مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۴ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۴
جلسه
۱۶۴صورت مذاکرات روز۵شنبه۲۳شوال المکرم۱۳۲۸
مجلس یکساعت ونیم قبل ازغروب آفتاب درتحت ریاست آقای متین السلطنه نایب رئیس تشکیل شدصورت مجلس روزچهارشنبه وآقای معاضدالملک قرائت نمودندکسانی که درجلسه قبل غایب بودندآقای.قوام الاسلام.نوبری.حاج میرزاآقا.آقاسیدمحمدرضا. صدیق حضرت.شیخ رضا.دهخدا.آقاسیدعلی آقا.بدون اجازه آقایان حاج فاتح الملک.کاشف.لواءالدوله.دکترامیرخان. بااجازه غائب بوده اندکسانی که مقرحاضرنشده اند.نیرالسلطان.آدینه محمدخان.حاج وکیل الرعایا.آقایان حاج مصدق الممالک.صنیع الدوله مریض.
نایب رئیس_آقای ادیب التجاردرصورت مجلس ملاحظه داشتید.
ادیب التجار_راجع بصورت مجلس عرضی نداشتم اظهاردیگری نشده نایب رئیس صورت مجلس راامضاءنمود.
ادیب التجار_درروزنامه دیدم اشتباهانوشته بوددرخصوص غائبین بدون اجازه درباب آقای صدیق حضرت که ادیب التجارگفته است که من بگوش خودشنیده ام که ایشان گفتندکه من استعفای خودم رامدتی است فرستاده ام بنده اینطورعرض نکردم عرض کردم که بوسائط شنیده ام که استعفای ایشان بهیئت رئیسه آمده است دراین صورت خوبست استعفای ایشان خوانده شوددیگر تاکی مااسامی غائبین بشنویم که درمجلس بخوانندخوب است آقای رئیس وآقای نایب رئیس قراری بگذارند .اخطار بفرمایندکه چراحاضرنمیشوندمنجمله آقاسیدعلی آقایزدی است که مدتی وکالت ایشان پایشان اخطارشده است ومدتی است که غایبند این مطالب ه بایدمعلوم شودکه اگراستعفاءمیدهندعوض ایشان انتخاب شودوالاحاضرشوند
نایب رئیس_ درخصوص استعفای آقای صدیق حضرت البته خاطرنمایندگان محترم مسبوق است که نظامنامه داخلی اجازه میدهدکه یک مدتی هیئت رئیسه استعفا نامه رانکاه بداردوبمجلس نیاوردواین استعفانامه هم چنانچه بهیئت رئیسه آمده باشددرموقع خودش قرائت میشود.
ارباب کیخسرو_بنده برحسب تقضای تندنویسان ازآقایان نمایندگان استدعامینمایم که درموقع بمنبر نطق تشریف بردنطق بفرمایندکه درست مفهوم تندنویسان بشودوبتوانندبطورصحت تمام مذاکرات راضبط کنندویادرصورتیکه درسرجای خودنطق مینمایندبلندوروشن بفرمایندتاضبط آن بجهت تندنویسان محل اشکال نباشدزیرابعضی ازنمایندگان قسمی یواش یاغیرنطقهامیفرمایندکه ضبط بیانشان بطورصحت اشکال داردوبعدهم ازتند نویسها که میفرمایند.
حاج فاتح الملک_بنده سابقاًیک طرحی پیشنهادکرده بودم خواستم تقاضاکنم که خوانده شودودرجزءدستورگذاشته شود.
نایب رئیس_امروزقراربودطبع وتوزیع شودآقای شیخ غلامحسین سئوالی داشتیدازوزارت امورخارجه درخصوص یادداشت سفارت انگلیس بفرمائید.
آقای شیخ غلامحسین_ازقراری که شنیده میشوددراین اوقات یک یادداشتی ازسفارت انگلیس بوزارت امورخارجه رسیده است خواستم ازآقای وزیرامورخارجه سئوال کنم که درآن خصوص جوابی داده اندیاخیرواگرجوابی داده اندخوب است مجلس راازآن جواب مسبوق فرمایند.
وزیرامورخارجه_یلی این سئوال رادوسه روزقبل ازاین بنا بودازمن بکنندوبهمین جهت اخطارشده همینطورمن هم برحسب تکلیفی کد داشتم فرستادم یعنی آن جوابی راکه بسفارت انگلیس ازوزارت خارجه نوشته بودم فرستادم بهیئت رئیسه ودرروزنامجات هم نوشته اندوامروزدرروزنامجات دیدم ویقین دارم آن جوابی راکه من داده ام ودرروزنامه طبع شده است بنظرنمایندگان محترم رسیده است.
آقاشیخ غلامحسین_گمان میکنم اگرآن جواب حاضراست ضررنداشته باشددراینجایکی ازمنشیان بخوانندوتندنویسهاهم بنویسند.
وزیرامورخارجه_عرض کردم صورت آن جوابی که من فرستاده ام درروزنامه هادرج شده است دیگرگمان نمی کنم خواندن آن دراینجافایده داشته باشد.
نایب رئیس_آقای شیخ غلامحسین سئوالی داشتیدراجع بکمپانی فقط جنوب ازوزیرامورخارجه بفرمائید.
آقاشیخ غلامحسین_کمپانی فقط جنوب موافق قراردادیکه داده است بادولت بایستی سالی دوهزارتومان ازبابت معادن وچاه ها وچشمهای نقطی که داردبدولت بپردازنددراین باب آقای وزیر امورخارجه چه اطلاعی دارندآیاازابتدای آن کنترات تابحال آ، دوهزارتومان رابدولت پرداخته اندوحالیه عایدمیشودیاخیر.
وزیرامورخارجه_این سئوالی راکه راجع بکپانی نفت جنوب است که امتیازش داده شده است کراراازبنده سئوال کرده اند وبنده هم جواب داده ام ولیکن میل دارم چون وکیل محترم سئوال فرمودندوموقع بدست آمده وقت منتنم بدانم وچندکلمه دراین خصوص بمجلس عرض کنم این سئوال درحقیقت راجع است بوزارت فوائدعامه وگاهی ازوزارت فوائدعامه کارهائی راجع میشودبه این وزارت خانه وزارت خارجه هم کارهائی که لازم وراجع باوبوده است درتمام این مدت تمام کرده است ودرخصوص این دوهزارتومانی که وکیل محترم اظهارداشتندکه کمپانی نفت بایدبدهدبوزارت فوائدعامه وبتوسط وزارت عامه هم برسدبوزارت مالیه دراین خصوص معلوم شده است که کمپانی نفت غفلت کرده است واین وجه راازقرار تحقیقاتی که شده است تابحال نداده است بوزارت فوائدعامه ووزارت امورخارجه هم بنابر اظهارات وزارت فوایدعامه اقدامات کرده است وبالاخره کمپانی نفت راضی شده بودکه (۱۱)هزارتومان ازاین بابت بدهد بوزارت مالیه ازقرارتحقیق وحسابی که ماکرده ایم تقریباً۱۸هزارتومان بایدبدهدبواسطه اینکه ۹سال است که سالی دو هزارتومان بایدداده باشندودراین مدت بواسطه هرج ومرج سابق یاکسی مطالبه نکرده اندنداده است درهرحال دولت نگرفته است وحالاهیئت دولت درصددگرفتن است واین بدیهی است که دولت ازحق خودش نخواهدگذشت وخواهد گرفت وبااینکه کمپانی هم ازدادن حق دولت نبایدمضایقه داشته باشدوالبته این پول راتمام وکمال بدولت خواهدداد.
آقا شیخ غلامحسین_ازامسال سالی دوهزارتومان رامرتباًخواهنددادیاخیر.
وزیرامورخارجه_گمان میکنم که وزارت مالیه من بعددیگردروصول این مبلغ غفلت نکنیدوالبته سالیانه خواهندگرفت.
نایب رئیس_آقای کاشف سئوالی ازوزیر امورخارجه داشتیدبفرمائید.
کاشف_چندی قبل شکایات عدیده ازاتباع ایران آنهائیکه درخاک عثمانی هستندمیرسدکه دولت عثمانی مالیاتی بعنوان حق تمتع ازاتباع ایران مقیمین اسلامبول مطالبه میکنند دراین خصوص مکررشکایات ازتجاروغیره رسیده بودخواستم ازوزیرخارجه سئوال کنم که دراین خصوص اطلاعی دارندواگراطلاعی دارندچه اقدامی کرده اندودراین باب ممکن است مجلس رامسبوق فرمایند.
وزیرامورخارجه_بلی این حق تمتع چیزی است که سالها است دولت عثمانی میخواهدازاتباع زدولت خودش بگیردوهمیشه هم وزارت امورخارجه دستوالعمل هائیکه لازم است بنمایندهای خودش دراسلامبول داده است وبدیهی است دولت ایران این وجه راقبول نخواهدکردکه بگیرندتازمانی که دولتهای دیگرقبول نکنندیعنی تازمانیکه سایردول معظمه هم قبول نکرده اندکه این پول رابدهند بعدازآنکه آنها قبول کردنددولت ایران هم قبول خواهدکردکه بپردازدولی تابحال که دول بزرگ اروپااین راقبول نکرده اندولی ازقراری که دراین اواخرخبررسیده است ازسفارت اسلامبول معلوم میشودکه دولت عثمانی تاپنجماه دیگراصراری نخواهدداشت که این حق تمقع رابه دولت عثمانی بپردازدوجداُمشغول مذاکره بادول معظمه هستندکه باآنها یک قراری بدهنددرصورتیکه سایردول قبول کردندالبته دولت ایران همه جورمساعدت وهمراهی بادولت عثمانی خواهدکرد.
کاشف_این راهم بنده درهمان سئوال یادداشت کرده بودم که مدتی است اتباع دولت ایران دراسلامبول شکایت دارندکه مدتی است سفیرکبیری درعثمانی ندارندمیخواستم سئوال کنم ازوزارت امورخارجه که دراینمدت درصددفرستادن سفیرکبیری بآنجابوده اندیاخیرواگردرصددبوده اندخوب است مجلس رامسبوق فرمایند
وزیرامورخارجه_بلی مدتی است همینطوریکه اظهارداشتیدبعضی ازسفارت خانه های مابی سفیرمانده است چنانچه مادرلندن وزیرمختارنداریم دربطرنداریم درسلامبول هم نداریم یعنی درنقاطی که بایدسفیرکبیر داشته باشیم نداریم ولی ازآنوقتیکه این بنده برای خدمت حاضرشده ام که تقریباًسه ماه است دراین خدمت هیچ غفلت نکرده ام ومیخواستم یک سفیرشایسته بااطلاعی برای اسلامبول گسیل بدارم وبابعضی ها هم که شایسته این مقام هستندمشغول مذاکره شده ام وامیدوارم که بزودی رفع این محظورات بشودوزیرامورخارجه میتواندآنطوری که میل دارد تغییرتبدیل بدهدوسفرائی که خوب وکافی هستندلازم بداندباین سه درباربفرستند ولیکن این موقع راکه وکیل محترم سئوال کردخیلی مغتنم دانستم که عرض کنم اگرچه فعلاسفیرکبیراسلامبول نداریدوبدیهی است کارهائی که ارعهده این سفیرکبیربرمی آیدممکن نیست ازژارژدافربرآیدولیکن لازم است که عرض کنم این ژاردژدافری که فعلاشما درآنجا داریدکه منتصرالسلطنه است خیلی ماموربسیارقابلی است ولی لازم است این نکته راهم عرض کنم که شایعاتی که ازعدم اوضاع ازکارهای اودرجرایدانتشارمیدهندوشایدبملاحظه همین شایعاتی که درحقیقت بی اساس است که درحق منتصر السلطنه میدهندبوده بی اساس است که درحق منتصرالسلطنه میدهندبوده که وکیل محترم این سئوال راکردندولی بنده خیلی خوب اطلاع دارم واطمینان میدهم بمجلس شورای ملی که این ماموریکه بسمت ژاردژردافری دراسلامبول است خیلی خوب ازعهده خدمت برآمده است وهمانطوریکه عرض کردم عاجلایک سفیرکبیرکافی خوبی هم فرستاده خواهد شد.
کاشف_چون درجواب بنده آقای وزیرامورخارجه این اظهارات راکه راجع بودبه ژارژردافراسلامبول فرمودند بنده هم لازم دانستم که عرض کنم البته آن شایعاتی راکه درروزنامه جات درج شده است ملاحظه فرموده انداین مطالب اگراصل داشته باشداصلانمی شوداین بیانات واظهاراتی راکه آقای وزیرامورخارجه میفرمایندتصدیق کردکه ایشان یک مامورکافی وخوبی هستند حالا در صورتیکه میفرماینداین شایعات اصل نداردبنده خیلی لازم میدانم که ازطرف وزارت امورخارجه بادلایل تکذیب شودتارفع شایعه ازاذهان خیلی ازاشخاصیکه دراین خصوص متزلزل هستندبرای اتباع ایران دراسلامبول شود.
وزیرامورخارجه_اولاآنچه درروزنامه جات نوشته میشوداگرمجلس لازم بداندکه ازآن شایعات اگربی اصل است تکذیب شودواگرراست است تصدیق بشوداین کارازعهده وزیرامورخارجه خارج است وممکن نیست این کاررابکندولی اینکه ازبابت منتصرالسلطنه شایعات درروزنامه جات داده شده بنده میدانم که تمامش ازروی بی اطلاعی است وبی اصل است برای اینکه ک ماموربی چاره که بتکالیف ماموریت خودرفتارمیکندمدیریک جریده چه میداندکه این تکالیف ازمرکزباورجوع شده بایدبدلخواه خودش میکندمثل اینکه ایراداتی راکه باوداردمی آورندازاین قبیل است که مثلامیگویندچندنفری راکه ازدایره فونسولگری سفارت خارج کرده است علت آن چیست علت آن این است که مفتش تذکره وزارت امورخارجه باوخیلی اطمینان داردراپورت داده است دراسلامبول که اخیراُقنسولگری آنجا خیلی هستندوعده آنها خیلی بیشترازکاری است که بآنها رجوع شده است وبایدانجام بدهند فوری تکلیف من این بودکه جلوگیری نمایم ازمخارج بی معنی که درآنجا میشودوراجع باداره خودم است چنانچه بخاطرداریدکه حتی آقایان عتبات عالیات هم خیلی تاکیدکردندکه امروزهروزیری تکلیفش این است که ازمخارج زیادی یاعده که بیشترازآن کاری است که بآنها رجوع شده است جلوگیری کنندوحتی الامکان مخارج راکسرنمایندباینواسطه دستورالعمل دادم بماموزین که شما برویدرسیدگی کنیداگرچنانچه مفتش بلژیکی راپورت داده صحیح است زیادیهاراخارج کنیدومخارج بیجارا کسر کنید و اشخاصیکه عضویت دارنداگرچنانچه اشخاص قابل خوبی هستنداینها رافوراًبمشاغل دیگروماموریت دیگری بفرستیداین بودکه منتصرالسلطنه سه نفرازآنهاکه وجودشان درمحل قنسولگری لازم نبودازآن مشاغل برداشت حالابعضی ها میگویند که یکی ازاینها راکه خیلی کاری بوده است چراازکارخلع کرده است ولی فکرنمیکندکه یکنفری که باکفایت است ناچار بایدبیک مقام عالی تربرودکه کارهای مهمتری راانجام بدهداین است که منتصرالسلطنه اینهاراازآن کاریکه داشتندخلع کرد ولی فوراُبرحسب دستورالعملی که من داده بودم که ببینیداین اشخاص که زیادیهستندلایق چه کاری هستندوبفراخورآنها کارمعین کرده وراپورت بدهیدبفراخورآنها کارمعین کرده وراپورت داده است حالابایدحکمش راصادرنمایم وآنکارهائی که بجای آنها تصویب کرده است امضاءنمایم و امااینکه درروزنامه جات بشخض بنده یایکی ازماادارات بنده ایرادات میکنند بنده باوجودایرادات ازکاروظیفه خودم بهیچوجه منصرف نمیشوم وعرض میکنم که این شایعات روزنامه جات رابگذاریدخودوزراءاهمیت بدهند بنده ازاشخاصی هستم که مخصوصاَخیلی میل دارم درجرایداعتراض بکنندبجهه اینکه چیزی راکه دوباره می یااداره من ذکرمی کنندفوراَآن نوشتن روزنامه مرامتذکرمیکندبآن غفلتی که کرده ام وبواسطه آندیگرغفلت نخواهم کردوفورامی روم آن غفلتی راکه شده است تصحیح میکنم وآن کاریکه که خودم میدانم وروزنامه هاتکذیب کرده اندآنرابحال خودش وامی گذارم وازآن خط مستقیمی که پیش گرفته ام پیش میروم بجهه اینکه هرچه باشدروزنامه بهترازمن ازکارمن اطلاع نداردمدیرروزنامه که ازجزئیات کارمن مسبوق نیست واین شایعات راکه دوباره منتصرالسلطنه میدهندبنده باکمال اطمینان حاضرهستم که ثابت کنم(چنانچه برخودم ثابت است)که هیچکدام ازاین فقرات درباره اواصل نداشته وبماموریتش صحیح خدمت میکندوبقول یک روزنامه نویس نمی توانم زحمات آنهاراضایع کنم وآنهاراازآنکاربردارم درصورتیکه میدانم آن شایعات کذب است وبربنده ثابت است که این تقصیرات که برمنتصر السلطنه واردآورده اندهیچکدام صحت و اصل ندارد.
رئیس_داخل درشورموادقانون ثبت اسنادمی شویم.
معاون وزارت عدلیه_ چون یک مطلب خیلی مهمی بوددروزارت عدلیه اتقاف افتاده امشب که قبل ازآنکه آنراپیشنهادمجلس کنم که انشاءالله رفع این اشتباه بشودوزارت عدلیه ازچندی باین طرف داخل دراجرائیات قانون قبول ونکول بروات تجارتی شده ودچاریک اشکالی شده است که بایدیک توضیحی ازطرف مجلس درآنخصوص داده شودوآن این است که درقانون قبول ونکول بروات تجارتی مختصرمطلب تصریح شده است که وقتیکه شخصی باوحواله میدهندوآن شخص قبولی نوشت بعدازنوشتن قبولی وجه آن برات راندادتکلیف چه خواهدبوددرماده۶قانون بروات نوشته شده استکه قبولی نویسنده ملزم بادای وجه است ازاین ماده همچومستقادمیشودکه بایدوجه رااداکندونپرداختن وجه بهیچوجه دلیل رجوع بحواله کنندگان متوالی نبایدبشودولی درماده دیگرنوشته شده است که دارنده برات میتواندشخصی دویم وسیم وهکذاباشخاص متوالی حواله بدهدوهریک از
این هاکفیل یک دیگرندپس درصورت پروتست بایدهریک بسابق خودرجوع کندووجه آنرابگیردتابرسدبحواله کننده اولی ولی چون قانون بروات تجارتی هیچ تصویروتست برای عدم وصول وجه رانکرده است بعدازقبولی ممکن است وجه راندهدواین پروتست هم امروزه قانون نیست امروزنمی شوداصرارکردوازآن طرف آن شخص که حواله گرفته است وآن شخصی که قبولی نداشته است که درفلان موعداین وجه رامیدهم ودرروز موعدکه میرودادعا کندآن وجه راشخص قبولی نرسانده نمیدهدآن شخص میماندمعطل ودرقانون هم تکلیفش معلوم نیست وچون توضیح اینمطلب ازمجلس لازم بودازطرف وزارت عدلیه پیشنهاددشه است که توضیح اینمطلب داده شودوچون فوربت دارداین لایحه تقدیم میشودکه پس ازشورازمجلس بگذردمحاکم تجارتی درصدداجرای آن برآیند.
آقاسیدحسین اردبیلی_بنده افسوس میخورم که درست دقت نمیشوددررعایت نظامنامه داخلی که اخطارقانونی بایدتقدیم برتمام اجازات داشته باشدوبنده عرض میکنم همانطوریکه آقای رئیس اسم نمایندگان رادرموقع نطق یادداشت میکنددرموقع سئوال هم بایداین ترتیب رعایت شودو این سئوالی که امروزشدازآقای وزیرامورخارجه خیلی متخراست ازسئوالاتی که بنده نوشته وتقدیم هیئت رئیسه کرده ام وهمان طوریکه آقای وزیرامورخارجه فرمودند که مدتی است سئوال شده وهیئت رئیسه هم شاهداست وبایستی آنها راجواب بدهندولی این یک چیزی است که راجع بهیئت رئیسه است وبایدمراعات شودومجدداًعرض میکنم همانطوریکه درصحبت کردن واجازه خواستن مراعات میشودخوب است همانطورهم درخصوص جواب دادن سئوالات وزراءمراعات شوددیگراینکه مانباید وقت مجلس رابیخود تلف نمائیم که درخارج بما بگویندکه وقت مجلس راتلف میکنندخوب است شروع بدستورشودودرمذاکرات دیروز بعدازاظهاراتی که لازم بودالبته آقامیرزازین العابدین هم التفات فرموده اندالبته اعتراف میفرمایندکه آنطورنبوده است.
وزیرامورخارجه_نمیدانم وکیل محترم این اظهاراتی راکه فرمدند راجع بسئوالات ایرادی به بنده داشته یاهیدت رئیسه اگرراجع است به بنده عرض میکنم پنج سال است که قراربودازبنده سئوال کنندوبنده چندمرتبه است که حاضرشده ام به مجلس وعرض کردم که آقایان نمایندگان اگرسئوالی دارندبفرمایندتاجواب بدهم.
آقاسیدحسین اردبیلی_عرض بنده راجع به آقای وزیرامورخارجه نبودراجع بهیئت رئیسه است که مراعات سئوالات رانمیکنند.
معاضدالملک_بنده توضیحاًعرض میکنم که سئوالاتی که بهیئت رئیسه میایدفوراً فرستاده میشودبهیئت وزراءموقعی که میخواهنددرمجلسحاضرمیشوندبرای جواب آنهااستعلام میشودکه برای چندسئوال حاضرهستیدخودشان معین میکنندکه ازبرای فلان سئوال حاضریم چنانچه امروزآقای وزیرامورخارجه خودشان نوشته بودندکه برای چندفقره جواب سئوال حاضرم ومعین کرده بودیدشروع بشوراول دربقیه لایحه قانون ثبت اسناد شده درمورد۱۰۷و۱۰۸و۱۰۹و۱۱۰و۱۱۱و۱۲۲و۱۱۳و۱۱۴و۱۱۵و۱۱۶و۱۱۷و۱۱۸و۱۱۹لایحه وزیرکه کمیسیون آنهاراازنظامنامه داخلی دانسته وحذف کرده بودبشورومذاکرات لازمه بعمل آمد.
نایب رئیس_دستورجلسه آتیه بقیه شوردرقانون ثبت اسنادطرح آقای ارباب کیخسروراجع بتاخیرحضوروغیبت نمایندگان درمجلس راپورت کمیسیون فوایدعامه راجع بمعادن وجزایرخلیج فارس واگرمجلس باشدراپورت کمیسیون بودجه راجع بدادن دوهزارتومان اعتبارباداره اوقاف مجلس مقارن مغرب ختم شد.