مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ شهریور ۱۲۸۶ نشست ۱۶۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ شهریور ۱۲۸۶ نشست ۱۶۱
مذاکرات روز سه شنبه ۱۵ شعبان المعظم دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز یکشنبه ۱۳ را آقا سید محمد تقی قرائت کردند.
رئیس- آنروزیکه جناب وزیر امور خارجه آمده بودند بمجلس کاغذی از سفارت روس از اسلامبول ارائه دادند و یک قدری هم اطمینان دادند که امین بیک برای کمیسیون خواهد آمد و تصیفه دعوی را خواهد نمود چیزی که هست سفارت انگلیس چنین گمان کرده که در مجلس گفته نشده است که این اقدامات از طرف دو سفارت روس و انگلیس شده چنانچه سابقا هم سفارت کبرای انگلیس اقداماتی کرده بودند دیروز هم سفارت انگلیس در این باب اظهار کرده بود وشرحی در باب سوارهای هندوستان اظهار نموده که عده آنها همان عده پیش است که سابق در اینجا بوده حالا هم خواهد آمد و بهیچوجه نباید اسباب اشتباه اذهان شود.
رئیس التجار- وزیر امور خارجه هر دو را اظهار کردند
آقا میرزا محمود خوانساری- در باب حاج ملک در خلاصه مذاکرات نوشله شده که در باب حاج ملک تامین داده شد که در کمیسیون مطرح شود گمان بنده این است که این طور نبود در مجلس همان تامین لازم که برای عموم لازم است داده شد
رئیس- حرف صحیح همان است هر تامینی که از برای عموم هست از برای او هم هست زیادتر علت ندارد
سیدالحکما- قرار بود که در اول مجلس قانون اساسی خوانده شود حالا خوب است مقرر فرمائید قانون اساسی خوانده شود.
رئیس- این صحیح است ولی این سه چهار روزه بواسطه پیش آمد مطالب مهمه و مسئله بانک قرائت قانون اساسی ممکن نشده امروز هم عید است آقایان گفتند بواسطه اهمیت کار حضرات کرمانشاهیها لازم است که لازم است که ترتیبی در کار آنها داده شود اغلب نا خوش شده ماندن آنها در این جا اسباب اشکال خواهد بود در عمل حاج سیف الدوله کفتند هفت هزار تومان بدهد بعد گفتند سه هزار تومان محض اینکه اینها بتوانند بروند حاجی سیف الدوله امتناع ورزیده در عدلیه هم بتوانند بروند حاچی سیف الدوله امتناع ورزیده در عدلیه هم حکم قطعی و بتز داده نشده حالا به بینیم مجلس چه رای می‌دهد
سید الحکما- پس پریروز ما چند نفر نظار که رفتیم عدلیه بعد از مذاکرات ما بین اعضای عدلیه شد بالاخره کلام منجر باینجا شد که یک مبلغی حاج سیف الدوله بدهد که اینها بروند و چند نفر اینجا بمانند و آن چند نفر هم که مصدر غارت بوده‌اند دولت آنها را بخواهد بیایند اینجا تحقیق شود که احقاق حق آنها بعمل آید و در عدالیه گفتگو اجمالی تا آخر این شد که پولی حاجی سیف الدوله بدهد بروند.
رئیس- در آن روزیکه قرار شده کمیسیون شود و صورت تحقیقات دیوانخانه ارائه شود من من اینجا نبودم بگوئید ببیننم چه بوده است.
احسن الدوله- منهم نبودم در کمیسیون ولی آن صورت را دیدم این طور که قرار شده باعث خرابی آنها است و آن اشخاصی را هم که خواستند مشکل است که حالا حاضر شوند محض اصلاح خوب است حکم عادلانه شود که سیف‌الدوله برود یا اینکه چیزی از بابت مخارج آنها بدهد بروند آن وقت ممکن است تمام آنها را بیاورند.
آقا شیخ حسین- صد دفعه بنده اعتقاد خود را گفته‌ام شاهزاده لازم نیست آخر باشد آن راپورت دیوانخانه را دیدم بر بنده معلوم شده چنین اعتقاد دارم که باید از عهده این خسارت شاهزاده بیرون بیاید.
آقا میرزا ابوالحسن خان- از راپورت آن روز معلوم می‌شود که سرباز و توپچی داخل غارت بوده ولی ما نمی توا نیم حکم کنیم حاجی سیف الدوله آمربود اما سرباز و نوکر دولت است نمی‌شود که حاجی سیف الدوله خبر واطلاع نداشته باشد.
حاج ملک محمد- احسن الدوله گفتند ممکن نیست آنها را حاضر کرد چند نفر آنها صاحب منصب هستند باقی رعیت هستند و ممکن است آنها را حاضر نمود.
وکیل الرعایا- چون شاهزاده در عمارت نشسته و جلوگیری از غارت ننموده باید کمک صحیحی بنماید به آنها اینگه گفته شد که بروند کرمانشاه بعقیده بنده غیر از فساد چیزی تولید نخواهد شد مخارج رفتن مامور برای تحقیق لازم نیست مثل ظهیرالدوله شخص موثقی که در آنجا تحقیقات خود را بعمل آورده و تلگرافا اطلاع داده و از برای خسارات تقسیمی کرده که سهمی دولت بدهد و سهمی سالارالدوله بدهد وسهمی باعثین بدهند درحقیقت سهمی که دولت باید بدهد همان است که حاج سیف الدوله می‌دهد از اینکه شاهزاده مسامحه کرده در صورتی که مبالغی آنجا قشون بوده و استعداد داشته‌اند و حال آنکه مامورین دولت باید تا جان دارند کوشش نمایند و حفظ امنیت کنند باید خسارت وارده را او بدهد.
وکیل التجار- آن روز که صورت استنطاق را خواندند بنده نکات آن را خوب ملتفت بودم اظهار شده بود که روز غارت کردند بازار را و شب سرباز و قشون حافظ بازار بودند از اینجا معلوم می‌شود که عده کافی برای محافظت حاضر بوده تکلیف ایشان بوده که نگذارند غارت شود از این جا معلوم می‌شود ولی تحقیق این مطلب باید در کرمانشاه بشود حاجی سیف الدوله مخارج راه آنها را بدهد و با بودن جناب ظهیرالدوله تحقیق کامل بعمل خواهد آمد.
آقاسید حسین- خلاصه استنطاقات که بنده بودم فرمودند بیاورند در مجلس قرائت شود این بود روز اول می‌گوید استعداد نداشتم اما از این که اتفاق کرده‌اند و این مفسده واقع خواهد شد البته اطلاع داشته‌اند روز دوم می‌گوید بجهت کشیک قراول فرستادم برای حراست بازار بزازها استعداد که شب دوم فرستاده عاده روز قبل بود و همچنین این عده که روز سیم بازار بزازها را غارت کرده‌اند بعد بوده میگویند چرا جلوگیری نکردی جواب می‌دهد که از من نشنیدند از این طرف می‌گوید استعداد نداشتم و از آن طرف می‌گوید از من نشنیدند پس معلوم می‌شود که شاهزاده بی تقصیر نبوده است.
رئیس- در این که فوج کرند آنجا بود شبهه نیست و در اینکه فوجی هم به ریاست صمصام الممالک بوده حرفی نیست سه فوج آنجا بوده سوار کلهر هم برای چاپیدن نیامده بودند فهمید که چه شد
ثقه السلطنه- هر کس در هر ولایتی حکومت داشته باشد هرگز راضی نمی‌شود که در حکمرانی او اغتشاش شده اسباب بی‌کفایتی او فراهم آید تا چه رسد که تحریک کند یک تلگراف مؤاخذه به رؤسای قشون آنجا مخابره شود که شما چرا اطاعت حکم سیف الدوله را نکردید تا ببینیم چه جواب خواهند داد.
رئیس- تحقیقاتی که باید بشود شده آنها میگویند که امر حاجی سیف الدوله بوده بعضی هم میگویند که او محرک نبوده.
رئیس التجار- عقیده بنده مثل عقیده آقا میرزا ابوالحسن خان است در اینکه توپچی و سرباز دا خل این کار بوده حرفی نیست ولی نمیدانم شاهزاده آمر بوده یا نه ولی آن تحقیقات که در محاکمات خواندید که شاهزاده شکوه نموده که این فوج زنگنه خودش با اشرار همراه است و همچنین کاغذی از داود خان رسیده بود که بعضی خیالات دارد و ابدا از طرف وزیر داخله و وزیر جنگ جواب مساعدتر نرفته در این صورت نباید حاکمی که به یک جائی می‌فرستند به اظهارات آنها گوش ندهند.
رئیس- سوار ملایری ظفرالسلطنه هم آنجا بود پس یک مقداری استعداد بوده شاید اینها را شهازاده کافی ندانسته‌اند برای حفظ شهر.
رئیس التجار- بلکه مخل می‌دانست از تلگراف این طور برمیآید.
سید عبدالحسین شهشهانی- اگر بخواهید در این مجلس با این بیانات مختلفه حقی بگردن شاهزاده وارد بیاورید صحیح آن است که با آن اطلاعاتی که شاهزاده از سابق داشته‌اند ضمانت مختصری برایشان وارد است دراشتغال ذمه ایشان بکرمانشاهی‌ها حرفی نیست در تاخیر کار هم این بیچاره‌ها از دست خواهند رفت از اینکه گفته شد شاهزاده هفت هزار تومان بدهد که انها بروند بهترین کارهاست باین اندازه شاهزاده اشتغال ذمه دارند.
آقا میرزا محمود خوانساری- عقیده بنده این است که مجلس حقوق ادارات را بخودشان واگذار نماید تمام این تحقیقات کار عدلیه است مجلس باید جدا از عدلیه بخواهد اگر حکم کرده که شاهزاده پول بدهد البته باید بدهد و اگر می‌گوید که شاهزاده برود به کرمانشاه ملت حاضر است که خرجی کرمانشاهیها را بدهد بروند آنجا تحقیق بعمل آید.
آقا سید مهدی- بااینکه شاهزاده حاکم بود نمی‌توان تصور نمود که امری بدون اطلاع او واقع شود حالا این امر باین مهمی چطور می‌شود که بدون اطلاع او واقع شده باشد شنیدم در یک مجلس سری گفته بود که من مامور بودم و سند ماموریت خودم را هم اظهار می‌کنم عقیده بنده این است که باید شاهزاده از عهده برآید.
حاجی محمد ابراهیم- این که شاهزاده می‌گوید من اطلاع ندارم لابد اگر هزار تومان برده شده هشتصد تومان باو رسیده است.
آقا میرزا ابوالحسن خان- وقتی که مجلس داخل بعضی کارها می‌شود بعضی ایراد می‌نمایند که وظیفه مجلس نیست بلی در مطالب جزیی که چند نفر با چند نفر طرف باشند حق مجلس است که نیست ولی در این کارهای عمده حق مجلس است جدا رسیدگی کند تا احقاق حق بعمل آید
رئیس- این که حاجی محمد ابراهیم گفتند این پول به شاهزاده نرسیده است از آنجا اطلاع مختصری دارم که چیزی بشاهزاده نرسید ماست ظفرالسلطان و احتشام الممالک و دیگران بوده‌اند ولی او نبوده است.
آقا میرزا محمود خوانساری- در اول مسئله کرمانشاهیها در مجلس گفتگو شد گفتند رجوع به عدلیه شود این بود که چند نفر از وکلا معین شده در آنجا تحقیق کردند حالا اگر مجددا رجوع بمجلس شود عقیده بنده اینست که صحیح نیست باید اتمام او در همان عدلیه بشود.
آقا مشهدی باقر- باید پولی شاهزاده به کرمانشاهیها بدهد که بروند ولی یک حقی هم باید بشاهزاده داد ک اگر دیگران هم بیایند مطالبه کنند او حق امتناع داشته باشد.
رئیس- از این مذاکرات میزان بدست آمده است بگوئید ببینم که شاهزاده چیزی باید بدهد یا خیر؟
حاج سید نصرالله- اگر حاکم بوظایف خود که تامین محل است رفتار نکرد مقصر است باید بهمین تقصیر یک چیزی بدهد.
رئیس- صحیح است ولی باید ملاحظه کرد که اگر یک حکمی در مجلس شد این حکم سمت قانونیت پیدا خواهد کرد حالا این ملاحظه را بکنید که اگر این حکم شد فردا هم اگر از سایر جاها بلند شد حاکم باید ضامن باشد.
حاج سید نصرالله- مطلب دو نوع است یک مرتبه می‌خواهید یک مطلبی را لایحه قانونی قرار بدهید آن وقت مسلم است باید دقت شود و جهات اطراف کار بدقت ملاحظه گردد و یک وقت واقعه اتفاق افتاده و می‌خواهیم رفع نماییم در اینجا همان قدر که ایرادی وارد نشود کافی است در اینجا از برای همین اندازه که شاهزاده از عهده نگاهداری برنیامده است مقصر است و باید این پول را بدهد.
رئیس- چیزی که هست اینست شاهزاده می‌تواند بگوید این قانون تاکنون نبوده و حالا هم که پیدا شد از این به بعد مجری خواهد بود ولی از برای این حرف یک ترتیبی فکر کرده‌ام که فعلا شاهزاده حاجی سیف الدوله یک پولی بدهد و یک نفر از طرف مجلس و یک نفر از طرف عدلیه و یک نفر از طرف وزارت داخله بروند و تحقیق کنند اگ تقصیر بگردن شاهزاده ثابت شد از آنها گرفته شود و پول شاهزاده را واپس بدهند البته این مطلب باید تحقیق شود اگر سرکرده چنین کاری را کرده باید او را شقه کرد تا چنین اتفاقی نیفتد.
آقا میرزا ابوالحسن خان- این که فرمودید بنابر مصلحتی خیلی خوبست ولی اینکه مامور عدلیه برود رسیدگی کند هیچ صحیح نیست این وظیفه دولت است که بفهمد یک نفر از وزارت داخله یکی از عدلیه یکی از مجلس به نظارت انجمن و حکومت آنجا اطلاع حاصل کند و به دولت اطلاع بدهد آنوقت حکم بشود.
رئیس- امروز عید است جمعی از شاگردان مدارس آمدند برای تبریک خوبست این مسئله زودتر ختم شود.
حاج محمد ابراهیم- این مامورین باید بتصویب مجلس باشد.
رئیس- صحیح است.
وکیل الرعایا- یک ایران این مجلس را انتخاب کرده این مجلس شخص رئیس را انتخاب کرده این مرد بزرگ از این خط که تشریف آورده همه نوع تحقیق فرموده برای خدا بدون زحمت حکم قطعی صادر شود که دیگر اسباب زحمت این بیچاره‌ها نشود.
معمار باشی- حکومت هیچوقت جایی نمی‌رود مگر بسبت صدور فرمان و بمحض صدور فرمان آن ولایت در تحت حکومت اواست و او ضامن است.
حاج ملک محمد- بنده اعرفم به عده آنها و قروض آنها و مخارج آنها عجاله پنج هزار تومان کفاف حال آنها را می‌دهد.
رئیس التجار- با آن قراری که داده شد که هر قدر باشد تفاوت نمی‌کند.
رئیس- خیلی خوب همین پنجهزار تومان را بدهد اگر مقصر است که مابقی خسارات وارده را هم بدهد والا که پول ایشانرا واپس می‌دهند در باب مامور هم همانطور که آقا میرزا ابوالحسن خان گفتند صحیح است باید یک نفر از طرف عدلیه و یک نفر از طرف وزارت داخله و یک نفر از طرف مجلس برود چون مطلب باید همین قسم رفتار شود.
رئیس التجار- بلکه شش نفر که یک کمیسیون باشند بروند
رئیس- امروز عصر قرارش داده می‌شود
مجلس ختم شد