مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ خرداد ۱۳۲۲ نشست ۱۶۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
جلسه ۱۶۴
شماره مسلسل - ۱۱۹۷
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز سه شنبه ۳ خرداد ۱۳۲۲ نشست ۱۶۴
(مجلس دو ساعت و سه ربع قبل از ظهر بریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس روز یکشنبه اول خرداد ماه را آقای (طوسی) منشی قرائت نمودید
- تصویب صورت مجلس
(۱- تصویب صورت مجلس)
رئیس- در صورت مجلس نظری نیست آقای انوار
انوار-خواستم تذکر بدهم فرمایشات مقام ریاست در اول جلسه مقتضی بود که در صورت مجلس نوشته شود.
رئیس- اصلاح می‌شود. در صورت مجلس نظری نیست (خیر) صورت مجلس تصویب شد.
- شور و گزارش کمیسیون بودجه راجع به اضافه اعتبار سه دوازدهم بودجه وزارت جنگ و تصویب آن
(۲- شور و گزارش کمیسیون بودجه راجع به اضافه اعتبار سه دوازدهم بودجه وزارت جنگ و تصویب آن)
رئیس- لایحه راجع باضافه اعتبار وزارت جنگ مطرح است.
لایحه دولت راجع باضافه اعتبار سه دوازدهم بودجه وزارت جنگ درکمیسیون بودجه باحضور آقای وزیر جنگ مورد مطالعه وافع وبا توضیحاتی که آقای وزیرجنگ نسبت بافزایش هزینه نسبت به سال ۱۳۲۱ بیان نمودند و همچنین راجع بجیره افسران متأهل بطوریکه در مقدمه لایحه توضیح داده شده بایستی تا حداکثر سه نفر عائله جیره آنان داده شده و در مقابل برای هر یکنفر ۱۸۰ ریال از حقوق افسران کسر شود مورد تصدیق کمیسیون بودجه واقع گردیده ماده واحده با اضافه یک تبصره راجع بدیون وزارت جنگ تصویب و اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی‌می‌شود.
ماده واحده- بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود که سه دوازدهم بودجه سال جاری وزارت جنگ را در حدود ۲۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال پرداخت نماید تابودجه وزارت جنگ از تصویب مجلس شورای ملی بگذرد.
تبصره- ماده ۲۷ متمم بودجه ۱۳۲۱ راجع بپرداخت دیون وزارت جنگ تا آخر سال ۱۳۲۲ بقوت خود باقی است.
رئیس- ماده واحده مطرح است. آقای طباطبائی
طباطبائی- بنده بیش از اینکه در صورت موافق و و مخالف هم بنویسم دیدم که هنوز مخالف اسم خودش را یادداشت نکرده دوستون موافق آقای انوار اسم خودشان را نوشته‌اند بنابریان این گمان می‌کنم که ممکن است بعد از من ایشان جوابی بدهند خواستم خواهش کنم هم از ایشان هم ازآقای رئیس که درصحبت رعایت شودچون ما صحبت شخص به شخص نداریم و راجع به اوضاعی کلی مملکت صحبت می‌کنیم و به اشخاص بهیچوجه کاری نداریم و هر مطلبی که گفته می‌شود باید مربوط به مطلبی باشد که مطرح مذاکره‌است و الا شخص من چطور هستم دمکرات هستم نیستم اینها شخصیات است و شأن مجلس نیست و اینجا هم صحنه مبارزه و حرف‌پرانی نیست و مجلس است و اما من با این لایحه از چن جهت مخالفم یکی از جهات مخالفتم این است که آقای نخست وزیر تقریباً یکماه قبل در اینجا قول دادند که در مدت کمتر از سه ماه بودجه کل مملکت به مجلس خواهد آمد و حالا ملاحظه میفرمائید که وارد ماه سوم سال شده‌ایم و هنوز خبری از بودجه نیست و یکی ازآقایان گویا آقای روحی بودند در اینجا چند روز پیش فرمودند که ممکن است این دوره که سهل است شاید دوره آتیه هم بمجلس شورای ملی نیاید واقعاً اینها علائم و آثار همین گفته آقای روحی است اگر شما بنا بود بودجة کل کشور را بیاورید الآن موقعش است نهایت ممکن است چند روزی که به آخر خرداد داریم زودتر بیاورید و به‌بینیم شما برای وزارتخانه‌ها و مخصوصاً وزارت جنگ چه پیش‌بینی کرده‌اید ولی اینطور لایحه آوردن با این سوابقی که اینجا هست خودش دلیل بر این است که بودجه نخواهد آمد و همان وعدة خوبان است و حالا چون بودجه سه ماهه وزارت جنگ که مبنای بودجه یکساله‌اش به مجلس شورای ملی آمده البته درکلیات مسائل بودجه مملکت هم می‌شود صحبت کرد برای اینکه بودجه‌است دیگر (رئیس- چون ماده واحده‌است کلیات ندارد در ماده واحده بفرمائید) نگفتم ماده واحده نیست ولی تکلیف بودجه یکساله وزارت جنگ رامعین کرده برای اینکه سه ماه است یعنی ربع بودجه یک وزارتخانه برآورد شده‌است بیست و پنج میلیون تومان پارسال که بودجه کل کشور اینجا آمد بنده خودم در اطراف بودجه صحبت کردم مخصوصاً راجع به بودجه وزارت جنگ که گویا در حدود هفتاد میلیون ریال بود و ما اینجا صحبت کردیم که آقا این بودجه بخودی خود برای مملکت ثقیل است و بنده هم از دولت مکرر خواستم که حساب ده پانزده ساله وزارت جنگ را بیاورد اول به‌بینیم چه شده‌است این پولهائی که بوزارت جنگ رفته‌است حسابش را پس بدهند و یک فکر اساسی برای خود وزارت جنگ و تشکیلات وزارت جنگ و بودجه آن بشود بآن مقصود که ما نرسیدیم بجای خود و تقلیلی هم در بودجه وزارت جنگ حاصل نشد و از حساب آن سر در نیاوردیم حالا می‌بینیم یک مبلغی هم به این عنوان به بودجه وزارت جنگ اضافه شده‌است در صورتیکه حقاً وانصافاً نه بنیه مالی این مملکت اقتضا می‌کند و نه اوضاع و احوال عمومی عجالتاً اقتضا دارد بنده البته بفکر گرانی و سختی زندگی نیستم برای اینکه گرانی و سختی برای همه‌است و دلیل سختی زندگی نمی‌شود مردم را زندگانیشان را مشکلتر کرد برای اینکه یک وزارتخانه بخواهد یکقدری مرفه‌تر زندگی کند این منطقی نیست بله اگر یک پولی بود می‌گفتم حالا که پول هست زیادتر بدهید این عیب نداشت. ولی حالا نیست آقا مردم ندارند ملاحظه فرمودید که الآن قیمت نان سه قران که بالا رفت صدای همه بلند شده و در مجلس هم گفته شد و به گوش آقایان خورد و واقعاً هم همینطور است و مردم در زحمت هستند (رهبری- تنها نان نیست سایر چیزها هم همینطور گران شده) بله همه چیزها مخصوصاً وقتیکه قیمت نان بالا رفت اثر می‌کند در سایر مصارف زندگی و علتش این است که نان یعنی ما در زندگی وقتیکه نان گران شد تمام شعب و فروع زندگی تحت تأثیر واقع می‌شود خلاصه عرضم این است که آقایان البته یکی دو سه راپرت دکتر میلیسپو را مرور فرموده‌اند و ملاحظه فرمودند خوب شما در ظرف یکسال به بینید دولت چقدر کسر دارد چقدر قرض کرده از بانک ملی و بعد هم من نمیدانم که این کسر خرج از کجا تأمین خواهد شد اگر شما پارسال متجاوز از سیصد میلیون ریال مجبور شدید قرض کنید بهمین دلیل که خودتان میگوئید زندگانی سخت شده و روز بروز بالا می‌رود امثال ششصد میلیون مقروض خواهید شد این را از کجا می‌خواهید پر کنید جز اینکه هزینه ما را پائین بیاورید علاجی نیست بنده تعجب می‌کنم از یک سمت در مقدمه لایحه گزارش کمیسیون بنده می‌بینم که شکایت شده‌است از تنگی و سختی معیشت و کمی بودجه از طرف دیگر آقایان توجه بفرمائید یکعده هستند در وزارت جنگ که همه جور تمکن دارند و زندگانیشان خیلی پاکیزه‌است منهذا هنوز از وزارت جنگ بعنوان تقاعد و عناوین دیگر حقوق می‌گیرند وداخل هیچ خدمتی هم نیستند (صحیح است) از طرفی هم در کمیسیون می‌بینیم که راپرتی تنظیم شده که بحساب اشخاص رسیدگی کنند خوب همانهائی که الان دارند از وزارت جنگ پول می‌گیرند خوب آقا شما ندارید بدهید دیگر فلان سرتیپ فلان سرهنگ که الاف‌رالوف برده‌اند و خورده‌اند و حالا هم کاری ندارند پس دیگر به اینها ندهند بنظر من آقا وزارت جنگ احتیاج مبرم دارد به اصلاح اساسی و توجه عاجل الان شما میگوئید که ما کسر خرج داریم و یکعده از افراد شما هستند که مبتلا هستند و بیچاره هستند من هم تصدیق دارم واقعاً اینطور است یک عده هستند و اکثر هم از افسران تحصیل کرده و هم از صاحبمنصبان سابق افسرهائی هستند که تحصیل کرده‌اند و چیزی گیرشان نیامده‌است در این ده پانزده ساله و الان دارند به عسرت زندکی می‌کنند خوب از این سمت اینطور است از آن سمت کمیسیون خرید مهمات برای ارتش شاهنشاهی الان هم در اروپا است و دارید پول می‌دهید اینها چه می‌کنند اینها دارند مهمات می‌خرند؟ امروزه اروپا بکسی مهمات نمی‌فروشد؟ مگر شما مجبور هستید که به اینها پول برسانید؟ بنده اخیراً مکرر شنیده‌ام که حتی بعضی ازافسران جوان تحصیل کرده مجبور شده‌اند استعفا کرده‌اند رفته‌اند بوزارتخانه‌های دیگر پس اینهمه پول که بشما داده شد و باز هم داده می‌شود حساب اینها دست کی است باید رسیدگی شود در وزارت جنگ یک اداره‌ایست باسم خرید جنس و یک اداره‌ایست باسم مالیه قشون آقا اینها را منحل کنید این که ترتیب نیست هر وزارتخانه یک اداره بهداری دارد یک اداره معارف یک وزارت مالیه علیحده دارد الان چند ماه است که چند نفر مستشار خارجی در وزارت جنگ مشغول کار هستند ملاحظه بفرمائید اگر وجود اینها لازم است لایحه‌اش کو الان مشغول کار هستند اگر لازم نیست پس اینها چه می‌کنند و اگر هستند چرا به آنها اجازه داده نشده‌است تا حالا (چون من اطلاع دارم) فعالیت خودشان را درآنجا بخرج بدهند بنظر بنده مجلس شورای ملی با تصویب این لایحه البته شما اجازه خواهید داد که آن لایحه بودجه بمجلس شورای ملی نیاید بعد هم اجازه میفرمائید که بدون دلیل و بدون رسیدگی و بدون اینکه بودجه از جریان قانونی به مجلس شورای ملی بیاید یک اضافه هم مطالعه نکرده و ناحق با این اوضاع عمومی مملکت و این سختی معیشت بوزارت جنگ داده شود در صورتیکه لازم نیست خود ماده واحده هم حتی طرز تحریرش درست نیست می‌نویسد بودجه سال جاری وزارت جنگ در حدود ۲۵۰ میلیون ریال این در حدود معنی ندارد یعنی چه یعنی یک مبلغی کمتر یا بیشتر بعداً ملاحظه میفرمائید این تبصره را می‌نویسد ماده ۲۷ متمم بودجه ۱۳۲۱ راجع بپرداخت دیون وزارت جنگ تا آخر سال ۱۳۲۲ بقوت خود باقی است برای چه؟ بودجه یک ترتیبی دارد یک قانونی دارد البته از وقت قانونی خودش که گذشت باید بیاید بمجلس دنبال بودجه کل باید متمم بودجه بیاید وقتی که مجلس آمد و بحث شد و بتصویب مجلس رسید آنوقت می‌شود عمل کرد من چند روز پیش که لایحه مربوط به آبیاری مطرح بود عرض کردم که آقا بودجه برای یکسال است نه برای همیشه چطور می‌شود یعنی مجلس شورای ملی اجازه بدهد که باقی مانده برای سال ۱۳۲۲ این یعنی چه؟ آقا اگر شما بودجه خواهید آورد بر فرض هم که لازم باشد این ماده واحده تصویب شود دیگر متمم بودجه آنهم برای یکسال یعنی چه؟ بگذارید وقتی بودجه کل آمد بمجلس ضمیمه او البته ممکن است قانون متمم بودجه هم نوشته شود (مجد ضیائی- طلب مردم چه می‌شود) دولت اگر بفکر پرداخت دیون مملکت است عرض کردم رئیس الوزراء صریحاً وعده کرد که بودجه سه ماه طول نخواهد کشید که به مجلس خواهد آمد الان ماه سوم است و چند روز هم به آخرش بیشتر باقی نمانده‌است بودجه را بیاورند بمجلس و این موارد را هم البته پیش‌بینی کنند و بنده مایوس هستم از اینکه آقایان موافقت بفرمایند با پیشنهاد من ولی تکرار می‌کنم که اگر این قانون گذشت این را بدانید که صدمه زده شده‌است به بنیه مالی مملکت و باز تأیید کرده‌اید همان سیستم سابق را و این یک علامتی است که بودجه که بمجلس نخواهد آمد.
رئیس- آقای انوار.
انوار- بنده هیچ تقصیر ندارم چون جلوتر از همه میآئیم لوایحی که اینجا آویزان است مخالف و موافق اسم می‌نویسند بنده آمدم آنجا دیدم لایحه وزارت جنگ است نوشتم موافق و نمی‌دانستم که شما مخالف بودید پس بنده تقصیر ندارم که چرا موافق شدم بنده در شخصیات هم وارد نشدم و عرض کردم کلام باید ناشی از ایمان باشد وقتی که ایمان نباشد کلام مؤثر نیست وقتی که شما ایمان دارید که انتخابات باید عمومی باشد تعلیمات هم باید عمومی باشد بنده عرض می‌کنم که غرض شخصی ندارم و خدا شاهد است که دارای یک عقیده هستم بنده عقیده‌ام این است که حرف که زده می‌شود عمل هم باید با آن باشد این همان وزارت جنگ بود که شما موافق بودید که اگر یک کسی یک کلمه می‌گفت فوراً حمله می‌کردید بعد که آن کمیسیون تجدید شد دیگر تشریف نیاوردید
(طباطبائی- شما پیر مرد هستی ریش سفید هستی چرا دروغ میگوئی قانون نظام وظیفه چه مربوط به این موضوع است)
رئیس- ایشان موقع صحبت شما ساکت بودند شما هم ساکت باشید
(طباطبائی- آخر قانون نظام وظیفه مربوط بمدافعه از وزارت جنگ است؟ چرا دروغ می‌گوید)
انوار- وقتی که ما گفتیم که مملکت محتاج به وزارت جنگ است دلیل بر احیتاج بوزارت جنگ این انقلاباتی را که بعد از شهریور ایجاد شد موقعی که امنیت بر قرار شد غیر از افسران سلحشور ما بودند که ا منیت دادند و اگر هزار گونه از این منفیات ما ببافیم یکنفر کرد یا لر تسلیم می‌شود تا اینکه ضرب شمشیر نباشد پس ما نمی‌توانیم تنقید کنیم و باید اینها را تشویق کنیم مجلس علاقمند است به قشون و بوزارت جنگ اما آمدیم سرحساب که دودوتا چهار تا می‌شود ملاحظه بفرمائید کاه خرواری پنج تومان بود الآن شده‌است سی‌وپنج‌تومان از روی همین حساب بفرمائید وزارت جنگ می‌گوید آنوقت تمام آن اجناس را که من برای وزارت جنگ تهیه می‌کردم و دارای آن قیمت بود امروز دارای این قیمت است قشون ما باید دارای اهمیت باشد ناچار هستیم که این مخارج را بکنیم و این وضعیت را بهمین ترتیبی که هست نگاه بداریم ما چکار کنیم اگر بخواهیم رد کنیم و بگوئیم قبول نداریم آخر ما که نمی‌توانیم بگوئیم که وزارت جنگ نمی‌خواهیم قانون نظام را وزارت جنگ نمی‌خواهیم پس باید قبول کنیم. خوب اینکه این کارها ترقی کرده‌است این را هم که نمی‌توانیم منکر بشویم یا باید بگوئیم وزارت جنگ آزاد باشد و مطلق باشد و بتواند مال مردم را ببرد و این هم که نمی‌شود گفت. آقا وزارت جنگ صورت داده وزیر جنگ خودش آمده به کمیسیون و تحقیق کردند و بعد از رسیدگی اعضای کمیسیون و تحقیق کردند و بعد از رسیدگی اعضای کمیسیون دیدند که این زیاد روی نیست و این ناچار است و چیزی است که وزارت جنگ… بنده دلم می‌سوزد که آقایان توجه ندارند. بنده دعوت می‌کنم تمام آقایان را در کمیسیون که ملاحظه کنند که کتابی که آورده‌است وزارت جنگ به کمیسیون چقدر مرتب است ترتیب و انتظاماتی که در وزارت جنگ است از حیث پیاده نظام و سوار نظام توپخانه و موتوریزه این تمام اینها را بیائید نگاه کنید هیچ تا بحال همچو بودجه‌ای باین مرتبی ندیده‌ام بچه ترتیب منظمی الآن هم کتابش هست بودجه تفصیلی‌اش هست دعوت می‌کنم از آقایان بیایند به کمیسیون بودجه این صورت را به‌بینند به همین خود آقا التماس می‌کنم بیائید این کتاب را نگاه کنید و بودجه وزارت جنگ را از روی تحقیق نگاه کنید به بینید تا بحال باین ترتیب و باین منظمی بودجه‌ای به مجلس آمده است؟ بنده الحمدالله تا بحال علاقه‌ای بکسی ندارم و همچنین جز از خدا از کسی هم نمی‌ترسم و این را از روی حقیقت می‌گویم آقا. آقای طباطبائی چرا بی‌لطفی می‌فرمایند. آمدیم سر تبصره در تبصره آقا خدمتی که بوزارت جنگ کرده‌است این است بعد از این که مسئله شهریور پیش آمده‌است اداره مالیه وزارت جنگ جلوی خرج را گرفته‌است و گفته‌است در تحت یک انتظاماتی باید باشد. حالا شش میلیون یا ۶ کرور می‌گوید که ما پس‌انداز داریم یعنی از شهریور ۱۳۲۰ ۶ میلیون پس انداز دارد در صورتیکه هیچ یک از وزارت خانه‌ها پس انداز ندارند حتی وزارت کشاورزی هم که پس اندازی داشت آمد گرفت و رفت وزارت جنگ باعتبار آن انتظاماتی که آن آشخاص در وزارت جنگ قرار داده بودند ۶ کرور اضافه داشته و نگاه داشته‌اند آمدند و گفتند آقا ما صرفه‌جوئی کردیم و مخارج زائد را جلوگیری کردیم و این مبلغ که ن۶ میلیون یا ۶ کرور است ما حاضر داریم و این هم قرضه‌هائی است که ما داریم و اینهم صورت بنده هست. صورت را آورده‌است به کمیسیون و ما از صبح تا عصر نشستیم در کمیسیون و صورت آنها را رسیدگی کردیم و آنهائی را که تحت نظر بود و زدیم. مابقی‌اش را دیگر خود سرلشگر که رئیس مالیه‌است و چه آدم امینی است بایشان گفتم که مدارک و اسناد را رسیدگی و مطالعه بکند و بعداً آنها را بدهد و این مدت مشغول رسیدگی است ولی بعضی از اقلام باقی مانده‌است برای خاطر اینکه رسیدگی است باین اقلام بشود ما اجازه دادیم که این تبصره بآن اضافه شود و این ماده تمدید بشود و در تحت نظر آن سرلشگر این عمل تنظیم بشود و معلوم شود کجای اینها خراب واقع شده‌است و مال ملت تلف شده‌است و چون البته حفظ مصالح مملکت مقدی بر همه چیز است آنچیزی که مصلحت مملکت ما است وباید تقویت بشود همان تقویت کردن قشون و افسرها است این بود عرایض بنده.
مخبر- این لایحه بودجه که دولت تقدیم کرده‌است بمجلس شورای ملی استدعا می‌کنم آقای طباطبائی توجه بفرمائید که این کمیسیون بودجه کمال دقت و رسیدگی را بعمل آورده‌است. اما اینکه اصلاً بودجه قشون کم است یا زیاد است این یک بحث جداگانه‌است که مربوط بلایحه نیست وبنده از عرض آن خودداری می‌کنم. اما این یک صورتی که برای استحضار خاطر آقایان ارقامی را ذکر کرده‌است که طبق بودجه سال ۱۳۲۱ برای کلیه وزارت جنگ ۷۰ میلیون تومان مجلس تصویب کرده‌است و تشکیلات وزارت جنگ از ۱۳۲۱ توسعه پیدا کرد و بر آن عده یک مقداری علاوه شد و درحدود ده هزار نفر بر آن عده یک مقداری علاوه شد و در حدود ده هزار برای خدمت در شمال و مشرق کشور مشغول هستند و لایحه اصلاح بودجه آن هم آمد در مجلس شورای ملی و تصویب شد که طبق آن لایحه اصلاح بودجه مخارج این عده اضافی هم که بر بودجه اضافه شده‌است در حدود ۱۴ میلیون می‌باشد که آن ۱۴ میلیون را که بر آن ۷۰ میلیون اضافه کنیم می‌شود ۸۴ میلیون تومان بودجه سال ۱۳۲۱ وزارت جنگ. طبق این لایحه تمام افزایش که بر بودجه وزارت جنگ شده‌است ۱۴ میلیون است در صورتیکه با حسابهائی که وزارت جنگ تعیین کرده‌است وزارت دارائی هم منکر نیست اگر هم نسبت تفاوتی که در زندگی و معیشت پیدا شده‌است بخواهیم واقعاً اضافه کنیم ببودجه وزارت جنگ خواهیم دید که آن متجاوز از ۴۰ میلیون تومان خواهد بود یعنی باید ۱۴۰ میلیون تومان الان برای آن ۸۰ هزار نفر در سال باید برود. حالا ملاحظه بفرمائید بر طبق آن صورتی که دولت تقدیم کرده‌است در سه فصل بودجه که عبارت از جیره افراد باشد و علیق باشد و پوشاک باشد تفاوتی که با سال ۱۳۲۰ حاصل کرده تقریباً ۴۳ میلیون تومان اضافه نشان می‌دهد. طبق این صورت که ملاحظه میفرمائید یک نفر سرباز سه کیلو برنج ۴۶۸ گرم روغن ۲ کیلو نخود تقریباً ۲۰۰ گرم عدس داشته ۲۵۰ گرم لپه و ۷۰۰ گرم قند و ۶۰۰ گرم چای ۱۸ کیلو هیزم ۵ کیلو گوشت و قس علیهذا. در فروردین ۱۳۲۱ این اجناس ۱۴۱ ریال تمام میشده‌است درصورتیکه در سال ۱۳۲۲،۴۷۳ ریال تمام می‌شود. پس ملاحظه میفرمائید با این تفاوت قیمتی که در زندگی پیدا شده‌است این اضافه بودجه چیز زیادی نخواهد بود. حالا راجع باینکه بودجه قشون لازم است یا نیست این یک بحث جداگانه‌است که بنده در آن بحث بهیچ وجه من الوجوه چیزی عرض نمی‌کنم. در موضوع تبصره هم که فرمودند در قانون متمم بودجه ۱۳۲۱ از تصویب مجلس شورای ملی گذشته‌است و آن این است: که ماده ۲۷ وزارت دارائی مجاز است پرداخت تعهدات سال ۱۳۲۰ و سالهای قبل وزارت جنگ را در حدود باقی اعتبار سال مذکور آن وزارتخانه تا آخر ۱۳۲۱ ادامه داده و مبلغی را که بعد از دوره عمل ۱۳۲۰ پرداخته می‌شود بحساب بودجه ۱۳۲۱ بعنوان تعهدات سالهای گذشته آن وزارتخانه منظور دارد. طبق این ماده و بدولت اجازه داده شده‌است که دیون وزارت جنگ با تصویب کمیسیون بودجه پرداخته وبه ترتیبی که شرح آن توضیح داده شد این موضوع را تمام کند منتهیر چون سال مجلساتی تمام شد و خزانه نمی‌تواند دیگر پرداخت نماید این است که این تبصره را کمیسیون بودجه در این ماده علاوه نمودند که پس از تصویب مجلس آن ماده بقوت خودش باقی بوده و وزارت جنگ بتواند حساب طلبکاران را بپردازد. اگر ما معتقدیم که طلب اشخاص باید پرداخته شود این تبصره ضروری و لازم است. در قسمت کمیسیون خرید مهمات هم که فرمودند قبل از شهریور ماه همانطوری که فرمودند یک کمیسیون از طرف دولت برای خرید مهمات باروپا رفت و پس از پیش آمدن قضایان شهریور ماه خرید اجناس به بعد موکول شد ولی از نظر مسدود شدن راهها و نبودن وسیله نتوانستند آن اشخاص بایران مراجعت کنند والبته دولت ناچار است تا موقعی که آنها اجباراً در آنجا هستند مخارج آنها را بپردازد که مأمورین دولت شاهنشاهی با آبرو در خارج زندگی کنند و حالا که نمی‌توانند مهماتی خریداری نمایند آنها نبایستی که از گرسنگی بمیرند البته بمجردی که راه باز شد و وسائل موجود گردید مراجعت خواهندنمود.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
نقابت- بنده با کفایت مذاکرات مخالفم اجازه میفرمائید؟
رئیس- بفرمائید.
نقابت- با تصویب این لایحه تقریباً ۲۵ میلیون تومان اجازه پرداخت بدولت داده می‌شود اگر آقایان اجازه بفرمایند ۲۵ دقیقه راجع بآن صحبت شود.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات موافقین برخیزند (عده کمی برخاستن) تصویب نشد. آقای تهرانچی
تهرانچی- بنده موافقم بفرمائید یک مخالف حرف بزند بعد بنده عرض می‌کنم.
رئیس- آقای مؤید احمدی شما مخالفید؟ (مؤید احمدی بلی) بفرمائید.
مؤید احمدی- عرض کنم کرارا اینجا در مجلس شورای ملی عرض کرده‌ام نظارت در بودجه مملکتی از مختصات مجلس شورای ملی است حتی مجلس سنا هم به موجب قانون حق مداخله در مالیه مملکت را ندارد و نظارت در جمع و خرج از وظایف مختصه مجلس شورای ملی است (صحیح است) یک مدتی می‌گفتیم که بوظایف خودمان نمی‌توانیم رفتار کنیم و عذرمان هم موجه بود ولی قریب دوسال است که آن مانع برداشته شده‌است ما اینجا هی خرج را تصویب بکنیم از کجا باید بپردازیم؟ بودجه را که نیاورده‌اند که محل پرداخت را ما بدانیم (دکترطاهری-محل خرج معلوم است) خیر آقای دکتر معلوم نیست برای مملکت هی قرض هی‌قرض اینکه نمی‌شود (دکتر طاهری- صحبت قرض نیست) بنده می‌گویم بودجه جمع که بمجلس نیامده‌است که ما بدانیم از کجا پرداخته می‌شود.
دکتر طاهری- اجازه دادیم که سه ماهه پرداخته شود
طباطبائی- از کجا؟
مؤید احمدی- مجلس شورای ملی که بهیچوجه اطلاعی از جمع خرج ندارد که بداند از کجا پرداخته می‌شود. ما وقتی ندانیم که عایدات مملکت چقدر است چطور می‌توانیم هی خرج تصویب کنیم یک لایحه عایداتی بمجلس نیاورده‌اند و در مقابل هی مخارج ۵۰ میلیون ۱۰ میلیون و ۲۰ میلیون الان هم که سه برج حقوق آورده‌اید اینها باید از کجا داده شود معلوم نیست. بنده نمی‌خواهم توضیح زیادتری بدهم ولی اینها از کجا باید داده شود آقا ما چرا وظیفه‌مان را عمل نمی‌کنیم؟ چرا ما دولت را مجبور نمی‌کنیم که بودجه‌اش را بیاورد به مجلس. الان دو ماه خورده‌ای گذشته نیاورده‌اند و آخر این ماه هم نمی‌آورند و این را بنده پیش‌بینی می‌کنم و پارسال هم گفتم (ملک‌مدنی- باید بیاید) البته باید بیاید و ما هم باید جمع و خرج دولت را کاملاً نظارت کنیم و از این بایدها خیلی است (ملک‌مدنی – نه خیر باید بیاید) کدام جمع و خرج را ما نظارت کردیم؟ میفرمائید بله بادی بیاورند آقا و الله ما وظیفه داریم عندالله و عندالخلق مسئولیم آخر اینکه نمی‌شود که پشت این تریبون هی می‌آورند تصویب تصویب آخر یعنی چه؟ آقا بنده تنها با این مخالفت نمی‌کنم بنده با کلیه اعمال مخالفم تا وقتی که جمع آن معلوم نیست پس خرج هم نکنید. این را هم بدانید که یک زحمت فوق‌العادة برای مملکت و برای همه ایجاد خواهد شد.
رئیس- آقای تهرانچی.
تهرانچی- عرض کنم در قسمتی که رفیق محترم بنده آقای مؤید احمدی فرمودند بنده هم البته گمان مکینم همة نمایندگان موافق باشند و و منظررایشان مخالفت با این لایحه نبود بلکه می‌خواستند بفرمایند چرا بودجه بمجلس نمی‌آید و بنده بخاطر دارم در موقعیکه سه‌دوازدهم مطرح بود عرض کردم چرا بایستی یکی از محسناتی که همیشه بوده و در سه ماده قبل از سال بودجه مملکت می‌آمد به مجلس در این اوقات از دست داده‌است. مملک نداند که دخلش چیست و خرجش چیست؟ این را گمان می‌کنم همه در این قسمت این ایراد را داریم. اما این ارتباط همانطور که فرمودند با این لایحه ندارد و بنده مخصوصاً از نمایندگان دولت و از وزیردارائی که تشریف دارند خواهش می‌کنم و عرض می‌کنم که همانطور که آقای نخست وزیر در جواب بنده فرمودند که سه ماه زیاد نیست و بعلاوه کوشش می‌کنم که شاید قبل از سه ماه بیاورند. برای اینکه اعتبار ندارند آقای مؤید احمدی اگر توجه بفرمایند ما بیش از سه‌دوازدهم که رأی ندادیم اینهم که برای ترمیم آن است (صحیح است) پس دولت باید ومکلف است که قبل از سه ماه بیاورد و صددرصد بنده تصور می‌کنم و عرض می‌کنم که اگر دولت در این سه ماه نیاورد ما هم بودجه تفصیلی بعدی را تصویب نمی‌کنیم. اما راجع به این قسمت که آقای نقابت فرمودند که ۲۵ میلیون دادیم تصویب می‌کنیم بعقیده بنده اینطور نیست ما ۲۵ میلیون تصویب نمی‌کنیم بلکه سه چهار میلیون ما به‌التفاوت است که داریم تصویب می‌کنیم (صحیح است) چنانچه اگر آقایان توجه بفرمایند معلوم می‌شود که کلیه تفاوت آن اعتبارات جمعاً ۲۵ میلیون است و آقای مخبر کمیسیون هم توضیح دادند که بطور کلی ۷۶ میلیون بود و اگر ۲۵ میلیون را ما برای این سه ماه بدهیم این برای سال است پس ما داریم ۳ میلیون و خورده‌ای زیادی تصویب می‌کنیم. چون در لایحه می‌نویسد بهریک نفر باید خرج و جیره سه نفر داده شود و گرانی امسال نسبت بسنه گذشته مخصوصاً اواخر سنه گذشته خیلی بیشتر است و این هم چیز فوق‌العادای نیست برای اینکه مورد تصدیق همه هست که گران هست و وضع جیره هم اینطور شده‌است و این اعتباری که خواسته شده‌است یک چیز لازم و ضروری است ضمناً این را هم خواستم عرض کنم و از آقای معاون وزارت جنگ توضیح خواسته باشم که این پیش بینی شما مال قبل از این قیمت گرانی فعلی بهای نان است که در مرکز معین شده‌است و حالا بنده نمیدانم که این را هم در نظر گرفته‌اید یا نه چون اینجا واقعاً آقای نماینده محترم (آقای لاریجانی) قبل از دستور فرمودند که دولت خودش قانون می‌گذارند و اختیار می‌گیرد که سطح زندگی را بیاورد پائین آنوقت چرا فروش بهای نان را که یک چیزی است که مورد احتیاج عموم است بالا می‌برد (صحیح است) زیرا این موضوع مؤثر است در تمام قیمتها منجمله یکی هم تأثیرش در قسمت وزارت جنگ است که الآن ملاحظه میفرمائید و بنده شخصاً تصور می‌کنم که همین ۲۵ میلیون هم کافی نباشد زیرا نان را در مأخذ ۶ قران قرار داده بودند برای جیره و حالا دولت آمده‌است و ۹ قران کرده یعنی ۵۰% گران تر شده‌است واین حتماً تکافو نخواهد کرد و همینطور هم سطح زندگی مردم بالا می‌رود. و من تعجب می‌کنم از دولت که چرا ضد و نقیض صحبت می‌کند از یک طرف می‌گوید آقایان بیائید اختیار بدهید بدکتر میلیسپو (که بنده صد درصد مخالف بودم) که قیمتها را بیاوریم پائین. بنده می‌دانستم که این کار را نمی‌خواهند انجام بدهند و بلکه در بعضی از قسمتها هم ممکن است مضر واقع بشود، وضع این اختیاراتی که داده شده‌است که بقول خودشان سطح معیشت را بیاورند پائین. بنده تعجب می‌کنم نان که در درجه اول است و مورد احتیاج مردم است و تمام زندگی مأخذش از آن‌رو معین می‌شود و خوراک تمام افراد این مملکت است چرا این را بالا بردند آنوقت تمام مخارج در قسمت دولتی و غیردولتی بالاتر خواهد رفت.
انوار- چون حاصل خوب شده‌است گران کرده‌اند.
تهرانچی- بلی بفرمایش نماینده محترم چون حاصل خوب شده‌است از این جهت بوده‌است ولی از طرف دیگر می‌شنویم که آقای میلیسپو می‌خواهند قیمت گندم را بیاورند پائین و قیمت نان را هم گران می‌کند اگر دولت در نظر دارد عوائدی از این راه تحصیل کند که هیچ اما جناب آقای وزیر مالیه فرمودند ما این کار را کردیم چون در یک قسمت از مملکت ضرر داده بودیم و بنده خواستم خدمتشان عرض کنم که این تأثیرش بسیار بد است نسبت بسایر جاهها یعنی اگر قیمت نان درتهران ۶ قران نبود آیا ممکن بود که نان یکمن ۲ تومان ۳ تومان گیر بیاورند. این درست است ولی ضرر این در مرکز داده می‌شود و در بعضی از ولایات توجهی ندارند و آنجاها گران‌تر می‌شود. آیا در ولایات هم همین نظر بود؟ و آن جاهها هم همین ضرر را دولت میداد؟ اگر این طور است که بنده نمیدانم و بعد از این چطور با این جریان قیمت معیشت را می‌خواهند پائین بیاورند.
معاون وزارت جنگ- راجع ببودجه آرتش توضیحاتی آقای امیرتیمور دادند که بنده مجدداً وارد جزئیات آن نمی‌شوم ولی یک موضوعی را خواستم حضور آقایان محترم عرض کنم که وضعیت ما ورای ادارات دیگر است. ادارات دیگر دارای یک عده اعضائی هستند که با یک حقوقی زندگی می‌کنند و روی سه دوازدهم حقوق‌شان را می‌گیرند تا بودجشان تصویب شود ولی ما یک اعتباراتی داشتیم که از اول فروردین بموجب قانون بعد قطع شد بنابراین ۳ میلیون صرفه‌جوئی که موجودی صندوق ما بود رفت توی صندوق دارائی و ۶ میلیون هم از بابت اضافات آذربایجان بود که در اسفند گذارندیم و آنهم که البته در اسفند خرج نمی‌شد بنابراین ما ۹ میلیون حقیقتاً موجودی داشتیم که می‌توانستیم خرج کنیم ولی دکتر میلیسپو اجازه نداشت چنین پولی بما بدهد چون قانون بودجه اجازه نمی‌داد. بنابراین زندگی نفرات ما در فروردین و اردیبهشت منحصر شد بهمان بودجه‌ای که در سابق می‌گرفتیم و برای همین تناسب رویهمرفته بیش از ۶ میلیون در ماه همیشه مطابق صورتی که آقای امیرتیمور اینجا قرائت فرمودند نفری که در فروردین ۱۳۲۱ با ماهی ۱۵ تومان زندگی می‌کرد الآن باید با ۴۷ تومان زندگی کند و ما کسر می‌آوریم. ملاحظه بفرمائید ما یک مهمانخانه‌ای هستیم که باید هر روز و هر شب از نفرات پذیرائی کنیم این غیر از کارمند یک وزارتخانه‌است که اگر مواجبش هم کم باشد قالی خانه‌اش را ممکن است گرو بگذارد و خرج خانه را راه بیاندازد ولی سربازخانه اگر برنجش توی دیگ ریخته نشود نهار ندارد. گوشتش توی دیگ ریخته نشود شام ندارد. همه چیز را برنج را گوشت را هیزم را همه را ما باید پول بدهیم و البته این وضعیت قابل مقایسه نیست با سایر وزارتخانها. ملاحظه بفرمائید که تشکیلات ما چه جوری است در این مملکت پهناورزی که آقای سید یعقوب صحبت فرمودند ما ۱۲۰ هزار نفر برای احتیاجات این مملکت پیش بینی کردیم بعدگفتند که باندازه ۸۰ هزار نفر تهیه کردیم بعداً برای بعضی از نواحی پیشنهاد کردیم یک تیپ‌هائی در رضائیه و تبریز و بهبهان تشکیل شود و این هم یک اضافاتی بود که مجلس شورای ملی تصویب فرمودند. بنابراین این یک خرج اضافی و حتمی است ما هم بودجه مصوبمان و تشکیلات‌مان روی آن چیزی بود که مجلس شورای ملی تصویب کرده بود و در آن مهمانخانه تغذیه می‌شود ملاحظه بفرمایند چقدر می‌شود. دکتر میلیسپو هم گفته‌است که ۱۰۰ میلیون در سال بیشتر نمی‌تواند بدهد ولی روی حسابی که کردیم برای جیره و علیق در حدود ۱۲۷ میلیون تومان خرج مان است و الان ما ۲۷ میلیون تومان کسر داریم و اعجاز هم نمی‌توانیم بکنیم. این بود که این لایحه بعرض مجلس شورای ملی تصویب شد که بطریق وام مقداری اجناس از آمریکا وارد شود و در بودجه سال ۱۳۲۳ پرداخته شود و امیدوار هستم که کفش و پوتین و غیره اگر رسید ما بتوانیم از کسور دیگر بودجه‌مان بزنیم و روی کسوز غذائی‌مان ببریم والا با بودجه ۱۰۰ میلیونی نمی‌شود و موضوع مهم یکی موضوع غذا است که حتماً باید تأمین شود برای نفرات در هر روز اما موضوعات دیرگی که از ما توضیح خواسته شد یکی آقای تهرانچی راجع به نان بود که فرمودند راجع به نان ما باین ترتیب باوزارت خواربار در رفتیم که آنچه از حیث نان و گندم و برنج بعنوان جیره وجو و کاه داده می‌شود آنچه ما در بودجه داریم همان را دربست بوزارت خواربار می‌دهیم و وزارت خواربار هم باید جنس ما را تحویل بدهد. این قرار دادی بود که دیروز بعد از مذاکرات زیاد باشریدان صورت جلسه نوشتند و اینطور شد که بالاخره اگر در آخر سال کسر بیاید بعهده خود دولت خواهد بود و ما یک قراری داریم که وزارت دارائی بوزارت خواربار بپردازد. اما راجع به وضعیت افسران که آقای طباطبائی فرمودند که یک عده از افسران لایقی استعفا می‌دهند. این را آقای نوبخت هم فرمودند و من هم عرض می‌کنم این دلیلش با خودش هست هرچه زودتر این بودجه موقتی ما را تصویب بفرمائید این وضعیت تأمین خواهد شد. بنده تصدیق می‌کنم افسران ما در وضعیت بسیار بدی هستند برای اینکه مأمورین و مستخدمین دیگر ما اغلب در مسافرت هستند و مأموریت هستند امروز بیک افسری که میگوئیم برو به کردستان این افسر در ظرف ۲۴ ساعت نمی‌تواند خودش و فامیلش را ببرد در یک کوهستان زندگی کند با گروهان خودش. آن گروهان تمام غذای نفرات را باید دولت تهیه کند و این افسر اگر غذا نباشد باید برود از فلان ده برای خودش یا نفراتش یا فامیلش غذا تهیه کند و بیاورد برود بزود و اجحاف از مردم بگیرد این که کارخوبی نیست. ما یک جیره مناسبی برای عموم افسران پیش‌بینی کردیم که گفتیم برای معیشت‌شان داده شود و سه جیره‌هم پولی منظور کردیم که پول بدهند و بگیرند تا این تفاوت گرانی برای آنها محسوس نشود و بنده تصور می‌کنم. اگر این تصویب شود بتوانیم کمی وضعیت افسران را خوب بکنیم و دیگر این نگرانی هم پیش نیاید. اما راجع به هیئت خرید اسلحه همانطور که آقای امیرتمیور توضیح دادند این هیئت خرید مدتی است احضار شده‌است و با وزارت خارجه و مقامات خارجی هم مذاکرات مفصلی شده ولی نظر به اینکه بین ما و ایطالیا و آلمان قطع روابطه شده‌است و تا روادید بآنها ندهند نمی‌توانند بیایند اینها در سویس هستند و عجالتاً دولت سویس واسطه شده‌اند که بطور اجتماع اینها را حرکت بدهند و روادید بهشان داده شود. همین دو سه روزه هم مذاکراتی داشتیم و همینکه روادید داده شود خواهند آمد عجالتاً بخور و نمیری بآنها داده می‌شود تا وقتی که روادید آنها تهیه شود. اما راجع بارز ما تمام صرفه‌جوئی‌های ارزی که در صندوق داشتیم تمام را تحویل دادیم به وزارت دارائی برای اینکه احتیاجی نداشتیم ولی وزارت دارائی مورد احتیاجش بود و تمام را بآنها دادیم. راجع به وابسته نظامی که فرمودند ما یک وابسته هوائی در لندن داریم راجع به چیزهای هواپیمائی که وارد می‌شود نظارت دارد و بایستی دیگر احضار شود راجع بافسران بازنشسته فرمودند که یک عده افسران بازنشسته هستند که پول بآنها داده می‌شود ما این را قانون بما گفته‌است که یک افسری که چندین سال خدمت کرده و بعد بازنشسته شده و در تمام مدت خدمت هم کسور تقاعد را داده‌است نمی‌شود باو گفت که بشما حقوق تقاعدی نمی‌دهیم نمی‌شودگفت یک قانونی است که خود شما گذارنده‌اید. حالا اگر میفرمائید یک نفر یک تمولی من غیر حق پیدا کرده‌است شما می‌خواهید یک قانونی بگذارنید برای رسیدگی بدارائی تمام عمال کشوری و لشگری اگر در آن حدود هر کسی مجرم شناخته شد بگیرید ازش مجازاتش هم بکنید. ولی افسری که خدمت کرده‌است جنگ کرده‌است و زخم خورده‌است بدون هیچ مجوز قانونی نمی‌توان او را از حق بازنشستگی محروم کرد.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- رأی می‌گیریم…
نقابت- آقا پیشنهاد دارم.
رئیس- پیشنهاد بعد از اعلام رأی که قبول نمی‌شود.
نقابت- آقا چرا پیشنهاد مرا نخواندید. هر کس حرف نمی‌زند داد نمی‌زند و فریاد نمی‌کند نباید باو اجازه داد؟
رئیس- آقا داد نزنید فریاد نزنید اینجا قباحت دارد گفتم بعد از اعلام رأی که پیشنهاد قبول نمی‌شود.
نقابت- چه مانعی دارد.
طباطبائی- اجازه بدهید پیشنهاد را بخوانند.
رئیس- بعد از اعلام رأی نمی‌شود آقا چه یعنی چه؟
طباطبائی- شما از امروز اینجور قانونی شده‌اید؟ با آوردن چهار تا کاسه که نمی‌شود اصول مجلس را بهم زد.
رئیس- آقایانیکه موافقند ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ و استخراج آراء بعمل آمده ۶۴ ورقه سفید شماره شد)
رئیس- عده حاضر موقع اعلام رأی ۹۱ با ۶۴ رأی تصویب شد.
رئیس- این پیشنهاد آقای نقابت یک کاری است که انجام شده‌است دیگر لازم به پیشنهاد نیست تقاضا شده‌است که بودجه وزارت جنگ تا آخر خرداد به مجلس بیاید. مطابق معمول باید بودجه کل بیاید و بودجه وزارت جنگ هم جزء آن است وخواهد آمد.
طباطبائی- حالا دیگر؟ (خنده نمایندگان)
- اظهارات آقای وزیر راه راجع به سؤال آقای نقابت از وزارت پیشه و هنر در جلسه قبل
(۳- اظهارات آقای وزیر راه راجع به سؤال آقای نقابت از وزارت پیشه و هنر در جلسه قبل)
تهرانچی- عجب پیشنهاد غریبی است آقا.
وزیر راه (آقای هژیر)- بنده تصدیع زیادی ندارم فقط برای روشن شدن ذهن نمایندگان محترم مجلس شورای ملی خواستم عرض کنم در جلسه گذشته آقای نقابت در ضمن سؤالی که داشتند از وزارت پیشه و هنر و بازرگانی در ضمن بیانات‌شان فرمودند مطابق اطلاعاتی که بعرض ایشان رسیده‌است قرار داد معاملة که مورد اعتراض ایشان رسیده‌است قرار داد معاملة که مورد اعتراض ایشان قرار گرفته‌است ظاهراً در دوره خدمت بنده در وزارت بازرگانی و پیشه و هنر بوده‌است بنده خواستم بعرض آقایان نمایندگان محترم برسانم که بنده هیچگونه اطلاعی از شرایط و مقررات این قرار داد ندارم و نداشته‌ام دلیلش هم همراه خودش است زیرا این قرار داد در اسفندماه ۱۳۲۱ بسته شده‌است و بنده در ۱۴ بهمن همان سال از خدمت وزارت بازرگانی و پیشه و هنر مستعفی شده بودم.
طباطبائی- پس در زمان این دولت و در زمان آقای بدر بوده‌است.
نقابت- صحیح است در زمان آقای بدر بوده‌است.
- شور اول گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع بصدور اسناد خزانه
(۴- شور اول گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع بصدور اسناد خزانه)
رئیس- لایحه راجع به پشیز خوانده می‌شود:
کمیسیون قوانین دارائی لایحه شمارة ۵۳۹۱۶ دولت راجع بصدور اسناد خزانه و بجریان انداختن پنجاه و چهار میلیون و پانصد هزار ریال پشیز را مطرح نموده و با توضیحاتی که از طرف آقای نخست‌وزیر و معاون وزارت دارائی داده شد با عین مواد پیشنهادی دولت موافقت حاصل شده اینک گزارش آن برای شور اول بعرض مجلس شورای ملی می‌رسد.
رئیس- لایحه پیشنهادی دولت طبع و توزیع شده‌است مذاکرات در کلیات است: آقای تهرانچی
تهرانچی- البته ما در اینجا باید در این لایحه تصویب بکنیم که دولت تا حدود پانصد میلیون ریال اسناد خزانه صادر نماید برای پرداخت مطالبات بانک ملی و در معرض فروش بگذارد بنده خواستم در درجة اول آقای وزیر دارائی توضیح بدهند که این قرض دولت ببانک ملی بعد از شهریور ماه ۱۳۲۰ بوده‌است یا قبل از آن؟ و علت اینکه ما دچار این قرض یا قرضهای دیگری شده‌ایم چه بوده‌است آیا در آمد ما کافی نبوده‌است و یا وصول نشده‌است در سنوات ۲۰ و ۲۱؟ یا خیر با وصول شدن این خرج اضافی بوده است؟ این را هم توضیح بفرمایند تا قضیه البته روشن‌تر بشود بعلاوه البته اسناد خزانه صادر کردنش یا اجازه دادن مجلس شورای ملی برای انتشار فروش یک کاری است که خوب البته مجلس توجه می‌کند ولی باید دید قبلاً که آیا وزارت مالیه مقدمات این کار را فراهم کرده‌است و اقدام کرده‌است مالیه مقدمات این کار را فراهم کرده‌است و اقدام کرده‌است و بمجرد اینکه اجازه داده شود سهامی را بمعرض فروش بگذارند زمینة فروش این سهام را تهیه کرده که بمجرد اینکه یک همچو اسهامی صادر شد و داده شد این اسهام و اسناد خزانه بفروش برود یا نه و صرفاً یک اجازة صادر می‌شود و بعد هم آنها را کسی نخرد. البته اگر اینطور باشد این خیلی بد است برای کشور و دولت خیلی وهن و توهین است نسبت به عرض کنم یک کشور یک دولت و مجلس شورای ملی که دولت بیاید از مجلس شورای ملی استجازه کند برای سهام استقراضی و در معرض فروش بگذارد و کسی هم نخرد یا بآن اندازة که لازم است نخرند و کسی طالب نباشد و بنده گمان می‌کنم این امری است که باید قبلاً آقای وزیر مالیه بمجلس شورای ملی اطمینان بدهند که بالاخره برخورد باین موضوع پیدا نکند و البته میدانند که خیلی برخورنده و وهن‌آور است که فروش نرود قسمت دیگری که می‌خواستم عرض کنم این است که من در این لایه نمی‌بینم که فروش را منع کرده باشند نسبت باتباع خارجه زیرا این اسهام را ما صلاح نیست که بخارجی بفروشیم (صحیح است) زیرا در این صورت این امر البته یک حالت استقراض خارجی پیدا می‌کند چون اینجا بطور مطلق می‌نویسد اسهامی را صادر کند و بمعرض فروش بگذارد ولی وجهاً من‌الوجوه منعی نکرده‌است که این اسهام باتباع خارجی فروخته نشود و در درجه اول لازم است که این قسمت تصریح شود (صحیح است) یعنی دولت اگر از مجلس شورای ملی این موضوع را بخواهد آیا قرضه خارجی را مجلس اجازه خواهد داد؟ بعقیده بنده خیال نمی‌کنم و اجازه نخواهد داد و بنده هم شخصاً مخالفم و در این لایحه پیش‌بینی شده‌است چون ممکن است در موقع اعلان فروش یک نفر خارجی هم بیاید و بخرد.
انوار- استقراض خارجی باید بیاید و در مجلس تصویب بشود (صحیح است)
تهرانچی- صحیح است ولی این اسهام را ملاحظه بفرمائید با این حال اگر ما تصویب کنیم بطور اطلاق ممکن است اتباع خارجی بیایند و بخرند یعنی ممکن است پیش بیاید و حال آنکه اجازة هم از مجلس شورای ملی نداشته‌اند (صحیح است) پس باید صریحاً در خود لایحه منع شود و جزو قانون بشود که به اتباع خارجه فروخته نخواهد شد و آنها از این اسهام حق خرید ندارند و نیز عرض می‌کنم اینجا در آخر ماده اول می‌نویسد: سررسید اسناد و همچنین نرخ بهره و انواع اسناد از حیث مبلغ برحسب پیشنهاد رئیس کل دارائی و تصویب وزیر دارائی معین خواهد شد باز در اینجا این ایراد وارد است که می‌نویسد سررسید اسناد و نرخ‌بهره و انواع اسناد از حیث مبلغی الی آخر که خواندم اینها را وزارت دارائی که منتشر می‌کند و می‌فروشد معین خواهد کرد خوب مجلس شورای ملی که نمیداند این از چه محلی پرداخته خواهد شد و البته باید مجلس شورای ملی این را بداند چون مجلس شورای ملی که می‌خواهد رأی بدهد و این استجازة که دولت از مجلس می‌کند برای انتشار اسهام خزانه همه باید بدانند محل پرداخت آن را و در این لایحه وجهاًمن‌الوجوه در این قسمت چیزی ذکر نشده و بنده که الان اگر بخواهم رأی بدهم نمیدانم که اینها از کجا و از چه محل پرداخت خواهد شد (صحیح است) و هر روز هم منافعی برآن مزید خواهد شد و یک وقتی مثل سابق ما می‌بینیم که دولت ایران که هیچ قرضی نداشت می‌رود یکدفعه زیربار یک قرض بزرگی ندانسته و در هر حال این را اینطور مبهم و مجمل رأی دادن خوب نیست چون این کار یک کار بزرگی است و عرض کنم خیلی دقت و مطالعه و بحث لازم دارد (صحیح است) اما آمدیم در قسمت پشیز که این جا نوشته که مجموعاً (۵۴ میلیون ونیم) است و در این قسمت بیست و چند میلیون هم استجازه شده‌است اضافه بر آن مبلغ که پشیز در معرض سکه قرار بگیرد و رواج بشود این ۵۴ میلیونی که الآن داریم بنده الان در هیچ جا هیچ پول خورد نمی‌بینیم.
جمعی از نمایندگان- وجود ندارد.
یکی از نمایندگان- یهودی‌ها جمع کرده‌اند.
تهرانچی- خوب: ملاحظه میفرمائید وجود ندارد. علت چیست؟ علتهایش پشیزهائی است که یکبار دیگر هم در آن لایحة که دولت آورده بود که نقره و طلا را در بازار آزاد بفروشد و باین خیال بود که برای یک تومان (ده‌ریالی) اسکناس که نماینده قانونی ده مثقال نقره‌است این را بقیمتی که پیش‌بینی شده بود در آن لایحه بخرد آنوقت حساب می‌کنند آقا اشخاصی که (مخصوصاً عدة که میداند مجلس شورای ملی و چیزشان خیلی زیاد است) حسات می‌کنند که با یک مثقال ونیم نقره که دولت می‌خواهد چیزی را در مقابل ده مثقال نقره که دولت می‌خواهد چیزی را در مقابل ده مثقال نقره که خودش داده‌است جمع کند یا فرض بفرمائید بیست تا ده‌شاهی که یک تومان می‌شود این یک وزنی دارد که حالا وزنش را بنده نمیدانم فرض کنید که این بیست تا ده‌شاهی ده مثقال وزن داشته باشد و قیمت فلزیش یک مثقال و نیم نقره‌است می‌بینید که قیمت آنها از یک مثقال و نیم نقره بیشتر است می‌روند و آنها را جمع می‌کنند یعنی چیزی را که در در مقابل ده مثقال نمایندگی دارد جمع می‌کنند و البته این پیش‌آمدها می‌کند که می‌روند و جمع می‌کنند ومی‌بینند صرفه در این قسمت است آنوقت در نتیجه مملکت را دچار یک همچو چیزی که الآن مورد احتیاجش است می‌کنند که هیچ پیدا نمی‌شود و با بیست و چند میلیون هم این احتیاج رفع نخواهد شد و الآن ما ۵۴ میلیونی که داشتیم چطور شده الآن در تهران و سایر جاها و ولایات هم که بنده تحقیق کردم پشیز بکلی پیدا نمی‌شود پس این بیست و چند میلیون هم چند روز دیگر جمع می‌شود و می‌رود پیش آن پنجاه وچهار میلیون و نیم و فایدة هم ندارد و چند روز دیگر باز پول خورد پیدا نمی‌شود و همین بساط است و نتیجه هم نخواهد داشت و البته اینها هم در ظرف چند روز جمع می‌شود و اینها آقا از آن نقشه‌های متضادی است که دولت پی‌درپی می‌آورد و از نظر مالی هم در اطرافش بحث نمی‌شود و من میدانم که این لوایح آقای وزیردارائی قبل از جنابعالی تهیه و تقدیم شده آن لایحه فروش نقره هم قبل از زمان وزارت جنابعالی بوده‌است ولی عجالتاً بنده از حضورتان استدعا دارم توجه کاملی در این خصوص بفرمائید که لوایح مفید و با دقتی برای امور اقتصادی تهیه شود و مثل موضوع نرخ‌نان که امروز هم صحبت شد و تأثیر در وضعیت زندگی عمومی وارد نشود یا مثل آوردن آن لایحه که برای فروش نقره از طرف دولت در بازار آزاد آورده بودند با این لایحه پشیز که باز هم می‌رود و منتشر می‌شود و بیم آن هست که این هم چند روزه جمع شود و این عمل عمل درستی نیست و البته اینها برای مملکت خیلی گران تمام خواهد شد باسکناس و پول (باعتبار اسکناس) هم صدمه می‌زند و درست معکوس است نسبت به این که در لایحه نوشته‌اند اعتبار اسکناس را بالا خواهد برد و من مخصوصاً از جناب آقای وزیر دارائی خواهش می‌کنم میدانم که در زمان ایشان این لوایح تهیه نشده و پیش از ایشان بوده ولی از ایشان خواهش می‌کنم که توجه بفرمایند که در زمان ایشان این غلط کاریها نشود و نقشه‌های غلط که ضد و نقیض هم باشد نباید زیرا وقتی امری که منظور نظر دولت و مجلس است و بخواهند آن را تأمین کنند وقتی که دچار لوایح و کارها و نقشه‌های ضد و نقیضی گردید البته تأمین نخواهد شد و ضرر دارد (صحیح است)
وزیردارائی- راجع بقروضی که آقایی تهرانچی اظهار فرمودند البته خود آقا مستحضرند که در این سنوات چه قبل از شهریور ۳۲۰ و چه بعد از آن یک لوایحی از مجلس شورای ملی گذشته و یک قروضی را اجازه داده‌اند و از بانک ملی گذشته و یک قروضی را اجازه داده آند و از بانک ملی شده‌است یک قروضی هم در ضمن این عملیاتی که در این چند ساله شده‌است گرفته شده‌است و بطور کلی بیشتر چیزهائی است که از طرف مجلس شورای ملی اجازه داده شده‌است مثل ۷۵ میلیون خواربار که پارسال بموجب در لایحه دادید.
مستشار- و حسابش را هم نیاوردند.
وزیر دارائی- همینطوریک وجوهی وجوه دیگری چه قبل از شهریور و چه بعد از شهریور از بانک گرفته شده‌است و البته این قسمت را خود آقایان تصدیق خواهند فرمود که ما بایستی بهر صورتی که هست این قروض را که از بانک از این صورت بیرون بیاید یعنی هم طلبهایش را بیک ترتیباتی بهش بپردازیم که هم از این وضعیت بیرون بیاید و هم ترتیب استهلاک آن را هم ترتیب داده باشیم و از جمله مسائلی که برای این منظور در نظرگرفته شده‌است یعنی برای پرداخت قروض بانک یکی این سهامی است که در نظر گرفته شده (۵۰میلیون) که از طرف دولت منتشر شود و ببانک داده شود از بابت طلبهایشان بنابرین گمان می‌کنم که البته همه آقایان تصدیق خواهند فرمود که این قضیه در نهایت ضرورت است و بایستی این قسمت حسابهای بانک و این طلبهای بانک بهر صورتی که هست از طرف وزارت دارائی تکلیفش معلوم شود و باین رویه سابق خاتمه داده شود بنابراین یکی از فکرهائی که شده برای پرداخت آن همین قسمت است واین هم از بابت قروض گذشته‌است و اما اینکه فرمودند برای فروش سهام باید ترتیبی در نظر بگیرند البته مبلغی وام به بانکها داده خواهد شد از بابت طلب‌شان خود بانکها قبول می‌کنند سایر مؤسسات هم البته قبول خواهند کرد و ترتیبی مرتب برای این کار داده شده‌است که البته بتدریج این سهام فروخته خواهد شد و از این حیث هیچ نگرانی نیست اما اینکه این سهام بخارجی فروخته نشود و بداخلی باشد البته این سهام حکم اسکناس را دارد و همانطور که اسکناس در جریان است و رواج است این سهام هم مثل اسکناس رواج است اسمی که نیست ممکن است باشخاصی که داده می‌شود چون اسم که ندارد بین خودشان اشخاص معامله بکنند و اگر بخواهیم این قسمت را جلوبگیریم که ممکن نیست باید در جریان باشد یعنی امروز بنده این سهم را می‌خرم اگر فردا احتیاج داشتم می‌توانم بفروشم و معامله کنم بعینه مثل اسکناس است منتهایش یک منافعی هم برای آن کسی که این را نگاه می‌دارد منظور شده فرض بفرمائید عوض اینکه یک اسکناس داشته باشیم این سهام را هم نگاه می‌داریم بعد هم یک منافعی ازش می‌بریم و هر وقت هم طرف احتیاج بود می‌فروشیم و بمصرف میرسانیم و بطوریکه ملاحظه فرمودید این قسمت یک ترتیبی است البته همانطور که اسکناس الآن رواج دارد و بدست همه اشخاص داخلی و خارجی هست این سهام هم همینطوراست.
تهرانچی- بنده مخالفم باید منع داشته باشد.
وزیردارائی- که می‌توانند بفروشند معامله کنند و البته آن قسمتی را که فرمودید نخواهد بود یعنی قرضه خارجی و اما راجع بترتیب پرداخت این را هم در قانون ملاحظه فرموده‌اید که نوشته شده‌است در سررسید خزانه داری با محلهائی که خزانه داری معین خواهد کرد در سررسید باید این پول را بپردازید البته این را هم وزارت دارائی کاملاً در نظر خواهد گرفت و این را هم که بنظر وزارت دارائی گذاشته‌اند که در سررسیدهای مختلف بنظر وزارت دارائی برای سهولت امر یک ترتیبی بدهد و بتواند با آن ترتیب دولت پرداختش را مرتب کند و بهمان ترتیبی که عرض کردم در نظر خواهد گرفت ترتیب پرداختش را هم در نظر خواهد گرفت و بنظر بنده از این جهات هیچ اشکالی نخواهد داشت و بلکه همانطوری که نوشته شده از جهت وضعیت بانکها و وضعیت قدرت مالی این بنظر وزارت دارائی البته خیلی مفید خواهد بود و گمان می‌کنم بعد از عمل هم تصدیق می‌کنید که نتایج مفید و تأثیر خوبی خواهد داشت. اما نسبت به پشیز البته یک مقدار پشیزی در جریان بوده و حالا شاید یک مقدارش را ممکن است جمع کرده باشند و این یک مقداری که هست کافی نیست حالا ما یک قسمتی را مجدداً تقاضی کرده‌ایم که در دسترس مردم گذاشته شود.
تهرانچی- باز جمع می‌شود.
وزیر دارائی- البته باید یک ترتیبی داده شود چون این پشیزهائی که داریم بواسطه آن جنس که دارد خیلی طرف احتیاج است و قیمت پیدا کرده‌است از این جهت جمع‌آوری می‌شود حالا در این پشیزی که جدیداً ما ضرب می‌کنیم طوری ملاحظه خواهیم کرد که از آن جنس البته کمتر درش گذاشته شود که آن وضعیت تجارتی که برای جمع‌آوریش در نظر می‌گیرند دیگر نتوانند و صرف نکند و در دست مردم باقی بماند برای رفع حوائج‌شان.
تهرانچی- عرض کردم باز جمع می‌کنند و می‌برند
وزیردارائی- خوب در هر حال ما احتیاج داریم و باید رفع احتیاج و رفع گرفتاری مردم را بکنیم (صحیح است) فرض بفرمائید که جمع هم بشود البته باید رفع احتیاج مردم را کرد و البته دولت اقدام می‌کند اگر بازهم احتیاج پیدا کردیم دو مرتبه اجازه می‌خواهیم از مجلس شورای ملی و منتشر می‌کنیم.
رئیس- آقای انوار.
انوار- بنده سؤالی داشتم. این لایحه در شوری است در صورتیکه آقایان بعقیده همه ماها احتیاجی که مردم کشور به پشیز دارند مطلب باید یک جوری باشد که یک شوری بشود که لایحه زودتر از مجلس شورای ملی بگذرد و رفع احتیاج مردم بشود والا اگر دو شوری باشد در حدود پانزده روز بیست روز طول می‌کشد و مردم در مضیقه هستند و من نمیدانم حالا اگر مقتضی باشد بنده پیشنهاد می‌کنم که آن ماده سوم را که راجع به پشیز باشد بقید فوریت مطرح شود و تصویب شود که درست بشود این کار چون تمام جدیت بنده و مجلس این است که زودتر این موضوع عملی بشود (صحیح است)
وزیر دارائی- گمان می‌کنم که آقا ما این را نتوانیم که ماده سوم را امروز تمام کنیم زیرا باید شور اولش بشود و برود بکمیسیون و چون لایحه مطرح شده‌است دیگر تقاضای فوریتش را نمی‌توان کرد اگر قبلاً شده بود ممکن بود و گمان می‌کنم اگر آقایان تسریع بفرمائید و شور اول تمام شود در ظرف پنجروز فاصله شور دوم انجام می‌گیرد و همانطور که فرمودید چون لایحه اهمیت دارد و کمیسیون هم در اطرافش اگر نظریات جدیدی داشته باشند پیشنهاد می‌کنند برای شور دوم ولایحه حاضر می‌شود و برای شور دوم در مجلس مطرح می‌شود:
رئیس- آقای روحی
روحی- عرض کنم موضوع اسناد خزانه را اگر آقایان بخاطر داشته باشند یا اواخر دوره دوازدهم و یا اوایل دورة فعلی بود که در مجلس مطرح شد بنده عقیده دارم که این کار بسود کشور تمام نمی‌شود برای اینکه یا الان این مقدار اسکناسی که خارج می‌دهیم بعد هم زرداریم سیم داریم جواهرات بی‌مانند در دنیا داریم خالصحات دولت هم هست با این پشتوانه امروز اسکناس ما وضعیت مرتبی ندارد و سبب شده‌است که سطح هزینه زندگی را بجائی میرساند که برای همه مردم مخصوصاً کارمندان دولت طاقت فرسا است (صحیح است) حال آمدیم سر این قرضة داخلی. این قرضه داخلی را بنده عرض می‌کنم روی چندین نظر است که ممکن است از داخله با یک منافع و با یک سودی که بمردم می‌دهند استقراض کنند یا اینکه دولت ممکن است کار دیگری بکند خالصجاتش را برعیت بفروشد و از کارخانجاتش ده تا دوازده تا را اکسیونهایش را بدهد بیرون هر قدر باشد مردم می‌خزند و تمام این اسکناسها را جمع می‌کنند و بهزینه زندگی هم کمک می‌کند بنده این سند خزانه را که هیچ پشتوانه ندارد نمیدانم تأثیرش در جامعه چه می‌شود و فردا ده ریالی را بچند می‌خرند در قانون هیچ نشده‌است که این چقدر فایده و سود دارد و چه مبلغی عاید آن کسی که این ورقه را می‌خرد می‌شود و بنده این را یک قدری بی مطالعه میدانم و عقیده‌مندم که آقای بیات یک دقت بیشتری بکنند و معلوم کنند که با این اسناد خزانه پس فردا دولت بچه صورت می‌تواند خودش را از سیصد میلیون قرض بانک ملی خلاص کند؟ این جا دچار یک وضعیت افلاس آوری خواهند شد که پایه اعتبارات دولت را منحرف می‌کند و صلاح نیست و ما باید یک کاری بکنیم که هر چه می‌شود دولت اعتباراتش زیاد باشد و در قضایای مالی مورد توجه مردم باشد الان این ورقه را که از ما اجازه می‌گیرید که منتشر کنید هیچ معین نکرده‌اند سودش چقدر است مدتش چقدر است محلش کجا است یک روزی دولت نخواست بپردازد چکار کند آن کسی که این ورقه را در دست دارد یکی بچسبد؟ حتی این را موعد برایش معین نکرده‌اید که بعد از چند سال از اعتبار می‌افتد؟ بنده میدانم دولت سیصد میلیون در اثر عرض کنم ضعف دولتهای گذشته و عدم انضباط که هر روز در کشور حکمفرما است ببانک ملی مقروض است این را هم باید از اکسیون کارخانجات و قروض از مردم بگیرد و بدهد و مردم هم بهتر از شما اداره می‌کنند اینها را و شما هم از یک قرض زیادی خلاص شده‌اید ولی این اسناد که در این لایحه ذکر شده اسنادی نیست که بدرد مملکت بخورد و حتی انتشار آن سبب می‌شود که باز هم قسمتی از هزینه زندگی را بالا ببرد (صحیح است) از این بالاتر ببرد آیا دولت در این باب هم فکری اندیشیده‌است و چارة پیدا کرده‌است تا موضوع پشیز پیش نیاید؟ موضوع پشیز امروز یک وضعیت سفته‌بازی شده‌است در این شهر برای منفعت یک دسته که این عمل را شروع کرده‌اند حالا شما بروید بیک دکان یا اتوبوس آنجا یک بقالی باز شده‌است که اجناسی را در مقابل پول می‌دهند یک نفری که می‌خواهد سوار اتوبوس بشود یک بسته دو بسته باو سیگار می‌دهند در صورتیکه سیکارش نیست این ترتیب فایده ندارد و باید شهربانی ببیند مسبب این اعمال کیست.
مستشار- کلیمی‌ها.
روحی- بلی شهرداری شهربانی آن کسانی که مسئول این کارند بگردند و مسببین این بدبختی‌ها را پیدا کنند و به‌بینند کیست چرا این کار را نمی‌کنید آقا؟ چرا مجازات نمی‌کنید؟ اینها را آزاد گذارده‌اید که بجان و مال مردم بیفتند؟ آقا حالا درست هر ده‌ریالی یک ریال صرف برمی‌دارد تا خورد بشود. چرا آقا؟ این هم یک خرجی شده‌است بالای خرج مردم و بنده عقیده دارم برای این مقدار پشیزی که هست خیلی سخت بگیرند حتی مأمورین آگاهی بروند و تعقیب کنند تفتیش کنند و نگذارند که این وضعیات ناگوار برای مردم پیش بیای (صحیح است) و چندین میلیون بمردم کشور ضرر و زیان وارد بیاید و دولت باید جداً از این عمل سفته بازی بهر وسیله که هست جلوگیری کند.
مخبر کمیسیون قوانین دارائی (آقای افشار)- آقای روحی فرمایشاتی فرمودند که استدعا می‌کنم توجه بفرمایند تا جواب داده شود عرض کنم فرمودند دولت مبلغ زیادی ببانک مقروض است و بهتر است یک قرضة داخلی بکند تا باین وسیله بتواند قروض خودش را ببانک بپردازد اگر توجه فرموده باشند همین اسناد خزانه خودش یک قرضة داخلی است دیگر
روحی- همچو عرضی نکردم آقا.
مخبر- چرا آقا فرمودید.
منشور- نه آقای روحی همچو چیزی نفرمودند.
روحی- یعنی چه بازگرفتار شدیم باین آقا. من کی گفتم؟
مخبر- بهر حال و این خودش یک قرضه داخلی است و این یک معاملة مالی است که در اروپا هم معمول بوده از سنوات خیلی قدیم و دول متمدنه اروپا و امریکا هم دارند و معمول است و استفاده کامل هم از این عمل می‌کنند یعنی یک اسهامی که طویل المدت باشد صادر می‌کند و در کشور منتشر می‌کنند و باین وسیل بار سنگینی خزانه را یک قدری سبک‌تر می‌کنند و در عین‌حال ضروری هم بمعاملات نمی‌رسد و اینستکه فرمودید راجع بهزینه زندگی ممکن است که این امر یک صدمه وارد کند بنده تصور می‌کنم که برخلاف این موضوع باشد وقتی که ما پنجاه میلیون تومان سهام خزانه را بتوانیم بجریان بیندازیم در مقابلش پنجاه میلیون تومان اسکناس جمع‌آوری خواهد شد وقتی که اسکناس جمع‌آوری شد البته بر قوة خرید آن افزوده خواهد شد و این خودش باعث پائین آمدن سطح زندگی خواهد شد. چیزی که اشکال فرمودید ربع عقیده بنده هم وارد است این قضیه فروش این میزان سهام است علتش هم این است که کشور تا بحال متأسفانه تاینگونه معاملات عادت نکرده و مردم هم هنوز نمی‌دانند دولت‌شان بچه ترتیب سهامی تهیه کرده و بچه ترتیب این سهام و اسناد خزانه را بفروش میرساند البته در کشور ما در سابق خیلی چیزها بنظر بعید می‌رسید مثل کشیدن راه‌آهن و ایجاد کارخانه و امثال آن ولی یک شخص قادر وطن‌پرستی آمد باین مملکت در سرکار و اغلب این ایده‌آل‌ها را عملی کرد و دید که در کشور ما هم می‌شود و بنده تصور می‌کنم که هر کار خوبی را که به‌بینید در این مملکت عملی است وغیر شدنی نیست. می‌شود و غیر ممکن نیست این کار هم می‌شود وقتی که حسن نیت درش باشد می‌شود. راجع باعتبار این سهام خزانه در تمام دولتهای متمدنه همین بودجه دولت اعتبارش است دولت که بودجه‌اش تعادل داشته باشد میزان در آمد و مخارج بودجه دولت تعادل پیدا کند هر اندازه سهام خارج و منتشر کنید هیچ اندیشه وارد نمی‌شود
روحی- خودتان میگوئید سیصد میلیون کسر بودجه دارید.
مخبر- اینکه میفرمائید درست است بودجه ما تعادل نداشت ولی از وقتیکه آقای دکتر میلسپو آمده‌اند واز وقتیکه شما یک هیئت مستشاری از آمریکا آورده‌اید آنها تمام هم‌شان براین است که بودجه جدید را طوری تنظیم کنند که دخل و خرج آن کاملاً با هم توازن پیدا کند و امیدوارم که اینطور هم خواهد شد و بودجه جدید ما طوری تنظیم شود که کسر نداشته باشد در صورت هیچگونه اندیشه و بیمی نخواهد داشت که سهام ما بی‌مأخذ باشد و خریداران سهام نتوانند استفاده کنند و البته این یک قضیه‌ایست که در تمام دنیا شده‌است و ما هم باید بکنیم و به‌بینیم که در ایران تا چه اندازه پیشرفت پیدا می‌کند. راجع به پشیزهم.
روحی- بس هست آقا. بس است دیگر. کافی است. (خنده نمایندگان)
مخبر- بلی. راجعبه پشیز هم البته معلوم است که یک عدة منفعت پرست و آن اشخاصی که فهم تجارتی شان بیش از ایرانیها است تمام پشیز ایران را برده‌اند و با صدی چهل نفع در نقاط دیگر فروخته‌اند.
یکی از نمایندگان- خوب بگوئید کلیمی‌ها دیگر.
مخبر- و البته صد دیناری و یکشاهی را بیشتر برده‌اند قسمت عمده پشیزی که آنها جمع کرده‌اند صددیناری و یکشاهی بوده‌است که بیش از ده‌شاهی دخل دارد و تمام یکشاهی بوده‌است که پیش از ده‌شاهی دخل دارد و تمام یکشاهی و صد دیناری‌ها را جمع کرده و فروخته‌اند حالا دولت تصمیم گرفته‌است یک پشیزهای جدیدی را ضرب کند و رواج بدهد که برای آنها صرف نکند جمع کردنش ونتوانند به مصرف دیگر برسانند و البته باید آن میزان چیزی که لازم دارد کمتر از اینها باشد که آن نفع پرستان نتوانند از این راه استفاده کنند و قیمت قانونی آنها از میزان فلز آنها خیلی کمتر باشد وامید است دیگر منفعت پرستها نتوانند از این طریق یک سوء استفاده‌هائی بکنند. عرض کنم یک سؤالی هم فرمودید راجع بنرخ بهرة سهام عرض کنم که سهام در تمام دنیا بسته‌است بعرضه و تقاضا و این را وزارت مالیه یعنی خزانه‌داری که هر مملکتی سهام را مثل مال‌التجاره در دست می‌گیرد اگر عرضه زیادتر شد البته بهره آن تنزل می‌کند اگر عرضه کمتر شد باید تنزیل بیشتر بدهند و خریدار را جلب کنند و باین جهت محدودیت قانونی نمی‌شود بنرخ سهام داد بهمین جهت هم دراین لایحه برای تنزیل و بهرة اسناد خزانه یک چیزی را بطور ثابت قبلاً معین نکرده‌اند باید بعداً خزانه‌داری کل روی اجازة که دارد مطابق نرخ روز این کار را تنظیم کند و بهمان نسبت که خریدار پیدا می‌کند روی عرضه و تقاضا یک تنزیلی برای اینها قائل می‌شود.
انوار- مذاکرات کافی است.
عدة ازنمایندگان – صحیح است.
رئیس- رأی گرفته می‌شود در ورود در شور مواد آقایان موافقین برخیزند. (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده اول:
ماده اول- وزارت دارائی مجاز است منحصراً برای پرداخت مطالبات بانک ملی از دولت تا حدود پانصد میلیون ریال اسناد خزانه صادر نماید- سررسید اسناد و همچنین نرخ بهره و انواع اسناد از حیث مبلغ بر حسب پیشنهاد رئیس کل دارائی و تصویب وزیر دارائی معین خواهدشد.
رئیس- آقای نیکپور
نیکپور- عرض کنم در ماده اول این لایحه می‌نویسد:
وزارت دارائی مجاز است منحصراً برای پرداخت مطالبات بانک ملی از دولت تا حدود پانصد میلیون ریال اسناد خزانه صادر نماید- سررسید اسناد و همچنین نرخ بهره و انواع اسناد از حیث مبلغ بر حسب پیشنهاد رئیس کل دارائی و تصویب وزیر دارائی معین خواهد شد. اول بنده دو سئوال داشتم روی این توضیح از هیئت محترم دولت یکی اینکه اگر خاطر آقایان نمایندگان محترم باشد. آقای دکتر مشرف نفیسی وقتی که وزیر دارائی بودند یک لایحه برای اسناد خزانه در اواخر دورة دوازدهم که وزیر دارائی بودند بمجلس شورای ملی تقدیم کردند (صحیح است) که در حدود چهل و پنجاه میلیون تومان اسناد خزانه منتشر بشود بنده در آن موقع یک توضیحاتی در این خصوص عرض کردم که حالا تکرار آن عرایض را ضروری نمیدانم بعد از آن دولت آقای سهیلی در زمان وزارت دارائی آقای بدر بود ظاهراً لایحه‌ای آوردند به مجلس شورای ملی با دلایلی هم که در ضمن آن لایحه بود بنظر همه آقایان رسیده‌است قبول کردند که این عمل دولت ساتق عمل مضری بوده و صدور اسناد خزانه بنفع و صلاح کشور نیست و حتی این اوراقی که با هزینه دولت چاپ شده بود الآن شاید در خزانه موجود باشد بدون اینکه تقاضای لغو آن قانون را کرده باشند آن قانون در مجلس شورای ملی لغو شده بنده می‌خواستم از دولت فعلی آقای سهیلی سئوال بکنم چطور شد که رویه اقتصادی نان تغییر کرده و چه موجبی ایجاب کرده‌است که دولت چنین لایحه را به مجلس شورای ملی بیاورد. مطلب دوم اینکه در اینجا یک عبارتی دارد که جلب نظر آقای وزیر دارائی را می‌کنم می‌نویسد که این پانصد میلیون اسناد خزانه در مقابل مطالعات بانک ملی داده خواهد شد، این مطالبات بانک را در ضمن تصویب این لایحه اسناد خزانه معادل این مبلغش را بایستی تصدیق کنیم در صورتیکه درگزارش دکتر میلسپو اگر همه آقایان ملاحظه فرموده باشند می‌نویسد ۳۲۵ میلیون تومان دولت ایران ببانک ملی مقروض است بنده می‌خواهم سئوال کنم که چطور شده‌است دولت در ضمن این لایحه نسبت بمبلغ پنجاه میلیونش در نظرگرفته که بوسیله این اسناد خزانه پرداخت کند واین ۳۲۵ میلیون طلب که بانک ملی از دولت ایران دارد آیا تماماً مطابق با تصویبان و قوانین مجلس شورای ملی است و کاملاً با قوانین تطبیق می‌کند یا نه؟ آیا تمام یان ۳۲۵ میلیون که دولت ایران امروز ببانک ملی مقروض است تمام ارقامش مطابق با اعتباراتی است که مجلس تصویب کرده‌است یا بالاخص این پنجاه میلیون که اینجا اشاره شده‌است یک رقم خاصی است که ما از تصویبش اطلاع نداریم؟ زیرا اگر مقصود این باشد که دولت بخواهد تمام این ۳۲۵ میلیون تومان را بوسیله این اسناد خزانه بانک بدهد و در دسترس مردم بگذارد بچه مناسبت پس این پنجاه میلیون را در نظر گرفته است؟ و اگر این پنجاه میلیون بابت طلب خاص است که از بانک گرفته‌اند پس این را هم باید کاملاً مجلس شورای ملی بداند که اولاً آن سیصد و بیست و پنج میلیونی که بانک طلب دارد ارقام و اقلامش چه چیز است تا بداند در مقابل این اسناد خزانه که رأی می‌دهد استهلاک آنها را هم بابت این مبلغ مطلع بشود که از چه بابت و چه موضوعی است مطلب دیگر اینکه در ماده اول نوشته شده‌است سررسید اسناد و همچنین نرخ بهره و انواع اسناد از حیث مبلغ بر حسب پیشنهاد رئیس کل دارائی و تصویب وزیردارائی معین خواهد شد این نظر بنده صحیح نیست اینهم باید کاملاً مشخص بشود که مردم بدانند سندی را که دولت صادرمی‌کند متکی بچه اعتباری است که سررسیدش چه وقت است و مدت پرداخت و مدت استهلاک و نزولش و بهره‌اش چقدر است در اینجا می‌نویسد که منحصراً برای پرداخت مطالبات بانک ملی دولت تا حدود پانزده میلیون ریال اسناد خزانه صادر نماید ولی در ماده دوم می‌نویسد وجه اسناد از روز سررسید ببعد بمحض مطالبه باید از طرف خزانه‌داری کل یا محلهائی که خزانه‌داری کل معین می‌نماید پراخته شود بنده این تفاوت بین ماده اول ودوم وتناقض آنرا ملتفت نشدم که اساساً اگر منظور این است که دولت بابت پنجاه میلیون بدهی که ببانک ملی دارد این اسناد خزانه را می‌دهد و این در دست بانک می‌ماند خوب چه ضرورت دارد این اسناد را بدهد ممکن است یک فته طلب بدهد که پنجاه میلیون طلب بانک با فلان نزول و فلان مدت. اگر بنا است که بانک بمردم بفروشد بایستی مردم کاملاً بدانند که این اسناد دارای چه مدتی است و با چه فرعی است و با چه اعتباری منتشر می‌شود این است که بنده معتقدم در ماده اول آقای وزیر دارائی راجع باین موضوع یک توضیحی بفرمایند و علت انحصار دادن طلب بانک ملی باین مبلغ و پرداخت آن بابت اسناد خزانه و اصل مبلغش چه بوده‌است و یکی اینکه سیاست دولت فعلی درباب این اسناد خزانه با اینکه خود همین دولت در کابینه سابق لغو کرده‌است چطور شده که تغییر کرده تا بعدد دلایل خودم را عرض کنم.
وزیردارائی- اولاً قسمتی را که آقا فرمودند چطور شده که یک دفعه تقاضای لفوش شده و حالا دو مرتبه تقاضای تصویب می‌شود این قسمت از این نظر است که رئیس کل مالیه را استخدام کردیم آمدند اینجا و راجع به قسمتهای مالی ما یک نظریاتی اظهار می‌کنند و البته از روی یک تجربیاتی است و ما هم باید این مسائل را بعرض مجلس برسانیم و اما این موضوع قسمت بانک را که فرمودید البته بانک یک مطالباتی از دولت دارد همانطور که عرض کردم اینها هم مطابق یک تصویباتی است که از مجلس شورای ملی شده‌است این وجوه گرفته شده‌است البته اینهم در تحت دقت است که اینها را تطبیق بکنیم با تصویبات گذشته که روشن بشود ولی اصولاً قسمتی که در نظر دولت و وزارت دارائی است این است که وضعیت بانک را هم از حیث قسمت نشر اسکناس و هم از قسمت پشتوانه ترتیبی بکند که واقعاً سرمایه بانک یک‌طور آبرومند و صحیح و منظمی باشد که طرف اطمینان و توجه کامل بشود و صورت ترازنامه‌هائی را هم که منتشر می‌کند ملاحظه خواهید فرمود که تفاوت کلی حاصل شد و یک تأثیر عظیمی در قسمت پشتوانه عمومی فراهم شده و برای اینکه ما مجبور هستیم وجوهی را که از بانک گرفته شده یک ترتیبی بدهیم که از این حالت بیرون بیاید البته یک دفعه هم که ما نمی‌توانیم این کار را بکنیم بایستی از راههای مختلفی پیدا کنیم که این کار را انجام بدهیم و این وجوه پرداخته شود راههای مختلفی در نظر گرفته شده‌است که یکی از آنها همین سهام خزانه‌است در ماده اول این را گذاشتیم برای پرداخت مطالبات بانک ملی و خواستم عرض کنم که این محرز باشد این سهامی که انتشار داده می‌شود فقط برای پرداخت مطالبات بانک است و بمصارف دیگری نخواهد رسید و دولت از آن استفاده دیگری نخواهد کرد و منحصراً این سهام از بابت طلبی که بانک از دولت دارد واگذار می‌کند و البته یک طلب معینی هم نیست همان طلبهائی است که رسیدگی می‌شود و معین می‌شود این پنجاه میلیون از بابت آنها داده می‌شود که یک قسمت آن همین سهام است و البته بتمام مؤسسات هم داده می‌شود باشخاص هم فروخته می‌شود بعد وجوهش ببانک می‌رسد بابت آن طلب و اینکه فرمودند در ضمن این لایحه تصدیق مطالبات بانک است ما اینجا تصدیق مطالبات بانک را نخواستیم بکنیم بانک مطالباتی که دارد خودش یک لوایحی دارد و از بابت این طلبهای مسلم ما میگوئیم این مبلغ را می‌دهیم و تصدیق طلب بانک در ضمن لایحه نیست. راجع بر رسید اسناد و نزول و غیره هم که فرمودند البته باید یک ترتیبی برای سررسید اینها درست بشود که بتوانند خزانه‌داری به پردازد همینطور که نوشته شده‌است مسئول پرداخت خزانه‌داری است یعنی باید در سررسید خود خزانه‌داری موعدهائی را که معین می‌کند باید بپردازد بنابراین البته بایستی موعدهای اینها مختلف باشد یعنی بیک ترتیب متفاوتی موعد برایش قائل بشویم که بتواند بپردازد و همچنین از حیث تنزیل باز لازم است که دقتهائی بشود بنابراین این قسمتها را ما گذاشتیم بعد از اینکه مطالعاتی در اطرافش بشود مبلغش یک قسمتی کمتر یک قسمتی بیشتر این را در سررسید گذاشتیم که در خزانه‌داری تنظیم بشود و وسایل پرداختش فراهم بشود و این تناقض هم که در ماده اول و دوم فرمودید بنظر بنده ندارد بجهت اینکه می‌نویسد وزارت دارائی مجاز است برای پرداخت مطالبات بانک ملی تا حدود پنجاه میلیون و اینجا هم می‌نویسد که اسناد از روز سررسید ببعد به محض مطالبه باید از طرف خزانه‌داری پرداخته شود این دو تا متناقص نیست آنجا نوشته‌است بابت مطالبات بانک اینجا نوشته‌است است خزانه‌داری در موقع مسئول پرداخت است.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
معدل- آقا من مخالف با کفایت مذاکرات هستم اجازه میفرمائید توضیح بدهم.
رئیس- آقای دشتی.
دشتی- یک قسمت از این مطالبی که آقای نیکپور بیان کردند همانهائی بود که بنده خواستم بپرسم که بنظر بنده آقای وزیر دارائی جواب آنرا ندارند. در راپرت دکتر میلیسپو نوشته‌است سیصد و بیست و پنج میلیون تا ۳۵۰ میلیون تومان دولت ببانک ملی مقروض است و اینجا هم اعتراف کرده‌است که پنجاه میلیون تومان قرض بانک را دولت باین وسیله بدهد ما از آقای وزیر دارائی می‌خواستیم خواهش کنیم معین کنند که این قرض دولت از چه بابت است برای اینکه دولت که بیخود نباید قرض کند بانک ملی هم که بیخود نباید قرض بدهد آن قرضهائی که بانک ملی بدولت داده‌است اینها هر کدام در مقابل یک اعتبار بودجه‌ای بوده‌است چطور شده‌است که آن اعتبارات از بین رفته واین قروض مانده و دولت نتوانسته‌است بدهد این قضیه برای ما اهمیت دارد آقا (صحیح است) شما میفرمائید مذاکرات کافی است اینها یک مسائل اساسی است شما میفرمائید سیصد و پنجاه میلیون دولت از بانک ملی قرض کرده‌است. کی به بانک ملی این حق را داده‌است (منشور- لابد با اجازه مجلس بوده‌است) بانک ملی که خودش حق ندارد قرض بدهد مگر با اجازه مجلس باشد و اگر قرض داده غالباً در مقابل یک اعتبارات بودجه‌ای بوده البته بودجه‌اش را وصول باید بکند و نکرده قرض گرفته باید ما اینها را بفهمیم دیگر اینکه این پنجاه میلیون اسناد خزانه را که می‌خواهید ببانک بدهید وقتی که موقع سررسیدش شد شما هم درسر رسیده می‌خواهید پول مردم را پس بدهید اینها را از کجا می‌خواهید پس بدهید اینها را یکقدری واضح و روشن کنند که ما بفهمیم.
رئیس- آقای مؤید احمدی.
مؤید احمدی- استدعا می‌کنم آقای دشتی درستی توجه بفرمایند چون آن مطالبی که فرمودند بنده یادداشت کردم که جواب عرض کنم بانک ملی بدون تصویب مجلس دیناری قرض نمی‌دهد بدولت حالا میفرمائید چه شده‌است برای مثال عرض می‌کنم امسال مجلس شورای ملی اجازه داد که دولت پنجاه میلیون از بانک ملی بگیرد بدهد بوزارت خواربار نکردید این کار را؟ دو ماه پیش دو باره مجلس رأی داد بیست میلیون از بانک ملی برای وزارت خواربار بگیرند. نبود؟ این هفتاد میلیون برای وزارت خواربار بود. بعلاوه سایر تصویباتی که مجلس کرده حتی برای عمارت وزارت داخله برای نظمیه چند لایحه گذشت که دولت از بانک قرض کند (وزیر دارائی- اقتصادیات) اقتصادیات نمیدانم فلان اینها تمام با تصویب مجلس است (دشتی- آقا اینها در مقابلش اعتبار گذاشته شده که ببانک پس بدهد) نخیر آقا مال ارزاق را پیش‌بینی نکردید (طباطبائی- می‌فرمایند محلش کجاست) محل چه؟ (امیر تیمور- محل پرداخت در خود لوایح غالباً معلوم شده‌است) غرض من این است که این مبلغی را که بانک طلبکار است تمامش با تصویب مجلس است بدون تصویب مجلس بانک یک قران نداده اما از آن طرف ملاحظه بفرمائید اراضی سنگلج را خریدند خوب این را بفروشند هم مردم خانه بسازند هم پول بانک پس داده شود (صحیح است) می‌گویند باغ ملی می‌خواهیم بسازیم آقا مردم از گرسنگی دارند می‌میرند باغ ملی می‌خواهند چه بکنند مردم خانه ندارند می‌خواهند پنجاه میلیون اسناد خزانه درست کنند این اراضی سنگلج محل احتیاج عامه مردم است برای باغ ملی هم وسطش یکقطعه باشد باقی را بمردم بفروشند پولش بر می‌گردد ببانک، هی تصویب کردند هی پول گرفتند خرج اینکارها شده وقتی هم بگوئید بر گردانید اراضی سنگلج را بفروشید مردم خانه بسازند اقدامی نمی‌کنند این است که این قرض مانده‌است و محل پرداختش هم در مقابل نیست این است که بنده در سابق هم عرض کردم هی رأی می‌دهیم پانصد میلیون بوزارت فلان معلوم نیست از کجا باید داد (امیرتیمور- مگر سرمایه بانک چقدر است که اینقدر ازش قرض می‌کنند؟) آقا اجازه بفرمائید بگذارید بنده توضیح بدهم همان چیزی که قبلاً هم گفتم عرض می‌کنم خدمت حضرتعالی این لایحه بد نوشته شده آقای نیکپور توجه بفرمایند بنظر بنده در صورتی که لازم بدانند این اسناد خزانه منتشر شود دولت وقتی می‌خواهد لایحه بیاورد که اسناد خزانه منتشر بشود باید بنویسد سررسیدش کی است از چه محل پرداخت بشود فرعش چقدر است اینها باید در لایحه معلوم باشد والا اینکه ما رأی می‌دهیم بچه چیز رأی می‌دهیم که نه اصلش معلوم است نه فرعش نه محل پرداختش اعتبارش چیست این چه فایده دارد پس بنده عقیده‌ام این است این لایحه را ببرید اصلاح کنید اما ماده سه‌اش محل احتیاج مردم است بنده عقیده‌ام این است که این ماده را از لایحه جدا کنند فوریت تقاضی کنند مجلس تصویب می‌کند باقی لایحه را اصلاح کنند دو مرتبه بیاورند (صحیح است) و الا راجع به پشیز بنده دیدم در بانک کاشان که مردم اسکناسهای دو تومانی و یک تومانی را چهار قسمت کرده بودند و هر نمره را دو ریال معامله می‌کردند اینها را شعبه بانک کاشان جمع کرده بود مردم احتیاج دارند پول خرد ندارد چکار کنند بانک هم نمی‌دهد. در بازارچه قوام‌الدوله عطاری ورقه چاپ کرده بود نوشته بود رویش ده شاهی پول خرد باید طوری باشد که صرف نکند برای قاچاقچی.
وزیر دارائی- اولاً این قسمتی که آقای دشتی فرمودند که این وجوهی که گرفته شده‌است در بودجه منظور شده‌است و چه کرده‌اند قروضی که کرده‌اند معین نشده‌است که ازمحل معینی پرداخت شود اغلب این قروض را کرده‌اند ولی برای پرداخت آن در بودجه محل معین نکرده‌اند و این طلبها همینطور مانده‌است مثل اینکه یک وجوهی معین کردند هفتاد و پنج میلیون برای وزارت خواربار پرداخته شود و محلی هم برای برگشتن معین نکردند و بهمین جهت پرداخت نشده و طلب بانک مانده و البته عرض کردم حالا نقطه نظر وزارت دارائی و رئیس کل مالیه این است که این قروض این حساب بانک تصفیه شود و باینصورت بی تربیتی نماند و البته باید در بودجه گذارده شود و بهر ترتیب که هست باید این قسمت تصفیه شود و بهر ترتیب که هست باید این قسمت تصیفیه شود و پرداخته شود یکی از آن طریق همین است که این لایحه را آوردیم بعد طرف دیگر هم که معین شد لایحه‌اش در موقع به مجلس خواهد آمد و اما راجع بپرداخت و سررسید و سود و غیره این قسمتها را در قانون نمی‌شود پیش‌بینی کرد قبلاً هم توضیح دادم آقا درست توجه نفرمودید ترتیب پرداخت را وزارت دارائی در آن سهامی که منتشر می‌کند باید درنظر بگیرد و محل پرداختش و سررسیدش را متناسب با وجهی که می‌توانیم تهیه کنیم در مدتهای معین آنرا البته تعیین می‌کنیم اگر بخواهیم در قانون بنویسیم آنوقت اختیار از دست‌مان خارج می‌شود در صورتی که اینها یک چیزهائی است که مربوط بروز و مربوط بوضعیت است ممکن است یک روز مقتضی باشد با یک منافع کمتری بگیریم و نمی‌شود هر روز یک قانونی آورد که امروز اینطور بکند فردا اینطور یا مدت را کم بکنیم یا زیاد کنیم و اینها مسائلی است که حتماً باید در دست خود وزارت دارائی باشد که بتواند در موقعی که می‌بیند امروز مقتضی منافع چیست آنرا تعیین کند و از این نقطه نظر البته صلاح همین است که در لایحه نوشته شده‌است و نباید این اختیار بموجب قانون محدود بشود.
رئیس- آقای انوار.
انوار- مطابق ماده ۹۴ و ۹۷ نظامنامه بنده پیشنهاد کردم این موضوع اصلی که ا صل لایحه‌است بماند و ماده سوم مطرح بشود برای این که مورد احتیاج مردم است. ماده ۹۴ می‌گوید: هر یک از نمایندگان حق دارد از مجلس تقاضی نماید که طرح یا لایحه قانونی که به مجلس آمده‌است مسکوت عنه بماند. ماده ۹۷ می‌گوید تقاضاهائی که راجع بدستور مذاکرات مجلس یا راجع برعایت نظامنامه داخلی است همیشه بر مسئله اصلی تقدم دارد و مذاکرات مسئله اصلی را توقیف می‌نماید الان بنده این را تقاضا می‌کنم مسئله اصلی این است که حالا صحبت شده‌است بنده این ماده سوم را تقاضای فوریت می‌کنم که مطرح بشود و باقی بماند برای بعد آن چیزی که محتاج الیه مملکت است آن اول باید مطرح بشود.
وزیردارائی- عرض کنم این لایحه سه ماده دارد مذاکره درکلیات و ماده اول تمام شد دو ماده دیگرش باقی است حالا هم ما فوریت دیگر نمی‌توانیم تقاضی کنیم چون مطرح شده‌است شور اول هم شروع شده‌است در هر حال باید برود بکمیسیون دو ماده دیگرش هم در اینجا مورد شور می‌شود و در کمیسیون البته برای شور دوم هر نظری داشته باشید تشریف می‌آورید مذاکره می‌کنیم در اطرافش صحبت می‌کنیم هر طور که مصلحت شد به مجلس می‌آید و رأی گرفته می‌شود امروز در ساعت وقت مجلس تلف شده‌است حالا دیگر صلاح نیست.
طباطبائی- پس همینطور بفرستید بکمیسیون لایحه را
رئیس- آقای امیرتیمور.
امیرتیمور- بنده هم تصور می‌کنم این لایحه شامل دو موضوع است موضوع اول که مورد بحث و تأمل اس مسئله صدور اسناد خزانه‌است آقای وزیر دارائی موافقت بفرمایند که این موضوع به کمیسیون برود موضوع دیگر که محل حاجتشان است فی‌المجلس بگذرد و تصویب بکنیم که رفع اشکالات بشود و این دو ماده برود بکمیسیون برای اینکه مطالعات بیشتری بشود بنده هم معتقدم که صورت مطالعات بانک ملی باید بکمیسیون بیاید زیرا قوانینی که روی آن این مطالبات گذشته پیدا شده محل پرداختش را معلوم کرده‌است باستثنای مال خواربار اگر آقای وزیر دارائی می‌خواهند این کار بسرعت بگذرد بهتر است قبول بفرمایند که این ماده سوم حالا مطرح بشود که زودتر بگذرد.
وزیردارائی- گویا بعرایض بنده توجه نفرمودید عرض کردم این قانون سه ماده‌است ماده اولش مذاکره شده دو ماده دیگرش مانده‌است آن یکی که مورد نظر آقایان است آنهم جزء همین دو ماده‌است شور اول می‌شود لایحه می‌رود بکمیسیون در کمیسیون البته نظریات آقایان تأمین می‌شود.
رئیس- آقای دشتی.
دشتی- آقای بیات توجه بفرمایند خوب است در این قسمت یکقدری اصرار نفرمائید که حتماً عقیده خودشان از پیش برود البته این لایحه‌ای که آورده‌اند مورد توجه‌است ما نظر داریم و این افراد که پیشنهاد کردند این ماده برود بکمیسیون برای این است که صورت مطالبات بانک را به کمیسیون بفرستید مطالعه بشود موقع پرداخت این اسناد خزانه و همه اینها بیاید در کمیسیون بطور تفصیل صحبت بشود و اگر باین شکل لایحه بگذرد ما الآن نظر موافقتی نسبت باین موضوع نداریم زیرا مسئله اعتبارات بانک و قروض و مطالبات خیلی موضوع مهمی است و ما نمی‌توانیم موافقت کنیم بنابراین برای حل قضیه و مواققت با دولت آقای انوار پیشنهاد کردند که شما ماده سوم این را جدا کنید و تقاضای فوریت بکنید و برای دو ماده دیگرش بفرستید بکمیسیون درش بحث بشود در جلسه آینده بیاید بشکل لایحه دوشوری و آنوقت شما هم مکلفید اطلاعاتی که لازم است از طرف دولت بیاورید به مجلس در معرض افکار مجلس شورای ملی بگذارید که مجلس بتواند قضاوت کند و این ماده سوم را الآن با قید دو فوریت مجلس رأی بدهد و آن دو ماده‌اش هم برود بکمیسیون
وزیر دارائی- البته مجلس هر طور بخواهند نظر بگیرند مختارند هر طوری که مرسوم باشد ولی اصولاً مطابق نظامنامه یک لایحه مطرح شده و بایستی شور اول آن بگذرد و بکمیسیون برود و تمام نظریاتی که آقایان دارند در کمیسیون تشریف بیاورند مذاکره بکنند و معذلک بنده الآن حرفی ندارم ممکن است ماده آخرش بطور فوری پیشنهاد بشود رأی داده شود چون قضیه پشیز هم چیز لازمی است امروز از تصویب مجلس بگذرد بعد آن دوماده هم همانطوری که مذاکره شد شور اولش بشود برود بکمیسیون این است که بنده ماده سوم را از این لایحه مسترد می‌کنم بعد بقید دو فوریت همان را پیشنهاد می‌کنم.
رئیس- آقای طباطبائی.
طباطبائی- طرز لایحه دادن به مجلس شورای ملی اینجور نیست آقای که همینطور شفاهی بگویند باید این را کتباً پیشنهاد کنند رئیس دولت و وزیر مالیه هم باید امضاء کنند مثل لایحه تازه‌ای که می‌دهند به مجلس.
رئیس- این لایحه بامضای نخست‌وزیر و وزیر دارائی است و در خود لایحه مقید است دیگر تجدید لایحه نمی‌خواهد خود وزیر دارائی هم پیشنهاد می‌کنند رأی گرفته می‌شود به فوریت این ماده سوم که ماده واحده شد.
طوسی- اجازه میفرمائید آقا این نه نمره دارد و نه امضا مگر الزام دارید بیک چیز بی‌ربطی!
- تقدیم یک فقره لایحه بقید دو فوریت راجع به پشیز و تصویب آن
(۵- تقدیم یک فقره لایحه بقید دو فوریت راجع به پشیز و تصویب آن)
وزیر دارائی- الآن لایحه جدید تقدیم می‌شود (تقدیم کردند)
رئیس- لایحه جدید را بخوانید. از نظر اهمیت و فوریت ماده واحده زیر بقید دو فوریت تقدیم می‌شود.
ماده واحده- وزارت دارائی مجاز است علاوه بر مبلغ پنجاه و چهار میلیون و پانصد هزار ریال پشیز موضوع ماده یک قانون بودجه ۱۳۲۱ بیست میلیون و پانصد هزار ریال دیگر پشیز بجریان بگذارد.
ارزش اسمی واحدهای پشیز و عدة آنها مناسب با حوائج مبادلاتی با تصویب هیئت وزیران معین خواهدشد.
رئیس- موافقین با فوریت اول برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. فوریت دوم مطرح است آقایان موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است مخالفی نیست (خیر) رأی گرفته می‌شود به ماده واحده آقایانی که موافقند ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ و شماره آراء بعمل آمده ۸۱ ورقه سفید شماره شد)
رئیس- عده حاضر ۹۵ ماده واحده با کثریت ۸۱ رأی تصویب شد.
- قرائت مراسله آقای مسعودی دائر باستعفای ایشان از مقام نمایندگی
(۶- قرائت مراسله آقای مسعودی دائر باستعفای ایشان از مقام نمایندگی)
رئیس- آقای مسعودی نماینده محترم شرحی نوشته‌اند که باطلاع آقایان می‌رسد. بااینکه بنده خیلی متأسف هستم از کاغذ ایشان ولی باطلاع آقایان میرسانم:
مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی
با کمال احترام باستحضار عالی میرساند اینجانب در مسافرت اخیر بکسالت شدیدی مبتلا شدم و پس از مراجعه به پروفسور زوندک که معرفیت دنیائی دارد و معالجه قسمتی از کسالت بطوری که بتوانم بمسافرت خود ادامه دهم نمود باستراحت و گرفتن رژیم و مداوای قطعی توصیه و تأکید نمود که برای پیروی از دستورهای ایشان با کمال تأسف مجبورم از خدمتگذاری در مجلس شورای ملی و هر قبیل کارهای فکری و سیاسی و اداری کناره‌گیری کنم تا شاید بتوانم سلامت خود را دو باره بدست آورم بنابراین بوسیلة این عریضه استعفای خود را از مقام نمایندگی مجلس شورای ملی تقدیم و تقاضا دارم مقرر فرمایند این نامه بعرض آقایان نمایندگان محترم نیز برسد.
- سئوال آقای سمیعی راجع بتقاضای مهندسین و پاسخ آقای نخست‌وزیر
(۷- سئوال آقای سمیعی راجع بتقاضای مهندسین و پاسخ آقای نخست‌وزیر)
رئیس- آقای نخست‌وزیر حاضرید برای جواب سئوال آقای نبیل سمیعی (نخست وزیر – بلی حاضرم) آقای نبیل سمیعی نبیل سمیعی- سئوالی که بنده از آقای نخست وزیر داشتم مربوط به کناره‌گیری آقایان مهندسین بود که تقریباً از چهل روز پیش اتفاق افتاده‌است گرچه جواب آن خیلی دیر شده‌است ولی از سیمای آقای نخست وزیر معلوم است که یک پاسخ خیلی مساعدی به من خواهند داد که هم بنده و هم آقایان نمایندگان محترم که علاقه باین موضوع دارند خوشوقت و مسرور خواهند شد چون این کناره‌گیری آقایان یکقدری طول کشیده‌است و نتیجه آن ممکن است بزبان کشور تمام بشود البته باید سعی بشود که رفع این دلتنگی بشود بنابر این چون مذاکرات در این خصوص مفصل شده‌است بنده دیگر تکرار نمی‌کنم و انتظار پاسخ مساعد آقای نخست وزیر را خواهم داشت.
نخست وزیر- بعضی از آقایان نمایندگان یکی دو بار بیاناتی درباب تقاضاهای مهندسین و استادان و جمعی دیگر از مستخدمین فاضل دولت کرده و نظر دولت را در آن خصوص خواسته بودند لیکن از آنجا که این جانب به یقین می‌دانستم که در این باب نظر دولت عین نظر آقایان نمایندگان است هرگونه توضیحی را در واقع توضیح واضحات می‌شمردم. و فقط مترصد موقعی بودم که بتوانم بآقایان نمایندگان اطمینان بدهم که بروفق انتظار مجلس شورای ملی مهندسین و استادان و همردیفان ایشان همانطور که از تحصیلات و معلومات و تجربیات آنها این توقع بود موقع و مقام خود را دریافته و بمقتضیات آن پی برده‌اند و در آن واحد باین نکته نیز واقف شده‌اند که دولت همواره متوجه موقع و مقام آنها بوده و هیچگاه مقتضیات آنرا از خاطر دور نداشته‌است و اکنون کمال مسرت را دارم که بعرض آقایان نمایندگان برسانم که این مقصود حاصل شده و دولت خوشوقت است که مهندسین و استادان و عموم همردیفان ایشان قلباً مطمئن شده‌اند که مجلس و دولت هر دو فی‌الحقیقه آسایش خیال و راحت آنهارا طالب بوده و هستند و دولت در هیچ حال از آنچه لازمه سعاد و توفیق و ارشاد آنها و متضمن صلاح عمومی کشور بوده چشم پوشی نداشته و راه تغافل نرفته‌است و نمی‌رود. حاجت بتکرار نیست که افراد فاضل و مجرب که در دستگاه اداره کشور کار رگ جنبده را می‌کنند وجودشان گرابها و عزیز است و بهمین جهت البته هیچگاه نباید گذاشت که از هیچ را خللی در توانائی آنها در خدمت به مملکت روی دهد لیکن حقیقت این مطلب یک نکته دیگر را نیز خواه ناخواه پیش می‌آورد و آن این است که این افراد هر چه بیشتر طرف حاجت و عزیر الوجود باشند بهتر باید بکنه مسئولیتی که در برابر جامعه و کشور دارند پی ببرند والا بر هر کس معلوم خواهد شد که هنوز بآن درجه از کمال که شایسته یک چنین مقامی است نرسیده‌اند بنابراین در این خصوص بطور خلاصه باید عرض کنم که در ظرف این مدت که مهندسین و استادان و همردیفان ایشان تقاضاهائی از دولت داشته‌اند نظر دولت و عملی که تاکنون کرده همواره مبتنی بر این اصل بوده‌است که از یک طرف آنها را بحدود و وظایف خودشان آگاه سازد و از طرف دیگر عملاً بآنها ثابت کند که آنها را بسمت فرزندان کار آمد کشور عزیز می‌دارد و فراهم آوردن لوازم راحتشان برخورده‌اند و همچنین مطمئن شده‌اند که عنقریب لایحه‌ای که اصول استخدام آنها را بترتیب عادلانه براساس متینی استوار سازد تقدیم مجلس شورای ملی خواهد شد و باحسن نظری که نمایندگان در باره ایشان دارند با سرع اوقات ممکنه از تصویب خواهد گذشت بسیار خوشوقتم باستحضار آقایان نمایندگان برسانم که ایشان نیز حسن انجام خدماتی را که هر یک بر عهده دارند جزء وظایف ملی شمرده و اشتغال خود را با اهتمامی روزافزون فریضة همت قرار داده‌اند.
- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
(۸- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه)
جمعی از نمایندگان- ختم جلسه- ختم جلسه
رئیس- اگر اجازه میفرمائید جلسه را ختم کنیم (صحیح است) جلسه آتیه روز پنج شنبه پنجم خرداد ماه چهار ساعت قبل از ظهر دستور هم لوایح موجوده.
(مجلس یکربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری
قانون‌های تصویب شده
قانون راجع به سه دوازدهم بودجه سال ۱۳۲۲ وزارت جنگ
ماده واحده- بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود که سه دوازدهم بودجه سال جاری وزارت جنگ را در حدود دویست و پنجاه میلیون ریال (۲۵۰۰۰۰۰۰۰) پرداخت نماید تا بودجه وزارت جنگ از تصویب مجلس شورای ملی بگذرد.
تبصره- ماده ۲۷ متمم بودجه ۱۳۲۱ راجع به پرداخت دیون وزارت جنگ تا آخر سال ۱۳۲۲ بقوت خود باقی است،
این قانون که مشتمل بر یک ماده‌است در جلسه سوم خرداد ماه یکهزار و سیصد وبیست ودو بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری
قانون راجع به جریان گذاردن بیست میلیون و پانصد هزار ریال پشیز اضافی
ماده واحده- وزارت دارائی مجاز است علاوه بر مبلغ پنجاه وچهار میلیون و پانصد هزار ریال پشیز موضوع ماده یک قانون بودجه ۱۳۲۱ بیست میلیون و پانصد هزار ریال دیگر پشیز بجریان بگذارد- ارزش اسمی واحدهای پشیز و عدة آنها متناسب با حوائج مبادلاتی با تصویب هیئت وزیران معین خواهد شد.
این قانون که مشتمل بر یک ماده‌است در جلسه سوم خرداد ماه یکهزار وسیصد و بیست و دو بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری