مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ دی ۱۲۸۸ نشست ۲۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۳ دی ۱۲۸۸ نشست ۲۵
جلسه ۲۵ صورت مذاکرات یوم شنبه ۱۱ شهر ذی حجه الحرام ۱۳۲۷
مجلس دوساعت و ده دقیقه کم قبل از غروب در تحت ریاست ممتازالدوله نایب رئیس دوم منعقد عدة حضار ۵۲ نفر معاضدالملک خلاصة مذاکرات جلسة قبل را قرائت کردند چون در صورت مجلس نوشته شده بود تلگرافی از حضرت آیت الله خراسانی قرائت شد مشعر بر تبریک و انتخاب پنج نفر از مجتهدین طراز اول.
محمد هاشم میرزا ـ در مادة دوم قانوم اساسی چون لفظ طراز اول نیست خوب است در صورت مجلس هم لفظ طراز اول نوشته نشود.
آقا میرزا احمد ـ در خصوص اخذ رای هم در خلاصه اشتباهی شده است رای گرفته بود برای اصل رفتن یک هیئتی خدمت نایب السلطنه برای تقدیم تبریک و در صورت مجلس نوشته شده است در خصوص رفتن هیئت رئیسه رای گرفته شد.
نایب رئیس ـ اصلاح می‌شود امروز دو کمیسیون باید انتخاب شود یکی برای ملاحظه آن کاغذ انجمن ارامنه دیگر برای ملاحظه دو مادة قانون انتخابات خوب است اول آن کمیسیون را که برای ملاحظه کاغذ ارامنه لازم است انتخاب نمائیم.
حاجی محمد اسمعیل کاشف ـ آن دو ماده راجعه به قانون انتخابات خوبست به همان کمیسیون تصحیح نظامنامه رجوع شود.
نایب رئیس ـ آنروز قرار شد کمیسیون مخصوص انتخاب شود نمی‌توانیم حالا تغییر قرار داد آنروز را بدهیم.
تقی زاده ـ برای شکایت از انتخابات و غیره از قبیل همین تصحیح ماده قانون انتخابات به یک کمیسیون دائمی باید رجوع شود مثلاً از نطنز شکایت می‌رسد و وکیل می‌خواهند و اعتبارنامه‌ها می‌رسد لازم است تمام این مطالب به یک کمیسیون رجوع شود.
نایب رئیس ـ حالا قراری که پریروز داده شده به هم نمی‌زنیم و شش نفر انتخاب می‌کنیم برای ملاحظه کاغذ ارامنه.
مؤتمن الملک ـ اگر بنا شود به کمیسیون تصحیح نظامنامه‌ها رجوع شود من استعفا می‌دهم و اگر بخواهند کمیسیون دیگری انتخاب کنند استدعا دارم بنده را انتخاب نکنند.(در این موقع ورقه توزیع و رای گرفته شد. عدة حضار ۵۲ نفر).
حکیم الملک ـ بنده اعتقادم این است که در اطاق دیگر استخراج آراء بشود که وقت مجلس تضییع نشود.
نایب رئیس ـ عیب ندارد سابق هم می‌بردند در خارج استخراج می‌کردند حالا جناب آقا شیخ اسماعیل و آقا سید محمد رضا و وکیل التجار و آقای نواب بروند اطاق دیگر استخراج آراء بنمایند.(در این موقع این چهار نفر به اطاق دیگر برای استخراج آراء رفتند).
نایب رئیس ـ انتخاب یک کمیسیون دیگر هم لازم است از برای دو ماده قانون انتخابات و بعد از خواندن بقیه نظامنامه شروع می‌شود به انتخاب (در این موقع شروع به قرائت نظامنامه گردید و از مادة ۱۳۷ تا آخر نظامنامه قرائت شد و مذاکرات لازمه به عمل آمد).
رئیس ـ دورة دوم نظامنامه تمام شد این دفعه که قرائت می‌شود در هر ماده رای گرفته می‌شود.
معاضد الملک ـ نتیجه استخراج رای برای کمیسیون رسیدگی به عرایض ارامنه در خصوص درخواست سه نفر نماینده از این قرار است:
- - اسدلله میرزا ۲۷ رای
- ـ تقی زاده ۲۵ رای
- ـ حسنعلیخان ۱۶ رای
- ـ میرزا محمد علی خان ۱۴ رای
- ـ متین السلطان ۱۴ رای
- ـ اسدالله خان ۱۳ رای
- ـ سلیمان میرزا ۱۳ رای.
ممتازالدوله ـ چون شش نفر باید انتخاب شود و بین اسدالله خان و سلیمان میرزا اتفاق افتاده است پس باید بین این دونفر به طریق قرعه یکنفر را تعیین کرد.(اسدالله خان با قرعه معین شد).
میرزا محمد علی خان تربیت – بعضی از مواد نظامنامه رجوع شد به کمیسیون و هنوز نیامده است چطور می‌شود در دفعة دیگر در آنها رای گرفت.
اسدالله خان ـ تمام آنها در یک حکم نیست بعضی یک اصلاحی شده قرائت می‌شود و رای گرفته می‌شود و بعضی جزء مبتکرات است که وقتی به مجلس میاید دوره اول آنها است البته در آنها در همان قرائت رای گرفته نمی‌شود و بلکه باید طبع شده بین وکلا توزیع شود.
حاجی سید نصرالله ـ لکن تمام آنها باید در یک مرتبه مرتب خوانده شود لکن آن موادیکه دفعه اولی قرائت آنهاست معلوم است در باب آنها رای گرفته نمی‌شود.
رئیس ـ خواهش می‌کنم از اعضای این کمیسیون که فردا صبح حاضر شده رئیس و منشی خود را انتخاب نمایند عجالتاً در دقیه تنفس است.
نایب رئیس ـ مطابق قرار داد پریروز باید ۶ نفر برای کمیسیونی که دو ماده نظامنامه انتخابات را به نظر دقت مطالعه بکنند راپورتش را به مجلس بدهد یکی مادة ۱۹ و یکی مادة ۶۲ معین بشود. حاجی سید نصرالله ـ باید معین شود که این کمیسیون می‌خواهد چه بکند برای این که این دو مطالعه را بکنند چون مادة ۱۹ می‌گوید که اکثریت نسبی کافی است و مادة ۶۲ می‌گوید اکثریت تام را باید بشود اگر کمیسیون بعد از نظر خود ثابت نمود که بین این دو ماده یک نوع ممکن است جمع کرد که بسیار خوب و اگر یافت بین این دو ماده تنافض است آنوقت در این باب باید یک قرار داد جدیدی بدهد پس کمیسیون در این باب باید یک قرار داد صحیحی بگذارد و زمینة خودش را بداند که چه باید بکند.
محمد هاشم میرزا ـ چون آنروز در اینجا دو دسته بودند بعضی مادة ۱۹ را شامل مادة ۶۲ نمی‌دانستند و می‌گفتند با اکثریت تام باید انتخاب شود و بعضی میگویند مادة ۱۹ شامل مادة ۶۲ هست و اکثریت نسبی کافی است در این صورت کمیسیونی که تشکیل می‌شود باید از هر دو دسته منعقد شود.
میرزا مرتضی قلیخان ـ بنده اعتقادم این است که محتاج به تشکیل کمیسیون دیگر نخواهیم بود و باید به همان کمیسیون تصحیح نظامنامه‌ها رجوع شود و محتاج به کمیسیون دیگر نخواهیم بود.
نایب رئیس – پریروز در این خصوص صحبت شد و اکثریت در این شد که کمیسیون مخصوص تشکیل شود چنانچه در خلاصه هم نوشته شده است.
مرتضی قلیخان ـ پریروز اینطور نشد که رای گرفته شود که به کمیسیون دیگری رجوع شود همین قدر رئیس گفت که باید به کمیسیون رجوع شود و آقایان ساکت بودند و حالا ممکن است به قیام و قعود رای گرفت.
نایب رئیس ـ در صورت مجلس که قرائت شد نوشته بود که به کمیسیون دیگر باید رجوع شود و حالا هم که خلاصه قرائت شد کسی اعتراض نکرد.
آقا شیخعلی ـ به همان کمیسیون تصحیح نظامنامه مکرر رجوع شود چه عیب دارد.
نایب رئیس ـ عرض کردم در خلاصه نوشته شده است که باید به کمیسیون دیگر رجوع شود و در آخر هم نوشته شده که رئیس گفتند در جلسة آتیه انتخاب خواهیم کرد برای اینکه در این دو ماده ۱۹ و ۶۲ ملاحظات کنند.
فاتح الملک ـ به همان کمیسیون نظامنامه‌ها خوب است رجوع شود و گمان نمی‌کنم در این خصوص کسی حرفی داشته باشد برای اینکه اطلاعات آن آقایان زیاد است.
اسدالله میرزا ـ اگر به آن کمیسیون رجوع شود بنده نخواهم بود و استعفا خواهم داد.
مؤتمن الملک ـ قبل از این هم بنده عرض کردم بنده را ننویسید در آن کمیسیون گویا اشتباه شده بود به آن کمیسیون کاغذ ارامنه و بنده عرضم این کمیسیون بود که این دو ماده نظامنامه انتخابات اه آن رجوع خواهد شد.
(در این موقع ورقه رای توزیع و رای گرفته شد).
نایب رئیس ـ لازم میدانید در اینجا استخراج شود یا در اطاق دیگر؟ گفتند در اطاق دیگر استخراج آراء شود.
نایب رئیس ـ پس خوب است آقایان معین الرعایا و مرتضی قلیخان و وزیر زاده بروند در اطاق دیگر استخراج نمایند حالا بعضی امتیازنامه‌ها از وزارت معارف فرستاده‌اند به مجلس و تکلیف آنها هم از وزارت معارف معلوم نیست و صاحبان آنها هم از وزارت معارف مطالبه جواب می‌کنند برای اینکه مشغول خواندن نظامنامه هستیم صلاح میدانید یک کمیسیون برای آنها انتخاب کنیم که در آن کمیسیون ملاحظه شود بعد نتیجه به مجلس بیاید.
وکیل التجار ـ این نظامنامه نزدیک است تمام شود و بعد از اتمام نظامنامه شروع می‌شود به انتخاب شش کمیسیون به طریقی که در آنجا نوشته شده است و یکی از آن کمیسیونها مخصوصاً متعلق به همین مطالب است که کمیسیون معارف و علوم و فوائد عامه است پس خوب است چند روز هم تأمل شود که نظام نامه گذشته و کمیسیونها انتخاب شده به همان‌ها رجوع شود.
حاجی محمد اسمعیل کاشف ـ به این ترتیب که ما دیر میاییم همین قسم تمام کارها معطل می‌ماند و کار از پیش نمی‌رود خوبست آقایان سر ساعت حاضر شده که نظامنامه زود بگذرد.
نایب رئیس ـ پس رای آقایان همین است.(گفتند بلی همین است).
لسان الحکما ـ خوبست از حالا استقبال کنیم همین نظامنامه را که در دست است ما در آنجا دو جور کمیسیون داشتیم یکی کمیسیون مبتکرات است که ابتدا از آنجا مطالب به مجلس میاید مثلاً قانونی می‌نویسند و آن قانون را به مجلس میاورند یکی کمیسیون مخصوص است مطالبی که کمیسیون مبتکرات می‌نویسد طبع و توزیع می‌کند و بین وکلا تقسیم می‌کند و مطلبی که رجوع به کمیسیون مخصوص می‌شود اولاً در مجلس یک مرتبه قرائت می‌شود اگر در مجلس پذیرفته شد و مجلس آنرا قابل توجه دانست آنوقت مجدداً به کمیبیون رجوع می‌شود و اِلّا مجلس رد می‌کند.
تقی زاده ـ بلی آن امتیاز نامه‌ها باید در مجلس قرائت شود.
نایب رئیس ـ آنها را از کمیسیون رئیسه میاوریم که در مجلس خوانده شود اگر تصویب کردند به کمیسیون رجوع می‌شود فردا سه ساعت به غروب مانده مجلس تشکیل می‌شود موضوع مذاکرات بدواً راپورت کمیسیون اعتبارنامه هاست و بعد شروع به قرائت ثالث نظامنامه خواهدشد و در هر ماده اخذ رای خواهد شد.
در این موقع نایب رئیس حرکت کرده و مجلس ختم شد.
تقی زاده در حال قیام وکلا اظهار داشت باید اقلاً سه روز فاصله بین این دو قرائت شود.