مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ آذر ۱۲۹۰ نشست ۳۲۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۳ آذر ۱۲۹۰ نشست ۳۲۶
جلسه ۳۲۶
صورت مشروح روز شنبه سیم شهر ذی الحجه‌الحرام ۱۳۲۹
رئیس آقای مؤتمن‌الملک دو ساعت و نیم قبل از غروب آفتاب به جای خود جلوس نمودند و پس از ده دقیقه مجلس افتتاح شد.
صورت مجلس روز چهارشنبه را آقای آقا میرزا رضاخان نائینی قرائت نمودند.
غائبین جلسه قبل بدون اجازه- آقایان: آقا میرزا ابراهیم خان- حاج آقا- حاج امام جمعه- رکن الممالک- فرزانه
مریض- آقای آقا سید محمد باقر ادیب
آقایانی که از وقت مقرر تأخیر نموده اند دکتر امیرخان- آقا میرزا ابراهیم قمی یک ساعت و نیم – میرزایانس یک ساعت و چهل دقیقه معززالملک یک ساعت آقای کاشف ۳۵ دقیقه آقای طباطبائی نیم ساعت.
رئیس- در صورت مجلس ملاحظاتی هست؟ (ملاحظاتی نیست)
صورت مجلس تصویب شد. دستور امروز انتخاب هیئت رئیسه است اول شروع می کنیم به انتخاب رئیس.
در این وقت شروع به انتخاب رئیس شده و آقای حاج میرزا رضاخان برای نظارت در استخراج آراء شروع به استقراع نموده و آقایان آقا محمد و حاج سید ابراهیم و نجم‌آبادی را به حکم قرعه تعیین و آراء را به طریق ذیل استخراج نمودند. مهره تفتیشیه و اوراق رأی هر یک (۶۳) آقای مؤتمن الملک به اکثریت (۵۱) رأی آقای ذکاءالملک با ده رأی، آقای حسنعلی خان یک رأی ورقه سفید یک عدد.
رئیس- گمان نمی کنم لازم باشد که اعلام کنم که خود بنده به این افتخار نائل شدم.
(تحسین کردند)
رئیس- انتخاب یک نفر نایب رئیس
متین‌السلطنه - آقایان مستحضرند و نظریات این بنده در موقع مذاکره امتداد مجلس بر آقایان شده ملت که عقیده به امتداد نداشتم ولی در همان وقت بنده عرض کردم که چنانچه اکثریت مجلس امتداد را تصویب کند بنده هم تبعیت می کنم و در مجلس حاضر خواهم شد ولی پیش از این نخواهد بود و به همین جهت بود که در ۲۴ ذیقعده استعفای خودم را از نیابت ریاست کتباً خدمت آقای رئیس عرض کرده بودم و حالا هم از آقایان خواهش می کنم که بنده را به هیچ سمتی در هیئت رئیسه انتخاب نفرمایند انتخاب فردی است.
شروع به انتخاب نایب رئیس شد و آقایان نظار سابقه آراء ذیل را استخراج کردند.
مهره تفتیشیه (۶۶) اوراق رأی نیز (۶۶)
ذکاءالملک ۵۹ رأی- حاج سید نصرالله ۶ رأی- ورقه سفید یکی
رئیس- آقای ذکاءالملک به سمت نیابت ریاست به اکثریت ۵۹ رأی انتخاب شدند انتخاب نایب رئیس دیگر (تبریک گفتند)
شروع به انتخاب نایب رئیس دیگر شده هیئت نظار سابقه آراء ذیل را به ترتیب سابق استخراج نمودند
- مهره تفتیشیه (۶۸)
- اوراق رأی (۶۸)
- آقای حاج سید نصرالله (۴۱) رأی
- آقای متین السلطنه (۲۳) رأی
- آقای معززالملک (۳) رأی
- ورقه سفید یک عدد
رئیس- آقای حاج سید نصرالله به سمت نیابت ریاست به اکثریت (۴۱) رأی از ۶۸ نفر نمایندگان حاضر انتخاب شدند. انتخاب چهار نفر منشی. انتخاب جمعی بطریق فوق اخذ رأی شد و هیئت نظار سابقه اوراق رأی را بطور ذیل احصاء نمودند. مهره تفتیشیه (۶۸) اوراق رأی ۶۸
رئیس- در خارج استخراج خواهد شد عجالتاً تعیین شعبات می شود هر شعبه (۱۱) نفر باستثنای ۴ شعبه اول که هر کدام ۱۳ نفر است
شعبه اولی
آقای طباطبائی - صدرالعلماء خراسانی- فرزانه- حاج شیخ اسدالله- رکن‌الممالک- آقا سید محمد رضای همدانی- معین‌الرعایا- آقا عبدالحسین- بروجردی- حسنعلی خان- آقا محمد بروجردی - عزالملک - ضیاءالملک
شعبه دوم
حاج امام جمعه- انتظام‌الحکماء- حاج سید ابراهیم- دکتر حاج رضاخان- آقا میرزا احمد خان شیبانی- سلیمان میرزا- دکتر علی خان- فهیم الملک- نجم آبادی- دکتر لقمان- دهخدا- آقا شیخ ابراهیم زنجانی
شعبه ۳
معدل‌الدوله- آقا میرزا علی اصفهانی- ابوالقاسم میرزا- حاج سید نصرالله- آقا شیخعلی شیرازی- افتخارالواعظین- محمود هاشم میرزا- حاج وکیل الرعایا- ارباب کیخسرو- حاج عزالممالک- ادیب التجار- دکتر اسمعیل خان
شعبه چهارم
حاج میرزا رضاخان- اعتصام‌الملک- آقا سید محمد رضای مساوات- علیزاده- نیرالسلطان- وحیدالملک- هشترودی- میرزا رضای مستوفی- حاج شیخ‌الرئیس- مؤتمن‌الملک- منتصرالسلطان- آقا میرزا ابراهیم قمی
شعبه پنجم
میرزایانس- شریف‌العلماء- شیخ غلامحسین- دکتر حیدر میرزا- سید حسن مدرس- سید حسین کزازی- دهخوارقانی- کاشف- نجات- معززالملک- ناصرالاسلام- لسان‌الحکماء
شعبه ششم
متین‌السلطنه- آقا میرزا داودخان- آقا میرزا احمد قزوینی- آقا سید حسین اردبیلی- آقا سید جلیل- آقا شیخ محمد خیابانی- معتمدالتجار- سعیدالاطباء- بهجت- دکتر امیرخان- آقا میرزا رضاخان- ذکاءالملک
رئیس- چند نفر می ماند که از شعبه اول به ترتیب علاوه می شوند
به شعبه اول حاج آقا به شعبه دوم آقا میرزا قاسم خان- به شعبه سوم لواءالدوله- به شعبه چهارم حاج شیخعلی خراسانی- بعد از تنفس انتخاب هیئت مباشرت و کمیسیون ها
در این موقع تنفس شده و بعد از تنفس جلسه در تحت ریاست آقای ذکاءالملک نایب رئیس تشکیل شد.
نایب رئیس- آقایان آقا میرزا رضاخان به اکثریت (۶۶) رأی حاج میرزا رضاخان به اکثریت (۶۴) آقا میرزا قاسم خان به اکثریت (۴۸) رأی به سمت منشی منتخب شدند برای یک نفر دیگر اکثریت حاصل نشد و یک نفر دیگر که باقی است در جلسه دیگر انتخاب خواهد شد. حالا ۳ نفر مباشرین را انتخاب خواهیم کرد به انتخاب جمعی شروع به اخذ رأی شده و به طریق ذیل استخراج آراء گردید. مهره تفتیشیه و عده آراء (۶۷) آقای ارباب کیخسرو به اکثریت (۵۴) رأی آقای دکتر حاج رضاخان به اکثریت (۴۲) رأی آقای اعتصام‌الملک با (۳۶) رأی آقای شیبانی با (۲۳) رأی آقای معین الرعایا با (۱۸) رأی میرزایانس با (۱۴) رأی آقایان حاج عزالممالک و دکتر لقمان هر یک با (۴) رأی آقای کاشف با (۱) رأی
نایب رئیس- آقای ارباب کیخسرو به اکثریت (۵۴) رأی و آقای دکتر حاج رضاخان به اکثریت (۴۲) رأی و آقای اعتصام‌الملک به اکثریت (۳۶) رأی به سمت مباشرین انتخاب شدند.
ارباب کیخسرو - بنده عرضی داشتم.
نایب رئیس- بفرمائید
ارباب کیخسرو- بنده خیلی از این انتخاب و از این حسن ظن نمایندگان متشکرم ولی قبل از وقت به آقای رئیس عرض کرده بودم که قبول نخواهم کرد و یک دلیل این که استعفای بنده باید قبول شود و باید مجبوراً عرض کنم بنده در اوایلی که داخل این خدمت شده بودم باتفاق آراء انتخاب می شدم حالا هر دفعه که انتخاب می شوم از عده آراء کاسته می شود می ترسم یک دوره دیگر هم که خدمت بکنم بکلی همه مخالف شوند به این جهت بنده قبول نمی کنم.
نایب رئیس- اگر چه بنده اعتقاد ندارم اظهاراتی که آقای ارباب کیخسرو می فرمایند همینطور باشد ولی عجالتاً در این باب مذاکره نخواهیم کرد و امیدواریم آقای ارباب هم از نیت خود صرف نظر فرمایند (گفتند صحیح است)
ارباب کیخسرو- خیر قبول نخواهم کرد.
نایب رئیس- انتخاب کمیسیون ها می ماند برای جلسه دیگر. جمعی از آقایان تقاضا کرده اند که راپُرت کمیسیون بودجه راجع به ورثه مرحوم میرزا اسدالله خان در این جلسه رأی گرفته شود. مخالفی هست در این باب؟
افتخارالواعظین- بنده برای اینکه خودم مطلع باشم و تکلیف به رأی دادنم معلوم باشد و همچنین سایر آقایان مسبوق باشند از آقای مخبر کمیسیون بودجه سئوال می کنم که توضیح بدهند که ورثه اسدالله خان چه اشخاصی هستند و در کجا هستند و اسدالله خان کی کشته شده است که نمایندگان تکلیف خودشان را برای رأی دادن بدانند.
حاج عزالممالک - مخبر- مرحوم میرزا اسدالله خان همشیره زاده مرحوم میرزا جهانگیر خان است و اول کسی است که در بمباردمان مجلس شهید شد البته آقایان همه تصدیق خواهند فرمود که این مبلغی که کمیسیون تصویب نموده در حق ورثه او زیاد نیست و باید همه نوع رعایت درباره وراث آن مرحوم بشود.
نایب رئیس- مخالفی نیست که در این جلسه رأی بگیریم؟ (اظهاری نشد) در اصل مطلب مخالفی هست؟ (گفتند یک مرتبه راپُرت کمیسیون بودجه خوانده شود) (به عبارت ذیل خوانده شد)
ماده ۳- مبلغ سی تومان به شرح ذیل به وراث مرحوم میرزا اسدالله خان مقتول داده می شود
اول- ۴ نفر همشیره های آن مرحوم و والده او از قرار سه تومان پانزده تومان
دوم- میرزا اسمعیل خان پدر آن مرحوم هشت تومان
سوم- میرزا عبدالله خان برادر آن مرحوم هفت تومان
نایب رئیس- مخالفی هست؟
حاج عزالممالک- اشتباه شده است ۴ نفر همشیره است و یک نفر عیال
حاج وکیل‌الرعایا- عرض بنده این بود که مقید بشود سالیانه است یا ماهیانه همچو معلوم می شود که سالیانه است و عقیده کمیسیون هم این بوده است یا شاید مخبر کمیسیون در آن سهوی کرده اند توضیحات بدهند مجلس چطور باید رأی بدهد.
حاج عزالممالک- سهوی نشده است و کمیسیون ماهی سی تومان رأی داده است چنانچه عقیده آقای حاج وکیل الرعایا این است که سالیانه سیصد و شصت تومان نوشته شود ضرر ندارد و فرقی نمی کند.
خاج شیخعلی خراسانی- در ضمن یکی از این لوایح به این عبارت نوشته میرزا اسدالله خان عمه زاده جهانگیر خان ۲۳ تومان در این جا می نویسد سی تومان در ماده (۶) آن لایحه می نویسد بیست و سه تومان آیا این همان لایحه است یا غیر از اوست بنده باید بدانم در یکی بیست و سه تومان و در یکی سی تومان که نمی شود.
حاج عزالممالک- آقای حاج شیخعلی که خودشان عضو کمیسیون بودجه هستند گمان نمی کنم که این طور اشتباه بکنند باید بدانند اولاً بنده ماه شش را استرداد کردم و این مطلب گفته شده است لازم به تکرار نبود کمیسیون سی تومان رأی داده است و پیشنهاد وزیر چهل تومان بوده است البته آقایان به راپُرت کمیسیون رأی خواهند داد.
نایب رئیس- آقای آقا میرزا داودخان فرمایشی دارید؟
آقا میرزا داودخان- می خواهم عرض کنم که لفظ مادام الحیات نوشته شود.
افتخارالواعظین- حقوق سالیانه برای اشخاص خوب است که بتوانند معاش خودشان را اداره کنند و بعداً در آخر سال این حقوق را بگیرند ولی برای اشخاصی که این حقوق برای قوت یومیه آن هاست نباید سالیانه به آن ها داده شود بنده این را صحیح نمی دانم باید همان ماهیانه ماهی سی تومان برای آن ها تصویب شود ماهیانه به آن ها داده شود.
نایب رئیس- آقای مخبر قبول کردند که سالیانه نوشته شود در این صورت باید پیشنهاد نمائید که ماهیانه داده شود راپُرت مجدداً خوانده می شود. (مجدداً خوانده شد)
آقا میرزا قاسم خان- در راپُرت صحیح نوشته شده است و والده است نه عیال و چون بنده اطلاع کامل دارم عرض می‌کنم که والده است و عیال نداشته است.
نایب رئیس- اصلاحی آقای میرزا داودخان پیشنهاد کرده اند قرائت می شود
(به عبارت ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می کنم که مادام‌العمر در آخر این ماده افزوده شود.
نایب رئیس- کمیسیون چه می گوید؟
حاج عزالممالک- قبول می کنم ضرر ندارد.
نایب رئیس- رأی می گیریم در این راپُرت بودجه بطوریکه خوانده شد با این اصلاحی که آقای مخبر قبول کردند و تبدیل لفظ عیال به والده کسانی که تصویب می کنند ورقه سفید خواهند داد
(شروع به اخذ اوراق رأی گردید و آقای حاج میرزا داودخان به عده ذیل شماره نمودند)
ورقه سفید علامت قبول ۴۸ بلااسم (پنج)
نایب رئیس- به اکثریت چهل و هشت رأی از هفتاد نفر نمایندگان حاضر تصویب شد. دستور سه شنبه ششم بقیه انتخابات هیئت رئیسه یعنی یک نفر منشی- شور در بقیه قانون شرکت ۲- چند فقره راپُرت کمیسیون بودجه
ادیب‌التجار- به جهت تکمیل کابینه کمیسیونی از جانب نمایندگان محترم با حضور حضرت رئیس هفت نفر منتخب شوند که بروند مطالبه کنند از آقای رئیس‌الوزراء که زودتر سایر اعضاء کابینه را معین نموده معرفی شوند امروز خیلی منتظر بودیم که باقی کابینه در مجلس شورای ملی معرفی شود چون این فقره خیلی اهمیت دارد لهذا بنده تقاضا می کنم از مقام ریاست مجلس شورای ملی که تأکید بفرمایند که آن هفت نفر همین حالا بروند و تکمیل کابینه را بخواهند بلکه انشاءالله در روز سه شنبه در مجلس معرفی بشوند.
نایب رئیس- مذاکرات در این باب دیگر لازم نیست.
آقا میرزا احمد- مدتی است قانون انتخابات از مجلس شورای ملی گذشته و ما منتظر بودیم شروع به انتخابات بشود چه در خارج چه در مرکز خصوصاً در مرکز خیلی به سرعت انتخاب بکنند و معلوم می شود هنوز خبری نیست و اگر عذر بحران کابینه بوده است بر حسب آن مرقومه رئیس الوزراء وزرائی که هستند حق مداخله در کار سایر وزارتخانه‌ها دارند خوب است از طرف هیئت رئیسه تأکیدی بشود که زودتر شروع به انتخابات بشود اگر مجلس مقدس تقاضای بنده را در این خصوص رأی می دهد این کمیسیون که معین شده است در این خصوص هم تأکیدی بکنند.
نایب رئیس- البته در این باب مخالفتی نیست تأکید می شود.
سلیمان میرزا - بنده اهم مطالب و آسودگی و راحتی اهالی می دانم که آن عمل نان است هیچ معلوم نیست که چرا وضع نان در این شهر اینطور است مردم و زحمتکش های این جا بعد از آنکه به هزار زحمت و مرارت دو هزار اگر پیدا بکنند باید ۲۴ ساعت وقتشان را صرف خرید نان بنمایند آنوقت هم چه نانی که هیچ خوردنی نیست در صورتی که دولت روزی یکصد و پنجاه خروار گندم پاک کرده می دهد و متحمل زحمت و خسارت می شود پس چه می شود این صد و پنجاه خروار گندم پاک کرده در صورتی که در این دو سه سال گندم به این خوبی به نانوا داده نشده است چندی پیش هم عرض کردم در این نان ها همه چیز هست غیر از گندم دولت گندم می دهد به جهت رفاهیت مردم که مردم آسوده باشند از یک طرف در این روزهای کوتاه با هزار خون جگر با دو هزار آه و ناله دو قران پیدا می کنند باید بیست و چهار ساعت دیگر هم برای تحصیل نان بروند خوب است در این باب اقدامی بکنند حالا که سه نفر وزیر هستند و می‌توانند مداخله در امور وزارتخانه ها بکنند بعلاوه اینکار هم راجع به حکومت تهران است در صورتی که خود حکومت یکصد و پنجاه خروار گندم را می دهد خود حکومت خوب است در این باب رسیدگی نماید و بیشتر در امر نان دقت بکند چون این فقره اسباب راحتی عموم مردم است بنابراین تقاضا می کنم که آن کمیسیون نان قدری بر جدیت خودشان بیفزایند که اصلاح این کار شود و اگر موانعی هم دارند در مجلس علناً بگویند تا مردم هم بدانند ما هم بدانیم یک اصلاحی از برای این مردم بدبخت بیچاره فلک زده بشود و اگر مانعی ندارند این مردم بدبخت بیچاره را راحت کنند.
نایب رئیس- خواهش و تمنا می کنم از آن کمیسیونی که چندی قبل از برای رسیدگی به امر نان معین شد قدری اهتمام بفرمایند و اگر هم لازم است راپُرتی در این باب بدهند.
محمد هاشم میرزا- چون بنده جزء کمیسیون نان هستم خلاصه این کار را عرض می کنم. چندین جلسه در وزارت داخله با حضور معاون وزارت مالیه و حکومت تهران مصطفی قلیخان مذاکرات زیاد شده است نتیجه آن را فردا به عرض مجلس خواهم رسانید دولت کمال مساعدت را کرده است گندم هم داده است و حکومت هم کمال همراهی را دارد و دولت روزی صد و پنجاه خروار گندم می دهد و دوازده دکان خبازی هم باز کرده است آنچه ممکن بوده است اقدام کرده و در این مسئله کوتاهی نکرده است بعد از تقدیم راپُرت اگر اشکالاتی داشته باشد بنده حاضرم و جواب عرض خواهم کرد.
متین‌السلطنه- بنده هم در باب نان می خواستم عرض بکنم حالا که گفتند راپُرت می دهم تأمل می کنم که بلکه هر چه زودتر راپُرت این مسئله را بدهند.
کاشف - چون بنده هم در کمیسیون نان هستم عرض می کنم اینکه می فرمایند فردا نتیجه را به عرض مجلس می رسانم شاید فردا جلسه نداشته باشیم البته تا روز سه شنبه راپُرت داده خواهد شد البته آقایان بخوبی مستحضرند که موانع زیاد است در مسئله نان و کمیسیون هم از طرف مجلس که اجازه ندارد جلوی موانع را بگیرد و بعد از آنکه راپُرت داده شد البته آقایان اقدام خواهند فرمود در این باب و انشاءالله این مسئله اصلاح خواهد شد.
نایب رئیس- بر حسب خواهش بعضی از آقایان خواهش می کنم که وقتی که بیرون تشریف می برند چند دقیقه در اطاق تنفس تشریف داشته باشند.
(مجلس یک ساعت از شب گذشته ختم شد)