مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ بهمن ۱۳۳۶ نشست ۱۵۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۱۵۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه سوم بهمن ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- طرح صورت مجلس
۲- بیانات قبل از دستور- آقایان: حشمتی- استخر- دولت‌آبادی
۳- اعلام تصویب صورت مجلس
۴- اخذ رأی و تصویب گزارش مربوط به توافق و حل اختلاف مالیاتی
۵- شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح چند ماده از قانون گذرنامه
۶- شور اول گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به اجازه الحاق به موافقت‌نامه تسهیل مبادلات سمعی و بصری
۷- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس دو ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای اردلان نایب رئیس تشکیل گردید
۱- طرح صورت مجلس
نایب رئیس- صورت اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه- آقایان: اخوان. سنندجی. دکتر اصلان افشار. شیبانی. یارافشار. قوام. سلطان‌مراد بختیار. دکتر ضیایی. بوربور. اورنگ. محمودی. فولادوند. معین‌زاده. ذوالفقاری. مهندس دهستانی. امامی‌خویی. دکتر هدایتی. شادمان. آقایان. بزرگ ابراهیمی.
غایبین بی‌اجازه- آقایان: قرشی. مهندس فیروز. مشار. اریه. دکتر طاهری. کیکاوسی.
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه- آقایان: پروفسور اعلم. فرود. طباطبایی‌قمی. دکتر امیر حکمت. دکتر سیدامامی. مهندس سلطانی. اقبال. صراف‌زاده. مهندس هدایت. بزرگ‌نیا. دکتر حسن افشار. باقر بوشهری. مهندس فروهر. مهندس بهبودی. دکتر مشیرفاطمی. فضایلی. دکتر نفیسی. دکتر شاهکار. مهندس جفرودی. ارباب. مسعودی. موسوی. دکتر فریدون افشار. دکتر پیرنیا.
نایب رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟ آقای صدرزاده
صدرزاده- در بیانات بنده اصلاحاتی هست اصلاح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی.
نایب رئیس- بسیار خوب در صورت مجلس نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) تصویب صورت مجلس بعد از حصول اکثریت اعلام می‌شود.
۲- بیانال قبل از دستور- آقایان: حشمتی- استخر- دولت‌آبادی
نایب رئیس- نطق‌های قبل از دستور آغاز می‌شود. آقای حشمتی بفرمایید.
حشمتی- به طوری که خاطر آقایان نمایندگان محترم مستحضر است آقای دالس وزیر امور خارجه کشورهای متحده امریکا در چهارم بهمن ماه به تهران آمده و در مدت توقف خود میهمان دولت خواهند بود.
از قرار معلوم ایشان رنج این سفر را به خاطر شرکت در جلسات بغداد و کسب اطلاعات از اوضاع خاورمیانه به خود هموار نموده‌اند.
لازم می‌دانم ضمن تبریک ورود به این میهمان عالیقدر از این که موقعیت مهم کشور ما را درک نموده و بدان توجه کرده‌اند صمیمانه تشکر نمایم امید می‌رود با تماسی که شخصاً با رجال مطلع و ذی‌صلاحیت خواهند گرفت بتوانند معلومات خودشان را نسبت به این منطقه کامل نموده در تقویت جبهه دموکراسی اقدامات اساسی به عمل آورند موضوع شایان توجه این است که آنچه تاکنون در جراید کشورهای غربی راجع به ایران انتشار پیدا نموده و اظهاراتی که گاهی اوقات از قول عده‌ای از سیاستمداران غرب در این زمینه نقل شده است حاکی از آن است که هنوز به قدر لزوم پی به اهمیت و حساسیت موقعیت کشور ما نبرده‌اند روش کلی سیاست کشورهای غربی نیز متأسفانه مؤید نظریات مزبور است.
این اظهارات و اقدامات خواه مغرضانه و خواه از روی عدم اطلاع صحیح باشد نتیجه برای ما که بدون هیچ قید و شرطی با نهایت شهامت در صف اتحادیه کشورهای آزاد جهان وارد شده و قصد داریم تعهدات خودمان را شرافتمندانه انجام دهیم فرقی نمی‌کند و مسلماً غفلت‌های امروز عواقب وخیمی را در پی خواهند داشت.
ما از دولت جناب آقای دکتر اقبال که برگزیده شاهنشاه محبوب و اکثریت نمایندگان مجلسین هستند می‌خواهیم که حقیقت مطلب را آن طوری که باید به اطلاع آقای دالس برسانند شاید این عمل توجه ایشان را به موضوعات مهم جلب نموده و موجب شود که قبل از فوت فرصت‌های مناسب و ایجاد پشیمانی قضایا را با یک روح حقیقت‌بینی که مختص ایشان است مورد مطالعه قرار داده و سعی کنند در مشی کلی سیاست‌های دول غربی نسبت به تقویت جبهه ایران هماهنگی‌های لازم را به وجود بیاودند و ملل غربی را از اهمیتی که این منطقه حساس برای جهان آزاد دارد آگاه بکنند.
البته همان طوری که در طی قرون گذشته علی‌رغم تمام مشکلات برای حفظ استقلال و موجودیت خود اقدام نموده‌ایم اکنون هم حاضر به هر گونه فداکاری برای رسیدن به چنین هدف مقدسی بوده و عزم ما در این مسئله حیات و مماتی کما فی‌السابق راسخ و خلل‌ناپذیر است نهایت یک سلسله کارهایی است که انجام آنها به تنهایی از عهده ما برنمی‌آید و مستلزم همکاری صمیمانه تمام شیفتگان آزادی است (صحیح است).
موضوعاتی که باید به طور مختصر ولی صریح و روشن به اطلاع آقای دالس و سایر نمایندگان سیاسی دول غربی برسد باید به طریق کاملاً واضح و مشخص به قرار زیر طبقه‌بندی شده و از هر گونه ابهامی مبرا باشند.
۱- اهمیت موقعیت کشور ما و فایده‌ای که برای جهان آزاد دارد.
۲- اوضاع عمومی کشور و مشکلاتی که با آن مواجه هستیم.
۳- اقداماتی که برای جبران اشتباهات گذشته و تقویت ما به سهم خود می‌بایستی انجام دهند.
در قسمت اول باید به آقای دالس تذکر داده شود که موقعیت سوق‌الجیشی ایران از نظر مجاورت با مرزهای شوروی و چین کمونیست از طرفی و نزدیکی به بازارهای بزرگ تجارتی آسیا و دریاهای آزاد از طرف دیگر وجود منابع زیرزمینی از جمله نفت‌های ایران. عراق. کویت. عربستان صعودی که نزدیک به مرزهای ما هستند و ۷۲ درصد ذخایر نفتی دنیا را تشکیل می‌دهند به کشور ما آن چنان اهمیتی را داده‌اند که اگر هم مورد توجه شما و متفقین شما قرار نگرفته باشند مسلماً مطمح نظر کشورهای بلوک شرقی بوده و با پیدایش نفت قم و منابع سواحل بحر خزر روز به روز به اهمیت آن افزوده خواهد شد.
علاوه بر نظریات فوق مادامی که استخراج نفت‌های الجزایر و کشورهای اروپایی نتواند احتیاجات کشورهای صنعتی اروپا را رفع نماید. نفت خاورمیانه به منزله شریان حیاتی دنیای آزاد محسوب شده و تنها منبعی که می‌تواند چرخ‌های عظیم صنعتی غرب را به کار انداخته از بیکار شدن میلیون‌ها کارگر اروپایی که از هم‌اکنون در معرض تبلیغات سوءکمونیست‌های محلی واقع هستند جلوگیری کند همین منابع است و اگر روزی از حمل و نقل به طرف اروپا جلوگیری شود هیچ کس نمی‌تواند حدس بزند که عاقبت شوم آن برای دنیای آزاد چه خواهد بود.
بعضی بی‌خبران شاید تصور کنند که با پیدایش و رواج کامل اتم در صنایع از اهمیت نفت کاسته خواهد شد اگر هم شبهه را قوی گرفته این نظریه غلط را قبول کنیم باز ملاحظه می‌شود که با استفاده‌ای که امروز از نفت برای وسایط نقلیه و ۲ هزار رقم مواد شیمیایی می‌شودکه با این ماده بازارهای دنیا را اشباع نموده‌اند اهمیت این ماده حیاتی برای همیشه باقی و چه می‌داند کسی شاید روزی برسد که برای مواد غذایی نیز بتوانند از آن بهره‌برداری نمایند.
علاوه بر این نظریات نباید فراموش کرد که نفت خاورمیانه به واسطه ارزانی دستمزد و فوران طبیعی چاه‌ها در حدود ۵۰ درصد ارزان‌تر از نفت‌های آمریکا که ذخایر آن مسلماً قبل از خاورمیانه تمام خواهد شد به دست می‌آید و این موضوع مهم یقیناً در ارزان بودن قیمت محصولات صنعتی که از نفت استفاده می‌کنند عامل بسیار قابل توجهی است.
موضوع دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که ایران با ۶ هزار سال سابقه تاریخی و وحدت نژادی و مذهبی به منزله دژ مستحکمی است که در صورت کمک به آن در مقابل هر تجاوزی مقاومت خواهد نمود و هر خرجی هر قدر هم که کمرشکن باشد برای تقویت آن بشود مسلماً عبث و بیهوده نخواهد بود (صحیح است) و هر سرمایه که برای تولید در این کشور به کار می‌افتد به طور حتم صاحبان آن نفع بزرگی عاید خواهد کرد.
روزی که شیلف وزیر امور خارجه شوروی مصر و سوریه رفت همه فهمیدند که نظم شوروی از پیدا کردن نفوذ در این کشورهای از پیدا کردن نفوذ در این کشورهای ساحل دریای مدیترانه این است که کنترل لوله‌های نفت را در دست داشته باشند.
اگر قبول کنیم که دیپلماسی بلوک شرقی برای رسیدن به چنین منظور فرعی حاضر به همه گونه مخارج و تلاش شده باشد چرا نباید فکر کنیم، مرکز اصلی نفت توجهی ندارد (صحیح است) خصوصاً آن که برای دور زدن جبهه ترکیه که در حقیقت دنباله سد دفاعی کشورهای ناتو محسوب می‌شود هیچ جایی مناسب‌تر از منطقه ایران نیست و اگر خدای ناکرده چنین فاجعه‌ای صورت وقوع پیدا کند با حداقل خرج و کوشش به منظور نهایی رسیده و قسمت اساسی وصیت‌نامه پطر کبیر عملی شده است.
مخصوصاً این که در عمل ثابت شده که توجه اقدامات و تبلیغات شوروی پس از حادثه آلمان و سد هوایی برلن به طرف خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی معطوف شده و به دلایل بسیاری نفوذ در این مناطق را سهل‌تر و پر منفعت‌تر تشخیص داده‌اند.
صرف‌نظر از این که این مناطق مرکز مواد اولیه مورد احتیاج و در عین حال بازار فروش مصنوعات کشورهای غربی است و به واسطه فقر و پریشانی و مخصوصاً ضعفی که از نظر وسایل دفاعی در آنجاها حکومت می‌کند طعمه لذیذتری است به قول خودمان هم فال است و هم تماشا یعنی آن که هم غرب از این منابع محروم بشود و هم خود آنها از آن استفاده خواهند کرد شکی نیست که اروپا بدون در دست داشتن این منابع مواجه با اشکالات زیاد شده و در موقع لزوم از دفاع عاجز خواهد نمود. با مختصر توجهی که به اقدامات سیاسی و مخصوصاً اقتصادی شوروی بشود و پیشرفت‌هایی که در سنوات اخیر از این لحاظ نصیب آنها گردیده صدق این گفتار ثابت می‌شود.
در این زمینه سخن بسیار است و نظر من از این تذکرات آن است که علاج واقعه قبل از وقوع بشود و پیش از آن که کمک دول غربی حکم نوش‌دار و پس از مرگ سهراب را برای ما پیدا کند فکر اساسی در این بار بنمایند.
سرچشمه شاید گرفتن به بیل چو پر شد نشاید گذشتن به پیل
حال که به طور مختصر راجع به اهمیت موقعیت کشور خودمان بحث نمودم تصور می‌کنم بی‌فایده نباشد که اشاره کوچکی نیز به اقدامات و مبارزاتی که در سنوات اخیر نموده‌ایم بشود تا ارزش همکاری ما بهتر معلوم شود.
به نظر من اگر اقدامات خود را با توجه به و در نظر گرفتن پیشامدهایی که در کشورهای دیگر رخ داده مقایسه کنیم بهتر به اهمیت کارهای انجام شده پی برده و عظمت آنها روشن‌تر خواهد شد.
بعد از جنگ دوم جهانی در اکثر کشورهای عالم و حتی آنهایی که از صحنه اصلی فرسنگ‌ها دور بودند از قبیل فرانسه و ایتالیا احزاب قوی کمونیستی به وجود آمدند.
عده بسیاری از کشورهای اروپای شرقی به پشت پرده آهنین کشیده شده و تحت رژیم جدید قرار گرفتند. در یونان چندین سال جنگ‌های وحشتناک داخلی ادامه پیدا نمود.
ششصد میلیون مردم چین که در گذشته به وطن و خانواده‌های خود علاقمند بودند و در تمدن جهان سهم به سزایی داشتند با وجود کمک‌های بی‌شماری که به چیان کای چک شد از هر گونه مقاومتی عاجز و تسلیم سرنوشت وحشت‌زای خود گردید.
در کره میلیاردها دلار آمریکا و هزاران سرباز ارتش‌های سازمان ملل نابود شده و به خاک و خون کشیده شدند.
وضع کشور ویت‌مین به هیچ‌وجه از آنها بهتر نشد.
در صورتی که با جرأت می‌توان گفت که میهن ما یگانه کشوری است که با اتکا به احساسات شاه‌دوستی و میهن‌پرستی و فداکاری فرزندان خود در منتهای فقر و پریشانی توانست تحت رهبری پادشاه محبوب ایستادگی نموده و علی‌رغم کلیه تشبثات طرف به تمام مشکلات فایق آمده با حفظ موجودیت خود خدمت بزرگی به دنیای آزاد بنماید.
در قسمت اوضاع عمومی باید عرض کنم که علاوه به صدماتی که در سابق به کشور ما وارد آمده در صد و پنجاه سال اخیر بین دو کشور بزرگ دنیا حائل بوده و از این راه در تمام شئون اجتماعی لطمات فراوانی به ما وارد آمده است. (صحیح است)
شرح و بسط در این زمینه جز آن که خاطرات غم‌انگیزی را به یاد ما بیاورد نتیجه دیگری ندارد و برای آنهایی که کم و بیش با سیاست‌های استعماری سر و کار دارند تصور بدبختی‌هایی که تحمل کرده‌ایم آسان است و من میل نداشتم که با تذکر این مطلب قلوب رنجور میهن‌پرستان ایران را جریحه‌دار نمایم. بلکه مقصودم از اداره به آن این است که آقای دالس سر عقب‌افتادگی ما را بدانند و به عواملی که ما را از غافله تمدن عقب انداخته آشنا شوند و فکر نکنند که ما ملت سست عنصر و بیکاره‌ای بوده‌ایم.
شوستر را از ایران بیرون کردند و حکومت تزاری به ما اولتیماتوم داد و تا قزوین قشون‌کشی کرده گناه شوستر فقط این بود که می‌خواست به مالیه ما سر و صورتی بدهد خیال می‌کنم تذکر همین نکته کوچک به شدت دخالت آنها در کشور ما و مخالفت آنها با ترقیات ما کافی داشته باشد.
یکی از سیاستمداران بزرگ کشور دیگر صریحاً گفته بود که ایران باید آن چنان صحرای بی‌آب و علفی بشود که هر ارتشی که بخواهد قصد تسخیر هندوستان از آن عبور نماید از فرط تشنگی بمیرد. با یادآوری این دو مورد دیگر عرضی نمی‌کنم و درک مطلب را به خود آقایان واگذار می‌نمایم.
تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل (احسنت)
در مورد ما هر کس هر طور می‌خواهد فکر بکند مختار است ولی آنچه مسلم است آن است که ما در طی تاریخ پر افتخار خود علی‌رغم کلیه مشکلات توانسته‌ایم استقلال و وحدت نژادی و زبان خود را حفظ کنیم در جدال با عوامل طبیعی و بدبختی‌های تاریخی گرچه فقیر و ناتوان شده‌ایم ولی با نهایت خوشوتی باید بگوییم که فقر ما مادی است نه معنوی و روی همین اصل است که توانسته‌ایم در مقابل تبلیغات مضر ایستادگی نماییم. در این زمینه عشقی به بهترین وجهی روحیه ایرانی را معرفی نموده و می‌فرماید.
گرسنه چون شیرم و برهنه چون شمشیر گرسنه شیر گیر و برهنه سیر
چون دم شیرم به بازیم نگرفتند کس نه به بازی گرفته است دم شیر
(احسنت)
نایب رئیس- آقای حشمتی حالا از وقت آقای فخرطباطبایی استفاده می‌فرمایید.
حشمتی- در مبارزه با طبیعت تمام زیرزمین‌های کشور را برای حفر قنوات و به دست آوردن آب با نیروی اراده سوراخ کرده و کار محیرالعقولی را انجام داده‌ایم.
در مقابل امیال بیگانگان هر قدر هم که قدرتمند بوده‌اند مقاومت کرده‌ایم و حالا عزم داریم که خود را به کاروان تمدن برسانیم و هیچ مانعی نخواهد توانست ما را از چنین نیت مقدسی منصرف کند.
همان طوری که قرن‌ها در مقابل اقوام وحشی مقاومت نموده و دنیا را از نابودی نجات بخشیده و پرچم‌دار تمدن بشریت بوده‌ایم حالا هم میل داریم با مقاومت در مقابل هر گونه تجاوزی این مأموریت تاریخی را با سرافرازی انجام دهیم (صحیح است) و تنها تقاضایی که از هم‌مسلکان غربی خود داریم این است که یا به جبران بی‌لطفی‌های گذشته و یا برای حفظ منافع و موقعیت خودشان به ما کمک کنند.
در مورد اوضاع اقتصادی بدون رودربایستی باید بگوییم که با مشکل‌ترین وضعیتی مواجه و روبه‌رو هستیم (صحیح است) بیشتر احتیاجات اجناس صنعتی ما از خارج وارد می‌شود و کشاورزی ما دچار بدترین وضع ممکن بوده. واردات ما چندین برابر صادرات ما است. (صحیح است)
با وجودی که به قول اقتصادیون کشور ما تشکیل یک واحد اقتصادی را می‌دهد.
به این معنی که زمین‌ها ما برای تولید مواد خام کشاورزی استعداد زیادی را داشته و از لحاظ مواد معدنی نیز از حیث آهن- سرب- ذغال‌سنگ- نفت و سایر مواد صنعتی مستغنی هستیم به علت فقر عمومی و تبلیغات سویی که برای جلوگیری از پیشرفت ما شده و می‌شود دچار مشکلات بزرگی بوده و برای مکانیزه کردن کشاورزی و استخراج معادن و بهره‌برداری از ثروت طبیعی خود سرمایه کافی نداریم.
فقدان صنعت موجب شد که کار آزاد کم باشد و جوان‌های تحصیلکرده ما مجبور بشوند به ادارات دولتی هجوم بیاورند با توجه به فارغ‌التحصیلان روزافزون و عدم احتیاج ادارات به قول اعضای جدید معلوم نیست عاقبت کار چه بوده و این جوانان که در معرض تبلیغات سوء واقع خواهند شد چه بدبختی‌هایی را به وجود خواهند آورد.
در سال گذشته تنها برای ورود به دانشکده پزشکی چهار هزار نفر امتحان داده و سیصد نفر قبول شده‌اند و بقیه به سرنوشت شوم خود رها شده‌اند. به تعداد این قبیل بیکاران که طبقه منور کشور ما را تشکیل می‌دهد روز به روز اضافه خواهد شد و روزی خواهد رسید که همین موضوع به صورت مشکل‌ترین مسئله مملکتی در خواهد آمد.
عدم استفاده از وسایل جدید در امور کشاورزی موجب کمی تولید شده و کشاورزان برای به دست آوردن عایدی بیشتری به شهرها هجوم می‌آورند.
با این ترتیب طولی نخواهد کشید که با از بین رفتن محصولات کشاورزی ناچار خواهیم شد که احتیاجات ارزاقی خود را از خارج وارد کنیم (صحیح است) و دست توسل به سوی خارج دراز نموده و از نزدیک‌ترین کشورها که مسلماً کشور شوروی در رأس آنها قرار دارد مایحتاج خود را تأمین نماییم. آنهایی که خیال می‌کنند اگر ما بمیریم و از هزار فرسنگی می‌آوریم این نکته را در نظر بگیرند.
در سال آینده هزار و پانصد میلیون اضافه خرج و یا کسر بودجه خواهیم داشت و تردیدی نیست که تأمین چنین مبلغ هنگفتی برای دولت غیر مقدور خواهد بود و مردم ایران با وضع کنونی هیچ وقت قادر به تأمین آن نخواهد بود.
در حالی که اگر تا چندی به ما کمک شود با به کار انداختن عوامل تولیدی وضع کاملاً رضایت‌بخشی را پیدا خواهیم کرد.
در این مورد بیش از این عرض نمی‌کنم قضاوت را به خود آقایان واگذار می‌کنم.
در قسمت سوم در رأس همه کارها باید سیاست دول غربی نسبت به ایران تغییر پیدا نموده و رویه منصفانه‌تری اتخاذ نمایند به این ترتیب که اولاً باید سیاست بهره‌برداری از ایران سیاست همکاری نزدیک و برادرانه تبدیل شود و از منافع ناچیزی که در هر سال به قیمت خانه خرابی ما به جیب بعضی از اتباع آنها می‌رود صرف‌نظر و به ما کمک کنند تا بتوانیم صنایع خود را به اندازه رفع احتیاج داخلی رسانیده و از لحاظ واردات و صادرات تعادلی ایجاد نماییم (صحیح است) (خلعتبری- خوب گفتید آقا).
در ثانی از تبلیغات و اقدامی که موجب بروز اختلاف طبقاتی بین ما شده و باعث از بین رفتن تولید و تزلزل امنیت در نتیجه فقر عمومی می‌شود خودداری کنند و بدانند که سیاست‌هایی که مثلاً در ممالک نفت‌خیز امریکای جنوبی می‌شود در ایران به علت نزدیکی با کشورهای کمونیستی مسلماً روزی بر علیه خودشان تمام شده و به ضرر همه خواهد بود.
ثالثاً باید بدانند که وضع ما با سایر کشورهای نفت‌خیز خاورمیانه تفاوت بسیاری را داشته و نباید کمک به ایران لااقل تا مدتی که کارها به جریان عادی می‌افتد قطع شود (صحیح است) و یا آن که ممکن است از عایدات نفت ایران به عناوین مختلف به سایر کشورهای بی‌نفت خاورمیانه کمک نمود در مورد اخیر چندین مقاله در جراید غربی درج شده و چنین کمکی را تجویز کرده‌اند بزرگ‌ترین دلیل این است که اولاً تمام کشورهای نفت‌خیز خاورمیانه با وجود عایدات زیاد جمعیت‌شان به قدر نصف ایران هم نیست و تعهدات آنها نیز خیلی کمتر از ایران است و کشور ایران با واقع شدن در جبهه مقدم و طول مرزهای خود و تعهداتی که با شرکت در پیمان بغداد به عهده گرفته ناچار به مخارج زیادتری است. (خلعتبری- چه تعهدی؟ هیچ تعهدی ندارند) خوب همان خرج‌هایی که می‌شود.
ثانیاً برای جبران خرابی‌های گذشته و برای به کار انداختن چرخ‌های اقتصادی و اجرای نقشه‌های وسیعی که بنا به اراده اعلیحضرت همایونی باید عملی شوند ناچار خواهیم بود مخارج فوق‌العاده را تحمل نماییم.
بنده در اینجا سعی نمودم به طور بسیار مختصر رئوس مطالب را یادآوری نموده قسمتی از مشکلات خودمان را بیان نمایم.
البته ما نمی‌توانیم بگوییم که از ملت آزادیخواه آمریکا طلبی داریم و همان کمک‌هایی را هم که سابقاً نموده‌اند موجب نهایت تشکر ملت حق‌شناس ایران است نهایت در موقعی که می‌بینم که ملت نجیب آمریکا به کشورهای دیگر کمک‌های بسیار نموده و حتی به بعضی از کشورهای کمونیستی از قبیل یوگسلاوی پول‌های هنگفتی می‌دهد با توجه به موقعیت خود و صمیمیت فی مابین به خود حق می‌دهیم که انتظارات بیشتری را داشته باشیم. (صحیح است)
در خاتمه از آقای دالس که اوقات گران‌بهای خود را وقف تقویت آزادیخواهان نموده تقاضا داریم که مراتب دوستی و یک جهتی ما را به ملت شریف امریکا و آزنهاور ریاست محبوب و محترم جمهوری آن کشور ابلاغ نموده مشکلات و عزم راسخ ما را در دفاع از میهن به سمع آنان برسانند و اطمینان بدهند که ملت ایران در غم و شادی با آنها شریک بوده و در حق‌شناسی و وفای به عهد همیشه پابرجا و استوار خواهد بود. (احسنت)
نایب رئیس- آقای استخر
استخر- آقایان محترم می‌دانند که بنده کمتر وقتی در پشت تریبون زحمت داده‌ام مگر این که به طور استثنا صحبتی کرده‌ام زیرا به عقیده بنده نطق در مجلس واجب کفایی است اگر کسی دیگر هم مقصود بنده را ادا کرد دیگر لزومی ندارد بنده مزاحمت بکنم و همان مطلب را تکرار کنم امروز هم که بنده آمده‌ام برای مزاحمت برای این است که راجع به موضوع تشکیل حزب که از مسائل روز شناخته می‌شود می‌خواستم چند کلمه‌ای اینجا به عرض آقایان محترم برسانم. اولاً در تاریخ تشکیل احزاب دیده نشده است که یک پادشاهی، یک امپراطوری خودش رهبر و مؤسس یک حزب سیاسی شده باشد بلکه غالب سلاطین در هر رژیمی که بوده‌اند یا با تشکیل احزاب سیاسی مخالفت کرده‌اند یا احزاب سیاسی را ضعیف کردند برای این که آنها را معارض و موی دماغ خودشان می‌دانستند بنابراین بنده اجازه می‌خواهم از پشت این تریبون نهایت درود و تقدیس آقایان را به پیشگاه مقدس اعلیحضرت شاهنشاهی تقدیم کنم که ایشان با این سروری و اقتداری که در سراسر کشور دارند خودشان امر به تشکیل حزب سیاسی دادند و برای پیش‌بینی آینده مملکت که باید رژیم مشروطیت اداره بشود و احتیاج به حزب سیاسی دارد امر به تشکیل حزب دادند و این نهایت موجب تقدیس و موجب تشکر و قدردانی است آقایان شاید این را بدانند که من اهل تملق و چاپلوسی نیستم و یک وقت هم اینجا عرض کردم که تملق و چاپلوسی یکی از امراضی است در این مملکت که باید با آن مبارزه کرد مثل مرض رشوه و مثل مرض دزدی زیرا اگر غالباً تملق‌های بی‌جا و مبالغه و گزافه‌گویی‌ها اشخاص را گمراه می‌کند و از خط مستقیم آنها را منحرف می‌سازد بنابراین اگر در این بابت عرضی بکنم هیچ پیرایه تملقی ندارد از روی حقیقت و واقع است. چند روز قبل یک شخص ناشناس به بنده تلفن کرد که آقا من این کتاب شما را راجع به یادداشت‌های رضاشاه کبیر سراپا خواندم و خیلی لذت برده و استفاده کردم ولی یک تأسف دارم و آن این است که ما ملت ایران همیشه باید چراغ برداریم و دنبال مرده‌ها بگردیم یعنی یک ملت مرده‌پرست شده‌ایم چه باید بکنیم که دفع این مرض شده باشد گفتم برای این است که شما وقتی دسترسی به یک نابغه پیدا می‌کنید قدر آن را نمی‌دانید وقتی که او را از کف دادید آن وقت چراغ برمی‌دارید و دنبال او می‌گردید گفتم الان، الساعه اعلیحضرت محمدرضا شاه فرزند همان شاهنشاه کبیر و وارث تخت و تاج آن مرد بزرگ است آیا در ظرف این چند سالی که اعلیحضرت شاهنشاه جوانبخت ما تکیه بر تخت سلطنت زده هیچ می‌دانند که چه حوادثی بر این مملکت گذشته و تمام این حوادث را با چه متانت، با چه بردباری و با چه شجاعت هر یک را در حد خودش همه را پشت سر گذاشته و مملکت را از مخاطرات حفظ کرده؟ باید قدر بدانیم از همین نعمت حاضر و بدانید که اگر خدای نخواسته این قدرشناسی را از دست دادید از روزی پشیمان خواهید شد این صحبتی که لازم دیدم علاوه بر این که با تلفن به آن شخص ناشناس صحبت کردم در پشت این تریبون هم یک اشاره‌ای به آن موضوع کرده باشم گرچه می‌دانم شاید عظمت و شکوه شاهنشاه کبیر حقیقتاً قدری سنگین است که شاید هنوز فرزند تاج‌دارشان نتوانسته‌اند از زیر آن سایه عظمت خودنمایی کنند ولی وقتی که حوادث گذشته را به خاطر بیاوریم و مخصوصاً همین موضوع تشکیل حزب که یکی از خصوصیات این مرد هست یعنی با تمام قدرتی که در سراسر مملکت دارد برای صلاح مملکت این طور صلاح‌اندیشی می‌کند که باید مملکت حزب داشته باشد به عظمت این شاهنشاه پی می‌بریم البته ملت ایران خاطرات خوبی از حزب و حزب‌سازی ندارد و ما خاطرات تلخ و شیرینی از حزب داریم یعنی در آغاز مشروطیت که حزب دمکرات تشکیل پیدا کرد با یک فداکاری بی‌نظیری رو به هدف که تشکیل حکومت
مشروطیت بود پیشرفت و وظیفه خود را به حد کمال انجام داد ولی بعد از آن حزب سایر احزابی که در مملکت به وجود آمده‌اند غالباً برای مملکت خطرناک بودند از قبیل حرب توده و احزاب وابسته به آن که اگر خواست خدا نبود اگر دست قدرت الهی مملکت را نجات نداده بود معلوم نبود که سر و کار ما به کجا می‌کشید بنابراین مردم خاطرات خوبی از حزب و گذشته احزاب سیاسی ندارند بنده خاطر دارم که در شیراز در اوایل مشروطیت که نظام ملی تشکیل پیدا کرده شخص محترمی به نام حاجی علی آقای ذوالریاستین علاوه بر این که مرد فقیه و دانشمندی بود قطب حزب نعمت‌اللهی بود مرد ۶۰- ۷۰ ساله در مسجد نو آمد عمامه را زمین گذاشت لباس نظام ملی پوشید و در تحت تعلیمات ژاندارمری آن وقت مثل جوان‌های ۱۸ ساله و ۲۰ ساله در مسجد نو این مرد ۶۰- ۷۰ ساله برای تجلیل نظام ملی و برای کمک به آزادی این مرد خودش را حاضر به این کار کرد و آقایان می‌دانند برای یک مردی که سمت مرشدی و قطبی داشته باشد سمت آیت‌اللهی داشته باشد یک همچو قضیه‌ای چقدر گذشت و چقدر آزادی فکر لازم دارد چرا این کار را کرد؟ برای این که یک هدف مقدس در پیش بود و برای آن هدف که مقصود رسیدن به نعمت مشروطیت بود از هیچ گونه فداکاری ابا و امتناعی نداشت فعلاً از طرف خود مردم اگر به اختیار آنها گذارده شده بود نظر به سوابق تلخی که از حزب دارند چه بسا هنوز مزاج ملت برای شرکت در حزب و تشکیل حزب آماده نمی‌بود ولی از لحاظ این که شخص شاهنشاه برای مصلحت‌بینی مملکت حاضر برای تشکیل حزب شده‌اند بنده اطمینان دارم که اگر اولیای حزب متولیان حزب یک حزب مطابق مزاج مملکت و مطابق صلاح ملت تشکیل بدهند مردم کمال اقبال را خواهند کرد این دیگر بسته به نظر اشخاصی است که متولی این تشکیلات خواهند بود و مرامی که البته باید انتشار پیدا بکند بنده خیال نمی‌کنم که حزب اکثریت با حزب اقلیت اختلاف اصولی با هم پیدا کنند یا داشته باشند زیرا در اصول ما همه با هم اتفاق داریم و متفق هستیم آن اصول عبارت است از شاه‌دوستی، میهن‌پرستی، بالا بردن سطح زندگی مردم رفاه و آسایش مردم در این اصول تصور می‌کنم که حزب اکثریت و اقلیت با هم تشریک مساعی می‌کنند و یک خدمتی به این مملکت و ملت کرده باشند و خلاصه مردم را نسبت به حزب متمایل و علاقمند بکنند.
به خاطر دارید که در چند سال قبل مردم به وعده‌های رهبران حزب توده و باغ‌های سبزی که به مردم نشان می‌دادند چه امیدها و چه آرزوها داشتند و عاقبت آن را هم دیدیم که به جز خیانت به مملکت حاصلی نداشت قیام آقای دکتر مصدق را همه به خاطر داریم تمام ملت در دنبال این مرد برای یک مقصد عالی و مهمی قیام کردند ولی تشبیهی که بنده می‌توانم بکنم قیام ایشان قیام دجال آخرالزمان است همان طوری که مردم فریب آن را خوردند یا می‌خورند فریب حرف‌های این مرد فریب اشک‌های ساختگی این مرد فریب راهی که به مردم نشان می‌داد و تمام سر تا پا دروغ بود خوردند از حزب و حزب‌سازی متنفر شدند حالا ما امیدوار هستیم که با این زمینه‌ای که پیش آمده هر چه زودتر حزب اکثریت تشکیل پیدا کند و مرام و اساس‌نامه‌اش را چاپ بکند و به نظر مردم برساند و خلاصه حالا که اراده شاهنشاه تعلق به تشکیل حزب گرفته هر چه زودتر ما شروع به کار کنیم.
نایب رئیس- آقای بهبهانی
بهبهانی- یک شکایتی است تقدیم می‌کنم.
نایب رئیس- آقای دولت‌آبادی
دولت‌آبادی- آقایان همکاران محترم من می‌خواهم با اجازه مجلس شورای ملی به مناسبت ورود مهمان عالیقدر ما یعنی آقای دالس وزیر امور خارجه مملکت آزاده و آزادیخواه امریکا نماینده حضرت رئیس‌جمهور پرزیدنت ایزنهاور و نماینده ملت آمریکا که به مملکت ما می‌آیند چند کلمه‌ای راجع به اوضاع و احوال مملکت بگویم و آنچه می‌گویم به نام پیام ملت ایران با تأیید آقایان نمایندگان ضمیمه گزارش‌هایی باشد که ایشان به ملت امریکا بدهند (صحیح است) من نمی‌خواهم از افتخارات تاریخی خودمان بیان مفصلی کرده باشم آن چیزی است که دنیای آزاد و جهان پهناور به آن اقرار و اعتراف دارد و ایران را قدیمی‌ترین معدن هنر و کانون دانش می‌دانند آنچه امروز دنیا دارد بسیاری از آنها را از این ملت کهنسال سرمشق گرفته است و عمل کرده است ایران کانون فکر و اندیشه و هنر است و امید آن که تا پایان هم مثل آغاز بماند و بر افتخارات خودش بیفزاید (انشاءالله) من اوضاع خودمان را در دو جمله خلاصه می‌کنم یعنی در دو مقوله یکی اوضاع سیاست خارجی ما و یکی اوضاع داخلی ما اوضاع سیاست خارجی ما مبتنی بر آزادگی و آزادیخواهی و رعایت حق و عدالت و همکاری و از خودگذشتگی با ملل جهان بوده است (صحیح است) و در این راه به حدی ما قبول محرومیت و نگرانی کرده‌ایم که حقاً مورد اعجاب مام جهانیان است (صحیح است) در جنگ جهانگیر اخیر که ملت آلمان نازی تا پشت دروازه‌های مسکو رفته بود و شهر استالین گراد که ملت شوروی از آن شهر با جان خودش دفاع کرد تهدید می‌کرد سرزمین ایران بود که روزانه مقادیر زیادی مهمات و وسایل نقلیه و تجهیزات به آن ملت می‌رساند (صحیح است) و این نام پل پیروزی را گرفت و استخوان‌های خودش زیر آن پل خورد شد (صحیح است، احسنت) هنوز ما تحت تأثیر همان سختی‌ها و نگرانی‌ها و محرومیت‌ها هستم (صحیح است) همین قدر کافی است که اشاره کنم قیمت مواد خام زندگی او از ۲۰ تا ۳۰ درصد ترقی کرده است کجا قابل تحمل است این همه فشار برای یک ملتی؟ این غیر از آن تحریکات و ناروایی‌ها بود که تمام شالوده زندگی ما را گسیخت و به طوری ما را ناراحت کرده که به آسانی هم جبران‌پذیر نیست اما خوشبختانه ملت ایران همه این محرومیت‌ها را قبول می‌کند برای این که تحت رهبری شاهنشاه معظم خودمان امروز باید مفتخرانه بگوییم که یک سیاست مثبت عاقلانه‌ای مبتنی بر اراده آزاد خودمان داریم (صحیح است) و آن را هم تعقیب می‌کنیم این سیاست که به رهبری اعلیحضرت محمدرضا شاه اداره می‌شود مورد تأیید پارلمان و ایمان ملت ایران است (صحیح است- احسنت) اما اوضاع داخلی ما چنانکه اجمالاً اشاره کردیم با تمام کوشش‌ها و فعالیت‌هایی که شده هنوز رضایت‌بخش نیست زیرا این مملکت که از بهره‌مندترین نقاط دنیا از لحاظ منابع طبیعی است هنوز تصدی یک آنچه که دارد دست نیافته است که برای رفاه و آسایش مردم از آن بهره‌برداری کند (صحیح است) کشاورزی ما متناسب با زندگی مردم نیست امور اقتصادی ما مطلقاً متناسب با جهان آزاد نیست و زندگی مردم مرفه و با آسایش نیست (صحیح است) اینها نکاتی است که بایستی به دنیا گفت تا قدر مبارزات یک ملت محرومی را بدانند و ناروایی‌های ما را تعبیر به قصور نکنند و بفهمند که ما در چه وضعیت دشواری عامل موفقیت جهان آزاد بوده‌ایم، بنابراین می‌خواستم از این موقع استفاده کنم و یک میهمان عالیقدری که به مملکت ما آمده است این مطالب را گوشزد کنم و من درود ملت ایران را به ملت آزاد امریکا که صد سال رابطه دوستانه و صمیمانه با ملت ما دارد بگوییم که ما در چنین اوضاعی با شما معاهد و دوست هستیم، چنانچه نیروی فعاله ملت امریکا متوجه حفظ آزادی جهان است و در این باره اشهد بالله فداکاری کرده است باید توجه بیشتری هم به این نقطه حساس که نام نامی او ایران با افتخار است بکند زیرا ما رد یک وضعیت بسیار حساس جغرافیایی و تاریخی هستیم که در اندک توجهی به تاریخ و جغرافیای این مملکت نشان می‌دهد که ما در کجا مبارزه می‌کنیم و در چه وضعی قرار گرفته‌ایم، خوشبختانه در وضع حاضر ما از وضع حاضر روابط‌مان با دولت اتحاد جماهیر شوروی که چندین هزار کیلومتر، بیش از پنج هزار کیلومتر با ما مرز مشترک دارد روابطی داریم مبنی بر علایق دوستانه و به حفظ آن هم به رعایت روابط متقابل علاقه داریم و امیدواریم که این روابط به همین وضع بماند، ملت ایران به این نکته توجه دارد و ناسپاسی نمی‌کند بلکه با چشم عیب‌پوشی و با غیض عین نگاه می‌کند و ناروایی‌ها را از بین می‌برد و امروز که احترام متقابل می‌بینند به تعهدات ناشی از این احترام متقابل علاقمند است و به هیچ کس اجازه نمی‌دهد که به حدود و حقوق او تجاوز کند، به حدود و حقوق همه هم احترام می‌گذارد (صحیح است) موضوع دیگری که علاوه بر فعالیت بیشتری برای توسعه صنعتی و کشاورزی ایران لازم است این است که احتیاج به سرمایه‌های سنگین به رایگان یا با سود بسیار ناچیز دارد تا بتواند تمام نقاط کشاورزی و صنعتی مملکت را اداره کند و این غیرقابل اجتناب است ضمنا احتیاج دارد به قشون و ارتش نیرومند ایران احتیاج دارد به یک میلیون قشون در خدمت و در ذخیره اما قشون دفاعی، آنچه مشروع است برای هر سازمانی، سرباز ایران رشید و قانع و وطن‌دوست و خدمتگذار است، اما تجهیزات آن بایستی متناسب با ملل راقبه جهان و نیروهای مجهز و مکمل باشد (صحیح است) این بار را ملت ایران نمی‌تواند بکشد (صحیح است) باید رعایت کند، کمک سند و شرط تعادل در دوستی را حفظ کند بنده عرایض زیادی ندارم، در پایان عرایضم از خدای بزرگ آرزو می‌کنم که نیروی فعاله ملل آزاد جهان بلکه سراسر جهان صرف بهبود اوضاع زندگانی مردم دنیا به هدف انسانیت، اجتناب از جنگ شود (انشاءالله- احسنت)
۳- اعلام تصویب صورت مجلس
نایب رئیس- چون عده کافی است تصویب صورت مجلس اعلام می‌شود.
۴- اخذ رأی و تصویب گزارش مربوط به توافق و حل اختلاف مالیاتی
نایب رئیس- لایحه اصلاح مالیات بر درآمد و حل اختلافات مالیاتی که برای اظهارنظر به مجلس سنا فرستاده شده بود با رأی موافق برگشته، حالا باید رأی بگیریم با ورقه رأی می‌گیریم رأی نهایی که به دولت ابلاغ کنیم رأی می‌گیریم رأی نهایی به لایحه اصلاح مالیات بر درآمد و حل اختلافات مالیاتی آقایانی که موافق هستند ورقه سفید می‌دهند.
(اسامی آقایان نمایندگان توسط آقای سعیدی (منشی) به ترتیب ذیل اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: خزیمه‌اعلم. مهندس شیبانی. صفاری. خرازی. صارمی. علامه‌وحیدی. ابتهاج. مهندس سعید هدایت. حشمتی. محسن اکبر. مهندس جفرودی. دولتشاهی. اعظم زنگنه. عباسی. غضنفری. بهادری. محمودی. دکتر بینا. دکتر وکیل. پردلی. فرود. دکتر حسن افشار. دکتر عمید.
شادمان. فخرطباطبایی. کورس. ساگینیان. هدی. امیدسالار. دکتر امین. طباطبایی. دکتر سعید حکمت. فضایلی. صدرزاده. بزرگ‌نیا. دکتر جهانشاهی. بیات ماکو. دکتر شاهکار. دکتر دیبا. پرفسور جمشید اعلم. دکتر هدایت. رستم امیربختیار. قراگزلو. مهندس فروهر. اقبال. دولت‌آبادی. معین‌زاده. مهندس فروغی. دکتر اسدی. دکتر رضایی. مهندس بهبودی. مهندس دهستانی. قنات‌آبادی. دکتر امیر حکمت. توماج. دکتر فریدون افشار. برومند. دکتر سیدامامی. سعید مهدوی. فولادوند. مشار. قائم‌مقامی. قبادیان. کدیور. شادلو. دادگر. دکتر مشیر فاطمی. خلعتبری. دیهیم. عمیدی‌نوری. دکتر دادفر. امیرنصرت اسکندری. حکیمی. مجید ابراهیمی. عامری. نصیری. دکتر آهی. افخمی. رامبد. کشکولی. مرتضی حکمت. دهقان. دشتی. گیو. جلیلی. پناهی. جلیلوند. مسعودی. دکتر امیر نیرومند. ثقه‌الاسلامی. باقر بوشهری. سعیدی. بزرگ ابراهیمی
(آرا گرفته شده شماره شد ۶۰ ورقه موافق و یک ورقه سفید بی‌اسم بود)
نایب رئیس- با ۹۰ رأی موافق لایحه توافق مالیاتی تصویب شد.
اسامی موافقین- آقایان: صدرزاده. پناهی. مرتضی حکمت. دکتر سعید حکمت. بزرگ ابراهیمی. ثقه‌الاسلامی. جلیلوند باقر بوشهری. دکتر امیر نیرومند. سعیدی. عمیدی‌نوری. رامبد. افخمی. دیهیم. دکتر امیر حکمت. هدی. دکتر امین. دکتر اسدی. بیات ماکو. قنات‌آبادی. نصیری. جلیلی. دکتر سیدامامی. بزرگ‌نیا. امیدسالار. کورس. دکتر فریدون افشار. پرفسور اعلم. رستم امیربختیار. فضایلی. دهقان. دکتر هدایتی. مهندس فروهر. مهندس فروغی. قراگزلو. مسعودی. اقبال. کشکولی. دکتر هدایتی. عامری. اسکندری. مهندس بهبودی. شادلو ساگینیان. دکتر دادفر. قبادیان. توماج مهندس دهستانی. فولادوند. فخرطباطبایی مهدوی. مشار. محمودی. دولت‌آبادی. دکتر رضایی. دکتر دیبا. کدیور. دادگر. خلعتبری. مجید ابراهیمی. دکتر مشیر فاطمی. دکتر حسن افشار. معین‌زاده. پردلی. احمد طباطبایی. شادمان. دکتر عمید. ابتهاج. بهادری. علامه‌وحیدی. دکتر جهانشاهی. برومند. دولتشاهی. دکتر وکیل. دشتی. گیو. عباسی. حشمتی. صفاری. غضنفری. دکتر بینا. مهندس جفرودی. مهندس شیبانی. عزیز اعظم‌زنگنه. خرازی. مهندس هدایت. صارمی. خزیمه‌علم. فرود. اکبر.
ورقه سفید بی‌اسم علامت امتناع- یک برگ
۵- شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح چند ماده از قانون گذرنامه
نایب رئیس- لایحه اصلاح قانون گذرنامه مطرح است، گزارش کمیسیون‌های مربوطه قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
گزارش از کمیسیون کشور به
مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور لایحه شماره ۸۳۳۰ راجع به اصلاح مواد ۱۳ و ۲۴ قانون گذرنامه را با حضور آقای معاون وزارت امور خارجه مطرح و پس از مذاکراتی مواد پیشنهادی با اصلاحاتی به تصویب رسید اینک گزارش آن برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود.
ماده واحده- از تاریخ تصویب این قانون بند یک و بند چهار ماده ۶ و مواد ۱۳ و ۲۴ قانون گذرنامه مصوب سال ۱۳۱۱ شمسی به طریق زیر اصلاح می‌شود:
بند ۱- ماده ۶- گذرنامه که برای مسافرت از ایران به ممالک خارجه یا از خارجه به ایران داده می‌شود مدت آن از تاریخ صدور گذرنامه دو سال و تا چهار سال دیگر دو سال به دو سال قابل تمدید است و دارنده آن می‌تواند در مدت اعتبار گذرنامه بیش از یک بار مسافرت نماید.
بند ۴- ماده ۶- گذرنامه‌های تحصیلی که به محصلین داده می‌شود تا اختتام دوره تحصیلی اعتبار دارد مشروط بر این که در انقضای هر دو سال توسط مأمورین ایران مقیم محل تحصیل یا نزدیک‌ترین محل تمدیدشود.
ماده ۱۳- ایرانیانی که به کشورهای بیگانه مسافرت می‌کنند و به استثنای اشخاصی که در نقاط مرزی سکونت دارند و در نقاط مزبور عبور و مرور می‌نمایند باید برطبق آیین‌نامه مربوطه گذرنامه خود را پس از ورود به کشورهای بیگانه به نمایندگی ایران برای ثبت ارائه دهند.
ماده ۲۴- اتباع ایران دارای هر نوع گذرنامه که با سند در تحصیل روادید ورود به ایران معاف می‌باشند.
مخبر کمیسیون کشور- مهدوی
گزارش از کمیسیون دارایی
به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی لایحه دولت راجع به اصلاح بعضی از مواد قانون گذرنامه را مطرح و مورد دقت قرار داده با توضیحاتی که آقایان معاونین وزارت امور خارجه و وزارت دارایی بیان نمودند با لایحه مزبور موافقت و اینک گزارش کمیسیون کشور را تأیید می‌نماید.
مخبر کمیسیون دارایی- مشایخی
گزارش از کمیسیون امور خارجه
به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه لایحه شماره ۸۳۳۰ دولت راجع به اصلاح بعضی از مواد قانون گذرنامه را مطرح و با حضور آقای معاون وزارت امور خارجه گزارش کمیسیون کشور را مورد مطالعه قرار داده با اضافه یک تبصره که بعداً مورد موافقت کمیسیون کشور واقع گردید با گزارش کمیسیون کشور موافقت و اینک خبر مزبور را تأیید می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب رئیس- کلیات مطرح است، در ورقه کسی اجازه صحبت نخواسته (چند نفر از نمایندگان- مخالفی نیست) اعلام رأی می‌شود برای ورود در شور مواد رأی می‌گیریم به ورود در ماده واحده آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد، ماده واحده مطرح است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوطه ارجاع می‌شود.
۶- شور اول گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به اجازه الحاق به موافقت‌نامه تسهیل مبادلات سمعی و بصری
نایب رئیس- گزارش کمیسیون فرهنگ نسبت به لایحه ارسالی مجلس سنا راجع به اجازه الحاق دولت ایران به موافقت‌نامه تسهیل مبادلات وسایل بصری و سمعی برای مقاصد تربیتی و علمی و فرهنگی مطرح است. گزارش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون فرهنگ
به مجلس شورای ملی
کمیسیون فرهنگ لایحه شماره ۷۶۲۶ ارسالی از مجلس سنا راجع به اجاره الحاق دولت ایران به موافقت‌نامه تسهیل مبادلات وسایل بصری و سمعی برای مقاصد تربیتی و علمی و فرهنگی را با حضور آقای معاون وزارت فرهنگ مورد رسیدگی قرار داده و ماده واحده پیشنهادی دولت را مشتمل بر یک مقدمه و شانزده ماده تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده- الحاق دولت ایران به موافقت‌نامه تسهیل مبادلات بین‌المللی وسایل بصری و سمعی برای مقاصد تربیتی و علمی و فرهنگی که مشتمل بر یک مقدمه و شانزده ماده بوده و در تاریخ دهم دی ماه یک هزار و سیصد و بیست و هشت از طرف نماینده دولت شاهنشاهی به امضا رسیده است تصویب می‌شود.
مخبر کمیسیون فرهنگ- دیهیم
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اجازه الحاق دولت ایران به موافقت‌نامه تسهیل مبادلات وسایل بصری و سمعی برای مقاصد تربیتی و علمی و فرهنگی را با حضور آقای وزیر امور خارجه مورد رسیدگی قرار داده و پس از مذاکراتی ماده واحده پیشنهادی را تصویب و اینک خبر آن را در تأیید گزارش کمیسیون فرهنگ تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب رئیس- کلیات مطرح است مخالفی نیست؟ آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار- بنده یک عرضی داشتم در این ماده اشاره شده است به یک موافقت‌نامه و موضوع و به نظر بنده یک قدری جالب توجه است اجازه بفرمایید که آقای مخبر توضیح بدهند چون اصل موافقت‌نامه که ضمیمه نیست.
نایب رئیس- طبع و توزیع شده است مانعی هم ندارد که توضیح بدهند حالا شور اول هم هست آقای معاون وزارت فرهنگ یا مخبر کمیسیون توضیح بدهند آقای معاون وزارت فرهنگ
معاون وزارت فرهنگ (مزینی)- اصل این موافقت‌نامه البته مفصل و مشروح است که به نظر آقایان می‌رسد ولی اصولش مسأله مبادلات و تسهیل مبادله وسایل سمعی و بصری است که البته در کمیسیون‌های مربوطه‌اش طرح شد راجع به استفاده‌ای که وزارت فرهنگ از وسایل جدید سمعی و بصری در پیشرفت تعلیمات می‌کند برای این که وزارت فرهنگ از این وسایل همیشه از بهترین نمونه و از بهترین وسیله‌اش بتواند استفاده کند و از قافله پیشرفته امروز در قسمت تعلیم و تربیت عقب نماند البته موافقت‌نامه‌ای لازم است که بتوانیم با مبادله آن وسایل از بهترین وسایل سمعی و بصری استفاده کنیم، توضیحات بیشتری هم البته اگر بخواهید ممکن است حضورتان بدهم اصل موافقت‌نامه هم هست الان می‌آورند و اگر لازم بدانید توضیح بیشتری عرض می‌کنم.
نایب رئیس- آقای دکتر دیگر توضیحی ندارید؟
دکتر شاهکار- خیر بنده که فعلاً چیزی نفهمیدم چون شور اول است بعد مطالعه می‌کنم.
نایب رئیس- ممکن است برای شور دوم خود جنابعالی مطالعه بفرمایید رأی می‌گیریم برای ورود در ماده واحده آقایان موافقین قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده واحده- الحاق دولت ایران به موافقت‌نامه تسهیل مبادلات بین‌المللی
وسایل بصری و سمعی برای مقاصد تربیتی و علمی و فرهنگی که مشتمل بر یک مقدمه و شانزده ماده بوده و در تاریخ دهم دی ماه ۱۳۲۸ از طرف نماینده دولت شاهنشاهی به امضا رسیده است تصویب می‌شود.
نایب رئیس- ملاحظه بفرمایید مال هشت سال قبل است تسریع در تصویب آن لازم است نظری در ماده واحده نیست؟ (اظهاری نشد) چون مخالفی نیست برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوطه ارجاع می‌شود.
۷- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
نایب رئیس- فعلاً چیزی در دستور نداریم جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه.
(مجلس پنجاه دقیقه قبل از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی- اردلان