مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۳۳۰ نشست ۱۹۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم
قانون اجازه پرداخت یک دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت مهر ماه ۱۳۳۰ |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۹۵۳
۴شنبه ۸ آبان ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۹۴
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۹۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۳۰ مهر ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - طرح صورت مجلس و مذاکره در ماده ۱۳۸ آیین‌نامه داخلی
۲ - بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به یک دوازدهم مهر ماه بودجه کل کشور و ارجاع آن به مجلس سنا.
۳ - طرح گزارش کمیسیون محاسبات راجع به بودجه ۱۳۳۰ مجلس شورای ملی
۴ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده و بیست دقیقه صبح به ریاست آقای جواد گنجه (نایب رئیس) تشکیل گردید
۱ - طرح صورت مجلس و مذاکره در ماده ۱۳۸ آیین‌نامه داخلی.
نایب رئیس - صورت غائبین جلسه گذشته قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقاین: دکتر مصباح‌زاده - شکرایی - بهادری - اردلان - افشارصادقی - گیو - اللهیار صالح - طباطبایی - دکتر شایگان - دکتر بقایی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: خاکباز محمودی - صفوی - موقر - دولت‌شاهی - قهرمان - خسرو قشقایی - اکبر - تیمورتاش - افشار - محسن طاهری - غضنفری - محمد ذوالفقاری - بزرگ‌نیا - جواد مسعودی - صدر میرحسینی.
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: هراتی - سلطانی - تولیت - برومند - نصرتیان - شهاب - خسروانی هر یک یک ساعت
نایب رئیس - نسبت به صورت جلسه اعتراضی هست؟ آقای شوشتری
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم. این عرضی که می‌کنم طبق آیین‌نامه و در اصلاح صورت مجلس مؤثر است برای نمایندگان محترم این که غایب با اجازه و بی‌اجازه نوشته می‌شود معمول این طور است در آیین‌نامه مصرح است برای نمایندگان محترم در صورتی که تعطیل تابستانی پیش نیاید یک ماه و اگر پیش بیاید بیست روز مرخصی با اجازه و استفاده از حقوق هست مگر این که معذور باشند خدای نکرده کسالتی رخ داده باشد و یا جهات معذوریتی که اصولاً مسموع باشد برای اجازه این یک جلسه از که از اختیارات تام رئیس مجلس شورای ملی است برای این که در اواخر مجلس مجلس از اکثریت نیفتد و حساب و نصاب حضور وکلای محترم محفوظ باشد آقای سردار فاخر رئیس محترم یک قدری اوقات‌شان تلخ شد که آقایان بیش از حد نصاب اجازه می‌خواهند وب رای یک جلسه هم گفتند من دیگر اجازه نمی‌دهم و مراجعه فرمودند به کمیسیون محاسبات که از نظر اصول یک حرف از آیین‌نامه نه تجاوز کرده است و نه تجاوز می‌کند آن جلسه را تصویب کردیم و البته یک نماینده محترمی را اگر یک قدری کسل شد نمی‌شود گفت برو تصدیق طبیب بیاور قول نمایندگان همان در یک جلسه محترم است ولی اگر این به طور مداوم باشد برای ما محظور تولید می‌کند استدعا کردم از مقام ریاست و از جناب آقای گنجه‌ای که اجازه بفرمایند این تذکر استدعایی را به حضور محترم آقایان عرض کنم که اگر کمیسیون محاسبات تصویب نمی‌کند برای رعایت این است که در دوره آخر مجلس با این وضعیت با این که هی بهانه به دست اشخاص داده می‌شود بهانه نباشد و آقایان خودداری بفرمایند از تحصیل مرخصی که مجلس کار خودش را بکند و دچار محظور نشویم و از مقام ریاست استدعا دارم بعد از طرح یک دوازدهم هم بودجه مجلس مطرح شود (صحیح است)
نایب رئیس - آقای حاذقی
حاذقی - در جلسه گذشته اینجا برای مقام نیابت ریاست محترم مجلس یک سوء تفاهمی شد برای عرایضی که من اینجا پیرامون بودجه کشوری عرض می‌کردم اینجا به عنوان مخالف بودجه جناب آقای حائری‌زاده ثبت نام فرموده بودند که مطابق این صورت مجلس ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ و ۶ و نیم ستون که صحبت فرمودند مقام نیابت ریاست تذکر فرمودند که آقای حائری‌زاده استدعا می‌کنم قدری مختصر بفرمایید که رعایت آیین‌نامه شده باشد بعد این تذکر هم جناب آقای حائری‌زاده سه ستون دیگر صحبت کرده‌اند که جمعاً می‌شود ۹ ستون و مطالب‌شان تمام شد من به عنوان موافق لایحه اسم نوشته بودم نه این که پیشنهادی عرض کرده بودم در بودجه (صحیح است) بنده که رفتم صحبت کنم دو ستون و نیم که صحبت کردم جناب آقای نایب رئیس فرمودند که آقای حاذقی یک قدری تأمل بفرمایید ما بایستی اول خودمان را اصلاح کنیم و بعد به اصلاحات دیگر بپردازیم تا آیین‌نامه در مجلس اجرا نشود هیچ کاری نخواهد شد برای موافق لایحه دولت در کلیات آیین‌نامه سه ربع ساعت اجازه داده است و در یک دوازدهم اشاره شده خیلی مختصر موافق و مخالف صحبت کنند شما موافق هستید باید بگویید آقا من موافق طرح دولتم الآن یک ساعت است که جنابعالی صحبت می‌فرمایید حالا من خواستم عرض کنم که برای ایشان یک عدم توجهی بوده برای این که ما که خودمان رأی داده‌ایم به نیابت ریاست جناب آقای امامی برای این بوده است که احترام به فرمایشات‌شان بگذاریم در صورتی که ایشان هم بدون هیچ گونه تبعیضی به همه نمایندگان علی‌السویه نگاه کنند برای این که برای ما یکسان است حق نمایندگی ما هم یکسان است اگر که به اختصار باید صحبت بشود آقای حائری‌زاده هم باید مکلف بشوند و عمل کنند در حالی که ایشان حق داشتند صحبت کنند من هم حق داشتم برای این که این در پیشنهاد نبود چون در آیین‌نامه تأیید فرمودند اینجا قرائت بشود نوشته
است هیچ گونه پیشنهاد یا تبصره یا ماده الحاقیه چه در حین تقدیم از طرف دولت و چه هنگام مذاکرات در اطراف بودجه مجاز نخواهد بود در صورتی که پیشنهاد شده باشد بعد از توضیحات مختصر پیشنهاد کننده و یک نفر مخالف اخذ رأی به عمل خواهد آمد من می‌خواستم عرض کنم این لایحه‌ای بود که دولت داده بود نه این که پیشنهاد بود بنابراین همه آقایان می‌دانند همان طوری که زور گفتن و ظلم کردن بد است قبول ظلم کردن را هم من از نظر اخلاق خوب نمی‌دانم و الا همه همکارانم می‌دانند که من همیشه رعایت ادب را می‌کنم و با همکارانم با کمال نزاکت و ادب رفتار می‌کنم و همیشه هم هر چه به نظرم رسیده است عرض کرده‌ام حالا برای این که خدای نکرده همکار محترم مقام نیابت ریاست از من نگران نباشند و نظایر این تکرار نشود من در حضور آقایان محترم قول می‌دهم که در این سه چهار ماه آخر دوره مجلس نه پیش از دستور و نه بعد از دستور عرض نکنم (احسنت - احسنت)
نایب رئیس - آقای معدل
معدل - بنده نسبت به صورت مجلس در قسمت عرایض خودم یک اصلاح عبارتی است که تصحیح می‌کنم و تقدیم می‌کنم امر بفرمایید که در موقع چاپ اصلاح کنند.
نایب رئیس - بسیار خوب آقای دولت‌شاهی
دولت‌شاهی - بنده جلسه یکشنبه صبح به مجلس آمدم و از مقام ریاست کسب اجازه کردم به مناسبت گرفتاری که داشتم کتباً هم نوشتم
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده - یک چیزهایی خیلی کوچکی که در طبع تصور می‌کنم اشتباه شده باشد ولی اصلاً معنی را تغییر می‌دهد مثلاً (نباید) بوده (باید) شده است یک اشتباهی است که باید تصحیح کنم و به اداره تند نویسی می‌دهم و راجع به پرگویی جلسه سابق بنده که مقام ریاست به من تذکر دادند ولی مجلس موافقت کرد بنده پرگویی کردم اگر مجلس هم موافقت نمی‌کرد بنده پرگویی نمی‌کردم خیلی هم معذرت می‌خواهم.
نایب رئیس - آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی - از نمایدگان محترم استدعا می‌کنم یک توجهی بفرمایند به عقیده بنده آیین‌نامه در قسمت یک دوازدهم خیلی گنگ است (اسلامی - همان است که بنده همیشه عرض می‌کردم) اجازه بفرمایید استدعا می‌کنم بنده یک اصل کلی را عرض می‌کنم آیین‌نامه پیش‌بینی نکرده هیچ وقت که بودجه را نیاورند و با یک دوازدهم دوازده تکه‌اش بکنند بیاورند منظور آیین‌نامه و اشخاصی که این آیین‌نامه را تنظیم کرده‌اند این است که دولت‌ها مکلف باشند که بودجه را قبل از سال مطابق قانون اساسی بیاورند و اگر در موقع طرح بودجه تصویب آن طول کشید با پیشنهاد نمایندگان یا پیشنهاد دولت یک دوازدهم یا دو دوازدهم که طرح شد عمل مطابق این ماده آیین‌نامه باشد این بوده که بدبختانه چون بودجه هیچ وقت نیامده که تمام بودجه در مجلس طرح بشود در این دو سه سال اخیر ما همه‌اش با یک دوازدهم و دو دوازدهم وقت گذرانده‌ایم (دکتر جلالی - این خودش یک لایحه است) آقای دکتر برای یک دوازدهم عنوان این لایحه هیچ پیش‌بینی نشده آیین‌نامه در تمام موارد باید اجرا شود آیین‌نامه برای نطق قبل از دستور تعیین کرده است یک ربع ولی اینجا نوشته خیلی مختصر اگر منظور این بوده که نیم ساعت صحبت بکنند خیلی مختصر نمی‌شود یک ربع را تعیین کرده پس خیلی مختصر یعنی چند دقیقه این که آقای حاذقی فرمودند پیشنهاد دهنده اگر اینجا دقت بکند موقع طرح بودجه اگر نمایندگان پیشنهاد کردند پیشنهاد دهنده صحبت می‌کند خیلی مختصر مخالف هم خیلی مختصر تاکنون هم عمل ریاست مجلس در باب یک دوازدهم این بوده ما را که انتخاب فرمودند جناب آقای حاذقی و نمایندگان مردم اینجا غیر از اجرای صد در صد آیین‌نامه هیچ وظیفه‌ای نداریم و اگر آیین‌نامه یک ماده‌اش تخلف بشود این مجلس دوام و بقا نمی‌کند هر کس آنجا بنشیند باید صد در صد آیین‌نامه را مطابق النعل بالنعل اجرا کند و تبعیض هم نکند و همه را به یک چشم نگاه کند
نایب رئیس - آقای اسلامی
اسلامی - بنده می‌خواستم عرض کنم که تصویب یک دوازدهم ۵ دقیقه وقت بیشتر لازم ندارد اول دوازدهم را تکلیفش را معلوم کنید و بعد قبل از دستور صحبت کنند
نایب رئیس - راجع به صورت جلسه بفرمایید آقای مهدوی
مهدوی - بنده فقط عرضم این است که اغلاطی هست اجازه بفرمایید اصلاح کنم و بدهم به تند نویسی.
رئیس - آقای‌صدرزاده
صدرزاده - بنده یک تذکری راجع به ماده ۱۳۸ آیین‌نامه داشتم و خواستم عرض کنم که اگر لایحه دوازدهم در اثنا بودجه کل کشور تقدیم بشود البته به همین صورتی که بیان فرمودند فقط با یک مختصر تذکری که مخالف می‌دهد باید اتخاذ رأی بشود ولی اگر رأساً مستقلاً داده شود مثل سایر لوایح خواهد بود موافق و مخالف باید در آن صحبت کنند و همان خصوصیاتی را که سایر لوایح دارد هم دارد.
نایب رئیس - آقای کشاورزصدر
کشاورزصدر - بنده راجع به همین مورد عرضی دارم یعنی عقیده‌ام بر این است که آقای حاذقی دیروز حق داشت نیم ساعت صحبت بکند دلیلم را هم الآن برای آقایان عرض خواهم کرد فرمایشات جناب آقای نورالدین امامی صحیح است در صورتی که همان طور باشد آقای صدرزاده فرمودند و الا یک دوازدهم به هر حال یک لایحه که تلقی می‌شود و لایحه عبارت از چیزی است که دولت تحت یک ماده با تبصره یا بی‌تبصره بیاورد زیرش را رئیس‌الوزرا و وزیر مربوطه امضا کرده باشد در اینجا هم یک دوازدهم همین طور است ما اگر بگوییم که در یک دوازدهم می‌شود و نامحدود مثل بودجه صحبت کرد شاید قبول بکنیم اما به هر حال این یک دوازدهم را از صورت لایحه‌ای که نمی‌توانیم جدایش بکنیم منتهی با لوایح دیگر یک فرق‌هایی دارد یک استثنایی دارد گفته‌اند نمی‌شود اینجا پیشنهاد کرد تغییر و تبدیل داد تبصره بهش اضافه کرد و مسائل دیگر و الا از جنبه لایحه که خراج نمی‌شود و به هر تقدیر و به هر صورت اجازه بدهید عرض کنم از جمله استثناهایی که به این لایحه خورده است و با لوایح دیگر فرق دارد این است که نمی‌شود بیش از یک موافق و یک مخالف صحبت کنند این نص خاص است و استثناهایی است که به خصوص صریحاً قانون مطرح کرده (پناهی - آیین‌نامه مطرح است آقا؟) بلی همین موضوع مطرح است آقای عزیزم شما بیایید جواب بدهید بنده عقیده دارم که تخلف شده است در جلسه قبل و باید توضیح بدهم بنده می‌خواهم عرض کنم که این به هر تقدیر یک لایحه است آقایان نباید به آیین‌نامه ایراد بکنید و بر خلاف آیین‌نامه تفسیر نکنید اگر این کار معمول بشود به ضررمان تمام می‌شود و الا به حال من فرق نمی‌کند و اما راجع به این قضیه سابقه دارد و مجلس رأی داده است و تصمیم گرفته است آقای دکتر معظمی نایب رئیس بوده‌اند بحث شد که آیا یک دوازدهم باید به همین صورت تصویب شود نشستند و بحث کردند و مجلس تأیید کرد و تصویب کرد که یک دوازدهم لایحه است الآن هم لایحه است هر یک دوازدهم دیگری هم که بیاید نیم ساعت مطابق لوایح معمولی می‌توانند صحبت کنند با رعایت مقررات و از آقایان تقاضا می‌کنم و دیگر تبعیض در آیین‌نامه نکنند
نایب رئیس - آقای معدل
معدل - اظهار آقای نورالدین امامی نایب رئیس موجب این است که در صورت مجلس باقی بماند و بعد دچار زحمت می‌شویم به اسم سابقه پس باید توضیحی داده شود که رفع اشکال بشود اگر ما بودجه داشتیم و مرتب می‌آمد ولی تصویب نمی‌شد معطل شده بود اینجا و یک دوازدهم بنا به احتیاج طرح می‌شد این صحیح بود ولی مملکتی را که الآن مدتی است با یک دوازدهم‌ها نگه‌داشته‌ایم و وظیفه خاص و مخصوص مجلس شورای ملی نظارت در دخل و خرج مملکت است و وظیفه نمایندگان مجلس شورای ملی هست که نظارت بر دخل و خرج مملکت بکنند و وظیفه نمایندگان است که در موقع طرح بودجه تمام وظایفی را که به عهده یک وکیل است اجرا بگذارند اگر این قسمت را در موارد طرح یک دوازدهم‌ها ساقط کنیم و به کلی این حق از نمایندگان سلب می‌شود به این جهت بنده در جواب ایشان صریحاً عرض می‌کنم که یک دوازدهم یعنی بودجه و همان حقی را که ما در مواقع طرح بودجه اعمال می‌کنیم می‌توانیم در موقع طرح یک دوازدهم‌ها هم اعمال کنیم.
فرهودی - وارد دستور بشویم.
نایب رئیس - آقای رضوی
رضوی - بنده هم عرضم مربوط به همین قسمت بود منتهی به نظر بنده گاهی مطلب مخلوط می‌شود و اشتباهاتی انجام می‌شود اول می‌خواستیم این نکته را به همکار محترم آقای معدل عرض کنم دولت‌ها نه حق دارند و نه می‌توانند به این که بودجه مملکت را به صورت یک دوازدهم اکتفا بکنند اگر ملاحظه بفرمایید در دوره حاضر و در آن چند ماهه مجلس شورای ملی موافقت کرد که یک دوازدهم بیاید روی این مقدمه بود که مشاهده کردند که تفاوت بین در آمد و هزینه هست و برای این که این موضوع تعدیل بشود موافقت شد که بودجه‌ای که دارای کسر است نباید بگذرد به این صورت موافقت شد که موقتاً روی پایه آن آخرین بودجه سال ۱۳۲۸ ما کارها را خاتمه بدهیم تا وقتی که مجال معادله در بودجه بشود و گرنه مجلس شورای ملی به نام این که مجلس است و همین طور که فرمودند وظیفه نظارت در دخل و خرج دارد نباید اجازه بدهد که بودجه مملکت در هیچ موقع پنج روز بعد از موقعی که قانون تعیین کرده است یعنی ۱۵ روز پیش از فروردین هر سال تقدیم شود و علی‌الاصول وظیفه مجلس است و از این جهت دولت‌ها نمی‌توانند بودجه را نیاورند اما در مورد یک دوازدهم عرض کنم اگر نظامنامه ابهام دارد آن را بنده هم منکر نیستم برای این که روزی که در خدمت آقایان آقای دکتر معظمی هم تشریف داشتند این موضوع نظامنامه مطرح بود کمیسیون فرض نمی‌کرد و نمی‌توانست موافقت کند یک روز مجلس شورای ملی مواجه می‌شود با یک وضعیت که مدت یک سال دو سال مملکت بودجه نداشته باشد به یک دوازدهم بگذرد از این جهت ما اصل را این قرار دادیم در آن کمیسیون که بعد
از این که بودجه در جریان است اگر مذاکره در پیرامون بودجه طول کشید و مدت وقت گذشت و آخر ماه رسید آن وقت دولت می‌تواند با خود دولت یا یکی از نمایندگان پیشنهاد یک دوازدهم بدهد و به فوریت بدون پیشنهاد بدون گفتگو هم بگذرد این مطلبی که الآن با آن مواجه هستیم این قسمتی نبوده که بتواند یک کمیسیونی که مخصوصاً مأمور نوشتن آیین‌نامه است پیش‌بینی کرده باشد اگر اصل این طور باشد که آقایان می‌گویند بنده معتقدم که کمیسیون مجدداً تشکیل شود و تصمیم بگیرد و تکلیف آیین‌نامه را روشن کند ولی تا وقتی که این طور نشده این به فرضی که آقای کشاورز فرمودند مثل یک لایحه تلقی می‌شود آن وقت نمی‌توان تفاوت بین لوایح گذاشت برای این که این مستثنیات در آن یک دوازدهمی است که با آن شرط و با آن قید مقید شده باشد ولی وقتی بنا شد که به صورتی که دوازدهم مستقل و به صورت لایحه باشد آن وقت معامله یک لایحه با آن باید کرد و بیست نفر هم می‌تواند درش حرف بزنند مگر آن که مجلس بخواهد تصویب کند که خیر این همان صورت یک دوازدهم را دارد و آن وقت هیچ کس نمی‌تواند حرف بزند.
نایب رئیس - تصور می‌کنم که این بحثی که در گرفته مربوط به صورت جلسه نیست مربوط به آیین‌نامه است و اگر این را ادامه بدهید حالا ده پانزده نفر اسم نویسی کردند و به نظر بنده مصلحت نیست نظر بنده هم این است که آقای حاذقی می‌توانند نیم ساعت صحبت کنند اشکالی ندارد این آن قدر اهمیت نداشت که از اول آن قدر درش بحث کنیم آقایان اجازه بدهید که در این باب صحبت نشود وقت کارهای‌مان را می‌گیرد و الآن ده دوازده نفر اسم نویسی کرده‌اند و این عملی نیست آقایان اگر راجع به صورت جلسه اعتراضی دارند بفرمایند. و الا وارد دستور شویم
دکتر معظمی - بنده اخطار دارم طبق ماده ۱۴۶
نایب رئیس - اگر موافقت کنید آقایانی که صحبت نکرده‌اند صحبت کنند چون اینجا بعضی آقایانی هستند که می‌خواهند دو دفعه سه دفعه صحبت کنند این که درست نیست آقای ملک‌مدنی
دکتر معظمی - بنده به موجب ماده ۱۴۶ اخطار داشتم و اخطار مقدم است
نایب رئیس - اخطار را نفرمودید
دکتر معظمی - چرا عرض کردم.
ملک‌مدنی - عرض کنم وقتی که ابهامی در آیین‌نامه پیدا شده است و له و علیه پیدا کرده است به نظر بنده مجلس باید تکلیف این را معین کند بنده اعتقام این است که مقام ریاست رأی بگیرند الآن خود آقای گنجه‌ای طرفدار این هستند که می‌توانند نیم ساعت صحبت کنند در جلسه گذشته آقای نورالدین امامی برخلاف این را معتقد بودند ما بعد هم باز گرفتار همین مذاکره هستیم بنده اعتقادم این است که مقام ریاست رأی بگیرند که مجلس شورای ملی تصمیمی را که اظهار می‌کنند برای همیشه باقی باشد به نظر بنده باید مجلس تکلیف این را معین کند رأی بگیرید اگر چنانچه موافق است که این لایحه‌ای است که باید تشریفات لایحه برای آن انجام شود اگر هم موافقت نمی‌کنند خاتمه پیدا می‌کند بنده خواستم این را به طور اختصار عرض کنم که زودتر تمام بشود
نایب رئیس - ماده ۱۳۸ مربوط به همان ماده بوده است که الآن فرمودند
دکتر معظمی - ماده ۱۴۶ را عرض کردم بفرمایید قرائت شود.
نایب رئیس - ماده ۱۴۶ قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۴۶ - اخطار راجع به منافی بودن لوایح و طرح‌ها با قوانین کشور یا اخطار راجع به نظامنامه داخلی مجلس مقدم بر اظهارات دیگر است و مذاکرات در موضوع اصلی را متوقف می‌کند و باید در نهایت اختصار به عمل آید
نایب رئیس - آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی - عرض کنم به عقیده بنده این مهم‌ترین مسأله‌ای است که در مجلس مطرح است چون اصل فلسفی ایجاد مجالس برای رسیدگی به دخل و خرج مملکت است بنابراین مهم‌ترین کاری که ما داریم راجع به این کار است و در اینجا هم بحث شده است که آیا راجع به لایحه بودجه وکلا می‌توانند حرف بزنند یا حرف نزنند این یک مسأله بسیار مهم است و چون این نظام نامه را نوشتیم بعد اگر سابقه بدی ازش ماند لعنتش برای ما می‌ماند در این نظامنامه نوشته نشده است که وکلا را از صحبت کردن در بودجه کل کشور محروم کنند چون اینجا تذکراتی بر خلاف این نظر می‌شود. بنده لازم دیدم یک عرضی بکنم و بعد هم برای این که این مطلب مهم است یک پیشنهادی دارم که اشکال حل می‌شود. (مکی - اصلاً نظامنامه قدیم را بیاورید اجرا کنید) عرض کنم راجع به قسمت لایحه بودجه اصلاً قانون اساسی دولت‌ها را مکلف کرده است که قبل از اسفند سال قبل باید لایحه بودجه تقدیم مجلس شود و قانون محاسبات عمومی هم علاوه برقانون اساسی دولت‌ها را مکلف کردند در اسفند ماه هر سال بودجه را به مجلس بدهند و بعد هم مجلس قبل از سال بایستی که بودجه سال بعد را تصویب بکند برای این که کار دولت تکلیفش معلوم باشد متأسفانه نه بودجه به موقع تقدیم شده است نه مجلس به موقع آن را تصویب کرده است و نه اصرار به تصویب دارد و در قسمت بودجه اگر ملاحظه بفرمایید همه را بنده قرائت می‌کنم می‌گوید وقتی که لایحه بودجه مطرح شد جلسات مجلس بلا انقطاع یا هر روز غیر از جمعه و دوشنبه و ایام تعطیلات رسمی متوالیاً روزی حداقل مدت ۵ ساعت منعقد می‌گردد و تا موقعی که شور و مذاکره پایانی نیافته و رأی مجلس اخذ نشده است از دستور خارج نمی‌شود و هیچ لایحه دیگر یا طرح یا استیضاح نمی‌تواند مطرح شود مگر لایحه دوازدهم بودجه در صورت ضرورت پس فرض نظامنامه این است که ما مراحل قانونی را طی کردیم بودجه در تحت شور مجلس شورای ملی است ولی از یک طرف آقایان نمایندگان می‌خواهند شور و دقت در لایحه بکنند و از طرف دیگر در آخر ماه حقوق کارمندان داده شود.
در این صورت اجازه داده شده است فقط یک دوزادهم به مجلس بیاورند بنابراین این یک دوازدهم که به آن استناد شده است در موقعی است که خود بودجه در مجلس مطرح شده باشد حالا اصولاً استثنا شده است و بودجه نمی‌آید و یک دوازدهم مطرح می‌شود حالا برای این که فعلاً لایحه دولت مطرح است و این اشکال هم برای آقایان پیش آمده است بنده یک پیشنهادی می‌کنم که اجازه داده شود که آقای حاذقی هم بقیه صحبت‌شان را همان نیم ساعت تمام بکنند و بعد هم به کفایت مذاکرات رأی داده شود چون یک موقع این کار شده است در موقعی که بنده افتخار نیابت ریاست را داشتم این موضوع مطرح شد بحث کردم و فرض کردم که یک لایحه است در کلیاتش می‌شود نیم ساعت صحبت کرد و برای این که حق مجلس هم تضییع نشود بنده خواهش می‌کنم از مقام ریاست که با این سابقه موافقت فرمایند و همین طور عمل شود و بعد هم این موضوع مراجعه شود به کمیسیون آیین‌نامه و آن کمیسیون آیین‌نامه که الآن هم وجود دارد به این قسمت یک اظهارنظری بکند و بعد به مجلس گزارش بدهد (صحیح است)
صدرزاده - آقا من یک اخطار نظامنامه‌ای دارم ماده ۲۲۰ را اجازه بفرمایید قرائت بشود. در این ماده گفته می‌شود که حین انعقاد جلسه نظر رئیس - قاطع است
نایب رئیس - بنده اظهارنظر کردم.
نورالدین امامی - آقای رئیس اجازه بدهید بنده اینجا توضیح بدهم آخر یک حق مشروع مسلم ریاست که دارد تضییع می‌شود. اجازه بدهید.
نایب رئیس - شما نظرتان را گفتید یک عده از آقایان هم اسم نویسی کرده‌اند برای نطق‌های قبل از دستور (صحیح است) و یک پیشنهای رسیده که نطق‌های قبل ازدستور را برای آخر جلسه بگذاریم. و من هم عقیده‌ام این است که برای آخر جلسه بگذاریم. (صحیح است)
۲ - بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به یک دوازدهم مهر ماه بودجه کل کشور و ارجاع آن به مجلس سنا.
نایب رئیس - آقای حاذقی بفرمایید.
آشتیانی‌زاده - بنده عرض دارم
نایب رئیس - وارد دستور شدیم اجازه شما محفوظ باشد. برای جلسه آینده
حاذقی - بنده از حق خودم صرف‌نظر کردم. استدعا می‌کنم هر اقدامی برای تسریع تصویب لایحه لازم است بفرمایید.
پیراسته - صورت جلسه تصویب نشد ما تذکر راجع به تصویب جسله داریم
آشتیانی‌زاده - بنده دیشب آمده‌ام اینجا خوابیده‌ام و حالا شما مرا محروم می‌کنید.
نایب رئیس - از موضوع یک دوازدهم مهم‌تر نیست.
آشتیانی‌زاده - خیلی مهم‌تر است موضوع حیات ملی است.
نایب رئیس - چهار تا پپیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده بود آقای پیراسته بعد آقای کشاورز
صفایی - بنده مخالف کفایت مذاکراتم
نایب رئیس - آقای پیراسته بفرمایید (گفته شد نیستند) آقای کشاورزصدر
کشاورزصدر - بنده مخالف کفایت مذاکراتم.
نایب رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - گاهی از اوقات نمی‌دانم چطور می‌شود با این که مجلس مهیای این است که به خوبی انجام وظیفه کند یک حالت خاصی درش پیدا می‌شود آقا امروز سی‌ام ماه است مردم حقوق می‌خواهند بگیرند.
زندگی بکنند منتظرند ما تصویب کنیم بودجه را آن مرد بیچاره بینوایی که از بقال سر گذر رفته قرض کرده باید آخر ماه پول از صندوق دولت بگیرد و قرضش را بدهد، او این حرف‌ها که سرش نمی‌شود ما باید رعایت مردم را بکنم این لایحه بودجه نیست که ما بخواهیم رویش صحبت و بحث کنیم آقای وزیر مالیه در کمیسیون بودجه هم آن روز که لایحه مطرح بود وعده
فرمودند که به زودی لایحه بودجه را با تعادل انشاءالله بیاورند به مجلس تقدیم بکنند در موقعی که آن لایحه بودجه به مجلس داده شده در آن موقع آقایان هر مذاکره‌ای که دارید بفرمایید این یک موردی است که باید رعایت شود این یک قاعده ثابتی است که الآن متأسفانه کشور ما به واسطه یک مسائل مهمی یک حوادث غیر عادی که همه ما واقف هستیم و توجه داریم اشکالاتی برایمان پیش آمد که بودجه‌مان از تصویب نگذشته برای پرداخت حقوق کارمندان دولت که بیچاره و بدبختند و زندگی‌شان این است ما باید این را تصویب کنیم که اینها حقوق‌شان داده شود به این جهت بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات را کرده‌ام و تمنی می‌کنم که آقایان در این موضوع به خصوص یک تعصباتی به خرج ندهند و اگر صحبت‌هایی هست بعداً بفرمایید و حقوق این بیچاره‌ها را تصویب کنیم بروند پول‌شان را بگیرند بنده استدعا می‌کنم از آقایان موافق و مخالف در این موضوع به خصوص توافق کنند تا کارمان تمام شود بعد سر لوایح دیگر هر نوع مذاکره و مطالبی دارند اظهار کنند (صحیح است)
نایب رئیس - آقای کشاورزصدر مخالف هستید؟
کشاورزصدر - بله بله
نایب رئیس - بفرمایید.
کشاورزصدر - من استدعا می‌کنم از آقایان یک قدری کم حوصله‌گی به خرج ندهند (صفایی - مخالف هم اول من بودم) من حق کسی را نمی‌خواهم اگر شما صاحبش هستید من می‌آیم پایین من استدعا می‌کنم که برای یک ساعت دیر و زود اسباب جلوگیری از اظهار عقیده اشخاص فراهم نشود خود آقای وزیر دارایی هم قطعاً موافق خواهند بود که اگر تذکراتی هست داده شود جناب آقای ملک‌مدنی فرمودند به این که امروز سی‌ام ماه است و می‌بایستی مستخدمین حقوق بگیرند اگر تأخیر شود اسباب زحمت آنها است این را قبول دارم بنده ولی بدانید که همان طوری که آقای دکتر معظمی فرمودند ما هیچ جای حرف نداریم دیگران شاید اقلیت هم دلش بخواهد تذکر بدهد جای تذکر ندارد جز اینجا. مثلاً بنده اینجا (پیراسته- «در حالی که از جلسه خارج می‌شد» ما سکوت کردیم حق مشروع‌مان را هم نمی‌دهید من اول پیشنهاد کردم) بنده جسارتی نکردم مثلاً این مطلب را آقایان نمایندگان به بنده بفرمایید که پس کجا غیر از بودجه بگویم که ما می‌خواهیم بگوییم آقای وزیر دارایی اعمال‌شان را در مورد اتومبیل و کم کردن حقوق تا پانصد تومان را تأیید می‌کنیم ولی من عرض می‌کنم کسی که تا پانصد تومان حقوق می‌گیرد این را به عنوان حق مقام و جهات دیگر نیایند حقوقش را کم کنند. زیرا پانصد تومان حداقل معیشتی است که برای هشت نفر و ده نفر عائله است و کجا بگویم که جنابعالی می‌بایست در دنبال این کارهای‌تان قانون مالیات تصاعدی بیاورد تا تعدیل شود و نظر آقا معدل را عملاً اجرا کنید و الا با کمونیست‌ها جز با تأمین رفاه مردم که راهش این است مبارزه نمی‌شود کرد و کجا داد بزنم و فریاد بکشم که در این مملکت سالی پنجاه میلیون تومان پانصد میلیون ریال مصرف پودر و ماتیک و کرم می‌شود. این را آمار گرفته‌ام آقا بگویید این را بگیرند و این اجناس لوکس را آتش بزنند و الا جوراب نایلن در این مملکت دویست میلیون تومان در سال فروش می‌رود اینها را صدی دویست بهش مالیات ببندید برای این که اگر زن بنده و یا فلان وکیل خواست بپوشد پنجاه تومان بدهد، آن هم مارکی داشته باشد و معلوم بشود و پاسبان بتواند تفتیش بکند بگوید این جوراب را که داری پنجاه تومانش را دادی یا نه؟ بنابراین بنده عرضم را تمام کردم و استدعا می‌کنم و می‌خواستم توضیح بدهم که آقایان حرف‌هایی دارند از این قبیل مسائل بسیار زیاد است، اجازه بدهید و توقع‌مان هم از آقایانی که می‌آیند حرف می‌زنند این است که موافقت بکنند کم کم صحبت شود تا زودتر بگذرد (صحیح است)
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات راجع به لایحه یک دوازدهم آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. برای اظهار نظر مشورتی می‌فرستیم به مجلس سنا.
آشتیانی‌زاده - تکلیف این نطق‌های قبل از دستور را هم تعیین بفرمایید
نایب رئیس - عرض کردم اجازه‌ها محفوظ است برای جلسه آینده برای این که لایحه یک دوازدهم بگذرد این کار را کردیم.
۳ - طرح گزارش کمیسیون محاسبات راجع به بودجه ۱۳۳۰ مجلس شورای ملی.
شوشتری - آقای رئیس بفرمایید بودجه مجلس مطرح شود.
نایب رئیس - اگر آقایان موافقت بفرمایید بودجه مجلس را مطرح بکنیم (صحیح است) گزارش کمیسیون محاسبات قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون محاسابت به مجلس شورای ملی
کمیسیون محاسبات مجلس شورای ملی بودجه تفصیلی سال ۱۳۳۰ مجلس شورای ملی را با حضور آقایان کارپردازان مجلس و رؤسای حسابداری و کارگزینی مورد رسیدگی قرار داده است پس از مذاکرات لازمه و توضیحاتی که آقایان کارپردازان دادند بودجه مزبور به شرحی که ملاحظه می‌فرمایند ضمن ۱۰ ماده تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
از طرف مخبر کمیسیون محاسبات - شوشتری
نایب رئیس - کلیات مطرح است آقای فرامرزی پیشنهادی داده‌اند که این گزارش مسکوت گذاشته شود پیشنهاد ایشان قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم که لایح بودجه مجلس مسکوت بماند فرامرزی
غلامرضا فولادوند - اگر پس نگرفتند بنده مخالفم
نایب رئیس - آقای فرامرزی
فرامرزی - برای این که شما بتوانید حرف بزنید من پس نمی‌گیرم.
عرض کنم که تعجب می‌کنم ما مجلس برای چه می‌خواهیم و قانون برای چه می‌گذرانیم؟ اگر مقصود از مجلس گذراندن قانون است مقصود از قانون چیست؟ اجرایش است یا عدم اجرایش؟ قانون گذراندن و بهش عمل نکردن عمل لغوی است (صحیح است) (فقیه‌زاده - مثل قانون مشروبات) آدم عاقل که عمل لغو نمی‌کند، الآن قانون اساسی داریم خودمان که قوه مقننه هستیم خلاف قانون اساسی عمل می‌کنیم در صورتی که باید پیرو آن قانون باشیم و تشکیلات ما در تحت لوای آن قانون عمل بکنند. مثلاً ما اینجا یک قوه‌ای هستیم که به دو قسمت تقسیم می‌شویم مجلس سنا و مجلس شورای ملی هر یکی از ماها هر چه به نفع خودمان است نفع خودمان را قانون اساسی می‌بینیم نه عمل جزو دیگری از همین قوه را مثلاً در قانون اساسی تصریح کرده که وکیل نمی‌تواند وزیر باشد (صحیح است) در قانون اساسی تصریح کرده به مجرد این که وکیل کار دولت قبول کرد از نمایندگی مجلس منعزل است (صحیح است) من نمی‌دانم چه جور حرف بزنم که فردا آقایان سناتورها نگویند که به مجلس سنا توهین کرد. یا به ما بی‌احترامی کرد؟ (صدرزاده - این توهین نیست قانون است) یک آیین‌نامه‌ای می‌گویند نوشته‌اند، این آیین‌نامه چیست؟ من تا زمانی که مسلمان باشم اجتهاد در مقابل قرآن نمی‌توانم بکنم. اجتهادم غلط است خروج از اسلام است مادامی که ما تابع رژیم مشروطیت هستیم قانونی بر خلاف اساسی نمی‌توانیم وضع کنیم. البته ممکن است بکنیم ولی آن وقت مشروع نیست مثل زن شدن مادر زن است (شوشتری - فاسقید آن وقت) عرض کنم عملی که مجلس سنا می‌کند صراحتاً بر خلاف قانون اساسی است (صحیح است) یا وکلای مجلس شورای ملی هم حق دارند بکنند این کار را یا وکلای سنا هم حق ندارند (یکی از نمایندگان - وکلای مجلس سنا هم حق ندارند) خوب آنها هم حق ندارند این چه جور می‌شود که آدم هم می‌رود وکیل می‌شود، هم وزیر می‌شود هم رئیس کل تشریفات می‌شود هم استاندار می‌شود باز بر می‌گردد وکیل است. اگر عملی است باید برای همه باشد اگر عملی نیست برای هیچ کس عملی نیست. (صدرزاده - مجلس شورای ملی برخلاف این عمل کرده آنجا هم حق ندارند این کار را بکنند) وقتی که قانون اساسی می‌گوید و مجلس می‌گوید که وکیل مجلس نمی‌تواند با سنا هم مشمول کلمه مجلس هست و یا مشمول کلمه مجلس نیست. اگر مشمول کلمه مجلس هست وکیل سنا هم نمی‌تواند کار دولتی بگیرد. اگر مشمول کلمه مجلس نیست هر کاری که در قانون اساسی هست که مجلس این کار را بکند این قانون نباید به سنا برود یومنون ببعض الکتاب و یکفرون ببعض که نباید شد. در یک چنین مملکتی که قانون اساسی در نظر خود قوه مقننه برای این که اشخاصی مصلحت‌شان در این است این جور عمل می‌شود. آقا جمع کنید این دستگاه را مسخره که نیست. خودتان را چرا مسخره می‌کنید. من عرض دیگری ندارم به آن جهت با آن مخالفت کردم که قانون در این مملکت معنی ندارد که می‌خواهید تصویب کنید.
نایب رئیس - پیشنهادتان را پس گرفتید آقا؟
فرامرزی - پس نمی‌گیریم برای این که عقیده‌ام این بود (چند نفر از نمایندگان - پس بگیرید) خوب پس گرفتم.
فرهودی - ممکن است که اسباب تعجب بعضی از آقایان بشود که چه شده است که بنده با بودجه مجلس شورای ملی مخالفت می‌کنم. اما اگر مختصر توجهی به عرایض بنده بفرمایید شاید قبول بفرمایید که مقصود از مخالفت بنده فقط تکمیل بودجه است و تذکر نواقص است. اولاً بنده تصور می‌کنم که مجلس شورای ملی هم در کار بودجه هم در کار تشکیلات اداری می‌بایستی سر مشق کامل و صحیح سایر مؤسسات بشود یعنی مجلس شورای ملی در عمل بودجه خودش و در تشکیلات ادارات
و دوایر خودش می‌بایست یک روشی بگیرد که نتیجه آن روش این باشد که سرمشق دولت بشود در امور بودجه‌ای و در امور تشکیلاتی. این همه افکار و نظریات اصلاحی که قبل از دستور و یا در طی مطالبی که در دستور مطرح است ما راجع به امور مملکت و تأسیسات اداری می‌گوییم اگر واقعاً مؤمن بهش هستیم بایستی در درجه اول در خود مجلس شورای ملی عملی بکنم تا یک سرمشق کامل و یک نمونه کاملی هم در دست دولت قرار گیرد و هم در دست سایر تأسیسات عمومی مملکت و در این بودجه این اصولی را که ما همیسه در اینجا تذکر داده‌ایم و حتی دولت را مکلف کرده‌ایم به این که آن اصول را رعایت کند و حتی آن اصول جزو قوانین آمده است و رعایت نشده یک اصل این است که بودجه هر سال در سال قبل می‌بایستی تنظیم بشود و تصویب بشود و بحث بودجه به سال بعد نیفتد همچنین که در آغاز همین جلسه هم در موقعی که در اطراف ماده ۱۳۸ نظامنامه بحث می‌شد تصریح شد که فرض مقننین و فرض مجلس شورای ملی همیشه این است که بودجه هر سال را قبلاً تصویب کرده و قوانین محاسباتی و مالی ما روی این پایه قرار گذاشته شده است نظامنامه داخلی مجلس هم در موقع بحث بودجه روی این فرض نوشته شده است که بودجه به موقع خودش داده شده است. حالا اگر فرضاً دولت در تنظیم بودجه‌اش مشکلاتی داشته است، مجلس شورای ملی گمان نمی‌کنم که دچار این مشکلات بوده است و برای این که مخارج و تأسیسات و تشکیلات مربوط به مجلس معلوم است و بودجه‌هیا سابقش هم بود و به آسانی ممکن بود که در سال قبل همین بودجه تنظیم بشود و به مجلس بیاید و تصویب بشود و اگر این عمل می‌شد مسلماً تأثیر می‌کرد در دولت و دولت هم پیروی می‌کرد و شاید بودجه مملکت تا به حال بلاتکلیف نمی‌ماند، این یک اصل اصل دیگر اصل تناسب و احتیاج است ما می‌گوییم که در مخارج مملکتی می‌بایست هم رعایت تناسب بین اصول و فصول مخارج بشود و هم رعایت احتیاج برای این که اگر ما در مخارج قید نسبت و قید احتیاج حقیقی را بردایم به هیچ وجه موفق نخواهیم شد که جلو تزیید مخارج را بگیریم وقتی نتوانستیم جلو ازدیاد مخارج را بگیریم وقتی ناچار امور مالی مملکت رو به ورشکستگی می‌رود. مثلاً بنده الآن اجمالاً که نگاه کردم مطابق قانون انتخابات ۱۳۶ وکیل هست که معمولاًً هم هیچ وقت بیش از صد یا ۱۱۰ نفر حاضر برای کار نیست بعضی نقاط انتخاباتش نشده بعضی اوقات غایب داریم، متوفی داریم، آن وقت برای این که این ۱۳۰ نفر وکیل هفته‌ای سه جلسه بیایند در هر جلسه دو ساعت یا سه ساعت کار بکنند و در این فواصل هم چند کمیسیون در مجلس باشد ۱۰۷ عضو داریم یعنی در حقیقت هر وکیل معادل یک عضو در امور اداری این را بهش چه می‌گویند این را افراط در استخدام بهش می‌گویند و البته مانعی نداشته است که مثلاً این ۱۰۷ نفر بشود دویست نفر وقتی بنا شد که قواعدی نبود معتقد به تناسب و احتیاج نشدیم هی زیادی می‌شود، حالا زیاد شدن در مجلس نظر به این که بالاخره باز هم محدود است خیلی نگرانی ندارد اما عرض کردم عیبش این می‌شود که این سرمشق می‌شود برای وزارتخانه‌ها، برای ادارات آن وقت برای هر کار کوچکی دو نفر سه نفر اضافه می‌شود این است که این افراط در اعضا به نظر بنده بایستی که اصلاحی درش بشود و راه اصلاحش را هم هیئت رئیسه می‌توانند معین بکنند. هم کمیسیون محاسبات می‌تواند معین بکند که بالاخره طوری بشود که عده کارکنان مجلس روی دو اصل قرار بگیرد یکی روی اصل احتیاج حقیقی یکی روی اصل تناسب عده نمایندگان و کاری که در مجلس انجام می‌شود این دو قاعده باید باشد.
یک مسأله دیگری است که بنده مدتی است در نظر دارم در بودجه مجلس عرض کنم این است که مجلس یک مؤسسات وابسته پیدا کرده است مثل چاپخانه مثل مجله رسمی برای این مؤسسات وابسته البته روز اول شاید یک احتیاج ضروری بوده است یعنی مجلس احتیاج داشته است به یک چاپخانه کوچکی که این لوایح و طرح‌هایی که در مجلس مورد بحث قرار می‌گیرد و مطابق آیین‌نامه باید ۲۴ ساعت قبل طبع و توزیع شود چاپخانه برای این بوده که یک دستگاه کوچکی باشد که لوایح و طرح‌های که در مجلس مطرح می‌شود بتوانند ۲۴ ساعت قبل چاپ کنند البته این چاپخانه می‌شود یک چاپخانه محدود کوچکی و برای مجلس هم اشکال ندارد که این چاپخانه را نگهدارد اما این چاپخانه رو به توسعه رفته یعنی خیلی افزایش پیدا کرده و خیلی توسعه پیدا کرده نسبت به احتیاجات مجلس.
احتیاجات خارج از مجلس را هم برطرف می‌کند احتیاجات وزارت مالیه را احتیاجات کتاب چاپ کردن را البته مانعی ندارد یک چاپخانه بزرگ وسیعی در مجلس باشد اما این انضمامش در مجلس اشکالاتی به وجود می‌آورد مثلاً بنده در روزنامه‌ها خواندم که یک عده کارگران چاپخانه مجلس شکایاتی پیدا کرده‌اند از مجلس شورای ملی. از رئیس. از هیات رئیسه که قانون کار درباره ما آن طوری که باید اجرا نمی‌شود اولاً ممکن است در ادعای خودشان محق نباشند یا باشند بنده اصلاً وارد این مطلب نمی‌شوم اما ملاحظه بفرمایید که داشتن این مؤسسات اضافی آن هم به این طول و تفصیل ساحت مقدس مجلس را گرفتار یک مسائل و مذاکراتی می‌کند که خارج از احترام و شأن مجلس است که بیایند بگویند که مجلس شورای ملی خودش صد تا کارگر دارد دویست تا کارگر دارد پانصد تا کارگر دارد خودش قانون را درباره آنها اجرا نمی‌کند مثلاً ما یک قانون گذراندیم که هر مؤسسه‌ای که بیش از صد کارگر دارد خانه برای کارگرهایش بسازد. خوب الآن یکی از مؤسسات این چاپخانه مجلس است شما اگر این قانون کار را و این قانون ساختن خانه را روز اول درباره کارگران اجرا بکنید، بنده کاملاً موافقم. می‌گویند مجلس شورای ملی قانونی گذراند و اول هم نسبت به کارگران خودش اجرا کرد و بعد از دیگران می‌خواهند اما وقتی ما نیستیم برای این که این گونه امور را اجرا بکنیم آن وقت نگهداری کارگر بدون این که این قوانین را که خودمان برای رفاه‌شان می‌گذارنیم کاملاً طابق النعل ولا النعل اجرا بکنیم این یک کاری است که ایراد پیدا می‌کند اعتراض تولید می‌کند نسبت به مقام مجلس شورای ملی در صورتی که مقام مجلس یک مقام رفیعی است یک مقام محترم است اینجا در حقیقت حرم قانون است و نبایستی نسبت تخلف از قانون و عدم توجه به قانون به این مجلس داده شود ولی وقتی مؤسسات‌مان را بدون تناسب توسعه دادیم بسا اتفاق می‌افتد که غفلت می‌شود که یک ماده‌ای که از فلان قانون ما تصویب کردیم نسبت به فلان کارگر فلان کارمند اجرا بکنیم آن وقت نسبت تخلف از قانون به دستگاه تقنینیه داده می‌شود و این خطرناک‌ترین وضعی است که ممکن است در امور اجتماعی مملکتی پیدا بشود عرض کنم که این امور مؤسسات وابسته به مجلس نظر به این اشکالاتی که در عمل تولید می‌کنند می‌بایستی یک راه و طریقه دیگری برای اداره‌اش معین شود. یعنی، طوری باشد که جزو دستگاه رسمی مجلس شورای ملی نباشد. بنده گاه توی خیابان‌ها که دارم راه می‌روم تابلو می‌خوانم نوشته است که. آخر مجلس شورای ملی چیست؟ مجلس شورای ملی عبارت است از این مجموعه‌ای که به این هیأت و به این شکل و مطابق آیین‌نامه که دست رئیس مجلس است تشکیل می‌شود. آن وقت در تابلو می‌خوانم فلان آدم طبیب مجلس شورای ملی است. این عنوان طبیب مجلس شورای ملی از کجا پیدا شده مجلس شورای ملی طبیب می‌خواهد؟ این عیب از کجا پیدا شده؟ روی تابلو نوشته است که طبیب مجلس شورای ملی، این از اینجا پیدا شده که مجلس شورای ملی دویست تا کارگر دارد. مطابق قانون کار بهداری برای کارگرها باید درست کند. بهدار البته طبیب می‌خواهد.
آن وقت طبیب کارگرهای چاپخانه مجلس شورای ملی تابلویش این است که می‌شود طبیب مجلس شورای ملی این عیب‌ها از کجا پیدا می‌شود؟ اولاً به او نمی‌شود گفت که تو توی تابلوات همچو چیزی ننویس، می‌گوید که من توی مجلس می‌آیم و کار می‌کنم و کارگارن را معالجه می‌کنم و از مجلس هم حقوق می‌گیرم و این را هم باید بنویسم و وقتی هم که می‌نویسد یک چیز خلاف قاعده و خلاف طریقه است تا اندازه‌ای هم مضحک است (دکترطبا - کجایش مضحک است؟) عرض کنم که مجلس شورای ملی یک دستگاهی است یک هیئتی است. مقصود از مجلس شورای ملی این هیئت و این اجتماع است که هستیم که به این حالت اجتماعی که تحت این قواعد و قوانین و آیین‌نامه است می‌گوییم مجلس شورای ملی، این که دیگر طبیب ندارد طبیب را عرض کردم، آن طبیب طبیب کارگر چاپخانه است که آن چاپخانه ضمیمه مجلس است اما وقتی که توی تابلو می‌نویسد پزشک مجلس شورای ملی این همان طور که عرض کردم حتی آقایانی که نماینده مجلس شورای ملی هم هستند نمی‌توانند چنین عنوانی را انتخاب کنند تا چه رسد به آن که کسی که کارگران مجلس را معالجه می‌کند. مثلاً بنده دو سال پیش در دوره پانزدهم یک اعلانی در روزنامه خواندم، یک اعلانی کرده بود برای یک روزنامه‌ای که در آنجا به یکی از آقایان نمایندگان و هیئت رئیسه یک اشاراتی شده بود که هیئت رئیسه هم مقتضی دیده بود که مطابق قانون مطبوعات جواب بدهد یک اعلان بود که فلان روزنامه فلان تخلف را کرد نسبت به مقام ریاست و ما او را فرستادیم به عدلیه وزیرش امضا کرده بود دادستان مجلس شورای ملی یک اسمی هم بود که اسمش یادم رفته است یک اسمی نوشته بود و زیرش هم نوشته بود دادستان مجلس شورای ملی آیا مجلس شورای ملی با این هیئت و این تشکیلات دادستان دارد؟ محمکه دارد؟
حالا او هم حق دارد. مجلس شورای ملی یک مقداری کارمند دارد این کارمندها مطابق قانون دارای محکمه اداری هستند و این محکمه اداری هم دادستان دارد آن هم درست نوشته بود. اما این شخص دادستان کارمندان متخلف اداری مجلس شورای ملی بوده است اما در روزنامه برداشته نوشته است دادستان مجلس شورای ملی آقا این تشکیلات و این عنوان مضحک است (فرامرزی - محاکمه اداری که دادستان دائمی لازم ندارد) این در تشکیلات قانونگذاری صحیح نیست (امامی‌اهری - آن سمت عوض شد مشاور حقوقی شد) مشاور حقوقی مجلس شورای ملی هم عجیب است، مجلس شورای ملی خودش قانونگذار است تفسیر قانون می‌کند. لغو قانون می‌کند و معین و مفهوم قانون هم با خودش است. هیچ همچو چیزی می‌شود که مشاور حقوقی
داشته باشد؟ اصلاً مجلس شورای ملی با کی دعوا دارد؟ مرافعه دارد که مشاور حقوقی بخواهد؟ (شوشتری - با مجلس سنا) این است که بنده پیشنهاد اساسی و نظر اساسی‌ام این است که این بودجه مجلس شورای ملی که به این طول و تفصیل هست در حقیقت دو قسمت می‌شود. یک قسمت آنچه خاص مجلس شورای ملی است، آقایان تند نویس‌ها و دو سه ادراه دیگر که وابستگی به کار قانونگذاری مجلس دارند و یک قسمت کوچکی از مطبعه برای این که این لوایح را بتوانند ۲۴ ساعت قبل تهیه کند ولی یک قسمت دیگرش یک تشکیلاتی است که باید در تحت مسئولیت خود دولت باشد و ترتیب آن داده شود مجلس هر جور می‌خواهد باشد باشد ولی طوری باشد که این عناوین و این اتهامات پیش نیاید. کسی ایراد نقض قانون به مجلس شورای ملی نگیرد. عنوان پزشک مجلس شواری ملی دادستان مجلس شوران ملی مشاور حقوقی مجلس شورای ملی این عناوین ظاهر نشود و بالاخره ساحت قدس مجلس از این گونه حرف‌ها و این گونه صحبت‌ها محفوظ بماند برای این که مقام مجلس یک مقام منیعی است و یک مقام بزرگی است که هر قدر احترام و حیثیت‌اش بیشتر محفوظ بماند قوانینش محترم‌تر است و الا اگر مجلس بیاید خودش را وارد یک مسائلی بکند که فرض کنید که با کارگر طرف شود با اعضایش طرف بشود فردا بیایند اعتصاب خواستند بکنند. فرضاً مطابق مقرراتی که هست کارگران چاپخانه خواستند اعتصاب بکنند تکلیف مجلس شورای ملی چه خواهد بود؟ بعد هم عیبش این است که این بودجه‌ای که الآن ۱۵ صفحه است ده سال پیش چهار صفحه بوده و بنابراین ده سال بعد چهل صفحه می‌شود، روز به روز توسعه پیدا می‌کند و گرفتاری درست می‌کند و مجلس از کار خودش بالمره باز می‌ماند. حالا بنده در امور اداری مجلس وارد نیستم اما اگر در اول آقایان کارپردازها و رئیس و هیئت رئیسه مجلس را ببینید خواهید دید که در روز چه کارهایی که مربوط به مجلس شورای ملی نیست بخه آقایان مراجعه می‌شود
بایستی ترتیبی بکنیم که مجلس به اندازه ضرورت و احتیاج چاپخانه و تشکیلات داشته باشد و برای بقیه‌اش یک فکری بکنیم که هم آنها کار داشته باشند و هم مسئولیت و طرفیت مستقیمی با مجلس شورای ملی نداشته باشند.
نایب رئیس - آقای حاذقی موافق هستید؟ (حاذقی - موافقم ولی عرضی ندارم) آقای شوشتری
شوشتری - فرمایشات جناب آقای فرهودی یک قسمتش اصولاً یعنی قسمت مؤخر، وارد است و از نظر کلی که بنده یک یک را عرض می‌کنم اول باید بعضی قسمت‌های مقدم فرمایشات‌شان را جواب عرض کنم. راجع به طرز تنظیم بودجه مجلس شورای ملی تنظیم بودجه مجلس شورای ملی تنظیم بودجه مجلس طبق قوانین موضوعه مجلس شورای ملی است و بعداً مجلس شورای ملی و هیئت رئیسه مجلس طبق سیره معمول عمل کرده و با رعایت بودجه‌های سابق که بودجه را طوری تنظیم بکنند که همان طور که جناب آقای فرهودی فرمودند سر مشق شود برای بودجه دولت. و این را به شما چون وارد نبودید ... بنده هم تا مفتخر نشده بودم به عضویت کمیسیون محاسبات اغلب این قسمت از اعتراض را به نظر خودم صحیح می‌دانستم و وارد می‌دانستم ولی وقتی وارد شدم و به جزئیات کار رسیدگی کردم دیدم آن منظور اساسی که جنابعالی می‌فرمایید هیئت رئیسه و کارپردازان محترم آن منظور را رعایت کرده‌اند، این افرادی که می‌فرمایید که صد و چند نفر و به مقایسه طبعاً به هر یک نفر نماینده محترم یک کارمند در مجلس می‌رسد اولاً باید این را عرض کنم که این کارمندان مشمول قانون استخدام‌اند. اگر بنا بشود این را از اینجا برداریم. انتقالش به وزارتخانه دیگر که نمی‌توانیم بدهیم. به جای دیگر هم که نمی‌توانیم بفرستیم پس حقوق اینها بر جای خودش روی آیین‌نامه و روی قانون استخدام است النهایه باید ببینیم که اینها برای مجلس شورای ملی، این صد و چند نفر کارمند، با تشریفات مجلس شورای ملی لازم است یا لازم نیست. بلی ما باید یک وقت برویم در یک شعبه‌ای از اداره ثبت اسناد در آنجا باید تمام جهات را رعایت کنیم که به قدر نیاز آنجا یک کسی از صبح تا شب خدمت بکند و حقوق بگیرد. اما شما اگر رفتید در وزارت امور خارجه، وقتی که بنا شد چهار نفر وزیر مختار یا دو نفر دیگر را دعوت کردند برای تشریفات باید بچسبند که یک نفر آدم آمده یک چای لازم دارد یک قرآن و یک لقمه نان؟
نه این طور نیست، این تشریفاتی است که حتماً باید از نظر مملکت با مخارج فوق‌العاده آبروی مملکت را حفظ کرد و من آنچه را که جناب آقای فرهودی رسیدگی کردم کارمندانی که الآن در مجلس شورای ملی مشغول خدمت هستند علاوه بر این که مشمول قانون استخدامند تمام اینها جزء به جزء فرد فرد اینها انجام وظیفه کرده‌اند و می‌کنند و البته می‌دانید که اگر من تخلفی هم ببینم صاف می‌گویم جزء به جزء و فرد فرد اینها انجام وظیفه کرده‌اند و می‌کنند حتی از پارسال تا به حال ۱۷ نفر کم شده ما محتاج شدیم به چهار نفر دیگر که یکیش پسر مهدی ساعی بدبخت است و ما در اینجا ناچار شدیم برای این که دیدیم تند نویسی مجلس، دفتر مجلس آرشیو مجلس می‌ماند ناچار شدیم به جای آن عده متوفی و متقاعد شده و از بین رفته چهار نفر را اضافه کنیم پس منظور جنابعالی از این که بودجه سرمشق دولت قرار بگیرد تأمین شده و اما موضوع دیگر مؤسسات وابسته به مجلس است که آن نمای اولیه‌اش چاپخانه است راجع به موضوع چاپخانه اول باید این فکر را بکنیم که اگر انتزاع بشود این چاپخانه از مجلس باید ضمیمه وزارت دارایی بشود یا یک دستگاه مستقلی بشود من خودم در کمیسیون محاسبات با بودن جناب آقای امامی‌اهری که از طرف کارپردازی تشریف آورده بودند عرض کردم که ما در چاپخانه مجلس و در مطبعه مجلس این بنا یک کرایه‌ای دارد اینجا برق را می‌دهیم. زمین را می‌دهیم و به عقیده من استفاده‌ای که باید ببریم نمی‌توانیم ببریم ولی با توضیحاتی که ارباب رئیس محاسبات داد و آقایان محترم دادند دیدیم امروز با این احتیاطاتی که در جزء جزئش کردیم ناچاریم این مؤسسه را که آبروی مجلس شورای ملی را حفظ می‌کند به این کیفیت نگهداریم تا سر فرصت وقت پیدا بکنیم وقت به ما بدهند که سر فرصت بنشینیم و برای این و وابسته‌های مجلس یک فکری بکنیم یک موضوعی که صد در صد صحیح است و بنده تصدیق می‌کنم اولاً آن موضوع دادستان حذف شده است و اما اگر طبیبی که آقایان محترم کارپردازان و هیئت محترم رئیسه فرستاده‌اند به کمیسیون محاسبات به عنوان طبیب که الآن یک طبیب است که خیلی خوب انجام وظیفه می‌کند یک طبیبی را چند روز
و چند مدتی است همه آقایان می‌آیند تعریف می‌کنند که انجام وظیفه می‌کند و آن یکی رفته تابلو زده در خانه‌اش و اسمش را گذاشته طبیب مجلس شورای ملی و انجام وظیفه نمی‌کند ما منتقل شدیم از این جهت کمیسیون محترم محاسبات با جلب‌نظر هیئت کارپردازان محترم این را گفتیم که طبق مقررات هر کس آمد رسیدگی کرد به زن و بچه کارمند و کارکنان مجلس شورای ملی به این مستخدمین رسید پست قرارداد مثل کلانتری سر ساعتش حاضر شد به او حقوق می‌دهیم و الا به خدمتش خاتمه می‌دهیم غرض از گذاشتن این چند نفر و دعوت پزشک استخدام پزشک هم این بوده که اگر یک کارمند بیچاره مجلس شورای ملی بچه‌اش یا عیالش مبتلا شد یا خودش مریض شد، فوراً برسند و دوا بدهند و آن طوری که تصور می‌کنید که یک بودجه عریض و دامنه‌دار باشد این نیست و محدود است البته انشاءالله امیدوارم که با فکر آقایان محترم بعداً بتوانیم این نواقص را جزء و جزء رفع بکنیم و به عقیده من اگر شما تشریف می‌آوردید ملاحظه می‌فرمودید که تمام دقت را کمیسون محسبات با جلب‌نظر کارپردازان محترم و هیئت رئیسه و رعایت حقوق کارمندان مجلس شورای ملی این بودجه را تصویب کرده است النهایه در چاپخانه سه چهار پنج نفر کارگر این اعتراض را کردند که ما ۲۵ سال ۳۰ سال سابقه خدمت داریم و ما هم باید از قانون افزایش و از قوانین کار استفاده بکنیم.
البته دربادی امر این که گفته شد جلب‌نظر کرد و وقتی که رسیدگی کردیم آقایان اظهار کردند که ما این را هم رعایت کردیم برای موقع تقاعد. این آقایان متخصص فنی بوده‌اند و از روز اول استخدام شده است با ماهی چهار صد تومان و سیصد تومان، اما آن یکی مستخدم که جزء جزء رفته بالا و از اشل ۳۲ هزار تومان شروع کرده البته این از اول آن را گرفته افزایش را گرفته و همین طور به تناسب بالا رفته و حقوقش مثل حقوق پایه استخدامی نبوده که محدود باشد به یک حدی از آن جهت او استفاده‌اش را قبلاً کرده با این معنی باز ما تأمین کردیم منظور نظر آن شش هفت نفری را که شکایت می‌کردند تقریباً یک خاصه و خرجی شده و نظر تبعیضی درباره ما اتخاذ شده است. ما صحبت کردیم حتی در جلسه آخر کمیسیون محاسابت کارگزین مجلس شورای ملی را هم خواستیم آمدند، با حضور آقایان جزء جزء را صحبت کردیم اما یک جمله را عرض می‌کنم که بعضی از کارمندان مجلس توقع بیشتری دارند. حق هم دارند ولی امروز با دست تنگی ما و با نبودی مملکت نمی‌توانیم حداکثر آن انتظاری را که آنها دارند تأمین کنیم. ما احتیاطات خودمان را کردیم و امیدواریم همین توضیحات کافی شده باشد انشاءالله امیدواریم نظر آقا را بعداً کاملاً بعدی‌ها که می‌آیند به جزء جزء تأمین کنند.
امامی‌اهری - اجازه می‌فرمایید بنده هم یک توضیحاتی بدهم.
نایب رئیس - آقای حاذقی نوبت خودشان را به آقای ناظرزاده داده‌اند اجازه بدهید ایشان بیانات‌شان را بکنند بعد بفرمایید بفرمایید آقای ناظرزاده.
ناظرزاده - بنده از جناب آقای حاذقی تشکر می‌کنم که نوبت موافق خودشان را به بنده دادند اگر چه جناب آقای شوشتری مطالب را فرمودند ولی لازم است این تذکرات روشن‌تر داده بشود. آقایان نمایندگان محترم می‌دانند که غالب دستگاه‌های اداری مجلس از بهترین دستگاه‌های اداری کشور است (صحیح است) و خود کارمندان و خدمتگزاران و کارگران هم از لحاظ ادب و امانت از بهترین کارکنان مملکت هستند (صحیح است) بنده که این را عرض می‌کنم در ادارات با کارمندان سر و کار داشتم و دیده‌ام. مکرر اتفاق افتاده است که ساعت و یا خود نویس ما اینجا گذاشته شده و بعداً بدون این که ما اظهاری بکنیم خدمتگزارن مجلس آورده‌اند که این متعلق به شما است و دیگر این که عده‌شان هم نسبت به سایر مؤسسات زیاد نیست و آن تناسبی که جناب آقای فرهودی فرمودند اگر در نظر گرفته شود باز هم مجلس جایی است که تعداد کارمندانش کمتر است - البته
با در نظر گرفتن تناسب. راجع به چاپخانه هم که فرمودید حضرتعالی می‌دانید که گذشته از آن که قیمت چاپخانه چندین سال است مستهلک شده هر سال میلیون‌ها ریال هم درآمد دارد برای مجلس و اگر درست مراقبت بشود خیلی بیش از این ممکن است درآمد چاپخانه مجلس باشد و چه اشکال دارد که گذشته از این که باید مجلس شورای ملی یک چاپخانه‌ای در اختیار داشته باشد که برای کارهای خودش انجام وظیفه بکند هر سال هم عده‌ای کارگر در آنجا مشغول کار باشند و هم میلیون‌ها ریال به بودجه مملکت فایده برسانند تصور نمی‌کنم که این اشکالی داشته باشد منتهی اگر نظر دارید که کارهای چاپخانه باید طوری رو به راه بشود که منجر به شکایت نشود کاملاً صحیح است و بنده هم موافق هستم.
اما راجع به این که بعضی از آقایان از اسم مجلس شورای ملی استناد می‌کنند. این هم خیلی به عقیده بنده درخور نگرانی است زیرا دستگاه مجلس یک دستگاه مقدس و مورد علاقه و احترام مردم است و افرادی هم که در این دستگاه کار می‌کنند گاهی از این علاقه مردم نسبت به مجلس استفاده کنند و اسم مجلس را دنبال اسم خودشان بگذراند چنانچه بنده و جنابعالی هم پشت کارت‌مان عنوان نماینده مجلس را نوشتیم (شوشتری - نه ممکن است سوء استفاده بکنند) (فرهودی - بنده که ننوشته‌ام) چون جنابعالی خیلی مشهور هستید این است که ننوشته‌اید ولی آیا مردم نمی‌فهمند که مجلس برای وکلا طبیبی ندارد و این طبیبی که هست برای کارمندان است؟ راجع به توسعه بودجه مجلس که گفته شد البته بودجه مجلس هم ناچار تابع بودجه سایر مؤسسات دولت است شما حساب کنید که در سی سال پیش بیست سال پیش سایر وزارتخانه‌ها بودجه‌شان چقدر بوده و امروز چقدر است؟ ناچار برای مجلس هم این تفاوت محسوس است و معهذا البته چون دستگاه‌های مجلس باید نمونه باشد برای سایر دستگاه‌های دولتی هر چه بودجه‌اش باشد بهتر است بنابراین بنده خواهش می‌کنم که آقایان با در نظر گرفتن این که چند هفته است که هر روز قرار بود بودجه مجلس جزو دستور گذاشته شود و به عللی گذاشته نشده لطفی بفرمایند که زودتر این بودجه تصویب بشود تا نگویند مجلس شورای ملی هنوز بودجه خودش را تصویب نکرده و بنابراین ایرادی نیست که چرا بودجه کل کشور تصویب نشده است پس خواهش می‌کنم از آقایان که اظهار لطف بفرمایند و کاری بکنند که این بودجه مجلس زودتر از تصویب مجلس بگذرد و فردا که بودجه کل کشور به مجلس می‌آید از این بابت دیگر اشکالی نباشد.
نایب رئیس - آقا امامی‌اهری
امامی‌اهری - با مدافعاتی که از طرف آقای شوشتری و سایر آقایان و آقای ناظرزاده به عمل آمد بنده زائد می‌دانم که توضیح مفصلی بدهم ولی چون جناب آقای فرهودی یک اظهاراتی فرمودند که با رقم هم باید جوابی خدمت‌شان داده شود تا توجه بفرمایند و ذهن سایر آقایان هم روشن بشود اولاً آقای فرهودی به طور کلی زیادی عده را فرمودند یعنی با ملاحظه رفع کار و میزان احتیاج و در نظر گرفتن ادارات تابعه مجلس شورای ملی نفرمودند که کجا و کدام اداره زائد است و یا در کدام اداره زیاد استخدام شده زیادتر از میزان است به علاوه برای این که خاطر ایشان و ذهن‌شان کاملاً روشن باشد عرض می‌کنم که در دو سال اخیر که ۱۷ نفر متقاعد شده‌اند از اعضا و کارمندان مجلس شورای ملی و عده هم به مجلس سنا منتقل شده‌اند و متأسفانه چند نفری هم فوت کردند و حالا وقتی مقایسه می‌کنیم نسبت به سه سال قبل می‌بینیم عده زیادی کسر شده (صحیح است) قسمت دیگر که فرمودند بودجه مجلس سال گذشته به موقع تقدیم مجلس نشده بودجه سال گذشته به موقع تنظیم شد و ما از لحاظی که بودجه مجلس با بودجه کل کشور داشت ما منتظر بودیم که بودجه کشور مطرح شود و از لحاظ ارتباطی که با هم دارند بودجه مجلس بعد از آن مطرح شد روی این اصل تأخیر شده و الا بودجه مجلس به موقع خودش تنظیم شده و به موقع خودش تقدیم شده و از نظر یأس از تصویب بودجه کل کشور به این زودی این بودجه مورد رسیدگی قرار گرفت و این است که این را آورده‌ایم و در این که ملاحظه فرمودید عده وکلا را صد و سی نفر نوشته‌اند. عده وکلا ۱۳۶ نفر است همان طور که ملاحظه فرمودید آن ۱۳۰ نفر که نوشته شده است از لحاظ همان صرفه‌جویی است مقصودم از قید این نکته برای این است که تمام این ملاحظات به عمل آمده و تمام صرفه‌جویی‌هایی که ممکن است شده و حتی از این ۱۳۶ نفر هم اشخاصی که استفاده نمی‌کنند آنها هم به نفع خزانه کشور منظور می‌شود اخذ نمی‌شود دریافت نمی‌شود.
فقط برای آنهایی که حقوق و مقرری می‌گیرند درخواست می‌شود در مورد چاپخانه هم این را لازم است که خدمت جناب آقای فرامرزی و سایر آقایان عرض کنم که لازم است توضیح داده شود که چاپخانه مجلس اساسش برای طبع و چاپ اوراق بهادار بوده در اینجا عیب ندارد با اجازه آقایان یادی از مرحوم ارباب کی‌خسرو شود ذکر خیری شود و خود حضرتعالی تصدیق می‌فرمایید که وجود چاپخانه برای مجلس لازم است برای این که این مطبوعات این طرح‌ها و این لوایح به موقع چاپ شود و در دسترس آقایان گذاشته بشود و به علاوه چاپ اوراق بهادار هم در چاپخانه مجلس می‌شود برای جلوگیری از تقلبات با وجود کنترل و نظارتی که می‌شود باز یک تقلباتی می‌شود و بهتر است که این کار مجلس بشود (فرامرزی - عیبش این است که می‌گویند آن تقلبات در مجلس شده) در مجلس نشده. در مجلس جلوگیری شده در مجلس حداکثر مراقبت شده به علاوه نکته‌ای را که جناب آقای فرهودی باید از نظر مالی در نظر بگیرند این است که این تنها مؤسسه دولتی است که در ایران نفع می‌دهد و عایدی دارد یعنی تقریباً ده سال پیش تمام این مخارجی که شده مستهلک شده است و به علاوه سه میلیون تومان که اضافه عایدی داده و یکی از چاپخانه‌های مرتبی است که از هر حیث بنده به جناب آقای فرهودی اطمینان می‌دهم که مدل است و می‌توانید جنابعالی به عنوان نمونه هم کارگرش هم طرز کارشان هم اخلاق‌شان ادب‌شان را ببینید این مجلس هم حضرتعالی مطمئن باشید که طرز کارشان طوری است که گمان می‌کنم اداره‌شان از این لحاظ مشکل باشد و طرز کارشان و رفتارشان شایستگی این را دارد که وابسته مجلس باشند (فرهودی - بنده مطابق ماده ۹۰ توضیح دارم)
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم پس از یک موافق و یک مخالف رأی به کفایت مذاکرات گرفته شود
ملک مدنی
نایب رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - بنده ۱۱ دوره است که در مجلس افتخار خدمتگزاری دارم هر وقت بودجه مجلس مطرح شده همیشه از نقطه‌نظر مشهوداتی که درباره جدیت و خدمات مستخدمین و کارمندان مجلس شورای ملی داشتم اینجا در موقعش و برای استحضار افکار عمومی این مطلب را عرض کرده‌ام مستخدمین مجلس کارمندان از جزء و کل با رتبه و بی‌رتبه هر کدام در موقع خودش انجام وظیفه کرده‌اند (صحیح است) این حوادث ده ساله هم که تمام ادارات و مؤسسات ما را متشنج کرد خوشبختانه در مجلس شورای ملی کوچک‌ترین تشنجی پیدا نشد (صحیح است) همین چاپخانه مجلس شورای ملی هم تابع آن تشنجات نشد کارگران هم با نهایت صداقت و خوبی وظیفه خودشان را انجام داده‌اند همه آقایان شاهد هستند کوچک‌ترین عمل خلافی و عمل بر خلاف انتظاری در این مؤسسه بزرگ واقع نشده بنده برای جناب آقای فرهودی کمال احترام را قائلم و به ایشان اعتقاد دارم چون از فضلا و اشخاص دانشمندی هستند که بنده هم افتخار همکاری با ایشان را دارم و برای رفع شبهه و اطلاع ایشان و آقایان لازم است مطالبی را به عرض برسانم چون یک بیاناتی فرمودند که لازم این جواب عرض شود عرض کنم چاپخانه مجلس روز اولی که به وجود آمد چون از روز اول بنده بودم و اطلاع داشتم روی همین اصلی بود که فرمودند چون احتیاجات مجلس مصلحت نیست که در خارج تدارک بشود زیرا یک لایحه فوری و آنی است که می‌خواهند چاپ بشود طبع و توزیع بشود و باید در اختیار مجلس باشد خدا رحمت کند ارباب کی‌خسرو را که به عقیده بنده شخصاً خودش که یک مرد خدمتگزاری بود تصدی این کار را داشت دنباله او از نقطه‌نظر این که چاپخانه‌های بزرگی در کشور نبودند تدریجاً این چاپخانه را تکمیل کردند در صورتی که واقعاً همین طور است که می‌فرمایید و حق این است که کارهای عمومی دست مردم گذاشته بشود که ازش استفاده بکنند و چاپخانه مجلس هم باید به قدری توسعه داشته باشد که احتیاجات خودش را رفع کند اما وقتی که شد ما باید حفظش بکنیم دیگر الآن یک مؤسسه مفیدی است که وظایف خودش را به خوبی انجام می‌دهد و کار خودش را می‌کند و برای کارگرهایش هم همین طور که فرمودید مطابق یک قانونی باید خانه ساخته شود به عقیده بنده مجلس باید در پیشرفت امور و اصلاح مدل و نمونه در کشور باشد خوب است برای کارگرهای چاپخانه مجلس هم که انجام وظیفه می‌کنند مطابق قانونی که گذشته یک اعتباری هم در بودجه‌شان گذاشته شود از اراضی دولتی هم برایشان بگیرند و خانه هم برایشان بسازند و سکونت پیدا کنند و صاحب خانه و علاقه بشوند این اصل صاحب خانه شدن و علاقه پیدا کردن می‌دانید که امروز در تمام دنیا مورد توجه است بنده عرض می‌کنم مخصوصاً آقایان کارپردازان و اعضا محترم کمیسیون محاسبات مجلس سعی کنند از یک صرفه‌جویی‌هایی یا ارزی اعتبار اضافه‌ای خانه برای آنها ساخته شود اما یک قسمت دیگری که فرمودند موضوع طبیب و دکتر بود.
بنده می‌خواستم که این قسمت را به ایشان متذکر شوم که بنده خودم پیشنهاد کردم و طبق یک قانونی باید مجلس شورای ملی یک بیمارستان داشته باشد و قانونی گذشته است و در همین قانون بودجه ما گذراندیم که مجلس شورای ملی باید یک بنای بیمارستان ۱۲ تختخوابی بنا کند و درست کند در واقع یک بیمارستان مهیا و مجهزی را برای استفاده کارمندان جزء مجلس از چاپخانه
مجلس از خدمتگزاران و همان طور سایر مردم دیگری که استفاده بکنند آماده کند بنده به طور مثال عرض می‌کنم بانک ملی که یک مؤسسه‌ای است یک بیمارستان برای خودش درست کرده و مورد استفاده همه است چه عیبی دارد که مجلس هم این کار را بکند این زمینی هم که خریداری شد بالاخره واگذار کردیم به مجلس سنا و بنده آن وقت هم مخالفت کردم و الآن هم مخالف هستم برای همین بیمارستان بود که قصد ما بود که این کار را بکنیم متأسفانه نشد بنابراین مجلس هر کدام از مؤسسات‌اش در موقع خودش مورد احتیاج است و کارمندانش هم وظایف خودشان را انجام داده‌اند بنده اینجا لازم می‌دانم از مرحوم طوسی که یکی از کارمندان عالی رتبه و خدمتگزاران صدیق مجلس شورای ملی بوده و فوت کرده‌اند یک ذکر خیری شده باشد و حقیقتاً دوران خدمتگزاری او طوری با صداقت و درستی بود که روز آخرش هم که فوت کرد همه آقایان مسبوقند هیچ چیزی نداشته است این دلیل درستی و صداقت کارمندان و خدمتگزاران مجلس شورای ملی است
بنده نظرم این است که نسبت به وراث او هم یک مساعدت و کمکی بشود آقای امامی شما که کارپرداز محترم مجلس شورای ملی هستید و جناب آقای شوشتری حق این بود که در این بودجه یک پیش‌بینی برای وراث مرحوم طوسی می‌کردید برای این که او یک مرد خدمتگزاری بود و موقعی هم که مرد واقعاً مقروض بوده است اشخاصی هم که از ایشان طلب داشته‌اند اغلب گذشت کرده‌اند که وراث او مقروض نباشند و آن مرحوم بری الذمه شود می‌خواستم همین را عرض کنم اگر موافقت داشته باشد یک پیشنهادی بکنیم یک کمکی درباره او شده باشد (امامی‌اهری - ممکن است پیشنهاد بفرمایید) بنده یک نظریات دیگری که راجع به دو فقره پیشنهاد است که داده‌ام و در موقع خودش نظریات خودم را عرض می‌کنم چون پیشنهاد کفایت مذاکرات داده‌ام برای این که از آیین‌نامه و مقررات تخلف نشده باشد در آن زمینه عرض می‌کنم که چند نفر از کارمندان مجلس هستند که درباره آنها تبصره‌ای پیشنهاد کرده‌ام تمنا می‌کنم که آقایان محترم موافقت بفرمایید سوابق خدمت اینها منظور شود و اینها هم مثل سایر کارمندها مورد توجه مجلس و نمایندگان واقع شوند که با دل گرمی بتوانند کار خودشان را بکنند، تبصره‌ای پیشنها کرده‌ام و در موق خودش تذکر لازم را عرض خواهم کرد.
نایب رئیس - آقای کشاورزصدر
کشاورزصدر - امیدوارم مقام ریاست اجاره بدهند که به میزان وقتی که جناب آقای ملک نسبت به کفایت مذاکره صحبت کردند بنده هم در آن حدود عرایض خودم را بکنم بنده مخالف با کفایت مذاکره هستم برای این که این بودجه‌ای که راجع به مجلس است چون دولت درش دخیل نیست خودمان یک رعایت بکنیم و یک ملاحظات بکنیم تا در خارج نگویند که همیشه برای صرفه‌جویی در خارج اقدام می‌کنند ولی در مجلس شورای ملی که بودجه دربست دست خودشان است سرمشق ما نمی‌شوند برای این بنده مخالفت کردم و اگر اجازه بفرمایند آقایان که یکی دو نفر صحبت بکنند مسلماً نتیجه مطلوب حاصل می‌شود از جمله چیزهایی که گفته نشده است و بایستی گفته شود یکی وضع این کارگران چاپخانه است که شرحی هم به چند نفر از آقایان نمایندگان نوشته‌اند که این آقایان الآن مشمول قانون کار فعلی نیستند و حال آن که کارگری هستند که از کارگران دیگر زحمت‌شان بیشتر است و اطلاق کارگر هم به اینها می‌شود به عنوان کارگر هم آنها را می‌شناسند ولی نمی‌دانم چرا کارپردازی رعایت قانون کار را از جهاتی که در قانون کار پیش‌بینی شده درباره آنها نکرده‌اند و من استدعا می‌کنم که جناب آقای امامی‌اهری عنایت بفرمایند در این قضیه که قانون کار را درباره آنها رعایت بکنند دیگر راجع به تلفنچی‌ها است که جناب آقای صفایی مرحمت فرمودند این تبصره را در اینجا بخوانم «به آقای وزیر دارایی اجازه داده می‌شود که به منظور تثبیت وضع استخدامی تلفنچی‌ها و رانندگان وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی و مجلس شورای ملی که از بودجه دولت حقوق دریافت می‌دارند و مشمول مقررات قوانین استخدامی و لایحه تبدیل عنوان و تصویب‌نامه متمم آن واقع نشده‌اند آیین‌نامه‌ای که وضع استخدامی آنها را تأمین و یک نواخت نماید تهیه و به تصویب هیئت دولت برسانند» این ماده تصویب شده است ولی دولت هیچ گونه اقدامی درباره تلفنچی‌های مجلس نکرده است اینها هم می‌دانیم از مستخدمینی هستند که با کمال صمیمیت شبانه روز کار می‌کنند به این موضوع توجه آقایان را جلب می‌کنم که عنایتی بفرمایند یکی دیگر راجع به صرفه‌جویی در بودجه مجلس است من الآن اعتراف می‌کنم که چون نمی‌دانستم که امروز بودجه مطرح می‌شود ارقامش را در نظر ندارم ولی یکی از امثال و نظایرش را می‌توانم ذکر کنم مثلاً شنیده‌ام که اینجا چاهی به مبلغ ۶۰ هزار تومان کنده‌اند و حال آن که این باغات مربوط به مرحوم سپه‌سالار آب کافی دارد و از آن آب می‌توانند استفاده کنند و مقدار مساحت مجلس هم طوری نیست که ۶۰ هزار تومان خرج کند و چاه بکنند اگر این را اصلاً صرفه‌جویی می‌کردیم و به دولت هم می‌گفتیم که آقا ما یک رقم اینجا صرفه‌جویی کردیم مسلماً مفید واقع می‌شد مخصوصاً حال که دولت در مقام صرفه‌جویی و کم کردن حقوق اشخاصی که هزار تومان حقوق دارند بر آمده است و یکی هم راجع به حقوق نمایندگان محترم مجلس شورای ملی است و مجلس سنا من می‌خواستم به آقایان عرض بکنم و پیشنهاد کنم حالا که وزارت دارایی در مقام این بر آمده است حقوق‌های مستخدمین دولت را یعنی آنهایی که تا هزار تومان می‌گرفتند کم کند و به میزان رتبه کرده است که ۶۹۰ تومان است اگر آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی و مجلس سنا موافقت بفرمایند حقوق فعلی آنها هم که در حدود ۱۲۰۰ تومان است به ۷۰۰ تومان تقلیل پیدا بکند مسلماً تأثیر دارد (جمال امامی - ما منابع دیگری نداریم) ممر دیگر لازم ندارد می‌شود اعاشه کرد آقای جمال امامی ممر دیگرش این است که اگر آن رتبه ۹ مدیر کل هم ۱۲ نفر عائله دارد وکیل مجلس هم دارد چه مانعی دارد وکیل مجلس هم مثل مدیر کل رفتار کند و خرج بکند بنابراین با ۷۰۰ تومان یا می‌شود زندگی کرد یا نمی‌شود اگر نمی‌شود برای آنها هم نمی‌شود و اگر می‌شود خصوصاً برای نمایندگان مجلس شورای ملی که نماینده عوام هستند و شبیه به دیگر مردم هستند (همهمه نمایندگان) می‌توانند با ۷۰۰ تومان زندگی کنند چه مانعی دارد که هفتصد تومان حقوق بگیرند. (دکتر مجتهدی - درباره خودتان عمل کنید)
نایب رئیس - آقای کشاورزصدر به اختصار بفرمایید
کشاورزصدر - من نمی‌دانم تا به یک مطلبی اشاره کردم آقایان چرا فوری این قدر کلافه می‌شوند و عصبانی می‌شوند خوب گوش بدهید و رأی ندهید شما هم بفرمایید بیایید اینجا و جواب بدهید من که کفری نگرفتم اما مطلب دیگر لایحه‌ای است که دولت راجع به آگهی‌های دولتی به مجلس آورده است بدون مطالعه و با سرعت و با عجله ما یک تبصره‌ای تصویب کردیم که آگهی‌ها انحصار داشته باشد به روزنامه رسمی چون این انحصار ممکن است اسباب زیان دولت بشود یعنی روزنامه رسمی را بدون تردید هیچ کس نمی‌خواند یعنی اگر اعلان مناقصه‌ای داده بشود و در جراید دیگر منتشر نشود در روزنامه رسمی مثل این است که اعلان نکرده‌اند من یک پیشنهادی نموده‌ام آقایان موافقت بفرمایند یا این که آگهی‌های دولتی کما فی السابق به جمیع جراید داده شود تا این نقص مرتفع شود و انحصار به روزنامه رسمی نداشته باشد
فرامرزی - من مخالفم آن وقت به هر روزنامه‌ای که اعلان ندهند فحش می‌دهد
نایب رئیس - آقای فرهودی توضیحاتی دارید. بفرمایید
فرهوی - بنده از جناب آقای ملک‌مدنی و آقای امامی‌اهری و آقای شوشتری کمال تشکر را دارم که در توضیحاتی فرمودند سعی کردند که به عرایض بنده جواب بدهند اما بنده حس کردم مثل این که یک سوء تعبیری هم در عرایض بنده شده است بنده مطلقاً و اصلاً و ابداً راجع به این که کارمند مجلس خوب صحبت نکردم بنده آنچه گفتم در کلیات بود و بنده هم مثل آقایان محترم معتقد هستم که کلیه کارکنان مجلس اعم از کارمندان اداری و جزء و کارگران چاپخانه همه با کمال صداقت و درستی وظیفه‌شان را انجام می‌دهند (صحیح است) و از این حیث امیدوارم که لااقل مدل سایر وزارخانه‌ها بشوند (احسنت)
جمال امامی - آقا یک ترتیب برای این کارگرهای متحصن بدهید که این کار خاتمه پیدا کند.
نایب رئیس - در هیئت رئیسه مطرح است، آقای شوشتری بفرمایید
شوشتری - عرض کنم بعضی از این بیانات ظاهرش خوب است اما ببینم واقعاً اگر وارد عمل شدیم آیا هر حرف خوبی را می‌توانیم عمل بکنیم یا نه آقای فرهودی در توضیحی که دادند هیچ انتقاد و هیچ حرفی نسبت به کارمندی نفرمودند برای حساب این که آیا این عدد لازم است یا این عدد کم است یا زیاد است صحبت فرمودند بنده هم جواب دادم عرض کردم به قدر لزوم الآن ۱۸ - ۱۷ نفر کارمند کم داریم و ایشان هم قانع شدند اما راجع به کارگران چاپخانه که مشمول قانون کار باشند با توضیحی که دادم تمام این جهات را رعایت کردیم اگر جزیی از اجزاء قوانین را دولت اجرا نمی‌کند حالا اینجا اشتباه نشود مثل تلفنچی‌ها است قانون تلفنچی‌ها این چیزی که اینجا خواندند مشمول همه است اگر مشمول همه است اگر درباره تلفنچی‌های مجلس دولت تخلفی کرده شما باید سؤال کنید استیضاح کنید مجلس کار خودش را کرده است کارپردازی و محاسبات کار خودش را کرده است این توضیح را که جناب آقای ملک‌مدنی دادند صد در صد صحیح است بنده هم اینجا آمده‌ام با این که روح تملق ندارم و از هیچ کس تعریف نمی‌کنم این مطلب را گفتم جناب آقای ملک‌مدنی هم فرمودند جناب آقای فرهودی فرمودند همه نسبت به درستی و انجام وظیفه کارمندان مجلس جزء وکلا ما همه راضی هستیم و دلیل رضای ما هم همین عملی است که به طور تساوی و به طور نصفت درباره آنها می‌کنیم و علت آن همین تمکین و تسلیم و انتظار و ادب آنها است بدون شک (صحیح است) پس اگر راجع به تلفنچی‌ها تذکری دارید آن را باید دولت عمل بکند و همه را مشمول بکند و اما
بنده هم مثل جنابعالی راجع به اعلانات دولتی همین عقیده را دارم و فراموش نمی‌کنم که چند مرتبه هم در همین مجلس گفتم و صحبت کردم ولی بعد برخوردم به یک اشکال که آقای فرامرزی اجمالاً اشاره کردند هر وقت آقای کشاورزصدر ما توانستیم وضع روزنامه‌ها را درست کنیم این کار باید بشود آخر انسان خجالت می‌کشد حرف بزند اگر ما وضع روزنامه‌های‌مان را که رکن چهارم مشروطیت است طوری ترتیب دادیم که همه به طور تساوی استفاده کنند اشکالی ندارد ولی یک خرما است اگر بگیریم از این دهن بگذاریم آن دهن یک لقمه است یکی می‌خورد اگر ما توانستیم عملی کردیم که تمام روزنامه‌های ما آن طوری که دلخواه هر خدمتگزاری است آن طور منتشر بشوند و عاری از اغراض شوند و اگر خدای نخواسته یک روز یک اعلانی را بهش ندادند فحش و افترا را نسبت به مجلس شورای ملی شروع نکند حق با آقا است تأسیس این مؤسسه همان طوری که آقای ملک‌مدنی فرمودند از خدمات آقای ارباب کی‌خسرو است (صحیح است) و او در این کار زحمت کشیده آن روز من مثل جنابعالی فکر می‌کردم اگر بدهیم به دست دولت صدمه می‌خورد به روزنامه‌ها تحقیق بکنید در تمام ممالک بنده که به خارجه نرفته‌ام و اگر هم رفتم سرم نمی‌شد زبان نداشتم غریبه بودم حالا هم که زبان ندارم ولی شنیدم و آخوندم زود درک می‌کنم در تمام ممالک که دارای حکومت‌های مشروطه هستند این را یک مطبعه‌های ملی و اختصاصی به مجلس شورای ملی دارند چه مانعی دارد که ما هم نقایص این چاپخانه را تکمیل بکنیم و برای مملکت باشد همین طور که آقای امامی‌اهری فرمودند برای اوراق بهادار و جلوگیری از سازش و تقلب ورق سازی و اسکناس سازی ما یک مؤسسه داشته باشیم که بدانیم یک مؤسسه آبرومندی که داریم آن مؤسسه مجلس شورای ملی است از کارمندانش از تلفنچی‌اش از چاپخانه‌اش از مطبعه‌اش از این جهت استدعا دارم دیگر در اطراف اینها اگر آقایان یکی دو تا پیشنهاداتی هم دارند و آن نظری هم که آقایان دارند راجع به یکی دو نفر اینها را بگذارند برای موقع پیشنهادات و مذاکرات را کافی بدانید و انشاءالله امروز این را تمام بکنیم
نایب رئیس - آقای امامی‌اهری بفرمایید (دکتر طبا - آیین‌نامه می‌گوید در کفایت مذاکرات بعد از توضیح مخالف باید رأی گرفته شود) ایشان کارپرداز هستند می‌توانند توضیح بدهند.
امامی‌اهری - آقای کشاورزصدر راجع به تقلیل حقوق آقایان نمایندگان اشاره‌ای فرمودند این را باید خودشان در نظر داشته باشند که یک نماینده با مدیر کل وظایفش فرق دارد یعنی اگر یک نمایده واقعاً بخواهد وظایف نمایندگی‌اش را انجام بدهد باید ماهی سیصد تومان چهار صد تومان نصف حقوقش را پول تلگراف بدهد اگر نمایندگانی اتومبیل دارند برای رسیدگی به کار موکلین یا انجام کارهای وکالت است بنابراین اصلاً این حقوق به نظر من کافی نیست ولی با وجود این اگر اکثریت نظر داد بنده شخصاً مخالفت ندارم فقط این را توضیحاً عرض کردم اما راجع به کارگران و این که قانون کار رعایت نمی‌شود جناب آقای کشاورزصدر چاپخانه مجلس دو نوع کارگر دارد یک دسته کنتراتی هستند مقاطعه هستند کنترات دارند مطابق کنترات‌نامه‌شان رفتار می‌شود برای یک عده‌ای دیگر آنها یک آیین‌نامه‌ای داریم آیین‌نامه مخصوصی که به مراتب از قانون کار برای آنها مفیدتر است و اگر حضرتعالی این پیشنهاد را بفرمایید که قانون کار را درباره آنها اجرا بکنیم بعضی از مواد آن آیین‌نامه مخصوصی که ما دایم به منفعت آنها است و این ظلمی است برای آنها (کشاورزصدر - آن که به جای خودش هست مزایای دیگر قانون کار را اجرا بکنید) این آیین‌نامه به خصوص که داریم برای کارگران اینجا بهتر است با وجود این در نظر می‌گیریم اگر دیدیم قانون کار بعضی نکاتی دارد که بهتر است آن را هم بنده رعایت می‌کنم در قسمت بیمه‌شان هم اقدام شده در قسمت بیمه هم بنده معتقدم این اقدام را هم باید بکنیم که همه کارمندان اداری مجلس را بیمه بکنیم چون در اینجا صحبت شد که کارمندان و کارگران مجلس از لحاظ جدیت و اخلاق و صداقت و درستی نمونه و مدل هستند همین طور هم باید موجبات تأمین رفاه و آسایش اینها را هم از هر حیث رعایت کرد. راجع به چاه که فرمودید این قسمت را هم توجه بفرمایید این اولاً در گذشته و در دوره کارپردازی آقایان دیگر انجام شده و بسیار عمل خوبی هم بوده و کار مثبتی است و حالا هم این نظر هست که با شهرداری مذاکره شود که از این چاه لوله کشیده شود به میدان بهارستان و مردم استفاده بکنند و کار مثبتی است و از آب هیچ وقت ضرری به مردم نمی‌رسد.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات در کلیات لایحه آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا رأی می‌گیریم به ورود و شور در مواد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد شروع می‌کنیم به شور در موارد ماده اول قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده اول - برای مقرری و هزینه ۱۲ ماهه سال ۱۳۳۰ مجلس شورای ملی مبلغ سی و دو میلیون و نهصد و هشتاد هزار و هفتصد و شصت ریال ۳۲۹۸۰۷۶۰ مطابق فقرات (۱) تا (۵) ضمیمه اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه مربوط به مجلس شورای ملی و اداره چاپخانه مجلس و اداره روزنامه رسمی کشور را تا آخر سال ۱۳۳۰ از محل درآمد عمومی کشور از وزارت دارایی دریافت دارد.
نایب رئیس - چون کسی اجازه نخواسته بنابراین پیشنهادی که رسیده قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقایان فرهودی و اردلان به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی تبصره زیر را به ماده اول بودجه مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماییم.
تبصره - مأخذ حقوق بازنشستگی نمایندگان مجلس شورای ملی که سابقه خدمت رسمی در دوایر دولت دارند و در حین انجام وظایف نمایندگی واجد شرایط بازنشستگی قانونی می‌شوند عبارت خواهد بود از یک سی‌ام آخرین وجهی که جموعاً از بودجه مجلس شورای مجلس ماهیانه دریافت می‌دارند ضرب در سنوات خدمت. فرهودی. اردلان.
نایب رئیس - آقای فرهودی
فرهودی - این پیشنهاد را آقای اردلان همکار محترم ما که از طرف هیئت مختلط فعلاً در خرمشهر و آبادان مشغول انجام وظیفه هستند از آنجا فرستاده‌اند برای بنده چون خودشان نیستند بنده هم امضا کردم و تقدیم کردم البته آن طوری که آقای امامی‌اهری فرمودند پیشنهاد خرج نیست برای این که در حدود قانون تقاعد است در قانون تقاعد نوشته شده است هر کسی که متقاعد شد حقوقش را می‌دهند (کشاروزصدر - وکیل مستخدم دولت نیست) دقت نفرمودید آقای اردلان همان طور که خاطر آقایان متوجه است ایشان هم امتحان داده‌اند در این مجلس حرف بی‌رویه و بی‌قاعده نمی‌زنند و حفظ الغیب‌شان بر بنده واجب است ایشان نوشته‌اند که نمایندگان مجلسی که مستخدم رسمی هستند چون خیلی از نمایندگان مجلس هستند که مستخدم رسمی دولت هستند منتهی وکیل مجلس هستند و چند دوره هم وکالت کرده‌اند یا خواهند کرد اینها بالاخره به یک سنی خواهند رسید در خدمت وکالت که مطابق قانون باید بازنشسته شوند آنهایی که سابقه خدمت رسمی دارند و نماینده مجلس بوده‌اند و چند دوره نمایندگی‌شان طول کشیده یا طول خواهد کشید قطعاً در حین انجام وظایف نمایندگی به یک سنی خواهند رسید که در آن سن مطابق قانون سن مطابق قانون سن بازنشستگی باید بازنشسته شوند و البته آن نمایندگان هم مثل افراد عادی اختیار خواهند داشت که تقاضای بازنشستگی کنند همان طوری که سایر کارمندان می‌کنند و وقتی که تقاضای بازنشستگی کرد دو چیز باید معلوم باشد یکی میزان حقوق که پایه تقاعد می‌شود و یکی سنوات خدمت. سنوات خدمت که در پرونده‌اش معلوم است میزان حقوق را هم ایشان پیشنهاد کرده‌اند همان حقوقی که در مجلس می‌گیرد در صورتی که در حین انجام وظیفه نمایندگی به سن تقاعد برسد همان حقوقی که در مجلس می‌گیرد یک سی‌امش را بگیرند ضرب در سنوات خدمت بکنند بشود حقوق بازنشستگی او آن وقت این حقوق بازنشستگی از کجا داده می‌شود از بودجه مجلس که داده نمی‌شود از صندوق بازنشستگی پرداخت می‌شود برای این که آقایان نمایندگان هم کسور بازنشستگی را می‌پردازند و تا موقعی که در خدمت دولت بوده‌اند پرداخته‌اند وقتی هم می‌آیند به مجلس می‌پردازند به صندوق بازنشستگی بنابراین مدت خدمت نمایندگی‌شان مطابق قانون جزو خدمت‌شان است وقتی هم که به سن تقاعد رسیدند حق دارند تقاضای بازنشستگی بکنند همان طوری که تمام مستخدمین دولتی حق دارند و وقتی که تقاضا کردند باید حساب کرد که حقوق بازنشستگی‌شان چقدر می‌شود فقط ایشان پیشنهاد کرده‌اند که طرز این محاسبه چه جور بشود طرز این محاسبه عبارت است از یک سی‌ام حقوق ضرب در سنوات خدمت، سنوات خدمت هم مطابق قوانین معلوم است فقط می‌ماند آخرین حقوق که پیشنهاد شده آخرین حقوق دریافتی از مجلس.
کشاورزصدر - آخرین حقوق دریافتی از دولت.
نایب رئیس - این پیشنهاد قابل رأی نیست چون پیشنهاد خرج است
شوشتری - اجازه بدهیدجواب بگویم
نایب رئیس - قابل رأی نیست پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام ریاست مجلس شورای ملی
تبصره ذیل به ماده یک پیشنهاد می‌شود به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کارمندان فعلی مجلس شورای ملی که فعلاً در ردیف خدمتگزاران جزء بوده‌اند مشمول ماده ۱ الحاقیه قانون بودجه سال ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی می‌شوند و احکام آنان را اصلاح و ابلاغ نمایند.
ملک‌مدنی
نایب رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - اولاً بنده راجع به این موضوع تلفنچی‌ها که آقای کشاروزصدر گویا تذکر دادند تذکرشان مطلب را نمی‌رساند و لازم است که بنده عرض کنم یک قانونی در مجلس گذشته توجه بفرمایید مخصوصاً جلب‌نظر آقایان کارپردازان و آقای شوشتری مخبر محترم کمیسیون محاسبات را می‌کنم تلفنچی‌های مجلس اشخاص خدمتگزاری هستند که تمام مدت خدمت‌شان را با کمال صداقت انجام داده‌اند این بیچاره‌ها باید یک وضعیتی داشته باشند که در موقع بازنشسته شدن بیچاره و بدبخت نباشند آن ماده قانون را که گذراندیم دولت اجرا کرده مجلس شورای ملی اجرا نکرده آقایان باید توجه داشته باشند این قانون درباره تلفنچی‌های مجلس هم اجرا بشود (صحیح است) تلفنچی که شب و روز مشغول خدمتگزاری است و حساس‌ترین شغل را هم دارد بنده ناظر این اوضاع هستم وقتی که ما یک لایحه‌ای می‌خواستیم در مجلس چهارده بگذرانیم و تا ساعت چهار بعد از ظهر هم طول کشید و منشا این تحول نفت بود و تمام این مسائل همان لایحه بود اغلب آقایان تشریف داشتند مسأله نفت شمال که ما نفت‌مان باید در اختیار خودمان باشد این تلفنچی‌ها به طور خوبی در مجلس وضعیت را مراقبت کردند وقتی که کشور ما اشغال شده بود کوچک‌ترین واقعه‌ای واقع نشد بنده هم از نقطه‌نظر حقگذاری به اطلاع آقایان می‌رسانم حق است قانونی است باید اجرا بشود بنده استدعا می‌کنم از مقام هیئت رئیسه و کارپردازان محترم و کمیسیون محاسبات حق اینها را به ایشان بدهند که راضی بشوند امیدوارم که با توجهی که می‌فرمایید موجب سپاسگزاری آنها و تشکر بنده باشد اما این پیشنهادی که بنده دارم موضوع این پیشنهاد این است که بنده دارم موضوع این پیشنهاد این است که یک هشت نفری هستند که اینها قبلاً دون اشل بودند (شوشتری - چند نفر قربان؟) ۸ نفرند عرض کنم این پیشنهاد را بنده دادم که کارمندان فعلی مجلس شورای ملی که قبلاً در ردیف ماده الحاقیه قانون بودجه سال ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی بشوند و احکام آنها اصلاح و ابلاغ بفرمایید برای این که سوابق آنها جزو خدمت‌شان بشود و از آن استفاده بکنند (رضوی - ماده را ممکن است که قرائت بکنند؟) این پیشنهاد بنده است (رضوی - آن ماده را که اشاره فرمودید خواهش می‌کنم بخوانید) (شوشتری - این هشت نفر سواد دارند یا ندارند؟) بله سواد دارند اینها صاحب رتبه هستند و از حیث رتبه برای ایشان فرقی نمی‌کند یک نفر کارمندی طبق این تبصره‌ای که بنده پیشنهاد کردم ممکن است مثلاً رتبه چهار یا پنج بشود پنج است شش می‌شود یک جزیی تفاوتی پیدا می‌کند و بنده از نقطه‌نظر این که این مورد تقاضای‌شان بوده است این تبصره را پیشنهاد کردم.
غلامرضا فولادوند - یک اشکال دارد اگر حصر به این هشت نفر بفرمایید رأی می‌دهیم و الا بعداً تسلسل پیدا می‌کند.
نایب رئیس - آقای شوشتری
شوشتری - بنده یک عرض کردم که این را رعایت کنم اگر حصر به هشت نفر می‌شود که تسلسل پیدا نمی‌کند و فقط این هشت نفر دون اشل مشمول می‌شوند چون حالا هم حقوق می‌گیرند برای مجلس هم فرق نمی‌کند مانعی ندارد و اما اگر با مقدمات استخدام تطبیق پیدا نکند چطور می‌شود پس این را استدعا دارم اجازه بفرمایید کارپردازی با تأمین نظر آقا اگر حصر به این هشت نفر است موافقت می‌کند اما نه این که رتبه دو سه بشود سه چهار بشود اما آیین‌نامه را که نمی‌توانیم به هم بزنیم اگر همین هشت نفر را که دون پایه‌اند پایه یک به ایشان بدهیم موافقت می‌کنم.
امامی‌اهری - این پیشنهاد خرج است و قابل رأی نیست ولی همان طوری که جناب آقای شوشتری فرمودند در کارپردازی توجه می‌کنیم.
ملک‌مدنی - عرض کنم با بیان جناب آقای شوشتری و جناب آقای اهری که موافقت فرمودند خودشان در آنجا اصلاح بفرمایند بنده هم موافقم عرضی ندارم.
نایب رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم حقوق نمایندگان مجلسین از میزان فعلی به هفت هزار ریال تقلیل یابد
کشاورزصدر
نایب رئیس - آقای کشارزصدر.
کشاورزصدر - بنده این پیشنهاد را دادم برای این که دیدم همین طور که در ضمن مخالفت با کفایت مذاکره عرض کردم دولت هم یک تصمیمات و قدم‌هایی راجع به این کار برداشته مثلاً کسانی که هزار تومان دو هزار تومان حقوق می‌گرفتند این را تقلیل دادند به حد اکثر ۶۹۰ تومان بنده قبول دارم اشخاصی که در مجلس شورای ملی هستند خرج‌شان از ۱۲۰۰ تومان هم به مراتب زیادتر است و شاید نتوانند کمتر از این هم خرج بکنند و از دارایی شخص خودشان روی حقوق دولتی بگذارند اما کسانی هم هستند شبیه بنده و نوع مستخدمین که در اینجا هستند مثلاً آقای موسوی نماینده مجلس که الآن هم وکیل می‌باشد یا آقای صاحب‌جمع در کار دولت همان رتبه ۹ یا ۱۰ قضایی را که داریم مطابق آن به ما حوق می‌دهند ناچار زندگی باید بکنیم و الآن هم خرج‌مان در حدود همین می‌شود ولی آن عده از آقایان نمایندگان که از خودشان دارند اگر پانصد تومان کم بشود حقوق‌شان هفتصد تومان بشود تأثیری در حال‌شان ندارد روی این پیشنهادی که عرض کردم این تیپ که سابقاً مستخدم دولت بوده‌اند می‌تواند بکاهند از مخارج‌شان و در حدود ماهی هفتصد تومان خرج بکنند و من مرادم این بود و با حسن نیت این پیشنهاد را کردم و دلیلم این است که تأثیر ندارد در وضع آقایان یعنی الآن دو تیپ هستند یک دسته هستند که از خودشان دارایی شخصی دارند درآمد خصوصی دارند که این مبلغ هم کافی برای ایشان نیست و کسر خرج‌شان را درآمد خود تأمین می‌کند و یک دسته هم هستند که درآمد خصوصی ندارند و آنها می‌توانند از ۱۲۰۰ تومان تقلیل ۷۰۰ تومان بدهند بنده در دوره ۱۷ وکیل نشدم چکار می‌کنم می‌روم همان حقوق ۷۰۰ تومان را می‌گیرم (دکتر مجتهدی - حتماً حالا پس انداز دارید) پس انداز کجا دارم شما ماشاءالله طبیب هستند می‌توانید دو ساعت در مطب را باز بکنید تلافی این کار را بکنید اینجا است که در بیرون به ما می‌گویند که تقلیل می‌دهید در مستخدمین نیستید موافقت بکنید بنابراین تصویب پیشنهاد بنده صلاح است و تأثیری هم در حال کسانی که خرج‌شان زیاد است نمی‌کند.
جمال امامی - بنده مخالم
نایب رئیس - بفرمایید
جمال امامی - نقشه‌ای که کشیده شده طابق النعل بالنعل عمل می‌شود در این موقع بحرانی که ملکت به هم ریخته شده این هیاهو بلند شده و در اثر حسن سیاست دولت هزینه زندگی بالا رفته می‌آیند یک وزیر دارایی انتخاب می‌کنند با علم به این که او چکار خواهد کرد می‌فرستند این مستخدمین بدبختی که حقوق‌شان تکافوی نصف هزینه زندگی‌شان را نمی‌داد از آنها هم کم می‌کنند (صحیح است) این نتیجه‌اش چیست؟ نتیجه‌اش ایجاد ناراضی در مملکت است ناراضی که ایجاد شد نتیجه‌اش چیست؟ نتیجه‌اش به صف مخالف منافع مملکت پیوستن است می‌روند توده‌ای می‌شوند یا شبیه توده‌ای می‌شوند این نقشه‌ای است که برای ما کشیده‌اند این هم یکی از حلقه زنجیرها هستند جناب آقای کشاورزصدر ما آمدیم (اینجا می‌باید یک استغفاری بکنم) ما آمدیم نفت را ملی بکنیم شخص بنده تا وسطش برایم مبهم بود استغفاری که می‌کنم برای این است رفتیم ملی کردیم پیشنهاد هم به دست بنده تنظیم شد بعد متوجه بازی‌ها شدم حالا که نطق موریسن را می‌خوانم می‌بینم که این ناقلاها به ما نارو زده‌اند ما وحشت کردیم برگشتیم (حاذقی - غلط کردند این خنده دماغ سوختگی است) به ما همه حرف‌های‌شان را نزدند به آنها که زدند آنها خوب می‌دانند ما وسط کار برگشتیم در هر صورت نقشه چه بکنند هم که چند دفعه اینجا عرض کردم که این نقشه است اما نقشه این است که در این مملکت انقلاب کمونیستی بشود که آنها به آن هدفی که دارند برسند (یک نفر از نمایندگان - غلط می‌کنند) خوب حالا غلط می‌کنند بله غلط می‌کنند کجا است آقای مکی به قول ایشان بر دامن کبریاش ننشیند گرد امروز شما می‌آیند پیشنهاد کسر حقوق وکلا را می‌فرمایید به این عمل اولاً وکلا رأی نمی‌دهند چون یک عده‌شان دارایی ندارند چه مشروع و چه غیر مشروع باید تنها با این حقوق زندگی بکنند این هم تکافوی زندگی‌شان را نمی‌کند باید به یک وضعی کارشان بگذرد ثانیاً اگر این کار را شما بکنید عمل وزیر دارایی را تصویب کرده‌اید بنده مخالفم با این عمل وزیر دارایی این عمل وزیر دارایی را باید تقبیح بکنیم امروز باید حقوق مستخدمین را اضافه بکنیم به آنها وعده دادید که نفت شما را می‌گیریم برای این که به شما حقوق بیشتری بدهیم این لوطی بازی‌ها چیست که در آورده‌اید این بدبخت چطور زندگی بکند با این حقوق (کشاورزصدر - آن حقوق‌های دو هزار تومانی را کم می‌کنند) چیز عجیبی است آقا این چه طرزی است آقا این را ده دفعه امتحان کردید با چهار تا اتومبیل شکسته گرفتن که مملکت اداره نمی‌شود اگر درست می‌گویید بیایید عواید مملکت را اضافه کنید مملکت تمام عواید نقتش از بین رفت تمام عواید تفت‌مان از بین رفت حالا با این جنغولک بازی‌ها می‌خواهید مملکت را پنج روز ده روز اداره بکنید بعد چکار می‌کنید (شوشتری - موریسن چه گفته) موریسن گفته که تمام این جریان نفت را ما خودمان درست کردیم خودمان هم اداره کردیم (حاذقی - موریسن دروغ گفته اینها تبلیغات انتخاباتی است) می‌گوید ما وسط متوجه شدیم که داریم نارو می‌خوریم برگشتیم ولی آنهایی که می‌دانستند قضیه چیست رفتند و ادامه می‌دهند انشاءالله ببینند که چه می‌شود بنده مخالفم حقوق چه مستخدمین چه نمایندگان و عقیده دارم عوایدی باید ایجاد بکنیم حقوق‌ها را زیاد بکنیم اگر مستخدمین زیادی هستند به این منبع عایدات مهم‌تری برایشان پیدا بکنید اگر زیادی هستند کار ایجاد بکنید آنها را بفرستید سر آن کارها نه این که مستخدم را داشته باشید بخور و نمیر هم بهش نمی‌دهید و برود توده‌ای بشود اگر منظور این است که من چند دفعه اینجا گفته‌ام که ما چهار نعله داریم می‌رویم احتیاج به کمک ما بنده هم نیست
آن که باید اداره بکند می‌کند آن که باید به این طریق سوق‌مان بدهد می‌دهد
نایب رئیس - آقای شوشتری
شوشتری - (مخبر کمیسیون محاسبات) خدا رحمت کند مرحوم مدرس را رضوان‌الله علیه در دوره پنجم نظرم هست آقایانی که نمی‌دانم آن دوره تشریف داشتند آقای حائری‌زاده تشریف دارند؟ یک لایحه‌ای آوردند جزئیاتش درست نظرم نیست توی صورت مجلس هست بخوانید در زمان مرحوم رضا شاه موقعی که رئیس‌الوزرا بود برای یکی از رؤسای عشایر ماهی سیصد تومان آن تاریخ بدهند به عنوان حقوق آوردند یک عده‌ای از آقایان که حرارت‌شان زیاد بود البته با ایمان بودند مثل پسر عموی عزیزم آقای کشاورزصدر گفتند که این حقوق‌ها نمی‌دانم دست‌رنج پای چرخ پیر زن است از خرج پشت گاو زارع است چرا از آنها بگیریم و به یک اشخاصی بدهیم با آن لایحه مخالفت کردند البته این حرف‌ها ظاهرش خیلی خوب است خیلی خوش رنگ است خیلی مقبول است خیلی قشنگ است ولی در عمل چه عرض کنم مرحوم مدرس باشد گفت این حرف‌ها را بگذارید کنار مملکت داری مجازات لازم دارد و تشویق لازم دارد و احسان لازم دارد و انعام لازم دارد گاهی برای رؤسای جمهور، سلاطین دنیا ما باید هدایا بدهیم تحفه بدهید حالا بیاییم بگوییم که این تحفه مال دستبند زنیکه است! نه این نیست مملکت روی هم رفته تشریفاتی دارد نماینده مجلس که قانون اساسی اولین خصیصه را برای او قائل شده که بحمدالله در دوره حاضر سلب مصونیت هم شده مصونیت هم برای احدی باقی نمانده دیروز دیدم جمعی جلوی حزب زحمتکشان به آقای ملک‌مدنی هم گفتم ابقا نکردند به من یک عده اوباش چاقوکش به من حمله کردند ولی زعمای آزادی و مشروطیت گفتند وکیل باید مصونیت داشته باشد که حرفش را بزند پس برای وکالت قانون اساسی یک شأنی قائل شده شما برای یک وکیل خصوصی یک نفر روضه خوان یک نفر واعظ را که می‌برید به مجلس دو تومان می‌دهید در صورتی که صد و پنجاه و دو سه کلمه بیشتر حرف نزده اما به یک وکیل مدافع در عدلیه برای ۶۰ تا کلمه شصت هزار تومان پول می‌دهید چرا؟
برای این که حرف او قیمت دارد وکیل مجلس غیر از مستخدم دولت است وکیل مجلس باید درخانه‌اش باز باشد مردم بیایند چای بخورند نهار بخورند تلگراف باید بزند کاغذ بنویسد ماهی چهار صد تومان پول تلگراف بدهد پول کاغذ بدهد (کشاورزصدر - پست و تلگرافش را هم مجانی کنید) اجازه بدهید این حرف‌ها خوشرنگ است من هم حرف خوش رنگ بلدم بزنم این را به من می‌گویید که ماهی پانصد تومان باید تنها کرایه خانه بدهم الفقر فخری من خانه ندارم ماهی پانصد تومان به خانه آقای رحیمیان اجاره می‌دهم پول هم از کسی نمی‌گیرم هر کسی هم که گفته بیاید بگوید یک آقایی که الآن شاید توی این مجلس هست گله هم ازش کردم سه ماه قبل برای کرایه خانه‌ام معطل شدم ازش دو سه هزارتومان سفته خواستم الآن هم فرش‌هایم در مغازه صناعت است گذاشتم آنجا بفروشم کرایه خانه‌ام را بدهم آقای مکی پسر عموی عزیزم با آن رفیق است برود سؤال بکند ببیند راست می‌گویم یا نه من به خانه‌ام باید بیایند بروند این بیانات آقای جمال امامی راجع به کارمندان دولت هم صحیح است ما باید کارمندان دولت را تشویق به دزدی نکینم اگر کسی زن و بچه و دختر و عروس و پدر و مادر پیر و خواهر فلجش را نتواند نگهداری بکند رشوه برایش مثل اکل میته و دست بر شاء و دزدی می‌زند آقا مملکت داری غیر از حرف‌های خوش ظاهر است غیر از رنگ رخساره است غیر از بزک و وسمه است بزک و وسمه در اصل صباحث تأثیر ندارد دروغ است.
صحیح است ما امروز به اشکال برخوردیم به سختی برخوردیم اما ببینیم از گرفتن این روش یک عده دیگر را هم ناراضی کردن هی به عده ناراضی افزودن با این حرف‌ها به آنها بهانه دادن به دست مخالف که باز برود هی فحش بنویسد هی نسبت بدهد خوب است؟ آقایان بنده صاف می‌گویم وکیل مجلس باید ماهی ۳ هزار تومان حقوق داشته باشد روزی صد تومان (جمال امامی - بلکه بیشتر) عقیده خود من این است وکیل مجلس شأنش این نیست که یک دانه دیزی بازاری دستش بگیرد و برود وکیلی که پول و خانه دارد مردم بهش احترام می‌کنند مردم می‌آیند بهش حرف‌های‌شان را می‌گویند اما وکیلی که هر قدر هم خوب حرف بزند هر قدر هم فداکاری بکند اما آن وکیل یقه‌اش چرکین باشد مردم به آن یقه چرکین‌اش نگاه می‌کنند و به او اهمیت نمی‌دهند عادت مردم این است به آن یقه چرکین وکیل اعتراض می‌کنند و وقعی بهش نمی‌گذارند آقا فرمایشاتی نفرمایید که بهانه بدهید به دست مردم نماینده محترم مجلس که شأن‌شان شارعیت یک ملتی است نباید مورد اهانت و توهین قرار بگیرد و با این حرف‌ها نباید بهانه به دست اشخص بدهید و من استدعا دارم از جناب آقای کشاوزصدر که پیشنهادشان را پس بگیرند یا اقلاً خودشان صرف‌نظر کنند
کشاورزصدر - من تابع رأی عمومی مجلس هستم.
۴ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
نایب رئیس - رأی باید بگیریم به پیشنهاد آقای کشاورزصدر ولی چون اکثریت نیست جلسه را با موافقت آقایان ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه و دستور بقیه بودجه مجلس و لایحه حکومت نظامی خوزستان و تمدید مدت تعویض اسکناس‌های پانصد و هزار ریالی لایحه زندانیان خواهد بود.
(جلسه چهل و پنج دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - جواد گنجه