مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۳۴۶ نشست ۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۳۰ مهر ۱۳۴۶ نشست ۵
جلسه: ۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۳۰ مهرماه ۱۳۴۶
فهرست مطالب:
| مجلس در ساعت نه صبح بریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجازه
- آقایان دکترعدل- رامبد- دکتر هوا کیمیان- دکتر قهرمان-پاینده- ثامنی-دکتربهبودی.
غائبین بی‌اجازه
- آقایان دکتر ابریشمی- دکتر مبین- دکتر صاحب‌قلم.
غائبین مریض
- آقایان بوشهری- طباطبائی- ادیب سمیعی- پرویزی- فولادوند- مهندس بهرام‌زاده.
- تصویب صورتجلسه‌های عصر ۲۳ و صبح ۲۷ مهر
۲- تصویب صورتجلسه‌های عصر ۲۳ و صبح ۲۷ مهر
رئیس- صورتجلسه‌های بعد از ظهر بیست و سوم و پنجشنبه بیست و هفتم مهر ماه خدمت خانمها و آقایان توزیع شده است نسبت به این صورت جلسه‌ها نظری نیست؟ (اظهار نشد) صورت جلسه‌ها تصویب شد.
- تصویب اعتبار نامه آقای علی ماهیار
۳- تصویب اعتبار نامه آقای علی ماهیار
رئیس- وارد دستور می‌شویم آقای قهرمان بفرمائید. (آقای دکتر قهرمان مخبر شعبه سوم گزارش شعبه دائر به انتخابات آستارا و نمایندگی آقای علی ماهیار را به‌شرح زیر قرائت نمودند). جریان پرونده انتخاباتی بیست و دومین دوره قانونگذاری شهرستان آستارا حاکی است که بموجب دستور شماره ۲۵۳۱-۱۳۴۶/۴/۲۲ وزارت کشور در اجرای مادۀ ۱۴ قانون انتخابات در تاریخ ۱۳۴۶/۴/۲۷ طبق دعوت فرمانداری آستارا ۳۶ نفر از طبقات شش‌گانه و معتمدین در محل فرمانداری اجتماع نموده پس از انتخابات اعضاء اصلی و علی‌البدل و هیئت رئیسه و تعیین انجمنهای فرعی و سایر تشریفات قانونی در روز ۱۳ مرداد ماه ۱۳۴۶ اخذ رأی بعمل آمده و بلافاصله شروع به قرائت آراء مأخوذه شده است در نتیجه از ۱۰۳۳۲ رأی آقای علی ماهیار با اکثریت ۵۴۶۶ رأی به نمایندگی بیست و دومین دوره قانونگذاری شهرستان آستارا انتخاب شده‌اند در مدت یک هفته مقرر برای قبول شکایات چند فقره شکایت به انجمن رسیده که انجمن پس از رسیدگی شکایات را وارد تشخیص نداده لذا در تاریخ ۱۳۴۶/۵/۲۱ اعتبارنامه بنام ایشان صادر و انجمن انحلال خود را اعلام داشته است.
در مدت یک هفته مهلت مقرر قانونی برای قبول شکایات چندین فقره اعتراض و شکایت نسبت به انتخابات شهرستان آستارا به مجلس شورای ملی رسیده که شعبه سوم شکایت مذکور را مورد رسیدگی قرارداده و شکایات را وارد نداست لذا صحت جریان انتخابات بیست و دومین دوره قانونگذاری شهرستان آستارا و نمایندگی آقای علی ماهیار را تأیید نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس- مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) اعتبار نامه تصویب شد (نمایندگان- مبارک است)
- مذاکره در برنامه دولت آقای هویدا وابراز اعتماد به دولت ایشان
۴- مذاکره در برنامه دولت آقای هویدا وابراز اعتماد به دولت ایشان
رئیس- برنامه دولت مطرح است آقای پزشکپور بفرمائید.
پزشکپور- چون این نخستین جلسه است که فراکسیون پان ایرانیست در مجلس مقدس شورای ملی با اعتقاد و آگاهی کاملی که به ناسیونالیسم ایران، به آئین شاهنشاهی ایران، به وظیفه و رسالت بزرگی که در پیشگاه ملت ایران دارد یکی از مهمترین، حساسترین و دقیقترین وظایف ملی و قانونی خود عمل می‌کند و چون ضروری است که در نخستین جلسه و در آغاز این مرحلۀ حساس از مبارزات و کوششهای حزب پان ایرانیست اصول کار پارلمانی فراکسیون حزب را به آگاهی همکاران عزیز برسانم و خاصه اینکه بررسی طرحها، برنامه‌ها و لوایح از نظر فراکسیون پان ایرانیست دقیقاً مبتنی بر این اصول و موازین خواهد بود بنابراین چه برای همکاران گرامی و چه برای آگاهی به اصول و ضوابطی که راهنمای کار فراکسیون حزب پان ایرانیست خواهد بود خالی از ضرورت نیست بنابراین اجازه می‌خواهم قبل از اینکه به بحث و بررسی دربارۀ برنامه دولت بپردازم و ضمن اظهار خوشوقتی بسیار از اینکه این توفیق بزرگ را پیدا کردیم که پس از ۲۵ سال مبارزات پیگیر و مداوم و پس از پایداریها، سر سختیها و مقاومتها و تحمل مصائب بسیار بتوانیم بدنبال گذشت یک ربع قرن صدای ناسیونالیسم ایران را در پارلمان ایران طنین‌انداز کنیم و نهایت افتخار از اینکه چنین توفیقی نصیب من و دوستان رزمنده و مبارز دیگرم شد که بتوانیم در این سنگر وظایف خودمان را نسبت به شاهنشاهی ایران و در پیشگاه ملت ایران انجام دهیم این اصول را بعرض همکاران محترم و هیئت محترم دولت برسانم اصولاً در مورد طرز کار پارلمانی چنین بنظر می‌رسد که بهتر این است که اصول کار دقیقاً در یک موازین مشخصی از طرف فراکسیونها متکی باشد و کوشش و مجاهدتیکه صورت گرفته برای اینکه احزاب در مملکت ریشه دار بشود و سیستم کوششهای حزبی جایگزین کوششهای انفرادی بشود، برای تأمین همین منظور و نیت است که شاهنشاه ما مجاهدتی بزرگ مبذول می‌فرمایند برای اینکه به مرور جامعه ما، مردان مبارز ما، زنان مبارز ما، به یک روش کار حزبی انس و الفت هر چه بیشتر پیدا بکنند و این روش حزبی درست و سنجیده است که پایه‌های مستحکمی برای نظام اجتماعی ما بوجود خواهد آورد و بر همین اساس است که فراکسیون حزب پان ایرانیست از نظر طرز کار به آن مفهوم و معنای گذشته، قائل به طرز کار اقلیت و اکثریت نیست، حزب پان ایرانیست به این معنی خودش را فراکسیون اقلیت نمی‌داند که چون اکثریت با حزب دیگری است پس هر نظر و اصولی که از طرف اکثریت عنوان می‌شود با نظر ما تفاوت و تضاد دارد و حالت مقاومت و مقابله بگیرد خیر چنین چیزی نیست (نمایندگان- احسنت) حزب پان ایرانیست معتقد است که اصول و معتقدانی باید راهنمای کارها کوششها و فعالیتهای اجتماعی باشد، هر امری که با آن موازین و اصول تطبیق کرد حمایت خواهد شد چه از سوی اکثریت و چه از سوی اقلیت باشد و هر امری که با این اصول و موازین تطبیق نکرد ما آن اصول را نمی‌پذیریم، و نکته سنجی می‌کنیم و نظارت می‌کنیم و وظیفه نمایندگی خود را از سوی خود را از سوی ملت ایران دقیقاً انجام خواهیم داد پس به این بهانه کیفیت است که هرگز آن روش را دنبال نخواهیم کرد که آن مفهومی را که تا کنون ظاهراً طرز کار اقلیتها بوده است شیوۀ کار خود بدانیم، ما دقیقاً و متکی بر یک اصول فکری مشخص فکر می‌کنیم، اندیشه می‌کنیم و می‌کنیم. هر چند جناب آقای نخست وزیر بارها به این نکته اشاره فرموده‌اند که عاشق افکار و اندیشه‌های خود هستیم زیرا معتقدیم این اندیشه‌ها اندیشه‌های تاریخ ما، ملت ما و اندیشه‌های برخاسته از آرمانهای نژاد ما متکی به آئین شاهنشاهی ایران است پس ما به یک چنین اندیشه‌هائی عاشق و دلبسته هستیم، یک ربع قرن است در راه گسترش این اندیشه‌ها مبارزه می‌کنیم، یک ربع قرن، نیم قرن و یا یک قرن دیگر ما یا مبارزان دیگر مبارزه خواهند کرد برای اینکه این اندیشه‌های ور جاوند و تاریخی در میهن ما جایگزین بشود، پس با اتکاء به این اندیشه‌هاست که ما مسائل را بررسی می‌کنیم و به داوری طرحها و لوایح می‌پردازیم و رفتار و لوایح می‌پردازیم و رفتار و اعمال را قضاوت می‌کنیم در یک چنین کاری برای مسئله اقلیت و اکثریت مطرح نیست مسئله مصالح ملت ایران و نژاد ایرانی و آرمانهای ملت ایران مطرح است، این آن طرز کاری است که ما دنبال خواهیم کرد و اما این شیوه کار متکی بر چه اصولی است؟ اجازه می‌خواهم بطور مجمل و مختص دربارۀ آن اندیشه‌هائی که به آن دلبسته و عاشق هستیم صحبت کنیم، این من باب بیان یک بحث تئوریک نیست بلکه برای این است که باز هم همکاران گرامی بدانند هنگامی که یک نماینده پان ایرانیست در پشت این تریبون صحبت کرد، در بارۂ مسئله‌ای بررسی کرد، آن بررسی و اظهار نظر متکی بر چه اصول و ظوابطی است و چرا چنان بررسی می‌کند، چرا چنان نتیجه می‌گیرد و چرا در هر موردی چنین اظهار نظر می‌کند، ما از نظر فکر قائل بناسیونالیسم ملت ایران هستیم، ناسیونالیسم را در مفهوم تاریخی و اجتماعیش می‌شناسیم، ناسیونالیسم را به آن مفهومی می‌شناسیم که مائده زندگی حیات نژاد ایرانی در طی قرنها و هزاران سال تاریخ است، ناسیونالیسم را به آن مفهومی می‌شناسیم که تظاهر و تشکیل و جلوه شکوهمند و شامخ و جاویدان آن آئین شاهنشاهی ایران است. بر اتکاء بر این اصل است که راه مبارزات اجتماعی و آرمانهای اجتماعی و کوششهای اجتماعی را بررسی و دنبال می‌کنیم و چنین عقیده داریم که آن مکتب تاریخی و اجتماعی راهنمای همه کوششهای اجتماعی ماست، چنین عقیده داریم که این مکتب تاریخی و اجتماعی وظیفه هر کسی را در پیشگاه ملت ایران مشخص می‌کند و مسئولیتهای اجتماع و مسئولیتهای سازمانها و مقامها و مسئولیتهای نسل حاضر را در پیشگاه ملت ایران مشخص می‌کند، بنابراین ناسیونالیسم ملت ایران چراغ راهنمای ماست و در پرتو روشنائی این چراغ راهنماست که راه خود را باز می‌یابیم و به بررسی مسائل می‌پردازیم، از یک چنین دیدگاهی است که برنامه دولت مورد بررسی فراکسیون پان ایرانیست قرارگرفت و با اتکاء بر یک چنین اصولی است که ما فصول مختلف برنامه دولت را بررسی کردیم و پس از بررسی من‌حیث‌المجموع چنین نتیجه گرفتیم که نمی‌توانیم با این برنامه بعنوان یک برنامه جامع و کامل موافق باشیم، بیان این نکته ضرورت دارد هنگامی که به این کیفیت و به حکم اتکاء بر اصول و موازینی طرحها و برنامه مورد سنجش قرارگرفت این سنجش و بررسی هرگز ناظر بر اشخاص نیست در این مورد داوری ما شناسائی ما نسبت به جناب آقای هویدا توأم با تجارب بسیار هست، ما سرعت عمل و میهن پرستی و تیزهوشی را در جناب آقای هویدا این هست که خصوصیات یک فرد میهن پرست را، یک فرد معطوف به هدفهای ملی رادارند اما بحث ما درباره برنامه دولت است، کمااینکه در بین اعضای کابینه جناب آقای هویدا هستند آقای هویدا هستند آقایانی که ما آنها را می‌شناسیم و یا با آنها دوستی داریم. آشنائی داریم و به خصال و صفات میهن‌پرستانه آنها و از تحرک و کوششهای آنها آگاه دیگر آقایان را هم که ارادت نداشتیم، از نزدیک آشنائی نداشتیم شاید اگر این آشنائی حاصل شود این داوری هم بدست بیاید (یک نفر از نمایندگان- حتماًهمین طور هست) اما بحث درباره برنامه است. برنامه منفک از اشخاص است، اشخاصی که از آنها نام بردیم بخصوص اینکه جناب آقای نخست وزیر به هنگام ادای توضیحات درباره برنامه دولت و بیان فصول برنامه به این نکته متذکر شدند که این برنامه، برنامه ایست که با اتکاء به روشهای حزبی تعیین شده و با اتکاء بر روش‌ها و کارها و شیوه‌های حزبی بنا شده بنابراین آنچه که طرح می‌شود، آنچه مورد بحث هست درست اختلاف نظر دو حزب هست نسبت به روشهای کارما نسبت به شیوه‌های آنها و این اختلاف نظر میان احزاب سازمانهای سیاسی، در مورد روشهای کار لازمۀ مبارزات حزبی است که در مملکت ما ریشه گرفته لازمه مبارزات حزبی است که باید وجود داشته باشد تا جامعه ما را به سوی سیستم حزبی عمیق و اصیل رهنمون بشود بنابراین دقیقاً مسائلی که مورد بررسی قرار می‌گیرد مسائلی است، گفتگوهائی است، سخن‌هائی است که و اختلاف نظرهائی است که میان حزب پان ایرانیست و روشهائی که از طرف حزب اکثریت بعنوان برنامه دولت اعلام شده است وجود دارد این آگاهی و وقوف ما به روحیات جناب آقای هویدا است که با دوستان صحبت می‌کردیم به این نتیجه رسیدیم که اگر جناب ایشان در صف پان ایرانیست‌ها قرار داشتند یک نخست وزیر با یک برنامه پان ایرانیستی و یک نخست وزیر ایده آل پان ایرانسیت می‌بودند (خنده نمایندگان) بنابراین می‌خواهم این نکته را عرض کنم که دقیقاً مسئله بحث مسئله گفتگو درباره مواد و مفاد برنامه است درباره آنچه که بعنوان برنامه برنامۀ حزبی، برنامۀ دولت حزبی مطرح شده و عنوان شده البته این نکته را عرض کنم که ایشان باید یک مدارج خیلی طولانی را طی می‌کردند تا بتوانند در صف پان ایرانیست‌ها قرار بگیرند و این امر به سرعت و به سادگی ممکن نبود اما پس از تذکر و بیان این مقدمه در چند قسمت به بررسی در پیرامون برنامه می‌پردازیم ابتدا ایرادهای کلی که به برنامه هست عرض خواهم کرد و بعد به ترتیب به فصول و جزئیات برنامه خواهم پرداخت مهمترین مسئله ایرادهای ایده‌ئولوژیک هست که دقیقاً به برنامه دولت این مسئله که بخصوص دیدم در برنامه دولت به نکتهای اشاره شده است و نکته بسیار مهم و حائز اهمیت توجه به این است که باید نظام برنامه‌ریزی رعایت بشود این اصل بی اندازه مهم است و توضیحاتی که خدمتتان عرض خواهم کرد چنین نتیجه خواهد داد که در برنامه دولت این اصل رعایت نشده و یکی از جهات اینکه این اصل رعایت نشده عدم توجه به همین جنبه بود که باید برنامه دولت از نظر ایده‌ئولوژی خالی از منقصت باشد. برنامه دولت، دولتی که به نسبت به ایفای انقلاب بزرگ شاه و مردم نسبت به ایفای عدالت رسالت‌های تاریخی در پیشگاه شاهنشاهی ایران و نژاد ایرانی و آرمانهای بزرگ ملت ایران وظایفی بعهده دارد ای برنامه نمی‌تواند مسائل ایده‌ئولوژیکی مربوط به ملت ما را ندیده بگیرد و نمی‌تواند نسبت به این مسائل مهم خاموش و ساکت باشد و متأسفانه ایرادهای ایده‌ئولوژیک بسیار به برنامه دولت وارد است (یک نفر از نمایندگان- از جمله؟) عرض می‌کنم برای اینکه این مطالب را عرض کنم در خدمتتان هستم از جمله و مهمترین آن هدف برنامه و هدف دولت است (مرتضوی اینکه روشن است هدفهای انقلاب است) اینها توضیحات کلی است به آن مسئله هم خواهیم رسید به انقلاب همه معتقدند دولت وظیفه دارد برنامه پیاده کردن انقلاب را ابراز کند هدف انقلاب اجتماعی ایران که یک انقلابی است همه جانبه یک انقلابی است ناظر به تمام شئون اجتماعی ایران هرگز و فقط یک جنبه اقتصادی نیست (عده‌ای از نمایندگان- صحیح است) بلکه جنبه اقتصادی امر وسیله هست برای رسیدن به هدفهای انقلاب در حالیکه دولت در برنامه خودش صریحاً چنین ذکر می‌کند که هدف دولت تحول کشور به سوی توسعه اقتصادی است من عرض می‌کنم این نمی‌تواند هدف دولت باشد توسعه اقتصادی یکی از وظایفی است که دولت به عهده دارد (مرتضوی- هدف منحصر به فرد نیست) هدف منحصر بفرد اعلام شده برنامه را مطالعه بفرمائید (جوانشیر- نوشته شده توسعه و رشد) این جمله‌ای که عرض می‌کنم جمله‌ای هست که از برنامه دولت گرفته شده ذکر شده که هدف دولت تحول کشور به سوی توسعه اقتصادی است هر چند تازه اگر به آن صورت هم ذکر می‌شد باز نمی‌توانست هدف دولت باشد اینکه یک مملکتی توسعه اقتصادی پیدا بکند اینکه باید کوشش‌هائی صورت بگیرد تا از نظر اقتصادی و صنعتی ما از حالت عقب مانده به کشور در حال رشد و بعد از کشور در حال رشد به کشور توسعه یافته ترقی پیدا به کنیم این فقط یکی از جنبه‌های کار دولت است این فقط یکی از وظایفی است که دولت باید انجام بدهد این وظیفه‌ای است که باید دستگاههای اقتصادی دولت انجام بدهند پس چگونه است و چرا در برنامه دولت فقط اشاره به توسعه اقتصادی شده؟ فقط اشاره به تحول اقتصادی شد؟ این موضوع سبب می‌شود که دولت نسبت به مسائل دیگر ملی نسبت به نیازهای اساسی دیگر ما توجه لازمی را که باید نداشته باشد این موضوع سبب می‌شود که بسیاری از مسائل مهم تاریخی بسیاری از نیازهای مهم اجتماعی ما بسیاری از مشکلات سیاسی ما بسیاری از مسائل حیاتی ما آنطور که باید و شاید مورد توجه دولتها قرار نگیرد خاصه اینکه از نظر اقتصادی اگر بررسی به شود توسعه اقتصادی و توسعه صنعتی بدون توجه به نیازهای دیگر ملی خود به خود نمی‌تواند آنگونه که باید و شاید پیاده بشود زیرا نحوه توسعه اقتصادی صنعتی برای ملت‌های مختلف فرق می‌کند این فرق بستگی به موقعیت تاریخشان دارد بستگی به موقعیت اجتماعی‌شان دارد بستگی به موقعیت تئوپولتیکی‌شان دارد بستگی به موقعیت نژادی‌شان دارد بستگی به شرایط و خصوصیات گوناگونی دارد یک ملت ممکن است وضعش ایجاب بکند از نظر توسعه اقتصادی صرفاً کارش را بگذارد در مورد کار حملو نقل دریائی در یک ملت ممکن است ایجاب بکند یه صنایع نظامی توجه کند فرض کنید به صنایع سنگین توجه خاص داشته باشد پس باید آن شرایط آن نیازهای ملی و مسائل دیگر اجتماعی دقیقاً مورد نظر قرار گرفته به شود تا ما بدانیم چگونه توسعه صنعتی را می‌خواهیم انجام بدهیم. آیا نیازمند به این به این هستیم که پنجاه سال دیگر که خوشبختانه نظر جناب آقای هویدا است و دیده‌ایم که کراراً به این موضوع اشاره فرموده‌اند که ما نمی‌توانیم از اتم غافل باشیم، از فضا غافل باشیم اگر من عرض کردم ریشه‌های فکری شخص نخست وزیر را یک ریشه‌های ملی و ناسیونالیستی م بینیم به لحاظ این است که گهگاه دیده‌ایم به این دلیل کیفیت مسائلی را ابراز کرده‌اند این چه ریشه‌ای دارد، چرا خود ایشان به این مسئله توجه دارند که ما باید مرحله صنعت اتمی ما شروع کنیم ولی چرا این مسئله دقیقاً در متن برنامه دولت نیامده چرا انگیزه‌ها و جهاتش را در نظر نگرفته‌اند پس نکته اساسی این است که اگر ما به نیازهای ملی و به مسائل دیگر ملی اگر به آرمانهای دیگر ملی توجه دقیق نکنیم، ذکر کلمه آرمانها در برنامه کافی نیست باید این آرمانهای ملی در برنامه دولت به آن مفهومی که در پیشگاه ملت ایران و تاریخ ایران مسئولیت دارد گنجانیده شود یکی از این آرمانها اعمال استقرار حاکمیت ایران در خلیج فارس است چرا نباید در برنامه گنجانده شود؟ (جمعی از نمایندگان این حاکمیت هست) (صدری کیوان- الان مستقر است) (دکتر الموتی- تقویت نیروهای دفاعی برای همین است) (عده‌ای از نمایندگان- هست) به این صراحت نیست (دکتر الموتی- این مطالبی که می‌گوئید ایده‌آلی است مطالبی که قابل اجرا باشد بفرمائید) عرض کنم آقای دکتر الموتی فرمودند برنامه ایده‌آلی نیست من دقیقاً در همین جا صحبت دارم اتفاقاً نکته ظریفی را فرمودند برنامه دولت بطور قطع باید کیفیاتی در آن ملحوظ به شود که برنامه معطوف به ایده آلها را نتواند در برنامه مطرح کند ولی این ایده آلها حداقل قبلاً باید بررسی شده باشد و برنامهای که ابراز می‌شود باید آن برنامه معطوف به ایده‌آلها باشد اتفاقاً بحث در همین‌جا است ایده آلها عبارتست از آرمانهای ملی ما، نیازهای ملی ما، حالا که درباره برنامه دولت صحبت می‌کنیم اگر مرامنامه را قرار شد اینجا مطرح کنیم آن وقت مطالبی عرض می‌کنم بنابراین عرضم این بود که توسعه اقتصادی درست حالت سلامتی جسمانی انسان را دارد اگر بخواهیم خیلی افراط کنیم در توجیه آثار توسعه اقتصادی حکم سلامت یک انسان را دارد برای یک انسان سلامت هدف نیست وسیله‌ای است برای اینکه بتواند وظابف خودش را ایفا بکند وسیله‌ای است برای اینکه بتواند به هدفهای خودش برسد اما اینجا در برنامه دولت این وسیله یعنی توسعه اقتصادی به صورت هدف جاوه گر شده و جای هدف را گرفته و بالنتیجه ما از هدف در برنامه دولت اثر و نشانی نمی‌بینیم این است آن ایراد بزرگ ایدئولژیکی که به برنامه دولت هست (دکتر سعید- عقل سالم در بدن سالم) عرض کردم ولی برای این است که بیک هدفی برسد بنابراین برنامه دولت باید دارای جامعیت باشد (عده‌ای از نمایندگان- هست) بعد که به قسمتهای جزئی رسیدیم ملاحظه خواهید فرمود متأسفانه در برنامه دولت سوای جنبه اقتصادی نسبت به مسائل دیگر آن جامعیت مشهود نیست به بیان کلیاتی اکتفا شده کلیاتی که مطلقاً برنامه محسوب نمی‌شود کلیاتی است که باید نحوۀ احسرای آن را هم نشان بدهد نحوه انجام و رسیدن به آنها را نشان بدهد این عدم جامعیت برنامه‌های دولتها در ادوار مختلف سبب شده است که ما نتوانیم آنگونه که باید و شاید به هدفهائی که داریم برسیم در یک مورد عرض می‌کنم اگر این برنامه‌های دولت در همین دوران پس از انقلاب پر شکوه شاه و مردم جامعیت می‌داشت بطور قطع و یقین در سازمانهای اداری تا کنون آن انقلاب تحول ایجاد شده بود که دیگر امروز ضرورت نداشت که شاهنشاه ما این اصل انقلاب اداری را شرایط اعلام بفرمایئد (عده‌ای از نمایندگان- صحیح است) چون جامعیت نداشت انجام نشد در این برنامه هم به این مسائل توجه نشد اگر جامعیت داشت این برنامه‌هادر کنگره حزب ایران نوین که لطف کرده بودند و خود مرا هم دعوت کرده بودند ضرورت نداشت که بعد از چند سال ادامۀ حکومت تازه کنگره حزب معتقد بشود که باید یک تحول اداری شروع بشود پس معلوم است برنامه‌ها جامعیت نداشت اگر جامعیت می‌داشت دیگر یک چنین مسائلی پیش نمی‌آمد پس مسله جامعیت برنامه‌های دولت از مهمترین مسائلی است که باید به آن توجه داشت من اینجا به بیان شواهد مختلف نمی‌پردازم همین‌قدر نظر همکاران محترم را معطوف می‌کنم به ادوار مختلف قوه قانون گذاری بوجود آمد دولتها بطور متوالی پیاپی برنامه‌هایی ابراز کردند برخی از آنها پس از انقلابهای بزرگ بودند ولی چون این برنامه‌ها جامعیت نداشت غالباً آن انقلابات به نتایج قابل و درخشان و پیروز خود نرسید ما می‌خواهیم بطور قطع و یقین انقلاب شاه و مردم به مرزهای قطعی پیروزی برسد این است که باید برنامه‌ها آن جامعیت را داشته باشد که بتواند این پیروزی را بطور قطع و یقین شامل بشود بزرگترین مسئولیتی که ما امروز داریم مسئولیت در پیشگاه انقلاب بزرگ اجتماعی ایران است باید با احساس و ادراک این مسئولیت بیان مطلب بکنیم راه را پیدا کنیم طرح برنامه بریزیم (دکتر حکیم شوشتری- آقای پزشکپور این فرمایشی که می‌فرمائید در برنامه دولت نوشته شده صفحه ششم را بخوانید راحت می‌شوید) من هیچ ناراحتی ندارم (دکتر حکیم شوشتری- در صفحه ششم اشاره شده) آقای دکتر آن را هم عوض خواهم کرد و این موضوع ناشی از این است که این بررسی که نسبت به برنامه‌های دولتهای مختلف در ادوار مختلف قانون گذاری شده است ناشی از این است که شاید مفهوم دولت در آن جلوه اساسی و تاریخی و اجتماعی خودش توجیه نشده باشد دولت عبارتست از ارگانیسمی که همه نیروهای اجتماعی را اعم از نیروهای انسانی اعم از منابع زیر زمینی اعم از نیروهای مادی اعم از نیروهای فرهنگی یک ملت را بتواند در کنار هم قرار بدهد و آنها را به سمت هدفهای ملی حرکت بدهد این یه طور کلی مفهومی است که از دولت استنباط می‌شود حداقل در بستر آن اندیشه‌ای که ما به آن معتقد هستیم و عاشق آن هستیم. بنابراین دولت نمی‌تواند نه یک دولت طبقه خاصی باشد نه دولت زمان خاصی باشد و نه دولت برنامه خاصی باشد عرض من این است که دولت فقط نمی‌تواند یک دولت اقتصادی باشد دولت فقط نمی‌تواند یک دولت نظامی باشد دولت نمی‌تواند فقط یک دولت سیاسی باشد که کوششهای خودش را معطوف و ناظر بکند صرفاً به کوششهای فرهنگی به کوششهای مربوط به آموزش و پرورش دولت باید من‌حیث‌المجموع تمام آرمانهای ملی همه نیازهای ملی را در یابد و هم آهنگ همه نیروهای اجتماعی را بسوی تمام هدفهای ملی حرکت دهد (صحیح است) وقتی این مسأله را قبول داشته باشیم و دولت را در این مفهوم بشناسیم دولت را از این دیدگاه بشناسیم دولت را از این دیدگاه بشناسیم آن وقت است که دیگر دولت نمی‌تواند با این مفهوم برنامه و هدف خودش را به موجب برنامه‌اش تحول مملکت بسوی توسعه اقتصادی معرفی بکند و نمی‌تواند برای چنین دولتی هدف باشد این وسیله است برای رسیدن به این اهداف و یا حداقل یکی از آن هدفهاست و در این مورد است که به خصوص در دولتهای گذشته در ادوار مختلف نه اینکه کوشش صورت نمی‌گرفت و بلکه این کوششها ناظر به یک مورد بود نه اینکه اقداماتی صورت نمی‌گرفت ولی این اقدامات غالباً ناظر به یکی از مصائب مملکت بود یکی از مصائب ما را مرد نظر قرار می‌دادند به یکی از مشکلات ما توجه می‌کردند این شیوه طرز بیشتر سبب شد که در یک چنین شرایطی برای اینکه یک دگرگونی همه جانبه‌ای در تمام شئون زندگی بوجود بیاید برای اینکه یک دگرگونی اساسی همه شئون زندگی ما رادر بر گیرد شاهنشاه بزرگ، انقلاب بزرگ شاه و مردم را آغاز کرد انقلاب شاه و مردم یک انقلاب جنبی نبود انقلاب شاه و مردم یک انقلاب برای یک مشکلی در امور اجتماعی نبوده و نیست انقلاب شاه و مردم یک انقلاب بزرگی است در تمام امور اجتماعی در همه شئون زندگی ملت ایران برای ساختن یک زندگی برتر یک زندگی بهتر و یک زندگی عالیتر (صحیح است) بنابراین حزبی که وظیفه دار است این انقلاب را پیروز کند حزبی که وظیفه دار است این انقلاب را پیاده کند حزبی که وظیفه دار است این انقلاب را در همه شئون اجتماعی ما جایگزین بکند باید برنامه‌هایش بتواند تأمین‌کننده باشد باید برنامه‌هایش بطور قطع این جامعیت را داشته باشد والا اگر جز این باشد حداقل در برخی از موارد و در بعضی از امور اصول و موازین انقلاب آنگونه که شاید و باید اجرا نخواهد شد یا اجرای آن به تأخیر خواهد افتاد من بهترین نمونه و مورد را که می‌توانیم برای خانمها و آقایان بیان بکنم همان مسئله انقلاب اداری است به نظر من یک مسئولیتی است که حزب اکثریت بعهده داشت حزبی که مجری مواد انقلاب بود چرا این انقلاب را در سازمانها اداری انجام نداد و در نتیجه اجرای انقلاب در این قسمت سالها به عهده تعویق افتاد (یک نفر از نمایندگان- انجام می‌شود شاهنشاه نمی‌خواستند) به این کیفیت درست نیست، نه اینکه شاهنشاه نمی‌خواستند انقلاب اداری سه سال پیش انجام بشود هیچ اینطور نیست نه اینکه شاهنشاه نمی‌خواستند اصلاحات در سازمانهای اداری به شود می‌خواستند کمااینکه قبل از انقلاب ۶ بهمن هم می‌خواستند از دست و پای کشاورزان زنجیرهای برده‌گی برداشته شود قبل از ششم بهمن هم می‌خواستند روستاها آزاد بشود روستائیان زیر تازیانه‌های مالکین بزرگ و فئودالها نباشد (صحیح است) ولی هر چه نصیحت کردند و اندرز دادند کوشش نکردند و چون نکردند فرمان به انقلاب دادند (صحیح است) در مورد انقلاب، اداری هم همین است این درست نیست که ما اینجا بگوئیم شاهنشاه نمی‌خواستند، چنین چیزی نیست می‌خواستند بیست و شش سال است می‌خواهند که جامعه منظم و آباد و سر افراز داشته باشیم بیست و شش سال است که این کوشش هست ولی چون سالها از انقلاب گذشت ولی سازمانهای اداری در همان فرسودگی باقیمانده در همان عدم توانائی باقی ماند ناچار فرمان به انقلاب دادند این یک مسئله اساسی است این چند سال را نمی‌شود از آن گذشت این چند سال ناتوانائی برنامه‌های حزب اکثریت را لااقل در این قسمت نشان می‌دهد (چند نفر از نمایندگان- صحیح است) (دکتر رهنمودی- هیچ صحیح نیست) آقای دکتر صحیح است به دو دلیل نخست اینکه در کنگره اردیبهشت ماه لزوم انقلاب اداری رادر حزب اعلام گردید (یک نفر ازن مایندگان- هر کاری موقعی دارد) برای این کار هیچ وقت دیر نیست (یک نفر از نمایندگان- قانون تکامل هیچ چیزی را همیشه کامل تصور نمی‌کند) ولی گاهی قانون تکامل جنبه تسامح را پیدا می‌کند و این از آن مواردی است که نباید درش تسامح بشود دلیل دوم فرمانی است که شاهنشاه برای لزوم اصلاح اداری دادند کوشش ما برای همین است بنابراین منظور عرضم این بود که برنامه باید از جامعیت لازم برخوردار باشد برنامه باید نشان بدهد که در تمام امور اجتماعی چگونه اصول انقلاب را پیاده می‌کنیم جناب آقای دکتر حکیم شوشتری در برنامه اینکه فقط اشاره به اصول انقلاب بکنند کافی نیست آن را خواندم عرض خواهم کرد برنامه باید بگوید آن اصل را چطور پیاده کنند آن را نگفته (عده‌ای از نمایندگان- صحیح است) آن را باید بگوید آن مسئله مهم است برنامه یعنی آن والا اینکه باید انقلاب شاه و مردم انجام بشود تمام ملت با آن موافقند و ملت ایران در این هماهنگ است کیست که مخالف باشد؟ هیچکس ولی برنامه باید بگوید چه جور آن اصل را پیاده کنند (دکتر حکیم شوشتری- در بودجه می‌رسید به این کارها ودر خیلی از برنامه‌های دولت این را ملاحظه خواهد فرمود) بنابراین با عرایضی که عرض شد در برنامه دولت تنها نسبت به قسمت اقتصادی طرح‌ریزی بالنسبه کاملی از نظر برنامه‌ریزی به نظر می‌رسد البته در برنامهای که ابراز شده است ولی در قسمتهای دیگر عموماً آن اصل نظام برنامه‌ریزی مشهود نیست در حالیکه ما نیازمند به این هستیم که یک برنامه عظیم دولتی داشته باشیم برنامه عمرانی چهارم را که گهگاه صحبت شد واقعاً برنامه بزرگ و برنامه درخشانی است عرض من این است که در همه امور دیگر هم چنین برنامه عظیم و درخشانی را نیازمندیم در شئون دیگر اجتماعی ما هم باید چنین برنامه عظیم و درخشانی ابراز بشود تا تمام شئون اجتماعی هماهنگ به سمت این عظمت و بزرگی و آزادی حرکت کند ولی این برنامه عظیم ملی را ما نمی‌بینیم در برنامهای که از طرف دولت حزب اکثریت به پیشگاه مجلس تقدیم شد موضوع بسیار اساسی دیگر مربوط است به (یک نفر از نمایندگان- ذوب آهن را هم بگوئید) ذوب آهن البته از امور بسیار شایان تقدیر و شایان ستایش و در خور افتخار و مباهات هر ایرانی است در این تردیدی نیست و در امور بسیار دیگر بود که به جزئیات برنامه دولت پرداختیم آن جا ملاحظه خواهید فرمود در این برنامهای که مطرح شده است مواردی هست که آن موارد را ما شدیداً تأئید می‌کنیم و آن موارد را از اقدامات بسیار مؤثر دولت می‌شناسیم عرض کردم مثل اینکه در ذهن ما نباید اینطور بنشیند که نقش اقلیت به آن صورت است به هیچوجه اینطور نیست ملاحظه خواهید فرمود و توضیح داده خواهد شد که آن مورد نه تنها قابل حمایت است بلکه قابل افتخار هم هست ولی بیان آن موارد هم دلیل این نیست که ما نسبت به قسمتهای دیگر توجه نکنیم و یا نسبت به قسمتهای دیگر توجه نکنیم و یا نسبت به قسمتهای دیگر تکمیل کارهای دولت را خواهان نباشیم. موضوع بسیار مهم دیگر نکتهای است که در صفحه۱۳ در فصل قسمت امور اقتصادی و اجتماعی ذکر شده تقریباً باز مثل اینکه این قسمت برنامه دولت را نسبت به یکی از اساسی‌ترین مطالب نشان می‌دهد این شایان بحث است و نمی‌شود از یک چنین مسئله بسیار اساسی و مهم گذشت به این کیفیت است تا زمانی که تصمیم‌گیری درباره کلیه امور در مرکز صورت می‌گیرد ذکر شده است آن شور و حرکت لازم ایجاد نمی‌شود استنباط من این بود که نظر دولت این است که اصل سانترالیسم نسبت به تصمیم‌گیری در مرکز در این برنامه مورد اتکاء و پیروزی قرار نگرفته این مسئله اولاً با اصل نظام برنامه ریزی تطبیق نمی‌کند به طور قطع نظام برنامه‌ریزی یعنی طرح برنامه از یک مرکز هدایت کننده و ارشاد کننده باید باشد نکته اساسی این است که بطور قطع در مورد تصمیم‌گیری اصل سانترالیسم و مرکزیت باید رعایت بشود آن مرحله امور اجرائی است که باید به شهرستانها با استانها یا مراکز دیگر منقسم بشود والااصل تصمیم‌گیری به حکم مسئولیتی که دولت دارد به حکم مسئولیتی که مراکز طرح کننده برنامه دارند باید دریک مرکز انجام بشود اما در این مورد برنامه دولت سوای این اصل را اتخاذ کرده یا حداقل استنباطی که من از این جمله کردم به این کیفیت است شاید توضیحی بفرمایند اگر خلاف نظر من باشد بسیار خوشوقت می‌شوم و در این قسمت کاملاً پوزش می‌خواهم و اگر جز این است و جملات بیان کننده و رسای افادۀ مطلب به نحوی که مورد نظر بوده است نیست و حداقل این توضیح برای انعکاس در سوابق امر کمال ضرورت را دارد و اما در مورد ایراد دیگر که از نظر کلیات برنامه وارد است این است که در قسمتهای بسیاری از برنامه مسائلی ذکر شده است که بیان دردها غمها و رنجها و مشکلات ما هست یعنی مسائلی است که این مسائل را یا باید مطبوعات ذکر بدهند یا اقلیت دولت باید راه حل این مسائل را نشان بدهد برنامه دولت نمی‌تواند تذکر این مطالب باشد دولت اگر این مطالب را ذکر کرده باید در همان جا راه حل این مسائل را هم نشان بدهد دیگر اینکه در برنامه غالباً مطالب و نکته‌هائی که ذکر شده که این مسائل آرمانهائی است توصیه‌هائی است که رهبر مملکت می‌فرمایند و دولت چون در سطح اجرای آنست وظیفه دارد که در برنامه اجرائی این توجه‌ها را پیشنهاد می‌کند در برنامه‌هایی که از طرف دولت ابراز شده است در بسیاری از این موارد به جای برنامه‌های اجرائی به آن نکات برخورد می‌کنیم حالا عرض می‌کنم ”مهمترین برنامه هر کشور منابع انسانی آنست“ در این هیچ تردید نیست، همه هماهنگند ” افراد تحصیلکرده و کاردان از بهترین ذخایر و عوامل رشد و تحرک هر جامعه هستند“ در آنهم تردیدی نیست کیست که مخالف باشد ”جوانان ایرانی که به تکمیل تحقیقات و کسب علمی فنی پرداخته‌اند ودایع بسیار گرانبهائی هستند که باید در جلب و جذب ایشان و استفاده از دانش و بینش آنان در رشته‌های تخصصی آنها حداکثر اهتمام مبذول گردد باز هیچ کس در این مورد مخالفتی ندارد و بحثی نیست” تدابیر لازم برای احتراز انتقال مهارتها از داخل به خارج بکار برد چون این مسئله خطییر که بیانگر اکثر ممالک در حال رشد و حتی بسیاری از ممالک پیشرفته است باید تدابیری اتخاذ شود “عرض من این است که آن تدابیر کدام است؟ آن تدابیر را من در این برنامه نمی‌بینم (دکتر یزدان پناه- به صفحه ۷ به بسیج نیروی انسانی مراجعه بفرمائید) آن را هم دقیقاً مطالعه کرده‌ایم این تدابیر باید دقیقاً توضیح داده بشود برنامه دولت عبارت از این است که دقیقاً راه حل نشان داده شده است که این یکی از بزرگترین مشکلات نه تنها ملت ماست بلکه در قرن ما و عصر ما این بزرگترین و خطرترین استعماری است که از ملت ایران می‌شود یعنی چپاول مغزهای متفکرش غارت افراد متخصص که از طرف کشورهای به اصطلاح توسعه یافته صورت می‌گیرد این مطلب مسلماً در حد ارزش و اهمیت هست که به هیچوجه کمتر از تحول و توسعه اقتصادی نیست (صحیح است) بلکه مستلزم اجرای آن یرنامه است (صحیح است) ولی چنین تدابیری چنین طرح ریزی دقیق را فقط در مورد مسائل اقتصادی می‌بینیم و در مورد این مهمترین مسأله مشکل ملت ایران که دولت خود معتقد است که بزرگترین مشکل ملت ایران است ما چیزی نمی‌بینیم (یک نفر از نمایندگان- این مشکل برای همه کشورهاست در انگلستان هم هست) این دلیل بر این است که این مشکل برای ما در اعداد مهمترین مشکلات قلمداد شده وقتی دولت قبول دارد که از مهمترین مشکلات است باید راه حل رفع این مهمترین مشکل در برنامه ابراز شده باشد.
رئیس- آقای پزشکپور جنابعالی وقتتان تمام شد.
پزشکپور- من هر چه سعی کردم که مهمترین مطالب عرض می‌کنم ولی وقت نشد من شاید یک ساعت دیگر در خدمتتان باشم بعد که یک موافق صحبت کرد بنده اجازه خواهم خواست که بقیه مطالبم را عرض کنم.
رئیس- آقای دکتر یزدان پناه بفرمائید.
دکتر یزدان پناه- جناب آقای رئیس- نمایندگان محترم تصور نمی‌رود در طول تاریخ پارلمانی ایران برنامهای این چنین جامع از طرف دولتی تقدیم مجلس شورای ملی شده باشد.
برای اینکه در محضر مجلس مقدس سخن به گزاف گفته نشده باشد اجازه می‌خواهم شرایط یک برنامه جامع را به عرض مجلس برسانم پس از تطبیق این شرایط با برنامه تقدیمی امیدوارم همکاران محترم فراکسیون پان ایرانیست نیز در این مدعا با من هم‌داستان شوند که برنامه تقدیمی برنامه جامعی است به اعتقاد من یک برنامه خوب یک برنامه جامع وقایع دفاع برنامه ایست که در آن هدفها و مقاصدی که منظور نظر است بطور صحیح و دقیق معلوم شده باشد. وسایل و ابزار نیل به این هدفها چه از نظر منابع مادی و چه از لحاظ امکانات فنی و انسانی تا آنجا که میسر است بر آورده گردد و معلوم شود برنامهای که تهیه شده است به چه ترتیب و از چه طریق به مرحله اجرا در خواهد آمد. ضمناً عرضه کنندگان برنامه باید رئوس مشکلاتی که به نظر آنان ممکن است در طول اجرای برنامه بوجود آید از نظر دور نداشته و طرق حل و رفع موانع را نیز پیش‌بینی کرده باشد و بالاخره یک تحلیل صحیح و منطقی از نتایجی که اجرای برنامه اصول به آنها را هدف قرارداده است.
با توجه به این شرایط که برنامهای می‌تواند مورد نقد و بررسی و تبادل نظر و شور قرار گیرد تا چنانچه در نظر صائب نمایندگان محترم برای بهتر اجرا شدن برنامه پیشنهاداتی مورد توجه باشد به دولت عرضه شود و با ارشاد و راهنمائی نمایندگان محترم و اتخاذ یهترین طریق ممکن دولت موفق به اجرای برنامه خود بشود به عقیده من برنامه تقدیمی کلیه خصوصیات یک برنامه جامع را دارا می‌باشد. اگر چه کلیه نمایندگان محترم برنامه را مطالعه فرمودند و بهتر از این جانب به جزئیات آن واقف می‌باشند ولی به عنوان مدافع برنامه دولت و جلب عنایت بیشتر همکاران عزیز تحلیل مختصری را در این باب لازم می‌دانم.
همانطور که در زمینه صفات یک برنامه جامع اشاره کردم این برنامه هدف مشخص و معلوم است و تعجب می‌کنم چه طور هدف از تقدیم این برنامه که در صفحه ۶ به شرح زیر ذکر شده از نظر تیز بین جناب آقای پزشکپور مکتوم مانده است: (یکی از خصوصیات ممیزه این دولت و دولت‌هائی که بعد از منشور انقلاب ششم بهمن ماه افتخار خدمت داشته‌اند اینست که در سر لوحه برنامه آنها یک اصل اساسی قرار داشته است که نصب‌العین تمام اقدامات بوده و آن پاسداری انقلاب شاه و ملت و اعمال مترقی‌ترین طرق بکار بردن تمام مقدورات برای اجرای کامل و جامع اصول انقلاب است که در پرتو آن برنامه‌های تفصیلی دولت تنظیم می‌شود) منشأ و اساس مقاصد دولت در تلو این برنامه اجرای اصول مقدسی است که از طرف رهبر فرزانه و داهی انقلاب شاهنشاه آریا مهر برای سعادت و خوشبختی مادی و معنوی جامعه ایرانی طرح‌ریزی شده است. این همان اصول مقدسی است که دولت حزبی جناب آقای هویدا در تمام طول خدمت خود در سالهای گذشته با علاقه و اشتیاق فراوان به اجرای آن همت گماشته و مجلس بیست و یکم و فراکسیون اکثریت این افتخار را داشته که با اعتقاد راسخ و ایمان کامل از آن پشتیبانی نموده است (صحیح است).
اگر در برنامه تقدیمی از طرف دولت در زمینه توسعه و گسترش امور اقتصادی تأکید شده است برای اینست که هیچ مملکتی نمی‌تواند از یک سطح زندگی عالی برخوردار باشد قبل از آنکه بنای اقتصادی مملکتی برای اجتماع خود فراهم نیاورد و از این جهت که در برنامه دولت در زمینه برنامه‌های اقتصادی توصیه و تأکید بیشتری شده است که به طوریکه نمایندگان محترم استحضار دارند در چند سال گذشته با اجرای تعالیم شاهنشاه دولت موفق شده است پایه‌های اساسی زیر بنای اقتصادی کشور را که اولین شرط توسعه اقتصادیست محکم سازد و اینک برای تحقق اهداف انقلاب مصمم است با اجرای برنامه تقدیمی امکاناتی فراهم آورد تا هر فرد ایرانی بتواند از کلیه مظاهر اساسی تمدن امروز جهان یعنی بهداشت، آموزش و پرورش، اشتغال کامل بیمه‌های اجتماعی و همچنین مظاهر معنوی زندگی اجتماعی یعنی علم و فرهنگ به قدر استعداد خود بهرهمند شود. (صحیح است)
دولت برای نیل به این مقاصد عالی در نظر دارد تمام مقدورات خود را برای تأمین چهار عامل اساسی بکار بندد و عوامل مهمی که شرایط ضروری و حتمی اجرای موفقیت‌آمیز برنامه را ممکن می‌سازد طبق برنامه تقدیمی عبارتند از بسیج نیروی انسانی- تجهیز کلیه منابع و مقدورات مادی کشور- اصلاح تشکیلات اداری و بالاخره ایجاد نظام برنامه ریزی.
- ۱- پیشرفت اقتصاد در هر کشور لازمه مستقیم با سعی و کوشش افراد مردم آن کشور در جهت نیل به ترقی دارد. برای اینکه دولت در انجام برنامه تقدیمی خود موفق شود مصمم است از طریق ایجاد تحولی در امر آموزش و پرورش نه تنها موجباب تعمیم آموزش حرفه‌ای و تعلیمات علمی را فراهم آورد بلکه از آن طریق سطح مهارت را در افراد بالا برده تا بتواند موجباب اشتغال بیشتر افراد را فراهم آورده از نیروی جوانان کشور بدین طریق حداکثر استفاده را نموده و در عین حال امکان توسعه اقتصادی را در کلیه جهات فراهم آورد و با این پیش‌بینی پاسخ همکار عزیزم جناب آقای پزشکپور در زمینه فرار مغزها داده شده و موید آنست که دولت کاملاً این مشکل می‌باشد.
- ۲- در زمینه تجهیز منابع مادی کشور باید عرض کنم پس از عامل انسانی که در اجرای برنامه‌های اقتصادی به‌عنوان عامل نخستین شناخته می‌شود منابع مقدورات و امکانات مادی کشور بزرگترین ذخیره حیاتی برای هر پیشرفت اقتصادیست اجرای هدفهای بزرگ انقلاب ایجاب می‌نماید از کلیه منابع مالی مملکت حد اعلای بهره‌برداری به‌عمل آید و این نکته ایست که در برنامه دولت به تفصیل از آن بحث شده و اراده استوار دولت را در استفاده صحیح از آن منابع معلوم و مشخص می‌دارد در برنامه دولت حد اعلای استفاده از منابع نفتی و صدور مشتقات آن- منابع معدنی و صدور فرآورده‌های آن- منابع دریائی و جنگلها و همچنین استفاده از پس اندازهای داخلی و جلب سرمایه‌های خارجی از طریق توسعه جهانگردی و منابع مالی خارجی تسخیر بازارهای جدید صادراتی پیش‌بینی شده است تردیدی نیست دولتی که مصمم است در ظرف پنج سال آینده ۸۱۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری نماید باید از کلیه منابع مذکور حد اعلای بهره‌برداری را بعمل آورد تا بتواند ۹ درصد رشد اقتصادی را تأمین نماید. نکتهای که در این قسمت از برنامه دولت پیش‌بینی شده است موضوع آبهای کشور است که در اجرای فرمان شاهنشاه دولت در نظر دارد با ملی کردن آن حد اعلای استفاده را از منابع محدود فعلی بعمل آورد (صحیح است).
- ۳- نیل به مقاصد مندرج در برنامه دولت وقتی میسر است که سازمانها و ادارات مملکتی با توجه به هدفهای انقلابی وظیفه‌ای را که بعهده دارند به بهترین نحو ممکن به اجرا برسانند تا وقفه و کندی در پیشرفت امور بوقوع نیابد و برنامه‌های پیش بینی شده با سرعت لازم به انجام برسد دولت ملهم از نظرات بلند شاهنشاه آریا مهر اجرای اصل دوازدهم انقلاب را که انقلاب اداری و آموزشی است در برنامه خو پیش‌بینی کرده است.
- ۴- برای اینکه دولت بتواند آرمانهای بزرگ ملی را که ترقی و پیشرفت هر چه بیشتر جامعه است جامعه عمل بپوشاند معتقد است که تمام کوششها و مساعی که باید برای اجرای اصول انقلاب بعمل آید لازم است در یک برنامه جامع مملکتی پیش بینی گردد تا کلیه اقدامات و فعالیت‌ها به سوی هدفهای معین و مشخص سوق داده شود.
عوامل مذکور چهار عامل اساسی تحول بزرگ کشور به سمت ترقی و پیشرفت است که اجرای آن از طرف دولت پیش‌بینی شده است. اما در زمینه سیاست دولت در زمینه‌های مختلف اقتصادی اجتماعی و همچنین امور عمومی و امور دفاعی و الویت‌ها چون در برنامه دولت به تفصیل بیان گردیده است و نمایندگان محترم مطالعه فرمودند از ذکر جزئیات آن خودداری می‌شود ولی ذکر یک نکته را نباید فراموش کرد و آن اجرای اصل یازدهم انقلاب شاه و ملت است یعنی نوسازی کشور. اصلی که همواره مورد توجه نمایندگان محترم خصوصاً در دوره گذشته بوده است (صحیح است).
نتیجه اجرای موفقیت‌آمیز برنامه تقدیمی بطور خلاصه این خواهد بود که تولید ناخالص ملی سالیانه ۹ درصد افزایش خواهد یافت و درآمد سرانه ملت ایران از ۱۶۷۰۰ هزار ریال در پایان برنامه چهارم به ۲۳۰۰۰ هزار ریال خواهد رسید و کلیه جمعیت فعال کشور بر اثر سرمایه‌گذاری‌های پیش‌بینی شده مشغول کار خواهد بود و در آمد به نحو عادلانه‌تری توزیع خواهد شد. یا آنچه که به عرش رسید تصور می‌کنم نمایندگان محترم با من هم عقیده باشند که در برنامه تقدیمی دولت آنطور که در شأن یک برنامه جامع است همه نکات گفته شده است و امید است همکاران عزیز با توجه به برنامه دولت و وسایل اجرائی آن و بالاخره نتایجی که در نظر است تحصیل شود با توضیحی که به عرض رسید به این نتیجه رسیده باشند که برنامه تقدیمی از هر حیث کامل و واجد شرایط یک برنامه خوب و جامع است.
شخصاً نه از نظر یک فرد متعصب و منضبط حزبی بلکه من حیث فردی که در دوره گذشته شاهد خدمات و کوششهای دولت حزبی جناب هویدا در اجرای منشور انقلاب شاه و ملت بوده‌ام معتقدم این دولت حزبی با اجرای دقیق و صحیح اوامر و تعالیم رهبر انقلاب همکاری همه‌جانبه مجلسین و ملت ایران موفق خواهد شد برنامهای را که تقدیم کرده است به مرحله انجام برساند اساسی‌ترین عامل مهمی که پشتیبان موفقیت آمیز برنامه تقدیمی است اشتیاق و علاقه وافری است که در کلیه افراد این مملکت برای پیشرفت ترقی بیشتر پدید آمده است این عامل مهم که شرط اساسی و اولیه توفیق هر برنامه ایست قبل از انقلاب ششم بهمن وجود نداشت. سیاست مستقل ملی که به زعم اینجانب عالیترین تجلی و مظهر انقلاب شاه و مردم است روحیه پیشرفت طلبی بیشتر و ترقی خواهی را در مردم این مرز و بوم پیدا کرده است. عالیترین اثر انقلاب ششم بهمن این بود که در طرز تفکر مردم ما تحول عمیقی به‌وجود آورد آنها را به خود مطمئن و به آینده بیش از پیش امیدوار ساخته است. ایرانی امروز در سایه سیاست مستقل ملی اطمینان دارد که سر نوشت او را خودش تعیین می‌کند هر چه بیشتر کار کند بیشتر از ثمره کارش بهرهمند خواهد گردید. این علاقه و. اشتیاق افراد در داشتن مملکتی آبادتر و جامعه‌ای مرفه‌تر بهترین ضامن اجرای موفقیت آمیز هر برنامه ایست.
نکته دیگری که در زمینه توفیق دولت حزبی جناب آقای هویدا باید گفته شود موفقیت این دولت است در اجرای برنامه‌های مملکتی در سه سال گذشته. من در صدد آن نیستم که این همه خدماتی که در اجرای اصول انقلاب از طرف این دولت بعمل آمده است احصا کنم اما من باب ذکر نمونه‌ای از بسیار اجازه می‌خواهم به یک نکته که به عقیده من در زمینه مسائل اقتصادی مهمترین و اساسی‌ترین نکته‌ها است اشاره نمایم. یکی از بزرگترین کارشناسان مسائل اقتصادی و مالی که چند سال قبل فوت کرده بنیان اساس خیلی از موسسات عظیم مالی جهانی را گذاشته است یک نفر سوئدی بود بنام پریاکوبسون که سالها رئیس صندوق بین‌المللی پول بود. این شخص به عنوان رئیس صندوق موقعی که ژنرال دو کل تازه به قدرت رسیده بود مسافرتی به فرانسه کرد و در آنجا رئیس جمهور از او در باره اصلاح وضع اقتصاد کشور نظر خواست جواب او این بود که اگر مایلید اقتصاد سالم داشته باشید باید پول خود را قوی کنید. همکاران عزیز ایران ما به شهادت معتبرترین نشریات اقتصادی دنیا و نشریات صندوق بین‌المللی پول صاحب یکی از قویترین پولهای دنیاست شما ریال ایران را می‌توانید در هر جای دنیا به نرخ بانک مرکزی با هر پولی که می‌خواهید به سهولت تبدیل کنید. این یکی از افتخارات و خدمات دولت حزبی است و خدمت دیگر اینکه علیرغم سرمایه‌گذاری‌های عظیمی که در چند سال گذشته در ایران شد و منطقاً به علت بالا رفتن قدرت خرید باید مواجه با ترقی قیمت‌ها می‌شدیم دولت جناب هویدا موفق گردید ثبات نسبی قیمت‌ها را حفظ کند امری که اگر بگویم در ممالک دیگر سابقه نداشت لااقل کم سابقه بوده است (صحیح- است).
فراکسیون اکثریت به استظهار حقایقی که به عرض رسید نه فقط برای اینکه دولت هویدا دولت حزبی است بلکه از این جهت هم که منشاء خدمات مهم و شایان توجهی بوده است با احساس غرور و با کمال میل به دولت جناب هویدا رأی موافق می‌دهد و توفیق دولت ایشان را در اجرای اصول انقلاب شاه و ملت از خداوند بزرگ مسئلت دارد (احسنت، احسنت).
رئیس- آقای دکتر صدر بفرمائید.
دکتر صدر- من وقت خودم را به سرورم پزشکپور می‌دهم.
رئیس- آقای پزشکپور بفرمائید.
پزشکپور- نکته اساسی که به عنوان تذکری عرض می‌کنم و ضمن توضیحات همکار محترم بیان شد این بود که ایشان هم قائل به این نکته شدند که مسأله تحول کشور به سوی توسعه اقتصادی نمی‌تواند هدف باشد و هدف نیست در این برنامه ولی درست این جمله است که در صفحه ۱۰ سطری ذیل عنوان امور اقتصادی و اجتماعی هست بیان می‌کنند بطوری که در مقدمه عرایضم به استحضار رسید البته جناب آقای نخست وزیر می‌فرمایند هدف دولت تحول کشور به سوی توسعه اقتصادی است بنابراین جمله نمی‌بایست به این نکته نوشته می‌شد (مرتضوی- در قسمت امور اقتصادی هدف دولت این است نه در تمام موارد) بعد به‌عنوان موافق تشریف بیاورید و به تفصیل صحبت بفرمائید (بدر صالحیان- خواستند جنابعالی را روشن کنند) متشکرم اما در مورد دیگر بیان کلیاتی شده است عرض کردم کلیاتی که در سطح رهبری مملکت است به‌صورت برنامهای که برای اجرای انقلاب شاهنشاهی لازم است ذکر شد. این برنامهای است که یکایک افراد ملت ایران به آن توجه دارند و باید از طرف دولت و در برنامه دولت ابراز بشود برنامه اجرای این هدفها و آرمانها هست و بیان این کلیات و بیان این آرمانها نمی‌تواند جایگزین برنامه بشود در این قسمت توضیحاتی عرض کردم و باطاله کلام بیشتر نمی‌پردازم اما در خصوص جزئیات برنامه در قسمت سیاست بازرگانی نکتهای ذکر شده است که این نکته در خور حمایت شایان ستایشی است و می‌تواند به‌عنوان نمونه‌ای باشد برای دیگر مسائل، برای ارائه راه حل نسبت به دیگر مسائل، این موضوع بسیار اساسی این نکته است که ذکر شده است” تنوع بخشیدن بکارهای صادراتی کشور و گسترش بازارهای خارجی موجود و دست یابی به بازارهای خارجی جدید“ در این مورد این طرز فکر هیأت دولت را ما ستایش می‌کنیم (احسنت) در این مورد یک چنین سیاستی را تأیید می‌کنیم و یک چنین رویه‌ای را تحسین می‌کنیم به جهت اینکه در اینجا دولت دقیقاً مسئلیت اساس که داشته است به آن مفهوم و به آن نقش اساسی دولت توجه شده است عرض من این است که نسبت به سایر مسائل و موارد هم باید به همین کیفیت بررسی بشود باید به همین کیفیت راه حلهای اساسی ابراز بشود در مورد سیاست سرمایه گذاری صنعتی این اندیشه این برنامه به طور کلی قابل ستایش است خاصه اینکه بدنبال کوششهای وسیعی است که ملت ایران با هدای و رهبری و راهنمائی شاهنشاه آریائی در این تحول صنعتی در این مملکت انجام داده استقبال کرده است چنین مرحله‌ای را و بطور قطع سیاست سرمایه گذاری صنعتی از طرف دولت یکی از روشهائی است که ما با موفقیت‌ها و پیروزیهای بیشتر خواهد رساند (صحیح است) اما نکته اساسی این است که استراتژی این سیاست سرمایه‌گذاری دقیقتر مشخص باشد، بهتر مشخص باشد و از یک آینده‌نگری بیشتر و دورتری برخوردار باشد منظور عرضم این است که به مسائل و مشکلات آینده توجه داشته یاشید نه مشکلاتی که پنج سال بعد با ده سال دیگر پیش پای ما است ما باید به آن مسائلی فکر بکنیم که در دهه‌های آینده با آن مسائل و مشکلات ملت ایران روبرو خواهد شد و با توجه به این مشکلات و چنین مسئله‌ای است که به خصوص استراتژی سرمایه‌گذاری صنعتی از طرف بخش دولتی باید مشخص شود به بیان توضیحات و کلیات بیشتری نمی‌پردازم توجه به موقعیت خاص که وطن ما در آن قرار دارد، آرمانها و هدفهای خاص که ملت ایران در پیش دارد، و مشکلات خاصی که ملت ما در دهه‌های آینده با آن روبرو خواهد شد ایجاب می‌کند که این سرمایه‌گذاری صنعتی بخصوص معطوف به چند قسمت باشد صنایع سنگین، صنایع اتمی که خوشبختانه در موارد مختلف باید یگویم جناب آقای نخست وزیر از پیش گاهان این فکر و این نظر بوده‌اند و مداوم به این نکته اشاره کرده‌اند پس این مسئله باید با یک وسعت بیشتر و با یک وضوح بیشتر از طرف دولت و سازمانهای دولتی دنبال بشود شاید یکی از وظایفی که برای یکی از وزارتخانه‌های جدید پیش‌بینی شده است راجع به همین موضوع باشد ولی چون در برنامه من ندیدم اینست که این نکته را در اینجا توضیح دادم و صنایع دیگر از قبیل صنایع کشتی‌سازی، صنایع فضائی و بخصوص صنایع نظامی این را بطور مختصر و با توجه به مطالبی که عرض کردم به خصوص از نظر مسئولیتهای بخش دولتی و با توجه به آرمانهای ملی استراتژی سرمایه‌گذاری بخش دولتی ایجاب می‌کند که معطوف به این موارد باشد اما در برنامه بطور مطلق قید سرمایه‌گذاری صنعتی شده که یک وضوح و توضیح بیشتری را ایجاب می‌گردد در مورد سرمایه‌گذاری کشاورزی باز هم دقیقاً استراتژی مشخص نیست و هدفها آنطور که باید و شاید و مورد توجه قرار نگرفته است و یا جملاتی که در این قسمت ذکر شده است افاده هدفهای مورد نظر را نمی‌کند علی‌ایحال مسئله بسیار اساسی این است که ما بتوانیم در سرمایه‌گذاری کشاورزی چنین نتیجه بگیریم که با کمترین نیروی انسانی بیشترین محصول کشاورزی و فلاحتی را داشته باشیم و همین طور که به موجب توضیحات فرمایشات و راهنمائی‌هائی که شاهنشاه رهبر انقلاب بیان فرمود موارد اصلی پس از رفع ظلم و ستم مالکان بزرگ از روستاها و روستائیان اینستکه مابتوانیم با کمترین نیروی انسانی بیشترین تولیدات کشاورزی را داشته باشیم زیرا اینجاست که یک کشور توسعه نیافته باقی بماند یا تبدیل شود به یک کشور توسعه یافته در این مورد یک نکته بسیار ضروری است که در این برنامه ذکر نشده و باید ملحوظ نظر قرار بگیرد شاید در زمینه‌های دیگر بررسی شده باشد و آن مسئله آموزش ملی انقلابی روستائیان است این آن نکته اساسی است که باید به آن توجه بشود ما اگر به روستائیان آموزش ملی و دقیق ندهیم اینها نمی‌توانند کشاورزی خودشان را به یک کشاورزی مکانیزه تبدیل کنند آگر آموزش‌های دقیق نگیرند نمی‌توانند از تراکتور استفاده کامل بکنند به خصوص اینکه نتیجۀ این برنامه و نتیجۀ این انقلاب این خواهد بود که مالا گروه یادی از نیروهای انسانی در مزارع آزاد می‌شوند از سیستم تولید فلاحتی آزاد می‌شوند اینها نباید بینا بین بمانند اینها باید در آن حد رشد باشند که فوراً جذب به منابع دیگر واحدهای صنعتی بشوند اگر یک روستائی آموزش‌های لازم را ندیده باشد نمی‌تواند از حداقل مهارت برخوردار باشد که به علت مکانیزه شدن کشتزارها به علت آزاد شدن نیروهای انسانی از قید و بند تولید فلاحتی بتواند جذب واحدهای صنعتی بشود و این یک نکته بسیار اساسی و دقیق است که بطور قطع در این قسمت از برنامه دولت باید ملحوظ نظر قرار بگیرد یعنی اگر این نکته مورد نظر قرار نگیرد شاید از این سرمایه گذاری که دولت در قسمت فلاحتی و کشاورزی کرده آن استفاده‌هائی که باید و شاید نتوان بدست آورد در قسمت سیاست سرمایه گذاری یک بار دیگر این قسمت از برنامه دولت را این قسمت از آگاهی دولت از اعماق قلبم ستایش می‌کنم (احسنت) که دولت باز هم آن مسئولیت اساسی را در یافته در اینجا دولت می‌گوید” بسیاری از صنایع سنگین و رشته‌های صنایعی است که چون بخش خصوص نمی‌تواند سرمایه گذاری بکند بخش خصوصی نمی‌تواند تصدی بکند من مکلف هستم برای رفع این نیازهای ملی سرمایه‌گذاری بکنم “ و این را به‌عنوان خط مشی خودش برای سرمایه‌گذاری ابراز کرده است و این در خور ستایش است و این مرحله است که ما می‌بینیم انقلاب و رستاخیز نتایج خودش را در زمینه‌هائی باور کرده و من می‌خواهم این نتیجه را بگیرم که این طرز فکر و این روحیه و این برداشت باید نسبت به دیگر مسائل اجتماعی ما دقیقاً اعمال بشود و دقیقا" اجراء بشود و اما در خصوص حمایت از صنایع داخلی در مقابل رقابتهای خارجی این اصل بطور کلی درست است یا لازم است ولی کافی نیست هر چند در ذیل همان قسمت دولت اصل حمایت صنایع داخلی را تعدیل کرده است بعنوان اینکه حمایت از مصرف کننده نکند و تحمیل به مصرف کننده نشود ولی این نکته زیاد مورد توجه من نیست یعنی من فکر می‌کنم که اگر در یک شرایطی مصالح ملی ایجاب بکند که به مصرف کننده به خاطر اجرای یک برنامه ملی حداقل تحمیل هم وارد بشود مصرف کننده باید آن تحمیل را بپذیرد از آن دید موضوع را بررسی نمی‌کنم نکتۀ مهمتر از نظر تضمینی است که باید صاحبان صنایع در قبال این حمایت بدهند تضمینی است که باید عملاً مقررات و برنامۀ دولت اعمال بکند بدین کیفیت که آن نقشق ارشاد کننده دولت و پذیرش نقش ارشاد کننده دولت را صاحبان صنایع تضمین بکنند یعنی مقررات و برنامه‌های کار این تضمین را تأمین بکنند یعنی تولید کننده و صاحبان صنایع نباید اینگونه فکر کنند که صرفاً دولت آنها را حمایت می‌کند ولی برای همیشه کالاهایشان در یک سطح بیرون می‌آید و برای همیشه مصنوعات با یک خصوصیت از کارخانه بیرون می‌آید و فقط کار و کوشش آنها متوجه یک سطح از درآمد باشد پس به‌طور کلی یک نقش ارشادی دولت شاید مدام نسبت به صنایع خصوصی و بخش خصوصی اعمال شود و این حمایت باید مشروط به آن شرط باشد و این حمایت باید متضمن این امر باشد که حمایت بشوند ولی به شرط اینکه نقش ارشاد کننده دولت نسبت به آنها اعمال و اجرا بشود چون تنها در این صورت است که ما به یک توسعه صنعتی کامل خواهیم رسید و تنها در این صورت است که از نیروهای انسانی سرمایه‌گذاری‌های خصوصی سرمایه‌گذاری‌های دولتی واقعاً در مسیری که لازم هست استفاده خواهند کرد این نکتهای است که در این قسمت به عرض رساندم در مورد سیاست وام و استفاده از سرمایه‌های خارجی باز هم به اصلی دولت در برنامه خودش اتکاء کرده است که این اصل قابل حمایت و شایان افتخار است و آن این است که حتی‌المقدور قراردادها با آن طرفهائی بسته می‌شود که مصالح ملت ایجاب کند اعلام این اصل پایان سیاست‌های استعماری اقتصادی و صنعتی بود که به ملت ما تحمیل می‌شد در این جهت شایان ستایش است اما نکته اساسی در مورد سرمایه‌گذاری‌های خارجی است باز هم استراتژی و سرمایه‌گذاری‌های مشخص نیست در این مورد باید کوشش به شود چون برنامه سرمایه‌گذاری مورد توجه است حدود این سرمایهگذاریها مشخص نشده است ما خاطراتی از این سرمایهگذاریها داریم به خصوص در بخش خصوصی باید برنامه‌هائی تنظیم بشود و هدف دولت این باشد که سرمایه‌گذاری‌های خارجی در بخش دولتی و با مشارکت دولت باشد زیرا غالباً صنایعی که بخش خصوصی در آن سرمایه‌گذاری می‌کند احتیاج به سرمایه‌های هنگفت ندارد که ما نیازمند به سرمایه‌گذاری خارجی باشیم یا اگر ضرورت به حمایت از آن سرمایه خصوصی است این حمایت را دولت می‌تواند بکند این به جهت تالی فاسدی است که در این امور پیدا می‌شود که من از توضیح و ذکر مواردش منصرف می‌شوم پس باید برنامه و استراتژی دولت در این سمت و معطوف به این نکته باشد (عباس میرزائی- آقای پزشکپور شما که فارسی بلدید و پان ایرانیسم هستید چطور این کلمه استراتژی را به فارسی برنمی‌گردانید و می‌روید دنبال این کلمات؟) تذکر به جائی فرمودید البته این یک اصطلاحیست که جنبه علمی دارد (مرتضوی- خود پان ایرانیست را بفرمائید) آن را هم برای جناب آقای مرتضوی توضیح خواهم داد که چرا پان ایرانیسم انتخاب شده ماشاءاﷲ تعداد دوستان و همکاران اکثریت خیلی زیاد است، منهم آمادگی دارم که در هر مورد بخواهند توضیح عرض کنم (دکتر رشتی- مستفیض می‌شویم) اما این اصطلاحیست مثل رادیو مثل فیزیک مثل شیمی البته من سعی می‌کنم که یک اصطلاح دیگری گیر بیاورم که جایگزین آن بشود (مهرزاد- رادیو یک اسم خاص است) آنهم عرض کردم یک اسم خاص است اگر پیشنهاد بفرمائید یک کلمه مناسبی جای آن بگذاریم تا با کمال میل و رغبت بکار ببریم این تذکر بسیار درستی بود (دکتر متین- خط مشی مفهوم استراتژی است) مثل اینکه آن معنی را دقیقاً بیان نمی‌کند (دکتر متین- استراتژی مخصوص کارهای جنگی است) نخیر، در مورد مسائل سیاسی و اجتماعی و حتی اقتصادی دقیقاً بکار برده می‌شود علی ایحال عرضم این بود که در مورد سرمایه‌گذاری‌های خارجی باید کوشش بشود که این سرمایهگذاریها در بخشهای دولتی باشد زیرا سرمایه گذاریهای خصوصی که به کار می‌افتند چندان احتیاجی به سرمایه‌گذاری‌های زیاد و هنگفت ندارند و غالباً هم دارای یک منافعی است که این منافع بهتر است که به سرمایه‌گذاران ایرانی تعلق بگیرد مثال زیاد است مثل تمام صنایع غذائی لزومی ندارد و در این موارد از سرمایه‌گذاران خارجی استفاده کنیم مثل سایر سرمایهگذاریها در صنایع مصرفی و یا موارد دیگر (مهندس عطائی- سیاست اقتصادی را از نظر بین‌المللی در نظر بگیرد) فکر می‌کنم همینطور باشد نکته دیگر استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی است ناظر به مواردی باشد که به‌طور کلی این را می‌خواستم عرض کنم در اصل دوم همین است در اصل دوم که بطور کلی با در نظر گرفتن اصل تکنیکی ما نیازمند به استفاده از آن متخصصان و سرمایه‌گذاران خارجی باشیم اگر نیازمند نبودیم اگر احتیاج نداشتیم اگر خودمان متخصص داشتیم اگر خودمان سرمایه لازم را داشتیم چه موردی دارد که دیگر یک سرمایه‌گذار خارجی را نیاوریم سرمایه‌گذاری کند من هم عرضم این بود که اگر سرمایه به حد کافی داشتیم و متخصص هم در آن رشته داشتیم آن سرمایه‌گذاری از طرف ما صورت بگیرد نکته دیگری که خواستم عرض کنم و باید به این هدف توجه شود اینست که بسیاری از کشورها دیده می‌شوند که با سرمایه‌گذاری‌های توانیم خارجی به نوعی از توسعه اقتصادی رسیده‌اند و حتماً به این موضوع توجه شده و رسیدگی و بررسی شده است ولی بطور دقیق نمی‌توانیم بگوئیم که از یک استقلال اقتصادی برخوردار هستند حتی بعضی از کشورهای اروپای غربی را به عنوان مثال می‌توان ذکر کرد منظور عرضم این است که ما در این مرحله از گسترش که هستیم به طور قطع باید به این نکات توجه داشته باشیم و برنامه‌ها طوری تنظیم بشود که معطوف به این کار به شود (دکتر الموتی- به این صورت در دستگاه دولت عمل می‌شود و در برنامه‌هائی که از سرمایه‌گذاری داخلی می‌توان استفاده کرد این کار خواهد شد و تحصیل حاصل است) و اما در خصوص آموزش و پرورش در سطر اول و دوم به این کیفیت قید شده است توسعه سریع آموزش و پرورش در کشور با توجه به اینکه تناسب بیشتر و تعادل بهترین سطوح مختلف تعلیم و تربیت ایجاد گردد و من فکر می‌کنم حداقل از نظر برنامه باید هدف این باشد که تعادل قطعی برقرار باشد حال اگر با همه کوششها فعالیتهائی که صورت گرفت آن تعادل به نحو اتم و اکسل صورت نگرفت امری است دیگر ولی حداقل برنامه نباید از ابتدا اعلام کند که ما نمی‌توانیم یک تطابق کامل بین این دو برقرار کنبم و این ایرادی است که در این قسمت من دارم بخصوص اینکه حد و مرزی معین نشده فردا اگر سٶال کردیم که چرا به این کیفیت یا در حداقل برنامه‌ها چرا موفقیت حاصل نشده است؟ پاسخ خواهد داده شد که ما در برنامه اعلام کردیم که سعی می‌شود یک تعادلی برقراربشود آخر این تعادل در چه میزان که ما در برنامه اعلام کردیم که سعی می‌شود یک تعادلی برقرار بشود آخر این تعادل در چه میزان است؟ در چه سطح است؟ چرا تعادل نباشد؟ چرا عیناً با هم تطبیق نکنند؟ و یک نکته اساسی دیگر که برای ما مشهود نیست این است که ما نیازمند یک سیستم واحد متمرکز آموزشی هستیم برای قشرهای مختلف اجتماعمان یعنی ما احتیاج داریم و نیازمند به این هستیم که مدتی واقعاً انسانهای ایرانی پرورش بدهیم مسئله آموزش و پرورش باید از اندیشه‌ای که عابت آن خواندن و نوشتن یا علم فیزیک و شیمی یاد گرفتن و یا مهندس و طیب شدن یا دکتر شدن است پایش را فراتر بگذارد ما نیازمند به انسانهای ایرانی هستیم یکی از دلایل و یکی از مشکلات و آن هدف مشکل عظیم فرار مغزها پرورده شده است فرار متخصصان و از دست دادن عوامل تحصیلکرده است که مدام به آموزش آنها توجه شده ولی به پرورش روان آنها توجه نشده منظورم انسان ایرانی است که فکر نکند چون می‌تواند در آمریکا زندگی کند وطن خود را ترک کند (احسنت) منظورم این است که اگر خوشش آمد که به آمریکا برود خدمت کند من عرض می‌کنم انسانهای ایرانی را تربیت کنید (آفرین) انسانهای ایرانی یعنی اینکه ما از در کودکستانها وقتی که بچه‌ها را به داخل می‌فرستیم با یک ایده‌آل بیگانه‌پرستی خارج نشود از اعتماد به وطنش اعتقاد به زبان ملی‌اش اعتقاد به سنن و آدابش ننگ نداشته باشد این را عرض می‌کنم نه من باب این است که وزیر محترم آموزش و پرورش کوشش نمی‌کند اینجا درست برنامه از اشخاص جدا می‌شود عرض می‌کنم سیستم آموزش که هر یک از ما فکر می‌کنم که کودکان را کدام کودکستان بگذاریم که به تقلید دو زبان خارجه یادش می‌دهند این نمی‌تواند سیستم آموزشی باشد که انسانهای ایرانی تربیت کند و آن غم بزرگ آن محنت بزرگ فرا مغزها این نکته است که ما نیروهای پرورده شده و بارور و کار امد و متخصص را از دست می‌دهیم برای این است که فکر کردیم همواره اینها خوب الفباء یاد بگیرند و چگونه شیمی یاد بگیرند و چه گونه فرمولهای ریاضی یاد بگیرند ولی هرگز اندیشه نشده چه جور ایرانی فکر کنند چه جور یکسان فکر کنند و یک جور اندیشه کنند این بچه‌های مدرسه وقتی از مدرسه بیرون میایند اگر یک نظام درست باشد و یک روش آموزشی صحیح باشد باید یکجور قدم بردارند و یک جور حرکت کنند و باید هم آهنگ باشند و بچه شمال شهر و جنوب شهر یک جور صحبت کنند و مشرق و مغرب و تبریز و فارس باید یکسان باشند ولی سیستم آموزشی ما امروز این یکسانی آموزشی و پرورش را ندارد آن کودکی که به کودکستان ایران و سویس می‌رود با آن کودکی که در یکی از کودکستانهای وابسته به جامعه تعلیمات اسلامی می‌رود و البته مقدس است یک جور نیست آن کودکی که خانی آباد است با کودکان دیگر یکسان نیستند اگر اینها را بگذارید کنار هم نمی‌شوند فکر کرد که فرزندان یک مملکت هستند (احسنت) این رنج بزرگ کشور ما است به این مسئله اساسی باید توجه شود والا زیر بنای اقصادی خوبی می‌سازید که آقای دکتر یزدان‌پناه من ستایش کردم عرض کردم که برنامه عمرانی چهارم به راستی برنامه درست و اساسی و افتخارآمیز و بزرگیست ولی هم آهنگ آن باید برنامه‌های افتخارآمیز و بزرگ دیگری هم داشته باشیم زیربنای اقتصادی داریم می‌سازیم ولی زیربنای اجتماعی را باید ساخت و این مسئله آموزشی و پرورشی است اگر این زیر بنا را نسازیم ما نمی‌توانیم در برنامه‌ها موفق شویم نمی‌توانیم موفق باشیم در آرمان‌هایمان و در این برنامه‌ها مشهود نیز متٲسفانه نظام آموزش مملکت جون از پرورش به آن مفهوم اساسی خودش یک نشان واحد درخشانی احساس نمی‌شود ولی نظام آموزش به مرور در جهت معکوس سوق می‌کند امروز بسیاری از همکاران فرزندانتان را به مدارسی می‌گذارید که حداقل شهریه‌ای که می‌دهید سالانه سه تا چهار هزار تومان است و دیگران هستند که به علت اینکه ندارند نمی‌توانند فرزندان خود را به مدرسه بگذارند یا اگر می‌گذارند در مدارسی است که سیستمهای دیگر دارند من عرض می‌کنم این طرز آموزش و پرورش جامعه را به سمت یک نظام طبقاتی دیگر می‌برد و نباید اینطور باشد انقلاب اجتماعی ما برای این بود که اختلاف طبقاتی را درهم بشکند برای این بود که فرزندان ملت ایران همه یکسان از استعدادهایشان استفاده کنند برای این بود که هیچکس به حکم اینکه درآمد خاصی ندارد از استعدادش محروم نشود از امتیازانش محروم نشود ولی امروز این شیوه آموزش شیوه ایجاد مدارس ملی به این کیفیت و در این سطح در جهت عکس این صل حرکت می‌کند هیچ فلسفه‌ای هیچ منطقی نمی‌تواند این روش را توجیه کند البته می فرمائید یک مشکلاتی برای دولت هست برای اینکه یک سیستم واحدی را جایگزین این امر از آن قبیل مسئولیتهای مهم و تاریخی دولت است که به خاطر پرورش و اجرای انقلاب شاه و مردم باید این امر انجام بشود حال با هر مبلغ و یا تحمل هر کوشش و خسران خالی از اشکال است در این زمینه که از اساسی‌ترین مسائل و موجب بسیاری از مشکلات ما است تنها لزومی ندارد که ما برویم متخصصینی را بخواهیم از ایشان که حقوقهای گزاف به شما می‌دهیم مشغول کار بشوید بگذارید آن آرمان و ایده عشق بکار و فداکاری را به جوانان ببخشیم که اگر می‌آیند در این مملکت و ماهی هزار تومان می‌گیرند و کار می‌کنند خشنود باشند این روش را باید دنبال کنید و مسئولیت به ثمر رسانیدن این روش، مسئولیت ایجاد این نظام درست آموزش و پرورش با دستگاههائی است که مسئولیتهای آموزش و پرورش ملت ما رادر هر طبقه در هر سطح و در هر طرازی که هستند به عهده دارند در قسمت آموزش و پرورش ذکر شده است که ” کلیه اطفال لازم‌التعلیم در شهرها از مزایای تعلیمات ابتدائی بهرهمند کردند و در روستاها نیز حداکثر مقدورات مملکتی بکار برده خواهد شد تا ۷۰ درصد کودکان لازم‌التعلیم روستائی تعلیمات ابتدائی را فرا گیرند“ عرض بنده این است که این تبعیض و این ایجاد اختلاف بین شهرها و روستاها برای چیست؟ در حالیکه ثقل انقلاب اجتماعی ایران متوجه روستاها است و باید اگر ضرورتی به این تفریق و جدائی بین شهرها و روستاها به نظر می‌آمد معکوس می‌بود کمااینکه سپاهی دانش ایجاد شد برای آنکه مشعل انقلاب را به دست بگیرد و به روستاها برود و کوششهای بزرگ صورت گرفت برای اینکه روستاها هر چه زودتر هر چه سریعتر از قید و بند جهل و بیسوادی رهائی پیدا کند پس اینطور انتظار می‌رفت که در این قسمت برنامه دولت اگر ضرورتی به این افتراق و اختلاف بود ورد صد درصد را ناظر به روستاها می‌کرد مسائل و مطالب دیگر به تفضیل در کورد آموزش و پرورش است مسئله پرورش روانی و مسئله پرورش تن یکی از مسائل بزرگی است که با یک توجه خاص باید دنبال بشود و این بحث را به وقت دیگر واگذار می‌کنم اما در خصوص بهداری ذکر شده است که برنامه دولت این است که خدمات درمانی را به مردم واگذار کنند و امور بهداشتی را خود در دست بگیرد اما یک نکته هست و آن این است که به هیچوجه دولت در این امر اساسی نمی‌تواند به آن مسئولیت اساسی که بعهده دارد دقیقاً توجه کند مسئله انسانها و این تن انسانها یکی از مهمترین مسائل اجتماعی است از مسائلی است که حداقل در ردیف مهمترین مسئولیتها است که دولت بعهده دارد اینکه یک فردی بیمار نباشد اینکه یک فردی علیل نباشد اینکه سلامت جسم فرزندان ملت ما تأمین بشود و اینکه آنها بتوانند با یک برومندی و سلامت بیشتری نسلهای آینده را ایجاد بکنند از اهم مسائلی که باید در برنامه دولتی که به آرمانهای ملی ما توجه دارد مورد نظر قرار گیرد این توجه را من دراین برنامه به این کیفیت نمی‌بینیم به هر حال چه بخواهند امر درمان بیماریها را به مردم واگذار کننده که برنامه دولت به این طریق است و چه به صورت دیگر به هر حال از این جهت مسئولیت بسیار سنگینی متوجه دولت است و در این مورد که باز در یک نظم شامخ اجتماعی که به سمت هدفهای بسیار بزرگ حرکت می‌کند چگونه باید دولت به تن‌های مردم به جسم مردم توجه داشته باشد چگونه باید آنها را نیرومند بیش از پیش سالم و آماده برای کوششهای بزرگ بکند مسئله بسیار اساسی است که باز برای جلو گیری از اطاله کلام بوقت دیگر موکول می‌کنم اما نکتهای که هست در مورد برنامه‌های درمانی ذکر شده است توجه کامل به بیمه درمانی در حد مقررات مملکتی به‌عمل خواهد آمد و مخصوصاً در بخش دولتی که نیروی انسانی عهده انجام برنامه‌های مترقی آینده مملکت است اولاً حدود این مقدورات دولتی نامشخص است نامعین است من با این مقدماتی که در برنامه دیدم فکر می‌کردم در این قسمت انجام بیمه‌های درمانی بنحوه تام و تمام جزو برنامه‌های مسلم دولت است و کاملاً باید همین طور باشد و این نکتهای است که باید در برنامه ذکر می‌شد انجام بیمه‌های درمانی برای تمامی ملت ایران از اولین اقدامات از مهمترین هدفهائی است که بخاطر اجرای پیروز مندانه انقلاب باید در برنامه‌های دولت منظور نظر قرار بگیرد اینجا حدود مقدورات ذکر شده این مثل همان موردی است که در مورد آموزش و پرورش ذکر کردم این حدود مقدورات در این جا لااقل مشخص می‌شد که چهل درصد پنجاه درصد یا برای این گروه برای این طبقات این نکته مشخص نشده است اما یک حدود مقدوراتی برای ما مشخص کرده‌اند و آن این است که مخصوصاً در سازمانهای دولتی که نیروهای انسانی عهده‌دار برنامه‌های مترقی مملکت است من نمی‌دانم این چه تبعیضی است که برای کارمندان ادارات قائل شده‌اند چرا باید اینطور وانمود شود که خدای نکرده دولت فقط دولت سازمانهای اداری خواهد بود ای کاش که مورد دیگری برای بیان این مسائل ذکر می‌شد به هر حال با این کیفیت باز من می‌توانم عرض کنم که نوعی تبعیض است که در این برنامه به نظر می‌رسد در مورد رفاه اجتماعی پر نسیبی که در این قسمت به طور کلی دولت ذکر کرده است در برنامه پر نسیبی است در خود حمایت و در خور ستایش (عباس میرزائی- به جای کلمه پر نسیب هم لغتی نداشتید بفرمائید؟) عرض کنم اصول (نخست وزیر- اصول) جناب آقای هویدا فرمودند (عباس میرزائی- روش) به شما عرض کنم روش هم نیست به هر حال اصول به مفهوم که آقا فرمودند روش گر چه روشن نیست به هر حال در خور ستایش است اما چند نکته هست رفاه خانواده به خصوص در خور ستایش بسیار است اما یک نکته را می‌خواستم عرض کنم که اگر توجه به این نکته هست که حتماً هست بسیاری از مقررات و موازین کنونی ما حاکی از این است که به اصل اصالت واحد خانوادگی از نظر مردها عرض نمی‌کنم از نظر مقررات و موازین کیفری و خصوصی آن اعتبار و احترام لازم را قائل نیستند به چه صورت؟ من عرض می‌کنم زیبنده نیست که اگر یک کارمند دولت اولادی پیدا کرد ماهی ده تومان به او حق اولاد می‌دهند این درست نیست وقتی ما قائل به این هستیم که باید اصل رفاه خانواده سمت ما را مشخص کند مشی کار ما را در مورد رفاه اجتماعی مشخص کند باید برنامه‌هائی پیاده شود اصول درست اما برنامه‌هائی ابراز شده یکی از مواردی را که من عرض می‌کنم اینست که واقعاً در نظر گرفته شود مخارج این فرزند و بالاخره یک وجود ایرانی که پا به دنیا می‌گذارد ده تومان است وقتی این اصول را درست قبول دارند و دولت قبول دارد چه بهتر که این نقاط ضعف بر طرف شود موارد دیگری هم هست پدر یک خانواده محکومیت کیفری پیدا می‌کند کارمند اداره است مجازات تبعی سوای مجازات حبس دارد از کار اخراج می‌شود ولی مقررات ما کسان دیگر را هم مجازات می‌کند و آن فرزندان معصوم آن پدر هستند پدر آن خانواده است که به اتهام آن جرم مجرم تشخیص شده و مجازات می‌شود ولی آنها هم مجازات می‌شوند پس من می‌خواهم عرض کنم که این اصل رفاه خانواده اصلی است مقدس اصلی است قابل اتکاء اما برنامه‌هائی ابراز نشده این دو موردی که عرض کردم دو مورد بسیار مهم است دو موردی است که اگر رعایت بشود اجراء بشود تغییرات لازم به وجود بیاید مقررات لازم تنظیم بشود آن وقت است که ما این اصل را پیاده کردیم در مورد عمران روستائی ذکر شده است که دولت معتقد است نوسازی روستاهای کشور با توجه به مقتضیات توسعه اقتصادی یکی از مهمترین وظایف کنونی به شمار بیاید و مکمل انقلاب اجتماعی و ملی ایران در زمینه اصلاحات ارضی خواهد بود این باز به‌طور کلی قید شده این آرمان بسیار درست و بسیار شکوهمندی است هدفی است عالی و برای اجرای این آرمان و این هدف من هر چه بررسی کردم در این جا برنامه مطرحی ندیدم نکته بسیار اساسی در مورد تأمین مسکن است در مورد تأمین مسکن در برنامه دولت اینطور عنوان شده که بخش خصوصی قسمتی از احتیاجات مردم را تأمین نماید عرض من این است که این اصلی است که در نظر گرفته شده مسئله تأمین مسکن هم تا حدی در شهرها تأمین خواهد کرد من مورد دیگری ندیدم که در خصوص تأمین مسکن توجهی به مسئله تأمین مسکن در روستاها شده باشد این که پیش‌بینی شده است بخش خصوصی انجام این امر را بر عهده بگیرد بخش خصوصی در شهرها کار می‌کند آنهم در شهرهای مشخص بخش خصوصی نمی‌شود برود در جوشقان خانه بسازد نمی‌رود بندر لنگه خانه بسازد در تهران یا اصفهان یا نقاط دیگر این کار را می‌کند و به خصوص از این نظر هیچ نوع پوششی از ناحیه بخش خصوصی در روستاها نمی‌شود انتظار داشت بنابراین با این طرح کلی که به این کیفیت تنظیم شده است و پیش بینی شده است این فعالیت‌ها را ناظر شهرها خواهد کرد (مصطفوی نائینی- آن نو سازی دهات را که ملاحظه فرمودید مربوط به روستا است که دولت خودش می‌کند) اگر تأمین مسکن قائل به این بشوید که فقط ناظر به شهرهاست بحثی نیست در مورد دادگستری ذکر کلیاتی شده است تا جائی که من به خاطر دارم این کلیات در همه برنامه‌های دولت بوده است من ۱۲ سال است وکیل دادگستری هستم و ۱۲ سال است که می‌بینم از جمله برنامه‌های دولتها تسریع در محاکمات است و این ۱۲ سال هیچ وقت این برنامه اجرا و پیاده نشده دلیل چیست دلیل این است که به ذکر کلیات اکتفاء شده است دقیقاً بیان نمی‌شود که آخر این برنامه چیست دقیقاً باید بیان شود که این تسریع محاکمات چه طور باید باشد اصولاً حالا بگذریم از این اصل که تسریع محاکمات اصولاً تا چه حدی می‌تواند قابل بحث باشد ولی به فرض اینکه هدف تسریع محاکمات باشد به چه کیفیت باید باشد و همانطور که عرض کردم حداقل در این ۱۲سال سابقه وکالت برنامه هائی که عنوان شده این مسئله را دربر داشته است و باور بفرمائید علت اینکه انجام نشده این است که یک برنامه جامع تنظیم نشده که به چه کیفیت باشد به چه کیفیت دادگاهها گسترش پیدا کند به چه کیفیت مقررات انجام بشود در چه زمان در چه مدت آخر ما می‌بینیم این برنامه‌های اقتصادی که داریم و معین است در چه مدت با چه مبلغ اصولاً نظم برنامه‌ریزی یعنی همین هدف معلوم وسیله معین بودجه هم معین این را می‌گویند سیستم برنامه‌ریزی والا ذکر می‌کنیم که مثلاً تمام تهران آسمان‌خراش باشد ولی این در چه مدت و با چه وسیله‌ای به نتیجه خواهد رسید و علت اینکه من ۱۲سال است این را می‌بینم و به خاطر هم دارم که به همین کیفیت بوده است خاصه اینکه گاه دیده می‌شود واقعاً این موضوع شاید دقیقاً بررسی نمی‌شود و الا الان مسئله تسریع محاکمات مطرح است از فرصت استفاده می‌کنم جناب آقای دکتر صدر تشریف دارند انتقال دادگاهها بخش تهران از کاخ دادگستری این نه تنها مفید نبود البته به این منظور نبود اما مشکلاتی ایجاد کرد الیته انتقال دادگاههای بخش به این منظور بوده است که دعاوی مربوط به رسیدگی به دعاوی خانواده در آن متمرکز به شود و مستقر بکندد ولی در کاخ دادگستری بسیاری از سازمانها بودند که اینها اصولاً به مردم کاری نداشتند و از نظر گردش دستگاه قضائی چرخ پنجم بودند بازرس کل کشور مردم با آن کاری نداشتند این دادگاه بخش است که قسمت اعظم مراجعات مردم به آنجاست به خصوص مردمی که در نواحی جنوب شهر زندگی می‌کنند مرجعشان این دادگاه بخش است یعنی دادگاه بخش است که باید پرونده‌اش را از دادگاه بخش بردارند به دادگاه شهرستان بردارند به دادگاه شهرستان ببرند این دادگاه بخش است که هر شعبه‌اش روزی ۱۵ وقت رسیدگی داده آن مردی که سیصد تومان اقامه دعوا کرده چطور بلند شود برود خیابان فرصت و گذشته از این غالب این وقت‌ها که داده شده چون طرفین دعوت به حضور در کاخ دادگستری شده‌اند تجدید خواهد شد یعنی تمام این اوقاتی که در مدت ۵ ماه ۶ ماه بوده حالا مسلماً باید بشود یک ساله- دو ساله در حالی که ما سازمانهای دیگری داشتیم که اینها با مردم کاری ندانستند مطلقاً اینها با ارباب رجوع کاری نداشتند بعداً اگر قرار بود که یکی از اینها کاخ دادگستری را ترک بکنند نبودن آنها تأثیری نداشت.
رئیس- آقای پزشکپور وقتتان تمام شده است.
پزشکپور- من فکر می‌کنم یک ربع بیشتر تصدیع ندهم.
رئیس- خانمها و آقایانی که موافقند آقای پزشکپور مطالبشان را ادامه بدهند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر بر خاستند) بفرمائید.
پزشکپور- در مورد دادگستری البته مطالب دیگری هم بود و موضوع همین است که به‌طور کلی یک برنامهای که دقیقاًحاکی باشد از اینکه تحول چگونه صورت خواهد گرفت من ندیدم در مورد اصلاحات ارضی و نکات بسیار جالبی البته در برنامۀ دولت ذکر شده هر چند قبلاً هم تذکر دادم ولی این نکته را عرض می‌کنم که هیئت محترم دولت نمایندگان محترم قبول دارند که اصلاحات ارضی در واقع یک تحول و یک نهضت اجتماعی است (صحیح است) و از مهمترین ریشه‌ها و مبانی انقلاب اجتماعی ایران است (صحیح است) که در این مورد باید در روستاها توجه خاصی مبذول شود که روستائیان به این اصول انقلاب آشنائی و آگاهی دقیق پیدا کنند و بار دیگر نکتهای را که قبلاً عرض کردم یعنی آموزش ملی انقلابی در این قسمت عرض می‌کنم شاید لازم باشد برای اجرای آموزش ملی انقلابی سمینارهایی تشکیل بشود روس مخصوص داده بشود از راهنمایان و استادان مٶمن به انقلاب استفاده بشود و روستائیان بعد از اینکه مالک زمینی شدند در واقع دقیقاً آنها را مالک یک روح انقلابی بکنند آن روحیۀ انقلابی را دقیقاً پیدا به کنند این است که مسئله آموزش ملی انقلابی به این نکتهای است که بطور کلی مطرح می‌شود الیته برنامه‌های اجرایی یا برنامه‌های تفصیلی‌اش هر گاه مورد پسند افتد مورد بررسی و تأیید قرار خواهد گرفت نکتۀ دیگر که نکتهای است بسیار مهم و حداقل از برای ما پان ایرانیست‌ها یکی از نکات بسیار اساسی است این مسئله انقلاب اداری است که در اینجا به عنوان امور اداری توجه شده است و ذکر شده است که اصل انقلاب اداری که در روز افتتاح مجلسین از طرف شاهنشاه آریا مهر مقرر گردید نظام ادارۀ امور مملکت و بهبود روشهای اداری است که در این زمینه دولت سریعاً طرحهای لازم را تهیه و به موقع اجرا خواهد گذاشت البته این طرحها هنوز نیامده است یعنی در مورد انجام امر انقلاب اداری هنوز برنامهای ابراز نشده این را موکول کرده‌اند بوقت دیگری که این طرحها و برنامه‌ها تهیه خواهد شد. برای کشور تا دربارۀ او سنجش و بررسی بشود علی‌ایحال حق بود که در این برنامه مطرح می‌شد حالا بعد مطرح خواهد شد بسیار خوب نکتهای را باید عرض کنم اینست که باز قید این کلیات این برنامه نشد چون یکی از مشکلاتی که ما داریم این است که بهر حال ما می‌بینیم سالها است که با فساد اداری مدام مبارزاتی می‌شد غالباً دیده می‌شد همان متصدیان یا همان ارگانهائی که اگر قرار بود نقشه اجرا بشود شامل حال آنها می‌شد خوب آنها هم این شعارها را می‌دادند اینم برنامه باید اجرا بشود که دولت به چه کیفیت قائل هست که این انقلاب اداری باید انجام بشود باید اجرا بشود چه مواردی هست که باید مشمول این انقلاب اداری بشود که آیا دولت به بعضی از تبعیضات که در خیلی از ادارات هست به آن توجه خواهد کرد در برنامه ذکر خواهد شد اینها بطور کلی مسائلی است که باید مورد نظر قرار بگیرد تا بشود گفت که ما معطوف به انقلاب اداری هستیم و الا اگر این مطالب گفته شود چندی بعد خواهد گذشت و باز ممکن است که غالب همین سازمانها باشند بالاخره انقلاب یعنی چه؟ انقلاب یعنی تحول، انقلاب یعنی تحول شدید لابد یک مواردی هست که تحول شدید را ایجاب کرده آن موارد باید مشهود بشود و آن موارد مشمول تحول انقلاب قرار بگیرد و چنین چیزی مطلقاً مشهود نیست و صرفاً به بیان آن اصل اکتفاء شده و در آن قسمت فعلاً دولت برنامهای ابراز نکرده است خوب بعد اگر دولت برنامهای ابراز کرد درباره آن بحث خواهد شد و فعلاً این قسمت را به‌عنوان برنامه نمی‌شود شناخت در خصوص روابط خارجی و بین‌المللی به اصل سیاست مستقل ملی اتکاء شده است بسیار درست است اصل سیاست مستقل ملی رستاخیز آئین شاهنشاهی ایران است در پهنه سیاست جهان مبارزه و قیام شاهنشاهی ایران است بر ضد استعمار و تجاوز و تعدی این اصل با مفهومی عمیق‌تر وسیع‌تر و گسترده‌تر و همه جانبه تر باید شناخته شود و باید راهنمای کوششهای ما قرار بگیرد و بدین کیفیت همانطور که گامهایی برداشته شده است ما نقش بسیار مٶثرتر و فعال‌تری را در صحنه سیاست جهانی و برای احقاق حقوق ملی خود خواهیم داشت و در این قسمت یک وضوح بیشتری یک توضیح بیشتری بخصوص یک توجه بیشتری به نقش سیاست خارجی ایران در پهنه سیاست جهانی ضروری به‌نظر می‌رسد همانطوری که واقعاً شاهنشاه در گفتارها و فرمایشهای خودشان هدایت می‌فرمایند که نقش جهانی ملت ایران را به خصوص این که در فرمایش اخیر فرمودند ما به دنبال آن هستیم که در جهان پایه‌های تمدن دیگری را استوار کنیم این مفهوم بسیار بزرگی است احساس آن رسالت و نقش بزرگ تاریخی است که باید بار دیگر ملت ایران در جهان تمدن دیگری را پایه‌گذاری کند و ملت ایران باید راهنمای جهانیان باشد این مفهوم و یک چنین روحیه‌ای با وضوح بیشتر با آشکاری بیشتر در برنامه‌ها مقتضی است که انعکاس پیدا کند در مورد برنامه‌های امور دفاعی درست است که این توضیح و این توجه دولت و جناب آقای هویدا که ما قبل از هر چیز برای دفاع از زندگی خود و قبل از هر امر به نیروی تدافعی خود باید اندیشه کنیم اعتقاد ما در آن قسمت به آن اندازه است و مخاطرات را به آن اندازه می‌شناسیم و مشکلات را به آن اندازه واقف هستیم که ما یک شعاری داریم که باید در برابر دشمن مصلح از دندان تا پا مصلح باشیم اگر ما به آن آینده‌نگری توجه کنیم آن آینده‌نگری در قسمتی که مربوط و ناظر به صنایع بود صحبت کردم و مطالبی را عرض کردم و چنین ایجاب می‌کند که با شدت با تمام قوا با تمام نیرو برای تجهیز خود و دفاع از خود آماده باشیم در این مورد هست که به نظر می‌رسد به جا است کوششهای بزرگ صورت بگیرد و برای آینده ملت ما متکی به صنایع نظامی باشد ما بتوانیم آنچه را که برای دفاع احتیاج داریم تا حدی که مقدور هست خود تهیه کنیم پوشش در این راه پوشش بزرگ دیگری است که ما را به سوی آرمانهای ملی هدایت خواهد کرد من دیگر پیش از این مصدع نمی‌شوم (احسنت) امیدوارم این احسنت من باب تأیید باشد نه من باب خستگی و بار دیگر سخنی که در ابتدای گفتارم عرض کردم تکرار می‌کنم که بحث و بررسی نسبت به مواد و برنامه‌ها بر طبق اصول است و به‌خصوص به پوشش و میهن‌پرستی و کفایت شخص جناب آقای هویدا معتقدیم اما نسبت به برنامه‌های دولت حزب اکثریت به دلایلی که عرض شد جز آن قسمت‌هائی که بیان شد نمی‌توانیم موافق باشیم. (احسنت)
رئیس- آقای صدری کیوان بفرمایید.
صدری کیوان- به نام نامی خداوند علی اعلی و باالتجا به بار گاه کبریائیش که قلوب همه ما را به نور معرفت و حقیقت روشن فرماید و بر زبان‌های ما جز سخنان حق و گفتار نیک جاری نفرماید به‌عنوان موافق با برنامه دولت آغاز سخن می‌کنم (احسنت) اجازه می‌خواهم برای حسن مطلع عرایضم بدواً بمصداق واذاتأذن ربکم ولئن شکرتم لازیدفکم چند شکرگزاری به پیشگاه با عظمت خداوند علی اعلی تقدیم کنم در صدر این شکرگذاریها شکر گذاری از نعمت وجودی شاهنشاه آریا مهر و عزیز و محبوب ما است (احسنت) رهبر عالیقدری که از اوان سلطنت پر افتخارش آتی از فکر رفاه و آسایش آحاد و افراد این ملت فارغ نبوده کلیه اوقاتش مصروف پیشرفت بهبودی زندگی ترقی تعالی بهروزی بهسازی نوسازی هم پایه کرد ناجتماع ایرانی با جوامع مترقی و پیشرفته و بالاخره مزید حیثیت بین‌المللی ما گردیده و می‌گردد تا جاییکه امروزه ایران و ایرانی علاوه بر وضع ممتاز داخلی در ترازوی بین‌المللی وزنه سنگینی شده است و همه جا آوازه ما ایرانیان به نام ملت و کشور انقلاب سفید و پیکار جهانی با بیسوادی مشهور جهانی شده افتخار باد بر شاهنشاهی که پیوسته برای ملت و مملکتش افتخار کسب می‌کند و جا دارد که از زبان دل همه ایرانیان به پیشگاه با عظمت شهر یاری عرض کنم که شاهنشاها این همه شور و این همه شوق و این همه شعف و این همه پایکوبی و این همه نشاط که امروز سرتاسر مملکت ایران به مناسبت جشنهای فرخنده تاج گذاری برقرار است به این مناسبت است که ملت می‌خواهد جزئی از کل و عشری از اعشار کوششهای مداوم و زحمات بیست و شش ساله شماها تجلیل بکند و سپاس بگوید (صحیح است) و ابراز حق شناسی بنماید بنده موظفم خیلی مختصر مطالبم را حضورتان عرض کنم سپاس‌گذاری می‌کنم از نعمت امنیت و ثبات سیاسی و اقتصادی (صحیح است) که همه اینها باعث شده‌اند که تمام آرمانهای ما یکی پس از دیگری به مرحله اجرا در بیایند اما در مورد برنامه دولت، دوست فاضل بنده، جناب آقای دکتر یزدان پناه، بنده را از عرض توضیحات زیادی حضور جناب آقای پزشکپور بی‌نیاز فرمودند فقط چند مورد کوچک است که لازم دانستم حضورشان از نظر افکار عمومی ملت ایران عرض کنم اولاً در مورد حاکمیت ملت ایران بر خلیج فارس با صدای رسا خدمتشان عرض می‌کنم که ایران در نهایت قاطعیت و قدرت در خلیج فارس حاکمیت دارد (صحیح است) و اعمال حکومت خود را نموده و می‌نماید (صحیح است) در خصوص این مطلب که فرمودند دولت طرحهای اجرایی را در برنامه ذکر نکرده است آقا مگر ممکن است چنین چیزی؟ اگر دولت می‌خواست طرحهای اجرائی را به برنامه ذکر کند آیا برنامه این‌قدر بود؟ به عقیده من یک کتاب ۱۲۰۰۰ صفحه‌ای می‌شد چنین چیزی امکان ندارد در مورد هدف دولت که فرمودند صرفاً جناب نخست وزیر تحول کشور را برای توسعه اقتصادی ذکر کرده‌اند این در همان قسمت اقتصادی و اجتماعی است درصفحه ۱۳ به هدفهای دولت ذکر شده است به‌طور مفصل معین، مشخص منجر برنامه دولت در کلیه شئون مختلف مملکتی ما ذکر شده و توضیح داده شده است در مورد سرمایه‌گذاری بنده معتقدم که دولت وظیفه خودش را از نظر رعایت ارجحیت و اولویت طرحهای سرمایه‌گذاری ذکر کرده اگر مطالعه بفرمائید این مطلب دستگیرتان خواهد شد در مورد سرمایه‌گذاری اگر برادر عزیز من ناراحت نمی‌شود حضورشان عرض می‌شود استراتژی و اهداف کاملاً مشخص است دولت قسمت اعظم هدفش ازدیاد سطح کشت و ازدیاد سطح تولید و ارتقاء سطح درآمد کشاورزان است که کاملاً در اینجا ذکر شده است در مورد آموزش و پرورش باید حضورشان عرض کنم ایجاد تناسب و تعادل قطعی امکان‌پذیر نیست چون این مطلب را از دو جهت باید مورد توجه قرار دهیم یکی از نظر کیفی و یکی از نظر کمی- از نظر کمی تعادل امکان‌پذیر نیست بین دانش‌آموزان و دانش جویان یک دانشگاه امکان ندارد تعادل قطعی برقرار شود یعنی بین محصل مدارس و دانش جویان دانشگاه همینطور از نظر کیفی ممکن است تعادل ایجاد بشود ولی تعادل قطعی به هیچوجه امکان‌پذیر نیست برنامه مدارس هم اعم از روستائی و دولتی و ملی و شهری همه یکی است و همان کتابی که در مدرسه دولتی تدریس می‌شود در مدرسه ملی هم تدریس می‌شود و تفاوتی به نظر من نمی‌رسد. یادداشت‌های بیشتری دارم عرض کردم موظف هستم بسیار کوتاه صحبت کنم که وقت به سخنرانان دیگر برسد و اما عقیده خودم راجع به برنامه دولت جناب آقای هویدا نخست وزیر عزیز و خدمت گذار ما بنده معتقدم که برنامه دولت جناب هویدا منطبق با احتیاجات ملی و مملکتی در کادر اهداف مقدس انقلاب ششم بهمن و رعایت اصول اعتقادی حزب ایران نوین تنظیم و تهیه شده است (صحیح است) خیلی واضح و خیلی روشن، اصول کلی سیاست اقتصادی، اجتماعی و فعالیت‌هایی که در آینده باید انجام شود کلاً در این برنامه ذکر شده است جناب هویدا بنده حضورتان عرض می‌کنم جناب عالی مستحضرید این مطلب را عرض می‌کنم و به عرایضم خاتمه می‌دهم ما ملت ایران عقیده‌ای داریم و آن این است که معتقدیم افکار تابناک، نیات خیر و رهبری‌های شاهنشاه معظم همواره پاسخگوی نیاز زمان و مظهر اراده ملت ایران و آرمانهای مقدس ملی و اهداف مقدس ملی ما بوده و می‌باشد پس جناب عالی که در صدر برنامه‌تان این مطلب را ذکر کرده‌ایم که برای انجام وظایفتان و برای رسیدن به اهداف ملی همواره با الهام از نیات خیر شاهنشاه اقدام خواهیم فرمود به شما بشارت می‌دهم که برنامه شما حرف به حرف و جزء به جزء مورد تأیید و پشتیبانی قاطبعه ملت ایرانست (صحیح است) و همین طور که در این مدت در سایه الهام از نیات خیر شاهنشاه مٶید و موفق بوده‌اید در آینده هم شما و همکارانتان که همه از افراد بصیر و مطلع و وطن پرست انتخاب شده‌اند به امید باریتعالی موفق خواهید شد که برنامه را مو به مو به مرحله اجرا در بیاورید بنده بیش از این وقت ندارم چون قول داده بودم بیش از- هفت هشت دقیقه مزاحم نشوم البته در حدود پنجاه صفحه هم مطلب دارم ولی مصدع نمی‌شوم (احسنت).
رئیس- آقای فضائلی بفرمائید.
فضائلی- در بیانات جناب آقای نخست وزیر در جلسه گذشته اشاره‌ای بود و اظهار مباهات و افتخار کرده بودند که روز آغاز کار دولت مصادف است با میلاد مسعود حضرت امیر مٶمنان و همچنین شروع کار دولت مصادف است با ایام شکوهمند و افتخار آمیز جشن تاجگذاری شاهنشاه آریا مهر بنده هم می‌خواهم از همین اشاره و نکته استفاده بکنم و از طرف فراکسیون پارلمانی حزب مردم این تقارن مسعود را به دولت حاضر تبریک بگویم (احسنت- احسنت) ما آرزو می‌کنیم که دولت جناب آقای هویدا در اجرای نیات شاهنشاه آریامهر و در خدمت به مملکت و ملت موفق (انشاءالله) اینکه آرزوی توفیق این دولت را می‌کنیم نه من باب تعارف و گزافه‌گویی است بلکه بنابر یک فلسفه‌ای است که ما در حزب مطالعه کردیم و بحث کرده‌ایم و این فلسفه را قبول کرده‌ایم و بخصوص بخاطر می‌آورم که دبیر کل حزب پروفسور یحیی عدل بارها در این باب تأکید کرده است که ما معتقدیم همیشه شکست و عدم موفقیت دولتها با زبان مملکت و ملت همراه است (صحیح است) به همین جهت یک دسته شاهدوست و وطن پرست نمی‌تواند دلخوش یا راضی به شکست دولت شود که از طرف شاهنشاه منصوب شده و در مجلس دارای اکثریت است (صحیح است) سهم ما در کمک دولت و دریاری به دولت برای توفیق او البته یک سهم معینی است این سهم عبارت از این است که ما نقاط ضعف و فتوری که احیاناً در کار دولت پیش میاید با کمال صراحت تذکر بدهیم بدون اینکه هرگز حاضر باشیم خدمات آنها را دگرگون جلوه بدهیم (آفرین) خدمات آنها را باید قبول داشته باشیم و اگر نقص و ضعف و فتوری در کار هست باید تذکر بدهیم تا باز دولت در صورتیکه استدلال ما را قبول بکند و اکثریت نیز آن را بپذیرد در مقام جبران نقائص بر آیند و بالاخره خود را برای توفیق هر چه بیشتر به خدمت ملت و مملکت آماده‌تر سازند بحث بنده در برنامه دولت به دلائلی بسیار کوتاه است (احسنت) می‌توانم این دلائل را بطور فهرست شماره بکنم شاید در صدر این دلائل باید این موضوع قرار بگیرد که اتفاقاً در برنامه دولت هم به آن اشاره شده است و آن این است که بعد از ششم بهمن در واقع برنامه‌های اساسی مملکت بدست طراح بزرگ انقلاب ششم بهمن ترسیم شده است و در واقع برنامه دولتها همانطور که تذکر داده‌اند در حدود فرامین انقلاب است به علاوه برنامه حاضر بیش ناظر است به برنامه چهارم و قسمتی از این برنامه را یک گزارش توجیهی از مواد برنامه چهارم تشکیل داده است اما هنوز لااقل برنامه چهارم رسماً در دسترس ما نیست و نمی‌توانیم آن طور که باید مسائل را تجزیه و تحلیل کنیم (چند نفر از نمایندگان- آقا ما نمی‌شنویم بلندگو را درست کنید) چشم اطاعت می‌کنم مثلاً مبلغی که ذکر شده است در عرض ۵ سال خرج خواهد شد ناگزیر باید برنامه در دست باشد تا ببینیم این مبلغ بین ۵ سال چگونه تقسیم شده است و هر قسمت از این مبلغ بین وظایف و کارهای دولت چگونه تقسیم شده است به همین جهت شخصاً معتقد هستم که بحث در برنامه دولت یعنی برنامهای که فعلاً به مجلس تقدیم داشته‌اند یعنی بدون دقت در برنامه چهارم که در واقع می‌توان گفت هم اساس این برنامه است و هم تفصیل این برنامه است آسان نیست به همین جهت است که اجازه می‌خواهم از نظر تشخیص اینکه دولت با چه روش و با چه ترتیبی برنامه پیشنهادی خود را اجرا می‌کند و راه بحث پیدا بکنم قدری نگاه به کار گذشته دولت بکنم و از آن راه، راهی برای بحث پیدا بکنم اصولاً وقتی به فعالیت دولت نگاه می‌کنم با یک نظر این فعالیت را به دو گروه متمایز و مشخص می‌توان تقسیم کرد یک قسمت عبارتست از برنامه‌های بزرگ مملکتی که به خصوص در ششم بهمن به دست اعلی حضرت همایون طرح ریزی شده است و در واقع جنبه طرح ریزی برنامه‌های بزرگ مملکتی است به خصوص توجه شاهنشاه و حتی ترسیم خطوط اصلی کار در آن خوب پیدا است به خصوص نظارت و مراقبتی که می‌شود کاملاً مشهود است البته برای دولت افتخار بزرگی است که مجری این طرحها و برنامه‌ها است و ما عقیده داریم که مجری این طرحها و برنامه‌ها است و ما عقیده داریم که دولت حاضر کوشش بسیار شایسته و ثمر بخشی برای اجرای این برنامه‌های بزرگ مملکتی به خصوص برنامه بزرگ شاه و ملت سایر برنامه‌های عظیم ملی کرده و پیشرفت‌های آن محصوص است گروه دو سه عبارتست از کارهای عادی و جاری دولتی، مسائلی از قبیل بهداشت، کار آموزش و پرورش، امور مربوط به راه و سایر مطالبی که بالاخره کارهای جاری دولت است و می‌شود آنها رابه عنوان برنامه‌های درجه دوم از یک نظر تعبیر کرد، اعتقاد ما این است که دولت در این برنامه‌ها اگر چه کوشش کرده است ولی توفیق او کافی نبوده است (صحیح است) این برنامه‌های جاری اگر چه ظاهراً به واسطه اینکه به آنها عادت کرده‌ایم کوچک شمرده می‌شود ولی چیزی است که مردم دائم با آن سو کار دارند و به همین جهت همه روزه با آن مواجه هستند، بنده معتقد هستم که دولت باید توجه کامل و دقیق همراه با کوشش فوق‌العاده‌ای که در باره برنامه‌های بزرگ مملکتی می‌کند در باب مسائل جاری دولت هم بکند البته در یک ملت زنده عناصر منقد و انتقاد کننده وجود دارد ٬رضایت و عدم رضایت وجود دارد اما اگر احصاءبکنیم می‌بینیم که در سرتاسر مملکت یک نفر پیدا نمی‌شود که نسبت به برنامه هی بزرگ مملکتی از قبیل برنامه انقلاب شاه و ملت، از قبیل برنامه ذوب آهن، از قبیل برنامه ایجاد سیاست مستقل ملی کوچکترین اعتراض و انتقادی داشته باشند اگر گاهی انتقادی و عدم رضایتی هست درباره کارهای جاری و روزمره است، این است که بخصوص حزب مردم توجه دولت را می‌خواهد معطوف به این نکته کند راجع به مسائل جاری و روزمره توجه بیشتری داشته باشد (دکتر الموتی-مواردش را هم بفرمایید) اطاعت می‌کنم ٬بنده شخصا" در مورد کوششهای آقای وزیر آموزش و پرورش در کارهائی که کرده‌اند و وظایفی که انجام داده‌اند اعتقاد دارم بخصوص اعتقاد دارم که ایشان در مدت کار خودشان یک خدمت بسیار ارزنده کرده‌اند و آن اینست که در معلمین کشور یک روح پیش‌روزنده‌تر به عشق به وطن و مملکت و شاهنشاه دمیده‌اند که آثارش را می‌بینیم (صحیح است) معهذا دریغ نمی‌کنم که این انتقاد را بکنم که همین الان که در خدمت شما هستم به بسیاری از شهرستانها معلم فرستاده نشده است و کسر معلم دارند (صحیح است) البته یک مقدار مربوط می‌شود به مدیریت و یک مقدار مربوط می‌شود به اشکالاتی که از نظر مزایا برای نقاط دور دست و حتی نقاط دور از مراکز استانها وجود دارد و بایستی این نقائص بر طرف شود ٬بهر حال انتظار از یک وزیر آموزش و پرورش فعال این است که در این وقت سال و ماه دوم تحصیلی مدارس مخصوصاً در جاهای دور دست خالی از معلم نماند، مثلاً در حدود کرمان ما اطلاع داریم که ۱۴۰ نفر کسر معلم است. در مورد بهداری باید قبول کنیم که استاندارد بیمارستانهای ما خیلی پایین‌تر از میزان قابل قبول است ٬مقصودم بیمارستانهای دولتی است بخصوص پزشک در بیمارستانهای نقاط دور دست خیلی کم است و مردم از این جهت ناراحتی دارند، یکی از مسائلی که وزارت بهداری حتماً باید به آن توجه بیشتر بکند مسئله باسل است وضع مبارزه باسل متناسب با شیوع این بیماری و میزان آن در مملکت نیست با سه چهار آسایشگاه در واقع غیر مجهز که یکی از آنها در همین مازندران ما هست با این بیماری نمی‌شود واقعا" مبارزه کرد (دکتر الموتی- در قصر شیرین یا مازندران؟) وکلای مازندران اینجا نشسته‌اند که بنده جزو موکلینشان هستم، (دکتر متین- شما سرور ما هستید) در مورد مالاریا حقیقتاً کوشش خوب و مبارزه ایعالی انجام گرفته اما مانند مالاریا باید یک سازمان مجهزی هم برای مبارزه باسل وجود داشته باشد و اعتبار مناسبی در نظر گرفته شود ما مسئله حمایت از صنایع متوسط یکی از مسائلی است که حتماً دولت باید به آن توجه کند، در مورد همین صنایع روغن کشی ملاحظه می‌کنید غالب کارخانه‌های مولد روغن نباتی در مقابل دو کارخانه بزرگ و قدرت و تبلیغات آنها دارند از پا در می‌آیند و بعضی‌ها از پا درآمده‌اند و متأسفانه چون اطلاع بنده بیشتر در باره مازندران است باید از مازندران مثال بزنم، آقای دکتر متین و آقای مهندس کیا شاهد هستند که در بابل چه مشکلاتی پیدا شد و یک مرد بسیار شریف که پیشرو صنعت روغن سازی بود یعنی مرحوم چیت ساز متوقف شد و دق کرد در حالی که همه مردم مازندران به او احترام داشتند (صحیح است) همین الان در همان شهر و در شهرستان ساری خیلی از کارخانه هائی که به تصدیق دولت سالم است به واسطه رقابت دارند از پا در می‌آیند ما که نباید بنشینیم و نگاه بکنیم که همه‌اش فی‌المثل تئوری‌های افراطیون درست در بیاید. امروز در دنیا برای این کار فکرها اندیشیده‌اند، نگذارید صنایع کوچک در مقابل صنایع بزرگ از پا در بیایند و آنها را بلع بکنند و بنده از این جهت مخصوصاً توجه دولت را به حفظ و حمایت صنایع کوچک جلب می‌کنم مخصوصاً می‌خواهم که در مورد رقابت صنایع بزرگ در مقابل صنایع کوچک تدابیری بیندیشند که صنایع متوسط و کوچک در شهرهای مختلف حفظ بشود ما فقط با یک سیستم اعتباری به این صنایع کمک می‌کنیم در صورتی که در جاهای دیگر سیستمهای مختلف دیگری هست که ما از آنها استفاده نمی‌کنیم، در مورد سیستم اعتباری هم باید عرض کنم این وثیقه دو برابر و سه برابر خواستن در مقابل قرضی که می‌خواهند به کسی بدهند موجب می‌شود که سرمایه در آن راهی که باید بکار نیفتد و آن شخص مجبور است در مقابل قرضی که می‌گیرد دو برابر و سه برابر آن قرض ملک و ساختمان داشته باشد تابتواند قرضی بگیرد و کارش را راه بیندازد این است که تجدیدنظر راجع به این مسائل واقعاً از نظر حمایت صنعتی لازم است. (دکتر الموتی- سه برابر می‌گیرند تازه وثیقه جعلی از کار درمی‌آید و سر دولت کلاه می‌رود) اتفاقاً بنده معقد هستم وقتی شرایط غیر منطقی و سنگین باشد فقط اشخاص متجاوز از این شرایط استفاده می‌کنند زیرا هیچ وقت پای بند هیچ کاری نیستند اما مردم شرافتمند اگر شرافتشان و در ضمن کارشان را شما بوثیقه بگیرید قطعاً نجات در همین کار خواهد بود، در سال قبل پانزده میلیون دلار کمتر صادرات داشت البته قسمت مهمش مربوط بود به ۴۰% کسر تولید پنبه که در نتیجه همین آفت معروف به کرم خاردار پیدا شده بود و بهر حال مارا از ۱۵۰ میلیون دلار به ۱۳۵ میلیون دلار تنزل داد این امر چرا پیش آمد؟ دلیلش آن بود که یک کار جاری و عادی یعنی مبارزه با آفتی که هنوز توسعه نیافته بود به موقع انجام نشد (صحیح است) پس در واقع باید توجه کرد که همین کارهای جاری و عادی ممکن است خسارات زیادی وارد کند و حتی موجب بشود که در راه ترقی و پیشرفت مملکت خللی وارد بیاید، در سال جاری شاید کسر محصول پسته ما به ۶۰% برسد در سال قبل در حدود ۷۰% از دام‌های نقاط جنوبی از بین رفتند اما ما در مقابل زیانهائی که به مردم وارد می‌شود و چون مملکت وسیع است در هر جائی ممکن است یک زیانی وارد بشود چکار می‌کنیم؟ فقط اینها را می‌فرستیم به بانک اعتباری که به آنها مانند دیگران وام بدهند در صورتیکه ما در مورد این زیانها و آسیب‌های عمومی انعطاف‌پذیر باشد و مقررات سهل تر و شامل‌تری را داشته باشد با یک مقررات خاصی برای آنها وضع بکنند (صحیح است) در برنامه دولت راجع به تثبیت و تضمین قیمت فرآورده‌های کشاورزی بحثی شده است این یکی از آرزوهاست و امیدواریم دولت موفق شود ولی وقتی اطلاع پیدا می‌کینم شخص آقای نخست وزیر به آذربایجان رفته‌اند و در آنجا اعلام کرده‌اند و وعده دادند که ما امسال گندمهایتان را می‌خریم و اطلاع داریم که نخریدند و گندم در دست مردم باقیمانده و یا در قسمت غرب خرواری ۱۸۰ تومان وعده خرید گندم دادند اما به عنوان نداشتن انبار گندم نخریدند و الان قیمت گندم در آنجا خرواری ۱۳۰ تومان است و از طرف دیگر اطلاع داریم که در بنادر امسال گندم نبوده و در آنجا در حدود ۲۳۰تومان است، باید عرض کنم باور ما نسبت به اجرای این برنامه بستگی دارد به قولهائی که به حق و از روی منطق دولت به مناطق می‌دهد عمل کند و بخصوص الان در آذربایجان و سایر جاها از یک طرف گندم روی دست کشاورزان مانده و از یک طرف عمال اجرائی برای وصول اقساط ماشین‌آلات کشاورزی و سایر وامهای کشاورزی بالای سرشان ایستاده‌اند این است که مخصوصاً توجه دولت را به این مسئله جلب می‌کنم که در مورد تعمیر وسایل و ماشین‌آلات کشاورزی و ایجاد تعمیرگاهها در نقاط مختلف اقدام بکند گر چه اخیراً یک اقداماتی کرده‌اند ولی متأسفانه شامل پمپ‌های آبیاری نیست و مردم کشاورز در سراسر کشور برای تعمیر این نوع ماشین‌آلات واقعاً در زحمت هستند و همین امر صدمات فوق‌العاده‌ای به میزان محصولات کشاورزی می‌زند، بنده به مناسبت اینکه اولاً مجلس بسیار طول کشیده است ثانیاً بیانات ناطقین در عین حال که شورانگیز و جذاب بود اما حاوی مطالب سنگین بود که خواه نا خواهبیشتر مغز رویش مصرف شده و در نتیجه خستگی‌آور است و احساس می‌کنم که دولت هم مایل است جواب این مطالب را بدهد ناگزیر هستم که در واقع به یک ثلث عرایضم اکتفا بکنم (احسنت، آفرین) و فقط عرض می‌کنم در مورد انقلاب اداری همانطور که ناطق محترم قبلی فرمودند بهر حال باید دولت این اعتراف را هر چقدر تلخ است بکند جا داشت همانطور که در برنامه پیشین دولت راجع به اینم موضوع بود اقدام مٶثری می‌کرد و امیدوار هستیم گر چه این امیدواری کم است زیرا دولتی که چهار سال با یک دستگاهی کار کرده است دوباره بتواند همان دستگاه را اصلاح کند، اراده شاهنشاه و نفوذ معنوی اعلی حضرت همایون شاهنشاه در دولت و مردم این حالت را ایجاد کند که کار معجزه‌آسا و استثنائی که بعد چهار سال که لازم بود در اول کارش دولت این کار را می‌کرد، بتواند مهذا یک انقلاب اداری مؤثر باشد باید عرض کنم در مورد ادارات ما هم مأمورین دولت ناراضی و ناراحت هستند به علت کثرت تبعیضات و عدم کار خوب برای پیشرفت آنها که در نتیجه مأیوس و بی‌علاقه بکار می‌شوند و این علاقگی مردم را به جان آورده است و وقتی مراجعه می‌کنند و می‌بینند در آنها علاقه‌ای برای انجام کار نیست ناراحت می‌شوند، به هر حال اساس این تحول عبارت خواهد بود که بی‌غرضی و بی‌نظری کامل در امور مأمورین دولت اجرا بشود و برای اشتغال آنها و احراز مشاغل آنها و ترفیعات آنها و خلاصه تمام خصوصیاتی که مربوط است به کارمندان دولت در همه جا و در همه وزارتخانه‌ها یک اساسنامه یک نواخت و منظمی وجود داشته باشد که آقایان وزرا و آقایان معاونین با اشخاص کمتر اثر داشته باشند بلکه قاعده و قانون و مقررات باشد که در این کار حکم‌فرما باشد بدون تبعیض و بدون نظر و مسلم بدانید که اگر اینکار انجام بشود مأمورین دولت ماهم بسیار خوب خواهند بود و خودشان هم بسیار دلخوش خواهند بود بنده مخصوصاً توجه دولت را به آموزش در حین کار نه فقط آموزش علمی بلکه ناطق محترم قبلی هم بطوریکه فرمودند آموزش روحی که در تمام کارمندان یک عشق و علاقه خاصی بوجود بیاید نظیر شوری که در نتیجه بیانات شاهنشاه در سربازان انقلاب پیدا شده است مخصوصاً توصیه بکنیم باید واقعاً هم آموزش فنی و علمی و هم دمیدن یک روح عشق و علاقه در کارمندان دولت با یک روح آتشین شروع بشود درباره نظم برنامهای در برنامه جزو اصول ذکر شده است باید این مطلب را عرض کنم که بهرحال ایجاد یک نظم برنامهای و عمل کردن به آن باز هم احتیاج به آگاهی و آمادگی ذهنی خود مأمورین دارد و باید در ضمن آموزش این کار را بکنند و الا باز هم یک چیزی خواهد بود روی کاغذ بنده می‌خواهم راجع به وزرات اطلاعات و تبلیغات صحبتی کرده باشم وزارت اطلاعات و تبلیغات ما قادر نبوده است که خدماتی که در این مملکت به رهبری شاهنشاه انجام می‌شود کاملاً منعکس بکند و به اطلاع مردم داخل و خارج از کشور آن طور که هست برساند (صحیح است) و به نظر من مسأله اطلاعات و تبلیغات یکی از مسائل بسیار مهم مملکتی است که باید توجه مخصوص بشود باید منابع القای فکر در مملکت احصاء بشود و شناخته بشود رادیو و تلویزیون- کتاب- سینما- معلم- تئاتر هست مدرسه هست اینها باید یکی یکی شناخته بشود ارشاد و هدایت بشود به طرف یک سیاست ملی و این همان چیزی است که ناطق محترم قبلی فقط از وزارت آموزش و پرورش می‌خواستند و بنده عرض می‌کنم هم وزارت آموزش و پرورش و هم وزارت اطلاعات و تبلیغات (دکتر رهنوردی- ما و وزارت اطلاعات و تبلیغات نداریم فقط وزارت اطلاعات است) تبلیغاتش را حذف می‌کنم معهذا با وجود این عرایض که مردم و البته خلاصه‌اش کردم اگر کسی بیاید بگوید این دولت کار نکرده ولو در کارهای جاری خلاف حقیقت گفته است و ما از آن گروهی نیستیم که حاضر باشیم این خلاف خلاف حقیقت را بگوئیم اگر یک نقص یا دو نقص یا ده نقص نشان داده‌ایم ارتباط به همه کار دولت ندارد البته دولت خدمت کرده است مگر ممکن است یک دولتی که زمامدار مملکت شاهنشاهی مدیر و یا تدبیری چون شاهنشاه آریا مهر باشد ملتی تشنه اصلاحات در مقابلش باشد دولتی هم باشد که اشخاص فهمیده تحصیلکرده و کاردان در آن وجود داشته باشد اصلاً کار نکند چنین چیزی ممکن نیست اگر ما بحثی می‌کنیم و می‌گوئیم انتظار داریم که کار شما بر اساس و متناسب امکاناتی که مملکت و شاهنشاه برای شما ایجاد کرده است باشد و امیدواریم که در دوره آینده از تجربه بیشتری که بدست آورده‌اید کار بهتری، بتوانید انجام دهید من یک تقاضای مخصوصی هم از آقای نخست وزیر دارم و آن این است احترام زبان فارسی را مخصوصاً نگاهدارند باید با کمال تأسف عرض کنم برنامهای که نوشته شده از نظر سلامت زبان فارسی بسیار عرض کنم برنامهای که نوشته شده از نظر سلامت زبان فارسی بسیار ضعیف بود به طوری که خود آقای نخست وزیر به زحمت آن را قرائت کردند جز۷، ۸ سطر اولش و ۵ و ۶ سطر آخرش که به قلم خودشان بود باقی دیگر وسط برنامه به قدری عباراتش مشکل بود که حقیقتاً شایسته نیست که ما بگذاریم زبان فارسی ما به این راه برود بخصوص که خود ایشان از مدان دانشمند هستند و من به مرحوم پدرشان هم ارادت داشتم (خنده نمایندگان) مرحوم عین‌الملک هویدا یکی از اشخاص بسیار قادر و توانا در تحریر زبان فارسی و عربی بود و بسیار قوی بود و من مخصوصاً چندین از منشانشان را که خودشان برای من خوانده بودند شنیده بودم این است که ارث پدر را هم اگر بخواهید ملاحظه نمائید مراقبت بفرمائید اصول نوشتن و سلیس نوشتن زبان فارسی از دست نرود و اما روشی که حزب مردم در قبال دولت دارد ما در رأی بصورتی شرکت خواهیم کرد که نشان‌دهنده حالت انتظار و در عین حال نشان‌دهنده مراقبت ما در کار است این با عمل دولت است که رأی ما را بعدها به صورت رأی مثبت در بیاورد امیدواریم که هر گز چنین وضعی پیش نیاید که در آینده رأی ما رنگی به جز سفید پیدا کند.
رئیس- آقای خواجه نوری بفرمائید.
خواجه نوری- جناب آقای نخست وزیر سفارش کردند که مختصر صحبت کنم مثل اینکه بیشتر خود ایشان علاقه دارند که به اظهارات نمایندگان محترم پاسخ بگویند ولیکن بنده هم از لحاظ وظایفی که در فراکسیون دارم سعی می‌کنم در یک بیان کوتاه از مجموع صحبت‌هائی که شده است نتیجه‌ای بگیرم برای مملکت و برای قوه مقننه جناب آقای پزشکپور یک نطق بسار مفصلی فرمودند ما هم استفاده کردیم خصوص که بیشتر صحبت ایشان در خصوص توضیح مرامنامه حزب خودشان و راه و رسمی که در آتیه در مجلس اتخاذ خواهند کرد بود و ما هر چند که همیشه روزنامه‌های ایشان و نطق‌های ایشان را با دقت می‌خوانیم ولی خیلی علاقمند بودیم که در یک مقام رسمی هم عین آن فرمایشات را بشنویم و خیلی هم از این جهت استفاده کردیم ولی به طور خلاصه می‌توانیم نسبت به این قسمت از فرمایشاتشان عرض کنم که احساساتی که افراد حزب پان ایرانیست نسبت به آئین شاهنشاهی دارند این احساسات به همان کهنگی تاریخ ایران است فکر می‌کنم که فرد فرد مردم ایران دارای چنین احساساتی هستند (صحیح است) و این امری است حتمی و من فکر نمی‌کنم که زیاد در اطرافش سخن گفتن ضرورت داشته باشد (صحیح است) ولیکن یک مطلب باید برای همیشه گفته شود و آن اینست که انتظار داریم همانطوری که بفرمایشات و گفته‌های اقلیت و همکارانمان گوش می‌کنیم آقایان هم به اعمال ما توجه داشته باشند که به گفته‌های ما زیرا ما افتخار این را داریم که کم صحبت می‌کنیم و کار زیاد می‌کنیم چه در مجلس و چه در دولت و دولت حزبی ما پرچمدار انقلاب است و مجری دستورات شاهنشاه و پای بند مرامنامه حزبی که دولت ملزم کرده است وظایف خودش را با دقت انجام بدهد و مسلماً تکرار مواد یک مرامنامه و حتی قطع‌نامه یک کنگره‌ای که سیاق کار یک دولتی است در برنامه دولت ضرورت ندارد ولیکن برای ما مسلم و مبرهن است که تمام نظاراتی که افراد حزب از این دولت دارند مخصوصاً از لحاظ انجام تصمیماتی که در اردیبهشت ما ه در کنگره حزب اتخاذ شده است برآورده خواهد شد و دولت با صمیمیت انجام خواهد داد البته باز فرمایشات آقای پزشکپور خیلی شکرآور بود به‌خصوص هر ایرانی که علاقمند به مملکتش می‌باشد خوشوقت می‌شود که از این صحبت‌ها بشنود ولی در عالم سیاست باید ایشان واقع بین باشند باید ببینیم مملکت ما در حال فعلی چه وضعی دارد و چه ممکناتی در اختیار دارد مملکتی است وسیع دارای جمعیتی قلیل نسبت به وسعت آن موانع طبیعی در نواحی کوهستانی بسیار بزرگ موجود یک کویر وسیع در مرکز و در داخل مملکت مشکلات دیگری را از لحاظ مواصلات ایجاد می‌کند و همه این مسائل مشکلات وسیعی را از لحاظ مدیریت و حاکمیت بر یک چنین سرزمین به‌وجود می‌آورد ما باید ببینیم که با علم به وضع جغرافیایی مملکت و با توجه به نقص‌های فنی هم که در نتیجه گذشته نصیب ما شده است ما می‌توانیم ادعا داشته باشیم که دولتی که برنامه چهار ساله به مجلس ارائه می‌دهد بگوید من صنعت اتم را در این مملکت رایج خواهم کرد و توسعه خواهم داد ممکن است دولتی بگوید که من موجبات تحقیقات علمی و تعلیمات اینگونه امور را در دانشگاههای خودم و مراکز علمی خودم فراهم می‌کنم ولیکن اگر ادعا کند که من صنعت اتم را در ظرف مدت چهار سال در این مملکت فراهم می‌کنم چنین دولتی در دنیا به دولت دروغگو معرفی می‌شود و ما چنین انتظاری از هویدا نداریم که خودش را دروغگو قلمداد کند ما از هویدا می‌خواهیم آنچه را که می‌تواند انجام دهد بگوید، دولتهای ما چک خالی از وجه به دست کسی نمی‌دهند آنچه که می‌توانند انجام دهند و در ممکناتشان هست در برنامه‌هایشان ذکر می‌کنند و خوشبختانه درگذشته انجام دادندو در آتیه هم انجام خواهند داد درباره حاکمیت ایران در خلیج فارس تذکری داده‌اند من فکر می‌کنم که آن زمان گذشت که ما در این قسمت تردیدی داشتیم امروزه در بنادر و جزایر خلیج فارس از یک نهضت فوق‌العاده‌ای استفاده می‌کند سرمایه‌گذاری که دولت در این ناحیه کرده فوق‌العاده و حتی اعجاب‌آور است (صحیح است) توجهی که از لحاظ ارتشی و نیروی انتظامی در این ناحیه بعمل آمده است قابل تقدیر است (صحیح است) ما خودمان با کمال جرئت یک اعتبار ۲۰۰ میلیون دلاری تصویب کردیم که نیروی دریائی و هوائی تقویت بشود و ما از هر جهت برای حفظ و حراست این منطقه آماده باشیم و مسلماً تقویت شده است و از این جهت جای هیچ‌گونه تردیدی نیست هر دو ناطق محترم راجع به انقلاب اداری صحبت فرمودند مطلب بسیار مهمی است زیرا اگر شما ادارات خوب نداشته باشید و مجریان وطن پرست و شاهدوست و مٶمن در اختیار نداشته باشید نمی‌توانید اصول انقلاب، برنامه‌های درخشان و کارهای عظیمی که در پیش داریم به موقع اجراء بگذاریم ما حتماً احتیاج به یک دستگاه دولتی پاک منزه و مجهز داریم و دولت از ابتدای کار متوجه این امر بوده و کوشش زیاد هم در این جهت مبذول کرد و می‌توانیم خودمان شهادت بدهیم که اصلاحات اساسی در کار اجرائی انجام پذیرفته است ولیکن باید گفت که در این قسمت کار ما با عامل انسانی سر و کار داریم ما با سنگ و گل و خاشاک سر و کار نداریم که بهر شکلی بخواهیم آن را جابجا کنیم ما با آدم و انسان سر و کار داریم اگر از لحاظ قانون استخدام درباره او تصمیم می‌گیریم از یک طرف جهات و مصالح مملکت را باید در نظر بگیریم از طرفی دیگر باید گذران زندگی او را هم در نظر داشته باشیم اگر می‌گوئیم که تا امروز کار می‌کرده به‌واسطه نداشتن اطلاعات کافی نباید دیگر شاغل باشد و باید بازنشسته بشود و یا باید در رده دوم کارها و مشاغل قرار گیرد باید یک فکری هم برای او بکنیم پس کار به این آسانی نیست هم اعتبار می‌خواهد هم مطالعه می‌خواهد هم تربیت کردن کادر جدید و نو می‌خواهد و هم بوجود آوردن یک سازمان منطبق با احتیاجات امروزی ما و این کار درست است که اسمش را ما می‌گذاریم انقلاب ولی چون عرض کردم با بشر و افراد سر و کار داریم این انقلاب ناچار باید تدریجی انجام پذیرد یک نکته بسیار مهمی را جناب آقای پزشکپور تذکر دادند و من استدعا می‌کنم نسبت به این نظریاتشان حتماً تجدید نظر کنند و آن قسمت برنامه‌ریزی در سطح استانها و شهرستانها است کشور ما از برنامه‌ریزی متمرکز ضررها و زیان‌های زیادی متحمل شده است (صحیح است) ما دیده‌ایم که وقتی یک هیئت‌هائی در تهران می‌نشستند و نسبت به احداث راه درباره بلوچستان یا سیستان یا آذربایجان تصمیماتی اتخاذ می‌کردند آن راهها و این تأسیسات منطبق با احتیاجات مردم آن سامان نبوده است و یکی از مشکلات بزرگ ما در دوره ۲۱ همین بود که یک مقدار از برنامه‌های تصویب شده سازمان برنامه را ناچار شدیم که اصلاح بکنیم نمایندگان مردم در دورۀ ۲۱ مجبور شدند بیایند و احتیاجات مردم را بگویند و از دولت بخواهند این تغییرات را در برنامه بدهند و در نتیجۀ مشاهده همین اشتباهات بود که متوجه شدند که مردم هر محل بهتر می‌توانند بفهمند که چه دردی دارند بهتر می‌توانند بفهمند که چه راهی را احتیاج دارند در کجا باید مریض خانه، مدرسه و دانشگاه بسازند و تأسیس کنند ما گفتیم این کارها را بگذارید بدست امنای خود مردم در سطح استان و شهرستان (صحیح است) برای همین هم بود که یکی از افتخارات حزب ما و دولت حزبی ما این بود که لایحه‌ای آورد برای بوجود آوردن انجمنهای استان و شهرستان که همان انجمنهای ایالتی و ولایتی است که به موجب قانون اساسی پیش‌بینی شده بود و عملی نشده بود این است که این قدمی که حزب ما برمی‌دارد در درجه اول احترام به قانون اساسی مملکت است و در درجه دوم احترام به احتیاجات مردم این مملکت است که در سراسر کشور همیشه چشمشان را به تصمیمات دولت و مرکز دوخته بودند و احترام به شخصیت مردم و ایجاد همکاری و هماهنگی بین مردم و دولت برای اینکه وقتی مردم ببینند که امنا و منتخبین یک استان بنشیند و تصمیماتی را بگیرند اعتقاد پیدا می‌کنند به این عملیات و در اجرای آنها کمک می‌کنند و در نگاهداری تأسیسات کمک خواهند کرد بنابراین با تمرکز برنامه‌ریزی حزب ما مخالف است و شاید تنها موردی است که بین حزب ما حزب شما اختلاف نظر هست و استدعا می‌کنم برای احترام به قانون اساسی هم که شده به این نظر حزب ما توجه بفرمایید (پزشکپور برنامه ریزی یا اجرا؟) هر دو هم اجرا و هم طراحیش باید به دست خود مردم باشد ما اعتقادمان این است (پزشکپور- ما اعتقادمان این نیست) موافقت جنب آقای پزشکپور درباره سیاست تجارت خارجی متوجه همان تسخیر بازارهای خلیج فارس است و گمان می‌کنم از این بابت ایشان مخصوصاً اظهار رضامندی فرمودند راجع به صنایع ایشان یک اصلاح بکار بردند به نام استراتژی بنده چون معلومات مختصری در این مورد دارم گمان می‌کنم اصطلاح تاکتیک اینجا صحیح‌تر بود تا استراتژی برای اینکه استراتژی برای تعیین هدف است که دولت در برنامه خودش تعیین هدف کرده بود ولی تاکتیک را تعیین نکرده بود و آن هم هیچ وقت در برنامه دولت پیش‌بینی نمی‌شود که چگونه به یک هدفی ما می‌توانیم نائل بشویم بلکه دستگاه اجرائی است که معتقد است که مطابق میعادی که با قوه مقننه می‌گذارد آن تعهدات را به موقع به مرحله اجرا بگذارد مسلما" تجلیل از افکاری که در ایران به وجود آمده است راجع به ایجاد صنایع سنگین مثل صنعت ذوب آهن مثل صنعت پتروشیمی که ما در صنایع بی شمار هستند اسباب خوشوقتی و موجب مباهات است ولیکن نباید فراموش کرد که دولت ما علاقه دارد مخصوصاً در بخش خصوصی سرمایه‌گذاری بیشتری بشود و فعالیت زیاد تری هویدا بشود و مخصوصاً از امکاناتی که در اثر به‌وجود آمدن صنایع سنگین برای مملکت و برای مردم فراهم می‌شوند از این فرصت حداکثر استفاده را بنماید البته درباره مطالب دیگری که ایشان هم موافق بودند راجع به مکانیزه کردن کشاورزی و بالا بردن قدرت تولید یا تقلیل به اصطلاح استفاده از نیروی انسانی در روستاها مسلما" حزب ما هم عین این برنامه را دارد و از دولت هم خواهان هستیم مسلماً هم قصد دارند که این اقدامات را مجدانه انجام بدهند ولیکن به نکتهای آقای پزشکپور توجه دارند راجع به آموزش انقلابی در سطح روستا که جناب فضائلی هم به این نکته اشاره فرمودند مسلماً این سپاهیان دانش مأمور هستند در درجه اول به روستاها بروند و می‌روند و آموزگاران هم همینطور وظایف را انجام می‌دهند ولیکن باز عرض می‌کنم دولت اگر گفته است که ما در حدود ۸۰% اطفال روستاها را به مدرسه دعوت خواهیم کرد و به آنها خواندن و نوشتن را خواهیم آموخت برای اینست که ممکنات خودش را در این برهه از زمان بیشتر از این نمی‌دیده است و این یکی از مواردی است که ما باید ستایش بکنیم واقع بینی دولت را و باید بگوئیم که دولت ممکنات خودش وسایل کار و ممکنات مملکت را همیشه در سطح برنامه مملکتی در نظر می‌گیرد راجع به حمایت از صنایع داخلی ایشان خیلی به این موضوع اظهار علاقه فرمودند بنده مخصوصاً می‌خواستم از حضور جناب آقای نخست وزیر و آقای وزیر اقتصاد خواهش کنم که در این امر جانب منافع مصرف کننده را بیشتر ملحوظ بدارد (صحیح است) درست است که ایجاد صنایع جدید برای مملکت خرج دارد ولیکن نباید یک طبقه بزرگ و جمعیت کثیری را فدا کنیم برای اینکه یک صنعت جدیدی در این مملکت بوجود بیاید منفعت مصرف کننده مانند نفع تولید کننده همه با هم در یک در یک خط باید قرار بگیرد به خصوص در مورد صنایع که تولید کننده همیشه از لحاظ تعداد و نفر و سرمایه به تناسب مجموع یک ملت یک اقلیت کوچکی را تشکیل می‌دهد و دولتها همیشه باید در فکر منافع اکثریت مردم باشند درباره آموزش بنده قبلاً عرض کردم راجع به پرورش و تربیت اجتماعی آقایان مطالب بسیار صحیحی فرمودند و من هم تأیید می‌کنم ما باید از تمام وسایل تبلیغاتی و تعلیماتی و تربیتی‌مان استفاده کنیم که جوانان خودمان را دارای یک تربیت اجتماعی و روح فداکاری بکنیم که آماده باشند برای خدمت مجدانه به میهن و شاهنشاه و تا وقتی که ما چنین روحیه‌ای را در تمام جوانهای خودمان ایجاد نکرده‌ایم نمی‌توانیم انتظار ترقیات سریع داشته باشیم و مسلماً دولت به این مطلب هم توجه داشته و خواهد داشت راجع به بیمه‌های درمانی فرمودند که به چه مناسبت دولت گفته است این کار را من منطبق با مقدورات خودم انجام خواهم داد و به تدریج انجام خواهم داد این یک مطلب بسیار مهمی است که بیمه درمانی مثل تمام بیمه‌های اجتماعی باید دارای مراحل مختلف باشد یک مملکتی که دارای یک رونق اقتصادی واقعی است و مردم حداقل دستمزد از مسکن از پوشاک کافی از وسایل رفاه اولیه صددرصد برخوردار هستند در آن موقع است که می‌توانند حق بیمه به پردازند و همه مردم از مزایای بیمه استفاده بکنند برای اینکه پرداخت حق بیمه یک نوع پس اندازی است تا وقتی که شما نمی‌توانید مخارج جاری خودتان را تأمین بکنید چگونه می‌شود از مردم توقع داشت که حق بیمه‌ای برای روز احتیاج و مبادا بپردازند بنابراین بهمان ترتیب که طبقات مختلف مردم در رده‌های مختلف دارای شرایط بهتر زندگی اقتصادی خواهند داشت از وسایل آسایش بهره مند خواهند شد در آن موقع است که دستگاهای بیمه گر می‌توانند مراجعه کنند و بتدریج همانطور که قانون پیش بینی کرده آنها را بیمه کند و از مزایای بیمه بهرهمند بشوندغیر از این در هیچ جای دنیا نتوانسته‌اند عمل بکنند برای اینکه پر واضح است وقتی یک زارعی درآمدش آنقدر کافی نباشد که بتواند یک مقدارش را بابت حق بیمه بپردازد نمی‌شود از او یک مبلغی به نام حق بیمه گرفت اول باید کاری کرد که در آمدی داشته باشد همانطوریکه عرض کردم خوراک و پوشاک و مسکن او را تأمین بکند تا بعداً بتواند حق بیمه بدهد البته سٶال خواهند کرد پس و دوا و درمان این اشخاص چه خواهد شد مداوا و درمان اینگونه اشخاص همانطور که در تمام ممالک می‌شود در مملکت ما هم بوسیله دستگاههائی مثل شیر و خورشید سرخ مثل سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی مثل وزارت بهداری انجام می‌گیرد و باید عرض کنم که البته باید انتظار داشته باشیم که این دستگاهها روز به روز امکاناتشان وسع‌تر شود و به سرعت به جلو بروند راجع به اصلاح دادگستری ایشان تذکراتی فرمودند، فرمودند که ۱۲ سال افتخار وکالت دادگستری را داشتند بنده می‌توانم عرض کنم که از دادگستری در مملکت ما مردم توقعات زیادی دارند و هدف هم قرار گرفته انتقادات زیادی هم از دادگستری می‌شود ولیکن این هم یک موضوع روانی است که توضیح عرض می‌کنم در یک محکمه همیشه طرف دعوا دو نفر هستند از دو طرف دعوا هر کدام که محکوم از این محکمه بیرون بیاید طبعاً از آن قاضی که رأی علیه او صادر کرده است ناراضی است چون اگر خودش محق نمی‌دانست هیچ وقت ابن دعوا را مطرح نمی‌کرد و بنابراین یکی از خصوصیات هر دادگستری این است که جمعی راضی و جمعی ناراضی باشند من می‌توانم شهادت بدهم تا اندازهای که خودم با دادگستری سر و کار داشتم اکثر قضات را مردم شریفی دیده‌ام (صحیح است) اکثر قضات ما با نهایت صحت عمل و امانت وظایف خطیر خودشان را انجام می‌دهند (صحیح است) ولیکن اجازه بفرمائید راجع به تسریع محاکمات عرض کنم که این آئین دادرسی مدنی ما و آئین دادرسی کیفری ما طوری است که فرصت‌هائی می‌دهد مخصوصاً به وکلا که باین مقررات خوب آشنا هستند که دعاوی را به درازا بکشند تقاضای تجدید وقت تجدید کارشناس یا تقاضای ارجاع به کارشناس ادعای جعل می‌کنند تمام این وسائل و این حربه‌هائی که از آئین دادرسی کیفری و مدنی در اختیار وکلای محترم هست و پاره‌ای از وکلاء از این وسایل استفاده می‌کنند برای اینکه موکلینی که حق ندارند به سرعت محکوم نشند این اعمال موجب اطاله کار دادگستری و محاکم می‌شود بنابراین تسریع محاکمات از جهت اصلاح لوایحی است که در دست تهیه است به خصوص راجع به همین آئین دادرسی کیفری و مدنی خوشبختانه راجع به اصلاحات ارضی همه‌گونه تایش شد و دولت آقای هویدا هم در صدد است که با ایجاد و تقویت شرکت‌های تعاونی مخصوصاً ما با ایجاد خانه‌های دهقان در سراسر روستاها این حس انقلاب روستائی را در بین مردم روستانشین بوجود بیاورد و مسلماًدر این راه همانطور که تا بحال توفیق حاصل شده است توفیق‌های بیشتری بدست خواهد آمد (انشاءاﷲ) درباره سیاست خارجی همانطوری که عرض کردم (دکتر مهندس بهبودی- یک چزی هم برای دولت بگذارید) بهر صورت دولت حزبیست وکیل حزبی و لیدر اکثریت ملزم اس به اینکه آنچه که می داند و آنچه که گفتگو می‌شود داخل فراکسیون و آنچه که در محافل ما مورد گفتگو قرار می‌گیرد گاه گاهی به اطلاع قوه مقننه برساند (صحیح است) تا هم شما و هم مردم کشور بدانند که در داخل حزب ایران نوین بحث‌های خیلی جدی می‌شود و به این مسائل هم با دقت چه در قوه مقننه و چه در قسمت اجرائیه توجه داریم مقداری از فرمایشات جناب آقای فضائلی را ضمن پاسخ به فرمایشات جناب آقای پزشکپور عرض کردم ولی باز ایشان راجع به مبارزه با سل مخصوصاً تذکر دادند بنده این را می‌خواهم عرض کنم که امروزه مبارزه با سل بارویه سابق که حتماً لازم بود که آسایشگاه بوجود بیاید فرق کرده امروز معالجه بوسیله تکنیک جدیدی است که دنیا پسند شده است من مخصوصاً از جناب آقای وزیر بهداری خواهش می‌کنم که توجه داشته باشند حتی این آسایشگاه‌هائی که الان وجود دارد و یکی از آنها در حوزه انتخابیه خود بنده است آسایشگاه نیاوران اینجا پناهگاهی شده است برای کسانی که بیشتر مایل هستند در اینجا زندگی کنند و یک استراحت گاهی شده است در صورتیکه این بودجه‌ها را به بهترین وجه می‌شود صرف معالجه سرپائی مسلولینی کرد و مبارزه اساسی تری با مرض سل انجام داد درباره مبارزه با آفات نباتی خوشبختانه در دورۀ ۲۱ توجه شد که تا وقتی مبارزه با آفات نباتی دسته جمعی و اجباری نباشد ما نتیجه کافی نمی‌توانیم بدست بیاوریم (صحیح است) همانطور که زارع خرج شخم زمین را می‌دهد پول بذر را می‌دهد پول کود می‌دهد و خرج کارگر را می‌دهد برای اینکه محصول خودش را بکار و درو بکند باید ملزم باشد که خرج مبارزه با آفات نباتی را هم بدهد متأسفانه در گذشته اینطور نبود عده‌ای این عمل را انجام می‌دادند و عدۀ دیگری نمی‌دادند و همین امر موجب سرایت آفات و امراض می‌شد خوشبختانه دولت هم به این مطلب توجه داشت لایحه‌ای آورند وتصویب شد و همین اجرای قانون موجب شد که به این سرعت کرم خاردار از گرگان ریشه‌اش کنده شد به هر صورت بنده خیلی از تذکرات نمایندگان محترم اقلیت سپاسگزارم برای اینکه به شخص بنده این فرصت را دادند که راجع به خدمات دولت مورد اعتماد ما صحبتی بکنم مخصوصاً این را هم بگویم که دولت حزبی حزب ایران نوین و نمایندگان عضو همه در یک صف هستند همه افرادی هستند پرچمدار انقلاب شاه و ملت و با کمال افتخار این وظایف سنگین را در هر پستی که باشند به عهده خواهند گرفت. رئیس- چون وقت ۴ ساعته مجلس نزدیک به اتمام است و جناب آقای نخست وزیر هم یقیقاً میل دارند که جواب نمایندگان را بدهند و بعد رأی بگیریم خانمها و آقایانی که موافقند جلسه ادامه پیدا کند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. جناب آقای نخست وزیر بفرمائید. نخست وزیر (امیر عباس هویدا) - چه خوب سنتی است این سنت پارلمانی که به دولتها اجازه می‌دهد در موقعی که یک دوره جدید قانون گذاری تشکیل می‌شود یک ترازنامه‌ای برای دولت تهیه کنند و با اعلام برنامهای در چنین ساحت مقدس تذکراتی پیش بیاید که از این مذاکرات الهام بگیرد تا کارها را بطور سریعتر انجام بدهند (احسنت) این دولت که امروز افتخار داشته با تقدیم برنامه‌اش با اتکاء به فراکسیون نیرومند حزب ایران نوین رأی اعتماد از این مجلس محترم به دست بیاورد همان دولتی است که چند هفته یا چند ماه پیش در همین جا باتکاء به یک فراکسیون نیرومند لوایح مهمی را تقدیم می‌کرد و با مداقه با اظهار نظر و با تصویب آن کارهای بسیار عظیمی را در مملکت انجام می‌داد (صحیح است) همکاران من و خود اینجانب همکارانی که چند سال افتخار داشته‌اند در این مجلس باشند و همکاران جدید که حتما" با آنها آشنائی داشتید در مقام‌هائی که داشتند مسلماً همانطور عرض کردم به آن روش ادامه خواهند داد دولت که اصول کارها را معین کرده و لوایح مربوط به انجام برنامه‌ها آماده است بعد از اینکه افتخار رأی شما را داشت این لوایح را تقدیم خواهد کرد (احسنت) در اینجا وظیفه من بسیار سهل است چون رفقای عزیزم دکتر یزدان‌پناه آقای صدری کیوان و محسن خواجه نوری تقریباً جوابهای قانع کننده‌ای به تمام نکاتی که اینجا درباره برنامه دولت گفته شد دادند ولی خیال می‌کنم هر کدام از سه ناطق با منطق زیاد با علاقه زیاد و با یک احساس مسئولیت و با یک آگاهی زیاد صحبت کردند چون ما تمام لوایح را قبلاً در حزب مطرح می‌کنیم نکات مهم برنامه‌ها مطرح می‌شود لذا این آقایان آگاه بودند و توانستند اطلاعات لازم را ارائه کنند (صحیح است) در اینجا دوستان حزب پان ایرانیست و حزب مردم انتقاداتی کردند مسلماً یا قسمتی از آن انتقادات روی ناآشنا بودن به تمام برنامه‌های سابق دولت بود یا اینکه باید خلاصه انتقادی کرد اگر نه چه محلی برای احزاب مختلف خواهد بود ولی یک انتقادی که من انتظار داشتم آقایان بکنند و نکردند و اجازه خواهم داشت خودم بکنم برنامه دولت و این انتقاد بسیار مهم است از این قرار است که هیچ فردی در اینجا به ما نگفت که شما دولت با چه جرأتی چنین برنامه سنگین را آوردید برای تصویب؟ با چه جرأتی خواهید توانست مسئولیت چنین برنامهای را قبول کنید این خودش نظر مهمی است به عقیده بنده چون این برنامه برنامه سنگینی است برنامهای است که مملکت ما را از لحاظ توسعه دگرگون خواهد کرد روش‌ها را تغییر می‌دهد (دکتر حکیم شوشتری- انشاءاﷲ) ولی در هر صورت بنده جوابم به این انتقاد این است که این دولت با چنین مجلس انقلابی خواهد توانست چنین برنامه سنگینی را انجام دهد جناب آقای پزشکپور راجع به عرض من ابراز لطف فرمودند از اصول و موازین اکثریت و اقلیت صحبت فرمودند یک نکتهای است که باید تصریح کنم فرمودند که من گفته‌ام در سابق عاشق اندیشه‌هایم نیستم بنده عرض کردم و عرض می‌کنم عاشق افکار خودم نیستم اگر ثابت کنید که یک فکر بهتری هست من آماده هستم آن فکر را قبول کنم (احسنت) ولی آن تفسیری که از اندیشه‌ها دارید آن ایران است کی هست که عاشق ایران نباشد (احسنت) لذا من خیال می‌کنم که من و شما از این لحاظ هم همفکر هستیم تمام خانمها و آقایان که اینجا هستند همفکرند (صحیح است) اندیشه‌ای که ایران را توصیف می‌کنند در قلب فرد فرد ما جای دارد و خیال می‌کنم که باید به این افتخار کنیم که ایران را دوست داریم نه تنها افتخار نیست نه تنها وظیفه نیست اصلاً به عقیده من طبیعی طبیعی است اگر نه ما و نه شما این جا نبودیم اگر ما و شما اینجا هستیم روی این اصل است که اندیشه‌های ایران در قلب ما جا دارد نکتهای را فرمودید که به عقیده بنده باید یک قدری اصلاح کنیم چون می‌ترسم عرایضی که راجع به برنامه دولت می‌کنم شما که فرمودید که من با نظریاتی که دارم ممکن است یک نخست وزیر پان ایرانیست باشم ممکن است که برنامه ما را هم بخواهید تصاحب کنید بگوئید برنامه پان ایرانیست است خیال می‌کنم این برنامه همانطور که عرض شد برنامهای است اصول خط مشیها را روشن کرده دنبال هر خط مشی و هر اصل که اینجا ذکر شده تعدادی لوایح و طرح موجود است که حتماً با تصویب از طرف شما عمل خواهد شد در آنجا اطمینان دارم که برنامه این دولت سرآغازش انقلاب یاران است و در برنامه دولت ذکر شده که یکی از نکات مهم حفظ آن روح انقلابی است نمی‌تواند طرحهای ما انقلابی نباشد فراموش نکنید که حزب ایران نوین پاسدار انقلاب است (صحیح است) ما اسم پاسدار انقلاب را به این حزب ندادیم همان شخص که سر مشق این انقلاب بود چنین وظیفه‌ای را به حزب ایران نوین داده است لذا این دولت در برابر مسئولیتی که دارد در برابر این حزب اطمینان داشته باشید که رفقای شما همیشه یادآور هستند که ما باید انقلابی باشیم، اگر انقلابی نباشیم قبل از این که بیائیم در این مجلس و لایحه‌ای تقدیم کنیم آنها اجازه نخواهند داد آن لایحه تقدیم بشود (صحیح است) چنین چیزی نشده و اطمینان داریم که نخواهد شد صحبت از افکار عقایدی که در این مملکت هست اینجا باسم ایدئولوژی گفته شد ولی من می‌گویم مرام و افکار این مرام و افکار برای ما طبیعی است چون تدمین شده در کتاب سفید راجع به انقلاب ایران نوشته بنده افتخار دارم که چند بار در هفته در شورای اقتصاد یا حداقل یک بار درهفته تمام این نکات برای ما یادآوری می‌شود و وظیفه خودمان می‌دانیم که این مرام، مرامی که سر منشاء انقلاب ایران است همانطور که اندیشه‌های ایران عزیز است آن هم برای ما عزیز است ایران و آن انقلاب یکی است لذا دنبال آن افکار هستیم و به شما اطمینان می‌دهم که در این قسمت به هیچ وجه از لحاظ این دولت اشکالی نیست در ایرادات کلی که فرمودید صحبت از اصل برنامه‌ریزی فرمود به استدعا می‌کنم بفرمائید برنامه‌گذاری چون چیزی با احترام می‌گذاریم در یک محل لذا امروز برنامه یک طریقه‌ای است به سرای رسیدن به یک هدف عالی صحیح است که برنامه کل کشور توسط دستگاههای متخصص تدوین می‌شود و باید نه تنها ما یک برنامه چند ساله داشته باشیم اگر حوصله بفرمائید چند ماهی از مدتی که در این مجلس هستید بگذرد بیشتر ما برنامه‌های ما آشنا می‌شوید بیشتر با لوایح ما آشنا می‌شوید ملاحظه خواهید فرمود که ما یک برنامه ۲۰ ساله داریم برنامهای است که برای ۲۰سال ایران تدوین شده و اگر چنین برنامهای تقدیم شد این در یک زمان و یک گذشته کچکی است از یک زمان امروز برای یک زمان سالهای بعد ما در اینجا به شما نگفتیم در قلب ما چی هست چون همان چیزی که در قلب من هست ر قلب شما هست و در قلب تمام نملیندگان محترم هست لذا آن موضوعی که عرض کردم تنها برای یک زمان چند سال است ولی برنامه‌های ما برای زمانهای دورتری است برنامه‌های طولانیتری است در آن همه چیز گنجانیده شده برای ما مهم نیست در چه زمان ما دارای فلان چیز می‌شویم برای ما مهم است که چه مفت صرفه ملت ایران است که دارای فلان قسمت بشود (احسنت) این حساب شده آن روز آنرا انجام خواهیم داد ما یا دوست دیگری که آن روز مأمور اجرای برنامه‌های وسیع مملکت باشم ملاحظه می‌کنید جنابعالی هم ما به دو سه موضوع دیگر علاقه داریم یکی اتم یکی هم این سفینه‌هائی که در آسمانها پرتاب شده‌اند به عقیده بنده نکته بسیار مهمی است چون اگر ما نتوانیم در یک مدت کوتاهی خودمان را به صف کشورهای مترقی و توسعه یافته برسانیم همیشه عقب خواهیم بود عرض کردم که ایران در ظرف ۴ برنامه پنج ساله آینده یعنی ۲۰سال دیگر به سطح کشورهای مترقی دنیا برسد (صحیح است) مسلماً ما باید کوشش کنیم که آن روز هم صنایع اتمی داشته باشیم و خیال می‌کنیم که صنایع اتمی مان زودتر نتیجه برسد همچنین صنایع مربوط به موشک‌ها آنهم در آن قسمت برنامه‌ریزی شده است (احسنت) راجع به نکات دیگری فرمودید خلیج فارس بنده جنابعالی را مدتی می‌خوانم و ملاحظه می‌کنم که راجع به خلیج فارس تذکراتی می‌دهد ولی برای من خلیج فارس خلیج فارس است خیال می‌کنم آن خلیج فارس است راجع به برنامه ملت فرمودید گفتید دولت نباید برای طبقه خاصی همزمان خاص برنامه داشته باشد صحیح است ندارد برنامه خاص ما مربوط می‌شود به مملکت ایران به نقاط ایران من و همکارانم اطلاع دادند کیلومتر در این کشور مسافرت کردیم تا کیلومتر در خارج در این چند سالی که ما این برنامه‌ها هستیم از نزدیک به نقاط مختلف ایران آشنا شدیم و دیدیم به ما یک روحیه قوی‌تری داد یک ایمان راسخ‌تری داد تا که ببینیم مملکت ما چطور با سرعت بیشتر خواهد رفت مسلماً گفته شد اینجا می‌دانم جنابعالی با یکی دیگر از آقایان صحبت از این به میان آورید که با باید یک روح انقلابی را در مردم ایجاد کنیم بنده عرض می‌کنم که مردم این روح انقلابی را در ما ایجاد کردند (صحیح است) این روحیه را ملاحظه کنید مسافرت کنید به بینید مردم چه‌طور با شما تماس می‌گیرند ببینید این مملکت چطور فرق کرده فراموش نکنید که بیشتر مردم این کشور ۴۸ درصد ایرانیان در گروه سنی۳ تا۱۴ هستند فراموش نکنید بیشتر از ۵۰ درصد مردم این کشور از ۲۰ سال کمتر دارند مملکت امیدهای زیادی روی این جوانهای این مملکت را فراموش نکنید همینطور قضاوت نکنید و همینطور آنها را در سالهای مختلف نگذارید. این جوانها آتیه این مملکت هستند (صحیح است) این جوانها اشخاصی هستند که جای من و شما را خواهند گرفت و این جوانها خواهند توانست با وسعت بیشتری این مملکت را به پیش ببرند پس ما مملکت را آباد کنیم تا آن روزی که آنها می‌آیند جای ما مثل ما نباشند راجع به گذشته هر چند چیزی نمی‌گوئیم وی فکر نکنید که چیزی نمی‌فهمیم (آفرین) ولی به شما اطمینان می‌دهم که این نسل جوان ما نسلی است عزیز نسلی است قوی و نسلی است که خواهد توانست انقلاب عظیم ایران یک ایران قوی و از هر لحاظ توسعه یافته را اداره کند (انشاءاﷲ) این جا راجع به تصمیم‌گیری در مرکز و برنامه دولت و اشخاص و انسانها یک صحبت‌هائی شد خوب متوجه نشدم ولی یک نکتهای هست که اصالت انقلاب ایران را با تمام انقلابهای دنیا متمایز می‌کند و آن این است که هر انقلابی مجبور شد برای به ثمر رساندن هدفهایش مردم را از بین ببرد با مردم بجنگد یا انسانها بجنگد این تنها انقلابی است که با انسانها شروع کرد و دست به دست این انسانها به پیش رفت (صحیح است) این اصالت این انقلاب است این را نباید فراموش کنیم این نکتهای است بسیار مهم و باید همیشه بیاد داشته باشیم و خیال می‌کنم من و شما هم فکر هستیم ولی چون امکانی بود که این نکته را عرض کنم خواستم عرض کنم راجع به نیروی انسانی راجع به هدفهای ما در نیروی انسانی اجازه بدهید در موقعی که افتخار خواهم داشت برنامه چهرم را تقدیم قوه مقننه کنم تمام طرحها تمام نکات تمام راه‌حل‌های جزئی به عرضتان برسد در اینجا ذکر شده و ما در اینجا اکتفا کردیم به تذکر راجع به یک اصل بیشتر نخواستیم بگوئیم راجع به صنایع نظامی صحبت فرمودید ای کاش چند ماه بیشتر در اینجا تشریف داشتید که لایحه‌اش گذشت و خانمها و آقایان تصویب کردند صنایع نظامی داریم و تقویت هم می‌کنیم راجع به کشتی‌رانی و کشتی‌سازی فرمودید آنهم در مذاکره هستیم آنهم ساخته خواهد شد (انشاءاﷲ) راجع به جمعیت ما در روستاها و شهرها این را هم در همان برنامه چهارم به عرضتان خواهم رسانید که ۷۵ درصد مرد ایران در شهرها یا در قابهای اقتصادی خواهند بود و ۲۵ درصدشان با کشاورزی سر و کار خواهند داشت ولی در قطبهای کشاورزی مملکتی که ۶۰هزار ده دارد که ۳۰ هزار ده آن از ۲۵۰ نفر کمتر است نمی‌تواند با آن سیستم توسعه پیدا کند باید متمرکز شود در قطبهای کشاورزی در جاهائی که آب و برق و زمین موجود است تا از یک رفاه زندگی بهتری استفاده کند (احسنت) در این قسمت هم خیال نمی‌کنم فرق زیادی داشته باشد مواظب باشید و یواش یواش برنامه‌مان در یک راه راست صحبت از آموزش و پرورش شد این بیچاره آموزش و پرورش مثل حکیم باشی است همیشه درازش می‌کنند چرا درازش می‌کنند؟ برای اینکه همه با آن سرو کار دارند اگر واقعا" یک کاری بود که با یک طبقه وبا یک عده مردم سرو کار داشت خوب بود ولی با هر فردی خواه جوان یا پیر سرو کار دارد ولی آن هم برنامه عظیمی دارد اگر من عرض می‌کنم ۹۳ درصد کدکان لازم‌التعلیم در شهرها در ظرف ۵ سال دیگر می‌روند مدرسه و اگر ۷۰درصد کودکان لازم‌التعلیم در روستاها می‌روند مدرسه جناب آقای دکتر عاملی تهرانی جنابعالی متخصص هستید در حزب پان ایرانیست آیا در این برنامه سنگینی نیست؟ بنده می‌گویم همان ایرادی که قبلاً بایستی از بند خ می‌گرفتید که این برنامه سنگین را با چه جرأتی آوردید این ایراد گرفته نشد برای اینکه برنامهای است بسیار سنگین ولی این برنامه را اجرا خواهیم کرد راه‌حل‌هایش را پیدا می‌کنیم با زحمت باز هم این کار را می‌کنیم (احسنت) ملاحظه بفرمائید وقتی حالتان خوب است صحبت از درد که نمی‌کنید ولی اگر یک روزی که یک قدی انگشتتان خارج داشته باشد و خون نرسد به دستتان آن وقت حس می‌کنید مرض هستید امروز چرا راجع به کتب درسی دیگر صحبت نمی‌کنید یادتان هست چند سال پیش در روزنامه‌ها راجع به کتب درسی چه می‌گفتید حالا ۲۰میلیون جلد کتاب توزیع می‌شود قبل از اینکه مدارس باز شود کسی این را نمی‌بیند ولی می‌گوید چرا در فلانجا یک مدرسه متوسط باز نشده چکار کنیم بودجه‌ای است قسمت‌بندی شده با فصل همانطور که فرمودید برنامه جامع، که نمی‌شود همه‌اش آموزش و پرورش باشد خوب بایستی قسمتهای دیگری هم داشته باشد و کارهایش محدود ولی به شما قول می‌دهم در عرض دو برنامه بیسوادی از بین می‌رود و مدارسی خواهیم داشت این طرز تعلیمات ما تغییر پیدا کرده ولی چون کتابش ۱۲۰۰ صفحه دارد از حوصله خیلی‌ها خارج است که بخوانند ولی بنده خواهش می‌کنم از جناب آقای وزیر آموزش و پرورش برنامه توزیع بکنند تا درستان عزیزتان ملاحظه کنند که یک برنامه جدیدی هست مسلماً آموزش و پرورش به جای خود تعلیمات عالیه و تحقیقات علمی که یکی از مهمترین قسمتهای برنامه این دولت است در یک وزارت خانه جدیدی متمرکز خواهد شد تا بتوانیم با سرعت بیشتری پیش برویم آموزش و پرورش در سطح ابتدائی تا متوسطه استانی خواهد شد برنامه‌هایش را هم استانی می‌کنیم مسئولیتهایش را هم به تدریج به استنانها واگذار می‌کنیم باید واگذار بشود اداره کردن مملکت و در اینجا است که بنده باید عرض کنم از یک نقطه امکان پذیر نیست مردم باید در سرنوشت خودشان شریک باشند باید در انجمن ده، در انجمن استان، در انجمن شهر اظهار نظر بکنند و ما باید از آن اظهار نظرها تبعیت کنیم همین است که این قوانین مترقی تصویب شد و انشاءاﷲ بزودی عملی خواهد شد (انشاءاﷲ) راجع به مسکن چون رقم اینجا نبود باید عرض کنم که مسکن روستائیان و برنامه‌های عمرانی روستائیان مبلغ ۷۲۰ میلیون تومان در برنامه چهارم برای اینکار منظور شده خیال می‌کنم که با این ۷۲۰میلیون تومان خیلی کارها را می‌شود انجام داد راجع به دادگستری دوستانم اینجا جواب دادند و لازم نیست کمه به آن برگردیم هر کاری که آدم می‌خواهد انجام بدهد دو قسمت دارد یکی موافق است و دلائل خوبی دارد و یکی مخالف است و باز آنهم دلایل خوبی دارد ما باید تصمیم بگیریم بعضی از تصمیمات ممکن است به نظر بعضی از خانمها و آقایان صحیح نباشد ولی خیال می‌کنم که زمان باید قضاوت کند که کدام صحیح نبوده می‌آئیم اینجا و می‌گوئیم صحیح نبود اجازه می‌خواهیم طوری دیگر عمل کنیم باید اولاً خودمان را اصلاح کنیم راجع به یک کار کوچک ترافیک این شهر همه از من ایراد می‌گیرند می‌گویند این ترافیک درست نیست یک انجمن تشکیل دادیم گفتیم نظر بدهند هر کسی آمد نظری داد که شبیه نظر دیگری نبود اگر طرح خواستیم چندین طرح آمد بنده سؤال می‌کردم از خودم ما که اشخاصی هستیم مؤدب که خیلی به خودمان هم می‌بالیم وقتی که در یک اطاق هستیم و می‌خواهیم بیرون برویم نسبت به هم تعارف می‌کنیم می‌گوئیم بفرمائید بالاخره یکی تصمیم می‌گیرد و می‌رود بیرون یا هولش می‌دهند برود بیرون ولی همین که می‌رویم پشت فرمان یک اتومبیل اجازه نمی‌دهیم که یک شخص یک میلیمتر هم از ما جلو بزند خب از خودم سٶال می‌کنم آن احترام را اگر ما داشتیم اگر شخصی می‌خواست از این طرف خیابان به آن طرف پیاده‌رو برود یک ثانیه بهش اجازه می‌دادیم که برود و یا اینکه سعی نمی‌کردیم جلو بزنیم خیال می‌کردیم کار سریعتر می‌شد این تنها مربوط به مقررات نیست مربوط به آن است که ما مقررات را رعایت بکنیم جنابعالی هم با سرعت می‌روید (اشاره به آقای فولادوند) و اتومبیلتان آمریکائی است (فولادمند- بنده اتومبیلم آلمانی است) و صبح‌ها گاهی اتومبیلها یه ما نزدیک هم می‌شود و من می‌ترسم و به شما اجازه می‌دهم که بروید و اما جناب آقای فضائلی که با یادآوری دوستیشان با مرحوم پدرم مرا قرین افتخار فرمودند راجع به نکاتی صحبت فرمودند گفتند که رویه حربشان این خواهد بود که بما هشدار بدهند که ما در برنامه‌هایمان مواظب باشیم این رویه تمام احزاب مخالف است ما موافقیم گفتم من همیشه آماده هستم جانم را بدهم تا مخالفم بتواند صحبت کند (احسنت) و خیلی ممنون هستم و ما همیشه با احترامیکه به تمام احزاب داریم که نماینده ملت ایران هستند اینجا حاضر هستیم گوش می‌دهیم و از نظراتشان مستفیض می‌شویم نکاتی فرمودند راجع به قسمتهای مختلف که مربوط بود به دستگاههای اجرائی در انجام وظائفشان حق دارند خودشان هم قبل از اینکه وکیل بشوند مأمور دولت بودند می‌دانند و می‌دانستند که چه زجری آدم می‌کشد از دست مأمورین دولت و من اطمینان دارم حالا که آنجا نیستند و از دستگاه اجرائی خارج شده‌اند این اشکالاتی که الان می‌گویند چون ایشان سالها استاندار بودند و خیلی از استانها را دیده‌اند و تمام اشکالاتی که گفتند اشکالاتی بود که خودشان هم در برابر خودشان داشته‌اند و چون سالها استاندار بودند من اطمینان دارم که بما نظریاتی خواهند داد که ما بتوانیم به نحو بهتری این دستگاهها را اداره کنیم مسلماً این نکته فراموش شدنی نیست که ما باید اطلاعاتی که بدست می‌آوریم صحیح باشد من خیال می‌کنم اطلاعاتی که برای بعضی از دستگاهها داده‌اند مال همان زمانهای قبل بوده چون راجع به وام اطلاعاتی فرمودند الان بنده می‌گویم که اطلاعات شما راجع به دام صحیح نیت و همین طور اطلاعات شما به گندم هم صحیح نیست ما تابحال ۱۳۵ هزار تن گندم خریداری کرده‌ایم و داریم ادامه می‌دهیم انبار ساختیم دو میلیون تومان برای ساختن انبارهای دیگر گرفتیم ولی خوب عده‌ای هم هستند که گندم احتکار کرده‌اند دست دوم هستند الان اینها گندم ارزان خریده‌اند و منتظر هستند گرانتر بشود و بفروشند این مطابق اصل انقلاب نیست (صحیح است) این روح انقلابی ندارد ما گندم را از زارع وسیله شرکت تعاونی می‌خریم (صحیح است) آنهائی که شکایت می‌کنند شرکت هستند نه زارع چون ما و زارع و شرکت تعاونی با هم می‌سازیم روحیه‌ای که در روستاها ایجاد می‌شود ما همیشه فراموش می‌کنیم خانمها و آقایان که برای انتخابات به روستاها رفته‌اند آیا ملاحظه نفرمودید در روستاها چه روحیه انقلابی هست؟ (صحیح است) و من خودم می‌دانم که حزب ایران نوین با ایجاد خانه‌های دهقان چطور گسترش داده است فعالیتش را و این روحیه انقلابی در روستاها توسط احزاب سیاسی باید گسترش پیدا کند دولت عاملی است که کارها را انجام می‌دهد ولی روح انقلاب در روستاها باید به‌وسیله احزاب سیاسی ایجاد بشود و خیال می‌کنم باید در این قسمت مسلماً زحمات بیشتری کشیده بشود راجع به نکات دیگری که فرمودید چند درخت سم‌پاشی نشده اینجا من رقم دارم که خارج از حوصله مجلس است و من در اینجا می‌گویم سال گذشته یک میلیون و چهارصد هزار درخت پسته در کرمان سم‌پاشی شده در سال جاری صدو شصت و دو هزار که اگر نکثی در پسته ما هست مربوط به سم‌پاشی نیست و اتفاقاً رئیس کشاورزی آنجا آقای مهندس عترت افتخار دارد که بین وکلاء باشد پس ایشان هم ملاحظه می‌فرمایند که اطلاعاتی که دارند همه آنها اطلاعاتی است که مورد علاقه ماست و ضمنا" از لحاظ دام گفتید اطلاعات شما درست بود ولی مال سال ۱۳۴۲ است و چند سال است که اقداماتی شده و حتماً در آن اشکالات کمتری است در هر صورت این پاسخ هائی بود و پاسخ‌های بیشتری هم هست که بنده نمی‌خواهم عرض کنم چون وقت دیر است و ساعت یک و نیم شده در هر صورت من خیال می‌کنم این دولت با خلوص نیت و با احترام زیادی که به قوه مقننه دارد سعی خواهد کرد که وظائفش را به نحو احسن انجام بدهد تا رضامندی شاهنشاه محبوب و ملت ایران را بدست بیاورد (احسنت- احسنت). رئیس- حالا نسبت به برنامه دولت رأی می‌گیریم این رأی با ورقه و علنی است رأی‌های سفید وکبود در کیف زیر میز نمایندگان محترم موجود است ورقه سفید با اسم علامت موافق و ورقه کبود علامت مخالف ورقه سفید بدون اسم به علامت ممتنع می‌باشد.
(اسامی نمایندگان به ترتیب زیر به وسیله آقای مهندس صائبی (منشی) قرائت و در محل نطق اخذ رأی بعمل آمد)
- آقایان دکتر غنی- کورس- بانو جهنبانی- دکتر ضیائی- مریدی- دکتر خطیبی- مهندس فروهر- دکتر کلالی- دکتر عدل- دکتر یزدان پناه- دکتر رهنوردی- خواجه نوری- مهندس ارفع- ارسنجانی- دکتر نجیمی- دکتر برومند- مهندس اخوان- دکتر سبزواری- پوربابائی- مهندس سهم الدینی- مهندس عترت دکتر خزائلی- معزی- دکتر متین- سر تیپ پور- دکتر اسدی- دکتر حکمت- اهری- دکتر پرتو اعظم- دکتر کفائی- دکتر خیر اندیش- مافی- دکتر قهرمان- محدث زاده- مهندس پرویز بهبودی- مهندس زنجانچی- مجید موسوی- دکتر رشتی- مصطفوی نائینی- دکتر زعفرانلو- مهندس عطائی- شاهنده- دکتر عدل طباطبائی- مجد- دکتر مهذب- فولادوند- دکتر مهندس بهبودی- حی- پزشکی عباس میرزائی- صائب- بختیاری پور- عجم دکتر بیت منصور- دانشمند- رضوی- مهندس زر آور- توسلی- مهندس یارمحمدی- مهندس ریاحی دکتر بقائی یزدی- فضائلی- دکتر اسفندیاری- یوسفی- مؤید امینی- ابوذر- امام مروخ- مهدی تهرانی- ملک زاده آملی- فهیمی- شکیبا- مهندس کیا- مهندس معتمدی- مرندی- مهندس بریمانی- ثامنی- مهندس اسدی سمیع- دکتر حبیب الهی- بیات- کاسمی-نیاکان- صادقی- مهندس برومن- دکتر عاملی تهرانی- حقشناس- خانلر قراچورلو- ملک افضلی- موسی صالحی- ساکیلیان- کلانتری- آموزگار- مروتی- محمد اسدی- دکتر رفیعی- اولیاء- دکتر دادفرما- اخلاقی- روستا- دکتر وفا- مهندس عدل- دکتر ملکی- دکتر بهبهانی –تیمسار نکوزاد- جهانشاهی- بدر صالحیان- مهندس پروشانی- کمالوند- شیخ الاسلامی- دکتر معتمد وزیری- مهاجرانی- معظمی- دکتر موثقی- بانو تربیت کلانتری هرمزی- مانی- دکتر رضوانی- دکتر سفیع امین- تیمسار همایونی- معیری- دکترصالحی –مبارکی پور ساطع – حیدر صائبی – امیر احمدی- امامی رضوی- بانو زاهدی- ایلخانی -پور بیگی -دکتر یگانگی- دکتر کیان تیمسار حدائیان – صدقیانی زاده- جاماسبی- دکتر مدنی- پردلی – پزشکپور- طالع –مهندس ریاضی- صدری کیوان- مهندس معینی- بانو بانو ابتهاج سمیعی- شهرستانی- دکتر محققی.
(آراء مأخوذه شمارش سد و نتیجه به قرار ذیل اعلام گردید):
- آراء موافق ۱۶۷ رأی
- اوراق سفید به علامت امتناع ۳۰ برگ.
رئیس- مجلس شورای ملی با۱۶۷ رأی موافق و۳۰ رأی ممتنع برنامه دولت را تصویب و به نصبت به دولت جناب هویدا ابراز اعتماد نمود. (نمایندگان- مبارک است).
موافقین
- آقایان اهری مهندس ارفع امیر احدی دکتر الموتی اردلان اصولی رسنجانی اخلاقی مهندس اخوان مهندس پرویز بهبودی بوشهری مهندیس بریامانی بیات دکتر بیت منصور پزشکی- مهندس پروشانی- پوربابائی- پورساطع - دکتر خطیبی- دکتر دولتشاهی- مهندس زنجان چی –کورس- کاسمی- کمالوند -دکتر کلالی -دکتر زعفرانلو- ضیائ احمدی- ملک زاده آملی- مسعودی- موسوی –شیخ‌الاسلامی – دکتر معتمد وزیری – دکتر مهدوی- مهندس معینی- دکتر میر علاء – دکتر مدنی_ ماهیار مصطفوی نائینی_ محسنی مهر- معظمی – ماهیار- مافی دکتر غنی – غلامی- مهاجرانی- صالحی – صادقی- بانو نیره سعیدی – طباطبائی- سلیمانی کاشانی – مرتضوی – معزی- موسوی – دکتر مهذب- مجد- دکتر نجیمی- تیمسار نکو زاد- دکتر وحید نیا- تیمسار وحدانیان- دکتر وفا- تیمسار همایونی- دکتر هوا کیمیان- مهندس یار محمدی- دکتر یگانگی – دکتر یزدان پناه.
ممتعنین
- آقایان ابوذر- امینی – بهرام زاده – ابراهیمی – فخر طباطبائی-پردلی- ساکینیان- محمد اسدی – امام مردوخ- آموزگار- کلانتری- سعیدی- دکتر اسفندیاری- جاماسبی- دکتر سعید حکمت- صادق صمیعی- پرفسور مخبر- محسن پزشکپور- دکتر صدر- دکتر فریور- دکتر عاملی تهرانی – دکتر طالع- دکتر محققی.
رئیس - آقای نخست وزیر بفرمائید.
نخست وزیر- با عرض تشکر از نمایندگان محترمی که به دولت رأی موافق دادند این دولت اطمینان می‌دهد و به‌خصوص به نمایندگانی که رأی سفید دادند که کما فی‌السابق برای انجام وظیفه مقدس ملی آماده است و شک و تردید نیست که مظامینی که انجام خواهد داد خانمها و آقایان راهنمائی خواهید فرمود و ما تشکر از همکاری نزدیک خواهیم داشت اطمینان داریم مظایف خود را طوری انجام خواهیم داد که رضامندی خاطر شاهنشاه و ملت ایران را داشته باشیم و ضمناً حضور خانمها و آقایان عرض می‌کنم که پارلمانی کما فی السابق در پست‌های خود خدمت گزاری خواهند کرد (احسنت- احسنت)
- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
۵- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- با اجازه خانمها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سه‌شنبه خواهد بود.
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبداله ریاضی