مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ بهمن ۱۳۲۳ نشست ۹۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۹۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۳ بهمن ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- مذاکره راجع به دستور
۳- اعلام اسامی بقیه اعضای کمیسیون تحقیق
۴- بقیه مذاکره در دستور
۵- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به متمم قانون دو دوازدهم
۶- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دو ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید.
صورت مجلس روز دوشنبه ۲ بهمن ماه ۱۳۲۳ را آقای طوسی منشی قرائت نمودند.
اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائب با اجازه: آقای منصف
غائبین بی اجازه:آقایان: فاطمی- ذوالقدر- نقابت- کفایی- آصف- امیرابراهیمی- تولیت- بوشهری- سلطانی- سیدضیاءالدین- فداکار- جوادمسعودی- دکتررادمنش- خلعتبری- تهرانی- معدل- رفیعی- زضا تجدد- مهندس پناهی-
دیرآمدگان بی اجازه:آقایان: صمصام- تیمورتاش- شریعت‌زاده- حشمتی- دکترکیان.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس - آقای ساسان
ساسان- بنده جلسه گذشته مریض بوده‌ام و تلفناً اطلاع دادم و اجازه خواسته‌ام ولی بنده را غایب بدون اجازه نوشته‌اند.
رئیس - آقای جمال امامی
جمال امامی- مرا دیرآمده بی‌اجازه نوشته‌اند خواهش می‌کنم اصلاح بفرمایید.
رئیس - آقای حاذقی
حاذقی- آقای سلطانی و آقای ذوالقدر که چند جلسه غایب بی‌اجازه خوانده می‌شوند برای همکاری با استاندارد فارس در قسمت امنیت آنجا رفته‌اند و تقاضای مرخصی هم کرده‌اند گویا در کمیسیون عرایض و مرخصی است خواستم به عرض مقام ریاست برسانم که استجازه کرده‌اند.
رئیس - هر وقت مرخصی‌شان تصویب شد البته اصلاح می‌شود. اعتراض دیگری نیست؟ آقای مجد ضیایی.
مجد ضیایی - بنده خواستم تذکر بدهم جلسه که رسمیت پیدا می‌کند مذاکراتی که در محوطه مجلس می‌شود باید تماماً در مجله مذاکرات مجلس نوشته شود و متأسفانه مذاکرات قبل از دستور آقایان در مجله مذاکرات مجلس نوشته نمی‌شود این است که این قضیه باعث شده است هر روز آقایان ایرادات به صورت مجلس می‌کنند خواستم تقاضا کنم از طرف مقام ریاست مقرر شود مذاکرات قبل از دستور آقایان در مجله مذاکرات مجلس نوشته شود.
رئیس - این چون سابقه نداشته است بایستی در هیئت رئیسه مذاکره شود. آقای ذوالفقاری
ذوالفقاری - آقای افشار را غائب بدون اجازه نوشته‌اند و توسط بنده از مقام ریاست کسب اجازه کرده‌اند.
رئیس - آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی - خواستم در جواب آقای مجد ضیایی عرض کنم در تبصره‌ای که در قانون بودجه مجلس گذشت در آنجا پیش‌بینی کرده است مذاکرات آقایان نمایندگان تماماً در مجله مذاکرات مجلس طبع شود و روزنامه رسمی مجلس که قریباً منتشر خواهد شد این نظر آقا را تأمین می‌کند.
رئیس - عرض کنم به موجب قانونی که در آذر ۱۳۰۵ از مجلس گذشته است نطق‌های قبل از دستور نباید در مجله چاپ شود.
صادقی - چاپ آن برخلاف قانون است آقا قانون آذر ۱۳۰۵
رئیس - حالا چاره‌اش همین است که در هیئت رئیسه مذاکره کنیم که بعد در مجله رسمی نوشته شود در صورت مجلس دیگر نظری نیست؟(خیر) صورت مجلس تصویب شد.
۲- مذاکره راجع به دستور
رئیس - شش هفت نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند (نمایندگان - دستور دستور)
فرهودی - آقا این جلسه تنفس است.
رئیس - جلسه قبل تنفس شد ولی چون صورت مجلس حاضر بود و خوانده شد حالا اول جلسه است (نمایندگان - دستور دستور.)
ساسان - بنده مخالفم با ورود در دستور
رئیس - بفرمایید.
ساسان - بنده به کراّت خدمت آقایان عرض کردم که یک مطالب ضروری و فوتی هست که قبل از دستور باید به عرض آقایان نمایندگان برسد. شش ماه است که حوزه غرب استاندارد ندارد با وجود این که به آقای وزیر کشور تذکر داده شده هنوز استانداردبرای آنجا معین نکرده‌اند و همین طور از نظر نداشتن استاندار وضع آنجا خوب نیست وضع دوایر کرمانشاه هم خوب نیست حتی بعضی از دوایر دولتی به عادت سابق در امور مطبوعاتی دخالت می‌کنند و جراید را توقیف می‌کنند.
سیف‌پور فاطمی - همه جا همین طور است.
رئیس - آقا راجع به مخالفت با دستور بفرمایید.
ساسان - همین استدلال بنده است برای مخالفت با ورود دستور و به همین دلایل است که عرض می‌کنم اجازه بفرمایید قبل از دستور به تفصیل این تذکرات داده شود.
رئیس - رأی می‌گیریم به ورود دستور آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. عرض کنم آقایان نمایندگان کردستان راجع به تحقیقات آقای فهیمی وزیر مشاور در هر جلسه مایل هستند که توضیح بدهند.
(جمعی از نمایندگان - دستور) بنده این را جزو دستور می‌دانم حالا بسته است به نظر مجلس.
صدرقاضی - اجازه می‌فرمایید؟
سنندجی - این مذاکرات آقای فهیمی لازم است جزو دستور هم هست.
جمعی از نمایندگان - بعد از بودجه
رئیس - اسم این سه نفر را می‌خوانیم بعد وارد مذاکره بودجه می‌شویم. مجلس با آن مطلب موافقت ندارد چه کنم؟ ممکن است آخر جلسه بگویند.
۳- اعلام اسامی بقیه اعضای کمیسیون تحقیق
طوسی - نتیجه کمیسیون تحقیق باید به اطلاع آقایان برسد در جلسه قبل چنان که آقایان ملاحظه فرمودند آقای مخبر فرهمند و آقای هاشمی انتخاب شدند در این دفعه آخر آقایان :حکمت، نبوی و ملک‌مدنی نیز انتخاب شدند.
۴- بقیه مذاکره در دستور
صدرقاضی - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - بفرمایید.
صدرقاضی - عرض کنم حضور مبارکتان مطابق نظامنامه داخلی مجلس شورای ملی سؤالاتی که از وزرا می‌شود و آنها حاضر می‌شوند برای جواب این جزو دستور است و احتیاج به این نیست بگوییم بیانات آقای فهیمی قبل از دستور باشد یا نباشد بنده استدعا می‌کنم چون بیانات ایشان فوق‌العاده مؤثر است در اوضاع کردستان و آقایان نمایندگان هم البته در آرامش آن حدود فوق‌العاده علاقمند هستند می‌خواستم استدعا کنم آن توضیحات را۴ به عرض مجلس برسانند که در آن محل چه اتفآقاتی رخ داده است چون بی‌اندازه وضع آنجا خراب است ادارات آنجا بین مردم و دولت اختلاف ایجاد می‌کنند و باید مرتفع شود بنابراین اجازه بفرمایید ایشان توضیحات خودشان را بدهند در آخر جلسه هم ممکن است جلسه از اکثریت بیفتد.
رئیس - آقای دکتر اعتبار.
دکتر اعتبار - آقایان توجه بفرمایند به این موضوع که لایحه بودجه دولت چهل و پنج روز است در مجلس معطل است.
صدرقاضی - یک روز هم معطل بماند اجازه بفرمایید ما یک دولتی را آورده‌ایم که این دولت علاوه بر کارهایی که دولت‌های قبل داشتند کارهای دیگری را هم بر عهده گرفته است و بارش خیلی سنگین است و کوچک‌ترین کمکی که مجلس برای انجام وظیفه به دولت می‌تواند بکند این است که اقلاً لوایح مالیش را بگذراند اجازه بدهند آقایان این لایحه بودجه کاری ندارد اگر یک قدری کار بکنیم تمام می‌شود و بعد هم وقت برای سایر توضیحات باقی است.
بعضی از نمایندگان - رأی بگیرید.
رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - رأی لازم ندارد وقتی آقای رئیس به ورود دستور رأی گرفتند سؤال و پرسش جزو دستور نیست.
(بعضی - جزو دستور هست) سابقه هم ندارد باید وارد دستور شویم دستور هم لایحه بودجه است و برای این که نظر آقای صدرقاضی تأمین شده باشد به نظر بنده آخر جلسه ممکن است آقای فهیمی مطالبی که دارند به اطلاع مجلس برسانند.
صدرقاضی - عوض این حرف‌ها اگر اجازه می‌دادند کار تمام شده بود.
سنندجی - آقای فهیمی وزیر هستند هر وقت باشد می‌توانند صحبت کنند فرمایشات این شأن دستور نمی‌خواهد.
وزیر مشاور (آقای فهیمی) - بنده خودم حس می‌کنم که مجلس برای گذراندن بودجه بیش‌تر مستعد است و گذراندن بودجه هم اهمیت دارد شاید یک قسمت از عرایض بنده هم مربوط باشد به همین نگذشتن بودجه بنابراین بهتر این است امروز بودجه مطرح شود در جلسه آینده اول جلسه بنده توضیحات لازم را خواهم داد. (صحیح است)
۵- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به متمم قانون دو دوازدهم
رئیس - شروع می‌کنیم به مذاکره در بودجه. آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی - اجازه بفرمایید بنده راجع به بودجه یک تذکر لازمی داشتم تمنا می‌کنم آقایان به این گزارش که الان آمده است توجه بفرمایند یک تبصره دارد تبصره چهارم و یک تبصره پنج در این دو تبصره ابداً در کمیسیون بودجه مذاکره نشده است و همین طور تبصره ششم اینها به هیچ‌وجه در کمیسیون بودجه است و من تعجب می‌کنم چطور شده است که اینها یک مرتبه وارد ماده وزارت فرهنگ شده است و امروز مورد مذاکره می‌خواهند قرار بدهند در صورتی که مجلس شورای ملی برای این که کار از وارتخانه‌ها معوق نماند در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۲۲ اجازه داده است به این که هر وزراتخانه جداگانه اگر یک مخارج اضافی و فوری داشته باشد به کمیسیون بودجه بیاورند و کمیسیون بودجه گزارش آن را جداگانه به مجلس تقدیم کند آقایان همچو کاری را نکردند و اگر غفلت کرده‌اند نه تقصیر مجلس است و نه تقصیر کمیسیون بنابراین این تبصره چهار و پنج و شش برخلاف نظامنامه و سوابق مجلس شورای ملی وارد این گزارش شده است خواستم آقایان توجه بفرمایند در صورتی که خود بنده نه مخالفت در قسمت بهداری دارم و نه در قسمت آبیاری و قبلاً هم نظر خودم را به آقای وزیر دارایی صحبت کردم که این قسمت احتیاجات را جداگانه بیاورند ولی اگر الان از آقایان که اعضای کمیسیون بوده‌اند سؤال بشود که این پول چه جور خرج می‌شود ما نمی‌توانیم بگوییم که به چه مصرفی خواهد رسید خواستم این موضوع به عرض آقایان برسد.
وزیر دارایی - بنده از آقای دکتر معظمی متشکرم که همیشه در کارها تسهیلات فراهم می‌کنند و در کمیسیون هم مساعدت فرمودند که این لایحه به این ترتیب به مجلس شورای ملی آمد خواستم خاطرشان را متوجه کنم که این خارج از آن چیزی نیست که درکمیسیون بودجه رأی داده شده منتها برای تسریع کار این سه موضوع که ضروری بود در این تبصره‌ها با موافقت مخبر کمیسیون تقدیم مجلس شورای ملی شد برای سرعت در پرداخت هزینه‌های فوری و ضروری وزارت بهداری و بنگاه کل آبیاری و وزارت راه است در بودجه تفصیلی ۱۳۲۳ آنها منظور می‌باشد مقصود از این تقاضا این است که این اعتبارات قبل از انجام مقررات منظور در بند ب هزینه‌های آذر ماه قابل پرداخت باشد آنجا در بند ب تصویب فرمودید که اضافات و اعتبارات جدید بایستی با موافقت وزارت دارایی تهیه شود و بودجه جزئش جزو بودجه کل بیاید به کمیسیون بودجه و گزارش آن به مجلس تقدیم شود و خود آقایان تصدیق می‌فرمایند که آخر سال است تا این جریان را سیر کند همان طوری که آقای وزیر بهداری دیروز تصریح فرمودند از این آمبولانس‌ها استفاده نمی‌شود و کمکی هم به مرضی نمی‌شود حالا تقاضا می‌کنم که این اعتبارات را به این وزارتخانه‌ها که مورداحتیاج است داده شود و البته در آن ماده‌ای که دیروز تصویب فرمودید صورت‌های جزئش معلوم می‌شود و کمیسیون بودجه به مجلس می‌آورد و این در حقیقت مثل یک آوانسی است مثل یک مساعده‌ای است که کار آقایان را راه می‌اندازد.
رئیس - آقای دهستانی مخالفید؟
دهستانی - عرض کنم در موقع طرح یک لایحه در صورتی که مورد بحث مربوط به همان لایحه باشد یعنی مربوط به بودجه باشد مربوط به دوازدهم باشد مانعی ندارد که وزیر در آن تغییر و تبدیل بدهد و این موضوع بودجه هم چند روز است همه را معطل کرده و امورات دولت درحقیقت می‌توان گفت از این تأخیر خیلی معطل و معوق مانده است بنده خواستم از آقای دکتر معظمی تقاضا کنم که مساعد بکنند بلکه امروز این کار خاتمه پیدا بکند.
رئیس - دیروز اگر خاطر آقایان باشد مذاکرات راجع به این ماده ختم شد پیشنهاد آقای طوسی هم خوانده شد حالا
باید وارد پیشنهادها بشویم آقای طوسی در جلسه سابق پیشنهادی داده بودند.
طوسی - راجع به این تبصره‌ها تکلیف معلوم نشد پیشنهاد دیروز بنده مربوط به این بود که آن قسمت ج مربوط به احتیاجات بهداری اول مطرح شود. (مهندس فریور - قسمت ج کدام است ؟) سه فقره تبصره‌هایی که ملاحظه فرمودید آقای وزیر دارایی دادند بند ج بود.
فرهودی - آن غیر از این است.
طوسی - آقای فرهودی گوش بدهید چرا این قدر اصرار دارید بنده آن پیشنهاد خود مرا پس می‌گیرم به امید این که این ماده واحده امروز تمام بشود و تصویب بشود که ضمناً قسمت بهداری هم تأمین شده باشد.
ثقةالاسلامی - بنده در جلسه گذشته اجازه خواستم راجع به ماده واحده صحبت کنم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - پیشنهادات مطرح است آقا. پیشنهاد آقای سیف‌پور فاطمی:
بنده پیشنهاد می‌کنم تبصره ۶ به طریق ذیل اصلاح شود.
تبصره ۶ - اعتبار اضافی به مبلغ ده میلیون ریال برای احتیاجات ساختمانی و تعمیرات فوری وزارت راه داده می‌شود که طبق برنامه‌ای که به وسیله وزارت راه تهیه و به تصویب وزارت دارایی رسیده است مورد استفاده قرار گیرد.
رئیس - آقای سیف‌پور
جمعی از نمایندگان - این که همان تبصره ششم است.
سیف‌پور - خیر. این پیشنهاد غیر از تبصره شش است. تبصره ششم این است که اعتبار اضافی به مبلغ ده میلیون ریال برای احتیاجات ساختمانی و تعمیراتی فوری وزارت راه داده می‌شود که طبق برنامه‌ای که به وسیله وزارت راه تهیه و به تصویب وزارت دارایی می‌رسد مورد استفاده قرار گیرد. ولی غرض بنده این است که وزارت راه در اول سال آمده است و یک برنامه تنظیم کرده است وزارت دارایی هم تصویب کرده است و برنامه‌اش آمده است به کمیسیون بودجه یک قسمت از این شروط را پیش‌بینی کرده است حالا تازه یک قسمت به واسطه نگذشتن بودجه راکد مانده است مثل راه ازنا به اصفهان که تقریباً ده میلیون تومان خرج آن کرده‌اند در زمستان امسال کلیه پل‌های این راه خراب شده است و قریب دو میلیون تومان به دولت ضرر وارد آورده است حالا این تبصره می‌گوید بعد از این باید دو مرتبه برنامه تهیه بکند و وزارت دارایی تصویب بکند و این پول خرج بشود یعنی تعلیق به محال. تا آخر سال هم این بودجه، تا این بودجه بگذرد تمام برنامه ده ماه را به هم بزنند یک برنامه دیگر مطابق مقتضیات امروز که معلوم نیست چه خواهد بود دو مرتبه می‌برند در وزارت دارایی معلوم نیست چه مدتی در وزارت دارایی خواهد ماند و معلوم نیست که رئیس کل دارایی موافقت بکند یا نکند و بنابراین هیچ عملی انجام نشده است و بنده خواستم از آقای وزیر دارایی تمنا کنم که برنامه‌ای که به تصویب رسیده است که مال امسال است این ده میلیون به مصرف همان برسد.
رئیس - آقای دکتر زنگنه
دکتر زنگنه - بنده راجع به جواب این مطلب خواستم اعتراضی به هئیت رئیسه عرض کنم و آن این است که اینجا شش تبصره است وقتی که صحبت می‌شود پیشنهاد راجع به تبصره شش را می‌خوانند و اینجا صحبت می‌شود و معلوم نیست که تکلیف آن چه می‌شود و خواستم عرض کنم دستور بفرمایند به منشی‌ها که پیشنهادها را ملاحظه بفرمایند هر کدام را که مربوط به تبصره اول است اول بخوانند که مطلب معلوم شود آنهایی که راجع به هیچ کدام از تبصره‌ها نیست بعد بخوانند (صحیح است) و ماده الحاقیه باشد و قسمت هر پیشنهادی را در مورد خودش بخوانند.
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر مصدق:
امضا کننده تبصره ذیل را به عنوان تبصره ماده چهارم پیشنهاد می‌نمایم.
تبصره ۴ - اعتبارات بودجه دانشگاه هر سه ماه به سه ماه قبلاً در اختیار دانشگاه گذارده می‌شود که بر طبق مقررات شورای دانشگاه به مصرف برسد دانشگاه مکلف است همه ماهه صورت حساب خود را به دیوان محاسبات ارسال نماید.
دکتر مصدق- بنده فعلاً این پیشنهاد را پس می‌گیرم
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر شفق:
تبصره -وزارت فرهنگ مکلف است گذشته از تهیه مقدمات اجرای ماده دوازده…
طباطبایی - این تبصره‌ها را بعد بخوانند.
ملک‌مدنی (به جای مخبر) - همان طور هم که آقای دکتر زنگنه تذکر فرمودند به نظر بنده باید اول تکلیف این تبصره‌هایی که پیشنهاد شده است یکی یکی خوانده شود و تکلیفش معلوم بشود بعد این پیشنهادهای اصلاحی خوانده شود و شور بشود.
رئیس - تبصره یک خوانده می‌شود.
تبصره ۱- اجرای اشل ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری موضوع ماده واحده مصوب نهم مهر ماه ۱۳۲۳ از اول دی ماه ۱۳۲۳ خواهد بود.
رئیس - مخالفی نیست؟ پیشنهاد آقای حاذقی:
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده دوم افزوده شود وزارت دارایی مجاز است.
حاذقی - این نیست آقا. پیشنهاد شده است در این تبصره به جای از اول دی از اول مهر داده شود.
وزیر دارایی - بنده حق پیشنهاد تجزیه ندارم ولی خواستم یک نظری عرض کنم به آقایان برای این که مطالب باقی نماند یکی یکی آن پیشنهادات خوانده شود مجلس در آن پیشنهاد رأی می‌دهد یا نمی‌دهد آن پیشنهاد تمام بشود همین طور یکی یکی برویم جلو آن وقت اگر چیزهای اضافی باشد آخر خوانده شود و الا به این ترتیب به نظر بنده نمی‌آید مطلب تا یک سال دیگر هم حل بشود.
رئیس - پیشنهاد آقای حاذقی:
بنده پیشنهاد کردم تبصره یک ماده هشتم که فعلاً ماده پنج شمرده می‌شود حذف و اجرای اشل قانون تعلیمات اجباری از ماه مهر اجرا شود.
رئیس - حاذقی
حاذقی - عرض کنم برای مصارف فرهنگی مجلس شورای ملی یک قانونی تصویب کرد و مخصوصاً در کابینه سابق که آقای کاظمی وزیر فرهنگ بودند با توضیحات کافی که ایشان دادند مجلس موافقت کرد نصف اعتبار سالیانه اضافی که عبارت از دو میلیون و نیم تومان بود طوری مصرف بشود که آموزگاران و دبیران که استخدام می‌شوند و همچنین نسبت به ترفیعاتی که جزو ماده دوازده و پانزده قانون تعلیمات اجباری است از اول مهر اجرا شود بنابراین در حقیقت همان طور که یکی از آقایان نمایندگان گویا آقای دکتر زنگنه بودند فرمودند در این قانون اخیر خود دولت می‌خواهد آن قانون را از اعتبار و ارزش بیندازد اگر آقایان توجه داشته باشند در تمام حوزه‌های فرهنگی کشور امروز بین آقایان آموزگاران ودبیران یک نگرانی هست که مرتب تلگراف می‌کنند و این تلگراف‌ها برای همه آقایان رسیده است زیرا اکثر اینها رونوشت‌های متعدد دارد که به دست ما می‌رسد و همه معلمین انتظار دارند که یک اضافه اعتباری برای فرهنگ تصویب بشود این را دیگر دولت دبه در نیاورد از اول مهر به جای این که این پول صرف چیزهای زائد بشود این اضافه را به معلمین بدهند زیرا که آقایان تصدیق می‌فرمایند که معلمین طبقه زحمت‌کش مملکت هستند و از همه کس بیش‌تر استحقاق رعایت و کمک و مساعدت دارند و حالا موقع این کمک است من در خارج صحبت کردم گویا آقای وزیر فرهنگ نظرشان این است که یک هزینه‌های ضروری هست برای مبلمان مدارس و یک مخارج لازمی برای اسباب و اثاثیه مدارس اجازه بدهند که این اضافه حقوق‌ها از اول مهر داده شود من پیشنهاد می‌کنم که آقایان موافقت بفرمایند که پرداخت این اضافه حقوق‌ها طبق آن قانونی که مجلس تصویب کرده است و در حقیقت باید اجرا شود از همان اول مهر اجرا شود زیرا این در حقیقت موجب یأس و تأثر و افسردگی تمام معلمین است و آقایان معلمین از اطراف یک عده از آقایان را با تلگراف حضوری احضار کرده‌اند که به این شکایت‌شان رسیدگی بفرمایند حالا بسته است به نظر آقایان.
صادقی - این پیشنهاد خرج است.
حاذقی - مجلس تصویب کرده است که شش ماهه به آنها داده شود.
رئیس - آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری -اولاً من یک اصلاحی در این ماده واحده خواستم بکنم که لازم است آقای وزیر دارایی توجه بکنند در این ماده واحده چهار قانون علیحده دارد و سه تبصره که مربوط به یک قسمتش است و این که همه اینها را به صورت تبصره نوشته‌اند اصلاً معنی ندارد این تبصره مربوط به همان ماده‌ای است که درش نوشته شده است اما آن تبصره راجع به آبیاری ربطی به این ندارد این ماده واحده دارای الف و ب است الف راجع به فرهنگ ب راجع به آبیاری ج راجع به بهداری دال راجع به وزارت راه این چهار بند چهار قانون است که ربطی به هم ندارد آن وقت تبصره یک و دو و سه راجع به قسمت الف است این را بنده پیشنهاد می‌کنم مطالبی که ربطی به هم ندارد اصلاحش بفرمایند.(وزیر دارایی - قبول می‌کنم) اما موضوعی را که آقای حاذقی فرمودند و قانونی هم برایش گذشت آن قانون این است که اعتباری برای ترفیع و اضافات تمام مستخدمین وزارت فرهنگ اعم از معلمین و غیر معلمین بود آن هم رفته بود جزو این اعتبار از بین رفت یعنی آنها محروم می‌شدند و راه این این است که سه ماه این اضافات را عقب بیندازند ولی به همه هم ترفیعات داده شود و هم حقوق مطابق قانون تعلیمات اجباری و از این جهت که حالا اعتباری ندارند که از اول مهر ماه بدهند مجبور می‌شوند که به همه سه ماهه بدهند.
ملک‌مدنی (به جای مخبر) - بنده با این نظر آقای دکتر طاهری از نظر فرمول و ماده بندی موافق هستم و بهتر هم همین است سابقه هم دارد الف و ب و ج و دال با حروف تهجی باشد بهتر است تبصره موضوع ندارد.
رئیس - آقای ملک‌مدنی تکرار بفرمایید آقای هاشمی متوجه نبودند اینجا در نظر بگیرند.
ملک‌مدنی - همان طور که آقای دکتر طاهری فرمودند باید ترتیب این ماده واحده ترتیب حروف تهجی باشد و تبصره‌ها دنبالش باشد. (وزیر دارایی - همین جور هم بنده پیشنهاد کردم) خواهش می‌کنم. آقای حاذقی پیشنهادشان را پس بگیرند.
رئیس - آقای حاذقی پس می‌گیرید؟
حاذقی - بنده پس نمی‌گیرم، تصدیق می‌فرمایید که این یک تضییع حقی است که دولت کرده است در صورتی که این را مجلس تصویب کرده است چرا برای این پول یک مصارف دیگر تهیه شده است و از طرف دیگر تمام آقایان معلمین نسبت به این موضوع گله می‌کنند که…
رئیس - آقای حاذقی صحبتتان را کرده‌اید خواستم ببینم پس گرفتید یا خیر؟
طباطبایی - رأی هم نگیرید این پیشنهاد خرج است.
ملک‌مدنی - آقای حاذقی معلوم شد توجه به توضیح آقای دکتر طاهری نداشته موقعی که آن قانون گذشت دولت در نظر نداشت اضافات و ترفیعات را به مستخدمین دولت به طور کلی بدهد و درس سال ۱۳۲۳ این یک توجهی بود که کمیسیون بودجه داشت و دولت هم موافق بود. بعد در آن گزارش که ما به مجلس دادیم و مجلس موافقت نکرد قرار شد اضافات و ترفیعات مستخدمین دولت داده شود کارمندان وزارت فرهنگ هم که قسمت مهمشان استاد و دبیر و معلم هستند و آنها هم مشمول این قانون شدند بنابراین لازم بود که در آن قانون از نظر اعتبارات تجدید نظری بشود این بود برای این که در واقع بتوانند این کار را بکنند این سه ماه را حذف کردند که به تمام کارمندان وزارت فرهنگ این اضافات و ترفیعات داده شود زیرا تبعیض که نمی‌شد بکنند به یک دسته‌شان اضافاتی بدهند و به یک دسته ندهند بنابراین جنابعالی هم موافقت بفرمایید و اساساً نظر جنابعالی هم تأمین شده است نظر شما این است که به طور کلی بین کارمندان و مستخدمین وزارت فرهنگ این اضافه تقسیم شود مطابق معلومات و سوابقی که دارند همین نظر هم تأمین شده است.
حاذقی - عقیده بنده این بود که معلمین بر اعضای اداری معارف مقدم باشند حالا اگر مجلس این طور تصمیم می‌گیرند بنده هم پس می‌گیرم.
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر شفق:
دکتر شفق: پس می‌گیرم.
طوسی - الف تبصره یک شد و خوانده هم شد باید تبصره دوم را بخوانید
هاشمی - عرض می‌شود پیشنهادات زیادی به عنوان تبصره بر تبصره‌ها و به عنوان پیشنهاد بر پیشنهادات رسیده که اگر بخواهیم اینها را کلاسمان بکنیم وقت مجلس خیلی گرفته می‌شود اگر هم متوجه باشید ممکن است مربوط کرد هم با اصل ماده هم با تبصره‌ها اجازه بفرمایید به ترتیبی که رسیده بخوانیم تکلیف اینها معین شود که وقت مجلس گرفته نشود.
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر شفق:
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیرین به ماده پنج (۸) لایحه بودجه دو دوازدهم اضافه شود.
تبصره - در صورتی که افرادی از طبقه‌ای معلمین یا از دستیاران و پزشکان بیمارستانی پس از انجام تعهدات خود بر طبق مقررات و قوانین حق ارتقا به طبقه دیگر پیدا کنند وزارت فرهنگ می‌تواند پایه جدید آنان را از روی آخرین حقوقی که دریافت می‌کنند تعیین کند و پایه کسانی از این طبقات که قبلاً حق ارتقا پیدا کرده‌اند نیز به همین قرار تعیین خواهد گردید.
رئیس - آقای دکتر شفق
دکتر شفق- موضوع این است که یک اشخاصی در یک پایه هستند فرض بفرمایید یک دبیری است که پانزده سال بیست سال تدریس کرده است و حدود چهار صد تومان حقوق دارد بعد مقرراتی را که برای ترقی کردن از مقام دبیری و رسیدن به دانشیاری است عمل می‌کند فرض کنید امتحان دکترا می‌دهد و نظایر این بعد دانشیار می‌شود آن وقت به جای چهار صد تومان که حقوق حقه او است تازه پایه یک دانشیاری به او می‌دهند و می‌گویند حقوق تو دویست تومان شد و تصور می‌کنم که حقاً و انصافاً همان حقوقی را که دارد باید پایه رتبه جدیدش بشود و انصاف نیست که بعد از بیست سال خدمت چهار صد تومان حقوق به واسطه این که می‌خواهد ترقی کند و امتحان می‌دهد پایه حقوق جدیدش قرار نگیرد بنده پیشنهاد م این است که همان حقوق سابقش مبنای پایه جدیدش بشود و تصور نمی‌کنم که اشکالی در این باشد.
وزیر دارایی - بنده تصور می‌کنم که این مواد همان طوری که الان عرض کردم باید بماند برای موقع قانون استخدام حالا ملاحظه بفرمایید ما یک پولی یک اعتباری می‌خواهیم موقع اینها نیست، یا کسی می‌رود دنبال پایه این آدم نباید زیاد دنبال پول باشد یا کسی دنبال پول می‌رود دنبال پایه نباید باشد دیگر هر دو را نمی‌شود با هم جمع کرد برای این که یک کسی هم قراردادی می‌شود با قرارداد پول‌های اضافی می‌گیرد با قرارداد دیگر نمی‌تواند درجه بزند یک کسی می‌رود دنبال رتبه و پایه البته پول کم‌تر گیرش می‌آید این یک نظری است که شاید بنده با نظر آقای دکتر شفق موافق باشم ولی الان که شما پیشنهاد می‌کنید فکر ما حاضر نیست برای این کار و البته اگر فکرمان حاضر بود برای این کار ممکن بود این عمل هم بشود ولی وسط یک مطلبی پیشنهاد می‌فرمایید که حقوق فلان رتبه پایه فلان رتبه بشود اصلاً حواس آدم پرت می‌شود.
رئیس - پیشنهاد دیگر آقای دکتر شفق:
وزارت فرهنگ مکلف است گذشته از تهیه مقدمات اجرای اجباری ماده ۱۲ و ۱۵ قانون تعلیمات اجباری ترتیبی هم برای آنهایی که سال‌ها سابقه معلمی داشته و به عللی مشمول دو ماده فوق نیستند بدهد و آن را به شکل ماده الحاقیه هر چه زودتر به مجلس بیاورد.
رئیس - آقای دکتر شفق
دکتر شفق- عرض کنم بنده در تمام این لایحه بودجه دو پیشنهاد دادم و اینها را هم کمی مطالعه کرده‌ام و اگر آقایان توجه می‌فرمایند که عرض کنم آن که پیشنهاد سابق بود که توجه نفرمودند و آقای وزیر دارایی تصور نمی‌کنم در این باب انصافی به کار بردند خواهش می‌کنم این را توجه بفرمایند دو سه دقیقه بیش‌تر وقت آقایان را نمی‌گیرم. در تمام دانشگاه نباید شش هفت نفر باشد بنده عده قطعی را نمی‌دانم ولی عده معدودی هستند که پانزده سال بیست سال زحمت کشیده‌اند الان با رتبه دبیری چهار صد تومان حقوق می‌گیرند فرض کنید اگر امتحان دکترا بدهند می‌توانند از دبیری ترقی کنند دانشیار بشوند اگر کسی این مقررات
را به جا آورد و دانشیار شد بعداز یک عمر زحمت ما بگوییم چون دانشیار شدی پایه اول دانشیاری دویست تومان است یعنی چهار صد تومان شما شد دویست تومان و راه ترقی را ببندیم بنده تصور می‌کنم که راه ترقی را نباید بست و در این مواقع پابند نبودن به این مقررات بهتر است و همان حقوق سابق ماخذ پایه جدید قرار بگیرد. این پیشنهاد اولی بنده بود که هنوز رأی داده نشده است (طباطبایی - پس چیزی اضافه داده نخواهد شد؟)خیر همان حقوق سابق است. تبصره دوم پیشنهادی بنده هم مربوط به اجرای ماده دوازده و پانزده قانون تعلیمات اجباری است، شاید همه آقایان تلگراف‌های متعدد از آقایان آموزگاران و دبیران دریافت کرده‌اند که همه اینها به واسطه این که در آن قانون تعلیمات اجباری (آقای دکتر سیاسی هم بهتر است توجه بفرمایند) یکی دو سه شرط هست یک عده از معلمین هستند که مشمول این دو سه شرط نیستند ولی از طرف دیگر سوابقی دارند فرض کنید معلمی هست که کنتراتی است ولی پانزده سال بیست سال سابقه تدریس دارد از یک لحاظ مشمول این ماده نمی‌شود آن یکی دیگر کنتراتی نیست دولتی است ولی یک اشکال دیگری پیدا می‌کند که سنوات خدمتش یک سال کم‌تر از مدت مقرر است (آقای مجد ضیایی توجه بفرمایید) بنده خواستم یک پیشنهاد معینی با یک سنوات معینی یا شرایط معینی پیشنهاد کنم خیال کردم شاید اشکال دیگری پیدا کنید و از قرار که اطلاع دارم از آقایانی یکی دو نفر دیگر در همین موضوع که راجع به ماده دوازده و پانزده است پیشنهاد فرموده‌اند پیشنهاد بنده کلی است یعنی این وظیفه را ارجاع کنیم به وزارت فرهنگ و راه صواب هم این است که وزارت فرهنگ مکلف باشد یک ماده الحاقیه بیاورد که ما را از این گرداب و اشکال ماده پانزده قانون تعلیمات اجباری خلاص کند و عام باشد یعنی مانع و جامع باشد یعنی بعد از مطالعه وزارت فرهنگ باشد و اگر ما مستعجلاً پیشنهاد بکنیم ممکن است یک عده را نجات بدهیم ولی باز اشکال پیدا خواهد شد ولی بهتر است ایشان یک ماده جامعی را بیاورند که یک عده زیادی را راحت بکنند.
ملک‌مدنی (به جای مخبر) - عرض کنم این تبصره دوم آقای دکتر شفق یک تکلیفی برای دولت ایجاد می‌کند و آن این است که دولت در مدت معینی هر اصلاحی که قانون تعلیمات اجباری دارد تهیه کند و به مجلس بیاورد به نظر بنده اشکالی ندارد دولت هم ظاهراً موافق باشد ولی این عبارتش یک قدری اشکال دارد و اصلاح لازم دارد اینجا گفته می‌شود وزارت فرهنگ مکلف است گذشته از تهیه مقدمات اجرای ماده ۱۲ و ۱۵ قانون تعلیمات اجباری ترتیبی هم برای آنهایی که سال‌ها سابقه معلمی داشته و به عللی مشمول دو ماده فوق نیستند بدهد و آن را به شکل ماده الحاقیه هر چه زودتر به مجلس بیاورد به نظر بنده این کلمه هر چه زودتر و ترتیبی بدهد این یک قدری استیل خوبی نیست اگر اجازه بفرمایید یک اصلاحی بشود که دولت هم موافقت داشته باشد.
دکتر شفق - مطلبش را قبول کنند بعد اصلاحش شود.
وزیر فرهنگ - بنده پیشنهاد دوم آقای دکتر شفق را قبول می‌کنم.
ملک‌مدنی - با اصلاحاتی که در عبارت خواهد شد.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد اول آقای دکتر شفق آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
پیشنهاد آقایان: هاشمی، تجدد، صفوی، طوسی، فرهودی:
بنده تبصره ذیل را پیشنهاد می‌نمایم:
تبصره - وزارت فرهنگ می‌تواند کارمندان پیمانی خود را که از لحاظ دارا نبودن یا عدم کفایت مدت خدمت تدریس مشمول ماده۱۵ قانون تعلیمات اجباری نمی‌شوند در صورت داشتن لااقل پنج سال پیشینه خدمت با پایه اداری از روی ماخذ حقوقی که فعلاً دریافت می‌کنندبه خدمت رسمی بپذیرد مشروط بر آن که پایه‌ای که به آنها داده می‌شود از پایه‌ای که با احتساب مدت خدمت به موجب ماده ۲۳ قانون استخدام کشوری به آنها تعلق می‌گیرد تجاوز ننماید.
رئیس - آقای هاشمی.
هاشمی - عرض می‌شود بنده به طور اختصار توضیح می‌دهم برای این که خود ماده رسا است ما منظورمان این بود که لااقل وزارت فرهنگ که کارهایشان بر دو قسمت است تدریس و اداری و در ضمن از ده دوازده سال پیش به طور مختلف دبیرانی استخدام شده‌اند عده‌ای هستند که رتبه اداری دارند و پانزده سال است مشغول تدریس هستند عده‌ای هم به عکس لااقل وزارت فرهنگ با این که اجرای قانون تعلیمات اجباری هم در پیش هست وضع استخدامی‌اش یک صورت جامعی بشود که تبعیض در کار نباشد و اضافه خرجی هم در این نیست هر کس که خدمت کرده است یعنی درس داده است و رتبه اداری دارد یا قراردادی است با همان حقوق تبدیل شود به رتبه رسمی سابقاً هم همین را ماشین کردم دادم خدمت آقای وزیر فرهنگ چهار پنج روز قبل دادم ایشان ملاحظه بفرمایند و نظریه خودشان را راجع به این پیشنهاد بفرمایند.
ملک‌مدنی (به جای مخبر) - عرض کنم در آن ماده‌ای که آقای دکتر شفق پیشنهاد کردند این نظریه تأمین می‌شود ولی آنجا باید یک ضرب‌الاجلی قرار بدهیم یعنی یک مدتی معین کنیم که در آن مدت اصلاحاتی که لازم است در آن قانون به عمل بیاورد و تقدیم مجلس بکند و البته این ترتیب بهتر است ولی این پیشنهاد در قانون استخدام به نظر بنده اشکال ایجاد می‌کند و ممکن است در این موقع با عدم توجه به تمام نکات یک راه صحیحی به دست نیاید و بنده هم نظر آقای هاشمی را به جای خودش صحیح می‌دانم و موافقم ولی موافقت بفرمایند که در آن پیشنهادی که تصویب شد ما دولت را مکلف کنیم در ظرف یک ماه یک لایحه‌ای بیاورد که مجلس هم با دقت مطالعه کند و حقوق اشخاصی که در قانون سابق ملحوظ نشده است تأمین شود و بعد هم به صورت یک قانون جامعی از مجلس بگذرد. (صحیح است)
وزیر فرهنگ - تبصره‌ای که پیشنهاد شده است البته قابل قبول است ولی چون آقای دکتر شفق یک ماده پیشنهاد کردند و مخبر کمیسیون و دولت قبول کردند موافقت بفرمایید تمام این مطالب جزو آن مطلب حل بشود زیرا بنده این طور استنباط کردم که چندین پیشنهاد دیگر هم هست که ممکن است آنها وقتی با هم نباشند و هر یک را جداگانه در نظر بگیریم موجب اختلال شود و به نظر بنده همان ترتیبی که آقای دکتر شفق پیشنهاد کردند بهتر است و تمام این مطالب در آنجا در نظر گرفته می‌شود.
طوسی - چون بنده هم این پیشنهاد را امضا کرده‌ام موافقت می‌کنم که در همان لایحه‌ای که می‌آورند در ظرف یک ماه در نظر گرفته شود.
ملک‌مدنی - به نظر بنده این اصلاح اگر در ضمن لایحه‌ای که وزارت فرهنگ تنظیم می‌کند و به مجلس می‌آورند اگر در نظر گرفته شود بهتر است و در آنجا به طور اساسی سعی خواهد شد اشکالاتی که در کار مستخدمین فرهنگی مخصوصاً هست رفع شود و همان طور که گفته شد در آن پیشنهاد هم قید می‌شود در ظرف یک ماه لایحه‌اش را بیاورند.
هاشمی - بنده هم قبول می‌کنم.
صفوی - بنده هم قبول می‌کنم و در ظرف یک ماه هم اضافه شود.
ملک‌مدنی - اضافه می‌شود.
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر مصدق قرائت می‌شود:
تبصره چهارم - دانشگاه مجاز است کلیه هزینه‌های علمی و فنی مربوط به دانشگاه‌ها را در حدود اعتبارات مصوب مجلس شورای ملی طبق مصوبات شورای دانشگاه که اختیار جرح و تعدیل در مواد مربوط را نیز خواهد داشت مستقیماً انجام داده صورت حساب خود را به وزارت دارایی ارسال دارد.
رئیس- آقای دکتر مصدق
دکتر مصدق- یک اعتباراتی در بودجه وزارت فرهنگ هست که مربوط به دانشگاه است در این چند سال این اعتبارات تابع قانون محاسبات عمومی بوده است یعنی هر وقت برای دانشگاه یک احتیاجاتی بوده است دانشگاه به وزارت دارایی پیشنهاد می‌کرده است و یک اشخاصی که هیچ صلاحیت
رسیدگی به این احتیاجات نداشته‌اند رسیدگی می‌کرده‌اند و اشکالی ایجاد می‌شده است در صورتی که تشخیص تهیه بعضی لوازم دانشگاه از صلاحیت خود دانشگاه است و در این سنوات یک دخالت‌هایی کرده‌اند یک چیزهایی گفته‌اند که اساساً موضوع دانشگاه از بین رفته است فرض بفرمایید دانشگاه کتاب خواسته است مأمور وزارت دارایی گفته است دانشگاه کتاب لازم ندارد این حقیقتاً خیلی بد است که یک اعتباراتی برای دانشگاه باشد و یک دستگاهی با این مخارج در این مملکت تأسیس بشود ولی به علت یک اشکالاتی احتیاجی که دانشگاه دارد تهیه نشود و اعتبار هم که دارد صرفه‌جویی بشودر در صورتی که دانشگاه باید استقلال داشته باشد و باید خودش بتواند وسایل کار خودش را فراهم کند دانشگاه در همه جا استقلال مالی دارد و ماده ۷ قانون تأسیس دانشگاه هم این مسئله را تأیید می‌کند ولی متأسفانه در این مملکت تا کنون اجرا نشده است دانشگاهی که نتواند وسایل کارش را فراهم کند مثل یک نویسنده می‌ماند که نوشت‌افزار نداشته باشد باید وسایلی در دست داشته باشد که بتواند کار خودش را بکند و از اعتباراتی که دارد استفاده کند این است که بنده استدعا می‌کنم آقای وزیر دارایی و آقای مخبر کمیسیون با این پیشنهاد موافقت بفرمایند که دانشگاه از این اعتبارات خودش بتواند هر کاری را که مقتضی می‌داند بکند و حساب این مخارج را به وزارت دارایی رد کند اگر بنا شد که مجلس شورای ملی به دانشگاهی که مرکب از هیجده نفر استاد است و مرکب از اشخاصی است که مربی رجال این مملکت هستند از اشخاصی که روزنه امید این مملکت هستند اعتماد نکند و به یک مفتش وزارت دارایی اعتماد کند حقیقتاً امیدی از این دانشگاه نمی‌شود داشت و هیچ‌وقت کارهای آن درست نخواهد شد و بنده استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند که این پیشنهاد بنده تصویب شود که انشاءالله دانشگاه بتواند آن وظایفی را که دارد انجام بدهد.
رئیس - آقای امیر تیمور
امیر تیمور- عرض کنم فرمایشات جناب آقای دکتر مصدق همه‌اش صحیح بود لیکن به نظر بنده با قانون اساسی موافقت ندارد (دکتر زنگنه - چرا موافقت ندارد) توجه بفرمایید به عرض بنده تا عرض کنم قبل از توجه به عرض بنده نفرمایید چرا. به نظر بنده با قانون اساسی موافقت ندارد البته به دانشگاه از حیث خرج باید استقلال داده شود و استقلال هم داده شده است اما حساب دانشگاه و بودجه دانشگاه را مثل یکی دیگر از مؤسسات فرهنگی کشور باید وزارت فرهنگ تهیه بکند و آن را بگذراند و به دانشگاه بدهد که دانشگاه به موقع عمل و اجرا بگذارد دانشگاه نمی‌تواند مستقلاً بودجه خودش را بدون این که تحت نظر یک وزارتخانه‌ای باشد به مجلس شورای ملی بدهد یعنی قانون اساسی اجازه نمی‌دهد. بنده با اصل نظر آقای دکتر مصدق کاملاً موافقم که باید تمام نواقص دانشگاه را مرتفع کرد و وسایل کار آن را فراهم کرد بودجه می‌خواهد باید بهش داد آدم می‌خواهد برایش تهیه کنند، کتاب می‌خواهد تهیه کنند تمام لوازم دانشگاه باید فراهم شوداما در تحت نظر وزارت فرهنگ دانشگاه هم یکی از مؤسسات وزارت فرهنگ است دانشگاه عبارت از اجتماع دانشکده‌های مملکت است که در آنجا یک شورایی تشکیل می‌دهند به نام شورای دانشگاه این باید تحت نظر وزارت فرهنگ اداره شود و از نظر این که این پیشنهاد با قانون اساسی موافقت ندارد بنده با پیشنهاد ایشان مخالف هستم.
رئیس - آقای دکتر سیاسی
دکتر سیاسی (وزیر مشاور) - بنده خیلی تعجب می‌کنم آقای امیر تیمور که همیشه نسبت به فرهنگ و دانشگاه نظر موافق داشته‌اند مخصوصاً در دوره گذشته ایشان عضو کمیسیون بودند در قسمت‌های دیگر مربوط به دانشگاه نظر موافق داشتند و گویا فراموش فرمودند که در قانون تأسیس دانشگاه قید شده است در ماده ۷ که دانشگاه دارای شخصیت حقوقی و استقلال اداری و مالی است و اگر قانونگذار این را قید کرده است برای این بوده است که متوجه بوده‌اند که کارهای بزرگ عملی تحقیقات عملی اینها نمی‌تواند مثل تحصیلات در مدارس ابتدایی و متوسطه باشد (صحیح است) دانشگاه باید از سیاست دور باشد تغییر دولت و وزیر فرهنگ در
دانشگاه تأثیر نکند چون در آنجا باید یک کارهای علمی انجام شود در آزمایشگاه‌ها و در کتابخانه‌ها و در قسمت‌های دیگر اگر بنا باشد که هر دولتی که می‌آید هر کس را که میل دارد بیاورد یا هر کس را می‌خواهد اخراج کند در کارهای دانشگاه اخلال بکند عملی نیست ما نباید خودمان یک کارهایی را اختراع کنیم باید از ممالک دیگری که از ما تجربه بیش‌تری دارند تقلید کنیم تمام جاهای دنیا دانشگاه‌ها مستقل هستند و سیاست در آنجا دخالت ندارد اینجا هم قانون همین طور معین کرده است البته شخص وزیر فرهنگ مطابق قانون دانشگاه نظر عالی دارد ما هم نگفتیم که وزیر فرهنگ نظر ندارد و این چیزی هم که پیشنهاد شده است به هیچ‌وجه نمی‌رساند که نظارت وزیر فرهنگ از بین می‌رود و این تبصره هم که پیشنهاد شده است با موافقت نظر دولت و آقای مخبر کمیسیون تهیه شده و من تصور می‌کنم که آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی که همیشه حامی علم بوده‌اند و تصدیق می‌فرمایند که مملکت ما باید امروز عوض یک دانشگاه ده‌ها دانشگاه در شهرهای بزرگ ایران باشد با این تبصره موافقت بفرمایند ما داریم و نداریم یک دانشگاه داریم و یک عده قریب سیصد چهار صد نفر استادان زحمت کشیده که یک عده آنها مورد احترام همه هستند آنجا زحمت می‌کشند که یک عده آنها مورد احترام همه هستند آنجا زحمت می‌کشند کار می‌کنند اگر بخواهند همان طور که با فلان اداره رفتار می‌شود با آنجا هم رفتار شود این عملی نیست همان طور که فرمودند کتاب لازم داریم می‌گویند بنویسید به کارپردازی وزارت دارایی با آنجا که نوشته می‌شود بعد از مدتی جواب می‌دهند که این کتاب‌ها به درد شما نمی‌خورد برای دانشکده علوم بعضی لوازم آزمایشگاه مورد لزوم بود ما خودمان می‌توانستیم آن اثاثیه آزمایشگاه را به هزار و پانصد تومان بخریم اجازه خواستیم بخریم گفتند نمی‌شود باید خودمان بخریم سه ماه معطل کردند و همان را هشت هزار تومان خریدند چند ماه معطلی و چند برابر گران‌تر و بنده تمنا می‌کنم مجلس شورای ملی که همیشه اوقات حامی علم فرهنگ بوده است با این پیشنهاد موافقت بفرمایند و در این پیشنهاد کاملاً رعایت قوانین و مقررات شده است و هیچ اشکالی ندارد.
رئیس - در پیشنهاد یک نفر عضو کمیسیون فقط می‌تواند حرف بزند و بعد رأی گرفته می‌شود حالا هفت هشت نفر آقایان اجازه خواسته‌اند بر طبق نظامنامه نمی‌شود اجازه داد. آقای نخست وزیر.
نخست وزیر - من گمان می‌کنم آقای ا میر تیمور توجه به این پیشنهاد نفرمودند و اگر توجه می‌فرمودند این اشکالی که فرمودند مرتفع می‌شد مقصود از این پیشنهاد این نیست که دانشگاه استقلال تام و تمام داشته باشد آن قسمت را قانون معین کرده است که دانشکده‌ها یا دانشگاه استقلال‌شان در چه قسمت است و البته با وزارت فرهنگ هم روابطی دارد و در خود ماده هم معین و مصرح است در این پیشنهاد هم که آقای دکتر مصدق فرموده‌اند مقصود حقوقات پرسنلی نیست (دکتر مصدق - همین طور است) هزینه‌های دانشکده‌ها را ایشان پیشنهاد کردند که با تصویب شورای عالی دانشگاه آن مخارج و هزینه‌ها به عمل بیاید و فقط نقطه نظر این است که آن هزینه‌ها از آن مقرراتی که هست خارج شود تا بتواند دانشگاه یک تصمیمات لازم و به موقعی بگیرد البته این قسمت هم یک چیز مهمی نیست به جهت این که تا یک حدی هم ملاحظه شده که اگر بخواهند یک دستگاه‌هایی بهتر کارهایشان پیشرفت کند اگر تا یک حدی این استقلال را داشته باشند شاید مفیدتر باشد حالا هم که دولت موافقت کرده است برای یک قسمت از هزینه‌هایی است که آن هم البته به تصویب مجلس شورای ملی می‌رسد یعنی توسط وزارت فرهنگ پیشنهاد می‌شود و در کمیسیون بودجه مطالعه می‌شود و به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌شود و از طرف مجلس شورای ملی تصویب خواهد شد بعداز آن که به تصویب مجلس شورای ملی رسید نسبت به آن قسمت از هزینه‌هایی که عرض کردم آن را می‌تواند شورای دانشگاه یک چیزهایی را که لازم دارند تصویب کند و به موقع عمل بگذارند و آن روابط با وزارت فرهنگ و روابطی که با کمیسیون بودجه و مجلس شورای ملی باید باشد آنها به موقع خودش عملی خواهد شد و اینجا هم فقط بعضی هزینه‌ها است
که شورای دانشگاه می‌تواند تصویب کند و به موقع عمل بگذارد.
امیر تیمور- اجازه می‌فرمایید؟ بنده توضیحی دارم.
رئیس - بعد از این که دولت قبول کردند دیگر توضیحی نمی‌شود داد.
امیر تیمور- آقا بنده باید توضیح بدهم اظهارات بنده را طور دیگری تعبیر فرمودند. عرض کنم اثبات شی نفی ماعدا نمی‌کند. آقای دکتر سیاسی یک فرمایشاتی فرمودند مثل این که بنده با دانشگاه مخالفم راجع به دانشگاه بنده تمامش را موافقم عرض بنده فقط در این است که از نظر مالی یک مؤسسه‌ای می‌تواند کارهای مالی بکند که در پیش مجلس مسئولیت داشته باشد فرض بفرمایید دانشگاه رفت کتاب خرید فرض محال که محال نیست دو هزار تومان کتابی که خرید پانصد تومان زیادی بود یک نماینده مجلس مطلع شد باید سؤال بکند استیضاح بکند باز کی سؤال بکند؟ از کی استیضاح بکند باید از وزیر مسئولش سؤال بکند که آقا فلان جا فلان جور شده است اگر یک وزارتخانه‌ای در یک جا مسئولیت نداشته باشد پرسش مجلس از بین می‌رود مثلاً دانشگاه هم مثل دیوان عالی تمیز هشتصد هزار تومان بودجه دیوان‌عالی تمیز است ما بیاییم بگوییم دیوان‌عالی تمیز هم استقلال داشته باشد مگر اعضای دیوان‌عالی تمیز اشخاص طرف اطمینانی نیستند ممکن است یک کسی دیگر هم بلند شود و در وصف دیوان‌عالی تمیز هزار مطلب دیگر بگوید این حرف‌ها چه ربطی به این دارد که مسئولیت عمل هر مؤسسه‌ای باید به وسیله یک وزیری پیش مجلس مسلم باشد؟
رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی- بنده اول ماده ۷ قانون تأسیس دانشگاه را برای آقایان می‌خوانم:
ماده ۷ - دانشگاه دارای شخصیت حقوقی می‌باشد و نمایندگی آن به عهده رئیس است و از لحاظ اداری و مالی دانشگاه مستقل و تحت مسئولیت مستقیم وزیر معارف خواهد بود. به طوری که ملاحظه می‌فرمایید دانشگاه دارای شخصیت حقوقی است و از نظر اداری و مالی مستقل است و این که در قانون تصویب شده است که دانشگاه استقلال مالی دارد برای همین موارد است. (فرهودی - در قانون مسئولیت مستقیم وزیر معارف قید شده و در این پیشنهاد اسمی از وزیر فرهنگ نیست) آقا محتاج نیست که در ا ینجا ذکر شود آخر شما توجه بفرمایید که مطلب روشن شود مطلب آقای دکتر مصدق این نیست که دانشگاه را از حیث وضعیت عوض کنند فقط در پیشنهادشان قید کرده‌اند هزینه‌هایی که جنبه علمی و فنی دارد همان طور که توضیح فرمودند با تصویب شورای دانشگاه طبق اعتبارات مصوب مجلس شورای ملی تهیه شود و صورت آن را هم به وزارت دارایی بدهند و یک چیزهایی هست مثل کتاب و چیزهای علمی و فنی که باید خود دانشگاه تهیه کند همان طور که فرمودند اینجا یک مؤسسات علمی است و اگر اجازه داده شود اشیا و لوازم علمی و فنی که لازم دارد خودشان تهیه کنند و ضمناً خدمت آقایان هم عرض می‌کنم که کلمه دانشگاه که بعد از جمله (هزینه‌های علمی و فنی که مربوط است) تبدیل به دانشکده‌ها می‌شود و ایشان خودشان هم موافقت فرمودند و خلاصه این پیشنهاد این است که هزینه‌های علمی و فنی دانشگاه تحت اختیار دانشگاه باشد و صورتش را هم به وزارت دارایی بدهند و چون بیمارستان‌ها هم جزو دانشگاه است آن را هم پیشنهاد کردند که مجزا باشد فقط منظورشان قسمت‌های مربوط به هزینه‌های علمی و فنی است و به نظر بنده اشکالی ندارد و آقای امیر تیمور هم همان طور که آقای دکتر سیاسی فرمودند همیشه از علم و دانش حمایت فرموده‌اند و طرفداری می‌فرمایند همان طور که سال گذشته در کمیسیون بودجه هم نهایت مساعدت را داشتند و دولت هم با این نظر موافق است ایشان هم موافقت بفرمایند که این تبصره ضمیمه شود.
فرخ - اگر دولت و مخبر قبول کرده‌اند که جزو ماده می‌شود و می‌توانیم صحبت کنیم.
رئیس - چون دولت و مخبر قبول کرده‌اند صحبت نمی‌شود کرد اگر مخالفتی دارید ممکن است موقع رأی پیشنهاد تجزیه کنید.
محمد طباطبایی - این حرف صحیح نیست برخلاف
قانون است حالا که دولت و مخبر قبول کرده‌اند جزو ماده شده و می‌شود رویش صحبت کرد و پیشنهاد داد.
وزیر دارایی - این که جناب آقای نخست وزیر فرمودند و اجازه هم فرمودند بنده هم توضیح عرض کنم مقصود این است با آقای دکتر مصدق هم که مذاکره شد مقصود امور راجع به هزینه‌های دانشکده‌ها است و الا راجع به امور پرسنلی و بیمارستان‌ها نظر ندارند که این کار بشود یک وقت سوء‌تفاهمی ایجاد نکند چون ممکن است یک وقت خیال کنند که اعتبار مریضخانه‌ها را مثلاً کم کنند و فلان جا بگذارند یک چنین کاری را نمی‌توانند بکنند این فقط مربوط به اعتبار هزینه دانشکده‌ها است از حیث مخارج پرسنلی نیست و این موافقت می‌شود برای این که تسهیلی در کار دانشکده‌ها از حیث تهیه لوازم علمی و فنی که لازم دارند بشود این را خود وزارتخانه‌ها هم می‌توانستند حالا می‌خواهند قانونیش کنند.
رئیس - آقای فرهودی اصلاح عبارتی پیشنهاد کرده‌اند که به جای (دانشگاه مجاز است) نوشته شود (وزارت فرهنگ مجاز است) آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - آقایان می‌دانند که دانشگاه بودجه‌اش را تهیه و به وسیله وزارت فرهنگ می‌فرستد اشکال که غیر از این نیست؟ در این ماده که بنده خواندم در آن ماده ۷ هم قید شده است و این تبصره هم لغو آن قانون را نمی‌کند و این طبیعی است که به وسیله وزارت فرهنگ خواهد بود فقط دیگر کنترل وزارت دارایی در وزارت فرهنگ در قسمت هزینه‌های علمی و فنی دانشکده‌ها از بین می‌رود و این تبصره فقط مربوط به این است بودجه‌اش را هم دانشگاه تهیه می‌کند می‌فرستد به وزارت فرهنگ و وزارت فرهنگ وقتی موافقت کرد می‌فرستد به مجلس و مجلس هم می‌فرستد به کمیسیون بودجه و وقتی که تصویب شد آن وقت به موقع اجرا می‌گذارند و این خیلی روشن است به نظر بنده و دیگر احتیاجی به اصلاح ندارد.
محمد طباطبایی - اخطار قانونی دارم.
رئیس - مطابق نظامنامه وقتی که دولت و مخبر یک مطلبی را قبول کردند مورد مذاکره باقی نمی‌ماند.
عده از نمایندگان - خیر تازه اول مذاکره است.
فرخ - جزو لایحه شده است و می‌شود درش مذاکره کرد.
رئیس - آقای فرهودی
فرهودی - عرض کنم راجع به این اشکالی که آقای رئیس فرمودند لازم است توضیح داده شود این یک پیشنهادی بود که جناب‌آقای دکتر مصدق فرمودند آقای دکتر سیاسی هم از طرف دولت قبول کردند مخبر کمیسیون هم قبول کرد بنابراین این تبصره جزو ماده شد و حالا یک مسئله‌ای است که باید طرح شود و مخالف و موافق روی آن صحبت کند و هر کس پیشنهادی دارد بدهد این غیر از پیشنهادات عادی است این که بنده پیشنهاد کردم این است که عوض دانشگاه مجاز است نوشته شود وزارت فرهنگ مجاز است دلیلش هم این است که بودجه دو مرحله دارد یک مرحله تهیه است که همان چیزهایی است که آقای ملک‌مدنی فرمودند یعنی دانشگاه بودجه‌اش را تهیه می‌کند می‌فرستد به وزارت فرهنگ، وزارت فرهنگ هم به وزارت دارایی می‌فرستد وزارت دارایی هم می‌فرستد به مجلس و کمیسیون بودجه آن وقت که تصویب شد به موقع اجرا گذاشته می‌شود مرحله دوم مرحله اجرا است قانون اساسی برای مرحله اجرا یک ترتیباتی مقرر کرده است یکی از آن ترتیبات این است که برای اجرای بودجه یک وزیری در مقابل مجلس باید مسئول باشد که اگر آن بودجه را بد خرج کردند و وکیلی خواست سؤالی بکند از آن وزیر مسئول بکند حالا اینجا از کی مجلس می‌تواند سؤال کند؟ اگر از رئیس دانشگاه بخواهد بکند آقای رئیس دانشگاه که در مقابل مجلس مسئول نیست اگر از آقای وزیر فرهنگ بخواهیم سؤال کنیم یا از جنابعالی که آقای وزیر دارایی هستید بخواهیم سؤال و استیضاح بکنیم که مطابق این تبصره بودجه مملکت در حقیقت از کنترل سؤال نمایندگان خارج شده است این بود که بنده عرض کردم در عین این که آن مخارج علمی و فنی باید به موقع خودش انجام شود و آنچه که
فرمودند صحیح است اصل مسئولیت وزیران هم باید رعایت شود این است که بنده پیشنهاد کردم وزارت فرهنگ این هزینه‌ها را انجام بدهد وزیر فرهنگ هم همیشه مرد علمی و فنی است و با دانشگاه هم توافق نظر خواهدداشت آن منظور انجام شده و در مقابل مجلس شورای ملی هم وزیر فرهنگ مسئول است و از نظر اجرای قانون اساسی هم اشکالی باقی نمی‌ماند.
دکتر سیاسی - عرض کنم که آقای فرهودی توجه به عرایض بنده نکردند. در قانون تأسیس دانشگاه مخصوصاً قید شده است که وزارت فرهنگ حق دخالت در کارهای دانشگاه ندارد اگر بنا بود که وزارت فرهنگ یعنی ادارات مختلف وزارت فرهنگ دخالت کند که استقلال معنی نداشت در قانون قید شده است دانشگاه تحت نظر مستقیم شخص وزیر فرهنگ است در همان ماده ۷ که خواندند قید شده است که دانشگاه دارای استقلال اداری است یعنی دستگاه وزارت فرهنگ و ادارات وزارت فرهنگ حق دخالت ندارند از وقتی که دانشگاه مستقل شده است ذیحساب مستقیم می‌آید آنجا و بودجه دانشگاه هم از بودجه وزارت فرهنگ جدا شده است آقای دکتر طاهری و سایر آقایانی که در کمیسیون بودجه تشریف دارند پارسال ملاحظه فرمودند که بودجه آنجا جدا شده است بودجه دانشگاه علیحده است و بودجه وزارت فرهنگ علیحده است ولی روابط دانشگاه با فرهنگ به طوری که در قانون تصریح شده است با شخص وزیر فرهنگ است و این قسمت‌هایی که تصویب می‌شود مخارجی را که شورای دانشگاه تصویب می‌کند می‌رود به تصویب شخص وزیر فرهنگ می‌رسد بنابراین دستگاه وزارت فرهنگ دخالتی ندارد و اگر همان طوری که آقای فرهودی پیشنهاد کردند وزارت فرهنگ دخالت کند آن استقلال به کلی از بین می‌رود و بنده تعجب می‌کنم که بعضی آقایان اگر در خارج بودند بنده اهمیت نمی‌دادم ولی در مجلس هم می‌بینم که یکی دو نفر از آقایان هستند که به هر وسیله هست می‌خواهند در استقلال دانشگاه رخنه وارد کنند و لطمه بزنند به استقلال دانشگاه پیشنهاد روز گذشته آقای فرهودی هم همین حال را داشت که پیشنهاد کردند که اشخاصی که رتبه اداری دارند استاد بشوند نمی‌دانم چه دلیلی دارد اگر اشخاصی باشند در خارج که یک چنین نظری داشته باشند اهمیت ندارد ولی اینجا مجلس شورای ملی است مجلس باید دانشگاه را تقویت بکند مجلس باید استقلال تام و تمام به دانشگاه بدهد مجلس باید تمام بودجه دانشگاه را روی هم رفته و دربست بدهد شما به سیصد، چهار صد نفر علمای درجه اول که آنجا هستند اعتماد نمی‌کنید. اینجا که تقاضایی نشده است فقط نوشته شده است هزینه‌های علمی و فنی، الان ما لباس برای مستخدمین می‌خواهیم هنوز لباس زمستانی آنها را تهیه نکرده‌اند و مستخدمین دانشگاه در این سرمای زمستان لباس ندارد لابد لباس زمستانی را برای تابستان خواهند داد و اینجا فقط تقاضا شده است که هزینه‌های علمی و فنی باز هم بسته به نظر مجلس است.
رئیس - آقایان تکلیف بنده را معین بفرمایند یک ماده‌ای مطرح شد و پریروز مذاکراتش تمام شد وارد پیشنهادات شدیم طرح پیشنهادات هم یک ترتیبی دارد حالا آقایان عضو کمیسیون و غیر عضو کمیسیون اجازه می‌خواهند بنده نمی‌دانم چه جور باید عمل کرد و چطور باید اجازه داد؟
فرخ - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - شما عضو کمیسیون بودجه نیستید.
فرخ - اخطار نظامنامه‌ای دارم. وقتی یک پیشنهادی را دولت و مخبر قبول کردند جزو لایحه می‌شود آن وقت تمام نمایندگان حق دارند از مخالف و موافق درش صحبت کنند.
رئیس - مذاکره در اصل ماده چون تمام شده است نمی‌شود دیگر مذاکره کرد.
محمد طباطبایی - بنده اخطار دارم.
دکتر زنگنه - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس- آقای طباطبایی (دکتر زنگنه - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم) آقای طباطبایی زودتر اجازه خواستند.
محمد طباطبایی - اخطار من اخطار قانونی است که یک
قدری قوی‌تر از اخطار نظامنامه‌ای است عرض کنم اولاً آقای وزیر مشاور توجه بفرمانید که دانشگاه یعنی مدرسه (دکتر سیاسی - خیلی فرق دارد) دانشگاه و دبیرستان و دبستان (دکتر سیاسی و مکتبخانه) اینها تمام یعنی مدرسه برای این که توجه بفرمایید به اصل نوزدهم متمم قانون اساسی آن را می‌خوانم:
اصل ۱۹- تأسیس مدارس به مخارج دولتی و ملتی و تحصیل اجباری باید مطابق قانون وزارت علوم معارف مقرر شود و تمام مدارس و مکاتب باید در تحت ریاست عالیه (دکتر سیاسی - ریاست عالیه صحیح است) و مراقبت وزارت علوم و معارف باشد. این لغت عجیبی است که دانشگاه مستقل است این استقلال دانشگاه در زمانی گذشت که نمی‌شد این اصل اینجا خوانده شود یعنی در دوره نهم گذشت و اگر چنانچه حالا می‌گذشت همین اخطار قانونی را من با یک نفر مثل من می‌کرد پس خیلی از این راه تشریف نبرید که مستقل است، استقلال یعنی چه؟ (دکتر سیاسی - قانون برای آن گذشته است) این یک بحثی است اصولی و قانونی که داریم می‌کنیم توجه بفرمایید که خیلی نروید دنبال این استدلال این استدلال خیلی قوت قانونی ندارد و خیلی صحیح نیست عرض کردم دلیلش این است که اگر حالا جرأت دارید این قانون را بگذرانید که فلان اداره استقلال دارد من از فرمایش آقای نخست وزیر تعجب کردم، که خود شما شکایت کردید و گفتید چون دانشگاه گرفتار مقررات می‌شود خواستیم این مقررات برداشته شود و این همه شکایت نکنند اگر این مقررات بد است برای همه جا بد است آن را از همه جا بردارید که دیگر شکایت نکنند یک وزیر مشاوری از وزارت مالیه شکایت می‌کند که آقا لباس زمستان برای مستخدمین می‌خواهیم در بهار دولت می‌دهید بیایید شما این را درست کنید و می‌خواهید کنترل وزارت مالیه را با این عناوین عجیب و غریب در یک جا ملغی کنید و از بین ببرید و نمی‌دانید که آیا صورت بهتری را پیدا می‌کند یا خیر ؟(حاذقی- این مغالطه است صحیح نیست قانون برای این کار هست) ساکت باش آقا (خنده نمایندگان) واقعاً گذشته از همه حرف‌ها باید به این عرض بنده توجه کنید باید به حال یک مملکتی گریه کرد که رئیس دولت می‌آید از وزارت دارایی شکایت می‌کند و یک پیشنهاد عجیب و غریبی را موافقت می‌کند که از شر مالیه نجات پیدا کند (نخست وزیر - این طور نیست آقا) اگر این طور نیست با الغای مقررات شما موافقت نکنید شما نخست وزیر هستید از شما قبیح است که بیایید اینجا بگویید که برای رهایی از مقررات با این پیشنهاد موافقت می‌شود (دکتر سیاسی - این طور نیست شما مغالطه می‌کنید) به نظر من این طوری است و برای این که رأی مجلس نسبت به این نظر معلوم شود پیشنهاد تجزیه می‌کنم و امیدوارم آقایان به این تبصره رأی ندهند.
رئیس - پیشنهاد تجزیه قبلاً هم شده است. آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی- اینجا لازم است عرض کنم که آقای طباطبایی و مخصوصاً آقای فرهودی یک غرض خاصی نسبت به دانشگاه دارند (فرهودی - چه غرضی) بنده ناچارم چون مربوط به منافع عمومی است عرض کنم وکیل نمی‌تواند مطلبی را که مربوط به منافع عمومی است اغماض کند و صحبت نکند آقای فرهودی جنابعالی خواستید در دانشگاه وارد شوید قبول نکردند جنابعالی را آقای اعتبار برخلاف این که صلاحیت داشته باشید رئیس دانشکده کشاورزی کردند و خواستید وارد دانشگاه بشوید ولی استادان آن دانشکده اعتصاب کردند و جنابعالی را آنجا خارج کردند و روی همین سابقه هر وقت راجع به دانشگاه صحبت می‌شود شما برخلاف مصلحت مملکت روی لجاجت می‌آیید اینجا مخالفت می‌کنید و بنده خواستم آقایان نمایندگان بدانند که چون شما انتخاب نشدید رویه فعلی شما را هم بدانند که از روی چیست و تعبیر نشود که مخالفت شما از نظر مصلحت مملکت است و اما راجع به اصل قانون اساسی که آقای طباطبایی جنابعالی فرمودید متأسفانه تشریف بردند (محمد طباطبایی - اینجا هستم) برخلاف قانون اساسی ما چیزی درخواست نکردیم نظارت عالیه وزارت فرهنگ در دانشگاه هست و در تمام دنیا هم اگر توجه
بفرمایید آن نظارت عالیه است که به معنی توتل آدمینستراتیف است که در تمام دانشگاه‌های دنیا هست دلیلش چیست؟ این است که آقا در یک دانشگاهی که یک عده استاد عمر خودشان را صرف می‌کنند و فقط سر و کارشان با کتاب است و اطفال مردم را تربیت و تعلیم می‌کنند صلاح نیست و نزاکت اجازه نمی‌دهد که یک وزیر فرهنگ که یک رجل سیاسی است بیاید آنجا و رؤسای آنجا را انتخاب کند و به علاوه احتیاجاتی در آنجاها هست از قبیل احتیاجات لابراتواری و غیره که ممکن است مأمورین اداری نتوانند درست تشخیص بدهند چنان که اسباب و ادواتی که لازم است از نظر علمی برای لابراتوارها لازم است مثلاً لامپ برق که لابراتوار می‌خواهند از نظر احتیاج برق و لابراتوار با هم خیلی فرق دارد و اختلاف دارد مثلاً وقتی به حسابداری می‌نویسیم که فلان لامپ باید صد باشد وقتی که پیشنهاد می‌شود آن رئیس حسابداری از نظر صرفه‌جویی می‌گوید خیر لامپ شصت کافی است در صورتی که برای بعضی کارها و عملیات فنی لازم است که نور زیاد باشد تا بتوان آن استفاده منظور را کرد از این جهات است که در تمام دنیا آمده‌اند به دانشگاه استقلال داده‌اند و علاوه بر این آقایان روی لجاجت با این دانشگاه نروید شما سر و کارتان با یک عده استاد است که اهل این مملکت شما هستند و غالباً از اشخاصی هستند که اطفال آقایان را تربیت می‌کنند و فعلاً هم به موجب این پیشنهاد شما عوض این که کنترل را به اختیار یک نفر بگذارید می‌آید به یک شورای هیجده نفری می‌دهید که آن شورای هیجده نفری چه جور انتخاب شده است؟ هر دانشکده‌ای دو سال به دو سال سه نفر را انتخاب می‌کند و آن اشخاص جمعاً شورای دانشگاه را تشکیل می‌دهند و استقلال دانشگاه هم که در قانون تصویب شده است و یک عده سعی می‌کنند. به آقای دکتر سیاسی برای این که استقلال دانشگاه را تأمین کردند به ایشان حمله کنند و مخصوصاً در خارج هم به ایشان در این قسمت حمله می‌شود آقا ایشان برای دانشگاه استقلال تأمین نکردند که خودشان رئیس بشوند چون ایشان استقلال دانشگاه را تأمین کردند آقایان استادان برای قدرشناسی ایشان را رئیس دانشگاه گردند بنابراین مجلس شورای ملی باید از یک کسی که در این مملکت زحمتی کشیده است قدردانی بکند و به علاوه این پیشنهادی که شده است همان طور که آقای نخست وزیر هم اینجا فرمودند شما کنترل را در یک قسمت از خرج‌های علمی و فنی می‌دهید به یک اشخاص مرتب و وطن‌پرست و چیز دیگری نیست (صحیح است) و خواهش می‌کنم آقایان مخالفت نفرمایند.
رئیس - تمام آقایان حتی اعضای هیئت رئیسه رعایت نظامنامه را نمی‌کنند پس برای بنده تکلیف معین کنید اگر این مطرح است که مجلس رأی بدهد و اجازه مذاکره بدهد و الا به نظر بنده یک چیزی است قبول شده و بایستی برود جزو ماده منتها در موقع رأی دادن ممکن است تجزیه بشود و آقایان رأی ندهند.
اردلان - بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات کرده‌ام.
رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - اساساً از اول وقتی که آقای رئیس ارفاق می‌فرمایند و اجازه می‌دهند این ترتیب پیش می‌آید (رئیس- بنده اجازه نمی‌دهم) آقای رئیس تمام اختیارات امور با حضرتعالی است کسی نمی‌تواند اینجا برخلاف نظر آقا حرف بزند ما اینجا وکلایی هستیم که طبق یک نظامنامه‌ای حضرتعالی را به ریاست مجلس انتخاب کرده‌ایم و طبق همان آیین‌نامه باید تحت نظر حضرتعالی مجلس اداره بشود و ما باید احترام به آیین‌نامه بگذاریم خودسری که نباید بکنیم وقتی که آقا به یک نفر اجازه می‌دهید که بیاید صحبت کند آقای دکتر معظمی هم که عضو کمیسیون بودجه هستند صحبت می‌کنند بنده از اول عرض کردم وقتی که دولت و مخبر یک پیشنهادی را قبول کردند دیگر موضوع مورد بحث نیست فقط باید در موقع رأی گرفتن اگر کسی مخالف است تقاضای تجزیه کند و چون یک تبصره علیحده است این پیشنهاد یکی یکی رأی بگیرند اگر مجلس رأی نداد می‌رود پی کارش اگر رأی داد که باقی می‌ماند و جزو ماده
می‌شود وقتی که خودتان اجازه می‌فرمایید یکی صحبت کند آن دیگری هم صحبت می‌کند واین کشمکش‌ها تولید می‌شود.
محمدطباطبایی - شما خودتان نائب رئیس مجلس هستید ولی دراین مطلب اشتباه می‌کنید.
رئیس - این مطلبی راکه آقای ملک‌مدنی فرمودند بنده هم قبلاً گفتم ولی آقایان مکرر می‌گویند که این طور نیست الان آقای دکتر طاهری هم می‌گویند این طور نیست شما می‌گویید این پیشنهاد قابل بحث نیست آقایان می‌گویند هست باید تکلیف آن را مجلس معلوم کند (ملک‌مدنی - سابقه دارد آقایان به سابقه مراجعه کنند) بنده که با آقایان دعوا نمی‌خواهم بکنم هر طور مجلس رأی بدهد همان طور عمل می‌شود آقای هاشمی.
هاشمی - اگر عرض کنم که این نوع قانونگذاری در مجلس شورای ملی سابقه ندارد خلاف عرض نکرده‌ام (صحیح است) معمول این بوده است که قانون در کمیسیون مفتح می‌شده و به مجلس می‌آمده است در مجلس هم دو تا چهار تا پیشنهاد مربوط به آن ماده داده می‌شده است و تکلیف آن معلوم می‌شده است نه این که هر کس درد دلی داشته باشد در این موقع یادش می‌آید و پیشنهاد می‌دهد همیشه سابقه این بوده است که اگر پیشنهادی را مخبر و دولت قبول می‌کرد جزو ماده می‌شد ولی پیشنهاد بر پیشنهاد و پیشنهاد بر پیشنهاد،
بنده یاد ندارم و واقعاً انسان گیج می‌شود با مسائل جبر و مقابله همه اینها حل نمی‌شود دولت قبول کرده است پیشنهاد آقای دکتر مصدق را مخبر کمیسیون هم قبول کرده است یکی دو تا پیشنهاد اصلاحی شده اینها معمولاً باید خوانده شود پیشنهاد دهنده هم حرفش را بزند و بعد رأی گرفته می‌شود یا مجلس قبول می‌کند یا رد می‌کند اصل پیشنهاد هم ضمیمه ماده می‌شود و تمام می‌شود می‌رود پی کارش.
فرهودی - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - مطابق کدام ماده؟
فرهودی - مطابق ماده ۱۰۹
رئیس - بفرمایید.
فرهودی - چون آقای دکتر معظمی نسبت غرض به بنده دادند خواستم عرض کنم این نسبت ایشان به بنده به هیچ‌وجه وارد نیست بنده هیچ‌وقت در صدد ورود به دانشگاه نبودم برای این که لیاقت این کار را ندارم لیاقت این کار منحصر است به آقای دکتر سیاسی و دوستانشان بنده همیشه در قسمت اداری فرهنگ بوده‌ام لیاقت دانشگاه و استادان دانشگاه را قانون دانشگاه معلوم کرده است قانون دانشگاه این طور گذشت که هر کس در سال ۱۳۱۲ مشغول تدریس بود ولو این که تصدیق هم نداشته باشد استاد بشود و به همین جهت بود که می‌گفتند باید بالای حکم استادی آنها نوشته شود نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت به غمزه مسئله‌آموز صد مدرس شد. اما این غرضی را که ایشان به بنده نسبت دادند خودشان دارند برای این که آقای دکتر معظمی در پیشنهادی که راجع به انتقال مطبعه به دانشگاه دادند و در نتیجه مخالفت بنده رد شد منظوری داشتند که بنده از غرض ایشان مطلع بودم ولی چیزی نگفتم ایشان این مطبعه را می‌خواستند ببرند به دانشگاه که در موقع انتخابات اوراق تبلیغاتی چاپ کنند (هاشمی - این که قصاص قبل از جنایت است)
رئیس - پیشنهاد آقای فرهودی مطرح است که پیشنهاد کرده‌اند به جای دانشگاه نوشته شود وزارت فرهنگ (دکتر معظمی - بنده مخالفم) (جمعی از نمایندگان - رأی بگیرید) رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای فرهودی موافقین قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهادی از آقای سیف‌پور فاطمی رسیده است خوانده می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم جمله به استثنای بیمارستان‌ها اضافه شود
رئیس - آقای سیف‌پور
سیف‌پور- بیمارستان‌ها جزو دانشکده طب است و در سال چندین میلیون ریال آنجا خرج می‌شود این را قید نکنند در اصل ماده که بیمارستان‌ها مستثنا است.
وزیر دارایی - بنده قبول می‌کنم
مخبر- چون آقای وزیر دارایی قبول کردند بنده هم قبول می‌کنم.
وزیر فرهنگ - آقا در بیمارستان‌ها یک لوازم جراحی است که باید جزو این حساب شود.
وزیر مشاور (آقای دکتر سیاسی)- اجازه می‌فرمایید؟ عرض کنم آن پیشنهاد جناب آقای دکتر مصدق حقیقتاً جامع است و مانع برای این که قید شده است لوازم علمی و فنی خیلی محدود فرمودند استقلال مالی را که ما داریم و در قانون هم هست، ولی چون بنده مجلس را خیلی مساعد ندیدم اعتراف می‌کنم ایشان هم همین نظر را دارند این است که اینجا استقلال کامل را نخواستیم بدهیم، بر عکس برای وسایل فنی و علمی نود و نه هزینه‌های پرسنلی چون در بیمارستان‌ها، غذای مریض هست ملافه هست و غیره فقط لوازم فنی و اسباب جراحی و از این قبیل اگر لازم باشد مشمول همان تبصره پیشنهادی جناب آقای دکتر مصدق می‌شود بنابراین استدعا می‌کنم پس بگیرند آقای سیف‌پور این پیشنهادشان را.
سیف‌پور - قبول کردند آقای وزیر دارایی. پس نمی‌گیرم.
رئیس - آقای هاشمی
هاشمی - یک پیشنهادی هم آقای طباطبایی کرده‌اند بنده استدعا می‌کنم پس بگیرند.
رئیس - پیشنهاد آقای طباطبایی قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم کلمه (و فنی) حذف شود.
طباطبایی - عرض کنم آقای ملک‌مدنی شما خودتان کار کرده و ورزیده مجلس هستید می‌دانید وقتی که یک مطلبی مطرح است اگر پیشنهادات اصلاحی مربوط به همان مطلب باشد نظر آقا صحیح است ولی اگر مطالب خارجی باشد که به قول آقای هاشمی هر کس هر درد و دلی دارد می‌نویسد می‌دهد به مجلس این سابقه ندارد باید آقای رئیس جلویش را بگیرد که خوانده نشود و یا اگر خوانده شد و مطلب تازه‌ای بود آن وقت باید اجازه داده شود که مذاکره بشود مثل این پیشنهادی که ملاحظه فرمودید خوانده شده باید اجازه داد در اطرافش بحث شود اما این پیشنهادی که بنده کردم برای این بود که آقا توضیح بفرمایند که هزینه‌های علمی و فنی دانشگاه کدام است چون حالا مطرح است و ممکن است رأی هم بگیرند و تصویب شود ولی یعنی چه؟ هزینه علمی کدام است؟ هزینه فنی کدام است؟ و به علاوه آقای وزیر فرهنگ سکوت ممتدشان در این باب به نظر بنده موجب عدم موافقت‌شان است با این پیشنهاد.
فرهودی - همین طور آقای وزیر دارایی
طباطبایی - و این از آن سکوت‌هایی نیست که به نظر بنده موجب رضا باشد بنابراین بایستی این کلمه فنی به نظر بنده حذف شود و به همان هزینه‌های علمی اکتفا شود.
وزیر فرهنگ - بنده در نظر نداشتم که مطالبی را به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم ولی چون آقای طباطبایی مسئله را به اینجا کشاندند بنده مجبورم که چند کلمه راجع به این موضوع عرض کنم قانون تأسیس دانشگاه که آقایان به آن اشاره فرمودند به وسیله خود بنده تهیه و تدوین شد و به وسیله وزارت فرهنگ به مجلس فرستاده شد، اعضای آن کمیسیون عده بودند خود آقای دکتر سیاسی و آقای دکتر شفق هم تشریف داشتند در آنجا نظر به تجربیاتی که خود بنده در ممالک خارجه و در ایران داشتم البته همین ماده هفتم را که قرائت فرمودند در آن قانون گنجاندیم که البته دانشگاه بتواند در امور داخلی خودش استقلال داشته باشد تا بتواند وظایف خودش را انجام بدهد یکی از آن استقلال‌ها این است که مخارج ضروری که دانشگاه دارد بتواند انجام بدهد برای توضیح عرض می‌کنم در آن موقع رئیس آزمایشگاه دانشسرا آقای دکتر حسابی بودند ایشان احتیاج داشتند برای لابراتوار یک مخارجی بکنند یا یک الکی و اسیدی بخرند یا اسباب‌های کوچکی را از خارجه وارد بکنند به ایشان این اختیار داده شد که این اسباب‌ها را خودشان در نظر بگیرند و به وسیله سازمان‌های مالی که هست یا در تهران تهیه کنند یا از خارج
وارد کنند و فوراً بخرند که وقت خرید آن نگذرد زیرا اگر به جریان و تشریفات معمولی بخواهند بگذرد صدمه به اصل موضوع زده می‌شود جهت این قسمت پیشنهاد شد واین ماده گنجانده شد وقتی هم که قانون تصویب شد خود بنده از وزیر دارایی وقت تمنا کردم و اعتباراتی به اختیار دانشسرای عالی گذاشتند و تمام این مطالبی را که جناب آقای دکتر مصدق بیان فرمودند در آنجا عمل شد یعنی یک وجوه متحرک به ما داده بودند که از آن محل کتاب‌ها را خودمان می‌خریدیم، یعنی کمیسیونی داشتیم در دانشسرای عالی مرکب از آقای ملک‌الشعرا بهار و از آقای بدیع‌الزمان فروزان‌فر و یک عده دیگر از آقایان استادها این اعمال انجام می‌شد البته وقتی که چند نفر تشخیص می‌دادند کتابی لازم است حسابداری دانشگاه می‌خرید و نظریاتشان هم به وزارت فرهنگ گزارش داده می‌شد اسناد خرج را هم می‌دادند به وزارت فرهنگ او هم می‌فرستاد به وزارت دارایی بنابراین تمام کنترل‌ها به عمل می‌آمد، البته باید به همین ترتیب هم اجرا بشود تا این که یک مؤسسه‌ای بتواند عمل مخصوص خودش را انجام بدهد و به طوری که مکرر هم عرض کرده‌ام در هر دبیرستانی باید این کار را انجام داد بالأخره در وزارت دارایی چه کار می‌کنند آنجا یک عضوی که دارای رتبه ۲ یا ۳ اداری است و حقوقش در حدود صد تومان یا صد و پنجاه تومان است این کار را می‌کنند و آن چیزها را تهیه می‌کند در صورتی که اگر در دست استادان باشد چون دارای حقوق بیش‌تر و مقامات عالی‌تری هستند البته کار به بهترین وجهی انجام می‌گیرد و آن چیزی راکه استاد تهیه می‌کند بهتر به دردش می‌خورد در صورتی که اگر دیگری تهیه کند شاید به دردش نخورد ولی معذالک اگر اشکالاتی فراهم شده است که نمی‌شود به این ترتیب سابق انجام شود باید یک راهی باز کرد که این کار انجام شود اما راجع به استقلال دانشگاه به موجب همان ماده‌ای که اشاره فرمودند تولید سوء‌تفاهم نشود عرض کنم در آنجا هم در وزارت فرهنگ نظارت دارد و هم در بعضی قسمت‌ها وزیر فرهنگ، مثلاً فرض بفرمایید که وجوهی که به دانشگاه می‌رسد بایستی که در دانشگاه که یک آیین‌نامه پیشنهاد بکند وزارت فرهنگ تصویب بکند بر طبق آن خرج بشود اینجا وزارت فرهنگ است ولی در بعضی موارد دیگر وزیر فرهنگ البته نظارت دارد مثلاً استادان را وزیر فرهنگ باید منصوب بکند رئیس دانشکده‌ها را منصوب بکند رئیس دانشگاه را باید وزیر فرهنگ پیشنهاد بکند به اعلیحضرت همایونی که فرمان همایونی صادر شود بنابراین تمام این موارد پیش‌بینی شده است و وقتی که تمام آنها عمل شود منظور آقایان محترم به عمل می‌آید و این اشکالاتی که فرمودند پیش نخواهد آمد.
بعضی از نمایندگان - پس احتیاجی به این ماده نیست.
طباطبایی - بنده آن را مسترد می‌کنم.
رئیس - سه پیشنهاد است که دو تاش به یک مفاد است پیشنهاد کفایت مذاکرات کرده‌اند و دیگر هم پیشنهاد جناب آقای فرخ که پیشنهاد تجزیه کرده‌اند.
بعضی از نمایندگان - موقع رأی به ماده.
پیشنهاد آقای فرهودی قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده هشتم (پنجم فعلی) افزوده شود:
تبصره - سالهای خدمت گذشته مشمولین ماده ۱۵ قانون آموزش اجباری و تبصره اصلاحی آن جزو مدت خدمت رسمی آنان محسوب می‌گردد ولی باید کسور بازنشستگی گذشته خود را بر طبق قوانین مربوطه بعداً به اقساط بپردازند.
رئیس - پیشنهاد دیگر آقای فرهودی خوانده می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم:
در تبصره دوم ماده ۸ بعد از جمله بودجه وزارت فرهنگ اضافه شود از محل قانون نهم مهر
فرهودی - عرض کنم مقصود چه بوده است، مقصود این بوده است که از محل قانون نهم مهر ماه ۱۳۲۳
(در این موقع مقارن ظهر آقای رئیس کرسی ریاست را ترک و بلافاصله آقای دکتر معظمی به جای ایشان قرار گرفتند)
فرهودی - خواهش می‌کنم آقای وزیر دارایی توجه بفرمایند که در این پیشنهاد دوم توضیح عرض می‌کنم اینجا
می‌نویسد: مفاد ماده فوق باید به طریقی عمل شود که اضافه اعتبار سال ۱۳۲۴ بودجه وزارت فرهنگ از پنجاه میلیون چهار صد هزار ریال تجاوز ننماید. اینجا مقصودتان چه بوده است این بوده است که اضافه اعتبار سال ۱۳۲۴ بودجه وزارت فرهنگ از پنجاه میلیون و چهار صد هزار ریال تجاوز ننماید مقصود این است که قانون نهم مهر برای اضافه اعتبار وزارت فرهنگ در سال ۱۳۲۳ پنجاه میلیون و کسری ریال تصویب گردید بعد ندادند یعنی گفتند نصف این باید داده شود یعنی یک اختلافی پیدا شد بین وزارت فرهنگ و دارایی راجع به این که در چه حدود از این می‌شود استفاده کرد بالأخره وزارت دارایی این طور موافقت کرد که شما نصف پنج میلیون تومان را می‌توانید برای ۱۳۲۳ مصرف کنید به طریقی که در سال ۱۳۲۴ بیش از پنج میلیون تومان تقاضا نکنید یعنی این اضافه اعتباری را که اینجا معین گردید این طور که اینجا نوشته شده مقصود این است که از محل اضافه اعتبار نهم مهر اعتبار وزارت فرهنگ در سال ۱۳۲۴ تجاوز نکند، نتیچه چه می‌شود نتیجه این می‌شود، که ما از حالا حکم محکومیت وزارت فرهنگ را صادر کرده‌ایم که در سال ۱۳۲۴ اضافه اعتبار وزارت فرهنگ ۵۰ میلیون است و اگر در سال ۱۳۲۴ اضافه عایدی برای مملکت پیدا شد باز وزارت فرهنگ محکوم به این شده است که در سال ۱۳۲۴ اضافه نداشته باشد در صورتی که نظرشان این نیست و اما آن پیشنهاد دوم که راجع به احتساب سابقه خدمت مشمولین ماده ۱۵ قانون آموزش عمومی است و بنده فوق‌العاده از آقای دکتر سیاسی متشکرم که یک قانونی در دوره سیزدهم گذراندند که معلمین کنتراتی وزارت فرهنگ رسمی شدند ولی این رسمی شدن فایده‌اش چیست؟ از حالا که رسمی شده‌اند شروع می‌کنند به دادن کسور تقاعد رتبه یک یا دو و سه به اینها داده شده است اضافاتی را هم که آقای اردلان فرمودند تا چند سال از اینها بگیرند و مدتی را که خدمت کرده‌اند کسور آن را بپردازند نتیجه این چیست؟ این است که از حالا شروع کرده‌اند به دادن کسور تقاعد آقا معلمینی داریم که پنجاه ساله است و پنج سال دیگر فوت می‌کند ولی سی سال معلمی کرده و آن وقت نه حقوق تقاعدش معین می‌گردد و نه به ورثه‌اش می‌رسد منظور از این قانون این بود که به سوابق خدمت معلمینی که مطابق ماده ۱۵ و اصلاحی که آقای اردلان کردند این سوابق جزو خدمت‌شان محسوب گردد، البته صندوق تقاعد حق دارد که می‌گوید من تقاعدنگرفته را چطور بپردازم بنده تقاضا کردم که کسور تقاعد گذشته را هم بدهند اگر معلمی کسور تقاعد گذشته را می‌داد می‌نوشت خدمت گذشته‌اش جزو خدمتش حساب شود تا این که این ماده ۱۵ فایده داشته باشد و الا ماده ۱۵ ضرر دارد مثلاً آقای غلام‌علی وهاجی را آقایان می‌شناسند این شخص سی سال است خدمت کرده است و هنوز کسور تقاعد بهش نداده‌اند و از تقاعد به هیچ‌وجه استفاده نمی‌کند و بلکه ضرر هم می‌کند. (اردلان - این را بخوانید) توجه بفرمایید بنده این طور نوشتم:
سالهای خدمت گذشته مشمولین ماده ۱۵ قانون آموزش اجباری و تبصره اصلاحی آن جزو خدمت رسمی آنان محسوب می‌گردد ولی باید کسور بازنشستگی گذشته خود را بر طبق قوانین مربوطه نقداً یا اقساطاً بپردازند. ملاحظه فرمودند سالهای خدمت گذشته مشمولین قانون تعلیمات اجباری و تبصره سومی را که آقای اردلان فرمودند بنده پیشنهاد کردم که کسور تقاعد اینها چه می‌شود، وقتی دادند سنوات خدمت‌شان جزو خدمت رسمی محسوب می‌گردد و الا وقتی که این را ندادند آن وقت ماده ۱۵ هیچ فایده ندارد…
وزیر فرهنگ - بنده قبول می‌کنم این پیشنهاد را.
وزیر دارایی - آقایان تعجب می‌کنند که چرا بنده در قسمت منفی وارد هستم ولی آن پیشنهاد اولی یک اشکالی دارد که باید توضیح داده شود، مقصود از این ماده این است که اگر این اضافه به طور کلی به وزارت فرهنگ داده می‌شد و این اعتبار اضافی در قانون گذاشته می‌شد برای این چند ماه آخر سال یک زحماتی ایجاد می‌کرد که در سال آینده می‌بایستی یک مبلغی اضافه داد تا این
مبلغ را تأمین بکند ولی وقتی که این ماده را گذاشتیم منظورمان این بود که یک طوری این مواد را بگذرانند که ما در سال ۱۳۲۴ محتاج به یک اضافه اعتبار دیگری نشویم این یک خرجی است اضافه از قانون بنده این را نمی‌پذیرم چون ممکن است یک مشکلی در این کار ایجاد کند که ده ماه امسال خرج بکنند باقیش را هم سال نو بخواهند بگیرند و زیادی پول بخواهند در این مورد بخش‌نامه فرستاده‌ایم احتیاجاتی که وزارتخانه‌ها برای خودشان داشته باشند با دلایل البته در حدود بودجه سال ۱۳۲۳ می‌توانند پیشنهاد کنند برای این که نمی‌شود حاتم‌بخشی کرد اگر یک چیز فوق‌العاده پیدا شد و قانون اجازه داد که یک اضافه خرجی کرده باشند با آن موافقت می‌شود و پیشنهاد می‌شود می‌رود به کمیسیون بودجه البته هر طور مجلس رأی بدهد مطاع خواهد بود بنابراین آن پیشنهاد اولی را پس بگیرند اما راجع به پیشنهاد دیگرشان آن هم یک اشکال دارد که بیاید بگوید (ممکن است) که ده سال خدمت رسمی داشته‌ایم این را از اول بگویند رتبه سه و بعد چهار و حالا باید هفت بنویسند و به بنده بدهند این طوری نمی‌شود آقا، فقط در موقع تقاعد این صحیح است و باید این را اضافه کنند که فقط برای تقاعد است نه برای استفاده دیگر.(صحیح است)
نائب رئیس - چون قسمت مربوط به بودجه است آقای وزیر دارایی قبول نفرمودند جنابعالی چه نظری دارید؟
وزیر فرهنگ - راجع به تبصره ۲ آن انعکاسی که از نظر مالی دارد جناب آقای وزیر دارایی توضیحات کافی دادند راجع به قسمت دیگر هم که ممکن است موجب وهم بشود چنانچه بعضی از آقایان فرمودند بنده این را تذکر می‌دهم که این وهم مرتفع شود، عرض کنم بر طبق قوانینی که سابقاً گذشته مثل قانون تربیت معلم در اسفند ۱۳۱۲ و قانون تعلیمات اجباری در ۱۳۲۲ وزارت فرهنگ مکلف است دانشسراهایی در تمام مملکت داشته باشد و فارغ‌التحصیل‌های آنها را از وقتی که وارد می‌شوند به مدرسه تعهد بکنند که پس از فراغ از تحصیل آنها را به خدمت بگمارند، بر طبق این قوانین در سال ۱۳۲۴ هزار و دویست نفر معلم از دانشسراهامان بیرون می‌آید که مجبور هستیم به حکم قانون به آنها کار بدهیم از طرف دیگر هر یک از آقایان نمایندگان محترم از ما تقاضا می‌کنند که در حوزه‌های انتخابیه آنها یک مدارس جدیدی باز کنیم بنابراین تمام اینها مستلزم این خواهد بود که وزارت فرهنگ تا مدت چند سال همه ساله به اعتبارات خودش بیفزاید (صحیح است) این شق دوم مانع از این نخواهد بود که این اعتبارات در سال اضافه بشود این طور که نوشته می‌شود مفاد ماده فوق همین ماده واحده باید به طریقی عملی شود که اضافه اعتبار سال ۱۳۲۴ … این مقصود راجع به همین ماده است و فردا ما به موجب قوانین دیگر موظف هستیم که مدارس جدید باز کنیم و بنده همان طور که یک مرتبه دیگر هم عرض کرده‌ام بودجه جدیدی پیشنهاد کرده‌ایم و برای بودجه ۱۳۲۴ نوشته‌ایم که لااقل ۱۵ میلیون تومان اضافه اعتبار برای ۲۴ لازم داریم و از وزارت دارایی هم تقاضای این مبلغ را کرده‌ایم.
فرهودی - بنده آن پیشنهاد که می‌نویسد از محل قانون نهم مهر ماه… با توضیحاتی که آقای وزیر فرهنگ و آقای وزیر دارایی دادند پس می‌گیرم ولی آن پیشنهاد دیگر که به هیچ‌وجه اضافه خرج تولید نمی‌کند بلکه برای صندوق تقاعد درآمد تولید می‌کند.
وزیر دارایی - یکی از آقایان که امضا نفرمودند به بنده یک تذکری دادند و آن این است که در تبصره که آقای دکتر شفق فرمودند این چیزها در همان جا تأمین می‌شود بنابراین تمنا می‌کنم از آقایان این پیشنهادات مختلف که وضعیت استخدامی را به هم می‌زند پیشنهاد نفرمایید و آقای فرهودی اگر اجازه بفرمایند آن نظر جنابعالی تأمین می‌شود چون یک ماهه آن قسمت را وزارت فرهنگ خواهد آورد.
فرهودی - بنده به این ترتیب پس می‌گیرم که در آن پیشنهاد آقای دکتر شفق اضافه شود با احتساب سابقه خدمت مشمولین ماده ۱۵ قانون آموزش اجباری.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای رحیمیان قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم وزارت فرهنگ موظف است بودجه وزارت فرهنگ را از سال ۱۳۲۴ نسبت به جمعیت شهرستان‌ها تقسیم و تعدیل نماید.
نائب رئیس - آقای رحیمیان
رحیمیان - این پیشنهاد بنده به نظر آقای وزیر فرهنگ یک قدری ممکن است عجیب بیاید ولی کارهای وزارت فرهنگ عجیب‌تر از اینها است وزارت فرهنگ راجع به شهرستان‌ها یک پروگرامی یا اساسی که جمعیت شهرستان‌ها را معین کرده باشد یا موقعیت شهرستان‌ها، یا این که یک وضعیتی در شهرستان‌ها حساب کرده باشد و به آن تناسب مدارس تأسیس کند به هیچ‌وجه ندارد عرض کنم حوزه انتخابیه بنده و درجز که دو شهرستان مهم است که ۳۲۰ هزار جمعیت دارد و این ۳۲۰ هزار جمعیت یک میلیون ریال تقریباً بودجه دارد یک شهرستان دیگری که ۱۴۰ هزار جمعیت دارد،۱۵۰ هزار تومان بودجه دارد پس این ثابت می‌کند که وزارت فرهنگ به هیچ‌وجه نقشه برای فرهنگ در تمام شهرستان‌ها ندارد گذشته از آن اهالی شهرستان‌ها بنده عرض نمی‌کنم که این دانشگاه‌ها در تهران نباشد و در شهرستان‌ها باشد البته وقتی که در تهران دانشگاه بود لااقل باید دبیرستان در شهرستان‌ها باشد. عرض شود که همین طور مردم شهرستان‌ها زحمت می‌کشند، مالیات می‌دهند جان می‌دهند تمام این زحمت و ذلت را می‌کشند ولی همه‌اش شما برای تهران خرج می‌کنید. یک وقتی شما ممکن است تفاوت روحیه شهرستان‌ها و تهران را به یک جایی برسانید که اهل تهران نسبت به شهرستان‌ها به طور تنفر نگاه کنند و شاید شهرستان‌ها را برای خودشان یک مستعمره و یک کلنی بدانند و اگر وزارت فرهنگ بخواهد یک نظر صحیحی نسبت به امور فرهنگی درست انجام بدهد یک نظر خاصی نباید داشته باشد. یعنی نسبت به تمام شهرستان‌ها باید علی‌السویه انجام بدهد و پیشنهاد بنده برای این بود که ما اگر برای شهرستان‌ها تقاضایی داریم و به حساب آنها راجع به فرهنگ و شهرداری به این آقایان وزرا مراجعه می‌کنیم روی اصول و قواعد معینی رفتار کنند ولی اینها اول می‌سنجند که این وکیل و ارزش این شخص تا چه اندازه است؟ اگر چنانچه بدانند آن وکیل برای آن وزیر برای روی کار آوردن و نگاه داشتن او ارزشی ندارد حتی جواب کاغذ او را هم نمی‌دهند.
وزیر فرهنگ - بنده چنین کاغذی را ندیده‌ام.
رحیمیان - … عرض شود که بنده تقاضا می‌کنم راجع به شهرستان‌ها یعنی راجع به فرهنگ کاملاً توجه داشته باشند و روحیه مردم را در نظر بگیرند و به خواهش و تمنای یک نفر وکیل نسبت به یک شهرستان بیش‌تر اهمیت ندهند تا یک شهرستان دیگر که کم‌تر بدهد و مخصوصاً بنده استدعا می‌کنم که این قسمت موردتوجه وزارت فرهنگ باشد.
نمایندگان - احسنت - صحیح است
وزیر فرهنگ - بنده فوق‌العاده خوش‌وقتم از شدت علاقه که نماینده محترم به حوزه انتخابیه خودشان و به توسعه فرهنگ برای آنجا دارند زیرا مملکت ما یک مملکت قدیمی است امروز دیگر کویر لوت نیست که برویم شروع بکنیم به کار، یک مملکت شش هزار سالهای است و هرنقطه ازنقاط مملکت دارای یک سوابقی است که آن سوابق مؤثر است در تعلیم و تربیت خود مشهد که دارالعلم و معروف است آیا می‌شود آنجا را در مقابل قوچان قرار داد، می‌شود آنجا را دبیرستان شش کلاسه نداد یا این که آنجا را مثل قوچان قرار داد از خود حضرتعالی سؤال می‌کنم، بایستی رعایت سوابق و پیشینه‌ها بشود این که فرمودید تقسیم بکنیم بر حسب جمعیت شهرستان‌ها مثل این است که از یک عده مدارس حذف بکنیم و بودجه‌هایش را صرف کنیم در جاهایی که نیست و خود نمایندگان منحترم همه جا این اجازه را نخواهند داد و اما این که فرمودند تبعیض شده دیروز در مقابل سؤالی که آقای ذکایی فرمودند بنده صورتی آورده‌ام و می‌خوانم آن وقت آقایان ملاحظه می‌فرمایند این مدارسی که از همین پول از همین پولی که می‌خواهید تأسیس شده است و الان پنج ماه است که معلمین آن حقوق نگرفته‌اند در قوچان هم تأسیس شده است.
رحیمیان - تأسیس نشده است و پولش را نداده‌اید.
وزیر فرهنگ - از دبستان‌های سه کلاسی دو تا داده شده است به قوچان چهار تا هم کلاس اضافه بنابراین از مجموع کلاس‌های اضافی که ۲۴۰ تا است در مملکت این اندازه داده شده به آنجا بنابراین از شما خودتان سؤال می‌کنم که تناسب قوچان بیش از این می‌شود؟ هر قدر مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم به ما پول بدهند ما بیش‌تر خدمت می‌کنیم و بیش‌تر موفق می‌شویم به این خدمت آقایان نمایندگان محترم بیش‌تر التفات بفرمایید به ما اعتبار بدهند ما بیش‌تر مفتخر می‌شویم از این که با کمال اطمینان وظیفه خودمان را انجام بدهیم و امیدواریم که موجبات رضایت آقایان نمایندگان را فراهم کنیم.
وزیر بهداری (آقای دکتر مالک) - بنده خیلی متأسفم از این که نماینده محترم فرمودند که اگر وکیلی نفوذ دارد وزرا به حرفش گوش می‌دهند اگر نفوذ ندارد گوش نمی‌دهند، این طور نیست در پیش بنده تمام آقایان وکلا محترم هستند (صحیح است) هر کدام‌شان تقاضایی داشته باشند و صحیح باشد با نهایت افتخار انجام می‌دهیم و دلیلش این است که خود ایشان راجع به بیمارستان نیمه‌ساز قوچان تقاضا کردند و تا امروز کوشش کردم که اعتبار بدهند تا آنجا را درست بکنیم بنابراین همین طوری که آقای وزیر فرهنگ هم فرمودند قوچان را با تهران یا تبریز یا شهر کرمان یا مشهد که نمی‌شود مقایسه کرد هر جا به اندازه نفوسش به اندازه جمعیتش طبیب دارو می‌فرستیم کوشش هم می‌کنیم نه تنها آنجا بلکه در تمام کشور بهداری توسعه پیدا کند و مردم را معالجه کنند ولی این که شخصاً اقدام شده است کافی نیست من باید اعتبار کافی داشته باشم الان بنده ده روز است می‌آیم به مجلس که ۱۰ میلیون ریال اعتبار بدهند که این کامیون‌ها را این آمبولانس‌ها را بفرستیم به شهرستان‌ها هر روز می‌آیم به اینجا و وقتی که مجلس تمام می‌شود با حال یأس از اینجا برمی‌گردم و می‌روم (صحیح است) این که نمی‌شود پول ندهید و از من کار بخواهید، وقتی که چیزی داده نشود بنده چه کار می‌توانم بکنم (صحیح است - احسنت)
رحیمیان - بنده باید توضیح بدهم (زنگ رئیس)
نائب رئیس - آقا اجازه بفرمایید فرمایشات آقایان تمام شود بعد نوبه شما است. آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - آقای رحیمیان یک مطالبی را اینجا فرمودند و البته همان طور که آقای وزیرفرهنگ فرمودند از شدت علاقه‌ای که نماینده محترم به حوزه انتخابی‌شان دارند و بایستی هم داشته باشند و حسن نیت داشتند زیرا البته فرهنگ و توسعه معارف باید برای همه کشور باشد و به عقیده بنده همان طور که در این صورت اضافات پیش‌بینی کرده‌اند انشاءالله اگر مجلس کمک بکند و به راه بیفتد به زودی کلاس‌های اضافی و آن سه دبستان در آنجا تأسیس خواهد شد و به علاوه برای اطلاع عرض می‌کنم که دولت مکلف است بودجه سال ۱۳۲۴ را در همین ماه تهیه و به مجلس بدهد و وقتی که بودجه را دادند خود حضرتعالی تشریف می‌آورید به کمیسیون بودجه هر نظری که دارید بفرمایید با نظر آقای وزیر فرهنگ هر کمک و اضافاتی که ممکن است در آنجا می‌شود و عقیده حضرتعالی هم بسیار پسندیده است که یک نماینده این طور طرفداری در پیشرفت فرهنگ می‌کند و آقای رحیمیان هم همیشه با حسن نیت پیشنهادات خودشان را می‌فرمایند و بنده هم با نظر ایشان موافقم.
نائب رئیس - آقای رحیمیان
رحیمیان - عرض شود این صحبتی که بنده کردم راجع به این که با کسی که کاری دارند فقط به ارزش آن شخص نگاه می‌کنند، بنده این را ثابت می‌کنم که مقصود بنده شخص وزیر بهداری نبود ایشان یکی از اشخاص شرافتمند هستند و آنچه که بنده از ایشان تقاضا می‌کنم کاملاً رعایت کردند و برای ثبوت این عرض بنده می‌خواهم ثابت بکنم که وزرای ما و متصدیان ما.
یکی از نمایندگان - اثبات شیئی نفی ماعدی نمی‌کند.
رحیمیان - برای این که عرض شود، چطور می‌شود که یک نفر وکیل به اسم خودش یا به قول خودش که می‌گوید من برای بندرعباس هزار بقچه نخ می‌خواهم و تفاوت آن صد هزار تومان می‌شود بگیرد که به مصرف موکلین خودش برساند ولی از تمام کالاهای انحصاری که باید در تمام کشور بدهند درحوزه انتخابیه بنده نداده‌اند.
حاذقی - در هیچ جا نداده‌اند.
پس در این صورت این یک حرفی است واضح اگر با وزیری کار داشتند با متصدیان کاری داشتند اول ملاحظه می‌کنند که این شخص به نفع خودش چه ارزشی دارد.
نائب رئیس - این پیشنهاد را مسترد می‌فرمایید یا رأی بگیریم؟
رحیمیان - مسترد نمی‌کنم رأی بگیرید.
ملک‌مدنی - نظر جنابعالی را بنده عرض کردم در بودجه آتیه تأمین می‌کنیم.
رحیمیان- پس گرفتم.
ملک‌مدنی - نظر ایشان صحیح است و بنده هم نظریاتشان را تصدیق می‌کنم و تأمین خواهد شد.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای فولادوند قرائت می‌شود:
پیشنهاد. وزارت فرهنگ در ابتدای سال به فرهنگ بروجرد دستور تأسیس دانشسرا داده و فعلاً پس از چند ماه که عده محصل بی‌گناه مشغول تحصیل گردیده وزارت فرهنگ حاضر به پرداخت اعتبار نیست.
پیشنهاد می‌کنم که مخارج و اعتبار دانشسرای بروجرد را هم ضمن بودجه منظور و دستور پرداخت بدهند.
نائب رئیس - آقای فولادوند
فولادوند- عرض بنده همین بود که ضمن پیشنهاد تقدیم کرده‌ام سه چهار تلگراف از بروجرد در اوایل سال رسیده است که درخواست کرده‌اند که دانشسرایی برای بروجرد تأسیس شود و بعد وزیر فرهنگ دستور فرمودند که در بروجرد دانشسرا تأسیس کنند بعد از دو سه ماه دیگر دستور دادند چون بودجه نگذشته است اعتبار ندارند بنده فعلاً استدعا می‌کنم چون بودجه می‌گذرد و آخر سال است و آنها هم مشغول تحصیل هستند مورد ندارد که اینها بیچاره شوند و انصاف هم نیست که سرگردان باشند و به علاوه این بودجه مال یک شهری است که از شهرهای تاریخی است انصاف نیست که این بودجه را ندهند و چون آقای وزیر فرهنگ هم تشریف دارند قبول بفرمایید که دانشسرایی تأسیس شده در سال جاری اعتبار آن را هم بدهند.
دکتر عبده - صحیح است. بنده هم علاقمندم آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ - جای تردید نیست که بروجرد بایستی دانشسرایی داشته باشد، ولی چون از جزئیات بودجه واقف نیستم، همین قدر خواهش می‌کنم آقا پیشنهادشان را مسترد بکنند، سعی خواهم کرد تأمین کنم در این که وزارت فرهنگ در بروجرد دانشسرایی باید داشته باشد تردیدی نیست و مخصوصاً در آنجا یک عمارت بسیار خوبی ساخته شده است در سنوات قبل که برای دانشسرای شبانه‌روزی بسیار مناسب است.
نائب رئیس - آقای فولادوند
فولادوند - تکلیف این عده‌ای که تحصیل کرده‌اند و فعلاً معلوم نیست چه خواهد شد.
وزیر فرهنگ - اگر مشغول تحصیل هستند که داده می‌شود:
نائب رئیس - مسترد کردند. پیشنهاد آقای اردلان قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم. دولت مکلف است در ظرف مدت یک ماه لایحه قانونی برای تثبیت مقام اعضای شورای عالی فرهنگ به مجلس شورای ملی تقدیم نماید.
هاشمی - بنده مخالفم.
نائب رئیس - آقای اردلان.
اردلان - بنده در موقعی که برنامه دوم کابینه آقای ساعد مطرح بود اینجا به مجلس شورای ملی و آقایان نمایندگان عرض کردم که در این چند سال اخیر سطح معلومات عوض این که بالا برود کم‌تر شده است، و بنده دلایلی عرض کردم که نمی‌خواهم دو مرتبه تکرار کنم و نقطه اصلی و مرکز آن شورای عالی فرهنگ است و بنده عقیده دارم که وزارت فرهنگ لایحه‌ای بیاورد به مجلس از اشخاصی که شایسته این مقام می‌داند تا مجلس شورای ملی تصویب کند و این اشخاص را برای تمام مدت عمر انتخاب بکند و این عمل اساس فرهنگی مملکت را حفظ می‌کند که هر موقع هر وزیری
بیاید نتواند آنها را تغییر بدهد آقای کاظمی وقتی که وزیر فرهنگ شدند یک تشکیلاتی برای وزارت فرهنگ درست کردند یک راهی را گرفتند به نظر ایشان البته صحیح بود ولی این راه با آن راهی که آقای دکتر صدیق و آقای دکتر سیاسی گرفته بودند فرق داشت، بنده شخصاً معتقدم که روش فرهنگی ما باید یک روش ثابتی باشد که با تغییر کردن وزیر آن روش تغییر نکند این بود که پیشنهاد کردم که این نظر را آقای وزیر فرهنگ مطالعه بکنند در ظرف مدت یک ماه اگر لازم بدانند می‌توانند یک لایحه‌ای به مجلس بیاورند که شورای عالی فرهنگ بتواند به طرز ثابتی برنامه فرهنگی مملکت ما را درست بکند که هر ساعت قابل تغییر و تبدیل نباشد حالا قبول می‌فرمایید یا نه؟
وزیر فرهنگ - جزو برنامه‌ای که از طرف دولت تقدیم شد، یک ماده‌اش تثبیت سازمان وزارتخانه‌ها بود و اگر عرض بکنم که بر حسب اصرار بنده این ماده در برنامه دولت گنجانده شد موجب این خواهد شد که آقای اردلان توجه فرمایند که خود بنده در این قسمت کمک کرده‌ام و بنده طرح و لایحه سازمان وزارتخانه خودم را تقدیم جناب آقای نخست وزیر کرده‌ام و امیدوارم وقت پیدا شود، و امور جاری مملکت بگذارد که مطرح شود و به زودی به مجلس شورای ملی تقدیم شود.
نائب رئیس - آقای اردلان مسترد فرمودید یا این که رأی بگیریم؟
اردلان - بنده که از فرمایشات ایشان چیزی نفهمیدم
نائب رئیس - آقای دکتر زنگنه
دکتر زنگنه - عرض کنم این پیشنهاد اساسی و بسیار صحیح است، همان طور که بنده هم پریروز عرض کردم شورای عالی فرهنگ بایستی ثابت باشد راجع به اشخاص که بنده نظری ندارم ولی باید از اشخاصی باشند در درجه اول علمی که در دانشگاه هستند یا از فضلایی که در دانشگاه نیستند ولی فعلاً شورای اختیاری ندارد باید اختیاراتش را زیادتر کرد، همین طور که عرض کردم در تحت نظر و مقررات سیاسی وزیر نباشد، اجازه بفرمایید در این صورت اساساً باید اصلاحاتی در این قسمت بشود و نظر آقای اردلان کاملاً صحیح است، منتها همان طور که آقای وزیر فرهنگ فرمودند این مطلب را باید در ضمن اصلاحات‌شان در نظر بگیرند. بنابراین اگر وعده بدهند که در اصلاحات وزارت فرهنگ اصلاح و تقویت شورای عالی فرهنگ را در نظر بگیرند بنده نظری ندارم.
نائب رئیس - آقای اردلان
اردلان- آقای وزیر فرهنگ راجع به شورای عالی فرهنگ چیزی نفرمودند اگر می‌فرمودند همچه لایحه‌ای تهیه می‌کنند بنده عرضی نمی‌کردم.
جمعی از نمایندگان - رأی رأی
نائب رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای اردلان آقایانی که موافقند قیام کنند. (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. اجازه بفرمایید این ماده واحده که قسمت الف بود و آقای دکتر طاهری پیشنهاد فرمودند با سه تبصره…
هاشمی - باز هم پیشنهاد هست.
نائب رئیس - تبصره چهارم پیشنهاد آقای دکتر مصدق تقاضای تجزیه شده است. آقای هاشمی
هاشمی - تا حال پیشنهادهایی بود نسبت به اصل ماده یا در اطراف فرهنگ قبلاً دو سه پیشنهادی راجع به فرهنگ رسیده بعد پیشنهادات راجع به بهداری و قسمت‌های دیگر که باید خوانده شود.
دکتر معاون- بنده پیشنهاداتی دارم که مربوط به وزارت فرهنگ است نه بهداری.
نائب رئیس - تمنا می‌کنم اجازه بفرمایید که این تبصره با قسمت‌های آخر آن مطرح بشود (حاذقی - لطفاً تذکر بفرمایید که جلسه از اکثریت نیفتد).
پیشنهاد آقای حاذقی قرائت می‌شود:
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم: تبصره زیر به ماده پنجم افزوده شود.
وزارت فرهنگ مجاز است پایه اداری آموزگاران و دبیران و مدیران دبستان‌ها و دبیرستان‌ها را که بیش از ده سال پیشینه اشتغال به آموزگاری و دبیری و مدیری دارند عیناً در دبستان‌ها به پایه آموزگاری و در دبیرستان‌ها به پایه دبیری تبدیل نماید.
نائب رئیس - آقای حاذقی
شهاب فردوسی - این پیشنهاد که رد شد.
حاذقی - این پیشنهاد را خواهش می‌کنم آقایان توجه بفرمایند اگر تشخیص دادند که این پیشنهاد صحیح است رأی بدهند و اگر صحیح نیست بنده پس می‌گیرم. عده‌ای از آقایان کارمندان تعلیم و تربیتی وزارت فرهنگ هستند که بیست سال، سی سال است سابقه خدمت دارند و قانون تربیت معلم در سال ۱۳۱۲ تصویب شده است و این معلمین پیش از سال ۱۲۹۹ مشغول خدمت تعلیم و تربیتی بوده‌اند و پایه اداری گرفته‌اند، اینها آموزگار هستند، دبیر هستند مدیر دبستان یا دبیرستان هستند ولی پایه دو یا سه یا چهار اداری دارند و حالا که قانون تعلیمات اجباری ناظر بر این است که به طبقه معلم یک احترام بیش‌تری بگذارند و یک کمک و مزایای بیش‌تری بدهند اینها محروم مانده‌اند، علت این محرومیت هم برای این است که در این چند سال که خدمت کرده‌اند مدت بیش‌تری سابقه خدمت داشته‌اند و پایه اداری به آنها داده بودند و مشمول قانون تربیت معلم نشده‌اند بنابراین حالا پیشنهاد شده است موافقت بفرمایید حقوق آموزگاری که ده سال است آموزگار است و رتبه دو اداری دارد، حالا رتبه دو اداریش به رتبه دو آموزگاری تبدیل شود، یا آن دبیری که بیست سال است سابقه دبیری دارد رتبه ۵ اداری او بشود رتبه ۵ دبیری، اگر این موضوع را موجه دانستید استدعا می‌کنم موافقت بفرمایید.
نخست وزیر - البته در آیین‌نامه هم این موضوع هست نسبت به لوایحی که می‌آید به مجلس آقایان نمایندگان محترم نسبت به آن لوایح یک پیشنهاداتی می‌توانند بدهند ولی حالا یک سوء‌تعبیر شده است در این قسمت، اگر به عقیده بنده این رویه ادامه پیدا کند، هیچ لایحه و هیچ کاری از مجلس نمی‌گذرد (صحیح است) به علت این که پیشنهاد باید مربوط به همان موضوعی که لایحه‌اش به مجلس آمده باشد یک لایحه‌ای که می‌آید البته برای یک امر مخصوصی است و در تمام شئون مملکتی و در تمام قوانین مملکتی هم هر کدام از آقایان می‌خواهند هر نظری دارند در لایحه پیشنهاد کنند این موضوعات هم البته یک چیزهایی است که باید قبلاً در وزارتخانه در اداره مربوط مطالعه شود این که نمی‌شود یک دفعه پیشنهاد بفرمایید که آموزگاری یک مرتبه از این رتبه به آن رتبه برود، آخر باید این را مطالعه بکنند که این آموزگار باید رتبه بگیرد یا نگیرد تبدیل بشود رتبه او. نشود این عمل صحیح نیست، برای این که ممکن است این نظر یک اشکالاتی برای قانون فراهم کند. اصلاً یک چیزهایی که مربوط به استخدام است اینها مثلاً سابقه می‌خواهند خلاصه خدمت آقایان عرض کنم که برای قانون استخدام ما مشغول هستیم که قانون استخدام را به طور کلی یک اصلاحاتی درش بکنیم کمیسیون‌هایی هم بنده تعیین کردم که مشغول هستند مطالعه می‌کنند قانونش را هم می‌آوریم به مجلس البته آن وقت همه این نکات در نظر گرفته می‌شود. دو روز است سه روز است، چند روز است بنده یک کارهای لازمی دارم و یک قوانینی هست که باید بیاید به مجلس شورای ملی و تصویب شود، الان دو ماه است که بنده مشغول خدمت هستم، یک ماه اختیارات دکتر میلسپو مطرح شده و یک ماه هم فقط سه ماده بودجه که در این دو ماهه هنوز هم از مجلس نگذشته است در صورتی که همین لایحه بودجه دستگاه فرهنگی و بنگاه بهداشتی و بنگاه‌های مهم مملکتی را به کلی فلج کرده است، الان آقای وزیر بهداری اظهار فرمودند که ما این آمبولانس‌ها را نیاورده‌ایم که بخوابانیم توی گاراژ، اینها وسایلی است که آماده است برای این موقع که در کلیه نقاط که یک بلیاتی هست یک گرفتاری‌هایی هست مورد استفاده واقع بشوند و با این که بنده الان یک قسمت قوانینی برای کلیه اصلاحات قسمت‌ها و سازمان‌های وزارتخانه‌ها دارم که تمام اینها تهیه شده هنوز نتوانستم که تقدیم مجلس کنم، اگر واقعاً مقصود این است
که وقت بگذرد بنده عرضی ندارم، ولی اگر مقصود این است که برای این مملکت یک اصلاحاتی بکنیم کاری بکنید که یک کارهایی هم پیشرفت کند، بنده حاضرم که آقایان محترم نسبت به هر موضوعی هر نظری هر پیشنهادی دارند بدهند به بنده آن نظرشان را لطف کنند که دولت هم مطالعه بکند هر کدام مربوط به هر قانون هست اصلاح کند که بی‌خود قانون علیحده یا یک ماده نیاوریم به مجلس و آن را بعد اصلاح بکنیم مقصود دولت این است که اصلاحاتی بکند هر کدام از آقایان که نسبت به قوانین طرحی دارندنظریاتی دارند آن نظریات را به بنده لطف بفرمایند به قسمت‌های مربوط به خودش فرستاده شود و بعد هم آن نظریات را به مجلس بیاوریم به طور یک لایحه‌ای به خصوص به طور قانون و الا یک قانون مخصوص آن هم یک قانون بودجه البته بنده خودم با این طرز بودجه مخالف بودم ولی متأسفانه از اول سال بودجه به همین ترتیب پیش آمده است، الان وقت به ما داده نمی‌شود که برای سال بعدمان یک فکری بکنیم که دو مرتبه دچار اشکال نشویم این است که بنده از آقایان تقاضا می‌کنم یک توجه مخصوصی بفرمایید که این قانون زودتر بگذرد و کار وزارت بهداری و وزارت فرهنگ و مؤسساتی را که بنده می‌دانم خود آقایان بیش‌تر علاقه دارند اجازه بفرمایند که این قسمت‌ها مشغول کار بشوند و پیشنهاداتی هر چه هست بنده استدعا می‌کنم که به بنده لطف کنند و بنده آنها را می‌فرستم به قسمت‌های خودش که اصلاح و هر نظری که دارند در آن قسمت‌ها عملی شود و بعد به مجلس تقدیم کنیم.
نائب رئیس - آقای حاذقی نظر جنابعالی هم در آن تبصره پیشنهادی آقای دکتر شفق تأمین شده است.
حاذقی - بنده هم نظری ندارم می‌خواستم رفع سوء‌تفاهم بکنم، این پیشنهاد روز اول داده شده است و بنده می‌خواستم عرض کنم که ما کمال علاقه را داریم که لایحه بودجه زودتر تصویب شود، ما علاقه داریم که این کارهایی که مربوط به فرهنگ و بهداری است زودتر انجام شود ولی ا ین پیشنهاد را بنده یک هفته قبل داده بودم و حالا بسته است به نظر مجلس.
نمایندگان - رأی بگیرید آقا.
ملک‌مدنی - این موضوعی که آقای حاذقی فرمودند این موضوع حل می‌شود و نظر شما در آن پیشنهاد آقای دکتر شفق تأمین شده است توجه می‌کنید؟ (همهمه نمایندگان) بنابراین خوب است مسترد بفرمایید.
هاشمی - اجازه بفرمایید آقایان باید کمک کنند که مجلس ساکت باشد. کسی که اینجا نشسته است واقعاً نمی‌تواند مجلس را اداره کند، این که وضع نمی‌شود قربان نه وزیر متوجه می‌شود که در مجلس چه گفته می‌شود و نه وکیل آقای حاذقی قربان سر عزیزت بشوم (خنده نمایندگان) این در ضمن پیشنهاد آقای دکتر شفق و بنده که خیلی از شما علاقمندتر به این کار هستم تأمین شده نمی‌دانم چرا توجه نفرمودید که بلند شوید و بگویید یک ماهه قانون آن نوشته می‌شد و تأمین می‌شد نظرتان و گریبان ما هم از این کار خلاص می‌شد، حالا پس می‌گیرید؟
حاذقی- بنده پس گرفتم.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای صدرقاضی قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم تأسیس دانشسراهای شبانه‌روزی که ضمن اجرای ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری منظور شده است تأمین بشود.
صدرقاضی - بنده توضیح زیادی نمی‌دهم که انشاءالله بهانه دست آقایان نشود که بعضی نواقص وزارت فرهنگ گردن بنده نیفتد بنده فقط از آقای وزیر فرهنگ تقاضا دارم که تأسیس دانشسرای شبانه‌روزی را که اول سال در مهاباد آقای کاظمی وزیر سابق فرهنگ موافقت فرموده بودند احداث شود چون حالا سال تمام شده است و شهرستان مهاباد احتیاج فوری به احداث دانشسرای شبانه‌روزی دارد در سال ۱۳۲۴ یک دانشسرای شبانه‌روزی در مهاباد تأسیس شود.
مهندس فریور - کاملاً صحیح است.
وزیر فرهنگ - امیدوار هستیم که منظور آقای نماینده محترم را در حدود امکان انجام بدهیم.
صدرقاضی - در این صورت بنده مسترد کردم.
بعضی از نمایندگان - مسترد کردند آقا.
نائب رئیس - پیشنهاد دیگر آقای صدرقاضی قرائت می‌شود:
پیشنهادمی‌کنم که وزارت فرهنگ مکلف باشد ادارات فرهنگ و اوقاف شهرستان‌ها را مستقل نمایند. به نحوی که کلیه آنها مستقیماً از وزارت فرهنگ و اداره کل آموزش شهرستان‌ها دستور بگیرند.
هاشمی - نمی‌شود آقا
صدرقاضی - اجازه بفرمایید آقای هاشمی بنده توضیحی عرض کنم (هاشمی - شاید عبارت رسا نیست)… وزارت فرهنگ ۵۶ حوزه فرهنگی در تمام کشور تأسیس کرده است که از ا ین ۵۶ حوزه ۳۴ حوزه‌اش مستقل است به این معنی که آنها مستقیماً از اداره آموزش مرکز دستور می‌گیرند و از آنجا پیشنهادشان را به وزارت فرهنگ می‌فرستند الان حوزه انتخابیه بنده یک حوزه فرهنگی مهمی است که اینها بایستی به وسیله دیگری از وزارت فرهنگ دستور بگیرند محض مثال عرض می‌کنم الان فرهنگ حوزه مهاباد باید تقاضای خودش را به رضاییه بنویسد یعنی باید به وسیله پست از مهاباد برود به تبریز و از آنجا برود به خوی و از خوی برود به رضاییه و ۱۰ روز طول می‌کشد و از رضاییه هم بیاید به تهران ۱۰ روز طول می‌کشد که این می‌شود ۲۰ روز ولی اگر مهاباد مستقیماً از اداره آموزش شهرستان‌ها دستور بگیرد سیزده روز زودتر می‌رسد چرا وقت اوقاف را ضایع می‌کنید ولی آن پیشنهاد مرا چون ایشان قبول فرموده‌اند که تأمین کنند لذا بنده این پیشنهاد خودم را مسترد می‌کنم.
نائب رئیس - مسترد فرمودید؟
صدرقاضی - بله مسترد کردم.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای پروین گنابادی قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم وزارت فرهنگ با همکاری با وزارت بهداری باید تا قبل از پایان دوره تحصیلی جاری ترتیب صحیحی درباره استخدام استادان و فارغ‌التحصیلان آموزشگاه عالی بهداشت مشهد قائل شود و کلیه وسایل لازم را در دسترس استادان آن آموزشگاه قرار بدهد.
پروین گنابادی - پیشنهاد بنده معلوم است و توضیح زیادی لازم ندارد گمان می‌کنم که جناب آقای وزیر فرهنگ هم قبول بفرمایند برای این که ما می‌دانیم مملکت ما امروز از نظر بهداشت در چه وضعیتی است و چه جور مردم با امراض زیاد مبتلا هستند و طبیب هم به قدر کافی ندارند در مشهد یک آموزشگاهی است به نام آموزشگاه عالی بهداشت این آموزشگاه سال گذشته به وضعیت وخیمی دچار شده بود و حقوق استادان به آنها نرسیده بود و استادان آنجا که اغلب از محترمین و متعینین مشهد بودند مدتی آنجا را مجاناً اداره می‌کردند ولی باز امسال به آن وضعیت دچار شده است که پارسال مدتی گرفتار بود شاگردان هم اعتصاب کرده‌اند از نظر نداشتن استاد توجه بفرمایید که تا قبل از پایان سال تحصیلی وضعیت و طرز استخدام استادان و فارغ‌التحصیلان و تهیه وسایل آنجا را فراهم بفرمایند.
امیر تیمور - این نظر صحیح است قبول بفرمایید آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ - یک مرتبه دیگر قرائت بفرمایند.
(به شرح سابق قرائت شد)
وزیر فرهنگ - در ضمن تبصره‌ای که جزو مواد اولیه این لایحه بود تا حدی منظور آقای پروین گنابادی تأمین شد و اجازه داده شد که حقوق استادان آموزشگاه عالی بهداشت در مشهد پرداخت بشود مثل گذشته و این کار در یک ماه قبل انجام گرفت با وجود این بنده تأمین می‌کنم نظر آقای پروین گنابادی را و امیدوارم با وضع صحیحی که منظور نظر آقا است و دائمی هم باشد آن آموزشگاه را مرتب کنند.
نائب رئیس - آقای پروین گنابادی مسترد می‌کنید؟
پروین گنابادی - پس می‌گیرم.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای نبوی قرائت می‌شود:
نبوی - بنده پس می‌گیرم.
پیشنهاد آقای قبادیان قرائت می‌شود:
اینجانب پیشنهاد می‌کنم که وزارت فرهنگ از بودجه
اضافه اعتبار سال ۱۳۲۳ دبیرستانی در گیلان غرب که مورد لزوم اهالی آنجا که بالغ بر پنجاه هزار نفر است تأسیس نماید که از علم بهره‌مند شوند.
قبادیان - بنده یک توضیحی لازم است عرض کنم اولاً قسمت غرب مثل سایر نقاط ایران از جهت دبستان و دبیرستان محروم‌اند برای این که در سایر قسمت‌ها و شهرستان‌ها و یک دبیرستان‌های عالی که تقریباً پایه دانشکده هم دارد ایجاد شده است در قسمت کرمانشاهان ایلام سنندج و شاه‌آباد ملاحظه بفرمایید در شاه‌آباد یک دبیرستانی ایجاد گردیده که در آنجا مخارج هنگفتی برای ساختمان یک بنای عالی خرج شده خواهش می‌کنم توجه بفرمایید که آنجا نه معلم دارد و نه مدرسه‌ای برای این که هیچ نوع حقوقی برای آنجا قائل نشده‌اید همین طور ایلام یک نقطه‌ای است که دور از مرکز است و در سر حد هم واقع شده است دارای ۵۰ هزار نفر نفوس است آنجا یک دبستانی دارد دبیر هم ندارد بنده استدعا می‌کنم که توجه بفرمایید و مخصوصاً با تأسیس یک دبیرستان در گیلان غرب موافقت بفرمایید که اگر در بودجه سال جاری هم فراهم نمی‌شود از محل بودجه ۱۳۲۴ این را تأمین بکنید و در قسمت بهداری را مرد بسیار شریفی می‌دانم ایشان البته در کار خودشان دقیق هستند می‌خواستم توجهی بفرمایند در قسمت غرب که حتی یک نفر طبیب ندارد نسبت به اعزام یک نفر طبیب و وسایل لازم اقدام بفرمایند.
صادقی - اجازه می‌فرمایید؟ این پیشنهاد خرج است، چون پیشنهاد خرج است اساساً این پیشنهاد مطرح نمی‌شود آقا این وضع کار کردن که مطلوب نیست در مجلس چند نفر وکیل را بی‌خود معطل می‌کنید (قبادیان - چرا به سایرین نمی‌فرمایید؟) و بنده به شما تنها نیستم، بنده به تمام پیشنهاد دهندگانی عرض می‌کنم که پیشنهادشان خارج از موضوع است.
قبادیان - این نظر جنابعالی وارد نیست در موقع طرح بودجه نمایندگان می‌توانند هر پیشنهادی بدهند (زنگ رئیس)
نائب رئیس - تأمل کنید چون پیشنهاد جنابعالی پیشنهاد خرج است نمی‌توانم مطابق نظامنامه قبول کنیم.
پیشنهاد آقای ثقةالاسلامی. به نام اصلاح عباراتی ماده واحده است و قرائت می‌شود:
بنده پیشنهاد می‌کنم در آخر ماده واحده بعد از کلمه پرداخت گردد اضافه شود ۲۵۲۰۰۰۰۰ ریال بین تمام ایالات به طور متناسب تقسیم شود.
ثقةالاسلامی - عرض کنم که ماشاءالله در قانون توضیحات زیاد داده شده ولی اجازه ندادند که بنده صحبت کنم و حالا در پیشنهاد می‌خواهم مطلب را عرض کنم در دوره گذشته و کلای آذربایجان درکمیسیون بودجه اقلاً سه چهار نفر پنج نفر عضو داشتند ولی امسال بدبختانه در کمیسیون بودجه عضوی ندارند و برای این که اشخاصی که عضو کمیسیون نیستند حق صحبت کردن ندارند بنده آنجا یک وقت آمدم به توسط آقای ملک‌مدنی و آقای دکتر طاهری عرایض خودم را عرض کردم ولی بدبختانه به موقع اجرا گذارده نشد، حالا بنده اینجا عرایض خودم را عرض می‌کنم که آقایان توجه بفرمایند در موقعی که لایحه تعلیمات اجباری مطرح بود آقای دکتر سیاسی وزیر فرهنگ بودند و اینجا تشریف داشتند برای تعلیم اجباری قرار شد پنج میلیون و چهار صد هزار تومان به بودجه فرهنگ اضافه شود از این ۵ میلیون و چهار صد هزار تومان ۲۴ میلیون ریال قرار شده است داده شود، به آذربایجان آذربایجان ایالتی است که باید بیش‌تر مورد توجه باشد ما آن را بگذاریم بگوییم خاصه و خرجی نباشد مثل سایر ایالات و ولایات، آن پولی که برای تعلیمات اجباری در آذربایجان برای سوخت و روشنایی و کرایه خانه منظور شده برای تمام آذربایجان شرقی فقط نه هزار تومان معین کرده‌اند در صورتی که برای تمام تهران دویست هزار تومان برای سوخت و روشنایی و کرایه خانه است، دویست هزار تومان برای تهران و نه هزار تومان برای تمام آذربایجان شرقی، این یکی و بعد از آن خرید کتاب برای مدارس نه این که برای بچه‌ها
درخود مدارس برای معلمین‌شان بعضی از کتاب‌ها لازم است یک چیزی که اسباب خنده است برای تمام آذربایجان شرقی ۴۰ تومان است ملاحظه می‌فرمایید برای معلم ابتدایی تمام آذربایجان شرقی گذاشته‌اند ۳۰ نفر جهت تعلیمات اجباری در صورتی که برای شهر تهران گذاشته‌اند دویست نفر عرض می‌کنم آقا آذربایجان را اگر از نظر جمعیت حساب بکنید به طور متناسب آذربایجان شرقی سه برابر از تهران جمعیتش بیش‌تر است به جهت این که به موجب احصائیه‌ای که از تهران برداشته‌اند و می‌گویند خیلی از کوپن‌هایش هم دزدی است ۷۵۰ هزار نفر جمعیت دارد در صورتی که شهر تبریز و حومه آن یک میلیون و نیم جمعیت دارد، این خود تبریز است و آذربایجان شرقی ۵/۲ میلیون جمعیت دارد، چطور شده است که شهر تهران این قدر پول بگیرد و آذربایجان پول نداشته باشد، در صورتی که هر وقتی صحبت می‌شود می‌گویند آذربایجانی‌ها ترکی حرف می‌زنند باید آنها را مجبور کنیم فارسی حرف بزنند، در صورتی که ما فارسی زبان هستیم، ایرانی صحیح اگر بخواهیم ماها هستیم (صحیح است) با وجود این ما خودمان پول خرج می‌کنیم برای مدارس‌مان، من نمی‌گویم که آذربایجان از حیث معارف عقب‌مانده است، در آذربایجان مدارس ملی را مقایسه کنید با مدارس دولتی، در تمام مدارس ملی شاگردانش منظم‌تر و بهترند تا مدارس دولتی و بهتر تحصیل کرده‌اند بنده می‌گویم آقا چون از آذربایجان پول می‌گیرد مالیات می‌گیرد به آنجاها هم بدهید در عرض بیست سال آذربایجان را چاپیدید در عرض این دموکراسی باید جبران بکشید من نمی‌گویم که اینجا خرج نکنید ولی در مقابل پولی که می‌گیرد از آنجا باید خرج هم بکنید.
نائب رئیس - آقا شما ماده ۶۳ را مراعات نمی‌فرمایید.
ثقةالاسلامی - آقا بنده حقایق را عرض می‌کنم و در بودجه نمی‌شود ماده ۶۳ را مراعات کرد بنده می‌گویم بالسویه باید قسمت کرد بنده باید مطابق وجدانی که دارم از حقوق آذربایجان دفاع کنم بنده می‌گویم آذربایجان را این همه در عرض بیست سال چاپیدند و گفتند آذربایجان مستملکه است، آذربایجانی داخل آدم نیست (همهمه نمایندگان) (بعضی از نمایندگان - هیچ کس چنین حرفی نزده است) تمام اینها صحیح است و می‌باید عملاً جبران بشود وزارت فرهنگ باید جبران کند اینها را که نوشته‌اید اگر تکذیب می‌کنید بودجه خودتان را بیاورید در اینجا نشان بدهید از این ۵۴ میلیون ریال چقدر تخصیص دادید، در تهران ۱۰ تا مدرسه درست کرده‌اید در صورتی که برای هر کدام یک میلیون خرج شده است، در صورتی که آذربایجان خانه‌های قدیم را اجاره کرده‌اند تدریس می‌کنند اینها را باید توجه بفرمایید یکی هم چون اجازه نمی‌دهند بنده برخلاف مقررات یک مختصر اجازه می‌خواهم، آقایان این زواری که نمی‌گذارید به عتبات بروند. (بعضی از نمایندگان - این مربوط به مذاکرات بودجه نیست) (زنگ رئیس - همهمه نمایندگان) اجازه بدهید رسماً از تمام مملکت به شهربانی تهران اجازه داده‌اید که گذرنامه صادر کنند و یک عده زیادی اشخاص را از تمام مملکت آورده‌اید و حالا همین طور معطل‌شان می‌کنید وسایل آسایش اینها را لااقل تأمین کنید که سرگردان توی گاراژها به حال بلاتکلیفی نمانند.
صادقی - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
نائب رئیس - مطابق چه ماده‌ای؟
صادقی - مطابق ماده ۶۳ و ۹۹ نظامنامه داخلی شما جلوگیری نمی‌فرمایید این مذاکرات خارج از موضوع است از صد نفر وکیل و ۸نفر هیئت دولت تمام عمرمان را داریم بیهوده تلف می‌کنیم و به بطالت می‌گذرانیم بنده بالصراحه عرض می‌کنم که برای بنده خیلی مشکل است این طور کار کردن، یک ماه روی بودجه حرف زده‌ایم چرا پیشنهاداتی که خارج از موضوع است می‌آوریم آقا، یک دفعه بفرمایید که آقا این پیشنهادات خارج از موضوع است و نباید خوانده شود، اگر مقصود کارشکنی است یک نوع دیگری بکنید. اگر مقصود معطلی کاری است که جلوگیری بشود، این را بنده اصلاً برای تبرئه خودم عرض می‌کنم. من تا به حال
یک پیشنهادی نداده‌ام، یک تبصره‌ای نداده‌ام نه این که بنده نمی‌دانستم یا نمی‌توانستم خیر. برای این بوده است که در موقع خودش هر پیشنهادی باید داده شود و الا این ترتیب انعکاسش در خارج بد است.
هاشمی - آقا یک پیشنهاد دیگر باقی هست.
وزیر فرهنگ - بنده متأثر شدم از بیانات نماینده محترم زیرا که هر دفعه در مجلس شورای ملی صحبت از آذربایجان شد عموم نمایندگان محترم نسبت به اهالی آنجا نسبت به این نقطه از مملکت احترامات خود و احساسات خودشان را ابراز کردند (صحیح است) تردید نیست که اهالی آذربایجان غیور هستند، شجاع هستند، و وطن‌پرست هستند در راه مملکت در مشروطیت این مملکت فداکاری‌های فوق‌العاده کرده‌اند بنده خودم اولین روزی که وارد تبریز شدم وظیفه لازم خودم را دیدم که بروم سر قبر مرحوم ثقةالاسلام عمومی ایشان (نمایندگان - برادرشان)… بله برادرشان که از آزادی‌خواهان بودند و در راه آزادی جان دادند بنابراین تمام این آقایان که نمایندگان محترم ملت هستند اینها را می‌دانند و توجه دارند مطالبی را که فرمودند حضرتعالی بنده خواستم عرض کنم که آذربایجان و مرکز فرقی ندارند و محتاج نبود که حضرتعالی بفرمایید و تذکر بدهید و اما راجع به تقسیم اعتبارات به طوری که عرض کردم صورت جزو آن اینجا است در آذربایجان در اردبیل یک دبستان ۴ کلاسه و چهار کلاس اضافی در تبریز سه مدرسه ۴ کلاسی و یک مدرسه ۴ کلاسی و درمیانه یک کلاس اضافی، در میاندوآب دو کلاس اضافی در ماکو یک مدرسه دو کلاسی در مهاباد یک مدرسه دو کلاسه یک مدرسه چهار کلاسه اضافی شده است و به طوری که ملاحظه می‌فرمایید در تمام نقاط این اضافات منظور شده است، اشتباهی که آقا فرمودید در این است که برای تعلیمات اجباری هنوز وقت زیادی نگذشته است و وجهی داده نشده است، بودجه‌اش کجا است، وزارت فرهنگ بودجه‌اش در مقابل همان مؤسساتی که داشته است می‌باشد و برای این تأسیساتی که در نظر گرفته شده است برای تعلیمات اجباری ابتدایی دو میلیون و ششصد هزار تومان که سابق تصویب فرمودید اجرا می‌شود انشاءالله انتظار داریم در بودجه سال ۱۳۲۴ به آن اندازه که آقایان در نظر دارند اعتبار مرحمت بفرمایند که در آذربایجان مصرف شود (نمایندگان - به پیشنهادشان رأی بگیرید)
نائب رئیس - پس گرفتید؟
ثقةالاسلامی - بله پس گرفتم.
مهندس فریور - قسم زوار را هم پس گرفتید.
ثقةالاسلامی - بله پس گرفتم.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای ایرج اسکندری قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده الحاق شود.
وزارت فرهنگ می‌تواند آموزگاران قراردادی را که قبل از آموزگاری لااقل چهار سال سابقه دبیری در مدارس دولتی داشته و مجموعاً ۱۰ سال متوالی یا متناوب به عنوان معلمی در مدارس دولتی خدمت کرده‌اند با رتبه یک دبیری استخدام نماید مگر این که طبق ماده ۱۵ قانون تعلیمات اجباری مستحقق رتبه بالاتری باشند که در این صورت رتبه مورد استحقاق به آنها داده خواهد شد.
ایرج اسکندری - بنده کمال علاقه را به پیشنهاد خودم دارم ولی چون می‌شنوم که متأسفانه وضع پیشنهادات به قدری بد شده است که صورت ابتذال دارد پیدا می‌کند چون با آقای وزیر فرهنگ راجع به این موضوع قبلاً صحبت کرده‌اند بنده دیگر عرضی ندارم و پیشنهادم را مسترد می‌کنم تا ضمن آن ماده که وعده دادند به مجلس شورای ملی پیشنهاد کنند تأمین شود.
نائب رئیس - پیشنهادات تمام شده است. اجازه بفرمایید به ماده واحده با تبصره اول و دوم و سوم و چهارم هم تبصره آقای دکتر شفق پنجم هم تبصره‌ای که آقای دکتر مصدق پیشنهاد فرموده‌اندکه پیشنهاد تجزیه هم نسبت به آن شده است رأی بگیریم و آقای دکتر مصدق هم تقاضای رأی با ورقه کرده‌اند در آن.
قسمت پیشنهادی که کرده‌اند در این صورت رأی می‌گیریم…
دکترمعاون - آقا بنده پیشنهاد داده‌ام راجع به وزارت فرهنگ چطور شد؟
فرخ - بنده هم پیشنهاد داده‌ام.
هاشمی - بنده درست عرض می‌کنم اگر توجه به عرایض من بفرمایید درست عرض می‌کنم نسبت به تبصره اول و تبصره دوم و اصل ماده پیشنهادها تمام شد ولی نسبت به تبصره سوم و چهارم هنوز یک مشت پیشنهادهای درد بی‌درمان داریم.
نائب رئیس - آقا چون بنده وسط کار آمده‌ام اینجا این کارها را به بنده لطف کنید بنده عمل می‌کنم، در قسمت الف مذاکرات شده است که همان ماده واحده راجع به وزارت فرهنگ است حالا تبصره‌ها را بنده عرض می‌کنم، از تبصره اول- اجرای اشل ماده۱۲ قانون تعلیمات اجباری موضوع ماده واحده مصوب نهم مهر ماه ۱۳۲۳ از اول دی ماه ۱۳۲۳ خواهد بود. این تمام شد اشکالی هم نداشت.
تبصره ۲- مفاد ماده فوق باید به طریقی عملی شود که اضافه اعتبار سال ۱۳۲۴ بودجه وزارت فرهنگ از پنجاه میلیون و چهار صد هزار ریال تجاوز ننماید.
تبصره سوم- وزارت فرهنگ می‌تواند بودجه سال ۱۳۲۳ خود را در حدود جمع کل اعتبار مصوب سال ۱۳۲۲ و اضافه اعتبار مزبور در ماده ۹ بالا۲۵۲۰۰۰۰۰ ریال با موافقت وزارت دارایی تنظیم و با رعایت مقررات این ماده و تبصره‌های آن به موقع اجرا بگذارد اینها هم تمام شد بعد هم می‌رسیم به یک تبصره‌ای که آقای دکتر شفق پیشنهاد فرمودند که مورد قبول آقای مخبر و دولت واقع شد و بعد هم پیشنهادی که آقای دکتر مصدق پیشنهاد فرمودند مربوط به فرهنگ و دانشگاه بود که دولت هم قبول کرد و تقاضای تجزیه شده است. بنابراین راجع به این ۵ قسمت است که بنده اعلام رأی می‌کنم.
دکتر معاون - بنده مخالفم اجازه می‌فرمایید دلیل دارد آقا.
نائب رئیس - بفرمایید
دکتر معاون - بنده یک پیشنهادی راجع به دانشکده پزشکی کردم شما می‌آیید به این طور این قضیه را تصویب می‌کنید بعد هم می‌آیید می‌گویید که این طور شد و تمام شد و نمی‌توانیم پس ما باید چه کار کنیم؟ بنده پیشنهادم چه می‌شود.
نائب رئیس - اجازه بفرمایید پیشنهادتان قرائت می‌شود.
هاشمی - بنده خیال کردم راجع به بهداری است این پیشنهاد.
(پیشنهاد آقای دکتر معاون به شرح زیر قرائت شد)
دولت مکلف است از این تاریخ تا مدت یک ماه لایحه اصلاح قانون تأسیس دانشگاه مصوب خرداد ۱۳۱۲ و قانون مواد اصلاحی تأسیس دانشگاه راجع به دانشکده پزشکی مصوب آبان ۱۳۱۹ را تقدیم مجلس شورای ملی نماید.
دکتر معاون - یک پیشنهاد دیگری هم هست راجع به دانشکده پزشکی اجازه بفرمایید تا آن یکی را هم پیدا کنند و بخوانند. بنده توضیح مختصری عرض کنم این یک دانشگاهی که تأسیس شده است تا به حال در عرض ده سال یک عیبی یک نواقصی هم در آن پیدا شده که اینها را باید اصلاح کرد، بنده می‌خواستم اینجا جزء به جزء توضیح بدهم ولی نمی‌خواهم وقت مجلس را بگیرم، اگر آقایان به خاطر داشته باشند در دانشکده پزشکی عیوباتی بود که بنده به عرض مجلس شورای ملی رساندم که برای رفع این عیوبات به خود دانشگاه واگذار کنیم که تا یک ماه دیگر قانون اصلاحی آن را تهیه کند و بیاورد تقدیم مجلس شورای ملی کند و حالا این پیشنهاد خرج هم نیست هم خود رئیس دانشگاه که الحمدلله وزیرند و اینجا تشریف دارند می‌توانند قبول کنند هم آقای وزیر فرهنگ.
امیر تیمور- قانون را باید وزیر فرهنگ بدهد نه دانشگاه خود آقای وزیر فرهنگ هم اینجا تشریف دارند.
نائب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتر معاون. آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
هاشمی - آقای فرخ پیشنهاد تجزیه کرده‌اند نسبت به پیشنهاد آقای دکتر مصدق.
نائب رئیس - این پیشنهاد توضیح لازم ندارد مطابق نظامنامه اختیاری است.
فرخ - بنده دو پیشنهاد دارم.
نائب رئیس - پیشنهاد دیگر آقای فرخ قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم به تبصره ۳ اضافه شود هزینه دانشسراها مقدم است.
فرخ - بنده تمنا دارم که آقای صادقی هم عصبانی نشوند، آقای رئیس هم خارج از موضوع ندانند زیرا وقتی که به ناطق در ضمن ماده اجازه نمی‌دهید صحبت کند ناچار پیشنهاد می‌دهید (هاشمی - البته) و بنده ناچارم برای موضوعی که در اینجا گفته شد جواب عرض کنم و آن این است که آقای رئیس دولت مجلس را متهم کردند به این که مخصوصاً ابطال وقت می‌کنید و گفتند دو ماه است که فقط در قانون گذشته است و بنده به عقیده خودم تقصیر را متوجه خود دولت می‌دانم زیرا چنان که ملاحظه می‌فرمایید یک لایحه‌ای را که دولت پیشنهاد کرده بود رئیس دانشگاه در حالی که خودش جزو هیئت دولت است مخالفت کرد با آن پیشنهاد و مدتی وقت مجلس تضییع شد امروز هم همین طور یک ماده‌ای پیشنهاد شد که وزیر معارف خودش با لفافه صحبت نمود و مخالفت کرد و وقت مجلس را تضییع نمودند بنابراین خود دولت باید قبلاً خودش را ارگانیزه کند و به علاوه بنده در اینجا تعجب می‌کنم آقای دکتر سیاسی که بسیار مرد فاضلی هستند و بنده سابقاً ارادت دارم نسبت به ایشان و حالیه به سمت وزیر مشاور تشریف دارند در مجلس، وزیر مشاور در پلتیک ژنرال وظیفه یک نفر وزیر مسئول را ندارد و دخالتی هم در امور ندارد، و راجع به دانشگاه فقط شخصی که مسئول مجلس شورای ملی شناخته می‌شود وزیر فرهنگ است (صحیح است) اصل شصتم قانون اساسی می‌گوید: وزرا فقط مسئول مجلس شورای ملی هستند، بنابراین عضوی که مسئول مجلس نیست نمی‌تواند راجع به اموری که مربوط به ایشان نیست در مجلس صحبت کند یا چیزی را قبول کند، اما علت این که بنده تجزیه این را تقاضا کردم به این دلیل است که بر طبق قانون اساسی ما قسم خوردیم که برخلاف حقوق مجلس و مجلسیان رأی ندهیم به این جهت بنده خواستم مجلس را متوجه نمایم به این که تبصره آقای دکتر مصدق از نقطه نظر احترامی که به شخص ایشان دارم البته شاید پیشنهادشان مفید باشد اصولاً ولیکن از نقطه نظر قوانین به عقیده بنده مطالب با واقع وفق نمی‌کند مختصر توضیحی عرض می‌کنم بنده تعجب می‌کنم که رئیس دانشگاه که نمی‌توانم حالا عرض کنم وزیر مشاور و همچنین سایر وزرا راجع به خرابی وزارت مالیه صحبت می‌کنند و آقای وزیر مالیه که اینجا نشسته‌اند هیچ‌گونه حرفی نمی‌زنند، اگر این ادارات خراب است چرا اصلاح نمی‌کنند و اگر خراب نیست این تقاضاها برای چیست؟ خود جنابعالی می‌دانید بنده یک وقتی محاسبات بودم در زمان تصدی دکتر میلسپو در سابق هر وزارتخانه هر اداره، هر مؤسسه یک اعتبار متحرک دارد و این اعتبار متحرک در حدود اعتبار بودجه هست و رئیس محاسبات تحت اختیارات حق دارد هر چه می‌خواهد صورت بدهد بخرد و در کارهای فوری هم با اجازه از رئیس محاسبات که سمت معاونت رئیس کل دارایی را دارد آن خریدها را می‌کنند بنابراین این مثل‌ها را که می‌فرمایید ما می‌خواهیم یک زنبیل بخریم یا یک قورباغه ۵ روز معطل می‌کنند اگر آقا رئیس محاسبات مغرض است دستش را بگیرید بیندازید بیرون آقای وزیر دارایی، یک نفر رئیس محاسبات مطمئن بگذارید وظیفه‌اش را اجرا بکند، نظر به این که برخلاف قانون محاسبات عمومی و برخلاف اصول قانون اساسی است تمنا می‌کنم در موقع تجزیه آقایان توجه کنند و در اینجا یک قانونی را ما تصویب نکنیم که برخلاف اصول قانون اساسی باشد و اما راجع به دانشسراها که بنده پیشنهادی کردم تمنا می‌کنم از نقطه نظر این که برای تعلیم معلم است این را خواستم از آقای وزیر فرهنگ خواهش بکنم که توجه بفرمایند و مقدم بدارند.
نائب رئیس - می‌خواستم این را در جواب آقای فرخ عرض کنم که آقایان وزرا یعنی هر کسی که وزیر شد حق صحبت کردن از طرف دولت در مجلس شورای ملی دارد و سابقه هم دارد و ایشان هم حق دارند صحبت بکنند.
فرخ - شما هم از موقعیت خودتان دارید استفاده می‌فرمایید.
نائب رئیس - در پیشنهاد خودتان باقی هستید یا پیشنهادتان را پس می‌گیرید؟
وزیر فرهنگ - نظر صحیح است تأمین می‌کنیم.
فرخ - بنده تجزیه را پیشنهاد کردم و الا در پیشنهاد خودم چون آقای وزیر فرهنگ تأمین خواهند کرد پس می‌گیرم.
طباطبایی - اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس - بفرمایید.
طباطبائی - من علاقمند هستم که این قانون تمام شود و زودتر تصویب شود که کار حل شود اما این که فرمودید قانون بد نوشته شده بعد آن وقت بد را هم می‌خواهید رأی بگیرید؟ و در عین حال نوشته شده بود که یک لایحه‌ای است یک ماده واحده‌ای است که به مجلس شورای ملی تقدیم شده،
الف: عبارت است از ماده واحده و سه تبصره که مربوط به وزارت فرهنگ است، از این قسمت که گذشتیم مربوط به آبیاری است که آقای وزیر فرمودند (ب) تبصره دیگر (پنجم) مربوط به بهداری است یک مطلب علیحده‌ای هم هست که (ج) بود و بعد هم (د)، حالا شما می‌خواهید به چه جور رأی بگیرید این رأی وقتی است که صحبت در این لایحه تمام شده باشد و پیشنهادات مربوط به این لایحه خوانده شود و وقتی که تمام شده اگر پیشنهاد تجزیه نشده باشد بعد رأی می‌گیرید ولی حالا چون به این ترتیب که می‌باید با ورقه رأی گرفت و چون پیشنهاد تجزیه شده جدا جدا باید رأی گرفته شود و این شکلی که فرمودید که می‌خواهید به ماده واحده با سه تبصره رأی بگیرد بعد چه کار کنید و بعد صحبت شود راجع به آبیاری و بعد راجع به بهداری نمی‌توانید همچو کاری بکنید نمی‌توانید همچو رأی بگیرید اجازه بفرمایید صحبت‌ها راجع به تمام این ماده واحده و قسمت ب و ج و د تمام شود و پیشنهادات تمام شود وقتی که تمام شد آن وقت مجزا رأی بگیرید.
نائب رئیس - نظری را که آقای طباطبایی دارند در صورتی بود که ماده واحده را تجزیه نکرده باشند بنابراین قسمت اول را رأی می‌گیریم و بعد همین طور ماده به ماده رأی می‌گیریم و می‌رویم به ماده بعد.
طباطبایی - ماده به ماده که نیست، ماده واحده است.
ملک‌مدنی - … به نظر بنده اختلاف نظری بین شماو آقای دکتر معظمی نیست، یک ماده واحده است که الف و ب و ج و د دارد و پیشنهادات گویا تمام شده، اگر پیشنهادات تمام شده است که باید رأی بگیرید به اصل ماده واحده و به آن قسمت تبصره آقای دکتر مصدق هم جدا اخذ رأی به عمل آید و پس از این که با قیام و قعود رأی گرفته شد به اصل ماده واحده با ورقه رأی گرفته می‌شود ودیگر خاتمه است…
نائب رئیس - اجازه بفرمایید یک راهی به نظر بنده می‌رسد که چون آن قسمت آبیاری مربوط به این قسمت نیست آن را می‌کنیم ماده دوم حالا اگر آقای مخبر قبول بفرمایند تکلیف این ماده معلوم می‌شود.
مهندس فریور - اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس - بفرمایید.
مهندس فریور - عرض کنم نظر جنابعالی به همان طوری که لایحه تنظیم شده است بسیار صحیح است و غیر از نظر جنابعالی با طرزی که لایحه تنظیم شده است نمی‌شود رأی گرفت و اصلاً این طرزی که لایحه تنظیم شده است ایراد دارد برای این که الان شما همه را جمع کرده‌اید در یک ماده سابقاً که این تبصره‌ها جزو ماده نبوده این تبصره‌ها را دیروز گذاشتید جزو ماده بنابراین وقتی که اشخاصی در موقعی که خود طرح بود صحبت کردند اصلاً موضوع آبیاری و بهداری و فرهنگ و آن احتیاجات ساختمانی راه مطرح نبود و الان اگر کسی اصلاً مخالف باشد با اعتبار ۱۰ میلیون ساختمانی حرفی نمی‌تواند بزند این است که با اقرار به این که نظر آقایان صورت صد در صد صحیح است اگر موافقت بفرمایید این را به صورت ماده دوم و سوم بکنیدکه اشخاصی که اشکالی دارند راجع به اصل مطلب راجع به اعتبار ساختمانی یا راجع به بهداری یا راجع به آبیاری بتوانند حرف بزنند و الا این قانون الان تصویب نشده است بنابراین این به نظر من آقای دکتر معظمی این را از این لحاظ قبول بفرمایید.
ملک‌مدنی - این اصلاحاتی را که آقای دکتر طاهری کرد و مجلس هم قبول کرد که به طور حروف نهجی باشد برای چه بود؟ برای این که به طور یک ماده باشد و رأی بدهند (فریور - حالا حق ما را سلب کرده‌اید) سلب نمی‌کنیم حق دارید پیشنهاد بدهید.
مهندس فریور - اگر بنده بخواهم بگویم برای وزارت کشاورزی راجع به آبیاری صحبت کنم چند وقت باید حرف بزنم (ملک‌مدنی - بفرمایید)
نائب رئیس - آقا اجازه بفرمایید آقای مهندس فریور صحبت بفرمایند بنده هم با آن نظر آقا مخالف نیستم می‌خواستم عرض کنم وقت می‌گذرد امروز صبح که قرار شد که این یک ماده واحده باشد و به طور حروف نهجی الف و ب و ج و د آن وقت می‌بایست اظهار بفرمایید حالا هم اگر بخواهیم این کار را بکنیم آن وقت ماده یک و دو و سه دنباله دارد و ۱۰ جلسه هم باید صحبت کنیم اگر نظری حضرتعالی دارید راجع به آبیاری یا در قسمت دیگر پیشنهاد بفرمایید (مهندس فریور - بنده پیشنهاد ندارم) پس بگذارید مطرح شود. چون این لایحه ۲ و ۳ مشکلی پیدا کرده است وظیفه رئیس را هم مشکل کرده است ما یک ماده دوم داشتیم برای اعتبارات از ماده ۱ تا ۱۰ و از ۱۱ تا ۲۱ که نوشته شده است بعد آمده‌اند یک گزارشی چاپ کرده‌اند اسمش را ماده واحده گذاردند در صورتی که این ماده دوم هم دارد، بعد یک چیزهای دیگر هم ضمیمه شده حالا اگر آقایان اجازه بفرمایند به این وضعیت خاص که رأی این قسمت هم باشد مشروط به این که پیشنهادات و تبصره‌های مربوط به قسمت الف خاتمه یافته باشد و فردا از قسمت ب شروع کنیم به مذاکره این بهترین راه است.
۶- موقع و دستور جلسه آتیه - ختم جلسه
نائب رئیس - بنابراین جلسه را ختم می‌کنیم و چون عده‌ای تذکر داده‌اند جلسه برای روز پنجشنبه باشد (عده‌ای از نمایندگان - فردا) جلسه را ختم می‌کنیم و جلسه آینده به روز پنجشنبه ساعت دو و نیم قبل از ظهر موکول می‌گردد.
دستور هم بقیه این لایحه
(مجلس یک ساعت و نیم بعد از ظهر ختم شد)
نائب رئیس مجلس شورای ملی - دکتر معظمی