود چه وکیل باشد چه وزیر باشد باید وقتمان را ااین جا تلف کنیم که امتیاز بدهیم تمامش را عمل نکهنند دو تایش را عمل میکنمند از ده تا هشت تای آن را عمل نکنند دوتایش را عمل کنند باز بنفع مملکت است.
مخبر از بیانات نمایندگان محترم تمایل و عدم تمایل نمیاندگان محترم نسبت بمدلول این دو ماه کاملا معلوم شد پیشنهادتشان را بدهند در کمیسیون تمایل! اکثریت آقایان در نظر گرتفه می‌شود و اصلاح می‌شود.
جمعی از نمایدگان ـ مذاکرات کافی است
پیشنهاد آقای احتشام زاده: پیشنهاد می‌کنم در مادهپنج بعد ااز عبارت مزاحم سد فوق الذکرر اضافه شود و منافع صاحب امتیاز از این سد
نایب رئیس ـ ماده شش
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۶ـ فروش با رهن با اجازه یا هر قسم معامله دیری که این امتیاز یا مؤسسا مربوطه بان را باتباع یا مؤسساتن خارجی منتقل تواند نمود ممنوع است و موجب الغی امتیاز و ضبط کلیه مؤسسات وکارخانجات مربطوه باین خواهد بود.
نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ بنده با اصل ماده موافقم که یک امتیازی را که می‌دهیم بخصوص د ریک ولایات یکه جهاتی درش هست باید یک ملاحظاتی بکنیم اما انیکه می‌نویسد ضبط کلیه مؤسسا بعد هم بقول آقای شیروانی در نظمیه حبس بشود بنده عقیده ندارم ما همینقدر باید بطور کلی این را منع کنیم آن ار هم که منع کرده‌ایم دیگر این قسمتها را بیائیم رأی بدهیم بنده عقیده ندارم بنده بقدر امکان می‌خواهم اصل قانون اساسی محفوظ باشد اموال مردم را چطور می‌شود مصادره کرد؟ مال مال مردم است مگر این که بگوئیم اگر این طور کرد امتیاز ملغی است بنده تا این اندازه موافقم.
نایب رئیس ـآقای فرمند
فرمند ـ آقای آقا سید یعقوب مخالفت جدی نفرمودند و بنده موافقم که همینطوری که کمیسیون ماده را تنظیم کرده است خیلی خوبست
نایب رئیس ـ آقای شیروانی
شیراوانی ـ عرض کنم فورمول این ماده در غالب امتیازات دیگر هم هست ولی عقب سر او یک ماه هم فوراً وضع میردیم که صاحب امتیاز بتواند تأسیس شرکت کند و سمرایه خارجی بیاورد ولی انتقالش رامخارجی منع می‌کردیم. عجالتاً این انتقال بخارجی را منع کرده‌ایم و بفمرایش آقای آقا سید یعقوب فقط چیزی که باقی مانده اعدأمش است این جا همیشه صحبت شده که مطابق قانون شرکت‌ها و تجارت صاحب امتیاز می‌تواند شکرت ساهمی تشکیل بدهد مولی ابلبته امتیاز انحصاری را نمی‌تواند بغیر انتقال بدهد ولی حق شکرت را باید داد
نایب رئیس - آقای احتشام زاده
احتشام زاده ـ مخالفم
نایب رئیس ـ آقای ملک مدنی
ملک مدنی ـ بنده هم با این قسمت اخیر مخالفم
نایب رئیس ـ آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی ـ مخالفم
نایب رئیس ـ آقای بامداد
بامداد ـ موافقم. عرض کنم فرمایشات آقایان نسبت بمخالفت با این ماده از روی اصل درست است یعنی اصول کتابی مخصوصاً در مملکت ما که کاپیتولاسیون الغاء شده دیگر این ملاحظات ا نباید کرد ولی بعقیده بندهاز نقطه نظر موقعیت ایران کنونی هر قدر ما این قضایا ار تحدید کنیم برای مملکت صلاح است میفرمایندد که خوب اغاء کنند اگر باطل کنند آنوقت مجازات این عمل چیست که خلاف قانون کرده؟ شما باید این سد ار به بندید که دخالت زیاد از طرف اجنبی نشود در این مملکت کم جمعیت نسبت به آن ممالک پر جمعیت مسئله مهاجرت است مستئله ضعف و فوت است اینها را باید کماملا رعایت کرد و حالا صلاح نیست که بنده اینجا مسائل را تشریح کنم اینماده که نوشته شده بعقیده بنده خیلی خوبسصت و هر قدر ما در این قبیل موارد این قسمتها را رعایت کنیم صلاح مملکت است
مخبر ـ عرض کنم که از مجموع بیانات آقایان استنباط شد که البته باید تشویقاتی از مردم بکنند و آنها ار تقویب کنند و برای تشویق سرمایه داران داخلی مجلس یک امتیازاتی بدهد و این وظیفه مجلس شورای ملی و دولت است ولی ما مکلف نیستیم همان تقویتی که از سرمایه داران دالخلی می‌کنیم از سرمایه داران خارجی هم بکنیم برای اینکه سرمایه دار خارجی وقتی در مملکت شروع بیک عملیاتی کرد استفاده و تمتعی که ما از او می‌کنیم از حیث تهیه عمله و کارگر است ولی تازه آن شخص خارجی که امتیاز در این مملکت گرفته اگر بخواهد مالیات بدهد مالیات را از عوائدی که از مملکت ما تحصیل کرده بملکت خودش می‌دهد بناء علیه بنده با این قسمت کاملاً موافقم فرضاً آمدیم گفتیم امتیاز لغو است یک شخصی که امتیاز گرفته و عملیاتی کرده و کاملاً مطابق مدلول این قانون عمل بامتیاز کرده ممکن است عین این را واگذار کند بیک تبعة خارجه. ما بهیچ وجه نباید کاری بکنیم که در این مملکت که فقر مالی و اقتصادی و تجراتی هست استیلای اقتصادی خراجه پیدا شود لهذا عقیدة بنده این است که آقایان پیشنهاداتی که دارند در اطراف پیشنهاداتشان یک دقتهای کاملی بکنند پیشنهاد بیاید درکمیسیون و در کمیسیون هم در این قبیل م اد باید دقت شود بعلاوه در مملکت ما تازه کاپیتولاسیون هیچوقت وجود خارجی نداشته و سرمایه هنگفت دارد دنیا روی سرمایه دارد اداره میوشد برای حفظ امتعة داخلی تعرفه‌های گمرکی منعی می‌گذارند برای اینکه سرمایه داران خارجی باز کنیم کهع بالاخره ملت ما را از اینهم گداتر کنند
نایب رئیس ـ آقای احتشامزاده
احتشام زاده ـ در یک موقعی مملکت ما طوری بود که حق مداد بما نگران باشیم از اینکه اتباع خاره در امور اقتصادی ما دخالت کنند ولی امروز بحمدالله با قدرت دولت واین رویه که تمام اتباع خارجه و مؤسساتی که در مملکت ایجاد میوشد تابع مقررات و قوانین داخلی هستند بنده گمان می‌کنم که این نگرانی و این وضعیت دیگر مورد نئدار و بعقیده بنده برای تاسیسات اقتصادی و موسسات عام المنفعه که جنبة سیاسی نداشته باشند اتباع داخله و خارجه هر دو بایستی بیایند و مملک از وجود این قبیل، وسسا استفاده کند در یک مملکتی که داد می‌زنیم کار نیست فقط است برای جلوئگیری از بیکاری و فقر باییستی یک تاسیساتی کرد که آن تاسیسات در ورزهای اول اب این اخلاقیکه ما داریم که آشنا نیستیم بامور شکرت و گریزان هستیم از این قبیل موسسات و طبقاً اگر سمرایه داران خارجی بیایند در مملکت ما این مؤسسات را دایر کنند امید است که تدریج اتباع داخله هم تا سی بکنند و این موسسات تشویق شود برای اینکه آنها خودشان شکرت کنند و مداخله کنند در تاسیسات عالم المنفعه باین جهت بنده هم معتقد هستم که بایستی حتی المقدور با رعایت جنبه‌های سیاسی ما سعی کنیم از سرمایه‌های خارجی استفاده کینم واتباع خارجی را دعوت و جلب کنیم که بیایند در مملکت ما این قبیل تاسیسات را بکنند و مؤسساا عام المنفعة مملکت را بکار بیندازند و رد زندگانی اقتصادی مایک جنبشی اینجاد کنند باین جهت بنده با کلیة قوانینی که منع بکند اتباع خارجه را و سرمایه‌های خارجی ار از شرکت د این تاسیسات مخالفم و یک پیشنهادی هم در این باب داده‌ام که اگر صاحب امتیاز بخواهد شرکت سهامی تأسیس کند برای این قبیل مؤسسا اتباع خارجه را حق داشته باشند تا میزان صد چهل از سهام را بخرند و شرکت کنند. این است که بنده مخالفم
مخبر ـ بنده عقیده‌ام این است که یک روز در این مملکت باید معنی کلمة سیاسی معلوم شود دو نفر می‌نشینند با همدیگر صحبت می‌کنند ثالثی می‌رسد می‌گوید چه صحبتی می‌کنند آقا می‌فرمایند مادام که اعطای امیتاز جنبة سیاسی داشته باشد مخالفند اولا باید همید سیاست یعنی چه در دنیا سیاست بانجارت توام است هر جا که تجارت هست بیرق می‌رود و هر جا بیرق رفت سیاست اجنبی کاملا در آن مملکت حمکم فرماست. باید در مملکت ما سیاست اقتصادی خارجی پیدا نشود. پس بنده معین این کلمه را که میفرمائید جنبة سیاسی نباشد نمی‌فهمم
نایب رئیس ـ آقای ملک مدنی
ملک مدنی ـ عرض کنم این موضوع چند بار در مجلس مطرح شده و مرود اختلاف نظر است بعضی از آقایان عقیده دارند که باید جلب سرمایة خارجی بشود برای مملکت و مفید هم هست بعضی عقیده شان این است که مفید نیست و نبده از اشخاصی هستم که معتقدم بعضی از امورات همانطور که آقای احتشام زاده فرمودند که جنبة سیاسی نداشته باشد مضر نیست بعضی مسائل است که محسوس است جنبة سیاسی دارد نباید بعضی اشخاص را مداخله داد که محتاج نیست توضیح داده شود. و قسمت اخیر این ماده باید در کمیسیون حذف شود عقیدة بنده ایناست و پیشنهاد هم می‌کنم که جلب سرمایة خارجی قدری که از صد چهل تجاوز نکند مضر نیست بلکه مفید است ما پول نداریم چه عیبی دارد که از خارج یک پولی بیاورند واین سدهائیکه لازماست بسته شود و موسسات عامل المنفعه براه بیفتد؟
نایب رئیس ـ آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی ـ مخالفم
نایب رئیس ـ آقای زوار
زوار ـ عرض کنم که مطلب از موضوع لایحه خارج شد وجنبة سیاسی واقتصادی پیدا کرد بنده اولا معتقدم مادام که خودمان سرمایه داریم سرمایة دار اجنبی را بمملکت خودمان راه ندهیم….
یاسائی ـ چرا؟
زوار ـ بنده عقیده‌ام این است آقای یاسائی که اگر بخواهیم رأی بدهیم باینکه یکنفر سرمایه دار اجنبی بمملکت ما وارد شود و دست بثروت مملکت ما بزند خیانت کرده‌ایم این عقیدهبنده ایت حالا حضرتعالی عقیده دیگری دارید تشریف بیاورید اینجا بفرمائید بعد بنده جواب عرض می‌کنم واینکه نمیانده محترم آقای شیروانی فرمودند که کلمة اعدام را نمی‌شود نوشت بندهعقیدهام این است که اگر چیزی شدیدتر از اعدام هم باشد و بشودگنجاند باید قبول کنیم. مخالف این عقیده هم هستم که آقای فرمند فرمودند وقتمان تلف نمی‌شود. خیروقتمان تلف می‌شود. ما نباید وقت خودمان را تلف کنیم باید بگوئیم در اینمدت اگر این آدم این کار را نکرد با او چه معامله بکنند انوقت این یک زنجیری است بگردن این آدم که زحمعتش را بشکد باید اگر امتیازش را باجنبی بدهد ما کلیه موسساتش را ضبط کنیم لذا بعقیده بده در این لایحه این ماده شش بهترین مواد است.
نایب رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ می‌خواهم خاطر آقایان را متوجه کنم بانیکه امروز در دنیا بعضی حرفهامورد ندار این وضعیات که می‌فرماید مال چهل سال پنجاه سال قبل بودعرض کنم ما باید کاملاً وسایل عمران مملکت را فراهم کنیم اگر سمرایه خارجی نداشه باشیم اگر ما علم خارجی رابکار نیندازیم همین حیات راکد و خامد جامد دائماً درمملکت بر قرار خواهد بود. ما وضعیات را مثل پنجاه سال قبل در نظر می‌گیریم. یک قیچی باید این را مقراض کند ما برویم جلو. باید از سرمایة خراجی استفاده کنیم، ما باید متخصص بیاوریم، مهندس بیاوریم، از کارخانجات خارجیاستفاده کنیم انجه منقصت داریم بوسیلة علم و تجربه‌آنها را رفع کنیم می‌خواهیم به بینیم ما قویتر هستیم یا آلمان یک مرتبة دیگر هم بنده۹ عرض کردم که در برلن ملت قوی آلمان که در موقع جنگ می‌گفت من در زیر خورشید استقلال خودم را حفظ می‌کنم یک چنین شخص با عظمتی سوختش را بک کارخانه انگلیسی اداره می‌کند ما با خارجی کاسب ژو با خارجی مولد ثرون ابداً طرفیت نداریم مابا خارجی سیاست بافت طرفیم سیاست جای دیگر است انی ترسها بیمورد است سیاست اقتصادی و سیاست بلدی و اینهای را دیگران هم دارند امال آلان چیزی که مضر بحال مملکت است همانطور که آقای شیروانی فرمودند اگر یکنفر خاجری از این جاتا قم بخواهد راه آهن بکشد ما بیاد مخالفت کنیم نگذاریم اما اگر آن صاحب امتیاز خواست تا صدی جهل اسهامش را باتباع خارجی بدهد. چه ضرری دارد؟ با این دیده ما راه سعی و عمل را می‌بندیم شما یک دست توانائی بمن نشان بدهید که بتواند تنهائی کار کند. ما باید از سرمایه خارجی از علم خارجی تا حدود امکان استفاده کنیم امروز بحمدالله مملکت ما یک مملکت با قدرت مستقلی است که هیچ این مسائل خدشه و لطمه وارد نمیاورد. این است که بنده این قسمت را زائد مدیانم دست صاحب امتیاز را می‌بندد و نمی‌گذارد هیچ نوع اقدامی بکند. بعلاوه بنده خاطر محترم آقای مخبر و سایرین را متذکر می‌کنم بنده بطوری که شنیده‌ام در اقنون تجارت یا ی قسمت قوانینی که در کمیسوین عدلیه گذشته اجازه داده شده است که شکرت‌های داخلی می‌توانند صدی جهل و نه سهام خود را بخارجه بدهند پس این ماده متناقض با آن قوانینی است که قبلا مجلس رأی داده است ما نباید قوانینی وضع کنیم که متباین باشند. این است که بنده پیشنهاد حذف این ماده راکردهام
مخبر ـ بنظر بندههر قدر سر این ماده وئقت مجلس صرف شود تلف نشده در موقع جنگ بین المللی بنده در امریکا بودم میدانید کهدر آنجا قریب بیست و پنج ملیون آلمانی هست که تبعة امریکا هستند وقتی جنگ شروع شد گفتند ما بواسطه قبول کردن تبعیت امریکا آلمان خود را عوض کرده‌ایم قلب خودمان را عوض نکرده‌ایم بنابراین وقتی که سرمایه خارجی ابین مملکت وارد نمی‌دهد بعلاوه آقایان تصور می‌فرمایند باین وسیله جلب سرمایه خارجی میوشد همین اشتباهی بود که ما در خوقع استخدام میسیون مالی امریکائی هم کدریم و تصور کردیم که اگر ما از امریکا ده نفر پانزده نفر برای اداره مالیه خودمان استخدام کنیم سرمایه امریکائی مثل نهر میسی سیپی جاری می‌شود به ایران سرمایة خارجی خودش بازار خودش را پیدا می‌کند. باید امنیت را د راین مملکت همینطور که دارید تقویب کنید، امنیت قضائی داشته باشید، امنیات سیاسی داشته باشیند بالاخره از هر حیث وقتی که شما ایجاد امنیت کردید اگرسرمایة خارجی محتاج شد که از مملکت شما استفاده کند خودش خواهد آمد و شما استفاده می‌کنید. این ار هم که نمایده محترم فرمودند که مخالف قانونی است که در کمیسیون عدلیه گذشته اینطور نیست کمیسیون عدلیه یک قانون بطور کلی گذرانده این یک قانون خصو۲ی است و ما مخالف نیستیم که سرمایه خارجی باین مملکت باید ولی مخالفیم که سرمایه خارجی رقابت خارجی جلو مؤسسات داخلی ما را بگیرد. اگر چنانچه آقایان مختصر توجهی نسبت بهمین کارخانه کبریت سازی آذربایجان که با مساعدت و معاصدت مجلس دائر شده می‌کنند و به بینند چه مخالفتهائی نسبت باین مؤسسه کوچک میوشد آنوقت این اندازه تشویق در جلب سرمایة خارجی و مداخله در مملکت نخواهند کرد
حمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
نایب رئیس ـ آقای شیروانی مخالفید؟
شیروانی ـ بلی عرض کنم همانطور که نمایندة محترم فرمودند موضوعنظری است بالاخره یک روزی باید حل شود و طرفدارهای هر کدام از این دو فکر معلوم شود کدام زیاد ترند و منطق کدام قوی تر و موردش هم در هیمن موارد اس اگر در یک مورد حل شد آنوقت در موارد دیگر این موضوع تجدید نخواهد شد اگر مجلس شورای ملی تکلیف این ماده را با بطور اصلاح با بطو حذف معلوم کرد ااین یک نمونه میوشد برای سایر امتیازاتب که بعد در مجلس میاید اجازه بدهید نظریات گفته شود پیشنهادات هم بوشد و آقای مخبر هم دوبلره دفاع کنند و ایشان ار قانع کنیم که خیلی اشتباه کرده‌اند
نایب رئیس ـ آقای عمادی
عمادی ـ موافقم
نایب رئیس ـ چون عده کافی نیست مذاکرات را ممکن است ادامه داد
عمادی ـ اینکه فرمودند در اینگونه امور بادی خیلی ملاحظه کرد بنده حق می‌دهم اما اینکه فرمودند اینگونه امور از امور مهمه است و بادی در اطراف او و امورات نظیر او خیلی صحبت کرد که از طرف دولت بی مبالاتی نشود بنده کبرای فرمایشان آقا را تصدیق دارم ولی این مصداق آن کبرای نیست چرا برایاینکه آنچه لازمة ملاحظه بوده شده فقط صحبت در سر صد پنج است اختلاف دراین موضوع است باز هم مجدداً می‌رود بکمیسیون وهر کس در انجا صحبت دارد می‌کند
نایب رئیس ـ آقای دشتی مخالفید؟
دشتی ـ بلی عرض کنم در موقعی که لایحة راجع به راه آهن بین محره و عبادان مطرح بود بنده پرسیدم کهبرا یچه سرمایة خارجی وارد این مملکت نشود جواب صحیح منطقی نشنیدم ولی بنده یک منطق قوی برای انی کار دارم وآن این است که اول شرط وطن پرستی خدمتگذاری بمملکت این است که سعی کنند مملکت آبادی شود حالا راه آبادی چیست؟! راه آبادی بعقیده بنده در درجة اول این است که سرمایه خراجی بیاید در این مملکت یک وقتی آبادی می‌شود که سرمایه‌های خارجی بکار بیفتد……
آقا سید یعقوب ـ در کجا؟
دشتی ـ در کلیات ملکم
آقا سید یعقوب ـ الحمدلله که گور بگور شد
دشتی ـ به نبده اوقت مثل آقای آقا سید یعقوب این مطلب خیلی برخورد ولی حالا کهٔ قدری قوه عقلیم بیشتر نمو کرده برخلاف انوقت هستم. البته باید حقوق دخلی‌ها را هم ملاحظه کرد ولی شما تمام شکرت‌ها را مطیع قوانین دخلی کرده‌اید در اینصورت کرد ولی شما تمام شرکت‌ها را مطیع قوانین داخلی کرده‌اید در اینصورت دیگر جای نگرای نیست. یک مسئله هم تابحال بوده است که ما از او می‌ترسیدیم و آن مسئهل کاپیتولاسیوناست که یک وقتی در این مملکت بود اما فعلا که هیچ فرقی بین خارجی و داخلی نیست شما چرا می‌ترسید؟ شما الان یک کمپانی نفت جنوبی دارید که سالی چند ملیون بشما عایدی می‌دهد اگر این کمپانی نبود شما این عایدی رانداشتید. سیاست خارجه وقتی می‌تواند حکومت کند که در این مملکت یک حکومت قوی نباشدولی پس از اینکه تمام کرک‌های خارجی راتابع قوانین داخلی خودتان قرار می‌دهید دیگر چرا نگران هستید و روی تئوری صحبت می‌کنید؟ اگر همین امتیاز جنوب ار هم نداده بودید امروزه این سالی دو سه ملیون عایدی را هم نداشتید پس بدیهی است که از سرمایه‌های خارجی باید استفاده کرد این استفاده از چه راهی باید بشود؟ از منابعی که شما از آن استفاده نمی‌کنید یعنی از یک چیزهای معدومی که امروزه نیست و مشا هم بخودی خود نمی‌توانید بوجود بیاورید و سرمایه خاجری بالاخره باید در انیمملکت بیاید و این منابع را استخراج و کشفت کند و تمام وسائلی را که شما برای نرقی مملکتمان قائلید و می‌خواهید فراهم کنید باید بوسیلة جلب سرمایه خارجی باشد حالا میگوئید اگر به موسسات داخله بدهیم بهتر است البتهولی ما میگوئیم چه ضرری دارد که هم بداخله بدهیم و هم بخارجه بالاخره این مملکت باید از سرمایه خارجی استفاده کند و این ضرری ندارد خاصه اینکه تمام شرکت و مؤسسات خارجی مطیع قوانین داخلی شما هستند و در عدلیه شما قضاوت خواهند شد. زمین‌های بائب شما باید باین وسیله آبادی و دائر شود و باید مبدل بزمین مزروع گردد. فرضاً که موسسه خارجی در این مملکت بیاید و امتیازی برای آبادی قسمتی بگیرد و صد هشتاد فایده ببرد و صد بیست اار بشما بدهد این چه ضرری دارد؟ این سیاست هائی که شما اتخاد کرده‌اید اینها یک منفی باقی هائی است که ناشی از ضعف و از وضعیات اطلاع نداشت انوقت به گریوه‌های منفی باف و نفیمطلق متوسل می‌شد. ولی اگر ما قدری فکر کنیم و درست به بینم چه ضرری دارد آنوقت می‌فهمم که هیچ هیچ چیز نیست. آقای افشار می‌فرمایند اقتصادیات جنبة سیاسی دارد و تفکیکی بین جنبه سیاسی و اقتصادی قائل نیستن ولی نبده عرض می‌کنم یک قضایائی است که البته جنبه سیاسی دارد مثل پرواز آپروپلان از راه خلیج فارس یا از این قبیل البته اگر بخواهند همچو امتیازی را بانگلیس‌ها بدهند بنده مخالفم ولی یک مسائل دیگری است که ابداً بجائی بر نمی‌خورد مثلا فرض بفرمائید سد نیشابور را بیک نفر تبعه روسی بدهند. امتیاز بگیرد که از آبشار انجا استفاده کند در این جا چه سیاستی ملحوظ است. این مسئله جنبه سیاسی ندارد. اینکه فمرودند برای این کار امنیت سیاسی لازم است ما امنیت سیاسی و امنیت قضائی و اقتصادی داریم ولی بعقدیه نبده ما اگر تنها امنیت قضائی داشته باشیم کافی است که نگران نباشیم.
نایب رئیس ـ آقای تقی زاده
تقی زاده ـ به عقیده نبده این مباحثات یک قدری از موضوع است. اگر بطور کلی این موضوع مطرح بود که سرمایه خارجی را باید تشویق و ترویج کرد که درین مملکت بیاید و باصطلاح ایشان بوسیلة جلب سرمایه خراجی منابع دست نخورده تکمیل شود و بکار بیفتد. اگر بطور کلی این مسئله مطرح بود نبده طرف دار اشخاصی بودم که معتقدند سرمایة خارجی را باید تشویق کرد. ولی آقایان نباید در این باب اختلاف داشته باشند که اگر ما خبواهیم سرمایه خارجی را در این مملکت بیاوریم با یک امتیازی بخارجه بدهیم باید یک لایحة بیاوریم یا یک طرح قانونی پیش نهاد کنیم که بموجب آن فلان امتیاز را بفلان مؤسسه خارجی بدهیم و اسمش را صریحاً معین کنیم. ما هم دقت می‌کنیم و اگر مقتضی باشد البته می‌دهیم ولی این مطلب باین صورتی که مذاکره می‌شود خوب نیست. زیرا مانباید در معنی یک امتیاز را به یک مسیو بدهیم ولی اسمش را گذاریم ااق محمد علی و چشممان را بهم بگذاریم نه در یک ماده و دو ماده بلکه درتمام دوازده ماده بطور غیر مستقیم امتیاز را به خارجه بدهیم که جای آقا محمد علی را گرفته و آنوقت او را از مالیات هم معاف کنیم یا حق فلان چیز را هم باو بدهیم. چون هر ماده که از زیر نظر ما می‌گذرد چون باسم آقا محمد علی می‌گذرد بخیال اینکه این امتیاز مال داخلی است همه تسهیلات را در باره اش قائل می‌شویم و تصور می‌کنیم هیچ نوع مضرتی هم باری ما ندارد یک وقت معلوم می‌شود که گیرنده امتیاز دیگری است ما باید هر امتیازی را که بخارجه می‌دهیم معلوم باشد و صریحا باسم خودش بدهیم و اگر هم بخواهیم سرمایه خارجی را در امری مدالخه بدهیم باید میزانش طوری باشد که در مجموع شکرت هاکمتر از آراء داخله باشد بطوریکه تابع آراء اتباع داخله باشد اینها یک چیزهائی است که باید در نظر گرفت ولی بنده می‌خواهم در این جا یک جایی عرض و آن این است که یک اشتباهی در این مملکت شده و یک فکری ایجاد شده و کم کم توسعه پیدا کرده است و آن این است که یک اشتباهی در این مملکت شده و یک فکری ایجاد شده و کم کم توسعه پیدا کرده است و ان این است که همچو تصور می‌شود که تمام خطرات و ضررهائی که باین مملکت وارد می‌شود مربوط به قضیه کاپی تولاسیون است. یعنی مربوط بحکومت قضائی است: در صورتیکه این یکی از مخاطرات است و هزاران چیزهای دیگر هست که بهمین درجه برای مملکت ضرر دارد و ما بفکر ان نیستیم وتصور می‌کنیم همه از کاپی تولاسیون است. مثلا اگر شما خرید اموال منقول و غیر منقول را در مملکت بخارجی‌ها اجازه بدهید با اصول مهاجرت را قائل شوید که خارجی‌ها بتوانند بدون هیچ قیدی باین مملکت مهاجرت کنند اینها هر کدام یک ضررهائی دارد که کمتر از خطر کاپی تولاسیوئن نیست شما اگر قائل شوید که سرمایه خارجی بدون شرط بیاید قهری است که سرمایة داخلی را له می‌کند ایشان فرمدند منابع دست نخورده را باید بوسیلة سرمایة خراجی بکار انداخت اگر این اصل ار بطور کلی بخواهیم قائل شویم آنوقت تمام آن سوراخ هائی که مردم داخل یک لقمه نان از آن می‌خورند بدست خارجه خواهد افتاد. در کارها نه باید در طرف افراط بود و نه در اطراف تفریط. کسانی که تصور می‌کنند سرمایه خارجی برای این مملکت مضر است و نباید باین مملکت بیاید اینهم یک اشتباهی است برایاینکه کارهای این مملکت بی کمک سرمایة خارجی از پیش نمی‌رود. از آنطرف هم اگر بنا شود دروازة مملکت را همان طور که روی برادران خودمان باز می‌کنیم بطرف خارجی‌ها هم باز کنیم بدون اینه درواز ه ابنی آنجا بگذاریم این هم یک معایبی دارد. دولت‌های روس و عثمانی هم که سرمایة خارجی را در مملکت خودشان می‌آورند و امتیاز می‌دهند آن طور نمیدهندکه بداخلة خودشان ضرر بزند و تمام جهات کار را می‌بینند و در نظر می‌گیرند علی ای حال به عقیدهبنده این یک مسئله اساسی است که تصور می‌کنم هر طور که حل شود ربطی بموضوع فعلی ندارد. یعنی اساساً ما در ضمن اجازه دادن باتباع داخله نباید راه فروش و انتقال آنرا بخارجه با تمام آن اعطاهائی که باسم داخله کرده‌ایم باز کنیم. کگه او بتواند این امتیاز را بدیگری انتقال دهد ولی این هم هیچ مانع از این نیست که مایک امتیازی را صریحاً و بطور روشن بیک نفر خارجی بدهیم. ما باید جلو استیلای اقتصادی خارجی را بگیریم و همچنین جلو استیلای سیاسی شان را بگیریم. جلو استیلا و تحکمات قضائی شان را بگیریم جلو استیلا و تحکمات قضائی شان را هم بگیری تا کارمان حقیقتاً محکم شود. و مسئلة کاپی تولاسیون هم چنانچه عرض کردم ربطی باین موضوع ندارد و نباید این مسائل راباهم مخلوط کرد ما اگر از این امتیازات می‌ترسیم برا یان است که اگر یک وقتی بین اتباع ما و اتباع دیگران در کار است که هر کدام انها ممکن است صدمه بزند و نباید همچو تصور شود حالا که حکومت قضائی از بین رفته هر نوقع امتیازی را باید داد.
نایب رئیس ـ پیشنهادات قرائت می‌شود.
پینشهاد آقای احتشام زاده : تبصره ذیل را پیشنهاد مینم بماده شش الحاق شود: چنانچه برأی تاسیس سد و مؤسسات فرعی آن شرکت اسهامی تشکیل شود تاصدی چهل اسهام ممکن است باتباع خارجه فروخته ومنتقل شود
پیشنهاد آقای مدرس: پیشنهاد می‌کنم از ماده ۶ عبارت «و ضبط کلیه مؤسسات و کارخانجات مربوط بان خواه بود» حذف شود.
پیشنهاد آقای شیروانی: یشنهاد می‌شود در آخر جمله ماده ۷ اضافه شود: ولی صاحب امتیاز حق دارد برطبق قانون شرکت‌ها و سایر قوانین مملکتی شرکت سهامی تشکیل دهند
پیشنهاد آقای روحی : پیشنهاد می‌کنم که ماده ششم چون مخالفت با قوانین موضوعه دارد و مانع از تسهیلات صاحب امتیاز است حذف شود.
پینشهاد آقای دیبا: پینشهاد می‌نمایم در ماده ۶ قبل از جملة (ممنوع است) نوشته شود (بدون تصویب دولت
نایب رئیس ـ ماده هفتم قرائت می‌شود
(بمضمون ذیل خوانده شد)
ماده ۷ ـ در انقضای مدت امتیاز دولت حق دارد کارخانجات و مؤسسات صاحب امتیاز را (غیر از سد که متعلق بدولت خواهد بود) بقیمت عادله خریداری نماید.
تبصره ـ در انقضای مدت امیتاز و اعلان مزائده الجازه سد صاحب امتیاز فوق الذکر با تساوی شرائط حق تقدم خواهد داشت
نایب رئیس ـ آقای شیروانی
شیروانی ـ عرض می‌کنم یک موضوعاتی در اینجا عنوان میوشد که بفرمایش آقای دشتی از یادکارهای آن عصری است که لازم بود ما به ترسیم و می‌ترسیدیم. واین یادگار درمداغ ما همیطور باقی مانده و در مملکت جزو صفت عمومی شد. ما معتقدیم که با گفتن و نوشتن این ترس و بدبختی باید از بین برود تا کارهای ما درست شود. ما چرا می‌ترسیم از اینکه امتیاز بخارجه بدهیم. ترس ما از این بوده است که در این مملکت یک روزهائی یک امتیازات سوئی داده شده که باستقلال و شئون این مملکت صدمه وارد آورده بود. یک چند تا امتیازی که مخل بشئون این مملکت بود در یک روزهائی داده شد چرا؟ برای اینکه ما ضعیف بودیم اگر هم نمی‌خواستیم بدهیم از ما می‌گرفتند حالا هم اگر ضعیف باشیم من به شما آقای آقا سید یعقوب قو می‌دهم سد نیشاپور که سهل است امتیاز راه اهن این مملکت را هم خواهند گرفت همینطوری که یک وقتی گرفتند ولی اگر قوه پیدا کردید یکسی نمی‌تواند توی سر شما بزند و امتیازات سوء بگیرد پس اول باید قوه تهیه کرد و قوی شد. قوه پیداکردید کسی نمی‌تواند توی سر شما بزند و امتیازات سوء بگیرند پس اول باید قوه تهیه کرد و قوی شد. قوه با چه تهیه می‌شود؟ با سرنیزه و قوه پولی و اجتماعی و ملی و قضائی و روحی همه اینها را باید جمع کرد از دادن هیچ امتیازی هم نترسید همینطور که آلمان از انگلیس نترسید و انگلیس هم از آلمان آلمان اگر سوخت برلن را به کمپانی انگلیس هم از آلمان آلمان اگر سوخت برلن را به کمپانی انگلیس می‌داد برای این بود که از او نمی‌ترسید. ما هم از وقتی که فهمیدیم دیگر امتیزا سوء و مضر ندادیم. بفرمائید به بینیم ما از وقتی که مشروطه شدیم تا کنون کدام امتیاز را دادیم؟! از روزی که اعلان مشروطیت در این مملکت بلند شد و لمت گفت من باید حکومت داشته بشام تا حالا کدام امتیاز را بخارجه داده‌ایم؟
آقا سید یعقوب ـ راه آهن جلف
شیروانی ـ آنهم چه ضرر داشت بیخود می‌ترسیدید
آقا سید یعقوب ـ چطور بی خود ترسیدیم مملکت رفته بود.
شیروانی ـ نخیر هیچ نرفته بود برای همین منفی بافی‌ها بود و ان حرفهائی که زده می‌شد برای این بود که مردم خوششان بیاید بالاخره قوه را با چه باید تهیه کرد؟ به عقیده ما کهیک دسته هستیم معتقدیم قوه را از ثروت باید تهیه کرد برای اینکه شما هر قدر بخواهید قوه تهیه کنید تا پول نداشته باشید نیمی‌توانید. باید پول تهیه کرد خرج کرد علم و سرمایه تحصیل کرد بنیه اجتماعی و روی ملت را درست کرد همه اینها را رویهم گذاشت و قوی دش شما اگر پول داشته باشید یک میلیون سریاز می‌توانید تهیه کنید ولی وقتیکه نداشته باشید از کجا فراهم خواهید کرد؟ پس باید پول تهیه کرد و منابع ثروت مملکت را بجریان انداخت کارخانه تهیه کرد مااز هر حیث از دنیا عقبیم جز همین یکی یعنی ما یک دسته ثروت و منابع طبیعی داریم که برایمان باقی مانده و مثل سایر جاهای دنیا تمام نشده و ما باید لیاقنش را داشته باشمی که نگاهداریم ثرنوت حرف نیست پول هم نیست باید اطلاع پیدا کرد طلا نیست. اسکناس نیست منابع طبیعی است و آن م اد ار هم از زیر زمین باید خارج کرد یک وقتی آقای آقا سید عبدالوهاب در مجلس بودند و در موضوع نفط شمال می‌فرمودند این منابع را همینطور باید نگاهداشت و همینطور که دیگران برای ما گذاشته‌اند ما هم باید برای دیگران باقی بگذاریم بنده با این حرف آقای حاج میرزا عبدالوهاب آنوقت مخالف بودم چنانچه حالا هم با این فرمایش آقای آقا سدی یعقوب مخالفم ما باید این منابع ار استخرا و از آن استفاده کنیم یکی دیگر از چیزهائی که باید به آقای آقا سدی یعقوب تدذکر بدهیم این است که این زندگانی که اما امروزه در مملکت داریم زندگانی بشر نیست بالاخره در خارج این مملکت حیوانات هم این طور زندگی نمی‌کنند مقدمه حیوه بشر زندگی است ما برای زندگی باید وطن داشته باشمی برای ندگی ثروت و قوه می‌خواهیم همه چیز ار برای زندگانیمان می‌خواهیم و تا وقتیکه اصول زندگانی ما درست نشده هر کری بکنیم هی فائده ندارد بالاخره یک روزی باید وضع زندگانی ما درست شود وسائل زندگی ما مثل دیگران بشود. طرز زندگانی ملت شش هزار زندگانی خودمانرا عوض کنیم بقول آقای افشار که در دوره پنجم فمرودند پول و سرمایه وطن ندارد حالا ریششان گرتفه که ما را بحرف در آورند بنده هم همین حرف خودشانرا دلیل قرار می‌دهم و عرض می‌کنم که پول وطن ندارد وطن را باید با پول و باداشتن فوه حفظ کرد. این جا آقای تقی زاده فرمودند اگر فرضاَ ما بخواهیم بیک مسیوئی امتیاز بدهیم خوب است مستقیمأ بخودش بدهیم نه اینکه در ظاهر و مستقیم به مشهدی عبدالله بدهیم و در باطن مال دیگری باشد فمرودند چون در پس پرده است ضررها دارد. آقا این حرفها و این فرضها دیگر کهنه شد مطالب را باید صریح و روشن گفت اول باید پول خاره در این مملکت بیاید بعد علم خراجه بعد عانوین خارجه اینها یک چیزیهائی است که یک روزی بالاخره را این مملکت حل خواهد شد. آقای افشار کبریت سازی آذربایجان را مثل زدند و فرمودند که کارخانه کبریت سازی بواسطه رقابت خارجی نتوانست کرای بکند همین مسئله دلیل بر این است که سرمایه خارجی ضمیمه آن نیست کارگر بود دیگر رقابت نمی‌کرد بنده وقتی خودم در یک کرای داخل باشم دیگر رقابت نمی‌کنم دولت باید کارها را بدست مردم بسپرد و مردم هم ابید خارجی‌ها را شریک کنند تا اصلاح بشود دولت بادی حافظ وضعیات باشد. مردم باید در تهیه زندگانی خودشان آزاد باشند شما وقتی که قدر پیدا کردید هیچ چیز اشکال ندارد و تمام چیزها درست میوشد آقای آقا سید یعقوب این یکی از آن مسائلی است که شما اشتباه میفرمایئد
آقا سدی یعقوب ـ انیها مربوط بماده هفتم نیست
شیروانی ـ شما خودتان اول شروع کردید در ماده پنج راجع بماده چهار صحبت کردید حالا هم که ماده هفت مطرح است نبده در ماده شش صحبت می‌کنم تفاوتش یک ماده است اجازه بفرمایند تا عرض کنم یکی از معایب بزرگی که از متخصین اقتصادی خارجی بار یما متصور است همین است که سرمایه همارهشان نیست ما یک کارخانه بریت سازی یا قند سازی وقتی ایجاد کنیم و یکنفر متخصص هم سرش بگذاریم ابداً فایده ندارد برای اینکه او چه دلش سوخته است؟ او مستحق مواجبش است برای انیکه شما یک یک سرمایة یا یک بازاری در مقابل بازارش درست نمی‌کنید تا مجبور باشد کار بکند تخصیص نشان دهد ولی وقتی سرمایه خودش هراه باشد بسرمایه خودش علاقه دراد و جداً کرا می‌کند و تا مؤسسات ما بسرمایه خارجی متوسل نشودند و متخصصین خارجی نیاورندنمی‌توانند تولید ثروت کنند و وضعیت ما همینطور را کد است این یکی از آن بحث شود این را هم بنده در خاتمه عرض می‌کنم که اینقدرها تنرو نیستیم که معبقد باشیم چشممان را باز باز نکرده یک کارهائی بکنیم ـ خیر. ما باید درقضایا چشممان را باز کنیم و همانطور که عرض کردم بعضی چیزها است از قبیل راه آهن و هوا پیمائی و ازن این قبیل که نباید بخارجه داد ۰ ولی همین‌ها را هم متأسفانه یک روزهائی دادند) انی جور چیزیهای مهم که تماس باسیاست خارجی و سیاست نطامنی مملکت دارد البته نباید بخارجه داد. ولی فلان سد یک کسی می‌باید ومثل ابشار پس قلعه می‌خواهد در یک طرف آن لوله بگذارد و اب بیاورد و در یک طرف چراغ بکشد این اشکالی ندارد….
آقا سید یعقوب ـ بالاخره مادة هفت چه شد؟
شیروانی ـ راجع بماده هفت هم بنده مخلفت خرید اموال صاحب امتیاز هستم که اولت بخرد و در این قسمتها که اهمیتی ندارد و اشکالی نمی‌بینم فقط دولت باید یک ماده بیاورد و بگوید مطاب ققوانین مملکتی اتباع ایران حق دارند از کلیه امتیازات استفاده کنند این عقیده نبده است
نایب رئیس – پیشنهاد ختم جلسه شده بقیه مذاکرات می‌ماند برای روز یکشنیه
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)