مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۲۸۹ نشست ۱۶۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۲۸۹ نشست ۱۶۱
جلسه ۱۶۱
صورت مذاکرات روزیکشنبه ۱۹شهرشوال المکرم۱۳۲۸
مجلس دوساعت وربع قبل ازغروب درتحت ریاست آقای ذکاءالملک تشکیل شد.
صورت مجلس روزه شنبه راآقای معاضدالملک قرائت نمود.
( کسانی که درجلسه قبل بدون اجازه غائب بودند)آقایان نوبری حاج میرزا آقاقوام الاسلام.آقامیرزاابراهیم خان.صدیق حضرت.آقاسیدمحمدرضا.آقاشیخ محمد.سیدعلی یزدی
آقایانی که بوقت مقررحاضرنشده اند.
سپهداراعظم.سرداراسعد .مریض آقایان حاج مصدق الممالک.صنیع الدوله
رئیس_درصورت مجلس ملاحظاتی اگرهست بفرمائید
ارباب کیخسرو_ درآنجا نوشته شده است استعفای ایشان پذیرفته نشددرصورتی که آنروزبنده استعفادادم وکتباًهم استعفای خودراعرض کرده ام وخدمت مجلس مقدس راگرانبهاترازاین میدانم که بیشترازاین دراین باب مذاکره کنیم واستدعادارم که یکنفررا معین فرمائیدکه بنده حساب خودم راباوبپردازم وضمناُهم تقاضامیکنم که صورتحساب بنده رامقررفرمائیددرروزنامجات درج کنندکه شکی برای کسی باقی نماند
(بالاتفاق گفتنداستعفای شما رامجلس قبول نمی کند)
فهیم الملک_دایره خلاصه نویسی عرایض سی تومان تصویب شده دراینجا بیست وپنج تومان نوشته اندگویااشتباه شده است.
افتخارالواعظین_ در خصوص دایرخلاصه آن روزدرموقع رای بموجب راپورت ثانوی کمیسیون محاسبات گویا قرارشده پنج تومان برحقوق مسئول آن افزوده شده سی وپنج تومان منظورشود
متین السلطنه_دائره خلاصه نویس عرایض ازاداره مباشرت سی تومان پیشنهادشده بودوبعدکه آقای معاضدالملک وبنده تفتیش کردیم ولازم شدکه جرح وتعدیلی دراین حقوق بشودهمین سی تومان پیشنهادی اداره مباشرت رابقاءکردیم وباکمیسیون محاسبات گذشته است ولی چون حالادرمجلس تصویب شده است گمان میکنم که نمایندگان همراه باشندباپیشنهادآقای معاضدالملک وبنده که همان سی تومان پیشنهادی اداره مباشرت ابقاشودنه(۲۵)تومان کمیسیون محاسبات ونه آن سی وپنج تومان .
رئیس_درباب که کلیه اهل این مملکت واعضای مجلس شورایملی بایشان اعتماددارنداعتراض یک روزنامه نویس نبایدباعث این شودکه ایشان استعفا نمایندو گمان میکنم که مجلس استعفای ایشانرا بپذیرد
آقاشیخ ابراهیم زنجانی_بقول یک روزنامه نویس استعفای ایشانراصحیح نمیدانم همه ماهابایشان اطمینان داریم بایدبجای خودشان باشند(عموماتصدیق کردند)
کاشف_عرض میکنم که درصورت مجلس بنده راازغائبین بی اجازه نوشته انددرصورتیکه اجازه داشته ام(گفتندبااجازه نوشته شده است)
افتخارالواعظین_ دیروزنظربنده است وقتیکه اینجابودجه خوانده شدمدیرمسئول خلاصه عرایض نویسی همان سی تومن قرائت شدو بعد وقتی که ازطرف آقای رئیس اخذرای شدرای رابهمان صورت بودجه گفتنددرخودبودجه هم سی تومان نوشته شده است ولی قرارشدپنج تومان برحقوق ایشان افزوده شودوحالانمیدانم چرا(۲۵)تومان اینجا نوشته شده است(دیگراظهاری نشده رئیس صورت مجلس راامضاءنمود)
رئیس_بطوریکه درصورتمجلس مذکوربوددستورامروزیکفقره بقیه کنترات مستخدمین بلیکی است که بایددرباره سایرین رای بگیریم وچون درجلسه گذشته درباب مسیو(کله)رای گرفتیم نتیجه حاصل نشدیعنی بواسطه امتناع معلوم نشدمجلس آن راتصویب میکندیانمیکندپس اول شروع میکنیم باینکه درباره مسیو()کلهرای بگیریم که ازطرف وزیرمالیه پیشنهادشده است سالی(۱۸۵۰۰) فرانک سه ساله درباره اوداده شود
حاج فاتح الملک_آن طرحیکه بنده چندروز قبل ازاین پیشنهادکردم خوب است خوانده شود
رئیس_چون جزءدستورنیست بایدبرودبکمیسیون مبتکرات.
فاتح الملک_تقاضامیکنم که اول خوانده شودبعدبکمیسیون برود
رئیس_بسیارخوب میفرستیم بیاورندخوانده شودحالارای میگیریم کسانیکه سالی (۱۸۵۰۰)فرانک درباره مسیو(کله)تصویب میکنندورقه سفیدخواهند انداخت.
فهیم الملک_خواستم عرض کنم اینمسئله راآقایان مستحضرباشندکه این دونفرمفتش که بناشدازطرف وزارت امورخارجه خواسته انداینهادرضمن کارخودشان این کارراهم تفتیش کنندوازقفقازتامشهدوسیستان رسیدگی نمایند همچنین درست جنوب مقصوداین است که اینهامستخدمین مخصوص گمرک هستندنه اینکه فقط برای تذکره کارکنند.
رئیس_سرکاردیروزدراینجاتشریف نداشتیدکه یک جلسه تمام دراین خصوص مذاکره شده باین جهه دیگردراین خصوص مذاکره نمیشود(بااوراق رای شده نتیجه ذیلااعلام شد)
معاضدالملک_عده حضار(۷۴)ورقه سفیدعلامت قبول (۳۸)ورقه آبی علامت رد(۱۵)امتناع (۲۱)
- کسانیکه تصویب کرده اند: حاج شیخعلی خراسانی.حاج میرزارضا خان. وحیدالملک.ابوالقاسم میرزا.فهیم الملک. صدرالعلماء. سپهداراعظم. بهجت.ضیاءالممالک. معتمدالتجار. ادیب التجار. حاج فاتح الملک.شیبانی.لسان الحکماءدکتراسمعیل خان.دکترحیدرمیرزا.حاجی آقا.ارباب کیخسرو. مستشارالدوله. ممتازالدوله. محمدهاشم میرزا.حسن علی خان دکترامیرخان .مرتضی قلیخان بختیاری.مشیرالدوله.عزالملک.آقامیرزارضاخان نائینی.نیرالسلطان.ذکاءالملک.تربیت.مرتضی قلیخان.حاجی سیدنصرالله.متین السلطنه.وکیل الرعایا.شیخعلی شیرازی.معین الرعایا.شیخ رضای دهخوارقانی.معزالملک.
- کسانیکه ردکرده اند:هشترودی.دهخدا.آقاسیدجلیل.کریمخان قشقائی.موتمن الملک آقاشیخ ابراهیم زنجانی.سلیمانمیرزا.آقاسیدحسین کزازی آقامیرزاداودخان. آقاسیدحسین اردبیلی آقامحمدبروجردی -شیخ غلامحسین طباطبائی.
رئیس_باکثریت تصئیب شدحالارای میگیریم درباب مسیو(کرنلیس)بطوریکه پیشنهادشده است
- سال اول (۱۴)هزارفرانک
- سال دویم (۱۵)هزارفرانک
- سال سیم(۱۶)هزارفرانک داده شود
کسانیکه تصویب میکنند ورقه سفیدخواهندانداخت(بعضی اظهارداشتنداشتباه شده است این طورنیست)
معززالملک_مخصوصاُدرکاغذیکه مسیو ویبیه بآقای متین السلطنه نوشته بودندهمینطورکمیسیون دراینخصوص اشتباه نکرده است (اوراق رای اخذشده نتیجه ازاینقراراعلام شد)
معاضدالملک_عده حضار(۷۴)ورقه سفیدعلامت قبول (۴۸)ورقه آبی علامت رد(۸)امتناع(۱۸)(اشخاصیکه تصویب کرده اند)صدرالعلما.معتمدالتجار.هشترودی.سپههداراعظم.آقاشیخ رضادهخوارقانی. حاج شیخ علی خراسانی.وحیدالملک.سلیمان میرزا.بهجت.دکترعلیخان.حاج کریم خان قشقائی.آقاشیخ علی شیرازی.ادیب التجار.آقاشیخ ابراهیم .ضیاءالممالک.شیبانی. ناصرالاسلام. دکتراسمعیل خان.ارباب کیخسرو.حاجی فاتح الملک.آقامیرزامرتضی قلیخان. حاج شیخ اسدالله.نجات.لسان الحکماء.دکترحیدرمیرزا.حاج وکیل الرعایا.حسنعلیخان.آقامیرزاابراهیم قمی. ممتازالدوله .مستشارالدوله. معززالملک.معین الرعایا.معاضدالملک.مرتضی قلیخان بختیاری.فهیم الملک.آقاسیدحسین کزازی.محمد هاشم میرزا.ابوالقاسم میرزا.حاجی میرزارضاخان.مشیرالدوله.میرزارضاخان نائینی.موتمن الملک.نیرالسلطان.حاجی سیدنصرالله.متین السلطنه.ذکاءالملک.حاجی آقا.کسانیکه ردکردندمدرسی.دهخدا.دکترحاجی رضاخان.دکترامیرخان .طباطبائی.کاشف.معاضدالسلطنه.افتخارالواعظین. رئیس_باکثریت تصویب شد
آقامیرزاداودخان_درموقع رای بنده ورقه راحاضرکرده بودم که رای بدهم ولی بنابرفرمایش آقای معززالملک فرمودنداین ترتیب برحسب تقاضای اداره گمرک بوده است رای ندادم برای اینکه خواستم بدانم کمیسیون خارجه بچه جهت کاغذمدیرراماخذقرارداده است.
معززالملک_چون (ویبیه)الان قائممقام مرنارداست والیته مدیریک اداره میتواندبوزارت مالیه کاغذبنویسدواینکه بنده عرض کردم برای این بودکه گفتنداشتباه شده ومخصوصاًدراینمسئله که هشت روزقبل رسیده بودرفتم ازایشان تحقیق کردم واین راپورت رادادند.
رئیس_حالارای میگیریم درباب مسیو(هوئن)بهمان ترتیب سال اول(۱۴)هزارفرانک سال دویم (۱۵)هزارفرانک سال سیم(۱۶)هزارفرانک کسانیکه موفقندورقه سفیدخواهندانداخت(پس ازاخذرای بااوراق واحصاءآن نتیجه ازقرارذیل قرائت شد)
معاضدالملک_عده حضار(۷۳)ورقه سفید(۴۳)مرقه آبی(۵)امتناع(۲۵)کسانیکه تصویب کرده اندمعین الرعایت سپهداراعظم ادیب التجار.دهخوارقانی.صدرالعلماء.معاضدالملک.معتمدالتجار.شیبانی.حاجی میرزارضاخان.دکتراسمعیل خان.حاجی فاتح الملک.ضیاءالممالک.هشترودی.محمدهاشم میرزا.نجات.موتمن الملک .قشقا ئی وحیدالملک.آقاشیخ ابراهیم زنجانی.حسین علی خان.آقاشیخ علی شیرازیوکیا الرعایا.معاضدالسلطنه.لسان الحکما.افتخارالواعظین.ارباب کیخسرو.آقامیرزاابراهیم قمی.حاجی شیخعلی.حاجی آقافهیم الملک.بهجت.مستشارالدوله. معززالملک بختیاری. عزالملک.نائینی.طباطبائی.حاجی سیدنصرالله.مشیرالدوله.منیرالسلطان.ابوالقاسم میرزا.دکترحیدرمیرزا( کسانیکه ردکرده اند)دکترعلیخان.دهخدا.کاشف.حاجی سیدابراهیم.دکترامیرخان
رئیس_باکثریت تصویب شدحالارای میگریم درباب (ژوئن)رئیس گمرک عربستان بهمان ترتیب سال اول۱۴هزارفرانک سال دویم۱۵ هزارفرانک سال سیم۱۶هزارفرانک هرکس تصویب میکندورقه سفیدخواهدانداخت نیزبرای استخدام ژوپن اوراق رای اخذشده آقای حاجی میرزا رضاخان استخراج نمودند.
معاضدالملک_عده حضار۷۴ورقه سفید۴۳ورقه آبی۸امتناع۲۳
کسانیکه تصویب کرده اند: مرتضی قلیخان بختیاری.صدرالعلما.نجات.حاجیئ فاتح الملک.هشترودی. حاجی میرزارضاخان. عزالملک.شیبانی. ضیاء الملم.آقاشیخ علی.موتمن الملک.حاجی آقا. ادیب التجار. قشقائی. معاضدالسلطنه.آقاشیخ ابراهیم.آقامیرزابراهیم خان . وکیل الرعایا. لسان الحکماء. حاجی سیدنصرالله.ذکاءالملک.آقاشیخ رضا.بهجت.معززالملک.دکترحیدرمیرزا.حاجی شیخعلی. ابوالقاسم میرزا.دکترامیرخان.فهیم الملک.ارباب کیخسرو.نائینی.سپهداراعظم.حاج شیخ اسدالله. معین الرعایا.متین السلطنه. مشیرالدوله.معاضدالملک.حاج دکتررضاخان.دکتراسمعیل خان.حسنعلی خان.نیرالسلطان.ممتازالدوله.وحیدالملک.
کسانیکه تصویب نکرده اند: کاشف.مدرس.طباطبائی.دهخدا.دکترعلی خان مستشارالدوله.افتخارالواعظین.آقامیرزاابراهیم قمی.
رئیس_ این فقره هم باکثریت تصویب شدحالابایدرای بگیریم درکلیه این پیشنهاد.
حاجی آقا_دراین موارددرزمینه بایدرای درکلی بگیریم که یک لایحه قانونی ازطرف یک وزارتخانه پیشنهادشودکه ازمجلس بگذردواین یک لایحه قانونی نبودتجدیدیک کنتراتی وآن چیزیکه راجع بمجلس بودهمان مسئله حقوق اینهابودکه میبایستی تصویب شودومسئله بودجه بوده لایحه قانونی بمجلس نیامده است که ترتیب قانونی درآن عمل شده وپس ازاخذرای درمواددرباره کلیه آن رای گرفته شد.
عزالملک_بنده این ماده نظامنامه داخلی رامی خوانم _ماده۹۹مینویسد(درمسائل وموادی که مشتمل برفقرات مختلفه است اگرتجربه آن ولوازطرف ک نفرخواسته شودبایدآن ماده یا مسئله تقسیم شده جزءبجزءرای گرفته شودولی پس ازآنکه درجزءآخررای گرفته شدمجدداُبایددرمجموع قسمتهائی که قبول شده است رای گرفته شد)
حاجی آقا_گمان میکنم این هیچ ربطی باین مسئله نداشته باشدبرای اینکه چنانچه عرض کردم این یک مسئله بودجه بودکه دراجزاءآن جزءبجزءیک کسی تقاضاکردورای گرفتیم والایک کسی تقاضاکردورای گرفتیموالاگمان نمی کنم درباره یک عده مستخدمین که یک وزارت خانه لازم داشته وپیشنهادبمجلس کرده باشدوماحق داشته باشیم که درفقره بودجه آن رای بدهیم محتاج باین باشدکه بطورلایحه قانونی رای کلی درآن بگیریم برای اینکه چیزیکه راجع بمجلس بودفقط همان فقره حقوق اینهاومسئله بودجه بوده که آنراهم رای دادیم وتمام شدشروع بشوددربقیه بودجه کردیدماده سیم راجع باداره مباشرت شامل دوره ذیل قرائت شد(۱)دفترراکد(۲)اعضاءاداره مباشرت(۳)مستخدمین کمیسیون محاسبات (۱)در خصوص میرزا حسن خان عضودفترراکه اداره مباشرت ماهیانه(۲۲)تومان برای اوپیشنهادکرده بوداظهارشده که چون میرزاحسن خان بملاحظه ماهی(۱۵)تومان که ازدولت وظیفه داردخودش داوطلب خدمت دردفترراکداست۵تومان علاوه برای ایشان مادامیکه دراین خدمت هستندداده شده ودرباره یک نفرعضودیگردفترراکدنیز۲۰تومان تصویب کرده بود(۲)درباره آبدارباشی که (۱۳)تومان پیشنهادشده بود(۱۲)تومان (۴)درباره فراشباشی که (۱۸)تومان پیشنهادشده بود(۱۵) تومان تصویب کرده بوددرخصوص تغییرائیکه کمیسیون محاسبات درفقرات ماده سیم داده بودمقداری مذاکرات شده عده نمایندگان برضدکمیسیون اظهارات نموده وآقای دکتراسمعیل خان توضیحات لازمه درآنخصوص دادندبالاخره آقا حاج سیدابراهیم مدرس پیشنهادنمودند۱۵تومان برحقوق میرزاحسن خان عضودفترراکدافزوده شدازنقطه نظراینکه این پیشنهادیک اضافه خرجی برای دولت نخواهدبودبااینکه بموجب نظام نامه داخلی پیشنهادآن درضمن شودممنوع باشد برای این که ۱۵تومان وظیفه مشارالیه داخل دربودجه مجلس نیست اکثریت مجلس این پیشنهادراتصویب نمودونیزبعدازمقداری مذاکره ابداًباصلاحات کمیسیون محاسبات دراین ماده بااوراق رای گرفته شدازقرارذیل نتیجه اعلام شد.
معاضدالملک_عده حضار(۷۵)ورقه سفید(۲۰)ورقه آبی(۳۸)امتناع(۱۷)
تصویب کنندگان:
حاج میرزازین العابدین قمی. محمدهاشم میرزا.ادیب التجار.شیبانی.دکتراسمعیل خان.آقامیرزااحمد.آقاسیدحسین کزازی .آقاسیدحسین اردبیلی.لسان الحکماء.آقاشیخ ابراهیم.آقاشیخ رضا.کاشف.دکترحیدرمیرزا.دکترامیرخان آقاسیدجلیل.عزالملک.ممتازالدوله.مشیرالدوله. نیرالسلطان.تربیت.
ردکنندگان:
آقایان حاج میرزارضاخان.ناصرالاسلام.معین الرعایا.حاج سیدنصرالله.حاج سیدابراهیم.مدرس طباطبائی.مستشارالدوله.محمدبروجردی.شیخ علی شیرازی.معاضدالسلطنه.موتمن الملک.افتخارالواعظین.حاج محمدکریم خان.شیخ مهدی.منتصرالسلطان.حاج شیخ اسدالله.بهجت.فهیم الملک.ابوالقاسم میرزا.ضیاءالممالک.سلیمان میرزا.میرزا ابراهیم قمی.حاج فاتح الملک.ارباب کیخسرو.وکیل التجار.وکیل الرعایا.عبدالحسین بروجردی.صدرالعلماء.حاج شیخ الرئیس.معتمدالتجار.حسینعلی خان.متین السلطنه.حاج آقا.ذکاءالملک.لواءالدوله.معاضدالملک.میرزامرتضی قلی خان.
رئیس_راپورت کمیسیون محاسبات دراین ماده ردشدحالارای میگیریم بماده سوم بودجه بطوریکه ازطرف اداره مباشرت پیشنهاد شده است هرکس تصویب میکندورقه سفیدبیندازد(اوراق رای اخذواحصاءشده نتیجه ازقرارذیلقرائت شد)
معاضد الملک_عده حضار(۷۰)ورقه سفید(۴۹)ورقه آبی(۵)امتناع(۱۶)
کسانی که تصویب کردند:
آقایان: دکترعلی خان موتمن الملک.میرزاابراهیم قمی.سلیمان میرزا.آدینه محمدخان.شیخعلی شیرازی. ادیب التجار.ضیاءالممالک.معتمدالتجار.حاج محمدکریم خان.وحیدالملک.شیخ محمدابراهیم زنجانی.شیبانی.حاج آقا.فهیم الملک.حسنعلی خان .منتصرالسلطان.لسان الحکماء.حاج شیخ علی.ابوالقاسم میرزا.افتخارالواعظین.محمدبروجردی.بهجت .ارباب کیخسرو.حاج میرزارضاخان.وکیل التجار.حاج شیخ الرئیس.حاج شیخ اسدالله. دهخدا. مستشارالدوله. ممتازالدوله. حاج دکتررضاخان. عبدالحسین. شیخ مهدی. معین الرعایا.حاج سیدابراهیم.میرزاداودخان.دکترحیدرمیرزا.وکیل الرعایا. باذکاءالملک. میرزامرتضی قلی خان. معاضدالملک. محمدهاشم میرزا. حاج سیدنصرالله.معاضدالسلطنه. حاج فاتح الملک. متین السلطنه.نیرالسلطان
کسانی که ردکردند: مشیرالدوله.آقامیرزارضاخان.آقاسیدحسین کزازی.آقامیرزا احمد.دکترحیدرمیرزا.
فصل چهارم مصارف ماده(۴)مصارف ماهیانه سوخت چراغ برق ونفت وشمع مصارف آبدارخانه لوازم سرایداروخانه فراشخانه لوازم التحریروغیره.کمیسیون تمام فصل دویم رابملاحظه اینکه فقط اعتباری است که بااداره مباشرت داده می شودتصویب نموده بود.
رئیس_رای میگیریم برماده چهاربطوری که اداره مباشرت پیشنهادشده وکمیسیون محاسبات هم تصویب کرده است کسانی که تصویب میکنندورقه سفیدخواهندانداخت
(با اوراق اخذرای شده نتیجه بطوریکه ذیلامندرج است اعلام شد)
معاضدالملک_عده حضا(۷۰)ورقه سفید(۶۰)امتناع(۱۰)
تصویب کنندگان: آقا شیخ رضا.حاجی میرزارضاخان.مشیرالدوله.دهخدا.ممتازالدوله.افتخارالواعظین.معززالملک.حاج آقا.آقاسیدحسین کزازی. آقاسیدجلیل. ابوالقاسم میرزا. حاج فاتح الملک. حاج شیخ الرئیس. معتمدالتجار. ادیب التجار.محمدهاشم میرزا.ضیاءالممالک. شیبانی.حاج شخیعلی. دکترحیدرمیرزا. دکتراسمعیل خان.آقاشیخ علی. حاج محمدکریمخان. قشقائی. صدرالعلما. وحیدالملک. آقامیرزاابراهیم می. آقاشیخ ابراهیم زنجانی. معاضدالسلطنه. لسان الحکماء. موتمن الملک. آدینه محمدخان. آقاشیخ مهدی. دکترامیرخان.حسنعلی خان. دکترعلیخان. کاشف.آقامیرزاداودخان.وکیل التجار.طباطبائی.وکیل الرعایا. تربیت.نیرالسلطان. ذکاءالملک. آقامیرزامرتضی قلیخان.معاضدالملک.آقامیرزااحمد.حاج دکتررضاخان. سلیمان میرزا.متین السلطنه.آقاسیدحسین اردبیلی. بهجت. آقاشیخ غلامحسین. حاجی شیخ اسدالله. ممتازالدوله. عزالملک.حاجی سیدابراهیم. فهیم الملک.ارباب کیخسرو.آقامحمدبروجردی.
رئیس_باکثریت تصویب شد
ماده(۵)مصارف سالیانه لباس .لباس مستخدم.سوخت زغال سنگ وغیره مصارف اصطبل.
رئیس_رای میگیریم برماده آخری بودجه مجلس کسانیکه تصویب میکنندورقه سفید خواهندانداخت(اوراق رای گرفته شدنتیجه ازقرارذیل قرائت گردید)
معاضدالملک_عده حضار۶۹ورقه سفید۵۷آبی۳امتناع۹
کسانیکه تصویب کردند: تربیت.ادیب التجار.حاج میرزارضاخان.هشترودی.محمدهاشم میرزا.حاج محمدکریمخان. معتمدالتجار.حاج فاتح الملک.حاج شیخعلی.دکترامیرخان.ضیاءالممالک.آدینه محمدخان.موتمن الملک.آقاشیخعلی.معاضدالسلطنه.دکترعلیخان.آقاشیخ ابراهیم زنجانی.آقامیرزاابراهیم قمی.حسینعلیخان.صدرالعلماء. دکترحیدرمیرزا.آقاسیدحسین اردبیلی.آقاسیدجلیل.آقامیرزاداودخان.لسان الحکماء.وکیل التجار .آقاشیخ مهدی.معززالملک.آقامیرزااحمد.فهیم الملک. حاجی شیخ اسدالله.حاج شیخ الرئیس.حاج دکتررضاخان.مرتضی قلیخان بختیاری.آقاعبدالحسین.متین السلطنه.ارباب کیخسرو. حاجی آقا. مستشارالدوله. عزالملک. معین الرعایا. آقاشیخ غلامحسین.مشیرالدوله. نیرالسلطان.معاضدالملک.افتخار الواعظین.سلیمان میرزا.شیبانی.حاج سیدنصرالله.آقامیرزامرتضی قلیخان.طباطبائی.ذکاءالملک.ممتازالدوله.
کسانیکه رد کردند: حاج عرالملک.لواءالدوله.آقاسیدحسین کزازی.
رئیس_باکثریت تصویب شدحال بایددرکلیه این بودجه یک رای آخری گرفت.
حاج آقا_میخواستم عرض کنم اینمسئله هم همان طورکه راجع بمستخدمین خارجه عرض کردم مسئله بودجه است ودرآن بطورلایحه قانونی نمیتوان رفتارکردکه اول درموادآن رای بگیریم بعدازآن درکلیات علاوه برای درهیچ کجای نظامنامه داخلی هم چه چیزی نداریم که بایددربودجه دومرتبه رای گرفته شده فقط چیزیکه نظامنامه داخلی بما میگویدکه بایددرآن رای جزئی وکلی گرفتدرباره قانون است که اولادرموادآن رای گرفته میشودبعدازآن درکلیه آن رای آخری اخذمیشودولینهم برای این است که اگراختلافانی دربعضی ازمطالب آن باشدبین نمایندگان ازحیث اقتضای وقت وغیره معلوم شودوبعقیده بنده این رانمیشوددربودجه هم معمول نموده که یک سابقه برای بعدهابشوددرصورتیکه نظامنامه هم ابداًاین الزام رابمانمیکندرئیس_فرق نمیکندبودجه هم یک قانونی است شامل فصول وموادبرای اینکه قانونی که میگویند بایدازمجلس بگذردودرموقع گذشتن بایدکه رای درآن گرفته شده مقصودعبارت نیست بلکه مقصوداین است که هر چیزیکه میآیدبمجلس ودارای فصول ومواداست قانون است ومخصوصااین بودجه هم جزءقوانین است وهمین طوربعدازشورواخذرای درمواددرکلیه آن رای گرفته شود.
حاج شیخ الرئیس_اینکه میفرمایندبایددرکلیه رای گرفته شودآیا کسانی مه همین موادراکه رای گرفته شده یکان یکان رارای دادندوباکثریت تصویب کردندحالامیتوانندرای ندهندبدیهی است که همچوچیزی رانمیشودتصورکردبرای اینکه معنی ندارد.
رئیس_حالااگریک کاری که معنی نداردآن یک حرفی است علیحده ولی حق نداردیعنی مختارندمیتوانندکلیه آن راتصویب کنندیاردنمایندوهم میتوانندامتناع نمایند.
حاج شیخ علی_چون درموقع مذاکره درکلیات این بودجه است بنده هم عرض دارم اگراجازه فرمایندعرض کنم میخواستم درخصوص حقوق نمایندگان محترم عرض کنم بنده عقیده ام اینست که امروزمالیه مملکت مااین اقتضارانداردماوقتیکه بناشدازحقوق ادارت وعده آنهابکاهیم وکسرکنیم ازحقوق خودمان هم بایدیک مقداری هک کنیم وحالااگرچه بآن ماده رای گرفته شده وگذشته است ولی بنده تقاضامیکنم که نفری سی تومان ازحقوق نمایندگان کسرشود
رئیس_چون درآن ماده رای گرفته دوباره درآن باب که نمی توان رای گرفت حالااگرحضرتعالی دراینخصوص رای نداریدمی توانیدامتناع یاردکنید
ارباب کیخسرو_بنده یک دوسه نظری دارم که لازم است عرض کنم اولا اینکه فرمایش بعضی ازآقایان که در باب حقوق خودشان اظهارمیکنندخوب است ازقلب باسدنه حرف اظهارثانی دوچیزرامیتوانیم درآخربودجه یقینابیاوریم یکی مسئله اساسیه است وآن هرقدرباشدصورتش بکمیسیون محاسبات فرستاده می شودویکی هم مخارج فوق العاده است که درآنجا ذکرنشده مثل اینکه مثلا درموقع جشن مولوداعلیحضرت همایونی یاسایراعیادملی مخارج برای مجلس فراهم میشودکه بایداقدام شودوهمینقدرمیخواستم عرض کنم که آن چیزخارج ازآن چیزی است که به آن رای داده شده
کاشف_بنده ازآقای ارباب کیخسرواستدعامیکنم که درضمن فرمایشات خودشان این اظهارات رانکنندالبته هرنماینده اظهاری راکه میکندازروی عقیده است وعقیده با آن مطلب داردکه اظهارمیکندپس نبایددرمقابل اظهارنماینده اینطورجواب دادنماینده درعقیده خودش آزاداست وبایدعقیده خودش اراظهارکندحالاآقایان رای نمیدهندندهند.
افتخار الواعظین_میخواستم عرض کنم آقایانیکه میفرمایندکه بودجه قانون نیست ونبایدرای کلی درآن گرفت درماده ۶۵نظامنامه داخلی مینویسدبودجه قانون است وهرقانونی بعدازاخذرای درمواددرکلیات آنهم بایدرای گرفته شود.
حاج شیخ الرئیس_ بنده میخواستم خاطرآقایان رامتذکرکنم که بعضی مخارج اگرچه جزءمصارف فوق العاده است وخوهدآمدولی مصارف روضه خوانی محض تیمن وتبرک بخصوصه بایددربودجه مجلس تصریح شود.
رئیس_درجواب این اظهارحضرتعالی عرص میکنم سال گذشته مجلس که دهه عاشوراروضه خوانی کردولی آقایان نمایندگان نخواستندمخارج روضه خوانی ازکیسه دولت وملت داده شودوخوشان متحمل شدندبعدازاینهم شایداینکاررابکنند(بالاتفاق گفتندصحیح است)
حاج عزالملک_درباب روضه خوانی همان طورکه فرمودند صحیح است ودیگراینکه میخواستم عرض کنم ازبابت جرائم دیر آمدگی وغیبت نمایندگان لابدمبلغی که درصندوق جرایم جمع میشودآنهم بایدصورتش بکمیسیون محاسبات داده شودکه بتصویب مجلس بمصارف دیگری برسد.
رئیس_حالادرکلیه این بودجه که شامل پنج ماده است بطوریکه درهریک ازآن رای داده شده رای گرفته شودکسانیکه کلیه آن راتصویب میکنندورقه سفیدخواهندانداخت بااوراق اخذرای شده نتیجه بطوریکه ذیلادرج است اعلام شد.
معاضدالملک_عده حضار۶۹ورقه سفید(۵۱)ورقه آبی(۱)امتناع(۱۱)(ردکننده)آقامیرزارضاخان نائینی.
(کسانیکه که تصویب کردند)حاج محمدکریمخان.سلیمان مبرزا.مشیرالدوله.تربیت.عزالملک.هشترودی.ممتازالدوله.حاج میرزا رضاخان.آقامیرزامرتضی قلیخان.حاج سیدنصرالله.ذکاءالملک.صدرالعلماء.دکتراسمعیل خان.معتمدالتجار.طباطبائی. مستشارالدوله.وکیل التجار.وحیدالملک.متین السلطنه.حاج شیخ الرئیس. دهخدا.آدینه محمدخان. آقاسیدحسین اردبیلی.آقا سیدجلیل.حاج آقا.ضیاءالملک.دکترعلیخان.آقاشیخعلی.حسنعلی خان.محمدهاشم میرزا.حاج فاتح الملک.موتمن الملک. آقاشسخ ابراهیم زنجانی .معاضدالسلطنه.شیبانی.کاشف.آقاسیدحسین کزازی.آقاشیخ مهدی.دکترامیرخان.لسان الحکماء. منتصرالسلطان.حاج شیخ اسدالله.آقامیرزااحمد.معززالملک.آقاعبدالحسین.حاج دکتررضاخان.ارباب کیخسرو.افتخار الواعظین.دکترحیدرمیرزا.آقامحمدبروجردی.بهجت.فهیم الملک.ابوالقاسم میرزا.نیرالسلطان.معاضدالملک.معین الرعایا.
رئیس_کلیه بودجه مجلس باکثریت تصویب شد
عزالملک_دوسه روزقبل بنده یک یشنهادی درخصوص تغییرورقع تضاد بین اصل(۱۳)و(۳۴)قانون اساسی کردم دوسه نفرازآقایان بدون اینکه عذری دراین باب بنمایندفوراًردکردندواظهارنمودند که این دواصل ابداباهم منافات داردامروزهم درمسئله اخذرای کلی درباره تجدیدکنترات مستخدمین بلژیکی بنده یک ماده ازنظامنامه داخلی رااخذکردم بازیکی ازآقایان بدون تامل ردکردندواظهارداشتنداین ماده ربطی باین مسئله نداردازاین جهت استدعامیکنم درمسئله که راجع بقانون استوقتی اظهارمیشودقدری تامل بکنندودرظرف دوثانیه فوری ردننمایندو بنده عرض میکنم این ماده(۹۹)نظامنامه داخلی بماثابت میکندکه وقتیکه درجزئیات رای داده شددرکلیات آنهم بایدرای گرفته شودوهرماده قانونی هم بایدبنقشه کامل باشدمگراینکه درخودآن ماده بماده دیگری اشاره این ماده اینطوری مینویسد(ماده۹۹راثانیاُقرائت نمودند)وبعقیده بنده مسئله مستخدمین بلژیکی ازهمین قبیل است وبایدبعدازاینکهدرجزئیات آن رای گرفته شددرکلیه آن رای گرفته شود.
رئیس_درباره مستخدمین بلژیکی اینکه اظهارشدکه این مسئله یک لایحه قانونی نیست تااینکه بترتیب قانونی درآن عمل شودوهمینطورهم عمل کردیم برای این بودکه چنانچه اظهارشداین یک اجازه ایست که بدولت داده میشودکه یک عده رابرای یک اداره استخدام نمایدباین جهت بودکه رای نگرفتیم وگفتنداین لایحه قانونی نیست
عزالملک_اینکه میفرمایندچون این یک استجازه ایست که ازمجلس می شودونبایدبطورلایحه قانونی درآن عمل کردبنابراین دربودجه ها هم نبایددومرتبه رای گرفته شود
رئیس_عرض نکردم درکلیه مسائل بودجه نبایددو مرتبه رای گرفت خودبودجخ قانون است برای اینکه دارای فصول ومواداست عرض کردم این مسئله فقط یک اجازه بودکه ازطرف مجلس بدولت داده شد.
حاج وکیل الرعایا_بنده تصورمیکنم که اصل (۳۴)قانون اساسی بیش ازآن درش غورشده است که بتواننددرآن نکته رای بگیرنداصل(۳۴)یکی ازمصالح بزرگ مملکت رادربرداردوشایدبدون اونشودحفظ مصالح ملک رانمود.
رئیس_مذاکرات جلسه علنی ختم میشودوبعدازآن جلسه خصوصی خواهدبود
حاجی آقا_این سئوالی راکه میخواهم بکنم یک سئوال مهمی است که راجع بچیزهائی است که اسباب تنفرعمومی شده است وخواهش میکنم که آقای معاون وزارت عدلیه جواب صحیحی بفرمایندکه مسکت باشداولا میخواستم سئوال کنم دراحکام غیابی عدلیه بااین ترتیباتیکه روسای عدلیه رفتارمیکنندوبااینکه ابداُتزترتیب مدعی درمنکرمسبوق نیستندمداخله میکنند وحکم می دهنداین مداخله شان بچه میزان است وثانیاًدرمحکومین بعددریک مدت معینی آنراحرج وپول آنرابمحکوم ئله وصاحب طلب که درعدلیه تظلم کرده است میدهندازروی چه میزانست جهت سئوال من این است که یکنفرولویک محکمه صحیحی محاکمه کرده ومحکوم شده باشدوواقعاًحق یک کسی ثابت شده باشدقانون عقل وشرع این است که درموقع اخذمدعابمدیون یکضررفوق العاده واردنیایدگرفتن یک مالی ازمدیون وحراج کردن وبطالمبکاردادن هیچ میدانیداین یک ضرری است بمدیون درصورتیکه صاحب طلب هیچ حقی نداردمگراینکه دروقتیکه دریک محکمه ثابت شده است باندازه طلب خودازمال اوبرداردولی حراج کردن وضرربمدیون زدن وازپول حرج برداشتن بطلبکاردادن گمان میکنم مطابق هیچ قانونی نه عقلی نه شرعی ونه انصافی باشداگرجوابی دراینخصوص داریدبفرمائید.
معاون وزارت عدلیه_این سئوال رابنده دوقسمت نموده ام یکی راجع بحکم غیابی ویکی راجع باموال حرج درخصوص احکام غیابی ترتیب اداره اجرای عدلیه این است برای اظهارطرفیکه تمردداردازحضوردرمحکمه احکام غیابی صادرمینمایدودرحقیقت میتوان گفت ازاحکام غیابی که صادرمیشوداغلب ازآنها اجرانمیشودبرای اینکه پس ازصدورحکم بطرف اخطارمیشودکه درظرف یک مدتی اگرحاضرنشده حکم امضاءخواهدشدواگرنشدواداره اجراراجواب گفت اداره اجرامیشودآنحکم رااجراکندووقتی که طرف دیدمیخواهندحکم غیابی رااجراکنندلابدحضورپیدمیکندوحکم غیابی مبدل بحکم حضوری میشودمامدرمسئله حرج یعنی حرج اموال مردم لازم است که مقدمتاًعرض کنم که یکمدتی یک قسمت بزرگ تظلم مردم که بعدلیه اظهارمیکنند راجع است بتاخیراحکام محاکم که کاردیرازعدلیه میگذردواین تاخیریک قسمتش راجع بتاخیردراجرااست تاخیردراحکام محاکم برای این است که هرقدربخواهندنظم محاکم رابترتیبات قانونی وبیشتراجراکنندتاخیربیشترخواهدشدمثلاًترتیب سابق که بمحض اظهارعارض یکنفرفراش میرفت مغروض رامیآورداینقدرتاخیردراحکام نمیشدولی ترتیب قانونی تقاضا میکندیکهفته بلکه ده روزبرای مدعی علیه احضاریه فرستاده شد.تااوهم بتوانداسنادی که برای دفاع داردحاضرکندپس هرقدری که بخواهیم ازمجرای قانونی کاررابگذرانیم اسباب تعویق خواهدشدواین تعویق گویااسباب شکایت مردم این است که بیک حکمی حقانیت خودشانراثابت میکنندوآنحکم یکماه دوماه سه ماه دراجرامینماندواجرانمیشودودرحقیقت میتوان گفت که این شکایت بحق است اگریک محکوم لهی شکایت بکندازعدم اجرای حکم حق داردپس وزارت عدلیه مجبوراست دراجرائیات خودش یکترتیب سرعت اجرائی بدهدووقتی حکم رابمحکوم علیه ابلاغ میکندمسلم است که بمبل خودحاضرباجرای حکم نمیشوددراینصورت وزارت عدلیه بایدبعضی وسائل تضیبیقیه اتخاذکندکه طرف رامجبور کند بدادن حق محکوم بآن وسایل این است که مال اوراتوقیف کندکه باینواسطه اوبداندکه واقعاًیکوقتی درعدلیه هست که میتواندمال اوراتوقیف کندوچنانچه بازحاضرنشدکه حق محکوم رابدهدوزارت عدلیه آنوقت مجبورخواهدشدکه آن اموال رابطورمزایده پول میکنندبرای اینکه طلب مردم راوزارت عدلیه نمیتواندبجای نقدی اثاث البیت بدهدودرتبدیل اموال هم وزارت عدلیه شایدبیشتروقت داشته باشدکه بصاحب مال ضرری واردنیایدواگربطوری که آقای حاجی آقا فرمودندعمل باین معنی که خودطلبکاررابگویندکه بیا درمقابل طلب خوداموال بردارآنوقت خیلی احتمال قوی میرودکه طرف آن طلبی راکه داردطوری بازاءآن مال برداردکه رعایت صرفه محکوم نشده باشدبجهت اینکه هرطوری اودلش میخواهدمیگویدمن این اموال رابیشترازاین نمیخواهم بهرکسیکه میخواهیدبفروش وطلب مزایده یااینکه بگویدطلب من پول نقداست ونمیتوانی مرامجبورکنیکه جنس بردارم پس برای اینکه بیشترمنفعت محکوم منظورشودوزارت عدلیه حراج رادائرکرده است تااینکه این مشتری های مختلفی که هستندجمع شوندوبرقابتی که مابین مشتریها هست آن اموال درد مو قع مزایده گذاشته شده بقسمتیکه ممکن است ضررمحکوم نباشدحراج شودواین ترتیب بهتراست برای محکوم علیه برای اینکه اگرمحکوم له رامختارکنندبه اینکه عوض طلب خودش پول بگیردآنوقت درتعیین قیمت آن اشکالات زیادخواهدبودواسباب ضررصاحب مال میشودحراج یکمجمع عمومی است وتمام اشخاصیکه مشتری هستنددرآنجا هستندکسی میتواندبرقابت این مال رابخردباین ترتیب اشخاصی که بجهت تجارت میخواهنداین مال رامیخرندوهم اشخاصی که طلب کارهستندپول خودشان رابگیرندوبهیچوجه تصورنمیتوان کردکه درحراج اسباب ضررمحکوم علیه باشدپس وزارت عدلیه مجبوراست که امرحراج نمایندکه حفظ استقلال محاکم واحکام آنهابشودوبدیهی است که درمحضریک جمعی وقتی یکمالی بمزایده گذاشته شوداینهابرقابت یکدیگرزیادخواهند کردوتصورنمیشودکه دراینصورت رعایت منفعت درمعامله بین محکوم علیه ومحکوم له نشودوالبته هیچوقت نباید بمحکوم ضرری درادای اوواردشود.
حاج شیخ الرئیس_بنده یک اخطارقانونی دارم اگراجازه میفرمائیدعرض کنم بعقیده شرعیه ثابت صحیحه بنده وسایرفقهااین تقریرمعاون وزارت عدلیه مخالف باقوانین شرع مقدس است.
حاج آقا_اجازه بفرمائیدبنده که سائل هستم عرض خودم راتمام بکنم که خودم عاجزنباشم درجواب فقط چیزیکه میخواهم عرض کنم (چون سئوال است واستیضاح نیست وشایدبطوراستیضاح عرض کنم)این است که جواب مفصلی که آقای معاون فرمودند ظاهراًفقط یک کلمه درآن بودکه راجع بسئوال بنده بودبقیه اش یکمقدارراجع شکایت ازتاخیراحکام عدلیه وشکایت مردم بودچیزیکه فرمودندراجع بجواب بنده این بودکه نمیشودبشخص طلبکارجنس دادباینجهه حراج میشود پول آنرابطلب کارمیدهنداین حراج گمان میکنم مخالف هرقانونی است که ایشان تصورکرده اندکه قانون وجدان وشرع وعقل باشدوبنده همینقدرعرض میکنم که این هیئتی که هست بجهه این است که مابرای وزارت عدلیه هنوزیک قانونی ننوشته ایم اگرچه ازاینگونه مطالب لازم نیست که قانون بنویسیم برای اینکه قانون مادراینموادهمان قانون دیانت است وقانون عدل بعلاوه هیچ عقلی ازبرای ماتجویزنخواهدکردکه ماطلب طلبکارامیخواهیم بگیریم وباوبدهیم یک ضرری ببدهکارواردبیاوریم ازاین گذشته بدیهی است همه میدانندکه دراینمملکت فامیلهای محترم هستندکه بدهکارهستندولی بواسطه اینکه دراینمملکت پول نیست ازاینجهه نمیتوانندطلب طلبکارراپول بدهندمعلوم میشودحالاوزیرعدلیه میخواهند احقاق حق کندبقیمت عادله جنس مدیون را قیمت کنندوبطلبکاربدهنددرست است که طلبکاربایدبطلبش برسدونبایدالزام بکندبیکنفرمحکوم که تودرمقابل دویست تومان طلبیکه بایدبدهی پانصدتومان اموال خودت رابفروش بطلبکاربده بنده ازاینجواب هیچ ملتفت نشدم ومخصوصاًازمعاون عدلیه خواهش میکنم دراینمسئله خیلی بایددقت بکنندکه سباب تنفر عمومی خواهدبودوهروجدانی مخالف این است که بواسطه دویست تومان طلب محکوم له پانصدتومان ضرربمحکوم وارد شودوعلاوه درمحاکم هم که عرض کردم راجع یحکم غیابی بنده که نبایدداددرقانون شرع هم حکم غیابی مجوز است عرض بنده راجع بودببعضی احکامیکه ازمحاکم میشددرصورتیکه بهیچوجه مجوزشرعی درقانونی درآنهانیست وهیچ نمیتواندتشخیص مدعی ومنکررابدهندسئوال که دراینمواردچه قسم برآنها ثابت میشود
معاون وزارت عدلیه_همان اشخاصیکه تشخیص حکم غیابی رامیدهنداگردرموضوع حکم غیابی نتوانندتشخیص بدهندپس ازاین ایراد را درحکم حضوری هم میتوانندبکنندعلاوه براین اشخاصیکه درمحاکم هستنداشخاصی هستندکه ازهمین مملکت هستنداگرمیتوانند حکم حضوری بدهندحکم غیابی هم میتوانند بدهند و ال ااگر نتوانندحکم غیابی بدهندحکم حضوری هم نمیتوانندامادرباب حرج همانطورکه عرض کردم برای احقاق حق محکوم له است وهیچ وقت برای دویست تومان طلب پانصدتومان مال حراج نمیشودفقط تاآن ماخذی که لازم است حراج میشودوبعدموقوف میشودومقصودوزارت عدلیه ازاینکارچنانچه عرض کردم رسیدن بمن له الحق است
رئیس_حال بیست دقیقه تنفس است بعدازآن جلسه خصوصی تشکیل میشود دستورجلسه آتیه شوردربقیه قانون ثبت اسناد_قانون تشکیلات.
مقارن مغرب جلسه علنی ختم شد.