مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ تیر ۱۳۰۷ نشست ۲۶۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۶
جلسه: ۲۶۶
صورت مشروح مجلس یکشنبه ۳۱ تیر ماه ۱۳۰۷مطابق ۴ صفر ۱۳۴۷
فهرست مندرجات:
۱- تمدید مرخصی آقای اسکندری
۲- تصویب امتیاز انحصاری خط آهن بین محمره و عبادان
۳- مذاکرات در کلیات قانون اصلاح ممیزی
۴- قانون امتیاز انحصاری خط آهن بین محمره و عبادان
(مجلس دو ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید)
(صورت مجلس یوم پنجشبه ۲۸ تیرماه را آقای دولتشاهی قرائت نمودند)
غائبین با اجازه جلسه قبل آقایان: اعتبار حاج میرزا حبیب الله امین- دکتر طاهری- میرزا علیخان- خطیبی- سید ابراهیم ضیاء- میرزا حسین خان دادگر- میرممتاز- میرزا یدالله خان دهستانی-محمدتقی خان اسعد ـ اسکندر خان مقدم ـ آقا میرزا هاشم آشتیانی ـ خواجوی ـ ثقةالاسلامی ـ لیقوانی ـ کاورونی.
(غائبین بی‌اجازه جلسه قبل) آقایان: محمدولی خان اسدی ـ موقر ـ ذوالقدر ـ علیخان اعظمی ـ آقا علی زارع ـ میرزا محمدتقی طباطبایی ـ قوام شیرازی ـ مهدوی ـ امیر تیمور کلالی ـ محمدهاشم میرزا افسر ـ آقا زاده سبزواری ـ غلام‌حسین میرزا مسعود ـ حاج حسن آقا ملک ـ اسکندری ـ محمدولی میرزا ـ فرشی ـ میرزا حسن‌خان وثوق ـ اسکندری ـ محمدولی ملک ـ ابراهیمی.
دیر آمدگان با اجازه جلسه قبل آقایان: ملک‌مدنی ـ دشتی ـ نجومی ـ میرزا عبدالله خان وثوق ـ حاج‌شیخ بیات ـ ملک‌آرایی ـ افخمی ـ آیت‌الله‌زاده اصفهانی.
دیر آمدگان بی‌اجازه جلسه قبل آقایان: نوبخت ـ حسنعلی خان فرمند ـ عدل.
رئیس ـ آقای امامی
امامی ـ عرض کنم آقای فرشی را جزو غائبین بی‌اجازه نوشته‌اند در صورتی که ایشان استجاره کرده بودند لهذا استدعا می‌کنم صلاح شود.
رئیس ـ آقای زوار
زوار ـ خبر مرخصی آقای فرشی از کمیسیون عرایض تقدیم شد تصویب هم شده است.
رئیس ـ اصلاح می‌شود. آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ آن سه ماده را که آقای وزیر عدلیه استرداد کردند به اعتبار این بود که در قانون مجازات عمومی هست و مطلقاً استرداد نکرده بنده اینجا خواستم تذکر بدهم که مطلق نبود.
رئیس ـ علتش را بیان نکرده است. صورت مجلس دیگر ایرادی ندارد؟
جمعی از نمایندگان ـ خیر
رئیس ـ تصویب شد.
(خبر از کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به مرخصی آقای اسکندری به شرح ذیل خوانده شد)
نماینده محترم امیر نصرت اسکندری به واسطه گرفتاری از انقضای مرخصی خود تقاضای بیست روز تمدید نموده‌اند کمیسیون به نظریه ایشان موافق اینک خبر آن را تقدیم می‌نماید.
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ بنده برای استحضار نماینده‌های محترم عرض می‌کنم که بودجه ۱۳۰۷ که از مجلس گذشت یک ماده پیشنهاد شد که صرفه‌جویی این بودجه مصارف کارخانه کاغذ سازی خواهد شد متخصص هم ما جلب کردیم به این خیال که یک کارخانه کاغذسازی با این صرف‌جویی‌ها تأسیس خواهد شد. آقا یک نفر نماینده هستند سه ماه مرخصی داشته‌اند رفته‌اند حالا تمام شده باز دو مرتبه بیست روز دیگر اجازه خواسته‌اند. آقا سه ماه مرخصی گرفتید حالا نتوانسته‌اید بیایید بیست روز دیگرش را بگذارید باشد بلکه لااقل ما بتوانیم به همین جزئیات یک کارخانه کاغذسازی برای مملکت درست کنیم که یک نفعی برای مملکت داشته باشد از این جهت بنده مخالفم.
رئیس ـ آقای امامی
امامی ـ عرض کنم چون اعتراض آقای آقا سید یعقوب خصوصی نبود از این جهت بنده اعتراض ایشان را جواب و یک گرفتاری‌های فوق‌العاده پیدا می‌کند و نمی‌تواند در موقع حاضر شود و بیست روز اجازه می‌خواهد تصور می‌کنم چندان اشکالی نداشته باشد که محتاج باشد آقای آقا سید یعقوب مخالفت بفرمایند.
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود. آقایانی که این خبر را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. چند فقره پیشنهاد راجع به دستور رسیده.
(به شرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد آقای فهیمی و جمعی از آقایان
امضاء کنندگان ذیل پیشنهاد مینمائیم که راپورت کمیسیون قوانین مالیه راجع به اصلاح قانون ممیزی املاک اربابی دردرجة اول جزو دستور شود
پیشنهاد آقای فیروز آبادی: بنده پیشنهاد می‌کنم که خبر کمیسیون نسبت به سد نیشابور جزو دستور امروز بعد از خط آهن بین محمره و عبادان شود
پیشنهاد آقای رفیع: پیشنهاد می‌کنم اولا رأی گرفته شود بشور ثانی قانون سجل احوال و ثانیاً امتیاز راه آهن محمره و عبادان و ثالثاً خبر کمیسیون فوائد عامه راجع به جنگل جزو دستور شود
پیشنهاد دیگر آقای فیروز آبادی: بنده پیشنهاد می‌کنم که خبر کمیسیون نسبت بلایحة خط آهن بین محمره و عبادان در درجة اول جزو دستور شود
پیشنهاد آقای عدل: پیشنهاد می‌کنم اصلاح قانون ممیزی در درجة اول جزو دستور باشد
پیشنهاد آقای دشتی:بنده پیشنهاد می‌کنم لایحه راه آهن محمره و عبادان مطرح شود
رئیس ـ آقای فهیمی
فهیمی ـ بنده و جمعی از آقایان که پیشنهاد کرده‌ایم اصلاح قانون ممیزی جزو دستور شود بواسطة زحماتی است که آقایان میدانند برای مردم فراهم شده و سال گذشته هم وعده داه بودند که این کار را اصلاح کنند مدتی هم هست که راپرتش از کمیسیون داه دشه البته ابید اول رأی بشور ثانی لایحه سجل احوال که در جلسه گذشته تمام شده است گرفته شود بعد لایحه ممیزی مطرح شود که مردم راحت شوند
رئیس ـ آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی ـ بنده دو پیشنهاد کردم یکی نسبت بلایحه خط آهن که از کمیسیون آمده و شور اول و ثانی آن هم تمام شده و یک رأی بیشتر لازم ندارد معطلی هم ندارد که یک بیچارة که اسباب اینکار را فراهم کرده مشغول کار شود و د. می پیشنهادی است که راجع بسد نیشابور است که سازنده اش لوازم آنرا تهیه کرده و اسباب زحمت و ضرر دولت هم نیست زیرا لازم است ثو مخالفی هم ندارد و همه راضی هستند از این جهت بنده این دو پیشنهاد را تقدیم کردم که راه آهن در درجة اول و سد نیشاپور در درجة دوم باشد و استدعا می‌کنم آقایان هم موافقت فرمایند که مطرح شود.
وزیر داخله ـ تقاضای بنده این است که این مسئله رأی قانون سجل احوال را مقدم بدارند.
رئیس ـ بدیهی است مقدم خواهد بود.
معاون ـ ما مخالفیم
رئیس ـ آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع ـ پیشنهادهائی که میوشد باید دلیل و فلسفه اش بیان شود بنده پیشنهاد کردم اول رأی بشور ثانی الیحه سجل احوال بگیریم و در مرتبه دوم لایحه راجع به راه اهن محمره که آن هم تمام شده است و یک رأی بیشتر لازم ندارد مطرح شود بعد هم لایحه جنگل‌ها لایحه ممیزی طرفدار زیاد در مجلس شوارثیی ملی دارد وئ خواهد گذشت آقایان موافقت بفرمانید این لایحه جنگل‌ها مطرح بود که رأی بدهیم می‌رود بکمیسیون چند روز در کمیسیون باید بماند و برای شور دومش می‌آید بمجلس ماوقت نداریم فلسفه دلیل که بیان شد آنونقت آقایان متقاعد می‌شوند آقایان می‌فرمایند حکماً باید قانون ممیزی الان مطرح شوند بنده میل ندارم حالا قانون ممیزی مطرح شود چهل نفر دگیر هم از آقایان با بنده موافقت میکنندکه لایحه ممیزی مطرح نوشد فلسفه و دلیل بیان می‌شود بالاخره مجلس رأی می‌دهد و تمام می‌کند هیئت دولت هم با ما موافقت می‌کنند که یک کارهائی را امروز بگذرانیم. شما هر وقت پیشنها بدهید البته مجلس موافقت خواهد کرد یک روز هم اجازه بدهید که ما بکارهای خودمان برسیم
رئیس ـ آقای دشتی
دشتی ـ بنده نمی‌دانستم لایحة سجل احوال یک رأی می‌خواهد آن رأی گرفته شود بعد در درجة دوم پیشنهاد بنده مقدم باشد و این لایحة راه آهن محمره مطرح شود و علتش همخ این است که این بیچاره چند ماه است معطل مانده و همة کارها را را کرد ما هم موادش را تصویب کرده‌ایم. مبحثة زیاد هم ندارد. استعدعا می‌کنم این را مقدم بدارند چون در مدت ده پانزده دقیقه تمام می‌شود بعد هم البته ما با نظر سایر آقایان موافقت می‌کنیم که لایحة ممیزی مطرح شود
رئیس ـ آقای کازرونی
کازرونی ـ بند مخالفم با اینکه لایحه ممیزی مطرح شود ….
بعضی از نمایندگاه ـ صحیح است
جمعی از نمایندگان ـ (با همهمه) چرا؟
کازرونی ـ حالا عرض می‌کنم بنده واقعاً از احساسات سرشار آقایان تعجب می‌کنم آفرین! خیلی باید تشکر کنم! نه تنها من بلکة همة مردم باید از این حسن مساعدت تشکر کنند! عرض می‌کنم مسئلة ممیزی یک مسئله ایست که حقیقه بایستی فوقا العاه درش دقت نظر کرد با مملکت نمی‌شود بازی کرد دیروز بود ما یک قانونی گذراندیم و هنوز دولت در موقع اجرا نیاورده تقریباً صدی نود و نه از افراد مردم طرفدار این قانون هستند ولی چون تمام کرد با منافع یک عده از مردم همینطور ماند
(همهمة نمایندگاه)
مدرس ـ چرا آرام نمی‌گیرید ـ کار مملک را بکجا می‌خواهید بکشانید
(همهمة نمایندگان ـ صدای زنگ رئیس)
کازرونی ـ حضرت آقای رئیس بالله بنده از جار و جنجال‌ها از میدان در نمی‌روم. نمی‌گذارند آقا بنده حرفم را بزنم من باید توجة جفتی بخوانم یا صدر نفری؟ نمی‌گذارند !! عرض می‌کنم ما باید بفهمیم وزیر اینجا حضور داشته باشد صورت قضا یا را بما بگوید علت اینکه نتوانسته‌اند صدی سه و نیم را اجرا کنند چه چیز است؟ بالاخره دولت است وزیر مالیه است که اطلاع کافی باوضاع مملکت دارند آقای وزیر مالیه این جا حضور ندارند من از کی بپرسم؟ از کی که فقط یک ملکی دارد و نظرش باین است که این نافع بحال او است؟! در هر صورت بنده ابداً صلاح مملکت و صلا مجلس را نمیدازیم که الساعه قانون ممیزی جزو دستور شود
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود.
روحی ـ بنده پیشنهادی دادم
رئیس ـ پیشنهاد شما قانونیت ندارد مگر اینکه دو رأی بگیریم
(پیشنهاد آقای روحی بشرح ذیل خوانده شد)
پینشهاد می‌کنم به پیشنهاد آقای رفیع مقدم بر سایر پیشنهادها رأی گرفته شود
رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ عرض کنم پیشنهاد بنده جامع تمام پیشنهادات است ممکن است این دو فقره که آقای رفیع پینشهاد کرده‌اند تمام شود تلفن کنیم آقای وزیر مالیه هم بعد از تنفس بیایند و قانون ممیزی را مطرح کنیم
رئیس ـ در هر صورت باید دو رأی گرفته شود اول رأی می‌گیریم که دربارة پیشنهاد آقای رفیع مقدم رأی گرتفه شود. آقایانی که این ترتیب را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب بر خاستند)
رئیس ـ تصویب شد
(پیشنهاد آقای رفیع مجدداً خوانده شد)
مرتضی قلیخان بیات ـ بنده تقاضای تجزبه می‌کنم
رئیس ـ تجزبه راجع بچه قسمت؟
مرتضی قلیخان بیان ـ چون سه فقره است بنده تقاضا می‌کنم یکی یکی رأی گرفته شود
رئیس ـ قسمت اولی که جزو دستور امروز هست رأی می‌گیریم بقسمت دوم مسئله راه آهن آقایانی که قسمت دوم را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد. رأی گرفته میوشد بقسمت سوم آقایانی که موافقن قیام فرمایند
(اغلب بر خاستند)
رئیس ـ تصویب شد.
(خبر کمیسیون فوائد عامه راجع به پیشنهاد آقای رفیع بشرح ذیل خواند شد)
کمیسیون در موقع تنفس ماده الحاقیه پیشنهاد آقای حاج آقا رضا رفیع را دائر به احداث پل متحرفک مورد شودر قرار داده و باید مادة مذکوره موافقت نکرد
(اصلاح مادة الحاقیه پیشنهاد آقای شریعت زاده نیز بنحو ذیل قرائت شد)
هر گاه دولت اعطای اجازه ساختمان جسر متحرک را د ردو ساحل محمره لازم بداند صاحب امتیاز در صورت تساوی شرایط مقام خواهد بود
رفیع ـ اجازه میفرمائید
رئیس – بفرمائید
حاج آقا رضا رفیع ـ آنوقتی که بنده این پیشنهاد را کردم و باایشان مذاکره کردم مقصود از ساختن جسر جسر متحرک بود که از این طرف به ان طرف برای راه عبور و مرور مردم مثل جسرهائی که در بغداد و اسلامبول معمول است ساخته بشود ولی این جسری که ایشان می‌خواهند بسازند جسری است که با کرجی درست می‌کنند و اسباب هائی را که می‌خواهند حمل و نقل کنند از این طرف به ان طرف با آنها حرکت می‌دهند واین نوع جسری که اجازه می‌خواهند هر کس می‌تواند یک چنین جسری درست کند و اسباب‌ها و مسافرین را از اینطرف بانطرف حمل کند. ایناجازه نمی‌خواهد بنابراین بنده بکلی استرداد می‌کنم
رئیس ـ ماده دارم مطرح است
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۴ ـ عرض خط تراموای یعنی فاصله بین رایلها نبای از یک متر و وزن هر یارد از رایل اقلا از سی پوند کمتر و خود رایل و سایر آلات و ادوات مربوطه به تراموای از جنس معیوب تهیه و تدارک شده باشد و قوة محرکه تراموای باید الکتریک با بخار و یا سوخت داخلی بوده و دروا گونها جای نشتن مسافرین متناسب با مقتضیات آب وهمای آن ناحیه فراهم و همچنین در نقاط انتهائی خط تراموای و در صورت لزوم در امتداد آن بفواصل معینه توفق گاههای محفوظ برای مسافرین ساخته شده و بطور کلی سرویس تراموای باید برای رفع حوائج عادی مسافرت و حمل مال التجاره کافی بوده و به نسبت ازدیاد احتیاجات مزبوره توسعه پیدا کند
رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ موافقم
رئیس ـ آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی ـ بنده موافقم
رئیس – مخالفی ندارد؟
جمعی از نمایندگان ـ خیر
رئیس ـ رأی گفرتفه میوشد بمادة چهارم آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده الحقاقیه پیشنهادی آقای آقا سید یعقوب
(بمضون ذیل خواده شد)
ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم:
وزارت فوائد عامه مکلف است پس از تصویب این
Page 6 missing
در نظامنامه معین شود بعالوه پنج سال خیلی زیاد است ما بصاحب امتیاز اجازه می‌دهیم که تا مدت پنجسال هر نرخ سنگینی که می‌خواهد به بندد آزاد باشد واین البته به نفع صاحب امتیاز و بضرر مردم است از این جهت بنده مخالفم فرضاً که می‌خواهید نرخی در قانون قرار دهید سال بسال قرا ردهید نه پنج سال زیرا ممکن است در سال سوخت طوری ارزان باشد که برای صاحب امتیاز صرف کند قیمت را ارزان بکند و نکند همین طور ممکن است برعکس یکسال گران باشد انوقت نمی‌تواند بالا ببرد پس اگر این گونه شرایط و قبود را بنظر نظامنامه بگذارید بهتر است و فرضاً اگر مجلس می‌خواهد در جزئیات هم دخالت کرده و نسبت باین موضوع چیزی بنویسد و نرخ معین کن اقلا سال بسال قرار دهید و پنجسال را بنده میدانم و مخالفم
آقا سید یعقوب ـ برای اینکه آقایان موافقت کنند بنده مدت را سه سال پینشهاد می‌کنم باآقای معاون و اعضاء کمیسیون هم در این باب مذاکره کرده‌ایم. حالا وارد جواب فرمایشات آقای روحی نمی‌شوم. صاحب امتیاز یک غلطی کرده و آمده این پیشنهاد را کرده حالا بقدری اسبات زحمت برایش فراهم می‌کنید که پشیمان شود بهر حال نبده سه سال پینشهاد می‌کنم
رئیس – رأی گرتفه میوشد بماده الحاقثه با این اصلاحی که اخیراً کردند (تبدیل پنجسال بسه سال) آقایان موافقین قیام فرمایند
(جمعی برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده الحاقیه دیگری رسیده قرائت میوشد.
(ماده الحاقیه پیشنهاد آقای بامداد باین مضمون قرائت شد)
چنانچه صاحب امتیاز در مدتی که معین شده شروع به عمل می‌نماید خساراتی که از تشریفات اینقانون بر بودجة مملکت تحویل شده بر عهده صاحب امتیاز است.
رئیس ـ آقای بامداد
بامداد ـ اگر آقایان در نظر داشته باشند یک دانمارکی آمد این جا و یک پینشهاد اتوبوس رانی بمجلس داد کمیسیون و دولت را مدتی معطل کرد و بعد تشریف بدند و کاری نکردند. بنده از این مسئله تجربه گرفتم ودر موضوع چاه آرتزین خواستم این پینشهاد را بکنم آقای افشار فرمودند منصرف شوم و حالا هم اصراری بقبول این پینشهاد خودم ندارم همینقدر می‌خواهم تذکر بدهم و عرض کنم که از ثبات فوائد عامهتاما که این جا نشسته‌ایم همه از وبدجة عمومی حقوق می‌گیریم و وظیفه دارمی وقت ما قیمت دراد یک کسی نبیاید و بدلخواه خودش یک امتیازی تقاضا کند و مدتی اسباب زحمت شود و وقت ما و دولت و کمیسیون را بگیرد اول به کمیسیون امتیازات برود از اینجا به مجلس بیاید بکمیسون برود و تمام این مراحل را طی کندو در اینجا مطرح شود و مدتی وقت صرف شود و تمام شود آنوقت تازه آقای صاحب امتیاز دلش نمی‌خواهد اقدام و عمل کند! از این جهت نبده این پیشنها را تقدیم کردم تا بلکه موجب شود که اول اشخاص فکر خودشان را بکنند و به بینند که آیا واقعاً می‌توانند از عهده چیزی که تقاضا کرده و امتیاز می‌خواهند بر ایند یا نه؟ اگر از عهده بر می‌آیند که اقدام کنند و اگر از عهده بر نمی‌آیند این ار یک عنوانی بر عناوین خودش اضافه نکنند مسئله خیر الحاج و العمار و صاحب امتیاز فلان امتیاز عنوان نمی‌شود عرض کردم حالا نبده اصراری ندارم فقط خواستم این قضیه را تذکر بدهیم که از امتیازات بعد سابقه پیدا نکند. دیگر بسته بنظر مخبر و آقایان محترم است.
مخبر ـ بنده اصولا نظر اقای بامداد را تصدیق می‌کنم ولی این نظر در این مورد بخصوص تطبیق نمی‌شود زرا صحب امتیاز (آقای موقر) از چندی باین طرف خودشان لوازم این کار را فراهم و تهیه کرده و لوازم تاسیس راه آهن را تهیه و وادار کرده‌اند و در واقع اگر این قانون نگذرد بضرر ایشان خواهد بود زیرا تمام اسبابش حاضر اس ولی این سابقه هم که ایشان دادند خیلی خوب بود و بای مراعات شود. ولی در این مورد نظر باینکه جز تصویب قانون معطلی دیگری در کار نیست از این جهت بنده از اقای بامدا استدعا دارم پیشنهادشان ار پس بگیرند و در مواقع دیگر که ضروری تر از این مورد باشد پیشنهاد بفرمایند
بامداد ـ بنده خواستم تذکری بدهم. استردار می‌کنم.
رئیس ـ ماده چهاردهم قرائت می‌شود
(بترتیب آتی خوانده شد)
ماده ۱۴ ـ وزارتین مالیه و فواید عامه هر یک در حدود وظیفه خود مأمور اجرای این قانون هستند
رئیس – آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ موافقم
رئیس ـ آقای دشتی
دشتی ـ مخالفم
رئیس ـ بفرمائید
دشتی ـ نبده خواستم بدانم این قانو بوزارت مالیه چه تماس دارد که او ار هم شکرت داده‌ایم.
مخبر ـ چون در یکی از مواد هست که در موقع تأسیس راه آهن اگر تماس پیدا کند با اراضی متعلق بدولت در این صورت تکلیفش چه خواهد بود تعیین تکلیف این مسئله چون با وزارت مالیه است از این جهت او را هم شرکت داده‌ایم
جمعی از نمایندگان ـ مخالفی ندارد
رئیس ـ رأی می‌گیریم بماده چهار دهم. آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(عدة کثیری برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد ـ مذاکرات راجع بکلیات است مخالفی دارد یا خیر!
فیروز آبادی ـ بنده مخالفم
رئیس ـ بفرمائید
فیروز ابادی ـ بنده عرضی ندارم مگر اینکه در این یلایحه و سایر لوایحی که بمجلس میاید و مربوط با بادی مملکت اس باید همه قسم تسهیلا شود تا همه مردم بتوانند و میل کنند که هر قسم امتیازی بگیرند و کار کنند از این لایحه یک سختی هائی نسبت بصاب امتیاز شده که نمیدانم دولت چه نظریاتی باید داشته باشند چه طور باشد واز این قبیل بنده عقیده‌ام این است که در این قبیل لوایح باید انواع تسهیلات و تشویقاتن را فراهم کرد تا همه مردم راغب شوند که بیایند و این گونه امتیازاتی که نافع بحال مملکت است بگیرند بعلاوه خود صاحب امتیاز حتی الامکان سعی می‌کند که قیمت را کم کند زیرا وقتی گران باشد قهراً کی نمی‌رود و مسافر کم میوشد و مال التجاره کم بار می‌شود و اتومبیل و تاین چیزها با او رقابت خواهند کرد واو را از بین می‌برند پس صرفه خود او در این است که در این گونه امور عام المنفعه با مردم مماشات و ارفاق کرد اما آنها تشویق شوند و کار کنند نه اینه انها را خیلی مقید کرد و شرائط سخت برایشان تحمیل کرد
ریئس ـ نظر آقای فیروز آبادی نظر مخالفی نبود بلکه موافق بودند و باید هم موافق باشند چون فوائد این نوع لوایح عاید مملکت و همه مردم می‌شود و باید این نوع کارها را شروع کرد اما بنده خواستم استفاده کنم و عرض کنم فقط ایناول مردی است که از اهل مملکت که بنده دیدم همچو امتیاری خواسته و چنین قدمی برداشته البته ابید او ار تشویق و مسادت کرد و به عقیدة بنده البته باید او ار تشویق و مساعدت کرد و به عقیدة بنده باید یک چیزی هم بعنوان پاداش باو داد.
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود باین لایحه که شامل چهارده ماده اسست آقایانیکه تصوی می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر بر خاستند)
رئیس ـ تصویب شد.
پیشنهاد آقای ملک مدنی: پیشنهاد می‌نمایم لایه اصلاح ممیزی بعد از خاتمه لایحه راه آهن جزو دستور شود.
(نمایندگان ـ صحیح است)
پیشنهاد آقای یاسائی: بنده پینشهاد می‌کنم راپورت کمیسیون بودجه راجع باستخراج معادن ذغال شمشک و راجع به سی هزار تومان حقوق متخصصین ذوب آهن بعد از لایحه راه آهن خط محمّره مطرح شود
رئیس ـ آقای ملک مدنی
ملک مدنی ـ اصلاح قانون ممیزی بنظر بنده از جمله لوایحی است که در درجه اول اهمیت است برای اینکه وزات مالیه ممیزین خودش را تعیین کرده و عده از ا“ها را بولایات فرستاده و مدتی است که همینطور معطل مانده‌اند و تقریباً موافقت نظر حاصل شده آقای کازرونی می‌فرمایند صد نود و نه مردم کیها هستند؟ اگر شما از طرغف خودتان میفرمائید شما یک نفر هستید مجلس مظهر افکاذر مردم و ملت است و مردم اغلب دچار زحمتند و باتفاق بااصلاح این قانون موافقندشما یک فرمایشاتی می‌کنید که ابدا روح ردم از آن اطلاع ندارد، این قانون صد و سه و نیم اسباب زحمت مردم شده خود وزارت مالیه در حین عمل بمانع بر خ خورده و خودش با این اصلاح موافق است و این اصلاح با موافقت نظر خود وزارت مالیه خبری از کمیسوین داده شده پس خوب است بگذارید این اصلاح بشود و رفع مزاحت از مردم بعمل آید.
رئیس ـ آقای یاسائی
یاسائی ـ نبده با نظر آقای ملک مدنی مخالف نیستم و معتقدم که قانون ممیزی باید اصلاح شود. ولی در این دو قسمت پیشنهادی بنده در واقعه دو ماده است که از کمیسیون بودجه رسیده و این قدرها هم زیاد نیست و مختصر است لهذا بنده از آقای ملک مدنی خواهش می‌کنم موافقت بفرمائید که این دو خبر اول تصویب شود بعد هم بنده موافقم قانون ممیزی مطرح شود
رئیس ـ آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی ـ الحمدالله همه نظرها برای اصلاح و آبادی مملکت است. این الحیه خط آهن هم که گذشت بنظر بنده خیلی خوب بود چون یک کسی که امده و لوازم کار را تهیه کرده و حاضر شده که یک خدمتی بکند باید زودتر تکلیفش معلوم شود ـ و چون نظر بر اصلاح امور اس بنده پیشنهاد کردم که سد نیشابور مطرح شود و این سد بسته شود زیرا فوائد کثیره بر آن مترتب است و البته همه آقایانهم با اینگونه امور موافقند وانشاء الله امیدواریم نتایج مطلوبه هم حاصل شود. پس خوب است آقایان منوافقت بفرمایند که این لایحه سد نیشابور هم مطرح و تصوب شو. د
رئیس ـ آقای زوار
زوار ـ بنده بانظریه آقای ملک مدنی مخالف نیستمو البته قانون ممیزی باید بگذرد ولی آن پشنهادیکه آقای رفیع کردند راجع به جنگل بنظر بنده باید مقدم باشد زیرا دو شور دارد و مدتها طول دارد و شور اولش باید بگذرد ولی این لایحه ممیزی اینقدرها وقت نمی‌خواهد و تا آخر دوره تمام خواهد شد و چون تا آخر دورة مجلس تمام این لوائح باید بگذرد ولی این لایحة ممیزی اینقدرها وقت نمخواهد و تا اخر دوره تمام خواهد شد و چون تا آخر دوره مجلس تمام این لوائح باید بگذرد و چند جلسه هم بیشتر بآخر دوره نداریم از این جهت بنده معتقدم که لایحه جنگل مطرح شود و و با آن نظریه آقای یاسائی هم کاملاً مخالفم که مجلس سه جلسه راکارهای شخصی بگذراند
رئیس – رأی گرتفه می‌شود به پیشنهاد آقای ملک مدنی آقایانیکه توصیب می‌کنند قیام فرمایند.
(عدة زیادی قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. مذاکرات راجع بکلیات قانون است. آقای روحی
روحی ـ نبده یک قسمت عرایض خودم ار در اطراف اصلاح این قانون در یک جلسة عرض کدره‌ام ولی تأسف می‌خورم از اینکه در این مجلس نه تنعا عرایض بنده بلکه عرایض هیچ خیر خواهی اثر ندارد. زیرا آقایان با لک التهابی می‌خواهند یک قانونی را که بضرر عدة زیادی از مردم است بگذارند. بنده توجهم در این عرایض جز بشخص وزیر مالیه که نماینده دولت ایت بکس دیگر نیست و از هماکاران رفقای خدم استدعا دارم موافقت کنند که این لاحیه به ترتیب خوشی اصلاح شود و بعد بگذرد اولاً اکل از قفا یعنی چه؟ یک مملکتی که چند سال است مشروطه است و شش مرحله از دوره نتقنینیه او گذشته تازه مالیاتش مطابق عصر سیامک است در این عصر مالیات بر آب و زیمن معنی ندارد! در هیچ جا هم این رویه معمول نیستکه مادام عمل می‌کنیم! در دنای هر چیزی دارد رو باصلاح می‌رود و قضایات در دنیا هر چیزی دارد رو باصلاح می‌رود و قضایا در دنیا لاینقطع در تغییر و ترقی است ولی عوض اینه ما این اصلاحات اساسی را در مملکت خودمان بکنیم هان رویح سابق را تعقیب می‌کنیم. و قانون ممیزی با قوانین دیرگی را که ابداً به نفع مملک نیست و امروز بهیچ وجه نمی‌توان آنها را عملی کرد تازه بمجلسمیاوری و طر- می‌کنیم مالیات ارضی آن طوری که بنده اطلاع دارم عایداتش فقط سه میلیون بیتشر نیست و آنوتق در عوض دولت پنج کرور که دو میلیون و نیم باشد خرج آن می‌کند و روی همرفته شاید دولت یک میلیون بیشتر از مالیات ارضی استفاده نمی‌کنند و این مبلغ در مقابل خسارتی که کردن و بک قران استفاده برده البته ضرر است وبضرر آقای وزیر مالیه شنیدم که گفتند ما هم موافق هستیم با الغاء مالیات آب و زمین. قانون مالیات بر عایدا را آورده‌اند ممکن است الان مجلس آنرا مقدم بدارد و رأی بدهد این مالیات را الغاء کنیم آقایان اگر حقیقت شما طرفدار این هستیا که بدبخت مالیات ندهد، رعیت مالیات ندهد سرمایه دار مالیات بدهد این همه اشرف الحاج و المعمدین که از امینت و معارف و سایر مؤسسات مملکتی استفاده می‌کنند باید مالیات بدهند بیائید همین امروز این مالیات برعایدات را مطرح کنیم بلافاصه رأی بدهیم دولت هم اجرا کند. (ره چنان رو که ره روان رفتند) دنیا به بینید چطور در مسئله مالیات رفتار کره است ما هم همانطور بکنیم منتها بنده موافقم که در اینجا نمی‌شود مثال فرانسه مالیات بر عایدات راحتی از دواخانه و طبیب و مهمانخانه و رستوران بگیریم بنده نظر را بالاتر می‌گیرم اشخاصی که تا حدود ماهی دویست تومان عایدا دارندیعنی در سال دو هزار و چهار صد تومان معاف باشند این اصل که یکنفر پانصد هزار تومان پول داشته باشد و صدی دوازده و هیجده خر قدر دلش می‌خواهد نفع بدها و چیزی به مملکت برای حوائج عمومی ندهد اما اگر بیست هزار تومان ملک خرید فوری مالیات بدهد این اثل بدی است ظلم است در تمام دنیا این اصل مردود است جز در مملکت ما که مالیات آب و زمین را هی بالا می‌بریم خیلی خوب وقتی مالیات بر عایدات قراردادید آب و زمین هم حاصلش را که مالک فروخت دفترش را باز کنید هر قدر استفاده کرده مالیا بدهد وآن رعیت بد بخت که چهار خروار گندم دارد باید لباس و قند و چای تابستان و زمستان تهبه کند بعاف باشد این رسم عادلانه نیست این را کنار بگذارید موافقت کنید نبده الان یک پیشنهادی می‌کنم که این لایحه از دستور خارج شود و قانون مالیات بر عایدات با قید دو فوریت مطرح ود آقای وزیر الیه هم موافقت دارند و این را یکی از مفاخر دوره ششم قرار بدهید و این مالیات کمر شکن باسم مالیات آب و زمین بر رعیت تحمیل است از میان بردارید. این عرایض بنده بود و تصور می‌کنم که در عرایض خودم محق هستم و چیزی بر خلاف مصلحت مملکت و بر ضرر مملکت عرض نکرده‌ام اما اصلاح این قانون که آقایان می‌خواهد مطرح کنند بنده عرض کنردم صد سه ونیم را هر نوع زر و روش کنید بنفع آذربایجان است و مازندران و همدان و عراق یعنی بنفع شمال و غرب و بضرر جنوب ….
عدل ـ اینطور نیست
(همهمة نمایدگان)
روحی ـ من از تبریز خبر دارم شما اطلاع از کرمان و بنادر جنوب ندارید. درجنوب مالک همه چیز را متحمل می‌شود ملاحظه بفرمائید آقا در آذربایجان با د رعراق یا جای دیگر چهار فرسخ خاک دارند ده سنگ پانزده سنک آب دارند مالک یدی یا کرمانی از چهارده فرسخ شانزده فرسخ از صدر بیست ذرع چاه تا صدو پنجاه هزار تومان خرج دارو. همه یک یشعیر و نیم شعیر است. کاور را باید خود مالک بدهد آنوقت این مالیات کمر شکن را هم بدهد شما که طرفدار این مالیات هستید توی خانه تان می‌نشینید و دو قسم یا یک قسمت مال شماست مفت و مجانی می‌فروشید و یک قران هم مالیات نمی‌دهید صد دینار نمی‌دهید ولی خورده مالک جنوب در اثر اصلاح این قانون از بین می‌روند و بنده اینجا صراحتاً عرض می‌کنم آقایان بی اطلاعید تحقیق کنید بنده در شور اول که ین قانون مطرح بود التماس کردم استدعا کردم از کمیسیون دو نفر از وکلای جنوب را بخواهند چرا بمن اطلاع ندادید؟ چرا من را نخواستید در کمیسوین بیایم اطهارات خودم را با برهان بکنم که شاید این مالیاتی که مال عهد کیومرث است بطوری اصلاح کنند که بضرر جنوب نباشد
خطیبی ـ حاج میرزا مرتضی در کمیسیون بود
روحی ـ نه آقای مخبر به نبده اطلاع دادند نه کس دیگر این طرز عدالت نیست این بضرر یک مشت بدبخت کرمانی، یزدی، شیرازی واصفهانی است آقایان از این نفع خودتان بگذرید نفع جامعه را در نظر بگیرید…..
زعیم ـ دلیل بگو آقا فقیر و بیچاره که دلیل نیست
فهیمی مخبر ـ بعضی از فرمایشات آقایان حققه بقدری اغراق آمیز است که انسان متعجب میوشد اقای کازرونی فرمودند صدی ۹۹ در مملکت با اصلاح قانونی ممیزی مخالفند گویا نود و نه فقط خودشان را تصور کردند و باقی جامعه را……
کازرونی ـ بعد جوابتان را عرض می‌کنم. دیروز هم خالصة انتقالی گذشت.
مخبر ـ می‌فرمایند با این قانون همه مخالفند بعد خودشان میفرماین برای نصف مملکت صرفه دارد تغییر قانون آقای روحی فرمودندد مالیات ارضی در همه جا موقوف شده اسن همه جا کجا است؟ کی جای آنرا شرح بدهید آقای روحی آن یک مملکت کوچک؟ آن یکقریه که مالیات ارضی ار موقوف کرده کجا است؟ مالیات ارضی ار موقوف کرده کجا است؟ مالیات ارضی در همه جا بر قرار است مالیات بر عایدات را اگر تازه بر قرا رکرده‌اند علاوه بر مالیتهای ارضی و مستقیم است مالیات مستقیم را میگیرنند یک مالیات اضافه هم می‌گیرند بعنوان مالیات بر عایدات نه اینکه آن مالیاتها را موقوف کرده ابشند اینکه میفرمائید یک مالیات اضفاه هم می‌گیرند بعنوان مالیات بر عایدات نه اینکه آن مالیاتها را موقوف کرده باشند اینکه میفرمائید عواید مالیات ارضی سه میلیون است و دو میلیون و نیم خرج می‌کنند چرا؟ مگر انسان مجبور است یک اغراق بی موضوعی را بگوید برای پیش بردن حرفش عایدات مالیات ارضی اقلا در سال پنج میلیون است شاید کاهی هم بیشتر بشو مخارجی که دولت برای این کار می‌کند کمتر از یک میلیون است، بودجه مالیه اگر سه میلیون است مربوط باین نیست یک میلیون بگمرک می‌رود یک میلیون مخارج دیگر اگر خوب حساب کنید آنجه برای اخذ مالیات ارضی گرتفه میوشد خیلی کمتر از یک میلیون است درمقابل پنج شش میلیون عایدات و دیگر اینکه فرمودید آقای وزیرمالیه مخالف بودند آقای وزیر مالیه کی مخالف بودند، خودشان اینجا حاضرند آقای وزیر مالیه گفتند با مالیات بر عایدات موافقم باید هم بوشد ولی آقای وزر مالیه خودشان نمیدانند که چقدر اجرای قانون مالیات بر عایدات اشکال خواهدداشت هیچوقت آقای وزیر مالیه نخواهند گفت که شما مالیات بر عایدات را یک شوری و با فوریت رأی بدهید و الان من می‌روم اجرا می‌کنم چندین جلسه با حضور خودشان در کمیسیون صحبت کردیم که طرز اجرای این مالیات بر عایدا چه خواهد بود؟ چه مقدماتی دارد برای رسیدگی بدفاتر هان تجاری که می‌گویند مالیات نمی‌دهند باید دید از چه راه ممکن است مالیات بر عایدات همچو کار سهلی نیست بنده هم موافقمیکی از مناقع عایدا همین مالیات ارضی است باید رفت و تشخیص دئاد که در فلان ملک مالک چقدر می‌برد و مالیات را از او گرفت یکی هم تجارت است یکی هم چیزیهای دیگر بایدم منابع عایدی را بطور یحیح تشخیص داد و مالیات گرفت بعلاوه می‌فرمایند مالیات را رعیت بیچاره می‌دهد. خیر رعیت مالیات نمیدهددر این قانون ملاحظه بفرمائید حق رعیت و حق گاو و آب تمام این مخارج موضوع شده است و مالیات بر عایدات خالص مالک وضع شده است پصس چرا اینقدر برای رعیت دلسوزی می‌کنید. رعیت را البته همه طرفدار هستند و تمدم این اصلاحاتیکه می‌شود که بعد از برداشتن مالیات باید محصول را تقسیم کنیم یعنی یک قسمت مالیات سهم مالک تحمیل می‌شود و یک قسمت سهم رعیت. ماهم برای اینکه این مسئله تولید یک انقلابایت می‌کرد میگفتیم از سهم مالک گرفته شود. این مالیات در همه جا معمول است نهایت در سابق مذاکره شد که نسبت بجنوب شاید قدری رعایت ندشه باشد اصلا این تعقیب کلمة شمال و جنوب خوب نیست بنده عرض می‌کنم وقتی درخانة همسایه دارد آتش می‌سوزد و بنده سرما می‌خورم اگر کسی بخواهد آتش را خاموش کند باید بگویم آتش را خاموش نکنید من از آن آتش دارم گرم می‌شوم. قسمت شمال و غرب دارد از این آتش می‌سوزد فرضاً دریک قسمتهای دیگرمملکت یک قدری کمتر استفاده می‌کنند باید گفت استفاده می‌کنند باید گفت ما استفادة فعلیمان ار از دست نمی‌دهیم و لو رفقای دیگرمان بسوند!؟ آقای روحی بخودشان عرض می‌کنم بقدری که بنده اطلاع دارم از صفحات جو ب اغلب اقایان ندارند در کمیسیون مالیه هم ما از آقایان دعوت کردیم بعضی آمدند بعضی نیامدند، اگر آقا نیامدهاند دیگران بوده‌اند و اطلاعاتشان همان بوده که داده‌اند بالاخره اشخاصی که از املاکشان فایده می‌برند و عایدی دارند باید از عایدات خود مالیات بدهند لکن برای اینکه بر سرمایه و کار هم چیزی تحلیل نشده باشد البته مخارج اینکار را باید بیک تناسبی موضوع کرد بر مابقی هر چه عایدات خالص است مالیات وضع کرد در املاک آب و زمین بالاخره سرمایه است که بای مالیا بدهد در قانون هم ملاحظه فرمودید سرمایه کسر دشه است از بابت سهم رعیت کثر شده است از بابت بذر کثر شده است از بابت سهم رعیت کثر شده است از بابت بذر کثر شده است از بابت قیمت آب و سهم کاو و غیره کثر شده بعد از انها اگر چیزی برای مالک بماند البته باید یک عشر بدولت بدهد اگر میفرمائید هیچ نباید بدهد و بکلی موقوف شود آن یک مسئلة است آنهم تا یک محل دیگری را مطمئناً جای آن بر قرار نکنیم موقوف کردن این مالیات صلاح مملکت ما نیست. آنهم این لایحه است که مطرح شده و اینهمه اغراقاتی که آقایان می‌فرمایند. قانون را از روی احساسات و یک عواطف مخصوصی نباید منع کرد باید صلاح جامعه را در نظر گرتف و قانون وضع کرد.
رئیس ـ عده برای مذاکره کافی نیست اجازه بفرمائید چند دقیقه تنفس شود
(در اینموقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس ـ آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی ـ بنده با اصل این مالیات کلیه مخالفم بجهت اینکه ممکن است د رمملکت ما وجوهی دریافت شود و عاید خزانة دولت شود و هیچوقت مالیات نگیرد مطلب بدست آوردن پول است از راه کارخانجات و استخراج معادن. بحمدالله معادن در مملکت ما هست امیدواریم یک وقت آدمهائی پیدا کنیم که استراخ و استفاده کنند افسوس که ما عادت کرده‌ای از مالیات گرفتن از مردم بی چیز فلانقدر گندم پنجهزرار در میاورد دو قرانش را بگیریم فلان ضعیفه یک گوسفند دارد فلان قدر باید بدولت بدهد و از طرف دیگر گرفتن مالیات بر عایدات در این مملکت یک مشکلاتی تولید خواهد کرد و بدترین ترتیبات است…
بعضی از نمایندگان ـ مالیات بر عایدات که مطرح نیست.
فیروز آبادی در کلیات است. بنده این مالیات صحیح نمیدانم و عقیدة خودم را عرض می‌کنم که نباید این مذاکرات بشود و عقاید مان را باید ببریم بپول پیدا کردن از راهها مشروع از این معادنی که خدا داده. از آوردن کارخانجات در این ممملک و الا مردم دیگر پول ندارند که ما از عایدات آنها پول بگیریم این بر ضرر مملکت است و نتیجه نخواهیم برد و این مالیات ارضی را هم بده بر خلاف میدانم چیزی که هست امروز ما نمی‌توانیم از منابع عایداتمان از کارخانجاتمان استفاده کننیم و بر حسب ضرورت یک مالیاتی گرتفه میوشد مثلا از عایدا فلان باغ که فلانقدر گرفته می‌شود به بینید در تعیین عایدات این باغ تولید چه اشکالاتی میوشد در گرفتن هر قسم مالیات هزار قسم اشکلات تولید می‌شود که ما از عهدزة انها بر نیم آئیم بنده عقیده‌ام این است که طرز کرفتن مالیات را د روقتی که گرفتن مالیا مطرح است باید گفت که مثلا از ثیفی فلانقدر گرفته شود صیفی که از اول کاشتنش تا بر داشتنش دو ماه طول می‌کشد کدام عایدات را دارد که معین می‌کنید صد ده بگیرنداینها چیزهائی است که امکان پذیر نیست. از صیفی کاری اداره چطور می‌تواند برود معین کنید که عایداتش چیست و مالیات بگیرد.
بعضی از نمایندگان ـ خارج از موضوع است.
فیروز آبادی ـ مقصود عرضم این است که این طرز گرفتن مالیات اسباب زحمت است.
(همهمه نمایندگان)
دکتر سنگ ـ چه چیز است این لایحه؟
فیروز آبدی ـ تو نمیدانی چه چیز است؟ این صدی ده صدی پانزده که از مردم می‌خواهند بگیرند زیاد است
رئیس ـ آقای دهستانی
دهستانی ـ عرضی ندارم.
رئیس آقای روحی
روحی ـ عرضی ندارم
رئیس – آقا یملک مدنی
ملک مدنی – آقای فیروز یک کلیاتی فرمودند که یک قسمتش مربوط باین لایحه نبود و راجع بخود لایحه چیزی نفر مودند تا بنده جواب عرض کنم و تصور می‌کنم این لایحه با آن منظوری که آقا همیشه در مجلس اظهار می‌فرمایند تهیه شده برای اینکه اگر باید رعایت زارع و مالک بشود این قانون ممیزی را باید اصلاح کرد. و اگر حقیقتاً نباید اصلا حال آنها بشود و مالیات سنگین و طاقت فرسائی که دو برابر آن جزو جمع سابق است بدهند آن مطلقب دیگری است. این مسئله مدتی است که ددر کمیسیون مورد بحث و مطالعه بود و با حضور آقای وزیر مالیه و نماینده دولت بالاخره با یک دقت و مطالعه زیادی تهیه شده این الیحه برای جنوب هم تصور می‌کنم نفع داشته باشد آقای روحی فرمایشاتی فرمودند ولی چون اساساً اهل معارضه نیستم نمی‌خواهم داخل جواب اظهارات ایشان شوم فرمودند باید مالیات بر عایدات وضع شود و یک طبقة از اله این مملکت هستند که مالیات نمی‌دهند این یک مبحث دیگری است که باید نشست و صحبت کرد فعلا موضوع بحث اصلاح قانون ممیزی است این لایحه با توافق نظر دولت و همة نمیاندگان جنوب تهیه شده آقای حاج میرزا مرتضی و آقای امین التجار از وکلاء جنوب هستن و در کمیسیون بوده‌اند و میدانند که رعایت آن نقاط شده و برای تمام مملکت بوده است
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
رئیس ـ پیشنهاد اقای اعتبار
(بشرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم جلسه ختم شود
رئیس ـ مخالفی ندارد
فهیمی ـ چرا بنده
رئیس ـ عده کافی نیست
اعتبار- برای ختم کافی است
رئیس ـ اینطور معلوم می‌شود
(مجلس بیست دقیقه قبل از ظهر ختم شد)
قانون اجازه اعطای امتیاز انحصاری ساختن و بکار انداختن خط تراموای بین محمره و عبادان به آقای میرزا حسینخان موقر
مصوب ۳۱ تیر ماه ۱۳۰۷ شمسی
ماده اول ـ مجلس شواری بدولت اجازه می‌دهد که امتیاز انحصاری ساختن وبکار انداختن خط تراموای بین محمره و عبادان را از تازیخ تصویب این قانون الی مدت سی سال مطابق شرایط ومواد ذیل باقای میرزا حسینخان موقر تبعه مسلم ایران که در مواد آتیه بنام صاحب امتیاز مذکور می‌شود وگذار نماید
ماده ۲ ـ صاحب امتیاز بادی نقشة خط راه و طرز ساختمان آنرا مطابق اصول فنی در ظرف ششماه از تاریخ تصویب امتیاز متضماً بتوضیحات و اطلاعات کافیه مربوط بایشتگاههای و نقاط و انتهائی و کارخانه برق را (در صورتیکه قوة محرکه برقی اختیار شده باشد) بوزارت فوائد عغامه تقدیم و وزارتخانه مشار الیها مکلف است پس از وصول نقشه مذکوره در ظرف مدت یکماه موافقت و با عدم موافقت خود را کتباً اظهار دارد در صورتیکه در ظرف مدت مذکوره جوابی از طرف وزارت فوائد عامه بصاحب امتیاز داده نشود صاحب امتیاز مطابق نقشة که داده می‌تواند شروع باجرای عمل نماید
ماده ۳ ـ از تاریخ تعیین تکلیف نقشه و طرز ساختمان ار مطابق مدلول ماده ۲ منتها در ظرف دو سال ساختن و بکار انداختن اره باید خاتمه پذیرفته باشد چنانچهع صاحب امتیاز بدون اینکه مانع فورس ماژری پیش آمده ابشد هر یک از تعهدات مقرره مواد ۲و۳ ار انجام نداده باشد این امتیاز لغو و از درجه اعتبار ساقط خواهد بود
ماده ۴ ـ عرض خط تراموای یعنی فاصله ما بین رایلها نباید از یگ گز ووزن هرگز از رایل اقلا از چهارده سنک کمتر و خود رایل و سایر آلات وادوات مربوط به تراموای از جنس معیوب تهیه و تدارک شدهباشد و قوة محرکه تراموای باید الکتریک یا بخار و یا سوخت داخلی بوده و در واگونهای جای نشستن مسافرین متناسب با مقتضیات آب و هوای ان ناحیه فراهم و همچنین در نقاط انتهائی خط تراموای و در صورت لزوم امتداد آن بفواصل معینه توفق گاههای محفوظ برای مسافرین ساخته شده و بطور کلی سرویس تراموای باید برای فع حوائج عادی مسافرت و حمل و نقل مال التجاره کافی بوده و به نسبت ازدیاد احتیاجات مزبوره توسعه پیدا کند
ماده ۵ ـ صاحب امتیاز می‌تواند از اراضی خالصه که د رخط سیر تراموای واقع شده باشد برای عبور خط مزبوره و ساختن توفق گاهها وساختمانهای لازمة دیگر بمقداریکه بر حسب تشخیص بر حسب تشخیص وزارت فوائد عامه احتیاجات
فنی و ادری آنرا تأمین نماید در طور مدت امتیاز مجاناً و بدون تأدیه قیمت استفاده نماید و چنانچه اراضی خالصه واقعه در خط سیر تراموای دائر باشد صاحب امتیاز بایستی بقیمت عادلة که مشابه با قیمت اراضی آن حدود باشد از دولت خریداری و با برای تمام مدت امتیاز اجاره کند و بعلاوه صاحب امتیاز می‌تواند هر مقدار اراضی متعلقه باشخاص ار که برای رفع احتیاجات خود ضرور داند با جلب رضایت مالکین و با شرایط مرضی الطرفین خریداری نموده و با برای تمام مدت امتیاز اجاره نماید در صورت حدوث اختلاف در قیمت بین مالکین و صاحب امتیاز موضوع اختلاف با تصدیق اهل خبره با رعایت خصوصیات محلی صورت انجام خواهد یافت و دولت مراقبت خواهد کرد که اجحافی واقع نشود
ماده ۶ – این امتیاز بهیچ نحو از انحاء باتباع و مؤسسات خارجی انتقال داده نخواهد شد ولی صاحب امتیاز مجاز است بر طبق قوانین مملکتی شرکت سهامی با رعایت شرایط ذیل تشکیل داده و بمیزان سرمایه لازمه اسهام منتشر سازد
(الف) بیش از میزان صدی سی وسه ۳۳% سهام منتشره باتباع خارج فروخته نشده و در روی بقیه (۶۷ درصد) که قابل فروش باتباع داخله است باید قید شود که در صورت انتقال و فروش باتباع خارجه از درجه اعتبار ساقط است
(ب) ـ مرکز شرکت مزبور در خاک ایران واقع است و از هر حیث تابع قوانین ایران خواهد بود
ماده ۷ ـ مؤسسات صاحب امتیاز در ظرف پنج سال اول و پس از اتمام را ه که در ماده ۳ معین شده است از تأدیه هر گونه عوارض و مالیات معاف و پس از انقضای مدت مزبوره مؤسسات مذکوره از حیث تأدیه مالیات و عوارض مشمول قوانین عمومی مملکتی خواهد بود،
ماده ۸ ـ صاحب امتیاز میتمواند لوزام تراموای را بدون تأدیه حقوق گمرکی و مالیات راه و هر گونه عوارض دیگری وارد نماید ولی برای استفاده از این معافیت باید صورت لوازم مذکوره را قبلا بوزارت فوائد عامه تقدیم دارد تا بر طبق آن دستور بعهده اداره گمرکات صادر گردد
ماده ۱۰ ـ این امتیاز مانع اقدامات دولت برای کارهای راه آهن و سد سازی و نظامی نخواهد بود و پس از انقضای مدت آن دولت مخبر خواهد بود مؤسسات صاحب امتیاز ار بقیمت عادله با تصدیقق اهل خبره خریداری نموده و ایاین که صاحب امتیاز را مجاز بدارد که از مؤسسات صاحب امتیاز را بقیمت عادله با تصدیق اهل خبره خریداری نموده و ای این که صاحب امتیاز را مجاز بدارد که از مؤسسات خود آزادانه و بدون قید انحصار استفاده نماید در صورت اختیار شق ثانی هر موقعی که دولت بخواهد موضوع مذکوره را مجدداً بامتیاز انحصاری واگذار نماید چنانچه سرویس تراموای ازاد صاحب امتیاز در آنموقع دائر بایدش مشارالیه با تساوی شرایط نسبت بدیگران در اخذ حق امتیاز مقدم خواهد بود
ماده ۱۱ ـ هر گاه صاحب امتیاز بخواهد از اتباع خارجه مهندسین استخدام نماید باید قبلاً نظریات وزارت فوائد عامه را در قسمت تابعیت آنها جلب و بمجوجب ماده صریحی بقدی فسخ کنترات و تعقیبات قانونی آنها را ملزم نماید که بهیچ وجه در امور سیاسی و مذهبی مداخله ننموده واز قوانین و مقررات مملکتی تخلف ننمایند
ماده ۱۲ ـ هرگونه اختلاف حاصله راجعه بمواد این امتیاز بین دولت و صاحب امتیاز مطابق قانون حکمیت حل و تصفیه خواهد شد
ماده ۱۳ ـ وزارت فواید عامه مکلف اس پس از تصویب این لایحه با موافقت صاحب امتیاز ترتیب نرخ کرایه راه را داده هر سه سال یک مرتبه در تعرفه مذکوره حق تجدید نظر برای دولت هست صاحب امتیاز می‌تواند هر موقعی که نرخ کرایه ار کافی نداند ازدیاد آن را از دولت تقاضا نماید در این صورت پس از تحقیقات لازمه و مراجعه بدفاتر محاسبات و مدارک تقاضای صاب امتیاز نرخ مذکور بمیزانی که مخارج مختلفه مؤسسه و منافع عدلیه صاحب امتیاز را تامین کند افزایش دهد
ماده ۱۴ ـ وزارتین مالیه و فوائد عدمه هر ی در حدود وظیفه خود مأمور اجرای این قانون هستند این قانون که مشتمل برچهارده ماده است د رجلسه سی ویکم تیر ماه یکهزار و سیصد و هفت شمسی بتصویب مجلس شواری ملی رسید
رئیس مجلس شواری ملی ـ حسین پیرنیا