مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ اردیبهشت ۱۳۰۶ نشست ۹۲

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری ششم

قوانین بنیان ایران نوین

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ اردیبهشت ۱۳۰ نشست ۹۲

مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏۶

جلسه: ۹۲

صورت مشروح مجلس یکشنبه ۳ اردیبهشت ماه ۱۳۰۶ مطابق ۲۱ شوال‌المکرم ۱۳۴۵

فهرست مندرجات:

۱- بقیه شور و مذاکرات نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به اعتبار پنج میلیون برای سنه ۱۳۰۶ راه آهن

۲- مذاکره نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به اضافه بودجه سنه ۱۳۰۵ وزارت داخله و تصویب آن

۳- اقتراع اسامی نه نفر از آقایان نمایندگان برای شرفیابی حضور ملوکانه

(مجلس دوساعت وسه ربع قبل ازظهر بریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید)

(صورت مجلس روز گذشته راآقایبنی سلیمان قرائت نمودند)

غائبین بااجازه جلسه قبل

آقایان: حاج آقا رضا رفیع- موقر- ضیاء- حشمتی- محمد آخوند- پالیزی- محمد تقی خان اسعد- نوبخت- بهبهانی

غائبین بی اجازه جلسه قبل

آقایان: علی خان اعظمی- عباس میرزا- حاج حسن آقا ملک- حاج غلامحسین ملک

دیرآمدگان باا جازه جلسه قبل

آقایان: روحی – حائری زاده- میرزا ابراهیم خان قوام- میرزا عبدالله خان وثوق- میرزا محمد تقی بهار – حاج میرزا مرتضی

دیرآمدگان بی اجازه جلسه قبل

آقایان: ذوالقدر- والی زاده حوانشیر- میرزا حسن خان وثوق

رئیس- آقای آقا سید یعقوب

آقا سیدیعقوب- درصورت مجلس آقای عباس میرزا راغائب بی اجازه نوشته‌اند درصورتیکه ایشان مریض هستند. عرض دیگرم راجع بصورت مجلس است: درجلسه پیش بنده با تبصره پیشنهادی آقای وزیرمالیه مخالفت کردم ابدا این اظهار مخالفت بنده درصورت جلسه درج نشده وباید ذکر شود

یکی راجع به این است که نوشته است بودجه یعنی یک دوازدهم باهفتاد وهفت رأیتصویب شد ولی ننوشته است درمقابل شش رأی رد (این عقیده بنده است) بای دنوشته شود درمقابل شش رأی رد

رئیس – خیلی خوب. نوشته می‌شود ودیگراعتراضی نیست (گفتند خیر)

رئیس- صورت مجلس با این دوفقره اعتراض تصویب شد

عده ازنمایندگان- دستور

رئیس- وارد دستور بشویم؟

بعضی ازنمایندگان- بلی

رئیس- ماده الحاقیه پیشنهادی آقای تقی زاده امروز بای دتکلیفش معین شود قرائت می‌شود:

(باین ترتیب قرائت شد)

این جانب پیشنهاد می‌کنم که ماده الحاقیه ذیل باین قانون علاوه شود:

ماد ه الحاقیه- ازمحل اعتبار مذکور درماده اول مخارج کافی برای فرستادن ده نفر محصل ایرانی درهر سال بخارجه برای فرا گرفتن فنون لازمه راه اهن وتکمیل تحصیل این فنون علما وعملا تا مدارج عالیه آن ونگاهداشتن آنها محل تحصیلات خودشان تا مدت کافی برای این مقصود تاریخ این قانون ت اشش سال تخصیص خواهند شد انتخاب محصلین مزبور بترتیب مسابقه خواهد شد (حسن تقی زاده)

رئیس- آقای یاسائی

یاسائی- بنده با این پیشنهاد موافقم ولی نظر این است که این پیشنهاد یک اصلاحی لازم دارد جا نوشته شده است: انتخاب محصلین مزبور بترتیب مسابقه خواهد بود. و لی آیا چه اشخاصی خواهند بود وازبین چه کسانی انتخاب خواهندشد؟ این پیشنهاد ایشان ساکت است. ممکن است مسابقه مجری شود بین کسانی که لیاقت وصلاحیت نداشته باشند وبروند درخارجه وقت تلف کنند. این است که بنده عقیده دارم مسابقه بین اشخاصی بعمل آید که تحصیللات ریاضی شان در ایران کامل شده باشد ویک قسمت از شعبه علم مهندسی را طی کرده باشند واشخاصی نباشند که فرضا تحصیلات سه ساله متوسطه را دیده باشند واینها بفرستند بفرنک. ولااقل از مدارس دارالفنون سیاسی دارالمعلمین یک کدام تصدیق گرفته باشند واگر هم قید می‌شد که اشخاص بی بضاعت مقدم باشند البته آنوقت بنده موافق تر می‌شدم که خصوصیت هائی اعمال نشود

بعضی از نمایندگان – صحیح است

رئیس – آقای فرمند

فرمند- بنده بااین پیشنهاد موافقم خود بنده هم یک پیشنهادی در همین ضمیمه تقدیم کرده بودم. آقای مدرس در جلسه گذشته یک بیاناتی فرمودند واصولا هم موا فق

بودند که ده نفر هم بیشتر فرستاده شود ولی فرمودند که اگر تشویق کنید مردم را مهندسین لایقی درایران پیدا می‌شوند. حالا بنده می‌خواستم یک توضیحی خدمتشان عرض کنم. اصولا علمم هندسی یک ازعلوم فوق العاده مشکله است وامروزه ما درایران مهندسینی که بتوانند علم هندسه وریاضی راتدریس کنند تامورد تشویق واقع شوند نداریم که درنزد آنها چیز یاد بگیرند ومهندس بشوند اگرهم باشند خیلی کم است پس ما ناگزیریم ازاینکه یک عده محصل بفرستیم باروپا که درآنجا درمدارس عالیه تحصیل کنند

مدرس- ماهم گفتیم بروند

فرمند- برای اینکه یک مهندس متخصص وقابلی بشوند

اینجا یک سوء تفاهمی هم برای بعضی ازآقایان پیدا شده. این مهندسینی که ما این جاد اریم مهندسین فنی درجه اول نیستند ومهندسین درجه اول درایران پیدا نمی‌شوند دراروپا هم خیلی کم هستند ووقتی هم پیدا می‌شوند آنها را بایک حقوق‌های زاید با پنجاه هزارتومان صد هزارتومان دران کمپانیهای بزرگ ومؤسسات تجارتی یا علمی استخدام می‌کنند وبمملکت ما نمی‌آیند. مدت تحصیلات شان هم پنجسال وشش سال نیست باید ده پانزده سال دوره تحصیلات عالیه یک مهندس باشد تامتخصص وعالم بشود. درمملکت ماامروزه ازان علمائی که مقصودمان است که بمرحله آخررسیده باشند نداریم ودرقرن بیستم بالاخره هرملتی که بخواهد جزو ملل راقیه محسوب باشد باید دررشته‌های متعدد علوم علمای درجه اول داشته باشد وعلمای فنی درجه دوم وسوم برای او کافی نیست. پس برای این مقصود ماباید دراین صدد باشیم که محصل بمعنای حقیقی این لغت پیداشوند وبمملکت ما مراجعه کنند. البته آقا تصدیق می‌فرمایند که درنجف هم وقتی یک عده ازطلاب می‌روند تحصیل کنند ودرس بخوانند هزارنفر یاپانصد نفر یادویست نفر، بعد ازبیست سال تحصیل فقط دوسه نفر ازبین شان بیرون می‌آید که مجتهد وجزو علمای درجه اول باشند. بقیه که عالم نیستند نیم چه عالمند...

کازرونی – صحیح است

فرمند- آن علمای درجه اول اروپا هم بر وزن همین علمای مرجع تقلید ما هستند که تمام درجات علوم را سیر کرده‌اند وخودشان قوه متصرفه پیدا کرده و قوه اختراع دارند مملکت ماهم امروزه اینطور علماء درهرر رشته اش لازم دارد واینهم چاره ندارد جزاینکه ما شا گردانمان را یعنی آنهائی راکه یک مقداری هندسه وریاضیات در این جا دیده‌اند واینحا بعنوان عالم ومهندس هستند بفرستیم بشوند وبرگردند بمملکت برای رفع احتیاجات ما این بود که بنده و آقای تقی زاده پیشنهاد کردیم که بطور مسابقه باشد ومعلوم است برای مهندسی که می‌خواهند شاگرد بفرستند مسابقه اش ریاضیات وفیزیک وشیمی وامثال اینها است. فلسفه وحکمت البته نخواهد بود یک نکته دیگری را هم آقای مدرس فرمودند که ما نباید رخنه بدهیم بای نپول. عقیده خودم راا ین جا می‌خواهم عرض کنم که اگر ما ازاین پول بتوانیم یک نفرعالم حقیقی درعلوم ریاضی پیدا کنیم که بیاید بمملکت واستفاد ه بدهد می‌خواهم بگویم که قیمت این عالم مطابق است با دویست وسی فرسخ راه آهنی که ما می‌کشیم درهرصورت بنده این پیشنهاد رایک پیشنهاد خیلی خوبی میدانم واگرتصویب شود ممکن است ازاین پنجنفر یک نفرشان عالم حقیقی بشود وبمملکت مراجعت کندو این خودش یک خدمت بزرگی است که ما بمملکت ایران کرده‌ایم

مدرس- سوء تفاهم شده است. اجازه میفرمائید

رئیس- آقای زوار عضو کمیسیون هستید؟

زوار- بنده موافقم

آقا سید یعقوب- خیرنیستند ولی بنده عضو کمیسیون هستم ومخالف هم هستم

رئیس- بفرمائید

آقاسید یعقوب- دیروز آخرمجلس بود. آقای مدرس بیمرحمتی کردند (بنده کاملا توجه دارم) چون حق نداشتند درجواب موافق صحبت بکنند. آقای مدرس هستند باشند ولی عضو کمیسیون نبودند حق نداشتند. نظامنامه که اینطورمیگوید. اما این پیشنهادی که آقای تقی زاده کردند اساسا فکرخوبی بود. ما مهندس لازم داریم اما خوب بود اقای تقی زاده این پیشنهاد رادربودجه وزارت معارف راکه از بودجه مخصوص وزارت معارف بیست هزارتومان، سی هزارتومان، پنجاه هزار تومان برای اینکارتخصیص بدهند که شاگردانی بروند فرنگ وتحصیل مهندسی کنند. لکن در بودجه راه آهن وازپول راه آهن بنده مخالفم. ما این پول راباهزار زحمت وخون جگر وچه قیودی جمع کرده‌ایم ومثل عنوان فقهی این پول فعلا حکم وقف خاص رادارد ومخصوص مصرف راه هن است. درست است مهندس که می اید برای راه اهن می اید اما مهندس برای راه آهن تنها نیست برای ساختمان است برای راه شوسه است برای هزار چیزدیگر است. البته بنده عقید ه دارم که باید مهندس تهیه کنیم وازایران روانه کنیم برای تکمیل تحصیلات مهندسی. اما نه ازبودجه راه آهن ولی بمجرد اینکه ما این سدی راکه دوراین پول کشیده‌ایم (که مصرفش منحصر باشد برای راه آهن) بشکنیم ورخنه پیدا بشود دیگرفایده ندارد. درعین اینکه بنده تمام فرمایشات آقای تقی زاده راکه گفتند موافقم لکن بنده عقیده‌ام این است که این سیم خارداررانباید پاره کرد پس فردا است که یک سوراخ ه مازراه دیگر بازمیشود. وازاین زحماتی که ماکشیده‌ایم هیچ نتیجه نمی‌بریم. پس وقتی این حصن حصین راکه قرارداده‌ایم درش رخنه پیدا شود دیگرازهمه جاشکاف بر میداردولی دراساس این پیشنهاد همه موافقت می‌کنیم که وزارت معارف مکلف باشد ده نفربرای تحصیل مهندسی بخارجه بفرستد ودربودجه وزارت معارف هم پولش معین شود. (اما نه ازبودجه راه اهن) چون این محل خاص است وباید درمحل خاص خو د یعنی راه آهن مصرف شود نه درجای دیگر

رئیس- عقیده آقای مخبر چیست؟

شیروانی (مخبرکمیسیون بودجه) –بنده برای اینکه بدون دلیل ازطرف کمیسیون این پیشنهاد راقبول نکرده باشم بامختصر توضیحی که عرض می‌کنم این پیشنهاد راقبول می‌کنم. اولا یک حرفی زده می‌شود اینجا که از متخصصینی که ماداریم آنطوریکه بایدقدرشناسی وقدردانی نمی‌شود ودولت از آنها دعوت صحیحی نکرده وحقوق کافی نداده است پس بنابراین لازم نیست ما متخصصین جدیدی تهیه کنیم. بنده تصور می‌کنم این دلیل هیچ ارتباطی با این پیشنهاد ندارد بند ه تصدیق می‌کنم آنطوریکه باید از علمای ایرانی تشویق شده باشد تا بحال نشده. این فرمایش آقای مدرس کاملا صحیح است وباید ازمتخصصین ایرانی تشویق بشود وحتی اگردو لت هم کمک نمی‌کند برای اعزام محصل باروپا اگردولت تشویق کند. خود آن کسانی که می‌توانند باسرمایه خود شان بروند باروپا وتحصیل کنند وقتی دیدند تشویق می‌شوند ومیروند وبا خرج خو دتحصیل میکنندو برمی گردند بمملکت. این یک اصل خیلی صحیحی است وبا ید پیشنهاد کرد قانون نوشت. بالاخره دولت رامکلف کرد که از متخصصین ایرانی کاملا نگهداری کند ولی درعین حال این راهم باید تصدیق کرد که اگرما متخصص خیلی داریم. متخصص مالیه داریم. متخصص حقوق داریم استفاده ازشان نمی‌کنیم مثلا اغلب متخصصین حقوق دروزارت پست وتلگراف کارمیکنند یا دروزارت خانه دیگری که مربوط بآن نیستند البته دراین صورت هم استفاده ازمعلوماتشان نمی‌شود هم قدردانی ازشان نمی‌شود ولی با این حال ما ازحیث

متخصص مهندسی وراه اهن خیلی فقیر هستیم یعنی درست انگشت شمار است. سه یا چهار نفرمتخصص مهندسی انگشت شمارداریم که اسامی ایشان معروف است وهمه آقایان هم انها رامیشناسند اینها راه مدعوت کرده اندو الان که دو اداره مهم دروزارت فوائدعامه محتاج به متخصص است یکی اداره راه شوسه یکی هم اداره راه آهن. وبنده هم اطلاع دارم الان بین این دو اداره نزاع است درسر این چند نفر متخصص انگشت شمار. راه آهن می‌خواهد آنها راببرد به اداره خوش طرق وشوارع هم می‌خواهد ببرد باداره خودش حقوق کافی هم بانها می‌دهند. مثلا یکی از متخصصین معروف ما که غالبا کتابچه‌های اورا می‌خوانیم. اعلانات اورا می‌خوانیم ایشان یک متخصص خوب نقشه کشی هستندوالان هم وزارت فوائد عامه اورا دعوت کرده بایک حقوق خوب کافی که برود وکارکند. پس درعین حالی که ازسایر متخصصین راه اهن ومهندسی استفاده کنیم وآنها رادعوت کنیم. یک نکته راکه آقای تقی زاده دیروز فرمودند وبند ه یک قدری مفصل تر وواضحتر عرض می‌کنم همان استقلالی که برای راه آهن باسایر مؤسساتی که ما متخصص خارجی برایش می اوریم باید قائل شویم. مثلا هروقت یکی از این متخصصینی که داریم ازسریکی ازاداراتمان برداشته شود یااندک تزلزلی پید اشود برای آن یک نفر می‌بینیم که آن مؤسسه بکلی متزلزل می‌شود. بالاخره یکقدری ما باید ازاین فقر خودمان جلوگیری بکنیم که اگرمتخصص فلان اداره ما یک روز متزلزل شد دیگردر ارکان آن اداره تزلزلی پیدا نشود. برای راه اهن هم دردفعه اول باید این فکر راکرد که اگر یک روزی متخصصین خارجی مان را (بالاخره یا درتحت تأثیر سیاسی یا تحت تأثیرات داخلی فرق نمکیند) خواستیم جواب کنیم راه آهن راجواب نداده باشیم وبالاخره دروضعیت راه آهن ما تزلزلی پیدا نشود و. اینهم کاملا موقوف براین است که مامتخصص کافی داخلی برای راه آهن داشته باشیم که بتوانیم آنرا حفظ کنیم. یکی دیگر موضوع صرفه جوئی درکاراست. ملاحظه بفرمائید الان ما بمتخصص اول راه آهن خودمان درسال قریب بیست هزار دلار مواجب می‌دهیم ده هزار دلار هم خرجش می‌کنیم پس سی هزاردلار یکنفر متخصص عالیمقام خرجش می‌شود ازاین سی هزار دلاردرسال سی نفر شاگرد ما می‌توانیم دراروپا تهیه نمائیم که بعد از سه سال پنج سال با شش سال دوره مهندسی سی نفر متخصص مثل او داشته باشیم وهمینطورسایرمتخصصینی که داریم. خلاصه اینکه ازحقوق یک نفر متخصص درجه اول ما می‌توانیم سی نفر شاگرد به اروپا بفرستیم که ماهی هفتاد تومان هشتاد تومان حقوق به انها بدهیم. وبرای درجه دومش هم می‌توانیم پانزده نفر شاگرد به فرنگ بفرستیم که پس ازچند سال متخصص شوند. اینکه گفته می‌شود دراین پول رخنه پیدا می‌شود بنده هم کاملا این عقیده را داشتم وآقایان مسبوق هستند که اظهار می‌کردم که این پول راحتی الامکان بایدسعی کنیم که بغیر ازچیزهائی که متعلق به راه آهن است یک شاهی خرج نکنیم. پیشنهاد آقای تقی زاده رامخصوصا بنده گرفتم ومطالعه کردم دردوسه جا تکرار شده که اینها فقط در آنجا فنون راه آهن راتحصیل کنند وکاردیگری نکنند. یعنی انطوریکه یکی ازنمایندگان فرمودند مهندسی معدن نرود انجا تحصیل کند فقطمهندسی راه آهن تحصیل نماید. وتصدیق میفرمائید که یکی ازارکان راه آهن متخصص او است. راه اهنی که متخصص نداشته باشد حرکت نمی‌کند. بالاخره یکی از رکنهای اولیه راه اهن که مخصوصا درکمیسیون بودجه پیشنهاد کردیم ضمیمه همین لایحه شود وتصریح کردیم ودرلایحه اگرملاحظه بفرمائید این بود ک هاین پنج میلیون باید صرف خرید ادوات وحقوق متخصص ومزد عمله بشود ومخصوصا

خود بنده پیشنهاد کردم ومتأسفانه پیشرفت نکرد که حقوق اجزاء اداری راه آهن ازبودجه کل ممکلتی داده شود ومنتظرین خدمت بروند آنجا اینکار رابکنندبرای اینکه یک بودجه تحمیل راه آهن ازنقطه نظر مستخدمین نشود ولی با این حال ما معتقدیم که یکی از ارکان مهم راه آهن متخصص راه آهن است وخواهی نخواهی باید ازخودمان متخصص تهیه نمائیم. اینکه گفته می‌شود مدرسه اینجا تأسیس کنیم. بنده کاملا موافقم ولی تصدیق میفرمائید که مدرسه راکه حالا تأسیس بکنیم وسیله ومعلم نداریم که متخصص عالی مقام درجه اول برای ما تهیه کند ومثلا الن ماد وسه نفرمعلم مهندس خوب داریم که یکی ازآنها همان آقای میرزا عبدالرزاق خان است ک هازطرف وزارت فوائد عامه باماهی چهارصد تومان حقوق دعوت شده است که برود نقشه کشی کند اوکه نمی‌تواند دیگر باین کاررسیدگی کند وباید بالاخره یک معلم عالیمقام هم درآتیه بیاوریم ومتخصص درجه دوم وسوم را دراینجا درایارن وقتی وسیله کاملا فراهم شد تهیه کنیمو یک ازمسائلی که لازم است وهمانطور که گفتند باید دربودجه معارف پیش بینی شود تأسیس یک مدرسه خوبمهندسی است وبالاخره این شصت نفری راکه درعرض شش سال ما به فرنگ بفرستیم اینها باید متخصص درجه اول باشند. با شصت نفر که راه آهن رانمی‌توانیم بپایان برسانیم ویک عده زیادی هم متخصص درجه دوم وسوم می‌خواهیم شصت نفر رادراروپا تهیه می‌کنیم بقیه اش رادرهم مدارس داخلی. درهرصورت بنده تصور می‌کنم این پیشنهاد مفیدی است که شده است وبنده ازطرف کمیسیون قبول می‌کنم این پیشنهاد مفیدی است که شده است وبنده ازطرف کمیسیون قبول می‌کنم ویقین دارم آقایان نمایندگان محترم هم حسن استقبال خواهندفرمود

بعضی ازنمایندگان صحیح است

بعضی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است

رئیس- بعضی ازآقایان ببنده تذکر می‌دهند که ماده الحاقیه ورای پیشنهاد است وبنابراین مشمول ماده ۶۳ نمی‌شود ولی قسمت آخر ۵۹ را اگر ملاحظه بفرمایند خواهند دید که مشمول هست. ماده ۵۹ قرائت می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد)

ترتیبات شور مرتبه اول ومرتبه دوم درموارد ذیل مجری نخواهد بود:

اولا بودجه دخل وخرج مملکتی

ثانیا- قوانینی ک هراجع بتقاضای وجوهی برای مخارج مخصوص است

ثانیا – قوانین راجع بمنافع محلی

دراین سه فقره یک شور کافی است ومباحثات آن بترتیب موارد فوری است چنانکه ذکرخواهد شد ولی درهر صورت اصلاحات بامواد الحاقیه که درضمن شور پیشنهاد می‌شود باید موافق ترتیبات ماده شصت وسه بعمل آید

بعضی ازنمایندگان- صحیح است

رئیس- این ماده الحاقیطه راآقای مخبر قبول کردند باید اصلاحی ازطرف آقای یاسائی براین ماده داده شده است قرائت می‌شود

(بنحو ذیل قرائت شد)

تبصره ذیل را بماده پیشنهادی آقای تقی زاده اضافه وپیشنهاد می‌کنم

تبصره- مسابقه مابین محصلین بعمل می‌آید که تصدیقنامه ازمدارس متوسطه شش کلاسه در دست داشته باشند

رئیس- آقای یاسائی

یاسائی- توضیحات مفصلی لازم ندارد فقط اگر این عبارت اضافه شود مسابقه بااملازمه بین اشخاص بعمل می اید که مقدمات این تحصیلات راتحصیل کرده باشند ومسابقه مابین اشخاصی که آنقدرصلاحیت ندارند یعنی تحصیلات شش کلاسه متوسطه رانکرده‌اند بعمل نخواهد آمد وحتما مابین اشخاص خواهد

بود که تحصیلات شش کلاسه متوسطه رادرایران کرده باشند

مخبر- درخود ماده باموافقت نظرآقای تقی زاده این مقصود ایشان را ما اضافه کردیم که باتصدیقهای شش کلاسه متوسطه ودرذیل آنهم نوشته شده که باید سابقه بعمل آید

یاسائی- اگراینطور است ک هعرضیندارم

مرتضی قلیخان بیات – یکمرتبه قرائت شود

رئیس- به پیشنهاد آقای تقی زاده لفظ شش کلاسه اضافه شود

مخبر- خیرفارغ التحصیل مدارس متوسطه نوشته شود

رئیس- پیشنهاد آقای دادگر (بمضمون ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم که برپیشنهاد آقای تقی زاده افزوده شود: مسابقه مابین اشخاصی بعمل خواهد آمدکه اولیای آنهاقادر بفرستادن آنها بامخارج شخصی خودشان نباشند

رئیس- آقای داگر

دادگر- عرض کنم که بنده دراین مملکت غنی سراغ ندارم اینها غنای نسبی است. ولی همانطوریکه عرض کر دم ما طرفدار نمره وعدد که نیستیم. اگر یک نفری می‌تواند خودش اولادش رابفرستد بسیارخوب این یکنفر بران ده نفر اضافه شو د ویازدهیمن شخص باشد وبالاخره این موضوع محدود نشود وخواستم مسابقه بی ااشخاص بی بضاعت بعمل آید که آنها بروند وتحصیل کنند وآن کسانیکه توانائی دارند باخرج خودشان بروند

بعضی ازنمایندگان- صحیح است

وزیرفوائد عامه- اگرخاطر نمایندگان محترم باشد درمجلس چهارم وقتی که مذاکره درقانون استخدام بود وباین فصل رسیدیم بنده مخالفت کردم ومخالفت بنده هم دراین موضوع بود که انجا نوشته بودند فارغ التحصیلهای سه کلاسه متوسطه می‌توانند وارد ادارت بشوند. بنده آنجا مخالفت کردم ک هاین ضایع کردن مردم است بجهت اینکه بکلاس سوم که رسیدند دیگرمیل نمی‌کنند زحمت بکشند وبالابروند. وحالا هم نتیجه اش معلوم است. اما دراین موضوع اینکه ما بخواهیم این شاگردها رابه بی بضاعتی تخصیص بدهیم بنظر بنده کار صحیحی نیست چرا؟ بجهت اینکه غالبا شاگردهای بی بضاعت بهمان د لیلی که گفتم بکلاس سوم که می‌رسند ول می‌کنند این یکی ازطرف دیگر مانعی ندارد که ما ازبی بضاعت‌ها انتخاب کنیم اما نباید مانع شد وگفت حتما ازبا بضاعت‌ها قبول نکنیم. اگردرمسابقه ما یک بچه با بضاعتی رادیدم که ازسایرین استعدادش بیشتراست اورا رد کنیم؟ البته نمی‌توانم اوراردکنیم اما یک عیبی دارد. وآن عیب این است که آن بچه با بضاعتی که شش کلاس را طی کرده است ولان می‌تواند برود دنبال یک کاری ویک حقوی بگیرد دیگرداعی ندارد برود فرنگستان وخودش یک خرجی بکند وشش سال دیگر تحصیل کند. بنده غقید ه‌ام این است که باید روی زمینه استعداد وهوش وکفایت بمسابقه انتخاب کرد وبای دملاحظه کرد که م ابین انهائیکه تحصیل کرده‌اند وتحصیلاتشان به اتمام رسید ه اشخاص بی بضاعت که قوه ندارند حتی الامکان محروم نماند ولی محروم کردن با بضاعت لایق قابل با هوش رابنده یک ضرری برای مملکت میدانم

دادگر- پس پیشنهاد می‌کنم بعد ازمسابقه بی بضاعت حق تقدم داشته باشد

بعضی ازنمایندگان – صحیح است

وزیرفوائد عامه- خوب این صحیح است

مخبر- کمیسیون هم قبول می‌کند

رئیس- پیشنهاد آقای احتشام زاده قرائت می‌شود

(بشرح ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم بعد از فارغ التحصیلهای مدارس متوسطه بین الهلالین اضافه شود (قسمت علمی)

رئیس- آقای احتشام زاده

احتشام زاده- تحصیلات متوسطه درسه ساله دوم دو قسمت می‌شود یک قسمت علمی ویک قسمت ادبی والبته اشخاصی که درقسمت علمی کارکرده‌اند به درد اینکار می‌خورند این بود که بنده پیشنهاد کردم بعد ازکلمه مدارس متوسطه نوشته شود قسمت علمی

مخبر- صحیح است این را بنده قبول می‌کنم

رئیس- پیشنهاد آقای افشار (بشرح ذیل خوانده شد)

تبصره ذیل رابماده الحاقیه پیشنهادی آقای تقی زاده پیشنهاد می‌کنم:

مصارف تحصیل وخرج رفتن وبرگشتن محصلین مزبور ازاعتبار صدی هشت انحصار پرداخته خواهد شد

رئیس- آقای افشار

افشار- بعضی از آقایان درضمن بیانات خودشان فرمودند که دراطراف یک سد سدیدی که کشیده شده است ما نباید رخنه بگذاریم پید اشود. این مطلب کاملا صحیح است ولی تصدیق بفرمائید که اولا محلش یکی است ثانیا درهرموضوعی که مجلس نظریه یا تصمیمی اتخاذ کند ورأی بدهد دیگران که نمی‌توانند مخالفت بکنندو هرقدر مجلس رأی داد بیشتر ازآنکه نمی‌توانند بردارند وخرج کند پس رخنه بازنمیشود. یک صدی هشتی مطابق قانون برای مخارج این کاردرماده یازده قانون انحصار پیش بینی شده است وآقایان فرمودند که این مخارج تقلیل پیدا کرد وبصدی دو رسیده وبالاخره صدی شش درآنجا باقی می‌ماند ممکن است ازان محل خرج اینکار بکنند. مقصود این بود اگراز این خرج اینکار بکنند. مقصود این بود اگر از این قسمتی که برای راه آهن تخصیص داده شده است صرف نشود وازهمان محل خرج شود بنظر بنده اصلح است

مخبر- متأسفانه این پیشنهاد نماینده محترم رابنده نمی‌توانم قبول کنم چونکه تفاوتی اصلا دراصل قضیه پیدا نمی‌شود بسیارخوب. ازصدی هشت صدی دو راتخصیص دادیم. برای خرج وصول. صدی شش آن باقی می‌ماند. آنهم ضمیمه اصل پول اعتبارراه آهن می‌شود حالا یک حساب جداگانه ازبرای این صدی شش درست کنند ویک حساب دیگری برای آن صدی دو ویک اداره مشتت کنند صلاح نیست واستدعا می‌کنم استرداد نمایند

رئیس- رأی می‌گیریم آقایانی که این پیشنهاد راقابل توجه میدانند قیام فرمایند (معدودی برخاستند)

رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای عدل

(بمضمون ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم بعد ازعبارت فارغ التحصیلیهای مدارس متوسطه بین الهلالین نوشته شود (داخله وخارجه)

رئیس- آقای عدل

میرزا یو سف خان (عدل) – بنده توضیح مفصلی ندارم. این عبارتی که نوشته شده است تقریبا تخصیص می‌دهد اینرا بمحصلین که درداخله فارغ التحصیل شده‌اند وحال آنکه خیلی محصلین داریم که درخارجه تحصیل کرده‌اند وبا شلیه شده‌اند بنابراین چه دلیلی داردکه ما آنرا محروم کنیم؟ البته آنها را هم باید شامل باشد

مخبر- بنده کاملا بانظریه ایشان موافقم ولی ممکن است یک اشکالی پیش بیاید وآن فارغ التحصیل مدرسه متوسطه خارجه اینجا نباشد. اگردراینجا نباشد ترتیب مسابقه آنوقت چطورمیشود؟ بالاخره باید در

مسابقه شرکت نماید. پس نظریه شما اگر آن شخص اینجا باشد تأمین می‌شود واستدعا می‌کنم پس بگیرند برای اینکه بنده نمی‌توانم قبول کنم در صورتیکه با نظریه حضر تعالی هم موافقم

عدل – حالا که تأمین می‌شود بنده پس می‌گیرم

رئیس – پیشنهاد آقای کازرونی قرائت می‌شود (بمضمون ذیل قرائت شد)

بنده برماده پیشنهادی آقای تقی زاده تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنم

تبصره – محصلینی که بخارجه فرستاده می‌شوند پس از فراغت از تحصیل و مراجعت نصف کل مخارجی را که دولت داده بطور استهلاک از آنها گرفته خواهد شد

رئیس – آقای کازرونی

کازرونی – عرض می‌کنم معامله دو طرف دارد رعایت طرفین باید بشود. البته باید محصلینی فرستاده شوند. پولی هم به آنها برای مخارجشان داده شود تحصیلاتشان هم تکمیل شود. پس از مراجعت هم البته دولت آنها را استخدام می‌کند حقوق فوق العاده کافی هم به آنها خواهد داد. البته این درنتیجه پولی است که دولت خرج آنتها کرده پس باید آن پول در موقعیکه توانا هستند نصف آن مبلغ بطور استهلاک گرفته شود. (خنده نمایندگان) این عقیده من است حالا اگر بنظر آقایان خیلی بد است استرداد می‌کنم ولی مخالف عدالت است

رئیس – پیشنهاد آقای فیروز آبادی (بمضمون ذیل خوانده شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم که نسبت باشخاصی که فرستاده می‌شود بخارج ایران جهت مهندسی خط آهن اولا حقوق وشهریه آنها در هر ماه زیاده از چهل تومان نباشد وثانیا در هر سال امتحان را که داده‌اند وتصدیق گرفته‌اند به وزارتمعارف بفرستند

رئیس – آقای فیروز آبادی

فیروز آبادی – بنده عقیده دارم اشخاصی که باروپا می‌روند وموفق بتحصیل کردن نمی‌شوند چند علت دارد. یکی آنکه آنجا که رفتند پول زیاد برای خرج کردن دارند ووقت خود را صرف پول خرج کردن می‌نمایند. پس باید خرج آنها را محدود کرد وکم کرد که در آنجا زیادتر از مخارج ضروری نداشته باشند که عقب کارهای غیر تحصیلی بروند باین ملاحظه با بملاحظه بی پولی ایران بنده این پیشنهاد را کردم که زیاده از چهل تومان در ماه بآنها شهریه داده نشود. حالابهر صورت نباید گفته شود که این اشخاصی که از ایران می‌روند صاحب ثروت ومحترم بوده‌اند ونمی‌توانندباماهی چهل تومان زندگی کنند اگر ازاینجور اشخاصند زیادترش را از مال خودشان خرج کنند ودر ضمن پیشنهاد عرض کردم که هر سال یکمرتبه تصدیق راکه در آنجا می‌گیرند که در یک سال چه زحمتی کشیده‌اند آن تصدیقشان را بایران برای وزارت معارف بفرستند که مجبور باشند وبدانندکه در آنجا باید درس بخوانند به این نقطه نظر لابد می‌شوند درس بخوانند در صورتیکه اگر این قید نشود ومیخواهند در س می‌خوانند نمیخواهند درس نمیخوانندوقتی هم که آمدند کسی آنها را مسئول نخواهد دانست. به این نظر بنده این پیشنهاد را کردم و خوبست آقایان هم موافقت فرمایند

رئیس – آقای بیات

مر تضی قلیخان (بیات) – آقای فیروز آبادی البته ازنقطه نظر صرفه جوئی همیشه یک ملاحظاتی در مخارج می‌کنند ولی خودشان باید تصدیق بفرمایند که بعضی اوقات ممکن است یک صرفه جوئیهائی عملی نشود واسباب زحمت فراهم شود. یک نفر محصلی که بخواهد دراروپا تحصیلات عالیه بکند گمان نمی‌کنم درهیچ نقطه بتواند

باچهل تومان زندگی کند. بعلاوه ممکن است مخارج سال بسال تفاوت پیدا کند. ممکن است یکسال مخارج بیشتربشود یک سال کمتر ترتیب تسعیر لیره وفر انک هم فرق می‌کند اینها یک چیزهائی است که بعقیده بنده دولت باید همیشه ملاحظه کند وآن میزانی که مخارج محصلین درآنجا می‌شود ومی‌توانند زندگی کنند آن میزان رابراورد کند وبدهد واگردرقانون نوشته شود ممکن است اسباباشکال باشد هرمقدرای راکه کافی باشد خود دولت معین می‌کند وازبرای محصلین هم اسباب زحمت فراهم نمی‌شود. قسمت دوم راهم که فرمودندآنرا هم البته بعقیده بنده دولت برای کلیه محصلینی که میروندیک سرپرستی معین می‌کند خواه شاگردانی باشند که باپول دولت تحصیل می‌کنند خواه آنهائی که باپول خودشان تحصیل می‌کنند. وبعلاوه خود مدرسه هم درهرسال ا متحان می‌کند دیگرقرستادن تصدیق بوزارت معارف گمان می‌کنم اسباب اشکال باشد البته این یک قسمتهائی است که خود دولت درموقع فرستادن دقت می‌کند که پولی راکه ممکلت می‌دهد بی مصرف خرج نشود

وزیرفوائد عامه- بنده ازیک مسئله متأسفم وازیک مسئله خوشنود. اما آن مسئله راکه متأسفم این است که آقایان نمایندگان تصور می‌کنند که یک اشخاصی که اسمشان مستخدم دولت شد غیراز وزیرآنها واقعا دشمن بودجه مملکتند باملاحظاتی که باید بکنند نمی‌کنند ازآن چیزی که خوشنودم این است که ما رویه راکه بابیست نفرمحصلی که مطابق تصویب مجلس بفرنگستان فرستاده‌ایم پیش گرفته‌ایم همی نقاعده ایست که آقا فرمودند اما این تفاوت می‌کند که درکدام ممکلت باشد. اینها همه تفادت می‌کند عجالتا این شاگرد هائی که فرستاده‌ایم که غالبا دربلژیک تحصیل می‌کنند مخارج فعلیشان نسبت بوضعیت تحصیل وکاری که می‌کنند بیش ازچهل تومان در ماه نمی‌شود وبا همین چهل تومان هم ملاحظه می‌کنند که خرج زیادی نکنند وآنقدر‌ها درجیبشان پول نباشد که آن معایبی را که آقا می‌فرمایند پید اشود

رئیس- آقای مخبر

مخبر- بسته بنظر مجلس است

فیروز آبادی (خطاب برئیس) تجزیه کنید. یک فقره نسبت بحقوق ویک فقره نسبت به اینکه مجبور باشند تحصیلاتی راکه می‌کنند همه ساله تصدیقنامه شان رابرای وزارت معارف بفرستند. آن چهل تومان راهم پنجاه تومان کنید

رئیس- چهل تومان پنجاه تومان شود

فیروز آبادی- بلی

رئیس- قسمت اول با تبدیل چهل تومان به پنج تومان قرائت می‌شود

(بشرح ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم که نسبت به اشخاصی که فرستاده می‌شود خارج ایران جهت مهندسی خط آهن حقوق وشهریه آنها درهرماه زیاده از پنجاه تومان نباشد

رئیس- رأی می‌گیریم به قسمت اول آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند (چند نفری برخاستند)

رئیس- قابل توجه نشد. قسمت دوم قرائت می‌شود (بمضمون ذیل خوانده شد)

وثانیا درهرسال امتحان خودشان راکه داده‌اند وتصدیق گرفته‌اند جهت وزارت معارف بفرستند

رئیس- رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن قسمت دوم آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند (عده قلیلی قیام نمودند)

رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای عمادی (بشرح ذیل قرائت شد)

بنده تبصره ذیل را به ماده الحاقیه پیشنهاد می‌کنم: این ده نفر محصلین که باید برای تحصیل علم راه آهن باروپا بفرستند پنج نفر علم راه آهن پنج نفر علم آهن ذوب کنی تحصیل کنند

رئیس- آقای عمادی

عمادی- مقصود بنده ازاین پیشنهاد عللی است که ازبرای فرستادن ده نفر محصل ذکرشد که یکی ازآنها این است که ما محتاج به متخصص خارجی نشویم واگریک یک وقتی ه مبخواهیم با این متخصصین معامله بکنیم مؤسسه معطل وخراب نماند. این علل را تماما نسبت به ذوب آهن ه ممیشود قائل شد چرا؟ برای اینکه راه اهن بدون آهن داخلی همان اشکالات عینا متوجه است چون مشترک الورود است وحالا که بنا شده است محصلینی فرستاده شود وبند هم کاملا با این ماده الحاقیه موافقم خوبست هردو مطلب راما مطمح نظرقراربدهیم ه منسبت بامر متخصص راه آهن وهم نسبت بمتخصص ذوب آهن

رئیس- آقای بیات

مرتضی قلیخان بیات – یک پیشنهادی آقای تقی ز اده فرمودند گمان می‌کنم خیلی دراطرافش مذاکره شود وجز ئیاتش راخیلی دخالت می‌کنند. اینجا بعقیده بنده همانطور که پیشنهاد کردند برای این بود که این اشخاصی برای راه آهن فعلا لازمند ولی متخصص ذوب آهن شاید حالا لازم نباشد وبعلاوه اگرفروع فنون راه آهن رادرنظر بگیرند شاید خود دولت یکی دو نفر را برای اینکار معین نماید بنابراین بعقیده بنده لزومی ندارد

عمادی- بنده آن پنج نفر رادو نفر پیشنهاد می‌کنم

مخبر- عبارت رامرحمت اصلاح شود دونفر شرا بنده عرضی ندارم

رئیس- عبارت این پیشنهاد رااصلاح می‌کنند بعد رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب (بشرح ذیل قرائت شد)

تبصره ذیل راپیشنهاد می‌کنم:

تبصره- محصلین اعزامی پس ازمراجعت ازاروپا مجبورند تا مدت پنج سال با حقوقی که دولت معین می‌کند برای اداره راه اهن کار کنند

رئیس- آقای آقا سید یعقوب

آقا سیدیعقوب- آقای شیروانی امروز بعد ازفرمایشات آقای مدرس یک بیایناتی فرمودند بنده کاملا فرمایشات ایشان رامتوجه هستم. اینجا یک مجلسی است علنی وحقیقتا باید حقایق را ازروی عقیده گفت وهیچ ملاحظه نکرد همه میدانیم مخارج این محصلین را ازپول راه آهن می‌دهیم. وقتیکه آقایان برگشتندهرچه بگوئیم آقا بیا کاربکن شاید نیاید. هنوز حس کارکنی آنقدرها درجامعه پیدا نشده است که همه دست بدست هم بدهیم ومملکت راآباد کنیم. یک کسی ازما که دارای یک خرده تخصص ویم خرده تقدم هست بمجرد اینکه این تخصیص وتقدم برایش پیدا شد (بنده خودم راعرض می‌کنم) یک مقام بزرگواری درکله اش پید امیشود که ازمقام اعلی اعلی یا پائین نمی‌گذارد. حالا آمدیم اینجا اشخاصی را که ما ازپول راه آهن روانه می‌کنیم وقتیکه واردشدند می‌گویند شما به مستر پلند ماهی هزار دلار می‌دهید ما هم می‌خواهیم ماهی هزار دلار بگیریم هرچه بگوئیم تو ازپول ما رفتی درآنجا فایده ندارد. امیدوارم برخلاف نظر من این اشخاص که می‌روند متخصص مراجعت کنند قطعا باا ین وضع یا ازمقام عالی پائین ترنمیگذارند. الان که می‌خواهند بروند قدری واسطه می اورند که الی مالا نهایه ولی وقتیکه رفتند ومراجعت کردند دست ما به دامنشان نمی‌رسد وهمانطوریکه الان ملاحظه می‌کنید برای عدلیه که خواستند بجریان بیندازند بهرکس التماس کردند حاضرنشد چرا ؟برای اینکه آنها ازپول

خودشان رفته‌اند. حالا این اشخاصی راکه می‌فرستند بعقید ه من وقتی مراجعت کردند باید تحت نظر دولت باشند یعنی یک قوه جابره ازدولت نسبت به انه اباشد که دولت بتواند ازتحصیلات آنها کهبرایشان زحمت کشیدهو پول داده استفاده کند ونفع ببرد. والا وقتی که برگشتند اگرآزاد باشند این زحمات بیفایده وهدر شده است وبازمحتاج بمتخصص خواهیم شد پس باید موقع مراجعت یک قوه قاهره دولت نسبت به اینها داشت هباشد که بتواند انهارا محبور کند کارکنند یا همانطور که آقای آقا میرزا علی پیشنهاد کردند آقایان مجبور باشند لا اقل این پولی راکه دولت داده است وقت مراجعت تا پنج سال ازحقوقی که دولت می‌دهد نصف آنرابوطر استهلاک پس بدهند. حالا هرطوریه آقای مخبرو آقای وزیر قبول میکنندقبول فرمایند دراین بین هم بنده می‌خواستم عرض کنم آقای وزیر فوائد عامه بیست سال است دموکرات هستند نباید یکمرتبه بکلی منکر بیبضاعتها بشوند. تمام مملکت برای طبقه اول است؟ بی بضاعت نباید استفاده کند. تمام مال شماها؟ وزیر فوائد عامه- با اینکه آقای آقا سید یعقوب بی لطفی فرمودند وچیزی راکه بنده گفتم ببنده نسبت دادند حرفی ندارم. من نسبت به بی بضاعتها خیلی هم ارادت دارم. فقط گفتم ازمتمولین جلوگیری نشود واز آنها هم استفاده شود ..

بعضی ازنمایندگان- ازپول خودشان بروند

وزیرفوائد عامه- با پول خودش یا دولت. ما باید لیاقت آنها استفاده کنیم بخود اشخاص کارنداریم. بنده با فرمایشات آقا موافقت می‌کنم لکن جای آن توی این قانون نیست. یک نظامنامه دروزارت فوائد عامه تصویب شده است وشاگردهائی که فرستاده می‌شود ازخودشان واولیای آنها التزام گرفته می‌شود واگربروند انجا بازی گوشی کنند وتحصیل نکنندو تصدیق صحیح ازمدرسه نگیرند اولیای آنها ملزمند خرجی راک هدولت برای آنها تا آن مدت کرد هبدهند. یکشرط دیگر هم کرده‌ایم وآن این است که اشخاصی که می‌روند تحصیل کنند بعضی سه سال تحصیل می‌نمایند بعضی پنج سال بعضی بیشتر. این برای این است که ما ازاطلاعات اشخاصی ک هبیشتر تحصیل می‌کنند میخواهیم بیشتر استفاده کنیم وآنهائیکه سه سال تحصیل میکنندبرای این است که دولت بکارآنها زودتراحتیاج دارد. مادرنظامنامه ذکرکرده‌ایم اشخاصی ک هباپول دولت می‌روند تحصیل می‌کنند وقتیکه مراجعت کردند وزارتخانه تشخیص لیاقت وزحمت آنها رامیدهند وانراتطبیق می‌کند با یکی ازمراحل استخدامی، رتبه سوم، رتبه چهارم با هررتبه دیگر را که تشخیص می‌دهد درباره آنها همان حقوق آن رتبه راقائل می‌شوند وملزم هستند که حقوق همان رتبه رابگیرند ومطابق اشل بالامیروندویک دتی بای دخدمت کنند وبعد ازان آزاد هستند

این شاگردهائی که تابحال فرستاده‌ایم چون دوره تحصیلاتشان سه سال معین شده است ازاولیای آنها التزام گرفته‌ایم که بعد از مراجعت باشروع ازحقوق چهلو دو تومان سه سال خدمت کنند ومطابق اشل هم درمدت سه سال هرچه بالا می‌روند بروند بعد از آن آزاد باشند. پس این ملاحظه درنظامنامه کاملا شده وجایش گمان می‌کنم دراین قانون نباشد. این نظر دران نظامنامه محفوظ است وبا این تأکیداتی ک هشده محفوظ تر خواهد بود

رئیس- آقایانیکه این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند (معدودی برخاستند)

رئیس- قابلتوجه نشد. پیشنهاد آقای نگهبان (بشرح ذیل خوانده شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم درپیشنهاد آقای تقی زاده بموجب ذیل علاوه شود

که این ده نفرمحصل بطورمسابقه بموجب ذیل فرستاده شوند

ازتهران دو نفر اصفهان شیراز دونفر بوشهر دونفر خوزستان دونفر

رئیس- آقای نگهبان

نگهبان- مقصود بنده ازاین پیشنهاد این بود درخوزستان خیلی شاگردانی هستند که درمؤسسات نفتی مشغول کارهستند وازعلم مهندسی ومکانیک بی اطلاع نیستند وهمینطور دربنادر خلیج درکشتی‌ها. ازاین جهت بنده این پیشنهاد راعرض کردم که اگرآقایان موافقت فرمایند ازآنجا هاه مفرستاده شود

مخبر- این پیشنهاد اساسا صحیح است بنده خودم هم عقیده دارم که نباید محصلین ولایات محروم باشند گویا پیشنهادی شده است که بعد ازکلمه متوسطه نوشته شود: اعم از مرکز و ولایات) آن پیشنهاد نظریه ایشان راتأمین می‌کند

رئیس- رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای نگهبان آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند (عده قلیلی قیام نمودند)

رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای محمود رضا قرائت می‌شود (بنحو ذیل قرائت شد)

پیشنهاد می‌شود بعد از جمله (فارغ التحصیل مدارس متوسطه) اضافه شود: اعم ازمرکز وولایات

رئیس- آقای محمود رضا

محمود رضا- بند ه فقط مقصودم این بود که ایالات وولایات هم محروم نمایند

مخبر- بند ه قبول می‌کنم

رئیس- این ماده چون پاره اصلاحات دارد می‌ماند برای بعد ازتنفس. پیشنهادی هم راجع بماده دوم ازطرف آقایشریعت زاده دیروز شده است قرائت نشده است. قرائت می‌شود اگرقابل توجه شد انهم بکمیسیون مراجعه می‌شود والا به ماده دوم رأی می‌گیریم (بشرح ذیل قرائت شد)

تبصره ذیل را اضافه می‌کنم

تبصره- درموقع خریداری تراورس مطلقا درمعاملات که برای خرید لوازم ساختمان راه آهن درداخله مملکت بعمل خواهد آمد مفاد ماده فوق لازم الاجرا است مشروط براینکه مبلغ هرمعامله کمتر از شش هزارتومان نباشد

یکنفر ازنمایندگان- آقای شریعت زاده تشریف ندارند

رئیس- بماده دوم رأی می‌گیریم قرائت می‌شود (بشرح آتی قرائت شد)

پیشنهاداتی که درنتیجه اعلان مناقصه راجع بخرید ادوات راه اهن ازخارجه درظرف شش ماه واصل می‌شود سربسته بمهرکارخانه تحت نظر رئیس راه آهن ضبط وپس ازانقاضی ۶ ماه باحضور رئیسکل مالیه ورئیس راه آهن درهیئت زوراء باز وتشخیص شده وبوسیله وزارت فوائد عامه بموقع اجرا گذارده خواهد شد

مخبر- چند فقره اصلاح است که قبول شد ودرماده قید نشده است یکی مهر کارخانه باید تبدیل شود بمهر پیشنهاد دهنده ویکی هم قسمت اول تحت نظر رئیس راه آهن تبدیل شود به وزیر فوائد عامه دراداره راه اهن وپیشنهاد آقای احتشام زاده هم آخر ماد ه ضمیمه شود که نظامنامه برای اشیاء داخله هیئت زورا تهیه نمایند

وزیر فوائد عامه – آن شش ماهی که نوشته شده است ازبرای رسیدن پیشنهادات وقرائت شدن درست معلوم نیست از کی است. ممکن است تصورشود اول آن ازتصویب مجلس است. ممکن است آنروزیکه متخصص

ما پیشنهاد‌ها را حاضر می‌کند تصورشود بای دمعلوم باشد که ازروزی خواهد بود که درزمان واحد درتمام مراکز اروپاامریکا وغیره جاهائی که هست اعلان می‌شود که شش ماه مجال باشد برای کلیه پیشنهاد دهندگان واین ازوقتی است که مطلع شده باشند

مخبر- درقانونی ک هبرای اجازه ساختمان راه آهن گذشت عین نظریه آقای وزیر انجا هستو پیشنهاد شده بود یعنی ازتاریخ اعلان درظرف ششماه باید پیشنهادات برشد وقرائ تشود

رئیس- ماد هدوم با اصلاحات قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)

ماده دوم- پیشنهاداتی که درنتیجه اعلان مناقصه راجع بخرید ادوات راه آهن از خارجه در ظرف ششماه واصل می‌شود سربسته بمهر پیشنهاد کننده تحت نظر وزیر فوائد عامه در اداره راه آهن ضبط وپس از انقضاء ششماه باحضوررئیس کل مالیه ومتخصص کل راه آهن درهیئت وزراء باز وتشخیص شده وبوسیله وزارت فوائد عامه بموقع اجرا گذارده خواهد شد

مخبر- پیشنهاد آقای احتشام زاده تبصره است؟

رئیس – بلی

مخبر- به اصل ماده رأی گرفته می‌شود بعد به تبصره یا تبصره را هم قرائت می‌فرمایند

رئیس – قرائت می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد)

وترتیب وصول وقرائت وتشخیص پیشنهادات مناقصه مربوط به تهیه ادوات ولوازم ساختمان راه آهن از داخله مملکت مطابق نظامنامه خواهد بود که بتصویب هیئت وزرا برسد

مخبر- این لازم نیست که تبصره بشود به ماده الحاق شود بهتر است

رئیس – الحاق می‌شود رأی گرفته می‌شود بماده دوم با آن عبارتی که قرائت شد آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)

رئیس – تصویب شد. باز یک اصلاحی راجع به پیشنهاد آقای تقی زاده رسیده است قرائت می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد)

پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل بماده الحاقیه اضافه شود

شاگردان اعزامی مکلفند همه ساله نمرات مراتب تحصیلات خودرا برای اطلاع وزارت فوائد عامه به تصدیق مدرسه ارسال دارند وبامداد

رئیس – آقا بامداد

میرزا محمد علیخان بامداد- بنده به آن قسمت دوم پیشنهاد آقای فیروزآبادی خیلی اهمیت می‌دادم این بود که از ایشان استدعا کردم که تجزیه کنند و ایشان نوشته بودند تصدیقا ت همه ساله. بعضی از آقایان فرمودند که تصدیق رافقط به فارغ التحصیلیها می‌دهند و اگر نمرات بشود بهتر است. این است که همان قسمت را بنده تغیر دادم وتقدیم کردم وخیلی اهمیت می‌دهم به این مسئله که اگر این نظارت ازاول می‌شد و این دقت از اول اعمال می‌گردید ما از این اروپا بر گشته‌ها بیشتر استفاده می‌کردیم. این پول پول عمومی است و باید باکمال دقت درمحلش صرف شود. حالا اگرسالیانه این تصدیقات آمدو مطابق مطلوب ومقصود بود بسیار خوب تحصیلاتش راتعقیب می‌کند ت افارغ التحصیل بشود واگردیدند بدرد نمی‌خورد این پول را قطع کنند وندهند ودیگری که لایق است برود تحصیل کند وتصدیق برای وزارت فوائد عامه بفرستند

ممکن است این تصدیق، تصدیق نماینده ایران باشد در هرحال بنده مقصودم این است که این پول بیهوده صرف نشود

مخبر – عرض می‌کنم که بنده استدعا می‌کنم وقت آقایان

را که باید صرف خیلی کارهای مهم بشود صرف نوشتن نظامنامه نکنیم وبالاخره طرز مجازات وچوب وکف دستی راتوی قانون ننویسیم. آقای وزیر فوائد عامه فرمودند که سه ماه به سه ماه نمره آنها راخواسته‌ایم ودرنظامنامه هم. این مسائل قید شده. شأن قانون نیست که ما این چیزها رادرقانون قید کنیم

رئیس- آقایانیکه این پیشنهاد راقابل توجه میدانند قیام فرمایند

(چندنفری برخاستند)

رئیس –قابل توجه نشد. آقایان موافقند چند دقیقه تنفس داده شود؟

بعضی از نمایندگان صحیح است

(دراینموقع جلسه برای تنفس تعطیل وبفاصله سه ربع ساعت مجددا تشکیل گردید)

رئیس- ماده الحاقیه پیشنهادی آقای تقی زاده بعد از اصلاحاتی که پیشنهاد شد وآقای مخبر قبول کردند بعبارتی درآمده است که قرائت می‌شود (بشرح آتی قرائت شد)

ماده سوم- ازمحل اعتبار مذکور درماده اول مخارج کافی برای فرستادن هشت مفرمحصل فارغ التحصیل ازمدارس متوسطه (قسمت علمی) اعم ازمرکز وولایات درهرسال بخارجه برای فراگرفتن فنون لازمه راه آهن ودونفر برای فنون استخراج وذوب آهن ازتاریخ تصویب این قانون تا مدت شش سال تخصیص داده خواهد شد که جهت تکمیل وتحصیل علمیو عملی فنون مزبور تا مدارج عالیه ونگاهداری درمحل تحصیلات خودشان برای مدت کافی صرف شود. انتخاب محصلین فوق بترتیب مسابقه بعمل آمده وپس ازاجرای مسابقه اشخاص ب بضاعت حق تقدم خواهد داشت

رئیس- گمان می‌کنم این شش سال را خواسته بودند هشت سال کنند شش سال است؟

مخبر- بلی شش سا لاست

رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده سوم بقراری که قرائت شد آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر نمایندگان قیام نمودند)

رئیس- تصویب شد. ماده الحاقیه پیشنهادی آقای دادگر (اینطورقرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه ذیل افزوده شود

نظامنامه کهبرای اجرای این قانون تدوین می‌شود با مشارکت کمیسیون بودجه خواهد بود

رئیس- بفرمائید

دادگر- این فکر را دردماغ بنده توضیح آقای وزیرفوائد عامه تولید کرد چون درقبال اعتراض معترض باینکه باید ازشاگردها هم هساله تصدیق خواست ودانست که واقعا آنها مشغول تحصیلند یا نه ایشان فرمودند که دروزارت فوائد عامه نظامنامه موجود است ودران نظامنامه مقید است که اگردریکسال خوب تحصیل نکردند ازاولیاء آنها زیانی که عاید دولت شده است می‌گیرند. این کلمه بنده را متذکر کرد که دو عیب دراینجا موجود است اولا اشخاصی که ازکلاس شش بیرون آمده‌اند آدم بالغی هستند آنوقت یک بالغی برود یک گناهی بکند وجرمش راکس دیگر بدهد این بنظر بنده عقلانی نیست ثانیا آن مصلحتی راکه درپیشنهاد خودمان درنظر داشتیم که گفتیم بی بضاعتها مقدم باشند با این قید مخلوط می‌شود برای اینکه باید پدرومادر این شخص لااقل صلاحیت وتمکن داشته باشند که اگر این شخص نتوانست تحصیلات خودش را بپایان برساندضرر دولت رابدهد این فرع این است که متمکن باشند دراینصورت آن مصلحت فوت می‌شود. این گفته ایشان بنده را رهنمائی کرد که پیشنهاد کنم نظامنامه اینکا ربامشارکت کمیسیون بودجه باشد تاا ین احتمالاتی

که درنظامنامه‌ها داده شود پید انشود

وزیرفوائد عامه- راجع بآن شاگردهائی که وزارت فوائد عامه فرستاده است اولیای آنها همه این شرط را قبول کرده‌اند واین شرطی هم که شده است فقط س هماه محل اعتباراست چون اگر یک شاگردی رفت آنجا درسه ماه اول معلوم می‌شود که می‌تواند ادامه بدهد ومشغول تحصیل است یا نه بعدش. دیگر اشکالی پیدا نمی‌شود واین سه ماهه هم سه چهل تومان صدو بیست تومان بشود منتها یک شرط دیگر هم ما ازآنها گرفته‌ایم وهیچکس هم اجرا نکرده ولی بنده این احتیاط را لازم میدانم برای اینکه لایشعر هجوم یاورند که این بچه‌های ما را بفرستند آنجا یک حدودی داشته باشد. حالا اگرمجلس قبول ندارد خود صاحبان اطفال واولیای آنها موافقت کرده‌اند واین شرط را امضا کرده‌اند. حالا اگر موافقت کردید ممکن است اگر ازشان تحصیل پیشرفت نکرد خرج سفرشان راهم دستی بدهیم برگردند

رئیس- عقیده آقای مخبر چیست؟

مخبر- البته این یک پیشنهاد خیلی خوبی است ولی آقای دادگر مسبوقند که کارکمیسیون بودجه هم خیلی زیاد است ونمی‌تواند برسد باینکه نظامنامه تدوین کند ولی تذکری بود که یک چنین ماده که شاید خوب نباشد درنظامنامه تدوین نشود ودولت هم البته تا درجه موافقت می‌کند ولی این رابنده بواسطه کثرت کارکمیسیون نمی‌توانم قبول کنم

رئیس- رأی می‌گیریم آقایانیکه این ماده الحاقیه راقابل توجه میدانند قیام بفرمایند (اغلب قیام نمودد)

رئیس- قابل توجه شد. آقای شریعت زاده

شریعت زاده- بنده آن تبصره راکه تقدیم رکد هبودم وبواسطه عدم حضوربنده مطرح نشد بعنوان ماده الحاقیه پیشنهاد می‌کنم

رئیس- ماده الحاقیه پیشمهادی آقای شریعت زاده (مجددا بشرح آتی قرائت شد)

ماده الحاقیه- درمورد خریداری تراورس مطلقا ودرمعاملاتی که برای خرید لوازم ساختن راه آهن درداخله مملکت بعمل خواهد آمد مفاد ماده فوق لازم الاجرا است مشروط براینکه مبلغ هر معامله کمتراز شش هزارتومان نباشد

رئیس- مقصود ازماده فوق ماده دوم است. آقای شریعت زاده

شریعت زاده – بنده دیروز متوجه شدم که توضیحاتی که آقای معاون وزارت فوائ دعامه دادند تا یک حدی باعث سوء تفاهم شده وچون پیشنهاد تبصره که ازطرف مجلس شده تصویب شده حالا این را بایک قیدی وشرطی بنده تقدیم کردم وتوجه آقایان راباین مطلب جلب می‌کنم که آقای معاون گفته بودند که مثلا دراعلان مناقصه بیست خروار گچ یا ده خروار آهک نمی‌شود تفتیشاتی که نسبت باسبهائی که ازخارجه خریداری می‌شود بعمل آید درصورتیکه وقتی دقت نظرشود هزاروهفتصد کیلو مترفاصله ازبندرجز تا محمره است وتراورسی که برای آن لازم است لااقل سه میلیون ودویست هزار عدد است وخود این بیشتر ازدومیلیون قیمت آنست حالا آیا می‌شود یک همچو چیزی رابدون یک تدقیقاتی که در مورد اسبابهای خارجه بعمل می‌آید بموقع عمل گذاشت نه؟ بنظر بنده دربادی نظر باید تصدیق کرد که این مسائل واین جور معاملات بدرجه اهیمت دارد که باید همان دقتی راکه راجع باسبابهائی که ازخارجه خریداری می‌شود بعمل می آبد درباب هم بعمل آید. ازطرف دیگر نمی‌توان تصورکرد که همه معاملات هم پنج تومان وده تومان است غالب معاملاتی که درمورد ساختمان راه آهن می‌شود مبالغش خیلی زیاد است باین مناسبت بنده یک حدی معین کردم وعرض کردم که معامله که کمتر از شش هزار تومان نباشد. مناقصه راجع باین مورد

تدقیق واقع شود وانتظاردارم که آقایان توجه مخصوص بفرمایند وبه اهمیت این موضوع دقت بفرمایند واین رانمیشود به لاقیدی تلقی کرد وتقاضا می‌کنم یک مرتبه دیگرقرائت شود

رئیس- دادم بنظر مخبر برسد چو نبنظر می اید باماده دوم مخالف باشد

مخبر- راجع باین قسمت یک پیشنهادی آقای احتشام زاده کرده‌اند که انرا درجلسه گذشته بند هقبول کردم. درآن جلسه رأی داده شد که برای اینکار درهیئت وزرا یک نظامنامه همانطور که درنظردارند تهیه بشود وبرطبق آ ن نظامنامه معاملات صورت گیرد وهمانطوریکه دیروز هم بنده تذکردادم این را ما اینجا یک رأئی بدهیم وبعد دولت رادچار اشکال کنیم گمان می‌کنم هم غیر عملی است وهم با ماده که تصویب شده است تناقض دارد

کازرونی- مانعه الجمع نیست

وزیرداخله- ازکجا فهمیدید؟

بیات – یک مرتبه دیگرقرائت شود

رئیس- اول آن عبارتی که آقایا حتشام زاده پیشنهاد کردند ورأی دادند قرائت می‌شود بعد این پیشنهاد آقای شریعت زاده (بمضمون ذیل قرائت شد)

پیشنهاد آقای احتشام زاده: ترتیب وصول وقرائت وتشخیص پیشنهادات مناقصه مربوط به تهیه ادوات ولوازم ساختمان راه آهن ازداخله مملکت مطابق نظامنامه خواهد بود که بتصویب هیئت وزرا می‌رسد

پیشنهاد آقای شریعت زاده: درمورد خریداری تراورس مطلقا ودرمعاملاتی که برای خرید لوازم ساختن راه آهن درداخله مملکت بعمل خواهد آمد مفاد ماده فوق الاجراء است مشروط براینکه مبلغ هرمعامله کمتر از شش هزارتومان نباشد

وزیر فوائد عامه – هرملاحظه که نسبت بصحت جریان کار می‌شود این تولید یک ملاحظاتی می‌کند که شاید ضرورت ندارد. اینکه گفته شد نتیجه مناقصه که نسبت بمعاملات خارجه خواهد بود وپیشنهاداتی که ازخارج می‌فرستند باید درهیئت وزراء بایک نظارت فوق العاده باز وکشف بشود این ازبرای این است که آن اشخاصی که پیشنهاد داده‌اند عجالتا اینجا حاضر نیستند وباید خیلیدقت شود که جقیقتا آن پیشنهادی که راجح است قبول شود واین اهمیت راجع است باینکه ممکن است یک پیشنهاد دهنده تمام اسبابی که برای راه اهن لازم است قبول کند یعنی چند میلیون واین خیلی تفاوت می‌کند ولو اینکه تومانی یک شاهی باصددینار ارزانتر تمام بشود وتشخیص این امر خیلی مشکل است ویک نظارت خیلی دقیقی می‌خواهد این است که گفتیم باید اسناد آنها یعنی پیشنهاداتشان محفوظ بماند ویک دفعه باز شود که بتدریج نباشد که ازپیشنهادات همدیگر مستحضرشوندوبا حضور هیئت وزراء هم باشد ولی این پیشنهاداتی که درداخله می‌شود اولا پیشنهاد دهنده‌ها خو شان دنبال پیشنهادشان حاضرند واکثریت واقلیت با اطلاع آنها معلوم می‌شود کسی نمی‌تواند بانها مشتبه کند ومبالغ ده هزار تومانی وشش هزارتومانی وپانزده هزارتومانی هرروز دروزارت مالیه وفوائد عامه راجع بقسمتهائی جنگل، معادن نمک، معادن دیگر هرروز داده می‌شود وبنده تصورمیکنم این احتیاط اولا لازم نیست وثانیا تصورنمیکنم که هیئت وزراء هم اینقدر وقتد اشته باشند که من بعد تمام پیشنهادات رابخوانند واین تراورس راکه ما برای این راه لازم داریم راست است زیاد است ولی از بندر جز است تاجنوب اینها راتکه تکه البته اشخاص یا درمازندران یا دراسترآباد یادرلرستان که جنگل دارد اینها تکه تکه می ایند پیشنهاد می‌دهند ومعامله پنجاه هزارتومانی وصد هزارتومانی هیچکدام نخواهند کرد هریک درحدود قوه که دارند ونزدیک بآن جنگل

باشند می‌آیند پیشنهاد می‌دهند وآن چوبها راباقرارداد می‌خرند ومیگذارند آنجا یابامزایده یا بامناقصه وبنده گمان نمی‌کنم چنین دقتی لازم باشد واگر بنا باشد هیئت وزرا این تشخیص رابدهند بعقیده بنده بدترمیشود

رئیس- مسئله تناقض قبلا باید محرز شود ببینیم می‌شود رأی داد یانه. آقای شریعت زاده

شریعت زاده- بنظربنده هیچ تنافی وتناقضی بین این پیشنهاد وماده که راجع بنظامنامه هیئت وزراء تصویب می‌شود لابد مقرراتی خواهد بود که البته آن مقررات مستلزم این نیست که ما تصدیق کنیم ممکن است هیئت وزراء یک امر مخالف قانونی را درنظامنامه ذکر کند. خود این ماده هم که با اومنافات ندارد. خود این ماد ه بطور صراحت یک تدقیقی رالازم میداند ونظامنامه هم رعایت اینراخواهد کرد پس هیچ تناقضی وجود ندارد واین قسمت راهم که آقای وزیرفوائد عامه فرمودند این نظارت لازم نیست بنظربنده این نظارت درمورد راه آهن باکمال ضرورت رادارد چون معامله مربوطه براه اهن بقدری اهمیت دارد ومبالغی که باید برایش صرف شود بقدری زیاد است که هرقدر ماسعی کنیم وجوه بایک دقت مخصوصی سعی صرف شود وبآن منظور حقیق ما کمک بعمل آید خیلی بهتر است و این پیشنهاد بنده هم منشأ هیچ مشکلی ازبرای دولت نیست فرضا میفرمائید درمازندران برای تراورس اعلان می‌کنند ازمازندران پیشنهاد رادرظرف هشت ساعت می‌آورند اینجا با این تدقیقات بازمیکنند آن پیشنهادی که مرجح است اختیار میکندد وخریداری می‌کنند: هیچ اشکالی ندارد

رئیس- رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این ماده الحاقیه آقایانیکه این ماده الحاقیه راقابل توجه میدانند قیام بفرمایند (عده قلیلی قیام نمودند)

رئیس- قابل توجه نشد. ماده اول هنوز خبرش نرسیده است. خبر کمیسیون بودجه راجع بشنیدر کروزو جزو دستور است لکن آقای یاسائی پیشنهادی کرده‌اند قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم راپرت کمیسیون بودجه راجع باعتباراضافی وزارت داخله در۱۳۰۵ قبل ازلایحه شنیدرکروزو جزو دستورشود

رئیس- بفرمائید

یاسائی- آقایان اصرار دارند زودتر بودجه ۱۳۰۶ بیا دبمجلس ووقتی کمیسیون بودجه می‌تواند وارد جزئیات بودجه ۱۳۰۶ بشود که تکلیف لوایح اضافی ۱۳۰۵ وزارت خان‌ها معلو مشود. لایحه اضافی معارف وصحیه بتصویب مجلس رسیده است وراپرت اضافی وزارت داخله وفوائد عامه وپست وتلگراف هم کمیسیون صادر شده است وفقط مال وزارت امروخارجه ماند ه است که شاید دریکی دو جلسه دیگرتمام بشود وعموم لوایح اضافی بتصویب مجلس برسد وانوقت لوایح مربوطه به بودجه ۱۳۰۶ تقدیم شود ومسئله شنیدرکروزو هم تصور می‌کنم یک قدری مطالعات بیشتری لازم دارد وخواهش می‌کنم آقای وزیرمالیه هم موافقت بفرمایند ولایحه اضافی وزارت داخله مقدم باشد

وزیرمالیه- بنده موافقم با اینکه لایحه بودجه همیشه زودتربمجلس بیاید وزدتر تکلیفش معلوم شود وامروز هم وقت گذشته است واگرلایحه اضافی داخله مطرح شود هیچ مخالفتی ندارم فقط یک تذکری می‌خواستم بآقایان عرض کنم که لوایح هم هباید تکلیفش درمجلس معلو م شود باین جهت است که بنده هم مساعدت آقایان را می‌خواهم جلب بکنم ک هلایحه کروزو بعد از این لایحه مجددا جزودستور بیاید وتکلیفش معلوم

شود والا اگربخواهیم روی این اصل بتسلسل بپردازیم که لوایح اضافی وبعد لوایح بودجه مطرح شود این قسمت خیلی عقب می‌افتد وآنوقت دچار یک زحمات واشکالاتی می‌شویم زیرا که یک موعدهائی دراین قراردادها هست وتأخیر می‌شود ولی فعلا بنده موافقت می‌کنم لایحه اضافی وزارت داخله مطرح شود ودرجلسه بعد تقاضا می‌کنم لایحه کروزو مطرح شود

رئیس- آقای فیروز آبادی در این باب اظهاری دارید؟

فیروز آبادی –بنده مخالفم که امروز جزو دستور شود چون اطلاعتمان ناقص است

رئیس- جزو دستور بوده است ازسابق. ده روز قبل اطلاع داده شد که جزو دستور خواهدبود. معذلک چون مخالفت کردند باید رأی گرفته شود آقایانیکه پیشنهاد آقای یاسائی راتصویب می‌کنند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند)

رئیس- تصویب شد. پیشنهاد آقای فرهمند قرائت می‌شود

فرهمند- فعلا که مورد ندارد

(ماده واحده اضافه بودجه وزارت داخله بشرح آتی قرائت شد)

ماده واحده- وزارت مالیه مجازا ست بودجه اضافی ۱۳۰۵ وزارت داخله راکه مبلغ آن پنجاه وهفت هزارو چهارصد ویکتومان وسه قران می‌باشد برطبق صورت ضمیمه پرداخت نماید

تبصره- مؤسساتیکه درلوایح اضافی وزارتخانه‌ها پیش بینی شده وهنوز تأسیس نشده است بودجه آنها ازمحل اعتبار ۱۳۰۶ وازتاریخ تأسیس آن پرداخته خواهد شد

رئیس- آقای فیروز آبادی

فیروز آبادی- بنده حالا مخالفت نمی‌کنم تامراجعه کنم چون فراموشم شده است

رئیس- آقای دادگر مخالفید؟

دادگر –بلی

رئیس- بفرمائید

دادگر- مخالفت بنده دراین بودجه مبتنی بدو دلیل است اعتراف می‌کنم که وزارت داخله مخصوصا ازنقطه نظر نظمیه خود بنده مطالعاتی دارم ومیدانم نظمیه محتاج بتوسعه است و بایستی هم درغالب نقاط توسعه پیدا کند ولی اصولا راجع باین مسئله بنده از دونقطه نظر مخالفم یک دلیلم خیلی قوی است یکی دیگر قوی است یعنی بنظر خودم اینطور تشخیص داده‌ام. دلیل خیلی قویم این است که یک نفری یا یک مدیرخانه یک رب البیتی د رخانه خودش وقتی می‌تواند اظهارنظر کندو کم وزیاد کند بودجه داخلی خودش راکه بمجموع عوائد ومصارفش آگاه باشد تاتشخیص بدهد کجا رابابدبکاهد وازکجا بزند بنده که یکنفر نماینده هستم نمیدانم که دراین مملکت مصارف وعوائد ما چقدراست کدامش لازم است، کدامش الزام است کدامش مهم است کدامش اهم تاا ینکه بگویم اینجا راباید افزود انجا راباید کاست بعلاوه بنده آن جمودت راهم درمقابل بودجه ندارم وعقیده بنده مدتی روی این است که بودجه ماروی عادت ویک توالی وتواتری دارد دوام می‌یابد پیش ما ودولت ما وافراد ما هنوز این فکر نشده است که این بودجه را ازریشه نگاه کنیم. واقعا مملکت بسیاری ازمطالب رامعطل دارد بسیاری از مطالب عام المنفعه بی تکلیف است. چر اباید یک شعب اهم رابرای مهم یا مهم رابرای عادت فوت کنیم؟ برای بنده علت این اختلاف نظر جهلم است یعنی بنده اگریکی ازآن صدو بیست نفراهل البیتی هستم که باید درخصوص بیت اظهارعقیده کم نیمدانم که آیا اینقدر درزندگانی ما مقتضیات هست که مایک اضافه باین شعبه اش یابآن شعبه اش بکنیم یا نه اینها بربنده مجهول است. بنده مثالی عرض میکن مفرض بفرمائید بند ه را مباشرم دعوت کند دراطاق سالونم که دوتا میز کم دارد و

بگوید شما با عوائد دویست سیصد تومان پانصد تومان که دارید مقتضی است یک دست میز توی این سالون بگذارید. بنده از مطبخ خودم مطلع نیستم شاید معیشت من مردد است ونباید قسمت لوکس وتجمل راتوسعه بدهم. این برای بنده هنوز مجهول است بنده وقتی ببینم ضروریات من بحده ودرحد خودش محفوظ است می‌توانم دراضافات وتجملات ومطالبی که دردرجه د وم واقع است اظهار نظر کنم. بنده که یکنفر هستم واقعا نمیدانم شاید حالا آقایان اعضاء کمیسیون بودجه مطلع هستند ومیدانند که کارها همه بروفق دلخواه استو این اضافات که ما داریم مخارج اهم ومهم ما تأمین شده است وباید دراینجا صرف بشود ولی بر بنده مجهول است وبنظربنده این بالمره منطقی استو یکنفر شخصی که دروضعیت زندگانی خودش مطالعات دقیق نکرده است وتمام شعب وشاخه‌های زندگانی خودش را جزبجز رسیدگی نکرده است آن شخص مجاز نیست که دریک شعبه اضافه کند ی انقیصه چون نقیصع اس هم همینطور است برهان بنده برای نقص هم هست. این دلیل بنظر بنده خیلی قوی است یعنی اقوی است دلیل دون بنده این است که مثلا مشروطیت با اطمینان بتمام جریانها باید وثیقه داشته باشد وخیلی ازکارها بایدبماند بعنوان وثیقه وضمانت دوره بعد این فکر همیشه دردماغ بعضی از آقایان وکلا موجود بوده است وبنظربنده لایحه اضافه بودجه همیشه وثیقه بود برای اینکه بودجه بیاید ودردسترس وکلا گذاشته شود وکمیسیون بودجه اقتضا دارد که بودجه داشته باشد باید اینها رانگاهد اشت ویک امتحانی هم هست که عرض می‌کنم که اینهم بنظربنده کمال غرابت رادارد که فرعی بیاید واصل آن هنوز معطل باشد. بسایر خوب آنجا راکه ما یک دوازدهم یک دوازدهم تصدیق می‌کنیم. تصدیق یک دوزادهم کاشفیت ازاین دارد که ما هنوز به بودجه عموم نگاه نکرده‌ایم اضافاتش هم که اینطور می‌آید وما می‌گذاریم در اینصورت من نمیدانم برای آقایان نمایندگان (اینها خطابه است ومیشود خیلی حرفها زد) ازروی دقایق وعمل چه وثیقه هست که بودجه صحیحی بیاورند واعمال نظر نمایند درصورتی که دران بودجه بطور مساعده اظهارنظر شده

وزیرداخله- چون آقای دادگر درآخربیاناتشان فرمودند که ازخطابه بگذریم بنده هم فقط می‌پردازم باصل مطلب واصل دلیل که مخالفت فرمودند درمخالفت اول که دلیل اقوای ایشان بود موضوعی که آقای دادگر فرمودند کاملا موافق آمال ومنظور بند ه است که یک روزی بودجه مملکت اینطور بشود یعنی ما ببینیم چقدرعایدات داریم و درمقابل نگاه بکنیم که سال گذشته بفلان وزارت خانه بفلان مؤسسه چه مبلغ داده‌ایم ببینیم چه احتیاجاتی داریم وکدام برای ما اهم است وکدام مهم است وکدام عادی است وازروی این ترتیب بودجه مملکتی تهیه وتدوین شود. بنده شخصا کاملا با این نظر موافقم ک هیک روزی باید این کار بشود ولی البته میدانید که این یک مقدماتی هم لازم دارد. یکی ازمقدمات آن هم این است ک هبودجه سال قبل درمیزان سال گذشته تهیه شده باشد تا امروز یک بودجه منظم ومرتبی دردست دول تباشد ومحتاج نباشد درآخر هر ما هلایحه یک دوازدهم بمجلس تقدیم کندو یک مذاکراتی که همینطور پنج شش یال است. تکرارمیشود تجدیدنشود. هنوز که اینطور نشده استو باین که ما می‌خواهیم ی کروزی درآتیه چنین اصلی رابهش عمل نمائیم این دلیل نمی‌شود که اضافات راتصویب نکنیم. اضافاتی هم که دراینجا اسم برده شده است اضافات نیست احتیاجات است واحتیاجات هم بحدیست که لازم داریم بازنیست. تهیه این لایحه تاریخچه اش خیلی واضح است وهمچنین سایرلوایحی که یکیش چند روز قبل گذشت یعنی لایحه معارف ومال بقیه وزارت خانه‌ها هم عنقریب بمجلس خواهد آمدو تکلیفش درمجلس معلوم خواهد شد. سال

گذشته وزارتخانه‌ها یک احتیاجات کلی داشتند ولی وزارت مالیه آن اعتباری راک هبتواند رفع احتیاج کلیه وزارتخانه هارابکند نداشت یک مبلغی وزارت مالیه معین کرد وبه هیئت دولت پیشنهاد کرد که این مبلغ رامن برای سال ۱۳۰۵ می‌توانم بدهم خود آقای دادگر هم درآنموقع وزیر بودند بعد معوق ماند قضیه تا شش ما هازسال گذشت ششماه که گذشت گفتند حالا ما می‌توانیم که این بودجه وقتی گدشت نصفش رابمخارج جاری بدهیم ونصف دیگرش راهم ممکن است برای مخارج جاری بدهیم ونصف دیگرش راهم ممکن است برای مخارج ثابت یک دفعه تهیه نمائیم ازجمله وزارت داخله بودم وهمینطور سایر وزارت خانه‌ها ولی مبلغ همانطور که عرض کردم با ندازه احتیاج وزارت داخله نبود. وزارت داخله نگاه کرد دید دربین تمام مخارجی که دارد کدام یک بیشتر طرف احتیاج است شاید همین لایحه امروز بنده ازش مدافعه می‌کنم وآقا درش مخالفت می‌کنند خودشان تهیه کرده باشند بنده درست نمیدانم ولی شاید اصلا این لایحه را خودشان تهیه کر ده باشند من اطلاعی ندارم ولی فرق نیمکند زیرا وقتی بنده باقلام این لایحه نگاه می‌کنم میبینم یک چیزهای لوکس وتجملی نیست که فرمودند. اینها یک چیزهای احتیاطی است. ت ازمانی که شما می‌خواهید درماکو نا ئب الحکومه داشته باشید این بدون حقوق نمی‌شود. یا باید بزنید وبگوئید که درکلیه نقاط نا ئب الحکومه نمی‌خواهیم. حقوقش راهم آن وقت ما اینجا نمی اوریم ولی وقتیکه گفتید ما ک. و نائب الحکومه می‌خواهد باید با حقوق باشد تا ان شکایاتی که هست ازنائب الحکومه‌های بدون حقوق (وبنده هم دستور داده‌ام ک ههمه رابردانرد والان شکایات بلند شده است که دریک جان ومال مردم کیست) این شکایات ازبین برود باز بنده می‌بینم دراینجا نوشته شده است نویسنده فلان نقطه. البته بایک محلی حاکمو نویسنده ومیخواهد یا نمی‌خواهد اگرمیخواهد ناچارباید دربودجه نوشته شود واین مبلغی که دراینجا نوشته شده است بنده خودم تصدیق می‌کنم که این عشری ازاعشار احتیاجاتی است که هست یک مبلغ دیگرش راه مباز وقتی اعتبار پیدا کنیم دربودجه ۱۳۰۶ منظورخواهیم داشت ان وقت این اسمش اضافات می‌شود یاخیر؟ این از چند جزء احتیاجاتی که داریم یک مبلغش را پارسال اعتبار داده‌اند که منظورشده است ویک مبلغ هم امسال اعتبار می‌دهند که امسال منظور می‌شود چنانچه برای ۱۳۰۶ هم همین قسم درنظر گرفت هشده وهمینطور که فرمودند بنده هم بنظمیه علاقمند هستم. وبودجه‌هایش هم باید اضافه شود چنانچه ملاحظه می‌شود چهل وپنج قلم این لایحه مربوط بنظمیه‌های ولایات است ودرعین حال بنده تصدیق می‌کنم که اینهم که تصویب بشود هنوز احتیاجات نظمیه رفع نشده برای اینکه این تازه شاید مبلغش دوهزار تومان باشدو یک دلیل دیگری فرمودند این وثیقه باشد برای آوردن بودجه این دلیل ما است زیرا تا این را شما تصویب نکنید کمیسیون بودجه نمی‌تواند بودجه‌ها را حاضر کند این است که بایستی اول این لایحه از تصویب مجلس بگذرد تا بعد ما بودجه بودجه ۱۳۰۶ راتهیه کنیم وبمجلس بیاوریم ولی وقتی بنا باشد بدلیلی ک هشما فرمودید این وثیقه باشد برای آوردن بودجه بنده که می‌خواهم بودجه بنویسم بودجه را چطوربنویسیم وبالاخره درچه حدودو درمقابل چه اعتباری باید بنویسیم وبالاخره درچه حدود ودرمقابل چه اعتباری باید بنویسیم؟ ناچار بایستی این اعتبار ازمجلس گذشته باشد واین اعتباری که برای ۱۳۰۶ معین می‌کنید ببینیم چقدراست؟ اگرمعین شد که ما آن احیتاجاتی که داریم می‌نویسیم اگرمعین نشد که البته تشکیلات بهمین حال خواهد ماند آنقوت ملاحظه میفرمائید که درغالب نقاط خراسان نائب الحکومه

حقوق ندارد از آنطرف هم بنده می‌گویم که نائب الحکومه بدون حقوق رابردا رند مردم داد می‌زنند که خیلی خوب نائب الحکومه که نیست صلحیه همک هنیست پس اگر یک کسی زد سر یک کسی راشکست ی اطلبش رانداد چه باید کرد؟ وبالاخره انتظامات محلی چه می‌شود؟ منهم که نمی‌توانم جواب بدهم وتکلیف من هم این است که کاری بکنم که بطور حق مورد استیضاح واقع نشوم اما درخاتمه عرایض خودم می‌خواستم عرض کنم راجع باظهاراتی که درغیاب بنده آقای خطیبی پریروز فرمودند بنده خیلی متأسفم که ایشان عصبانی بودند ویک اظهاراتی فرموده بودند که خیال می‌کنم بعد ازاینکه ان حال رفع شده وحال عادی پیدا کرده‌اند تصدیق کرده باشند که بهیچوجه من الوجوه واقعیت نداشته است بیاناتی کرد ه بودند که بروید ببینید وزارت داخله درچه حال است وبه چه روز افتاده است بنده مخصوصا ازمجلس ش ورای ملی تقاضا می‌کنم درمورد خودم که افتخار داشتم بعضویت مجلس شورای ملی که هروقت نسبت باداره یا وزارت خانه که بنده در رأس او قرار گرفته‌ام یک چیز کوچک خیلی عادی از بنده ببینند غمض عین فرمایند وفوری آن مطلب رابصورت سؤال بااستیضاح بهرصورتی که میل دارند بیایند پشت تریبون اظهارکنند بنده هم هیچوقت برای آن استیضاح ی اسؤال بیش از بیست وچهارساعت که موعد قانونی جلسه است وقت زیاد تری قائل نمی‌شوم وفوری می ایم اینجا وعرایض خودم را درمقابل اعرتاض معترض عرض می‌کنم ولی استدعا می‌کنم هروقت یک چیزی راکه تحقیق نفرموده باشند وشخصا اطلاع نداشته باشند. وازروی اظهارات ویا احساسات خارجی باشد این رادریک مقام رسمی اظهار نفرمایند بصورت استیضاح، بصورت سؤال ممکن است ازبند ه توضیح بخواهند وسؤ ال کنند اگر آن توضیح قانع کننده نبود استیضاح بکنند وبالاخره حکمیت بکنند والا یک اعتراضی بشود وجوابی هم داده شود بعد هم مطلب معلوم نشود که آیا حق بوده است یا باطل این چه فایده دارد؟ وبنده در مورد خودم مخصوصا از آقایان استدعا می‌کنم در آتیه اینطور بابنده رفتار نفرمایند

رئیس- آقای کازرونی

کازرونی- بند هموافقم

رئیس- آقای وثوق

میرز اعبدالله خان وثوق- بنده یک سؤالی راجع به اعتبار تلفن داشتم کهمی خواستم توضیح داده شود

رئیس- بعنوان مخالفت فرمودید

وثوق- بلی

مخبر- تلفونهای جدید که از صورت قدیم تغییر کرده است وزارتخا نه‌ها هرکدام دارای چندین سیم مجبورند باشند. اگر بخواهند یک سیمهای مستقیمی از مرکز برای خودشان بکشند یک اعتبار زیادی محتاج خواهند شد در صورتیکه بااین اعتبار می‌توانند کمیتاتور دائر کنندوبالاخره به یک سیم یا دوسیم مرکزی بیشتر احتیاج نداشته باشند ودر حقیقت ازیک خرج جاری جلوگیری شده ویک اعتباری یکمرتبه دولت برای هر کدام از وزارتخانه‌های خودش در حدود پانصد تومان قائل شده است وزارت مالیه هم موافقت کرده است

رئیس – آقای آقا سید یعقوب

آقا سید یعقوب- بند هرداینجا غرضم ازمخالفت برخلاف آن چیزی است که شاهزاده وز یرمالیه دیروز به بنده نسبت دادند بنده نظر شخصی ندارم. وبحمدالله امیدوار هستم که سابقه سوئی هم در این مملکت ندارم تاریخ حال بنده برتمام مردم معلوم است که همیشه نظر بنده برروی این بوده است که یک قدمهائی برای خیرصلاح مملکت برداشته شود. تاریخ هم قضاوت می‌کند افکار عامه هم قضاوت می‌کند بنده عرض می‌کنم که

وزارت داخله وزارت عدلیه، وزارت جنگ نظر ما دراین سه وزارتخانه اساسا تأمین جانی ومالی اهالی است که مردم یک مرزو بومی دارای امنیت جانی ومالی باشند والبته این چیزی است که همه تان تصدیق می‌کنید بنده حمله نسبت بوزارت داخله ندارم اصل عرایض بنده راجع به تشکیلات است که در تحت نظر بگیرید و بینی بین الله بضرس قاطع این قول قطعی رامی‌توانید بمن بدهید؟ الان خودتان مستحضرهستید که درفارس با آن ترتیباتی که پیش آمد کرده است که فرمودید تازه دکان‌ها را باز کرده‌اند آن بچه هائی که باشلیک کشته شده‌اند مسئول کیست؟ جواب به بنده بدهید از خراسان به بنده می‌نویسند که ماتلگراف کردیم بتوسط نماینده‌های خراسان که کاغذش را می آ‎ورم می‌خواستم بنماینده‌های خراسان عرض کنم که در کاغذ نوشته‌اند که ما تلگراف را آوردیم بتلگرافخانه مارا گرفتند بردند حبس کردند همینطور تمام آقایان نمایندگان این نظر رادارند که یک ملتی که یک پولی رامیدهد بوزارتداخله بوزارت جنگ برای این است که حقیقتا راحت ومأمون در خانه خودش بنشیند واین اضافات راهم که ما رأی می‌دهیم (بنده که رأی نمی‌دهم) ولی بینی وبین الله تصور بفرمائید این تشکیلات را بنده نمی‌خواهم بگویم که این در زمان شماواقع شده است عرض می‌کنم اگر شما مستخدمی داشته باشید که این مسخدم مطابق نظریات شما کار نکند آیا شما بآن مستخدم پول می‌دهید البته نمی‌دهید ماها هم که نماینده این ملت هستیم اگر رأی ما مدخلیت دراجازه خرج داردباید بخرج این مملکت برسد قشون داده شود بنظمیه داده شود به امنیه وعدلیه داده شود والبته یک بازپرس هم هست واگرما ازشما بازپرس نکنیم طبیعت وخدا ازشما بازپرس می‌کنند ازاین جهت بنده عرض می‌کنم که این کاغذ‌ها واین تلگرافات که الان اوردم وخودتان هم ملاحظه کردید بنده را ازحال طبیعی خارج کرده وحقیقتا دلم می‌سوزد یک فکری بکنید ویک ترتیبی کنید که پیش وجدان خودتان مسئول نباشیدو سعی کنیدکه این پول بمحل خودش خرج وشد وبالاخره اگردرتحت سؤال است این عرایضم اگرتحت استیضاح است این است واگرتحت مخالفت است این است عرایضم اما آن مسئله که راجع بتشکیلات وزارت داخله است شما آمدید ویک لایحه که تقدیم مجلس کردید واین لایحه هم رفت درکمیسیون داخله بند ه عقیده‌ام این بود که راجع به این تشکیلات وراجع باین اقدامات سریع شما بعد ازگذشتن لایحه باشد واینکه شما محل حمله واقع شدید بواسطه این است که شروع کردید به اقدامات بنده که نیامدم دروزارت دا خله. یک نقل وانتقالهائی داده‌اید که بنده مخالفم وایراد بنده وآقای خطیبی هم ازاین جهت است که شما باید مطابق النعل مطابق آ ن لایحه پیشنهادی خودتان عمل کنید این است مخالفت بنده

وزیر داخله- بنده دیگر خیال نداشتم توضیح بدهم برای اینکه عرایض من همان بود که عرض کردم ولیکن چون آقای سید یعقوب درضمن فرمایشاتشان یک مطالبی بمیان کردند که ناچار هستم انها را جواب بدهم اولا بنده ایرادی ازایشان راجع باین لایحه ندیدم چیزی که فرمودند این بودک هردشیراز اطفالی مقتول شده‌اند. بنده درمجلس شورای ملی رسما اینمسئله راتکذیب میکنمو عرض می‌کنم درشیراز یکنفر هم مقتول نشده است. درشیراز یکعده هجوم کردند باداره سجل احوال ونظمیه که انجاها را غارت کنند قوای دولتی هم انها رامتفرق کرده‌اند وهیچکس هم بقتل نرسید ه است بنده رسما این مسئله راتکذیب می‌کنم وهرکس این مسئله رابجنابعالی عرض کرده است بکلی خلاف است واگرهمچو تلگرافی ازکسی باشد ممکن است صاحب امضاء هرکس هست محاکمه شود تا معلوم که اصل ندارد ودیگر اینکه فرمودید تلگرافی ازخراسان بجنابعالی کرده‌اند ونرسیده است

بنده که نمی‌توانم چنین چیزی راتصدیق کنم وقطع هم دارم که واقعیت نداردمعهذا بنده درخارج مجلس هم که فرمودندیادداشت کردم که این مسئله راتحقیق کنم وببینم حقیقت قضیه چه بوده وبنده تصور نمی‌کنم که همچو تلگرافی باشد زیرا هیچ دلیلی ندارد که تلگرافی ازجائی مخابره شود خاصه که عنوانش هم مربوط بیکی ازنمایندگان باشد وبالاخره اتفاقی درخراسان نیفتاده است که دولت بخواهد آن اتفاق رامکتوم ندارد، هیچ همچو چیزی سابقه ندارد وبنده ایندفعه اولی است که این مطلب راازحضررتعالی می‌شنوم اما اینکه درضمن فرمایشاتتان فرمودید که شما خوب بود تأمل می‌کردید تا لایحه تشکیلات می‌گذشت وبعدشروع به اقدامات می‌کردید. بنده مخصوصا خیلی میل داشتم که این مسئله درمجلس شورای ملی مذاکره شود چون می‌شنوم که بعضی ازآقایان یک چیزهائی می‌گویند درصورتیکه بنده هنوز هیچ اقدامی نکرده‌ام. لایحه تشکیلات وزارت داخله راهم که مجلس شورای ملی رأی داده است تهیه کرده‌ام وبهیئت دولت هم برده‌ام که بعدازآنکه یک مسائل مهمی که درهیئت بود ودرآنها مذاکره می‌شد یک جلسه دوجلسه درآنجا مذاکره بشود وبیاید درمجلس وبعد ازآنکه درمجلس تصویب شد انوقت بموقع اجرا گذارده می‌شود وبالاخره بنده هنوز هیچ اقدامی نکرده‌ام بلی بنده یک اقدامی کرده‌ام. فقط دوسه نفرراکه بنظرخودم وشاید بنظر اغلب آقایان اشخاص خوبی بودند ازیک اداراتی منتقل کردم بانجا وسه نفرراهم منتظر خدمت کرده‌ام پنجنفر راهم مأمور بخارج کرده‌ام اگراینکار یک غلطی است بنده کرده‌ام یا یک اشتباهی است بفرمائید والا غیر ازاینکه مأموریت خارج بهشان بدهم وپنج نفر راکه مدت‌ها درمرکز کار میکرده‌اند گفته‌ام مدتی بروید درولایات کارکنید دیگرچه اتفاقی افتاده است وچه زیر وروئی شده است ؟بنده تأسفی که دارم همیشه این است که هیچوقت دراین مملکت آن چیزی راکه بنده خیلی بهش علاقمند هستم او نیست واواصل تشویق ومجازات است والا بیک نفری که درشبانه روز شانزده ساعت هفده ساعت برای این مملکت زحمت می‌کشد آنوقت نباید این فرمایشات رابفرمائید اولا تشریف بیاورید دروزارت دروزارت داخله انقلاب شده است آخر چه انقلابی شده است ؟اسمش چیست؟ کو؟ کجاست ازاینجا تاوزارت داخله آنقدر فاصله ندارد صد وپنجاه قدم یا هزار وپانصد قدم که بیشتر نیست بیایند وببینند چه شده وموضوع چه چیز است وبالاخره این اسباب دلسردی است برای بنده که یکنفر شخص مطلعی مثل جنابعالی که بیست سال است درانقلابات بوده‌اید وهمیشه هم معتقد باین اصل هستید بگوئید که تو این کار راکرده‌ای وحمله بفرمائید خوب بود تحقیق می‌فرمودید بعد اعتراض می‌فرمودید بعد فرمودید که وزارت داخله وعدلیه وجنگ فقط برای تأمین احتیاج عمومی است بنده این عقیده را ندارم بلکه عقیده‌ام اینست که مجلس شورای ملی هم برای اینکار است وتمام مؤسسات مملکتی که هست اصلا برای آسایش مردم است والا اگرمقصود این نباشد هیچ لازم نیست که آقایان تشریف بیاورند اینجا وبودجه بگذرانند. یا مالیات بگیرند وامیدوارهستم که آقایان هم آنقدر عجله نفرمایند وهمانطور همکه دیروز آقای وزیرمالیه دراینجا اظهار فرمودند یکقدری ه مباید خوصله کرد واینقدرها هم که منظور نظرآقایان است مملکت ماازممالک دیگری دربیست سال که قبل ازما پابدایره مشروطیت گذاشته‌اند عقب نمانده بلکه معادل صدسال هم جلو رفته است البته نواقص زیاد است آقایان هم باید تذکر بدهند وآنهائی هم که مسئول اجرا هستند اصلاح کنندو بالاخره بنده مقصودم این است که به یک کسی

که شب و روز هم خودش راصرف می‌کند که بعقیده خودش یک خدماتی بکند نباید بی جهت تحقیق نکرده یکح ملاتی بشود

بعضی ازنمایندگان –مذاکرات کافی است (بعضی گفتند کافی نیست)

شریعت زاده –بنده با کفایت مذاکرات مخالفم

رئیس – بفرمائید

شریعت زاده – بمناسبت این که احساس می‌کنم که راجع به اقلامی که در ضمن یک ماده واحده (که واقعا چیز غریبی شده است) که تقدیم مجلس شده است هر یک از این‌ها قابل مطالعه است و می‌تواند موضوع اظهار نظر بشود و بنظر بنده اگر آقایان موافقت بفرمایند مذاکرات بیشتر شود بهتر است زیرا حقیقتا در موضوع بودجه ضرورت دارد والا نظر دیگری ندارم

رئیس- رأی گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات آقایانیکه کافی میداند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)

رئیس- اکثریت است. رأی گرفته می‌شود بماده واحده بااوراق آقایانی که تصویب می‌کنند اوراق سفید می‌دهند

(اخذ واستخراج آراء بعمل امده ونتیجه بترتیب ذیل حاصل شد)

ورقه سفید علامت قبول ۶۲ ورقه کبود علامت رد ۳

رئیس- عده حضار ۹۵ به اکثریت ۶۲ رأی تصویب شد

اسامی موافقین

آقایان: وکیلی طباطبائی –لیقوانی- سهراب خان ساکینیان –میرزا عبدالحسین –اسکندری- میرزا حسن خان ابراهیمی – سید جواد محقق- دکتر مصدق- میرممتاز- جهانشاهی- حائری زاده- جوانشیر- ثقه الاسلامی بروجردی- امیرحسینخان ایلخانی- ذوالقدر- میرزا رضاخان افشار- افخمی- عراقی- فرهمند- سید کاظم یزدی- دکترطاهری- دیوان بیگی- میرزا سید احمدخان اعتبار- زوار- احتشام زاده- غلامحسین میرزا مسعود- کی استوان- فرمند- ملک مدنی- معتمد التولیه میرزا هاشم آشتیانی- سید حسنخان زعیم- آوانس مساعد- سید حسن مدرس- حاج میرزا مرتضی- ملک ایرج پورتیمور- میرزا علی کازرونی- شیخ الاسلام ملایری- طباطبائی دیبا- سید علی اکبر آیت الله زاده- فومنی- شیخ العراقین- بیات – نظام مافی- دولتشاهی- جلائی- افسر- مرتضی قلیخان بیات- سید حسین آقایان- یاسائی- محمد ولیخان اسدی- حاج میرزا حبیب الله امین- یحیی خان زنگنه اعظمی- نگهبان- حاج شیخ عبدالرحمن صالحی- میرزا حسینخان وزیری- محمد تقی خان اسعد- دکتررفیع خان امین- مفتی- کیخسرو شاهرخ- معظمی- آقا علی زارع – میرز اابراهیم آشتیانی

اسامی مخالفین

آقایان: میرزا جواد خوئی- محمود رضا- حاج سید فیروز آبادی

رئیس- آقای تقی زاده

تقی زاده- عرض بنده راجع بیک مختصر تذکری است که آقایان متوجه آن هستند وشاید اغلب آقایان هم متذکر می‌شوند ولی فائده عملی حاصل نمی‌شود وآن این است که این مطالبی که درمجلس طرح می‌شود خوبست آ ن مطالب مطابق دستورباشد که درجلسه قبل معین شده است برای اینکه راست است که اینها طبع وتوزیع شده است وبایستی آقایان هم مطالعه کرد ه باشند فرضا هم که مطالعه کرد ه باشند ازکجا که بعد از یکماه تمام مطالعاتشان حاضرالذهن باشد ودفعه که درمجلس می اید درنظر

باشد مطلب دوم این است که خیلی ازآقایانیکه بایک لایحه موافق هستند کمال عجله رادارند وفورا می‌فرمایند مذاکرات کافی است اینهم هیچ نتیجه عملی ندارد وهمین مسئله است که عده پیشنهاد هارا به پنجاه تا میرساند. چون آقایان می‌خواهند حرف بزنند مذاکرات کافی می‌شود نا چارباید پیشنهاد کنند ودراطراف آن پیشنهاد صحبت شود درصورتیکه اگرمذاکرات بشود اینطورنمیشود. بنده در همین لایحه اضافات وزارت داخله رأی ندادم وامتناع کردم چون یک اشکالی داشتم که خواستم بفهمم وفرصت نشد که این اشکال گفته شود وتوضیح داده شود ولی دراین موقع استفاده می‌کنم ومخصوصا بوزارت داخله یاد آوری می‌کنم که یاتوضیح بکنند ویا درآتیه اگراین اشکال صحیح است ازتکرارش احتراز کنند درصورتیکه برای اضافات وزارت داخله یعنی آ نقسمت سویل وزارت داخله تجزیه راقائل شده‌اند وریز داده‌اند که سه نفرنویسنده درتبریز لازم است ویم نفرنویسنده درماکو اینها را نوشته‌اند که مارأی بدهیم ومطلع شویم ولی بنده ملتفت نشدم که راجع باضافه حقوقهای نظمیه فارس وخراسان وکرمان ده هزار تومان یا بیست هزار تومان آیا لازم نبود که اینها هم درضمن نوشته شود که آیا می‌خواهند عده افراد نظمیه را ازدویست نفربه دویست وسی نفر برسانند یا اینکه می‌خواهند اداره مرکزی شان را زیاد کنند درصورتیکه درنظمیه مرکزی می‌گویند که یکنفر سلطان لازم است وباید زیاد شود یا مواجیبش باید زیادشود ولی راجع بولایات این منظور تعقیب نشده ویک قلم صورت داده‌اند وبعقید ه بنده این مسئله ایجاد یک سابقه میشو د درصوریتکه ما می‌خواهیم بودجه نظمیه بجزء چاپ شود وعمل شود تا اینکه کاملا مطابق کنترل وزارت مالیه شود

وزیرداخله- این اعتراضی راکه آقای تقی زاده فرمودند البته کاملا وارد است ولی اینجا برای سهولت امراینطورنوشته شده است والا بودجه نظمیه‌های ولایات هم مثل مؤسسات دیگرمثل بودجه حکومت وسجل احوال همه بجزء نوشته می‌شود ومعین می‌شود البته اگردر کمیسیون این سؤال رامیفرمودند در هما ن موقع عرض می‌کردم وصورت جزء اینهم که همراهم بود تقدیم می‌کردم تا کاملا مطلع شوند

رئیس- دیگر چیزی دردستور نیست. جلسه ختم می‌شود برا ی شرفیابی فردا باید نه نفر بقرعه معین شوند

(اقتراع بعمل آمده وآقایان مفصله الاسامی ذیل معین گردیدند)

آقایان: دولتشاهی- سید جواد محقق- حاج شیخ بیات- ذوالقدر- اسکندری- میراز صادق خان خواجوی- شیخ الاسلام ملایری- دکترلقمان- نگهبان

رئیس- دستورجلسه روز سه شنبه اولا لایحه راه آهن ثانیا خبرکمیسیون بودجه راجع به شنیدر کروزو. آقای فرهمند

فرهمند- بند هراجع به این لایحه کمپانی شنیدر کروزو می‌خواستم عرض کنم چون لازم است که یک مطالعات زیادی بشود وفردا هم تعطیل استو چون پس فردا جزء دستور شده گمان میکن مباز احتیاج پید اشود که ازدستور خارج شود لهذا چون بایستی دقت زیادی دراین لایحه بشود اطلاع کامل حاصل شود این است که بنده عقیده‌ام این است ازدستور خارج شود

وزیرمالیه –درموضوع لایحه کروزوآقای فرهمند اظهارفرمودند که بایستی مطالعه بشود مثل اینکه لوایح دیگر رانباید درش مطالعه کرد الان متجاوز ازدوازده روز است که این لایحه مطرح شده است روز اول که اینجا مطرح شد بتقاضای آقای مدرس ازدستور خارج شد ودر جلسه دوم بتقاضای آقای دادگر ازدستور خارج شد برای اینکه مطالعه بشود درصورتیکه درکمیسیون بودجه مدتی مطرح بود واغلب ازآقایان نمایندگان هم تشریف آوردند واطلاع پیدا کردند حال اباز ازدستور خارج شود که مطالعه شود بعقیده بنده بیش از ای دیگرحسن اثرندارد لایحه باید درمجلس علنی مطرح شود وآقایان موافقین ومخالفین هم اظهارات خودشان رابفرمایند وجوابهایش رابشنوند بالاخر ه بایستی تکلیف اینکار معین شود که بیش از این معطل ماندن این لایحه بعقیده بند ه صلاح نیست

رئیس- عده هم برای رأی کافی نیست جلسه را ختم می‌کنیم

(مجلس یکساعت بعد از ظهر ختم شد)