مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ آذر ۱۳۳۱ نشست ۴۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۲۹۳
۱ شنبه ۷ دی ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۴۹
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی - جلسه ۴۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۳۰ آذر ماه ۱۳۳۱
فهرست مطالب:
- ۱ - طرح صورت مجلس
- ۲ - گزارش آقای مهندس حسیبی راجع به جریان مذاکرات نمایندگی درکمیسیون بین المللی نفت
- ۳ - بیانات آقای وزیر کار راجع به جریان کنفرانس بین المللی نفت
- ۴ - بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه و فرهنگ راجع به اضافه اعتبار بودجه ۱۳۳۱ وزارت فرهنگ و تصویب آن
- ۵ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت نه وسی وپنج دقیقه صبح بریاست آقای مهندس رضوی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- طرح صورت مجلس
۱- طرح صورت مجلس
نایب رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود (توسط آقای ناظرزاده (منشی) بشرح زیرقرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: شاپوری - راشد - صراف‌زاده - دکتر طاهری - بهادری - زهری - جلیلی
غائبین بی اجازه: آقایان - دکتر امامی - محمدحسین قشقایی - دادور - مشار - میلانی
دیرآمدگان با اجازه وزودرفتگان - آقایان: دکتر معظمی ۱۵ دقیقه. منصف ۴۵ دقیقه - عبدالرحمن فرامرزی یکساعت. دکتر فلسفی یکساعت. گنجه یکساعت ونیم. عامری یکساعت ونیم. حاج سیدجوادی یکساعت ونیم - دکتر سنجابی یک ساعت ونیم.
دیرآمدگان بی اجازه و زودرفتگان - آقایان: پورسرتیپ ۱۴دقیقه - دکتر کیان ۲۵ دقیقه - شهاب خسروانی سی دقیقه - شبستری یکساعت - خسرو قشقایی - یکساعت وسی دقیقه - امیرافشاریکساعت و۴۵ دقیقه - دکتر مصباح‌زاده دوساعت و۱۵ دقیقه - تولیت دوساعت و۱۵ دقیقه
غائبین دررای - آقایان: شبستری یک رای - موسوی یک رای - منصف یک رای
حاج سیدجوادی - بنده اعتراض دارم
نایب رئیس - نسبت بصورت جلسه پنجشنبه ۲۷ آذرنظری هست؟ آقای کهبد نسبت بصورت جلسه نظری دارید بفرمایید
کهبد - بنده درجلسه پریروز راجع به لایحه اتوبوسرانی اینجاراجع به حق تقدم پیشنهادی دادم که حق تقدم باصاحبان فعلی اتوبوس است وسهام باید با اسم باشدودرلایحه فرهنگ هم عرض کرده بودم که دردرجه اول توجه به فرهنگ بشود کلمه (توجه) حذف شده استدعادارم اینهارا اصلاح بفرمایید.
نایب رئیس - اقای حاج سیدجوادی فرمایشی دارید؟
حاج سیدجوادی - بنده روزپنجشنبه کتبا اجازه گرفتم.
نایب رئیس - آقای پورسرتیپ
پورسرتیپ - درعرایض بنده مختصراشتباهی شدهاست که تصحیح می‌کنم ومی‌دهم به تندنویسی ودرمورد دیرآمدن هم بنده قبلا تلفن کرده بودم
نایب رئیس - آقای کریمی
کریمی - بطوریکه آقایان ملاحظه می‌فرمایندصورت جلسه گذشته ۱۹ صفحه‌است وبیش از چهار پنج دقیقه هم نیست که بماداده‌اند مجالی نیست که مطالعه‌ای بشود واگراشتباهی هست تذکرداده بشود حالا تصویب می‌شود وبعدمی بینید که مطالبی برخلاف حقیقت دراینجادرج شده خواستم مقام ریاست محترم رامتذکرکنم موقعی را برای تصویب صورت جلسه درنظربگیرند که نمایندگان بقدرکافی درصورت جلسه مطالعه کرده باشند.
نایب رئیس - آقای کریمی نماینده محترم باید توجه بکنند که درصورت جلسه کلمات ومطالبی برخلاف حقیقت نیست (صحیح است) گاهی مختصرتحریفی اشتباها یادرچاپ یادریادداشت آقایان تندنویسها می‌شود که اصلاح می‌شود.
کریمی - بنده عرض نکردم عمدا
نایب رئیس - بعلاوه حالا تصویب صورت مجلس اعلام نمی‌شود وتا آخرجلسه فرصت دارید جنابعالی که نظرتان را بدهید آقای قشقایی
خسرو قشقایی - بنده از روزپنجشنبه گذشته یکماه مرخصی دارم برای مسافرت وچون دیرآمده‌ام استدعادارم این را جزو آن مرقوم بفرمایید
نایب رئیس - این دیرآمدنتان مربوط به آن نمی‌شود این راجریمه می‌دهید وبعدمسافرتتان راتشریف می‌برید چون نسبت به صورت جلسه آقای کریمی تقاضای مطالعه کردهاند اعلام تصویب نمی‌کنم که حقی از ایشان تضییع نشود (کریمی - متشکرم)
- گزارش آقای مهندس حسیبی راجع به جریان مذاکرات نمایندگی درکمیسیون بین المللی نفت
۲- گزارش آقای مهندس حسیبی راجع به جریان مذاکرات نمایندگی درکمیسیون بین المللی نفت
نایب رئیس - چون آقای مهندس حسیبی تقاضای وقت برای دادن گزارش راجع به ماموریت خودشان کردهاند از طرف دیگرچندنفرازآقایان هم برای نطق قبل از دستورثبت نام کردهاند فکرمی‌کنم اگرآقایان از نطق قبل از دستور صرف نظربفرمایند بهترخواهدبود(صحیح است) آقای مهندس حسیبی بفرمایید
مهندس حسیبی - جای تعجب است که بنده دوماه است از مسافرت برگشتم والان گزارش به مجلس تقدیم می‌کنم (صحیح است) علت دارداگربنده یادآوری کردم که مورداعتراض واقع بشوم برای این بود که زمینه بیان علت رافراهم کرده باشم علت اساسی این مطلب این بود که وقتی بنده از مسافرت برگشتم لایحه ملی شدن تلفن ایران مطرح بود وبه بنده گفته شد که یک بی نطمی‌هایی هست وتعویق این لایحه مضراست بنابراین بنده صلاح براین دیدم که گزارشم را به بعدموکول کنم که این لایحه تمام بشود جریانات دیگری هم پیش آمد که آقایان اطلاع دارندو حالا اجازه می‌خواهم گزارش این مسافرت راکه به نظرم قابل اهمیت می‌باشد بعرض محترم آقایان نمایندگان برسانم مخصوصاعده زیادی از آقایان نمایندگان به کرات به بنده تذکردادند که بسیارلازم وضروری است که شمامطالب مربوط به مسافرت خودتان را باطلاع مجلس برسانید (صحیح است) قبلا لازم است تذکرداده شود که کمیسیون نفت یکی از کمیسیونهای دفتربین المللی کاراست کمیسیون نفت جزیی است از کمیسیون صنایع کمیسیون صنایع وظیفه اش درکادربین المللی رسیدگی عمومی بوضع صنایع پیشرفتها آماروضعیت کارگران وکارمندان وبخصوص ارتباط بین کارگروکارفرما است این وضع عمومی کمیسیون صنایع درمحیط دفتربین المللی کار است چون وظایف این کمیسیون فوق العاده سنگین وصنایع فوق العاده متنوع بودآن را تقسیم به کمیسیونهاکرده‌اند که یکی از آنهاکمیسیون نفت است کمیسیون نفت هردوسال یکمرتبه تشکیل می‌شودوتابحال چهارکمیسیون تشکیل شده که اولیش درلوس آنجلس بوده دومی وسومی درژنو بوده وچهارمی درلاهه بوده پنجمی که دوسال دیگر پیش آمدخواهدکرد
درونزوئلا که درآمریکای جنوبی ویکی از ممالک بزرگ تولید نفت است خواهدبوددراین مورد نه من داوطلب شرکت در این کمیسیون بودم نه تقریبا کاندیدفقط سه روز قبل از تشکیل کمیسیون نظرباینکه یک نکات مهمی درنظرجناب آقای نخست وزیر بود وعلاقه مند بودند که در این کمیسیون دقت کافی بشوداینطور صلاح دانستند که به بنده مراجعه بشود وبنده هم باکسب اجازه از مجلس رفتم طول مدت این کمسیون ۱۴ روزبیشترنبود وبنده هم آدمی بودم که از جریانات این کمیسیونهاواین کارها چه جورانجام می‌شودصحبت هاچه جورمی شود بکلی بی اطلاع بودم البته جناب آقای دکتر عالمی مخصوصا توجه فرمودند ویکی از بهترین کارمندان وزارت کار که خوشبختانه عده شان گویا اینجازیاداست همراه بنده تشریف آوردند که آقای دکتر بهرامی بودند وبنده از آقای دکتر عالمی از این انتخاب بسیارتشکرمی‌کنم ووجودایشان هم برای بنده فوق العاده مفید بد واگرایشان نبودندبنده شایدازعهده انجام وظایفی که داشتم برنمی آمدم بعلاوه بنده هم آقای مهندس خلیلی رابه عنوان مشاور وکمک همراه بردم ومانمایندگان دولت بودیم چون باید مطالب مهمی بعرض آقایان برسانم اگرعلاقه مندید توجه بفرمایید.
مخصوصا آقای نبوی که خیال می‌کنم بیش از همه آقایان ایشان ازبنده می‌پرسیدند(نبوی - چشم) بهرحال این کمیسیونهای صنعتی ۳ دسته نماینده دارند دولتهاکارفرماها وکارگرها دولت هایک وضعیت بیطرف ومیانجی دارندودرنشستن هم آن وسط می‌نشینند بین آقایان نمایندگان کارفرماوکارگر نمایندگان کارگروکارفرمای ایران درقسمت کارفرما آقایان دکتر کیهان وفوادروحانی که باید اینجابخصوص ازآقای فواد روحانی که انتخاب بسیاربرازنده‌ای ازطرف شرکت ملی نفت بوده حقیقتا اظهار خرسندی بکنم برای اینکه حضورایشان هم مثل آقای دکتر بهرامی حقیقتا فوق العاده مفیدبود و بدون کمک آنها اگربنده احساسات ملت ایران را درآن کمیسیون اظهارمی داشتم خاک مالی شده بود آن هاباعث شدند و واقعا باراهنماییهایی که فرمودند وباکمک‌هایی که درتدوین نطق بنده کردند موجب شد که درنتیجه نطق بنده خیلی ازنظر دولت ایران وملت ایران برازنده باشد بهرحال ازایشان هم تشکرمی‌کنم. نمایندگان کارگرهم آقای طاهری وآقای رحیمی بودند که اتفاق اتفاقا خیر بلکه ناچارازبهترین کارگران انتخاب شده بودندفوق العاده علاقه مند به وضعیت مملکتشان بودندودراین جریانات ملی شدن نفت هم کوشش وفداکاری فوق العاده کرده بودنددرهرحال این توضیحات مقدماتی بود برای اینکه آقایان ازوضع کمیسیون‌ها اطلاع داشته باشنداماچطورشد که ما درآنجاتوانستیم صحبت بکنیم وبخصوص ازملی شدن نفت صحبت بکنیم؟ چون این مطلب قابل توجه‌است حضورآقایان عرض می‌کنم درگزارش عمومی که قبلا تهیه شده بود وقبلا فرستاده شده بود ۱۶ صفحه اختصاص به ملی شدن صنعت نفت داده شود وتوضیحات نوشته شده بوداین گزارش البته حتی الامکان سعی شده بودبی طرفان تهیه بشودولی مسلما دارای نواقصی بود البته آنهابماگفتند کهاین نواقص زائیده این است که که دولت ایران برای ما چیزی نفرستاده بود ما ازمدارک خارجی جمع آوری کردیم بنابراین آقایان حدس می‌زنند وظیفه بنده را وظیفه بنده این بود که موقع پیداکنم وبه نمایندگانی دولت ایران این نواقص را مرتفع کنم واصلاحاتی که لازم است در این گزارش باصطلاح مخبرین دراختیار دفتربین المللی کاربگذارم این وظیفه هست اساسی صحبت بنده وعلل بحث ما وسایرنمایندگان کارفرما وکارگرراتشکیل می‌داداما این موضوع باوجودآن که دردستور جلسه نبود و فقط جزء گزارش عمومی گذارده شده بودموجب عدم رضایت فوق العاده کارفرماهای نفت درتمام دنیا شده بودنمایندگان تمام کارفرماهای نفت درآنجابودند وازگذاردن این مطالب درگزاش عمومی شکایت می‌کردند که حتی خودداری نکردند و اعتراضاتی به دفتر بین المللی کاردادند وبگذاشتن موضوع ملی شدن نفت ایران در گزارش عمومی نامه اعتراض آمیزی نوشتند اول نامه اعتراض امیزخیلی سختی بود وخواسته بودندازطرف کارفرماها باتفاق آراء بفرستندولی البته آقای فواد روحانی ازطرف ایران وکارفرماهای مکزیک که نهایت علاقه را نسبت به وضعیت ماداشتند چون خودشان درسال ۱۹۳۸ ازهمین وضعیت هاعبورکرده‌اند اینها باین امرمخالفت کردند بنابراین این اعتراض بطوراتفاق آرا صورت نگرفت آقایان البته توجه می‌فرمایند که همه کوشش هاشدبرای اینکه یک کاری بکنند که این مطلب ازدستورخارج بشودونمایندگان ایران بهیچ وجه در این مجمع که تمام دولی که نفت دارند و تمام کارگران نفت وتمام صاحبکارها یعنی کارفرمایان نفت حضوردارند مطالبی در موضوع ملی شدن نفت نگویند ولی متاسفانه برای انهاوخوشبختانه برای ماتوفیقی پیدانکردند وبنده هم اجازه خواستم برای اینکه در اصلاح گزارش وتوضیحاتی که لازم است مطالبی بعرض کمیسیون بین المللی برسانم وآقایان توجه می‌فرمایند که این کمیسیون یک کمیسیون فنی است ومطالبی که جنبه سیاسی می‌توانستند به آن بچسبانند اگربنده ضمن صحبت خودم واردمی‌کردم بهترین وسیله بود برای رئیس کمیسیون که صحبت بنده را متوقف کند و آرزوی دیگران باصطلاح تامین بشود بنابراین درتهیه نطق فوق العاده دقت شد که مطلبی که ممکن است بهانه ودست آویزی بدهد که مارا ازصبحت محروم بکنند پیدانشود البته کاربسیارمشکلی بودولی بحمدالله در این قسمت باکمک آقای فواد روحانی و آقای دکتر بهرامی موفقیت حاصل شد برای اینکه بنده مطالب اساسی راکه آنجا تذکرداده بودم علتش راحضورآقایان عرض کرده باشم وتوجه آقایان باهمیت مطلبی که گفته جلب شده باشد اول عرض می‌کنم که گزارشی که در کمیسیون نفت دادشده بودچه نواقصی داشت در این گزارش عمومی اولا مطالب غلطی رانوشته بودند که برای ما اهمیت حیاتی داشت یکی این بود که اولانوشته بودند ایران باعث توقف جریان نفت بطرف دنیای آزادشده ودراثرملی شدن وسرسختی ایران جریان نفت متوقف شده و ما را مسئول این امرتشخیص داد بودند پس ازاینکه نفت ملی شده واین وصنعت تعطیل گردیده کارگران نفت ایران بیچاره وبدبخت شدهاند والبته این گفته یک تبلیغات سوئی ازنظرایران است که لازم بود این مطالب توضیح بشود وحقایق گفته بشود نقص دیگری هم که درضمن گزارش وجودداشت این بود که جریان راتا آخر آمدن نمایندگان بانک بین المللی توضیح داده بودندیعنی جریان کامل نبودودرآن قسمتی هم که جریانات را نوشته بودند البته مثل این بود که یک نقاش عکس آدمی را بکشداما آن روح وحرکت استعدادوتوانایی آن آدم دیگر بهیچ وجه درگزارش منعکس نبودیعنی حقایق قضایانبود ظواهر قضایا البته بوئد که کمی هم مستهجن بود پس وظایف ما اول برطرف کردن این تبلیغات سوء بودوثانیا دادن یک توضیحاتی صحیح. امادرزمینه تبلیغات سوء ضمن گزارش باطلاع کمیسیون رسانیده شد که بعد از اینکه نفت ملی شددولت ایران قبول کرد که شمایک رسیدبدهید ونفت را بهرکس می‌دهید بدهید ولی انگلیسها حاضر بدادن رسیدنشدند و در نتیجه ندادن رسید که نشناختن حق ایران بود دولت ایران مجبور شد ازآنهابطور قطعی رسید بخواهدوچون آنها رسیدندادند جریان نفت را خودشان متوقف کردند بعدهم کارشناسان حاضرنشدند با شرایط خوبی که ایران به آنهاعرض می‌داشت درخدمت ایران بمانندبنبابراین جوازاقامت آنهاهم باطل شد و مجبور شدند که ازایران بروند پس این ازنظرتوقف صنایع نفت.
اما ازنظر وضع کارگران اطلاع به آنان داده شد که حالا کارگران شرکت ملی نفت ایران تمام حقوقشان را دریافت می‌کنند ودولت ایران ماهیانه بیش ازده میلیون تومان به بودجه شرکت ملی نفت کمک می‌کند وهیچ تغییری ازنظرکارگری حاصل نشده بلکه بهبودی دروضع آنهاپیداشده چون دولت ایران چندهزارخانه دردست ساختمان دارد منازلی را تمام کرده وچندین مریضخانه دردست ساختمان است ازحیث منازل ازحیث بهداشت ومخصوصا ازحیث دورشدن اجانب کارگران ایران خوشبخت وخرسند هستند زیراکارگران ایران دیگرکارمندانگلیسی را نمی‌بینند که بالای سرشان مثل یک آقابایستد ونسبت به آنها تبعیض وبد رفتاری واهانت بکندامروز براداران دینی خودشان را می‌بینند وبایک امیدفوق العاغده زیادی به آینده نگاه می‌کنند برای اینکه مطمئن هستند که یک وضع خوب وشرافتمندانه برای مملکت ایجاد خواهدشد و هم برای خودشان وضع بهتری حاصل خواهدشد و خلاصه این جریانات با ارقام واعداد باطلاع کمیسیون نفت رسید اما ازنظرسیاسی گزارش این نکته اساسی درکمیسیون نفت گفته شد که ازمیسیون جکسن که بایران آمد وبعدمیسیون اهریمن واستوکس وبعد بانک بین المللی هریک ازاینها پیشنهاداتی کردند که از پیشنهادات قبلی بدتربود. این حقیقت بهیچ وجه درآنجا منعکس نبود وجوری نشان داده شده بود که ایران بی ربط اشکال تراشی می‌کند ونمی خواهد که نفتش به ممالک مصرف کنند ه برسد ومی خواهدبلوک غربی را ضعیف کند این روح آن گزارش بود ولی مانشان دادیم که این گزارشهاصحیح نیست و هر یک ازمیسیونها که آمدند نسبت به میسیون سابق درواقع عقب نشینی کردند وشرایط بدتری را پیشنهاد کردند باین دلیل نتوانست دولت ایران پیشنهادات آنهاراقبول کند مخصوصا وقتی که بانک بین المللی آمد و پیشنهاداتی را بماتسلیم کردمنظور اصلی از این پیشنهاد فقط این بود که با آن تصمیمی راکه دیوان بین المللی لاهه گرفته بود راجع به مزورکنسرواتور (MesurevConservature) اصلاح حقوقیش جناب آقای دکتر شایگان چیست؟ (دکتر شایگان - قرار تامینی) قرار تامینی رادرواقع عملا اجرا کندیعنی یک دستگاه خارجی بیایددرایران نفت ایران را بهره برداری بکندوتصفیه خانه ایران را درکنترل خودش بگیردوتادوسال بفروشددرهمان مدتی که درواقع دیوان لاهه امیدوار بود که قضیه حل بشود بنابراین تذکر دادیم که قصد ومنظوراساسی ازتمام این پیشنهادات بازی دادن ایران واتلاف وقت ایران بودبه امید اینکه فشار اقتصادی ایران را ازپای درآورد وبالاخره نظریاتی که انگلیسهادرایران داشتندعملی بشود یک قسمت دیگرتوضیحات هم تکمیل جریاناتی بود که درگزارش ذکرشده بودزیرا گزارش به بانک بین المللی متوقف می‌شود وطرح چرچیل ترومن ابدا درآن قیدنشده بود بنابراین توضیح این مطالب داده شد که در پیشنهاد مشترکی که چرچیل وترومن دادندهدفشان درواقع این بود که درلفافه عبارت موضوع غرامت رابصورتی درواقع عرضه بدارند که نتیجه اش برای ایران درواقع بدتراز قرارداد۱۹۳۳ بودچرا؟ برای اینکه اینجا نوشته بودند که رسیدگی به غرامت بلافاصله براساس وضعیت حقوقی موجودقبل ازملی شدن صنعت نفت یعنی قراردادباطل ۱۹۳۳ بقوت خودش باقی باشدقرار داد۱۹۳۳ به شرکت سابق نفت انگلیس وایران اجازه می‌داد که تاپنجاه سال دیگرسالی صدهامیلیون لیره از این مملکت چپاول بکند آن قراردادنتیجه اش این بودآنهامی‌خواستندغرامت خودشان رابروی این اساس تامین بکنند غرامت به نظرآنهامرکب ازدورقم است مایملک شرکت درایران ومنافع ازدست رفته برای بمدت چهل سال باقی مانده البته اگردولت ایران گول خورده بودواین فرمول راقبول کرده بود نتیجه اش این بود که بادست خودش کارمی کردوزحمت می‌کشیدوعرق می‌ریخت ویک نتیجه‌ای داشت که ازنتیجه قرارداد۱۹۳۳ عملابهتر نبود دوم مطلبی که درآنجالازم بود که باطلاع کمیسیون برسداین بود که انگلیسهاخواهان این نیستند که طبق قوانین بین المللی به محاکم ایران مراجعه کنند وحال آنکه طبق رای دیوان لاهه تنها محاکم صلاحیتدار محاکم ایران هستند ولی انگلیسهاخواهان آن نیستندوبه بهانه حکمیت بین المللی می‌خواهند شرایط نامطلوبی بایران تحمیل کنند باید اینجاحضورآقایان توضیح عرض کنم که انگلیسها یعنی شرکت نفت انگلیس وایران دربیلان خودش همیشه تقلب کرده (صحیح است) هیچ زمان ملت ایران باوجوداینکه حق هم داشته وهم مایل بوده که رسیدگی بکندابدانگذاشتند نسبت به بیلان شرکت رسیدگی بکند شرکت هرچه خواسته کرده هرچه خواسته توی بیلانش آورده هرچه خواسته بایران داده وگفته طبق قرارداد این مبلغ بشماتعلق می‌گیرد و هیچوقت باعتراضاتی که دولت ایران قبل از ملی شدن صنعت نفت کرده بود وقعی نگذاشته. روی همین اساس بود که شرکت نفت انگلیس وایران هیچوقت این قراردادمخدوش ومضربرای ایران ومفیدبرای شرکت سابق راهم حتی مراعات نکرده بهرحال روی این نکات وبهمین دلیل دولت انگلیس وشرکت نفت خواهان نیستند که پرونده شرکت نفت درمحاکم بین المللی یادرمحکمه یک ملتی رسیدگی بشودآقایان اطلاع دارند که درموقع دعوای ترست‌های آمریکایی که مدارک شرکت سابق ودولت انگلیس را ازتسیلم مدارک خودداری کردهاند فعل وانفعالات سیاسی هم منتهی باین شد که یک قاصی این صدارادرآورده وگفته بله آقا انگلیسها حق دارند که مدارکشان راندهند. این مطلب را ازاین جهت عرض کردم که بدایند آنهاچقدرگریزان وچقدرنگران از این هستند که مدارک شرکت سابق نفت رادراختیار محاکم بگذارند درهمان پیشنهاد چرچیل ترومن اظهار می‌شود ونوشته می‌شود که ایران حکمیت قبول بکند حکمیتش هم حکمیت دیوان لاهه بصورت یک محکمه نیست اویک حکمیتی می‌خواهد که دوسه نفر آدم جمع بشوندآنجابنشینند بدون اینکه به مدارک مراجعه بکنند روی یک کلیاتی یک عددی بیاورند روی کاغذوملت ایران مجبور باشدآن عددراقبول کندآقایان بازمطلع هستند که درروزنامه‌ها نوشته می‌شود که بین سران دولت آمریکا و انگلیس صحبت شده ومی خواهند یک عددکلی راجع به غرامت شرکت نفت معین کنند بازهدف این قضیه وعلت اساسی وپایه این مطلب متکی باین است که شرکت نفت ودولت انگلیس می‌دانند که اگر مدارک آنها درمحاکم مطرح بشوداعم ازمحاکم بین المللی یامحاکم ایران هیچ آبرویی برای آنها از تقلباتی که مرتکب شدهاند باقی نخواهماند بنابراین بهرقیمتی است بنده اطمینان دارم تا آخر آنها می‌گویند حکمیت حکمیت حکمیت هم بوسیله یکنفرباشدکلاهشان رامی اندازندآسمان اگر بوسیله سه نفرهم باشدامیدهایی دارند که بالاخره درحکمیت نمی‌توانندواردجزئیات بشوندروی کلیات می‌نشینند یک عددی می‌دهند حالا هرچه می‌خواهد باشدممکن است کم یازیاد باشدقضیه را می‌برندوتمام می‌شود. بهمین دلیل دولت ایران باید ازحکمیت اصولا گریزان باشد بهین دلیل هم بود که دولت ایران درجواب شرکت گفت من قضاوت دیوان را قبول می‌کنم بجای قضاوت محاکم ایران ولی اگرشمامی خواهید من قضاوت دیوان راقبول کنم باید حدودآن مطالب واصولی که درآن محکمه که صلاحیت ندارد وشما ازمن می‌خواهید که صلاحیتش را قبول بکنم قبلا مشخص ومحدودبشود آنوقت من قضاوت دیوان راقبول می‌کنم اما انگلیسهانتوانستند حاضربشوند چون نکته اساسی نظرآنها این است که آنهاحاضربه قضاوت نیستند آنهایک حکمیت خصوصی بوسیله چندنفر رامی خواهند بنابراین دولت ایران خوبیست متوجه باشد که حکمیت یک آتوئی است که اگربخواهدقبول بکند باید درازائش شرایط خودش را تحمیل بکند یعنی شرایط حقه خودش را ماهیچوقت زورنگفته‌ایم زور نمی‌گوییم وزورنخواهیم گفت ولی می‌خواهیم که حقمان هم که حق ملت ایران است وحق یک ملت چهل ساله ستمدیده‌است پایمال نشود بنابراین ما اصولا نباید حکمیت راقبول بکنیم قضاوت را باید قبول بکنیم قضاوت اصولا قضاوت محاکم ایران است واگرقضاوت محاکم ایران را نمی‌خواهند باید قضاوت دیوان بین المللی راقبول کرده که بیطرف است ولی باید قضایارارسیدواگررسیدگی بخواهند باید مطالب مارا قبول بکنند وبراین اساس ماحاضریم که اقدام بکنیم بهرحال این مطالب درآنجابقدرکافی تذکرداده شده مسلما لازم بود که کمیسیون بین المللی نفت بداند که چراملت ایران اقدام به ملی کردن صنعت نفت کرد وضمنا اعدادی درآنجا داده شد چون می‌دانم این اعدادهیچوقت دراینجاداده نشده من دلم می‌خواست درپشت تریبون مجلس این اعداد را گفته باشم آنجا تذکر داده شد که شرکت نفت درعوض پنجاه سال که دهسال اکتشاف کرده وچهل سال هم نفت ازایران برده دو هزار و پانصد میلیون بارل نفت از ایران برده برای این ۲۵۰۰ میلیون بارل ۱۱۰ میلیون لیره بایران داده شده یعنی برای هر بارل نفت ۱۴ سنت آمریکایی یاهربارل نفت یک شلینگ واگربه تن صحبت کنیم برای هرتن ۷ شلینگ یایک دلار وحال آنکه قیمت متوسط نفتی که ازایران صادرمی شود حداقل هرتن ۲۵ دلار بوده وبماهرتن یک دلارداده‌اند البته این اعدادموجب اعجاب یعنی تعجب تمام شنوندگان کمیسیون نفت شد برای اینکه این حقایق را اطلاع نداشتند خیال می‌کردند مایک پول فوق العاده‌ای ازآنهاگرفته‌ایم وملت نمک ناشناسی هستیم یا آنهاوضعیت کارگران ماراخوب کردهاند ومانمک ناشناسی می‌کنیم البته به آنهاتذکرداده شد که هشتاددرصد کارگران شرکت نفت ایران درجنوب منزل ندارند وحال آنکه این عده مجبوربوده‌اند برای نفت درآبادان اقامت بکنند برای هر صد و پنجاه نفر یک تخت بیمار بوده تازه آن تختخواب هم دراستفاده شان نبوده وغیره وغیره. این مطالب را البته تذکردادم این جریان قضایابود ازنظرتوضیحاتی که درآنجاداده شد ومربوطه بخودایران. اما آقایان ملت ایران که زجر و صدمه فوق العاده زیادی از این موضوع نفت کشیده بودعلاقه مند بود که تجربیات خودرا دراختیاردولتهای دیگری که امروز نفتشان را دارندمی برندقراربدهدوباطلاع آنهابرساند که ازچه اجتناب کنند وبه طرف حق بروند برای اینکه هدف ایران تنهادرآوردن سهم خودش ازتوی آتش نبوده‌است ملت ایران خواهان آزادی واستقلال وتمامیت ارضی واقتصادی ممالک همجوار وسایرکشورهای دنیا هم هست که ما محترم می‌شماریم وعلاقه مند هستیم که تمام ملتها خوشبخت باشند این مطلب بنظربنده دارای اهمیت فوق العاده‌ای است وتقاضامی‌کنم ازهمه آقایان باین مطلب توجه بفرمایند آقایان ملاحظه بفرمایند شرکت نفت باملت ایران چه کرد شرکت نفت امد نفت مارابردبماکم پول داد بسیار خوب اینها گذشته‌است حرفی نزدیم یک گناه بزرگتری مرتکب شدهاست که این مطلب توجه را جلب نکرده وازبس که مهم بودتوجه را جلب نکرده این مطلب ازابتدای جنگ پیداشده برای اینکه بکارگرمزدراکم بدهدالبته مجبور است یک موازینی را برای مزدتعیین بکندمی‌گویند یک کارگرزن داردودوتابچه داردبطورمتوسط بامزدش باید آنقدرنان بخوردآنقدرگوشت بخورد آنقدر روغن و پنیر بخورد آنقدر سبزی بخورد و بنابراین باید درروزاینقدرمزد بگیرد که بتواندکار کنداین کاررا البته شرکت سابق کرده ولی بامهارت خاصی آمده موادمهم وضروری کارگرش را ازخارج آورده وبقیمت ارزان ترازقیمت بازارایران دراختیارکارگرانش گذاشته. البته هرچه مابگوییم که آقامزد اینها کم است مزداینهانسبت به کارگران دخانیات وکارگران راه آهن که حتی دولت ضررمی‌کند ولی مزدشان را می‌دهم هم کمتراست هرچه مامی‌گوییم که مزداینهاکم است می‌گویدبله من موادغذایی رابه آنها ارزانترمی دهم این را راست هم می‌گویدآنوقت می‌گوید پس وضعیت کارگرهای من باکارگرهای دیگرمساویست نکته اساسی این است که تقاضادارم آقایان عنایت بفرمایندوقتی آمدندمحصولات مهم برای مصرف هفتاد هزارنفرکارگر که بامن تبعشان دویست سیصدهزارنفرچهارصدهزارنفررانان می‌دهند وبه تبع اینها زندگی می‌کنند آمدند مایحتاج زندگی آنها را ازخارج آورند وبقیمت ارزانترفروختند معنی اش این است که تمام تولید داخلی کشوربکلی فلج می‌شودنتیجه اش این است تمام تولیدداخلی این کشوربکلی متوقف می‌شود همانطورهم شده که جنوب ایران تبدیل به یک پارچه صحرای برهوت شدهاست هیچ چیزی تولیدنشده ونمی‌تواندهم تولید بشودچرا؟ برای اینکه تولید برای مصرف هست اگرمصرف ارزان تردراختیارکسی گذاشتندوطن پرستی واینهاکه ما امروزفکرمی‌کنیم درموقع خرید جنیس باقیمت ارزانتر حرف است نتیجه این شده که جنوب ایران تبدیل به یک پارچه مرده شده اینها بزرگترین ضرری است که شرکت نفط به ملت ایران زده واین ضربه نه تنها امروزبرای ایران واین عمل نه تنها درایران شده درتمام دنیا اینکار را کردهاند درونزوئلا شرکتهای نفط مژده‌های خیلی خیلی عالی می‌دهند که یکدومش صرف بهداشت ومدرسه وخانه ونصف دیگرش برای غذای روزانه کارگراست ولی درازای آن سطح زندگی درآنجا دوبرابرزندگی درآمریکاست شیرینی کمپوت خوراکی لباس همه اش ازخارج می‌آید نتیجه اش این است که می‌گویند (ونزوئلای بدبخت) واین عبارت صحیح است آقایان امروزمردم ونزوئلا روی این منابع طلا نشسته‌اند ودارندهشتادمیلیون تن نفت یعنی منبع طلایش رامی برند و سیصد چهار صد میلیون دلار پول بهش می‌دهند واما آخرسال که حساب کنید نه یک مثقال موادغذایی نه لباس ونه خوراک درمملکت تهیه شده نتیجه این است که اگریک کاناستروفی یک پیش آمدسختی اتفاق افتاد وونزوئلا ازمنابعش بیک دلیلی محروم شد ملت ونزوئلا دولت ونزوئلا همه شان بایستی ازگرسنگی بمیرند این یک ضرربزرگ شرکتهای نفط است الان درعربستان سعودی درعراق وبحرین وغیره درهمه اینها این کاررامی کنند تولید را ازبین می‌برند با آوردن موادارزان تولیدمملکت را ازبین می‌برند وقتی تولید را ازبین بردند ممکت اسیرآنها است که این پول را ازآنها بگیرد و زندگانی کند و اگر جنگی اتفاق افتاد کاتاستروفی درجهان پیش آمد اینهانفتشان ازدستشان رفت اینها باید دستشان رابگذارندروی دستشان وازگرسنگی بمیرند بنابراین وظیفه ایران بود که این نکه را بتمام ممالکی که نفط دارند تذکر بدهد و از کمیسیون نفط هم تقاضاکند که این نکته را موردتوجه قراربدهد ازممالک ودولتهاماتقاضاکردیم که آقابیدارباشید محصولات وعوائدنفطتان را صرف توسعه مملکت بکنید نه صرف خریدن غذا ومایحتاج وازکمیسیون نفط هم ماتقاضاکردیم که آقا این کارگرانی که برای زندگی امروزشان شمابحث می‌کنید ومی آئید برای دادن یکقران اضافه مزدشان اینقدرداد وبیدادراه می‌اندازید فکر ده سال دیگراین کارگرهارابکنید این کارگرها اگرنفط کم شد تمام شد یک اتفاق دنیایی مانع صدورنفت شد تمام این کارگرها بایستی ازگرسنگی بمیرندشما اگرراست می‌گویید اگرشماطرفدار کارگربمعنای واقعی هستیداگر شماعلاقه مند به منافع افرادتان هستید باید باین نکته اهمیت بدهیدومنافع نفتتان را بمصرف تولید تان برسانید برای اینکه تولید ریشه دارباشد باید قدغن کنید که کمپانی‌های نفط موادلازم خوراکی وپوشاکی را ازخارج نیاورندکاری که تمام این شرکتهای نفط خیز را تهدید می‌کند ونزوئلایی که ۸۰ میلیون تن نفط تولید می‌کند ازبدبخت ترین ممالک دنیاست نودوپنج درصد ازبودجه ونزوئلا ازعوائدنفط است ببینید اگرنفط تولیدش نصف بشودآن بدبخت چه خواهدکرد آذوقه ندارد نان ندارد دولتش هیچ دارد وشرکت‌های بزرگ نفط یکی ازسیاستهایشان این است که وقتی می‌خواهند پول بدهند اینجوری پول می‌دهند مثل ریگ پول می‌دهند ومثل ریگ هم پس می‌گیرند ظاهررا درست می‌کنند همه هم خوشحال هستند ولی همه را پس می‌گیرند ما این افتخارراداشتیم ونماینده ایران دارای این افتخار بود که این نکته اساسی را درکمیسیون نفط مطرح بکند ما امیدواریم که در دوره‌های دیگر هم نمایندگان ایران که می‌روند این موضوع را تعقیب کنند وانشاء الله یک فکر دنیایی کردیم واین فکردنیایی را باید تعقیب کردبهرحال مطالب بقدرکفایت در این زمینه حضور آقایان عرض شد البته انگلیس هاسعی کردند که باین گزارش جواب بدهند جواب خودشان را مستقیما ندادند وآنجایی که خواستندبمافحش بدهند توسط نمایندگان کانادا چون از این ستاره‌های طفیلی زیاددارند آقای هوپرنماینده کانادا آنجا بلند شد وباکمال قشنگی هرچه خواست گفت اظهاراتش دراول خیلی بچگانه بود بنده بمحض اینکه شروع کرداعتراض کردم وگفتم حق جواب باین اظهارات غلط را محفوظ می‌دارم بعد از این که صحبت ایشان تمام شد نماینده وزارت کار آقای دکتر بهرامی برای همانروز بعد از ظهرنشست وجواب را تهیه کرد وجواب بسیارزیبایی تهیه کرد که من نمی‌خواهم باخواندن تمام آن وقت آقایان رابگیرم فقط خلاصه اش را برای آقایان می‌خوانم تاثیرآن بسیارزیادبود بطوریکه ماموردواقعاتبریک وتهنیت تمام نمایندگان دول قرارگرفتیم فرانسه خوب تلفظ خوب مطالب خوب تاثیرش فوق العاده بود(بعضی ازنمایندگان - قرائت بفرمایید) بنده یکی دو نکته اش را اگراجازه بفرمایید قرائت می‌کنم چیزی نیست کم است.
نایب رئیس - قسمت لازمش را بخوانید
مهندس حسیبی - خیلی خلاصه‌است مطالب ایشان تقریبا ۳ یا ۴ صفحه بودهاست که درده سطرخلاصه شده: مطالب ومندرجات گزارش میسیون سازمان دربسیاری ازقسمت‌ها بهیچوجه موردتایید وتصدیق دولت ایران نبوده ونیست وحتی اعتراض ایران به مندرجات آن درطی تذکرات کمیسیون سابق باطلاع نمایندگان رسیده بودعلاوه براین حتی درهمین گزارش مطالبی است که قصورشرکت سابق را بخوبی ثابت می‌کند وآقای هوپردلمان نماینده سابق کانادا ذکری از آن نکرد ازجمله درخصوص کمبودجاومنزل وعدم کفایت وسائل صحی ونواقص وضع کارگران مقاطعه کاران ونکات دیگراشاراتی درگزارش شده که بطورواضح نشان می‌دهد که شرکت بتعهدات قانونی واخلاقی خود عمل ننموده. این مطلب خلاصه‌ای که اینجاعرض شد باعددورقم وبایک بیان فوق العاده زیبا بیان شد که مورد توجه تمام طبقات نمایندگان قرارگرفت بعد از اینکه این جواب دادهشد آقای سوثال که یکی ازمامورین سابق شرکت نفت بودبایک بیان اهانت آمیزی سعی کرد که بگوید بنده چون درجنوب نبودم این صحبت‌هایی که می‌کنم وحرف‌هایی که زدم همه اش حرفهای یک آدم بی اطلاع است ومخصوصا اشاره کرد که بین نمایندگان ایران کسانی هستند که ازقدیم درجنوب بوده‌اند ازآنهاشهادت می‌طلبم که حرفهای آقای مهندس حسیبی باحقیقت وفق نمی‌دهد ودرانتهای گزارشش هم اضافه کرد که یک دیوانه‌ای سنگی درچاه انداخت وامیدواریم که آقای مهندس حسیبی از آن صدعاقلی باشند که می‌خواهند سنگ را ازچاه درآورند البته این ضرب المثل سنگ را اززبان ایرانی گرفت وتحویل ماداد بنده خوشوقتم که یک اشخاصی مثل آقای فوادروحنی همراه میسیون بودندبنده ازایشان تقاضا کردم وایشان هم مسلما قصدجواب داشتند جواب ایشان هم بسیابرازنده بوددرانتهای جوابشان که خلاصه اش این جاهست وبروزنامه هاهم داده می‌شود ایشان درآخرجوابشان فرمودندآقای سوثال راجع به یک ضرب المثل ایرانی صحبت کردند این ضرب المثل ایرانی می‌دانید درانگلیسی هم هست آجربچاه انداختن یعنی کاراحمقانه کردن ایشان گفتند که می‌خواهیم بدانیم که آن کسی که آجررا بچاه انداخته چه کسی بوده؟ البته این ضرب المثل را بانگلیسی بانهایت ظرافت که نماینده احساسات ملت ایران است ایشان درجواب گفتند بعنوان ضرب المثل دیگری اززبان فارسی وآن این بود که آقایان انگلیسها باید بدانند ودنیا باید بداند که آب رفته بجوی برنمی گردد بسیارخوب بنده حقیقتا سربلند بودم که بدون اینکه وارد درانتخاب این اشخاص باشم خدایی بیود که نمایندگان ایران تماما اشخاص وطن پرست وشرافتمندولایق بودند که به بهترین وجهی این وظیفه تبلیغاتی راکه بامیلیونها دلار میسرنبود میسرکردند من ازآقای فواد روحانی وآقای دکتر بهرامی ونماینده کارگرآقای طاهری وغیره وهمه شان تشکرمی‌کنم که بماگفتند وآقایان اغراق نیست عین حقیقت است بما گفتند که ظرافت بایرانی کسی نمی‌تواند یادبدهد ودنیا می‌داند که کسی نمیتوند بایرانی ظرافت یادبدهد و اظهارمحبت دیگر اینکه ازلحاظ میسیون مادریافت داشتیم این بود که همگی متفق القول بودند که تمام اعضای میسیون ایران بانهایت برازندگی وظیفه شانرا انجام دادندوازبهترین میسیونها بودند بنه این دوقسمت را که بعرض میرسانم نه برای خودم است بنده کوچکترازاینهاهستم منظورم این بود که تذکربدهم آقا این افرادی که در این مملکت هستندبدلیل اینکه یکروزمستخدم انگلیسها بوده‌اند وبرای آنهاخوب کارمی کردهاند نباید گفت همه اینها خائن اند آقای فوادروحانی یک جوان برازنده‌ای است که تمام قوایی که جمع کرده بود برای دانستن زبان ماشین نویسی وبیان کردن مطالب وفارسی دانستن وادیب بودن اینهارادریک نطق خودش جمع کرد این کمک کرد که نطق من برازنده باشد خودش هم نطق برازنده‌ای کرد این اسباب سربلندی ایران است (صحیح است) شمارابخدا اگربخواهیم دستگاههای مملکت حفظ بشود باشخاص بارزششان تهمت نزنید (صحیح است) آقا ایرانی یک خاصیت بزرگ دارد آن خاصیت ایرانی این است که خون ایرانی شرف دارد محال است بگوییدایرانی خائن است آقاعده خیلی متعددویکی دوتا را بگذاریدبکنار درهرجاهستندولی نگوییدهرکس در شرکت نفط شخصی دارد نوکرانگلیسهاست نگویید بخدا قسم اگراین را گفتید مملکت متلاشی می‌شود من این هارا مجبورم عرض کنم که آقا اینها که می‌گفتند که نفط متوقف شدهاست اینها که امیدنداشتند ماکه بتوانیم توزیع نفط را اداره کنیم اینها باید بدانند که مهندسین باشرف وبرجسته ایران بزرگترین بنچها بنچ ۷۵ را دوماه بعد از رفتن انگلیسها بکارانداختند این افتخارآقای دکتر فلاح است این کار ارزش دارد این شخص ارزش دارد وما نباید به برادران ایرانی خودمان را کوچک کنیم آقامگرنمی گفتند درسه سال قبل که هیچ کس نیست که بتواندنفط ایران را اداره کندومنهم اگرحرف می‌زدم می‌گفتندعامل خارجی است این رویه بزرگترین ومضرترین رویه هاست شمارابخدا به برادرانتان بد نگویید که همه چیزخودتان را ازدست می‌دهید البته اشخاص بدهستند ولی اینطوری هم که نسبت می‌دهند نیست با این تهمتهای ناروا به مملکت ضررمی‌زنیم مانفت را ملی کردیم وتوزیعمان را تامین کردیم وتصفیه خانه کرمانشاه را ظرفیتش را مضاعف کردیم در آذربایجان وکرمان دواستان مهم ایران که درآنجانفت بوسیله ظرف توزیع می‌شد دولت ایران موفق شد که توزیع بدون ظرف راعملی کنددرآذربایجان الان براه افتاد ودرکرمان هم البته براه خواهدافتاد البته تمام این توضیحات باطلاع کمیسیون نفط رسید وبرخلاف پروپاگاندیکه انگلیسهاکرده بودند که ایرانیها قادرنیستند کاری بکنند مابه آها باعددورقم ومدرک ثابت کردیم که ما این کارهاراکرده‌ایم یک مطلب دیگرهم لازم است حضورآقایان عرض کنم آقایان انگلیسها گفته بودند که حسیبی یک آدم دیوانه‌ای است یک آدم بسیارخشنی است اگربه اواجازه صحبت بدهید جلسه را بهم می‌زند ولی بعد از اینکه من صحبتم راکردم البته انتظار داشتند که بنحوی بنده را متوقف کنند در گزارشی که برای شرکت ملی نفط فرستاده شده بودومطالب از زبان اشخاص مختلف نوشته شده گفته بودند که فلانی این حرف را زده بودانتظارداشتیم که ایشان یک مردخشن بدزبانی باشندولی دیدیم که خیر یک مطالبی داشتند که بسیار معقول وعالی بود ومطالبی که گفتند بسیارجلب توجه کرد ودلیلش هم سکوتی بود که درموقع ایراد این نطق بطوراستثنا درجلسه حکمفرما بودوتمام نمایندگان درجلسه بودندوتمام صندلی‌ها ازتماشاچی وروزنامه نگار پربود آن روزیکه قرار بود این مطالب را بنده بعرض کمیسیون برسانم خارجی‌ها پروپاگاندکرده بوند همه جور وسیله دارنددرخارج گفته بودنداینهادیوانه‌اند اینهاخشن هستند اینهاغیرمعقولند ولی الحمدلله وسیله طوری فراهم شد که خلاف این مطلب رابرای آنها ثابت کردومخصوصا به آنهاثابت کرد که این پروپاگاند انگلیسهاست که مارا اینقدر بدنام وکوچک معرفی می‌کنند ودرحقیقت ما این بی زبانی وکوچکی که آنهامی خواهند بگویندنیستیم بهرحال این جریان واین قضایا واین حقایق و استفاده‌ای بود که ماتوانستیم از این میسیون بکنیم درخاتمه بایستی عرض کنم که این کمیسیون چهارده روزبیشترطول نکشید وما ۱۶ روزفوق العاده دولت را از این نظرمصرف کردیم شایددرحدود۱۵۰۰ یا ۱۶۰۰ دلار بیشترمخارج نداشتیم البته باستثنای کرایه رفت وآمدولی نتیجه اش بنظرمن میلیونها دلار ازبرای ملت ایران ارزش داشت باوربفرماییدگزارشهای ماوقتیکه پلی کپی می‌شد همه آمده بودند ازماکپیهای متعدد می‌خواستندوآنهایی که زبان اسپانیولی داشتند از ما می‌خواستند که اسپانیولیش را هم ماکپی کنیم ودراختیار آنها بگذاریم والبته ازلحاظ اثری بود که آنهابرایش قائل بودند بعددستوربه بنده رسید که باجناب آقای مکی درهامبورگ ملاقات بکنم وبه تهران برنگردم بنده مجبورشدم از پاریس می‌خواستم حرکت کنم طیاره‌ام راسفارشش را پس بگیرم وبروم به هامبورگ آنجا با آقای مکی ملاقات کردم البته آنجاهم مطالبی راجع به فروش نفط بود ولی مطالب قابلی نبود یعنی مطالبی نیست که اینجابعرض آقایان برسانم اگرنتیجه‌ای داشت درموقعش البته بعرضتان خواهم رسانید بهرحال این جریان مطالب بودچون صحبتم یکقدری بطول انجامید یک مطالب مهمی دارم که دوسه روز دیگر ازنطق قبل ازدستوراستفاده خواهم کرد وبعرض آقایان خواهم رسانید ولی حالا ازموقع استفاده می‌کنم ویک طوماری هست راجع به مال الاجاره یک فکری بکنند برای اینکه حقیقتا یک عملی است که ازنظرهزینه زندگی خیلی اهمیت دارد ویک طوماردیگری هم بوسیله جناب آقای میلانی رسیده‌است (یکی ازنمایندگان- آقای مدرس داده‌اند) آقای مدرس راجع به چه بود؟(خلخالی - آقای مدرس خودشان نیستند) بسیارخوب تقدیم می‌کنم وخیلی معذرت می‌خواهم. (نمایندگان- بسیارخوب احسنت. احسنت)
- بیانات آقای وزیر کار راجع به جریان کنفرانس بین المللی نفت
۳- بیانات آقای وزیر کار راجع به جریان کنفرانس بین المللی نفت
نایب رئیس - آقای وزیرکارفرمایشی داشتید بفرمایید.
وزیرکار (آقای دکتر عالمی)- تمام مطالب راجع به جریان کنفرانس بین المللی نفط راجناب آقای مهندس حسیبی بعرض آقایان رسیانیدند وراجع به اصل مطلب بنده عرضی ندارم که اظهاربکنم این میسیون ایران به بهترین وجهی حقانیت ملت ایران را در ملی کردن صنعت نفط برای مرتبه دوم در این کنفرانس بین المللی درلاهه بسمع جهانیان رسانید ونکات مهم وبسیاردقیقی در این کنفرانس بتوسط هیئت نمایندگی ایران روشن شد نه تنها اهمیت ملی شدن نفط از نظرایران در کنفرانس بیان شدبلکه همانطوری که جناب آقای مهندس حسیبی فرمودند به کشورهای دیگر دنیا هم مدلل شد که عمل شرکتهای نفط تاچه اندازه اگربظاهرا ایجادیک نوع رفاه اقتصادی مکند درواقع ودرمعنی تاچه اندازه بزیان این کشورها تمام می‌شود (صحیح است) وآن پولی که اندکی ازحق قانونی به کشورهای صاحب صنایع عایدمی شود اگرازیک دست داده می‌شودازدست دیگر گرفته می‌شود ویک تعادل ناپایدار وموقت ومصنوعی بوجودمی آید که درهروقت که بهره برداری ازمنابع نفط بعلتی پایان پذیرد وضع اقتصادی کشورهایی که روی نفط زندگی می‌کنند دچاریک مخاطره عظیم خواهدشد راجع باین مسائل بنده عرض کردم که چیزی اضافه نمی‌کنم فقط این نکته را بعرض آقایان میرسانم که دربیان جناب آقای مهندس حسیبی یک نکته فوت شد البته درشان ایشان نبوده که از زحماتی که کشیده‌اند اینجامطالبی بیان کنند بنده باید عرض کنم که شخصیت ایشان وزحمات وفداکاری‌هایی که ایشان کردند وزحمات شبانه روزی آقای مهندس حسیبی در ۱۴ روز کنفرانس یکی ازعوامل موثر موفقیت میسیون ایران بودبنده وظیفه خودمی‌دانم که ازجناب آقای مهندس حسیبی برای این زحمات مستمرشان وبرازندگی وشخصیتی که در این کنفرانس نشان دادندتشکرکنم (صحیح است) عقیده اکثرنمایندگانی که از کشورهای متعددآمده بودند در این کنفرانس کشورهای بزرگ ومتعددی شرکت کردندمعهذا عقیده اکثرنمایندگانی که در این کنفرانس شرکت کردند این بودهاست که میسیون ایران برجسته ترین میسیونهایی بودهاست که در این کنفرانس شرکت کرده‌است وحتی بقولی گفته شدهاست که این کنفرانس کنفرانس ایران بودهاست این وظیفه من بود که این توضیحات را بعرض آقایان نمایندگان برسانم. (احسنت)
- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه و فرهنگ راجع به اضافه اعتبار بودجه ۱۳۳۱ وزارت فرهنگ و تصویب آن
۴- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه و فرهنگ راجع به اضافه اعتبار بودجه ۱۳۳۱ وزارت فرهنگ و تصویب آن
نایب رئیس - در دستور لایحه اضافی اعتبار وزارت فرهنگ است دنباله پیشنهادات مطرح است به آقایان اطلاع بدهید برای رای حاضر شوند آقای خسرو قشقایی فرمایشی دارید؟
خسرو قشقایی - بنده خواستم ازجناب آقای وزیرکارتمنی کنم که چون قوانین کاری که درایران گذشته درزمان شرکت سابق بوده تجدیدنظری درآن بکنید وازاینکارگران بیچاره‌ای که با نرسیدن حقوق درمضیقه بوده‌اند وباوضع بسیارسختی زندگی می‌کنند تشکربکنید.
وزیرکار - تجدید نظرشده وبعرض آقایان خواهدرسید
نایب رئیس - پیشنهاد آقای خلخالی قرائت می‌شود (پیشنهاد بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم جمله (متناسب با جمعیت شهرستانهاومرکز) به جمله (متناسب با جمعیت مرکزوشهرستانها وسایرنقاط کشور) تبدیل شود. خلخالی (بعضی ازنمایندگان - آقای خلخالی نیستند)
نایب رئیس - خودبخوداین مطلب درگزارش کمیسیون هست پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای ناصر ذوالفقاری بشرح زیرقرائت شد)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم به ماده واحده تبصره زیر اضافه شود:
تبصره - معلمینی که درساعات تدریس خوددرکلاس به تبلیغات حزبی بپردازند بخدمت آنها فورا خاتمه داده خواهدشد. ناصرذوالفقاری
نایب رئیس - آقای ناصرذوالفقاری
ناصرذوالفقاری - پیشنهاد بنده بقدری واضح وروشن است که احتیاج به توضیح ندارد وبرای اینکه هر توضیحی بدهم توضیح واضحات است (قنات آبادی - آنقدرهم واضح نیست) شما اگرنفهمیدیدعرض کنم چیست بنده عرض کردم که هرمعلمی که بجای تدریس درس کلاس تبلیغات حزبی کندفورا بخدمتش خاتمه داده شود وخیال هم می‌کنم که آقایان توجه داشته باشند که در این پیشنهادی که بنده کرده‌ام هیچ حب وبغضی نداشته باشم همان طوریکه جناب آقای وزیرفرهنگ درجلسه گذشته فرمودند که این شاگردان درمدرسه بجای اینکه درس بخوانند عملیاتی خلاف این می‌کنند ولی نفرمودند که باعث این عملیات که بعقیده من معلمین هستند که باعث این عملیاتند ضمنا ازموقع استفاده می‌کنم وسوالی ازوزیرخارجه کرده‌ام که تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
نایب رئیس - نسبت به سوال بموقع اقدام می‌شود آقای قنات آبادی می‌خواهید جواب بدهید؟ (قنات آبادی - بلی) بفرمایید
قنات آبادی - دراینکه سرکلاس درس باید درس خواند ومعلم هم وظیفه اش این است که درس بدهد نه کسی مخالف است ونه شبهه‌ای در این مطلب است اما این پیشنهادی که جناب آقای ذوالفقاری فرمودند که اگرمعلم درسرکلاس تبلیغ سیاسی کرد باید خارجش کردومحرومش کرد آن مرجعی که باید این راتشخیص بدهد بمن نشان بدهید بنده هزاردلیل الان دارم که اگربه ابروی یار برنخورد دست آن کسانی که تبلیغات مضره می‌کنند بخصوص دروزارت فرهنگ بازگذاشته‌اند بنده طرفداراین نیستم که فرهنگ دبستان ودبیرستان ودانشکده جولانگاه سیاست باشدوابنای وطن ما ازدرس بازبمانند اما این مطلب هست الان آنهایی که تبلیغات مضره می‌کنند دستشان کاملابازاست واگروقت ومجال داشته باشید وبخواهیدحاضرم اینهارایکی یکی بامدرک بعرض آقایان نمایندگان محترم برسانم خوب وقتی یکعده‌ای ازدانشجویان ومحصلین وغیره اینها می‌بینند که یک دسته‌ای با تبلیغات مضره تیشه گرفته‌اند وبریشه مملکت می‌زنندآنهاقیام می‌کنند ودرمقابل آنها تبلیغاتی که بنفع مملکت است می‌کنند اگر شمامرحمش را بمن نشان بدهید که چه مقامی چه شخصی معلمینی که تبلیغ سوء علیه مصالح مملکت می‌کنند اینها را اخراج می‌کنند بنده از مخالفت خودم دست برمی دارم آقا تا این مرجع معلوم نشود این پیشنهاد مصلحت نیست برای اینکه من می‌ترسم که به بهانه همین پیشنهاد آنهایی هم که درمراکزتحصیلی به نفع مملکت تبلیغ ومبارزه می‌کنند دستشان را کوتاه کنند.
نایب رئیس - پیشنهاد آقای ذوالفقاری یک باردیگرقرائت می‌شود (بشرح سابق خوانده شد) (دکتر طاهری - اضافه شود بعد از اثبات) آقایانی که به این پیشنهاد موافقت دارند قیام بفرمایند(شمس قنات آبادی - اگراین بضررمیلیون تمام نشد هرچه می‌خواهید بگویید)(اکثرنمایندگان برخاستند)
نایب رئیس - تصویب شد پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای وکیل پوربشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌نمایم که قسمت اخیرماده واحده بطریق زیراصلاح شود که (متناسب باجمعیت مرکزوشهرستانها وباتوجه باحتیاجات باشد وبتصویب کمیسیون بودجه برسدقابل تعهد ومصرف خواهدبود) وکیل پور
نایب رئیس - آقای وکیل پور
وکیل پور - برای اینکه این پیشنهاد قدری مبهم بودمجددایک توضیحی عرض می‌کنم که مقصوداز پیشنهاد این بود چون ماده واحده این طوراست که بوزارت دارایی اجازه داده می‌شود که برای اجرای قانون تعلیمات اجباری وسایر احتیاجات وزارت وزارت فرهنگ مبلغ یکصدوبیست وهفت میلیون ریال بپردازد واین اضافه اعتبارطبق صورت ریزی که متناسب با جمعیت شهرستان هاباشد بنده چیزی که اضافه کردم این است که باتوجه باحتیاجات باشد (نمایندگان- ردشده آقا ردشده) در آنجا چیز دیگری بود گفتند که کلمه متناسب با جمعیت شهرستانهابرداشته باشد بنده خواستم دراینجا وجه حی پیداکرده باشد (شبستری - این نظررد شد) استدعامی‌کنم ثانیا توجه بفرمایید عرایض بنده را گوش کنید آنروزتوضیحات زیادی از طرف آقایانی که مخالف بودند بادرج کلمه احتیاجات داده شدولی تمام آقایان استدلالشان براین بود که دادن اعتباربه نسبت جمعیت باشد هرجاجمعیتش بیشترباشد احتیاجش هم بیشتراست ولی خواستم خلاف استدلالشان را دراینجا بعرض آقایان برسانم که چنین چیزی نیست دربسیاری جاها جمعیت زیادی وجود دارد اما احتیاجاتش کمتر ازجاهای دیگراست (چندنفرازنمایندگان - اینطورنیست) خواهش می‌کنم اجازه بفرمایید بنده عرایضم را بکنم بعداگرآقایان فرمایشی داشتند تشریف بیاورند وپشت این تریبون بفرمایندعرض می‌کنم که یک مطلبی که خیلی اساسی است که تمرکزوعدم تمرکزجمعیت درنقاط خودش یکی ازعوامل موثرایجاد احتیاج است اگریک جمعیت سی هزارنفری دریک شهری متمرکز باشداحتیاجات این شهر بمراتب زیادترازاحتیاجات ۳۰هزارنفری است که درنقاط مختلف پراکنده باشند آخرآقا باید یکقدری هم به گزارشات فرهنگ رسید وزارت فرهنگی که تمام گزارشات نقاط مختلفه کشوررا بدست می‌گیرد به آنهم باید رسید وبحرفش گوش داد شما فرضا دربسیاری ازنقاط مدرسه ندارید مطلب این است که آقا در این مملکت اعتباراتی درنظرگرفته می‌شود به مصرف واقعیش نمی‌رسد یعنی آن استفاده‌ای که بایستی از این اعتبارات بشود نمی‌شود علتش این است که ما در حقیقت آن عواملی راکه شرط حداکثر استخدام است درنظرنمی‌گیریم بنده معتقدم دونکته‌است یکی این است که دربسیاری ازنقاط همانطوری که درجلسه گذشته جناب آقای فرامرزی توضیح دادند اصولا توجهی به فرهنگ نشده وبعضی ازنقاط مورد بی توجهی و بی عدالتی قرارگرفته‌اند یکی ازنقاط فارس است من متاسفم که واقعاصدای مظلومیت فارس ازپشت این تریبون کمتر بگوش می‌رسد فارس است که بیشتر از هر جا از نظر فرهنگ بایستی بهش توجه بشود بنده هیچ نوع اطمینانی ندارم که الان اگر می‌گویم کلمه احتیاجات دراینجامنظوربشود وزارت فرهنگ بفارس بیشترتوجه بکند ولی می‌گویم اگرعلی الاصول واقعایک دستگاه منصفی باشد وزارت فرهنگ درست دقت می‌کند می‌بیند فارس دردرجه اول است وبایستی از این اعتبار یک سهم بیشتری نصیب آنها بشود وبنده می‌خواهم عرض بکنم که آقایان درجایی که شمامی خواهید یک اعتباری را بمصرف برسانید باید توجه کنید المانها وعوامل هم موجودباشد افرادی را که می‌خواهید از این وجوه استفاده کنند باید خودشان هم حسن قبول بخرج بدهند وخودشان حسن استقبال کنند (نبوی - مثل طهران) درتهران هیچ چنین چیزی نیست اگرمنظورتان این است که برای تهران یک (پورسانتاژ) معین شود از این اعتباربمصرف برسد....
نایب رئیس - آقا صحبت خودتان را بفرمایید مذاکره بین الاثنین نفرمایید
وکیل پور - آخربعضی ازآقایان نمی‌گذارند خلاصه عرض بنده این است که این اضافه اعتبار برای فرهنگ خیلی ناچیز است مثل یک آب نبات خیلی ریزی است که به یک آدم گرسنه‌ای بدهند حالا که چنین چیزی هست بگذارید که به بهترین مصرفش برسد ووقتی به بهترین مصرف می‌رسد که ازتجربیات وسوابق وزارت فرهنگ استفاده کنیم وبهرکجا که بیشتر احتیاج دارد داده شود بنده بیشتر از این توضیح عرض نمی‌کنم وخواهش می‌کنم که آقایان از نقطه نظر اجرادرست دقت بفرمایند و یک کاری بکنند که این اعتبار در یک جاهای بیخودی مصرف نشود و استفاده لازم ازش بشود.
نایب رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده (مخبرکمیسیون فرهنگ) - بطوریکه آقایان محترم می‌دانندمخبرهرکمیسیون موظف است ازمتن قانونی که در کمیسیون بتصویب رسیده دفاع بکند(صحیح است) وقتیکه ماده واحده مربوط به فرهنگ درکمیسیون فرهنگ امد با حضور آقای وزیرفرهنگ بعد از مذاکرات زیادگفته شد که اگرکلمه احتیاجات نباشد ممکن است وزارت فرهنگ درعمل دچار اشکال شود بهمین جهت مخصوصا کلمه احتیاجات قید شدواینکه نوشته شده درماده تصویبی کمیسیون فرهنگ که با اصلاح عبارتی... (امامی اهری - آقا ایشان موافق صحبت می‌کنند) آقا بنده مخبر هستم آقای امامی اهری ماشاء الله اینقدر عصبانی هستند که هیچ مقرراتی را قبول ندارند تاحرف خودشان را به کرسی بنشانند (کریمی - آقاشمابرخلاف مقررات صحبت می‌کنید) درکمیسیون فرهنگ اصلاح عبارتی که گفته شدهمین بود که کلمه احتیاجات باشد حالا هم مقصود ماهمین است که اگر در بعضی از محلها یک آموزشگاههایی باز شده با اشکالی که در این ماده گذاشته شده وزارت فرهنگ مجبورنشود که آن آموزشگاه ودبسان را ببندد بعلت اینکه جمعیت آنجاکم است شمایک فکری بکنید که این اشکال برطرف شود ماهم حرفی نداریم وقتی که اسم استانهای شمال گفته می‌شودماهم مثل آقایان ابرازعلاقه می‌کنیم ولی اگروقتی صحبت استانهای جنوب به میان آمد آنوقت آقایان کم لطفی می‌کنند واگردرمحلی یک چیزی خواست تصویب بشود که ممکن است استانهای جنوب هم از آن استفاده بکند آقایان مخالفت می‌کنند و وقتی که در یک موضوعی مخالفت می‌کنند آنقدر موضوع را ادامه می‌دهند...
نایب رئیس - جنابعالی بعنوان مخبر کمیسیون صحبت می‌کنید مختصر بفرمایید
ناظرزاده - در کمیسیون فرهنگ اینطوربتصویب رسیده که باقیدکلمه احتیاجات حالا اگرآقایان بطریق دیگری می‌خواهند تصویب کنند لااقل طوری تصویب بشود که درعمل دچاراشکال ازلحاظ استانهای جنوب نشویم.
گنجه - آقا مخالفم بانظرآقای مخبروبا پیشنهاد
حاج سیدجوادی - کلمه احتیاجات دست اندازعجیبی است.
نایب رئیس - عده زیادی ازآقایان تقاضای مذاکره بعنوان مخالفت کردهاند آقای کریمی بعنوان مخالف می‌خواهند صحبت بفرمایید (کریمی - بلی) بفرمایید
کریمی - ایرادی که بنده دراول جلسه راجع به تصویب صورت مجلس کردم یک قسمت بزرگش این بود که مطابق آئین نامه هرمخبرکمیسیونی باید بیاید از آنچه در کمیسیون تصویب شدهاست دفاع کند(صحیح است) جناب آقای مکی مخبریک شعبه‌ای بودندراجع به تصویب اعتبارنامه‌ها ایشان با بعضی ازاعتبارنامه هامخالف بودند کمیسیون یا شعبه دستورداد که بیاید وازاعتبارنامه‌ها دفاع کند چون خودشان با بعضی ازاعتبارنامه‌ها مخالف بودند استعفا کردند. آقای ناظرزاده که مخبرکمیسیون فرهنگ هستند آمده‌اند اینجا(ناظرزاده - من که گفتم کمیسیون فرهنگ اینطور تصویب شده) این اول ایرادی که بصورت مجلس داشتم اماراجع به کلمه احتیاجات می‌خواهم عرض کنم که کلمه احتیاجات کلمه بسیار خوش ظاهری است (حاج سیدجوادی - کلمه عجیب دست اندازی است) امانتیجه این است که ازاول تشکیل مشروطیت این کلمات خودمختاری راکه بدست دولتهامی دهند اگریک دولتی مثل دولت جناب آقای دکتر مصدق بطورنادرروی کاربیایدممکن است احتیاجات را درست تشخیص بکنند وقانون را درست اجرا بکنند ولی متاسفانه دولتهای ضعیف آمده‌اند روی کار ومتنفذین درمحل از این کلمات سوء استفاده کردهاند وبودجه را بدون حق وعدالت تلف کردهاند ودراثراین بی عدالتی‌ها آن زمزمه‌های شوم تجزیه آذربایجان بوجود آمد که می‌گفتندآقا فرزندان تهران مگر خونشان رنگین تر خون فرزندان سایرنقاط کشور هستندچرا تمام بودجه را صرف تهران می‌کنید یاصرف املاک شمال می‌کنیدچون که اعلیحضرت فقید درآنجا املاک داشتند اینگونه الفاظ را نگذارید و بدعت نگذارید واختیاربدست دولتها ومتنفذین ندهید یک ملاک صحیح که همه جا باید رعایت شود اکثریت ملت ایران جمعیتش که درهرکجاکه هست همه فرزندان این آب وخاک هستند همه مالیات می‌دهند آقای فرامرزی درجلسه گذشته بی لطفی کرده وفرمودند که کرد نمی‌خواهددرس بخواند بنده تعجب می‌کنم که چطورایشان ازبحرین آمدنددرس خواندند واستادشدند بنده از آقایان تقاضامی‌کنم از این کلمات صرفنظر بکنند وفقط به نسبت جمعیت این بودجه را تصویب (صحیح است)
احمدفرامرزی - جنابعالی ازعراق آمدیدازسلیمانیه آمدید
نایب رئیس - رای می‌گیریم ورای مجلس قاطع است پیشنهاد دومرتبه قرائت می‌شود (بشرح سابق قرائت شد)
نایب رئیس - خلاصه پیشنهاد این است که آیا احتیاجات هم درنظرگرفته شودیافقط جمعیت
عدهای ازنمایندگان - جمعیت باید ملاک باشد
نایب رئیس - آقایانی که با این پیشنهاد موافق هستند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) ردشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای معتمددماوندی بشرح زیرقرائت شد)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی تبصره زیر را به ماده واحده پیشنهاد می‌کنم:
- تبصره - پنج درصد ازدرآمد کل شهرداری موضوع قانون شهرداریها که دراختیاروزارت فرهنگ جهت تعلیم وتوسعه فرهنگ بمنظور اجرای قانون تعلیمات اجباری گذارده می‌شود طبق تبصره پیشنهادی زیر سه درصد ازکل درآمد شهرداری به تاسیس دبستان درشهرودوصدازکل درشهرداری بتاسیس دبستان درقراء اطراف شهر با کمک شوراهای ده اختصاص داده خواهد شد. معتمددماوندی
عدهای ازنمایندگان - پس بگیرید.
معتمددماوندی - پس گرفتم (احسنت)
نایب رئیس - پیشنهاد آقای اخگر قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهاد می‌کنم بجای تشکیل ادارات کل درمرکز وسایرتشریفات معمولی از این اعتبار بیشتربرای نقاط دورافتاده که تابحال کمترتوجه شده بیشترتوجه شود. اخگر
نایب رئیس - مطلبش صحیح است ولی مربوط باین ماده نیست ونمی شود طرح کرد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای نبوی - مهندس رضوی بشرح زیرقرائت شد) پیشنهاد می‌کنیم تبصره ذیل بماده واحده اضافه شود:
تبصره - غیراز خدتگذاران جزء ودون پایه استفاده از این اعتبار منحصربه کسانی خواهدبود که عملا در دبستانها تدریس می‌نمایند. نبوی - احمدرضوی
نایب رئیس - آقای نبوی
نبوی - کارمندان فرهنگ ازهرطبقه وهردسته ازبهترین خدمتگذاران کشورهستند(صحیح است) تمام مردم نسبت به کارمندان فرهنگ احترام می‌گذارند وخدمتی که اینهامی‌کنند مهمترین کارهایی است که امروزدرمملکت انجام می‌گیرد منظورما ازاین پیشنهاد که کردیم این نیست که یک طبقه ازکارمندان رابرطبقه دیگر ترجیح بدهیم همه کارمندان ازبهترین خدمتگذاران این مملکت هستند ماهمه می‌دانیم که تشکیلات مدارس وآموزشگاههای مابسیارکم است وبطوری است که ازهمه جا سروصدابلندشده وهروقت من بوزات فرهنگ رفتم دیدم که مردم ازهمه جاتلگرافاتی می‌کنند که مدارس وموسسات آموزش بسیارکم است وماکه این پیشنهاد رادادیم از این جهت بودهاست که این راصرف تشکیلات اداری بکنند ومنحصرات بمصرف مدارس وآموزشگاهها نرسد (صحیح است) چون آنهایی که کارشان صرفا برای کارهای آموزش است باید کوشش بشود که بهمان کارها مشغول بشوند نه اینکه بکارهای اداری اشتغال داشته باشند متاسفانه یکعده زیادی ازکارمندان که باید بکارهای آموزش بپردازند کمتردنبال کارهای آموزش می‌روند وبکارهای اداری می‌پردازند غرض این است که آقایان توجه بفرمایند که این پول باید صرفا به مصرف حقوق معلم درآموزشگاهها ودبستانها وکارمندانی که به آموزشگاه می‌روندبرسد واین وجه که مبلغش بسیار قلیل است صرف کارهای اداری درمرکز وولایات نشودتمنی می‌کنم که آقایان باین توجه بفرمایند (امامی اهری - آقای نبوی کمیسیون بودجه اینهاراتوجه می‌کند) پیشنهاد رادومرتبه قرائت می‌کنم (بشرح سابق خواندند) وقتیکه ما این پیشنهاد را تصویب کردیم برای کارهای اداری که جنبه آموزش ندارد دیگرنمی شود از این محل مصرف نمودومن خیال می‌کنم که این کار کاملا صلاح است.
میراشرافی - آقای نبوی اضافه کنید که اثاثیه هم می‌توانندبرای مدارس بخرند.
نایب رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده (مخبرکمیسیون فرهنگ)- عرض کنم نظرجناب آقای نبوی تامین است بجهت اینکه صورتی تهیه شده واین صورت درکمیسیون بودجه موردمطالعه قرارگرفته وهرچه از این اعتبار صرف می‌شود مربوط به همین آموزشگاهها وبتعلیمات واحتیاجاتی که این آموزشگاهها دارند هست بنابراین بنده خیال می‌کنم که نظرتان تامین شدهاست.
دکتر معظمی - پیشنهاد یک مرتبه دیگرقرائت شود (بشرح سابق دومرتبه قرائت شد)
نایب رئیس - آقای ملک مدنی مخالفید (ملک مدنی - بله) بفرمایید
ملک مدنی - بنظربنده این پیشنهاد یک اشکالی دارد وبنده با اصل پیشنهاد موافقم ولی خیال می‌کنم درعمل تولید اشکال بکندو باید یک طوری این تبصره تهیه شود که درعمل اشکال ایجادنکند برای همان آموزشگاههایی که مورد نظر جناب آقای مهندس رضوی وجناب آقای نبوی بود تبصره را بنده باز قرائت می‌کنم (بشرح سابق خواندند) جناب آقای نبوی دبستانها اول باید محل اجاره کنند بعد باید اثاثیه بخرند و احتیاجات دیگر دارند بعدش معلم (نبوی - اینها را اضافه می‌کنم) این منظوردراینجاتامین نشده این را ضمیمه بفرمایید که خریداثاثیه واجاره دبستان ودبیرستان رابپردازند که وزارت فرهنگ بتواند استفاده بکند آنوقت بنده هم موافقم (زیرک‌زاده - اینهارامالکین خواهند پرداخت) بنده هم موافقم که بپردازند ولی ما وقتیکه در این مقام هستیم که اعتباری برای آموزش ابتداییمان را که مورد توجه همه هست تصویب می‌کنیم باید تمام وسائل را در نظر بگیریم حالا آمدیم فرض کنیم یک مالکی خست کرد وخانه برای تاسیس دبستان نداد باید دست وزارت فرهنگ بازباشدبنده نظراصلاحی داشتم والا با اصل مطلب مخالف نیستم وموافقت دارم.
نایب رئیس - اگرآقایان اجازه می‌فرمایید منظور آقای نبوی قسمت پرسنلی است که صرف قسمت پرسنلی نشود.
دکتر کیان - اگراجازه بفرمایید بنده بعنوان یکنفر عضو کمیسیون بودجه می‌خواهم توضیح بدهم واین پیشنهاد بیمورد بنظرم می‌رسد.
نایب رئیس - بعنوان عضوکمیسیون بودجه نمی‌شود ۱۷ نفردیگرهم عضوکمیسیون بودجه هستند معهذا بفرمایید.
دکتر کیان - عرض کنم این اعتبارات رادرقانون برای اضافات سال جاری وزارت فرهنگ درنظرگرفته‌اند واحتیاجات اضافی وزارت فرهنگ علاوه بردبیر وآموزگار وخرج تاسیسات وقسمتهای مختلف مربوط به دانشگاه وهمه خرجهای مختلف آنچه که مربوط به تعلیمات کشوری است باید ازاین محل تامین شوددراین قسمت بنده عقیده‌ام این است که واقعاوزارت فرهنگ وزارتی است که حسن نظردارد ودرکمیسیون بودجه هم قیدشده‌است که این صورت بیاید وبه تصویب کمیسیون بودجه برسد ورعایت این نکات که باید در این قسمت بشوددرکمیسیون بودجه خواهدشد عقیده بنده این است که بیخودقانون را پیچیده نکنید واسباب اشکال تازه‌ای نشوید.
خسرو قشقایی - بنده اخطارنظامنامه‌ای دارم
نایب رئیس - پیشنهاد دومرتبه قرائت می‌شود (بشرح سابق خوانده شد)
نبوی - برای اینکه رفع اشکال آقایان بشودبنده اضافه می‌کنم وتهیه وسائل آموزشگاهها ودبستانها
نایب رئیس - پیشنهاد جنابعالی منحصربه قسمت پرداخت حقوق ومزایا است مصارفش جداگانه‌است آقای وزیر فرهنگ بفرمایید
وزیرفرهنگ - عرض کنم که تاسیس کلاس و دبستان ودبیرستان خرجش منحصر بحقوق معلم وآموزگار ودبیرنیست مخارج دیگری هم دارد وماعده زیادی کلاس ودبستان تاسیس کردیم اینهامخارج دیگری دارد خرج آب دارد خرج برق دارد خرج اثاثیه دارد اگرازاینهاچشم بپوشیم کلاس ما با یک معلم کلاس نخواهدشد این است که من تمنی می‌کنم آقای نبوی از این پیشنهادشان صرف نظربفرمایند ازطرف دیگر همانطوریکه ملاحظه فرمودند قید شدهاست که ریزاین بودجه درکمیسیون بودجه باید تصویب بشودوماریزش راخواهیم فرستاد آقایان هرقلمی را که درآنجازائددانستند البته حذف خواهند کرد این است که باتصویب این پیشنهاد دست وبال وزارت فرهنگ بسته می‌شود ومحصورمی شود این پیشنهاد راکه فرمودید من ترس دارم که قسمت مهمش صرفه جویی بشود.
نایب رئیس - پیشنهاد با اصلاحاتی که شده قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهاد می‌کنیم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود.
تبصره (غیرازخدمتگذاران جزء ودون پایه استفاده از این اعتبار درقسمت پرداخت حقوق ومزایا منحصر به کسانی خواهد بود که عملا دردبستانها تدریس می‌نمایند وهمچنین مصارفی که مستقیما درمدارس انجام شود. نبوی. احمدرضوی
نایب رئیس - آقایانی که با این پیشنهاد با اصلاحیکه شده موافقت دارند قیام فرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد پیشنهاد آقای شمس قنات آبادی قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم تبصره زیربماده واحده الحاق گردد
تبصره - وزارت فرهنگ مکلف است نه دهم بودجه حقوق را صرف احتیاجات شهرستانها بارعایت الاهم فالاهم نماید. شمس قنات آبادی
نبوی - خلاف این تصویب شده
نایب رئیس - آقای قنات آبادی
قنات آبادی - من تا آن موقعی که اطلاع دارم وشنیده‌ام در این مجلس چه در این دوره وچه دردوره‌های گذشته نمایندگان محترم از اینکه به شهرستانها توجه نمی‌کنند شکایتهایی داشتند وعملاهم مادیدیم که درایران اگرعملی شدهاست اقدامی شدهاست اصلاحی شدهاست پولی خرج کردهاند اکثرادرتهران بوده شهرستانهابطورکامل ازهمه مزایا محروم بوده‌اند (صحیح است) و بودجه‌هایی هم که تصویب می‌شود چه بصورت بودجه مملکتی و چه بصورت بودجه فوق العاده غالبا یک ترتیبی اتخاذ می‌شود که ویک طرق وراههایی انتخاب می‌شود واینجابمصرف می‌رسد حالا یا بحق یابه ناحق که بعقیده بنده خیلی‌هایش بیمورد مصرف می‌شود (اقبال - فعلا که سیاست صحبت است) اجازه بفرمایید من در این چندروزگذشته دریکی از این قوانینی که دولت تصویب کرده‌است برخوردم به یک ماده‌ای....
نایب رئیس - باید خدمتتان عرض کنم که توضیح در اطراف پیشنهاد باید مختصرباشد.
قنات آبادی - یعنی چقدر باشد؟
نایب رئیس - پنج دقیقه
قنات آبادی - چشم در این ماده برخوردم به یک ماده‌ای که نوشته بود که مامورین دولت اگرگزارش بدهند ازنظر دولت این گزارش صحیح تلقی می‌شودمگراینکه خلافش ثابت شودالبته این مطلب ازنظردولت صحیحاست ولی ازنظرمردم صحیح نیست بهزار دلیل اگر بخواهند بگویند ما در یک عمل حسن نیت داریم ومی خواهیم انجام بدهیم باید بکنند تامردم ببینند قبلا مردم قبول ندارندزیرا آدم مارگزیده ازطناب سیاه وسفید می‌ترسد علتی که بنده این پیشنهاد را کردم این بود که گفتم این مقدار پول این ۱۲ میلیون گواینکه انجاتناسب جمعیت واحتیاجات وانواع واقسام از این حرفهامطرح شده و در اینجا گنجانده شدهاست ولی ماعملا دیدیم که باهمه این قیدوبندها غالب این بودجه‌ها درطهران مصرف می‌شود و در بیشتری از شهرستانهای ایران انسان وقتی می‌رود می‌بیند هم ازنظر معلم هم ازنظر مدیرهم ازنظر سایرمخارج ضروری واقعا یک وضع بسیارافتضاح آوری وتاثرآوری داردلذامن پیشنهاد کردم موقعی که می‌خواهند این پول را قسمت بکنند برای تهران بیشترازیکدهم قرارندهند البته این موضوع تناسب جمعیت وموضوع احتیاجات هم اینجارویش زیادبحث شده ولی من می‌خواستم برای تناسب جمعیت یک نکته را توضیح بدهم فرض کنید شهری صدهزارنفرجمعیت داردواین صد هزار نفر دو هزار نفر وسه هزارنفرش تحصیل کرده وباسوادند وبرای دوسه هزار نفربودجه بودیک شهری ۵۰ هزارنفرجمعیت داردوبودجه برای تحصیل ۲۰۰ نفر بودجه قرارنداده که آنجاتحصیل بکنند این موضوع تناسب جمعیت درتقسیم بودجه آنقدرهاهم صحیح نیست که یکعده از آقایان محترم مصرند البته اگرموضوع احتیاجات بامراعات الاهم و فالاهم در نظرگرفته شود معلوم است یعنی آن شهرستانی که مدرسه ندارد بچه‌های مملکت روی خرابه نشسته‌اند معلم ندارند مراعات بشود و در آنجاها بودجه مصرف بشود بینهایت بهترازاین است که درآنجایی که جمعیت زیاددارد ومدرسه هم داردبودجه مصرف بشود علاوه براین بودجه بایک یک مقدارش هم صرف حفظ قومیت مابشود وقتی که آقای دکتر فاخر یک پیشنهادی دادند که یک مقدارازاین بودجه صرف استانهای شمال وآذربایجان و جاهای دیگر بشود من از لحاظ اینکه خیلی از بودجه صرف آنجاها می‌شود مخالف بودم ولی این مطلب را به آقایان تذکرمی‌دهم که از این بودجه باید صرف قومیت وزبان مادر آن نقاطی که لازمست بشودبنابراین بعقیده بنده اگرآقایان باین پیشنهاد رای بدهند که فقط یکدهم از این بودجه صرف تهران ونه دهم آن باتصویب کمیسیون بودجه صرف شهرستانهابشود حق این لایحه را ادا کردهاند.
عبدالرحمن فرامرزی - ماده ۹۰
نایب رئیس - اساسا این پیشنهاد آقای قنات آبادی با آنچه قبلا بتصویب رسیده منافات دارد پس ازردشدن احتیاجات موضوع جمعیتها است معذلک نمی‌دانم آقایان چه نظری دارند.
شمس قنات آبادی - رای بگیرید
صفایی - خلافش تصویب شده
نایب رئیس - آقای حاج سیدجوادی مخالفید (حاج سیدجوادی - بله) بفرمایید
فرامرزی - آقای رئیس من اخطاردارم ماده ۹۰ دارم جناب آقای کریمی راجع بمن حرفهایی زده که من می‌خواهم جواب بدهم
حاج سیدجوادی - من نظرم این است که این لایحه طوری تنظیم بشود که بدست اندازنیفتد واسباب زحمت نشود چون احتیاجات باعث سرگردانی است واگربرای شهرستانی نخواهند کاری بکنند می‌گویند که فلان نقطه احتیاجاتش زیادتراست وبایک دیکتاتورمآبی مخصوص وآن ژستهایی که تحویلتان می‌دهند جلوی خرج حقیقی را بگیرند واگر حساب راروی جمعیت بگذاریم که همه این مردم مالیات می‌دهند وهمه هم درشئون اجتماعی وامور اجتماعی باید یکسان بهره مند باشند واین قیدی راکه آقای قنات آبادی کردهاند الاهم فالاهم برادرهمان احتیاجات است ومن عقیده‌ام این است که بهش رای ندهید.
نایب رئیس - پیشنهاد آقای قنات آبادی دومرتبه قرائت می‌شود (بشرح سابق قرائت شد)
نایب رئیس - الاهم فالاهم یعنی به تناسب جمعیت؟
قنات آبادی - الاهم فالاهم هم اعم از جمعیت وسایر چیزها است یک کلمه اعم است.
نایب رئیس - رای می‌گیریم باین پیشنهاد (گنجه - مخالف توضیح نداده باید صحبت بکند) آقای حاج سیدجوادی مخالف صحبت کردند آقایان توجه ندارند. آقایانی که با این پیشنهاد موافقندقیام فرمایند (عده کمی برخاستند) ردشد آقایان باید توجه بفرمایند که این کارتمام بشود چون پیشنهادات زیاد است پیشنهاد آقای ذکایی قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم ازمحل اضافه اعتبارات ترمیم وتشکیل دانشسراها مقدم برسایر احتیاجات فرهنگ باشد. ذکایی
نایب رئیس - آقای ذکایی مختصر بفرمایید
ذکایی - پیشنهاد بنده این بود که ازمحل اضافه اعتبارات تشکیل دانشسرامقدم برسایرکارهای فرهنگ باشد البته آقایان محترم تصدیق می‌فرمایند اصلاحات فرهنگ دردرجه اول باید ازدبستانها شروع شود برای اصلاح دبستانها هم باید بوضع آموزگاران توجه شود که متاسفانه درولایات ما آموزگارنداریم وزارت فرهنگ مجبوراست هرشاگرد مدرسه‌ای را که گواهی شش ساله ابتدایی بدست آورده بعنوان کمک آموزگاربرای آموزگاری استخدام نماید درصورتی که آموزگارانی که مقدرات دانش آموزان بدست آنهاسپرده می‌شود باید برموز تعلیم آشناباشند این پیشنهاد راتقدیم کردم که این اضافه اعتباری که برای اجرای قانون تعلیمات اجباری وتاسیس مدارس بوزارت فرهنگ داده می‌شود در درجه اول برای تاسیس دانشسراهای مقدماتی مصرف شود که اول آموزگارتربیت نمایندبعددبستان تاسیس کنند والابدون آموزگارتاسیس دبستان فایده ندارد اینهاصلاحیت ندارند باید اول آموزگار تهیه نمایند وبعددبستان ایجاد شود و تعلیم و تربیت در آنجا تعمیم پیدا کند(صحیح است)
نایب رئیس - آقای اخگر با این پیشنهاد مخالفید؟ (اخگر - بلی) بفرمایید
اخگر - تمام کشور در نظر بنده سایر آقایان وکلا مثل یک خانه‌است همه رادوست داریم ولی باید توجه داشته باشیم که اگر مختصر اعتباری پیداکردیم صرف جایی در این خانه باید بکنیم که خرابیش بیشتراست اساسا این اعتباری که داده می‌شود به وزارت فرهنگ اگرصرف بشود درجایی که مدارس ابتدایی یامتوسطه ندارندالبته بهتراست ازاینکه درلباس این عبارت فقط درتهران صرف شود برای اینکه درولایات که دانشسرا ندارند در این پیشنهاد یک عبارتی بود که یعنی تمام این پول در تهران خرج شودچون بنظربنده هرچه پول گیرآمده‌است درتهران خرج شده از این اعتبار درتهران هیچ نباید مصرف شودو باید بمصرف مدارس ابتدایی ومتوسطه شهرستانها که در نهایت احتیاج هستند تخصیص داده شودبقدراین مدارس که مامی‌خواهیم تشکیل بدهیم معلم وجود دارد (صحیح است)
نایب رئیس - آقای ناظززاده
ناظرزاده (مخبرکمیسیون فرهنگ)- وزارت فرهنگ باتوجه باحتیاجات وهزینه‌هایی که داشت صورتی تهیه کرده و یک میلیون وپانصدهزارریال از این بودجه مال تکمیل دانشسراها هست بنابراین این منظوردرصورتیکه تهیه شده پیش بینی گردیده با این ترتیبی که پیش بینی شدهاست خواهش می‌کنم پیشنهادتان را پس بگیرید که اینکارزودتر بگذرد.
ذکایی - چون آقای وزیرفرهنگ وآقای مخبرکمیسیون فرموند پیش بینی شده پس می‌گیرم.
نایب رئیس - پیشنهاد دیگرآقای ذکایی قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد)
- پیشنهاد می‌کنم هزینه فرهنگ درهرشهرستان بانظارت کمیسیونی ازمعتمدین محل باحتیاجات فرهنگ مصرف شود. ذکایی
نایب رئیس - آقای ذکایی
ذکایی - البته آقایان محترم مستحضرهستند که درشهرستانها وهمه نقاط ایران اهالی هرمحلی بفرهنگ علاقه مند هستند واین فرهنگ هم بالاخره باید بدست مردم اداره شود این فرهنگ برای مردم است درشهرستانها درنتیجه بی تجربگی وعدم آشنایی روسای فرهنگ آنطوریکه واقعامطابق مقتضیات احتیاج محل است عمل نمی‌شود عوض اینکه اعتبارت رابمصرف کارهای اصلی صرف نمایند دبستانهایی که باید درنقاط لازم تاسیس بشودتاسیس نمی‌کندو در نقاط غیرلازم تاسیس می‌کند واین پیشنهادی که بنده دادم این است که اهل محل هم در مصرف این هزینه‌ها نظارت بکنند چون اهل محل هستندوعلاقه مند هستند این است که بنده پیشنهاد کردم که این اعتبارات بانظارت معتمدین محل مصرف بشود.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی
ملک مدنی - بنظربنده این پیشنهاد جناب آقای ذکایی واردنیست برای خاطراینکه ما نباید اساسا کارهای دولتی را از مدارخودش خارج کنیم این هرج ومرج ایجادمی کندوزارت فرهنگ واداره فرهنگ یک دستگاه منظم قابل اعتمادی است که باید کارخودش را انجام دهند اگرما بخواهیم اینکاررابکنیم آنوقت فردا پیشنهادی می‌شود که اداره دارایی هم زیرنظرمعتمدین محل باشداین برخلاف اصل وبرخلاف قاعده‌است (صحیح است) البته اگریک نواقصاتی درکارفرهنگ مشاهده می‌فرمایند بجناب آقای وزیر فرهنگ تذکر بدهند که نواقص را رفع بفرمایند
نایب رئیس - پیشنهاد آقای ذکایی دومرتبه قرائت می‌شود (بشرح سابق قرائت شد)
نایب رئیس - آقای ذکایی پیشنهادتان راتاییدمی کنید یا پس می‌گیرید؟
ذکایی - آقای وزیرفرهنگ اگر قول می‌دهند که این اعتبارات درمحلش مصرف شودبنده پس می‌گیرم.
عدهای از نمایندگان - پس گرفتند
نایب رئیس - بسیارخوب پیشنهاد آقای اخگرقرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم درلایحه عبارت (که این اضافه اعتبار طبق صورت ریزی که متناسب باجمعیت شهرستانهاومرکزباشد) حذف شود. اخگر
نایب رئیس - این پیشنهاد حذف محتاج باین است که بعد پیشنهاد تجزیه بدهید.
اخگر - اجازه بدهید توضیح بدهم
نایب رئیس - توضیح نداردخواهش می‌کنم جنابعالی هم صرفنظربفرمایید. پیشنهاد آقای مهندس غروی قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد) پیشنهاد می‌کنم که تبصره زیربه ماده واحده اضافه شود.
تبصره - چنانچه بهراسمی از اعتبار مخصوص هرشهرستان درسال تحصیلی باقی بمانددربودجه سال بعدعلاوه برسهم مربوط بهمان شهرستان بمصرف شهرستان نامبرده برسد. غروی
نایب رئیس - آقای مهندس غروی مختصرتوضیح بدهید.
مهندس غروی - عرض کنم آقایان توجه داشتند که ماسعی کردیم بودجه فرهنگ بتناسب جمعیت خرج شود حالا اگراین مسئله احتیاجات وارد این مطلب نشده یک راه دیگرهست که احتیاجات راواردبکنند وبودجه راخرج نکنند اگر خرج نکردند باید برودجزود صرفه جویی این مطلبی راکه بنده عرض کردم برای این است که وزارت فرهنگ متوجه باشد که این بودجه را امسال خرج بکند چون یک مقداری ازسال تحصیلی گذشته اگر خرج کرد که چه بهتر واگرخرج نکرد برای سال آینده درآن شهرستانها خرج بکنکد توجه آن آقایانی که نسبت به کلیه احتیاجات اعتراضی داشتند باین پیشنهاد خودم جلب می‌کنم که توجه داشته باشند والانقض غرض کلی خواهدبود.
نایب رئیس - آقای وکیل پور
وکیل پور - بنده متاسفم این عرایضی راکه دراینجا کردم توجه نفرمودید والان موجب شدهاست که پیشنهاد بیاید که اگرصرفه جویی در این بودجه بشود بگذارندبرای سال بعد من می‌خواهم عرض کنم که این بودجه مختصرفرهنگ باید خرج بشود باید صرف افرادی بشود که اگریک قدم بطرف من برداشته شود ده قدم به استقبالش می‌شتابند برای آنهایی که خرج بشود که الان فریادبی معلمیشان بلند است بمصرف آنهایی برسد که مستخدم جزوشان لباس ندارد شما امروز می‌خواهیداین مصارف واین اعتبارات را صرف جاهایی بکنید که معلم برایش بگیرید خانه برایش بگیرید امایک جایی باشد که نه شاگردداشته باشد ونه معلم شما الان بروید بوزارت فرهنگ وببینید که از این اعتبارات چقدر صرفه جویی می‌شود من عرض می‌کنم که این مختصراعتبارصرفه جویی ندارد این اعتبارات وزارت فرهنگ خیلی مختصرترازآن است که این مملکت احتیاج دارد بازعرض می‌کنم بنده عقیده‌ام این است که یک فرمولی باید اختیار بشود وکمیسیون بودجه نظارت بکند وتجربه واطلاعات وزارت فرهنگ در این کاردخالت بکند که این اعتبارات به بهترین وجه مصرف بشودحال شما این اعتبارات مختصررادرایلام ویاجاهای دیگر که اصلا احتیاج ندارد مصرف کنید (کریمی - احتیاج ندارد یعنی چه؟) آقای کریمی ملاحظه بفرمایید دستگاه وزارت فرهنگ صورت دارد (کریمی - همه غلط است) گزارش رسمی دارد که فلانجاشاگردندارد (گنجه - نمی‌شودمحال است آقا) همچوچیزی شدهاست تشریف ببرید وزارت فرهنگ ملاحظه بفرماییدعرض می‌کنم بصرف اینکه اعتباربماند وسال دیگربمصرف همان شهرستان برسدمخالف هستم الاهم فالاهم که جناب آقای شمس قنات آبادی پیشنهاد فرمودند بسیار پیشنهاد خوبی بود(کریمی - ردشد) (فرامرزی - الاهم فالاهم در این مملکت بچه دردمی‌خورد همیشه ردمی شودآقا)
نایب رئیس - پیشنهاد آقای مهندس غروی دومرتبه قرائت می‌شود
مهندس غروی - اجازه بفرمایید آهسته تربخوانند که آقایان توجه بکنند (بشرح سابق قرائت گردید)
نایب رئیس - آقایانی که با این پیشنهاد موافقندقیام فرمایند (عده کمتری برخاستند) ردشد پیشنهاد آقای دکتر فاخر قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهاد می‌کنم که تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود.
- تبصره - وزارت فرهنگ مکلف است برای بسط تعلیمات عمومی درسراسرکشور ودرراه اجرای ماده چهارقانون تعلیمات اجباری نقاطی را که باید تعلیمات اجباری شود قبل از فروردین هرسال با موافقت کمیسیون فرهنگ مجلس شورای ملی معین واعلام نماید. دکتر فاخر
نایب رئیس - آقای دکتر فاخر
دکتر فاخر - پیشنهاد بنده تازگی ندارد
ماده ۴ قانونی که برای تعلیمات اجباری گذشته‌است می‌گویددرنقاطی که وسایل تعلیمات اجباری فراهم گردیده وزارت فرهنگ اجباری بودن آنرا درفروردین پس ازصحه ملوکانه اعلام می‌نماید ولی بنده ازتکرار این تعهدوزارت فرهنگ دومنظورداشتم منظوراول این است که کمیسیون فرهنگ مجلس شورای ملی راهم شریک بداند وبنابراین تعهد دیگری برای اجرای اینکارمی شود چون جناب آقای وزیرفرهنگ تصدیق خواهند فرمود که تاحال این تعهدرا وزارت فرهنگ انجام نداده‌است.
نظردوم این است که این قانون مخصوصا آقایان نمایندگان شهرستانها که تشریف دارندمی‌دانند که برای اجرای تعلیمات اجباری دربعضی ازشهرستانها ضرورت کامل هست وبنده هم این ضرورت را باتوضیحاتی که درجلسه پیش خدمت آقایان عرض کردم بطورمفصل تشریح کردم بنابراین بنده شایدهم این انتظارراداشته باشم که جناب آقای وزیرفرهنگ این پیشنهاد را قبول بفرمایند.
نایب رئیس - آقای مخبر
ناظرزاده (مخبرکمیسیون فرهنگ)- این پیشنهاد اشکالی ندارد بجهت اینکه وزارت فرهنگ هرساله بعضی ازنقاط کشور رابرای عملی کردن تعلیمات اجباری درنظرمی گیرد. حالا اینکار رابانظر کمیسیون فرهنگ بکندهیچ جایش اشکالی بنظرنمی رسد وجناب آقای وزیرفرهنگ هم موافقت دارند وبنابراین اگررای داده شود مهم نیست.
نایب رئیس - جناب آقای دکتر فاخر پیشنهاد خودتان را نگه می‌دارید؟
دکتر فاخر - بلی رای بگیرید
نایب رئیس - آقای فرامرزی مخالفید (عبدالرحمن فرامرزی - بلی) بفرمایید
فرامرزی - عرض کنم که این پیشنهاد همان نکته ایست که آقای کریمی راجع بمن اظهار بی لطفی فرمودند ومن هم یک پیشنهادی دادم برای توضیح این مطلب آقای دکتر فاخر آنروزی که این پیشنهاد راداده بودند مامتوجه نشدیم بعددرباغ مجلس ایشان یک توضیحی دادند که من یک پیشنهادی دادم درتایید توضیح ایشان که آن پیشنهاد آقایان اینجاهست اینجا البته مقصود راجع به نقاطی است که ترویج سوادفارسی درآنجالزومش زیادتراست. توضیح زیادتری نمی‌خواهم بدهم جز همین قدر که درمملکت ایران مثل سایرممالک دنیایک مملکتی است وملتی درآنجا زندگی می‌کند که برحسب زندگیهای خصوصی که درسنوات وبلکه قرون متوالی داشته‌اند دارای لهجه‌های محلی هستند مثلایکنفرسمنانی درعین حال که زبانش فارسی است یایکنفر مازندرانی زبان یک لارستانی را اول دفعه متوجه نمی‌شود مایک زبان عمومی ملی داریم که زبان فارسی است وزبان خواندن ونوشتن است ودرجاهایی هست که ترویج ین زبان یعنی ببخشید ترویج این سواد لازمتر است. فرض کنید درکردستان درآذربایجان دربلوچستان این ترویج سوادفارسی لازمترازجای دیگراست چرا؟ یک علل سیاسی هم دارد گذشته ازعلل فرهنگی وآن این است که مثلا نسبت به کردستان یابلوچستان یاخوزستان یا آذربایجان حرفای ما بلندگوهایی گذاشته‌اند رادیوهایی گذاشته‌اند که بالهجه محلی آنجاصحبت می‌کند آن فردی که گوش می‌دهد وتبلیغ می‌شو اواگررادیوهای تهران را بازکند چون سوادفارسی ندارد ورادیوطهران بالهجه اوحرف نمی‌زنددرست نمی‌فهمد.
پس ما باید این راحاضرومستعدش کنیم که ارتباط روحی وفرهنگی بازبان بینی زبان کتابی وقرائتی مملکت بیشترپیدا بکند....
نایب رئیس - آقای فرامرزی خواهش می‌کنم مختصربفرمایید
فرامرزی - می‌دانید که هنوزنظر خودم را نگفته‌ام. آقای کریمی اینجا بمن بی لطفی فرموده بودند که من عربم من نمی‌فهمم که چرا این بسرزبانها افتاده. من از یک طایفه فارسی نژاد قدیمی هستم که از این کلمات عربی که توی زبان شماهست توی زبان مانیست اگرشما بروید به طایفه فرامرزی بگویید اذان نمی‌فهمند یعنی چه باید بگویید (بانک). اگربگویید حالا ظهراست نمی‌فهمندیعنی چه باید بگویید (پیشین) است اگرشمابگویید حالا عصراست نمی‌فهمند یعنی چه باید بگویید پسین است اگربگویید وضوگرفت نمی‌فهمند یعنی چه باید بگوییددست نمازگرفت اگر بگویید مغرب است نمی‌فهمندیعنی چه باید بگویید شام است من نمی‌دانم چطورمن عربم؟ اما اگرمن راجع به کردستان حرفی زدم ازلحاظ بی احترامی بعنصر کرد نبوداین جامن یک کلمه را باید توضیح بدهم درزبان فارسی کرد یعنی ده نشین وصحرانشین کردمعنای طایفه معین نمی‌دهد خودکلمه کرد یعنی ایرانی خالص نژاد (صحیح است) من چطورباین جماعت وباین طایفه توهین بکنم؟ آنچه من گفتم این بود که دربعضی نقاط کشور مخصوصا آنجاهایی که خان خانی قویتربود جلوگیری ازترویج فرهنگ کردهاند (صحیح است) جلوگیری ازتوسعه مدارس کردهاند (صحیح است) درآنجاها اقبال کمتری به فرهنگ هست برای اینکه آن ایادی مانع آنست گفتم حالا اگردولت نتواند آن ایادی را بردارد نباید جای دیگری که آن منع نیست محروم بشود ازتحصیل باین جهت من گفتم این رابنظروزارت فرهنگ بگذارید.
اولا این را من به آقایان عرض کنم که هیچ وزارتخانه وهیچ تشکیلاتی در این مملکت بقدروزارت فرهنگ باین مملکت خدمت نکرده شماهاکه سواددارید مال وزارت فرهنگ است هرچه هست ازفرهنگ است کارامسال فرهنگ باقی می‌ماند درصورتیکه کارهیچ وزارتخانه‌ای باقی نمی‌ماند یعنی بهرکه یک کتاب ابتدایی هم درس بدهند این می‌ماند خودش سواد پیدا می‌کندوبچه اش رانمی‌گذارد بیسواد باشد بنابراین من گفتم که این راباختیاروزارت فرهنگ بگذارید که باوجودهرعیبی که شمابرآن می‌گیرید بیغرض تر ازهمه‌است درترویج فرهنگ برای اینکه کارش مقتضی بیغرضی است معلم چه غرضی دارد؟ می‌خواهددرس بدهد غیراز این هم عرضی نمی‌تواندداشته باشد این منظور من بود ونظردیگری هم ندارم واگرهم سوء تفاهمی شده باشد من خیلی متاسف هستم
نایب رئیس - توجه بفرمایند آقایان پیشنهاد خوانده می‌شود ورای گرفته می‌شود (پیشنهاد آقای دکتر فاخر مجددا بشرح سابق قرائت گردید) رای گرفته می‌شود باین پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام فرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد. پیشنهاد آقای شهیدی هم مشابهش تصویب شده آقای شهیدی توجه کنید گمان می‌کنم پیشنهاد جنابعالی هم مشابهش تصویب شدهاست حالا فقط قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل بماده واحده اضافه گردد.
- تبصره - اعتبار هر شهرستان وبخش منحصرا به مصرف اجرای قانون تعلیمات اجباری وتکمیل دبستان ودبیرستانهای آن محل خواهد رسید.
نایب رئیس - این درواقع تصویب شدهاست پیشنهاد آقای بهادری قرائت می‌شود. (بشرح زیرقرائت شد) پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود: وزیرفرهنگ مکلف است احتیاجات دانشگاه تبریز را از این محل مرتفع سازد.
نایب رئیس - آقای بهادری این اعتبارمربوط به تعلیمات ابتدایی ومتوسطه‌است (بهادری - اجازه بفرمایید بنده یک توضیحی بدهم) بفرمایید
بهادری - در ماده واحده قید شده که این مبلغی که درنظرگرفته می‌شود مربوط باحتیاجات تعلیمات اجباری شهرستانها وسایراحتیاجات است آقایان استحضاردارند که دانشگاه تبریز ازموسسات جدید است وکمک وعنایتی که همکاران محترم نسبت به دانشگاه تبریز همیشه می‌فرمایند بنده هم متشکرم البته استحضاردارند که اخیردانشگاه تبریزنواقصاتی داردازآن جمله سالن تشریح است که این سالن ساختمان شده ونیمه کاره مانده وهمچنین سایراحتیاجات دانشگاه تبریز و مخصوصا ازحیث نداشتن استاد دانشگاه تبریزدرمضیقه‌است این دفعه هم که بنده رفته بودم به آذربایجان اتفاقا دیدم که آقای دکتر هشترودی رئیس دانشگاه آذربایجان که بسیارخوب دانشگاه را اداره کرده تمام این نواقصات را باستحضاروزارت فرهنگ رسانیده‌اند ولی نمی‌دانم بواسطه نداشتن بودجه‌است یاچیزدیگراست که آن نواقصات همینطور مانده بنده هم بعد ازمراجعت ازآذربایجان این مطالب را درچندماده خدمت آقای وزیرفرهنگ وباستحضار دولت رسانیده‌ام این است که استدعامی‌کنم که آقای وزیرفرهنگ قبول بفرمایند که این نواقصات دانشگاه تبریزراهم جزاین مبلغ تامین ومنظورکنند وضمنا ازآقایان وزارء هم خواهش دارم که درامورات مربوط به آذربایجان ازنظریات مشورتی آقایان نمایندگان آذربایجان استفاده بفرمایند چون نظرمشورتی آقایان نمایندگان مفید است (صحیح است) ولی اغلب یک کارهایی می‌شود که نظرآقایان جلب نمی‌شود این را هم برای یادآوری آقایان وزرا عرض کردم وخواهش دارم که باین مطلب هم یک توجهی بفرمایند.
نایب رئیس - آقای مخبر
مخبر- خوشبختانه موردی پیداشد که خودآقایان اقراربکنند که باید احتیاجات رادرنظربگیرندتبریزدانشکده دارد ناچار باید برایش هم بودجه‌ای منظورکرداگر نداشت بودجه‌ای هم برایش منظورنمی شد این بهترین دلیل است برای اینکه باید احتیاجات رادرنظربگیرید با این ترتیب درصورتیکه تهیه شده برای اطمینان خاطرآقای بهادری سه میلیون ریال منظور شدهاست برای چهاردانشگاه واین چهاردانشکدهای که درچهاراستان هست سه میلیون ریال منظور شده ونظرآقاهم تامین است
نایب رئیس - آقای بهادری پیشنهادتان را پس می‌گیرید؟
بهادری - خیرقربان این مبلغی که ایشان گفتند این نظرماراتامین نمی‌کند باسیصدهزارتومان این احتیاجات تامین نمی‌شود
دکتر فلسفی - بنده مخالفم با این پیشنهاد
نایب رئیس - آقای دکتر فلسفی
دکتر فلسفی - عرض کنم بنده نبایستی بادانشگاه مخالفت کنم مخصوصا باوجوددانشگاه تبریز که کاملا لازم است وخیلی هم ضرورت دارد نه تنها دانشگاه تبریز دانشگاه تهران هم همینطور است برای اینکه سه هزارنفر می‌روند سیصد نفربیشترقبول نمی‌کنند ودلیلش هم این است که نمی‌توانندحوائج آنجارادرست تامین کنند ولی یک مطلب هست وآن این است که این لایحه مربوط است به تعلیمات ابتدایی واگرشمابدانشگاه تبریزتوجه دارید بایستی فکر کنید که درهرقریه وقصبه ایران مثلا کلاس پنج ابتدایی داشته می‌خواهند کلاس ۶ بازکنند ووزارت فرهنگ بودجه ندارد بنده الان خودم درحوزه انتخابیه‌ام این گرفتاری رادارم درهرقریه‌ای کلاس پایین را داشته‌است می‌خواهند کلاس بالاترتاسیس کنند وزارت فرهنگ بودجه ندارداعتبارندارد بنابراین بنده معتقدم که بودجه دانشگاه تبریز را باید ازیک جای دیگرتامین کنید.
نایب رئیس - آقای وزیرفرهنگ
وزیرفرهنگ - آقایان درنظردارند که این اعتبارات اضافی است بودجه دانشکده‌ها وبودجه وزارت فرهنگ دیگر است درضمن سال تحصیلی معلوم شد که اعتباراتی که درنظرگرفته شده بادرنظرگرفتن کلاسهای اضافی ودبیرستانها ودبستانهای اضافی کفایت نخواهد کرد باین جهت بفکر پیشنهاد این لایحه واعتبارات اضافی افتادیم معذلک بنده اطیمنان می‌دهم که نواقصی که درنظرگرفته شده آنچه برای اتمام کارتحصیلی امسال که بودجه مربوط به آن است بوده تامین شده وازآقای بهادری تقاضامی‌کنم که پیشنهادشان را مسترد بفرمایندچون نظرشان تامین است.
بهادری - چون آقای وزیرفرهنگ وعده فرمودند بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم
نایب رئیس - پیشنهاد آقای دکتر بقایی قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- ریاست معظم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود.
- تبصره - دولت مکلف است وضعیت استخدامی کارمندانی را که بعلت انجام خدمت نظام وظیفه ازترفیع محروم مانده‌اند اقلا باوضع متوسط همدوره‌های آنهاکه خدمت نظام را انجام نداده‌اند تطبیق نماید.
وزیرفرهنگ - این نظرتامین شدهاست
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی
دکتر بقایی - آقایان محترم توجه دارند که درهمه جای دنیا سعی می‌شود کسانی که به نظام وظیفه می‌روند بطوری وسایلشان مرتب بشودومورد تشویق قرار بگیرند که این خدمت ملی رابارغبت وبامیل بروند وانجام بدهند. متاسفانه درمملکت ما باوجوداینکه روزاولی که قانون نظام وظیفه گذشت یک پیش بینی‌هایی درش شده بود که خیلی کمتر حتی به مفادآن قانون عمل می‌شد یک کسی که می‌رودبه نظام وظیفه برطبق قانون محل استخدامیش محفوظ است ووقتی که برگشت باید فورا باوکارداده شود ولی وقتی که ازنظام وظیفه معمولا مرخص می‌شوند باید چندماه بدوند تاتکلیف استخدام مجددشان معین بشود و بعد از ان هم باید چندماه صبربکنند تابودجه تصویب شودوحقوق بایشان پرداخت شودیعنی یکنفرکارمند دولت اعم ازاینکه کارمندفرهنگ باشدیاغیره فرهنگ وقتی که خدمت وظیفه اش را انجام دادتقریبا باید همان دوندگی وزحماتی راکه یکنفر تازه می‌خواهد واردخدمت دولت بشود مجددا باید انجام بدهدوگمان می‌کنم راجع باین موضوع آقایان نمایندگان محترم هم توجه داشته باشند که یک قسمت ازمراجعات معمولی ما مراجعات آن بیچاره‌هایی است که رفته‌اند خدمت وطنی خودشان را انجام داده‌اند (صحیح است) البته یک عدهای هستند که بعلت تکفل یابعلل دیگری ازنظام وظیفه معاف می‌شوند یکعده هستند وبیشتردرسابق بودند البته که چون نورچشمی بودندآقازاده بودندپولداربودند یاهرعلت دیگری ازنظام وظیفه معاف شدندواینها دردستگاه دولتی مرتب رتبه گرفتند. اضافه حقوق گرفتندترفیع مقام گرفتند وآن بدبختی که رفته خدمت وظیفه اش را انجام داده وقتیکه می‌آید بکلی ازآنها عقب می‌ماند اینکه گفتند در نظر گرفته شده می‌دانم در نظرگرفته شده اصل قانون هم درنظرگرفته ولی این نظرهایی که گرفته می‌شود اجرانمی شود. این پیشنهادی را که امروز بنده تقدیم مجلس شورای ملی کردم روی تذکری بود که با اجازه آقایان نامه شان را قرائت می‌کنم:
- اکنون که اضافه اعتبار وزارت فرهنگ درمجلس مطرح است توجه آن جناب را بمراتب زیرمعطوف می‌داریم تا هرگونه مقتضی بدانندضمن تبصره‌ای بلایحه تقدیمی وزارت فرهنگ اضافه فرمایند ما امضاکنند گان فارغ التحصیل دانشسراهای مقدماتی که درسالهای ۲۰و۲۱ باپایه دوآموزگاری بخدمت وزارت فرهنگ واردشدیم درمهر ۲۹ وفروردین ۳۰ برای انجام خدمت نظام وظیفه بدانشکده افسری رفتیم وبرخلاف قانون مصوبه مجلس بعوض یکسال هیجده مال باسخت ترین شرایط دربدترین نقاط مرزی وبدآب وهوا خدمت خودرا به پایان رساندیم.
این یک جمله معترضه‌است (مکی - آقای وزیرفرهنگ گفتند که آنراتامین کردیم) تامین باید عملا بشودتوی قانون نمی‌شوداینکارراکرد. این راشاید بنده چندین باراین جامصدع آقایان شده باشم برای این عمل خلاف قانون که درنظام وظیفه صورت می‌گیرد برای اولین مرتبه بنده دردوره ۱۵ این رامطرح کردم وبعددردوره رزم آرا راجع باین موضوع سوال کردم والبته هیچ توجهی نشدوهیچ جوابی داده نشد بعددرچندماه پیش این موضوع را تذکردادم وخواهش کردم که درنظرگرفته بشود وهنوز نمی‌دانم اقدامی شدهاست یانه؟ طبق قانون نظام وظیفه باید اینهایکسال خدمت کنند واینها را برخلاف قانون شش ماه بیشترنگاه می‌دارند واین موضوع مرتب درمجلس مطرح شده سوال شده صحبت شده خودبنده هم دردوره ۱۵ مطرح کردم وهم درزمان حکومت رزم آرا سوال کردم هیچ جوابی داده نشدومعلوم نیست که حالا هم جواب داده بشود یانه درصورتیکه اینها بعد از یکسال خدمت باید مرخص بشوندوحقیقت واقع هم این است که احتیاجی بوجود آنهانیست وبی خود آنهارانگاه می‌دارند درخلال این مدت...
نایب رئیس - تمام شدآقا؟
دکتر بقایی - اجازه بفرماییدالان تمام می‌شود این آقایان می‌نویسند: در خلال این مدت طبق بندماده ۱۴ تصویب نامه شماره ۷۴۷۹و۹-۴-۲۶ بهمدوره‌های ماکه درخدمت فرهنگ بودندیک رتبه اضافی دادنددرست کسانی که درمهر۲۰و۲۱ باپایه دوآموزگاری بخدمت وارد شدنددرمهر ۲۸و۲۹ پایه ۷ آموزگاری دریافت نمودند. چون باستناد دستور جناب آقای وزیرطبق قانون اختیارات کلیه تصویب نامه‌های ۲۵و۲۶ ملغی گردید وزارت فرهنگ بعلت مخالفت وزارت دارایی واداره بازنشستگی (ازصدور ابلاغ بندجیم خوددای نمودولی ضمن لایحه اضافه اعتبار مبلغی برای پرداخت حقوق کسانی که رتبه بندجیم آنها بگواهی بازنشستگی رسیده بودمنظور داشت واین تنها گناه ماست که زمان اعطای رتبه درخدمت نظام بودیم اینک باسوابق فلان وفلان تقاضاداریم نگذارندیک عده آموزگار که بهترین دوران جوانی خودراباکمال صداقت صرف آموزش وپرورش فرزندان این مرزوبوم نموده‌اند ازحقوق حقه خود محروم گردند وبادرنظرگرفتن وضع اسفناک این طبقه ترتیبی اتخاذفرمایند که حق ایشان پایمال نگردد.
این نامه بامضای یکعده ازآموزگاران است البته تنهاموضوع آموزگاران نیست وضع کلیه کسانی که بخدمت نظام وظیفه می‌روند البته همانطورکه عرض کردم کسانی که ازموضوع خدمت نظام وظیفه معاف می‌شوند چنددسته هستند که یا نقص جسمانی دارند یامتکفل هستند وواقعا باید معاف باشند یک عده دیگری هستند که نورچشمی هاوآقازاده‌ها وپشت هم اندازهاهستند که وقتی ازخدمت نظام وظیفه معاف می‌شوند دردستگاههای اداری هم پیشرفت زیادی می‌کنند خیلی هاهستند که ممکن است بسمت مدیرکلی هم برسندودر آن پیشنهادی هم که بمجلس تقدیم کردم می‌خواستم عرض کنم که آنهایی که بنظام وظیفه رفته‌اند هم رتبه آنها بشوندچون این ممکن نیست آنهاهمانطورکه ازخدمت نظام وظیفه معاف شدهاند پیشرفت هم کردهاند ورتبه‌های زیادی گرفته‌اند پیشنهادکردم حداقل آنهابحد متوسط خودشان برسندفرض کنیددونفر نرفته‌اند یکی توانسته‌است رتبه اش را به پایه ۹ برساندویکی رتبه ۷ شده آن بیچاره‌ای که رفته خدمت نظام وظیفه اش را انجام داده دیگر در رتبه ۳ نمانداقلاهمان رتبه ۷ آن کسی که نرفته بودبه نظام وظیفه درباره او هم منظوربشود وخواهش می‌کنم باوجودی که گفته شده منظورشده آقایان نمایندگان محترم باین پیشنهاد رای بدهند برای اینکه این منظور شد تنها کافی نیست و تا رای داده نشود اینکار عملی نیست ومشکل است باجرادربیاید.
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی
دکتر بقایی - فقط یک کلمه می‌خواهم یک اصلاحی بکنم راجع بیک موضوعی که گرچه مربوط باین پیشنهاد نیست ولی چون دوست عزیز ما آقای مهندس حسیبی فرمودند با تقدیر از حسن نیت ایشان چون ایشان جنبه دوستی را غالبا زیاد مراعات می‌کنند (مهندس حسیبی - هیچ همچوچیزی نیست آقای دکتر بقایی) بنده که هنوز چیزی نگفته‌ام ولی بنده اطلاع دارم که کارگران وکارمندان شرکت نفت نسبت به آقای دکتر فلاح خوش بین نیستند (صحیح است) (شمس قنات آبادی - به آقای بیات هم خوش بین نیستند) وبطوریکه دریک مجلس آقای مکی راجع باین جریان چندروز اخیرآبادان می‌گفتند این تحریکاتی که شده بود دراثرتحریک شخص آقای دکتر فلاح بود که میخواسته‌اند مدیرعامل بشوند (مهندس حسیبی - آقا این صحیح نیست چرا این حرفهارامی زنید؟) اجازه بفرمایید آقای مهندس حسیبی وسط حرف من ندوید آقای مهندس حسیبی چون این مطلب را نمی‌خواستم بگویم ولی مجبور شدم بگویم کسی که نشان وفاداری دولت انگلیس را داشته باشد این شخص بعقیده بنده قابل اعتمادنیست چون انگلیسها بیدلیل بکسی نشان وفاداری نمی‌دهند.
نایب رئیس - آقای مخبر
مخبر- در این ماده و در این صورت زیر که بنا هم هست از کمیسیون بودجه مجلس بگذرد اعتبار اضافه و ترفیع معلمینی که خدمت نظام وظیفه را پایان داده‌اند وجوددارد حالا اگرهم می‌خواهند رای بگیرند بگیرند.
نایب رئیس - آقای مهندس زیرک‌زاده مخالفید؟ (زیرک‌زاده - بنده عرضی ندارم) کسی تقاضای مخالفت نکرده‌است؟ (اخگر - بنده مخالفم) بفرمایید
اخگر - یک مطلبی جناب آقای دکتر فرمودند که من متوجه نشدم ومی خواستم باین وسیله سوال بکنم وروشن بشویم فرمودید که درسال ۲۱ واردآموزگاری شدهاند ودر۲۹ رفته‌اند بنظام وظیفه اگرنظام وظیفه را در ۲۰ سالگلی بروندآنوقت می‌بایستی که در۱۲ سالگی رفته باشند به آموزگاری چون این برای بنده قابل فهم نبود خواستم سوالی کرده باشم که برای بنده روشن بشودودراصل مطلب هم قانونی گذشته‌است که هرکس رفته‌است بنظام وظیفه وقتی برگشت باید برودسرجای خودش وآنهاهم قبول بکنند اگرقانون را اجرانمی کنند باید به این عنوان اعتراض کردوالاهی قانون بگذرانید چه فایده‌ای دارد؟
نایب رئیس - پیشنهاد آقای دکتر بقایی دومرتبه قرائت می‌شود (بشرح سابق قرائت شد) آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد.
آقایان توجه بفرمایند بلکه این کارراتمام بکنیم. پیشنهاد آقای بهادری قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- تبصره ذیل را برای الحاق به ماده واحده پیشنهاد می‌نمایم:
- هریک ازدانش آموزان دبستان ودبیرستانها که داخل دراحزاب سیاسی بشوندویا در مدارس مرام حزبی را تبلیغ نموده ویا اعلامیه وبیانیه احزاب یامنتسب باحزاب را ترویج وتوزیع نموده یا آنرا بفروش برسانند ویا افراد یا گروهی ازدانش آموزان رابوسیله افرادیادسته دیگرتحریک نموده ویا اغوا باعتصاب یاشورش یا توهین به آموزگاران ودبیران وادار نماید به حبس تادیبی از شش ماه الی یکسال محکوم گشته وازمدارس دولتی اخراج می‌گردند (همهمه نمایندگان - زنگ رئیس)
مهندس حسیبی - این پیشنهاد مال کدام بی اطلاعی است
دکتر شایگان - این چه ربطی به لایحه اضافه اعتبار وزارت فرهنگ دارد
مهندس حسیبی - پس همه مملکت را بمحبس تبدیل کنید.
شمس قنات آبادی - همچانکه آقای وزیرکرده‌اند الان توی دبیرستان دارالفنون سرهنگ انتظامی هست.
مهندس حسیبی - همه اش حبس؟
نایب رئیس - آقای بهادری
بهادری - بهادری اجازه بفرمایید آقای من عصبانی هم نشوید پیشنهاداتی که داده می‌شود رایش بامجلس است وهیچوقت هم که آقایان پیشنهاد داده‌اند ما عصبانی نشدیم و داد و قال هم راه نینداختیم و پنج شش ماه هم هست که سکوت کردیم و هیچ حرفی نزدیم حالا هم اگراجازه نمی‌دهید بروم بنشینم سرجایم بنده این پیشنهاد رابرای این دادم که فرهنگ ما آقایان تصدیق دارند که وضعش طوری شدهاست که مرکزسیاست شده این راهمه آقایان تصدیق دارند که تمام اوضاع فرهنگ ما اختصاص یافته برای تبلیغ وتحریک ودانش آموزده دوازده ساله که می‌رود مدرسه تحت تاثیر این عوامل قرار گرفته عوض این که تحصیل بکند دنبال سیاست بازی می‌افتدمن نمی‌گویم که نباید شخص وارد سیاست باشد (امامی اهری - محصل نباید باشد) (دکتر سنجابی - بچه ۱۲ ساله را چطور می‌شود حبس کرد؟) البته از ۱۸ سال ۲۰ سال ببعد که در دانشگاه هستند می‌توانند باشند (خسرو قشقایی - چطوربچه ۶ ساله وکیل موسسان می‌توانددرست کند؟) بچه ۱۸ ساله که دردانشگاه است من نمی‌گویم
درسیاست واردنباشد اما الان بچهای ده دوازده ساله در این دبستانهاتحصیل نمی‌کنند وکارشان سیاست بازی است اگر آموزگارهم دنبال این حرف را بگیرد که چرادرس نمی‌خوانید اعتصاب می‌کنند هتاکی می‌کنند برای اینکه فرهنگمان دوام و قوامی داشته باشد این پیشنهاد را دادم و عصابی شدن هم ندارد.
نایب رئیس - آقای دکتر شایگان
دکتر شایگان - دراصل مطلب گمان می‌کنم که همه نمایندگان محترم موافق هستند که محصل بخصوص محصلی که در مدرسه ابتدایی ومدرسه متوسطه هست بایستی تمام همش صرف این بشود که قوای روحی وجسمی خودش را تقویت کند وخارج از امور مدرسه دیگر کاری نکند (صحیح است) این راهمه توافق دارند محصل دردوره تهیه‌است دوره تهیه یعنی دوره ایکه هنوز قوایش کافی برای اظهار نظر درمسائل عظیم سیاسی درجه اول نیست ماهاکه ریشمان بکمرمان رسیده هنوزدراین مسائل کمیتمان لنگ است وبطریق اولی بچه ۱۲ ساله ۱۴ ساله ۱۶ ساله نمی‌تواند در این مسائل اظهارنظربکندولی صحبت در این است که چطور می‌شودجلوگیری ازاینکار کردیکی ازنمایندگان محترم الان پیشنهادی داد که بنده رای ندادم وآن مسئله این بود که بنظرایشان رسیده بود که جلوگیری از این باینوضع می‌شود که معلم رابگیرند اگرتوازاین حرفهازدی ماتورا اخراج می‌کنیم ومنتظرخدمت می‌کنیم البته تصویب هم شد. حالا رسیده‌ایم بجایی که محصل راهم باین ترتیب می‌خواهیم تحت قانون بیاوریم آنهم قانونی که باهیچیک ازاصول جور درنمی آید واورابیاوریم ومحکوم این قانون بکنیم مطلب این است که بایستی جلوگیری بشود ازاینکه وقت محصل درچیزهایی که درمحیط اطلاع اونیست صرف بشود اینکار را بایستی وزارت فرهنگ بکنداینکاربایستی مدیران مدارس بکنند امادیگرازحدود مدرسه نمی‌تواندخارج بشود. گفتن این مطلب آسان است بچه‌است همه جورحرف می‌زند هرچرندی را ممکن است بگویدولی برای اینکه آقایان درک بی اساسی این مطلب را بکنند درنظربگیرند که یکی ازبچه‌های خودشان را که ۱۲، ۱۳، ۱۵ ساله رابگیرند حبس بکنند مگر می‌شود بچه را حبس کرد؟ کجا اوراحبس بکنند حبس یعنی چه؟ بچه مدرسه را مگرمی‌شودحبس کرد؟ جنایت هم اگربکند هیچیک از قوانین همچو اجازه رانمی‌دهند اگرجنایت درج اول هم بکند تازه اوراحبس نمی‌کنند می‌گویند باید اورابرد یک جانگاهداری کردبرای تربیت برای اودارالتادیب درست می‌کنند ما الان وسیله نداریم جانداریم که آنهایی که جنایتهای درجه اول می‌کنند نگاهداری کنیم آنوقت بچهاراهم ببریم حبس کنیم این باهیچیک از اصول حقوقی وجزایی جوردرنمی آید (امامی اهری - منظورشان همین بود که فرمودید) آخرمنظوررا ازآن نوشته می‌خوانند عرض کردم اگرمنظوراین است که آقایان بگویند که وزیرفرهنگ معلمین استادان جلوگیری بکنند ازاینکه جوانی هنوز نارس است نابالغ است چیزی نمی‌فهمد واردسیاست نشودهمه موافق هستندولی اگربخواهند حبسش بکنند بنده مخالفم وگمان می‌کنم آقایان هم مخالف باشند (صحیح است)
بهادری - اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - بفرمایید
بهادری - بنده ازبیانات جناب آقای دکتر شایگان استفاده کردم وبنده هم مقصودم وغرض ازاینکارنداشتم وقسمت عمده ازآنهایی که دردبیرستانها وسیله تحریک فراهم می‌کنند ومی‌رونداسم نویسی کنند که نروند به نظام وظیفه وآنجا وسیله تحریک می‌شوند بنده غرضی ندارم ویک راهی برای محصلین درنظرگرفته بشود که این نظرماتامین بشود بنده صرفنظرمی‌کنم وپس هم می‌گیرم (احسنت)
نایب رئیس - پیشنهاد آقای جلیلی قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌نمایم که تبصره ذیل بماده واحده اضافه شود: کارمندان وزارت فرهنگ که دارای پایه دبیری وآموزگاری هستندمنحصرا بشغل دبیری وآموزگاری گمارده شوند.
نایب رئیس - آقای جلیلی بفرمایید
جلیلی - این پیشنهادی را که بنده دادم آقایان می‌دانند که اول سال تحصیلی که می‌شود درولایات ومخصوصا دبیرستانها فاقددبیرند ووقتیکه مراجعه می‌کنند که مادبیرنداریم دبستانهاراهم می‌بینیم که معلم ندارند ودرعین حال مادبیرهایی داریم که باپایه دبیری شغلهای اداری دارند یابازرسند یارئیس کارپردازی هستندودرهمان قسمتهای ولایات آنهارا داریم درمرکزهم داریم بنابراین بنده پیشنهاد کردم که ماکه احتیاج به دبیرواموزگارداریم آنهایی که دارای رتبه دبیری هستند ازوجودشان استفاده بکنیم درهمان رشته‌ای که آنهاتحصیلاتشان درآن رشته بوده وتخصص دارند والان می‌بینیم که محصلین ولایات که می‌آیند درمرکز ودرکنکورها شرکت می‌کنند ازمحصلین مرکزضعیف ترهستند وقتی که دقت می‌کنیم می‌بینیم که دربعضی موارددبیرنداشته‌اند مثلا دبیرزبان ندارندیادبیرشیمی ندارند ودرعین حال هستنداشخاصی که دبیرهستندولی کارهای اداری دارنداین پیشنهادی بود که بنده کردم وازطرفی مامی بینیم که اظهار می‌کنند که دروزارتخانه هاماکارمندان زیادی داریم وخوبست که اینها را بردارند وبیاورند و در کارهای اداری وزارت فرهنگ ازآنها استفاده کنند واین آقایان دبیرانی که باسم بازرس وکارپرداز درولایات ودرمرکزهستند اینهاراسرکار معلمی بگذارند.
نایب رئیس - آقای وزیر فرهنگ
وزیرفرهنگ - مستخدمین وزارت فرهنگ که رتبه دبیری دارنداغلب دبیرهایی هستند که پس ازسالهاخدمت دبیری براثر خستگی باعث شدهاست که کارشان عوض بشودواینهاکارهای دبیری راکه برعهده داشته‌اند انجام داده‌اند آقایان تصدیق دارند که کاردبیری کاراسانی نیست وخیلی بیشتراز سایرخدمات دولتی انسان را خسته وفرسوده می‌کند ومخصوصاوقتی دبیری باین حال رسید و بعد از ۱۵ سال بیست سال خدمات درمدارس که خسته شدند ما آنها رامتقاعدمی‌کنیم از کار برکنار می‌کنیم و باید کاردیگری دراداره دیگری باهمان مزایای دبیری که داشته بهش بدهیم واگراین کاررانکنیم دیگر کسی رغبت به شغل دبیری نخواهدداشت این است که تقاضامی‌کنم این پیشنهارا مسترد بکنید بنده در این مدت برای اطمینان آقایان عرض می‌کنم که تمام اعضای وزارت فرهنگ یعنی آن عدهای که شایستگی دبیری داشته‌اند رتبه دبیری داشته‌اند رتبه دبیری هم نداشته‌اند درخدمت وزارت فرهنگ بوده‌اند همین اندازه که ماتشخیص دادیم که می‌توانند تدریس کنند ساعات تدریس هم برایشان تعیین کرده‌ایم که بتوانندتدریس کنند البته درولایات هم این قسمت عملی خواهد شد که کسردبیر هم باین ترتیب تامین می‌شود ولی اینکه جلوی دبیر را بگیریم که از خدمت نتواند خارج بشود این اشکالات زیادی دارد.
نایب رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده - یکی ازاعتراضات دبیران همیشه در این مملکت این است که می‌گویند چون اشخاص اداری راشغل‌هایی می‌دهند که باکارماهمیشه تماس دارددرست متوجه دردمانیستندونمی دانند که دبیران کشورچه احتیاجاتی دارند بنابراین اگر بناباشد که این پیشنهاد عملی شودبمراتب اعتراض دبیران کشور بیشترخواهدشد خودوزارت فرهنگ این قسمت رادرنظرگرفته که حتی بیشتراقایانی که سمت بازرس دارند تدریس هم بکنند منظورآقای جلیلی هم تامین می‌شود واگرنظری دارند بازهم ممکن است پیشنهاد بکنند که ترتیب اثرداده شود بنابراین تقاضامی‌کنم این را پس بگیرند که این سه چهارتا پیشنهاد دیگرهم تمام شود.
فرامرزی - کنار گود نشسته‌اید می‌گویید لنگش کن دوساعت اگرتوی مدرسه درس بدهید معنی درس دادن را می‌فهمید.
جلیلی - بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم ولی انتظاردارم که توج بفرمایید یعنی وزارت فرهنگ اقدام کند.
نایب رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای مهندس زیرک‌زاده بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم بنای دبیرستانها دبستانهایی که از این محل تامین می‌شوند بعهده اهل محل باشد.
نایب رئیس - آقای مهندس زیرک‌زاده
مهندس زیرک‌زاده - ممکن است که پیشنهاد بنده خیلی بدنوشته شده باشد (صحیح است) آقایان خواهند بخشید منظوراین است که از این محل بودجه‌ای که دبیرستان یادبستانی ساخته می‌شود دریک مکانی اهل آن مکان بنا را خودشان بکنند یک قانونی در این مملکت بودهاست باسم قانون تعلیمات اجباری درآن موقع که این قانون را گذراندند بنده فکرکردم که آقایان می‌دانند که این قانون چگونه اجراخواهدشد ولی بعد از آن چندسال که گذشته‌است نه تنهاماقانون تعلیمات اجباری را عمل نکردیم بلکه یک تعلیمات تحمیلی داریم یعنی دولت هم درنتیجه فشار مردم مجبوراست یک مدارسی رابازبکند علت این پیش امد این است که فرهنگ وتعلیمات اجباری بدون کمک مردم میسرنیست هیچ بودجه‌ای درهیچ مملکتی قادرنیست که تعلیمات اجباری دریک مملکت بدون کمک مردم برقرارشود هیچ جانشده ودراین جاهم عملی نخواهدشد دوسال قبل تعلیمات اجباری صدی بیست وپنج کسرداشت یعنی کسرمحل وکسرمعلم ومسلما این کسرالان درحدود صدی سی وپنج رسیده‌است ودولت‌های ایران برفرض اینکه بودجه فرهنگ راهم دوبرابربکنند قادرنخواهند بود این کاررا انجام بدهند الان تمام مردم ایران احتیاج به فرهنگ دارند علاقه به فرهنگ دارند این علاقه باندازه‌ای شدید است که اگروزارت فرهنگ اقدامی بکند فعلانتیجه بزرگی گرفته می‌شود بزرگ ترین کمکی که مردم می‌توانند بکنند ساختمان است ساختمان دبیرستان ودبستان درهرمحلی صاحب ملک زمین می‌دهدواگرپول بهتردادکمک می‌کند مردم مصالح می‌دهند اینکار را در همه جای دنیا می‌کنند وحتی مردم حاضرمی شوند بیاینددرکارساختمان آن شرکت کنند آجرمی آورند سنگ می‌آورند وبناراخودشان می‌سازند شماهم این بودجه‌ای راکه صرف بناوتاسیسات می‌کنید فقط صرف معلم بکنید منتهی به شهرستانها بگویید اگر مدرسه می‌خواهید خودتان بنایش را باید بدهیدمن معلمش را می‌دهم باین ترتیب بنده تصورمی‌کنم خیلیها اینکاررابکنند بنده یقین دارم می‌کنند واستفاده‌ای که بموجب این کارمی شود دوبرابراینکاری است که الان می‌شود بنده مقصودم این بود که خرج تاسیسات بنایی صرف معلم بشودصرف آموزگار بشودوبناراخود اهل محل بسازند به آن پولدارهایی که صاحب ملک هستند باید گفت که بفرهنگ مملکت کمک بکنید والله بالله مردم فقیرحاضرند که مدرسه درست کنند حاضرند کارکنند مدرسه بسازند این صاحب ملک است که حاضرنیست زمین بدهد هرجاکه می‌گویند مامدرسه می‌خواهیم بگویید توبنابساز معلم حاضراست.
نایب رئیس - آقای نبوی مخالفید بفرمایید
نبوی - اصل فکرجناب آقای مهندس زیرک‌زاده خیلی خوب است ولی این فکررا درموقع دیگر وبموجب قانون دیگری می‌شود تاییدکرد(ناصرذوالفقاری - درقانون شهرداریها هست) چون در این قانون بموجب پیشنهادهایی که آقایان کردهاند خلاف این ذکرشده این قانون باید صرفا بمصرف آن چیزهایی برسد که در این جاقید کردهاند الان دردهات عمل وزارت فرهنگ همین است دبستان نمی‌سازند دربسیاری ازجاها عوارض محلی وضع کردهاند وازآن محل مدرسه می‌سازند بنده اطلاع دارم که درمشهددومدرسه ساخته می‌شود درنیشابور درنتیجه اقبالی که مردم کردهاند قریب ده مدرسه درشهر وبیش ازبیست مدرسه درقراء ساخته شده واگرمایک رویه‌ای می‌خواهیم برای ساختمان دبستان ودبیرستان اتخاذکنیم این یک قانون خاصی می‌خواهد الان مثل یک مالیات نمی‌شود وضع کردوبرای اینکه اینکارزودتر بگذردخواهش می‌کنم این پیشنهاد را پس بگیرند وآنچه که بنده شنیده‌ام شایدده بیست پیشنهاد دیگرهست که آنهاهم وقت می‌خواهد ونمی دانم بامروز می‌رسد یا نه
نایب رئیس - آقاپس می‌گیرید؟
مهندس زیرک‌زاده - بلی پس گرفتم
نایب رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای ملک مدنی بشرح زیر قرائت شد) تبصره زیررا پیشنهاد می‌نمایم:
- درقسمت‌هایی که عشایری است وییلاق وقشلاق می‌نمایند وزارت فرهنگ مکلف است آموزگارسیار برای عشایر تعیین نماید که درموقع ییلاق وقشلاق بچه‌های عشایر بتوانندازآموزش ابتدایی استفاده نمایند.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی
ملک مدنی - بنده این پیشنهاد را کردم برای اینکه تذکری بجناب آقای وزیر فرهنگ بدهم گویا آقای پورسرتیپ هم پیشنهاد دیگری در این زمینه کردهاند عشایر ما که از قسمتهای خیلی مفیدمملکت هستند بواسطه داشتن مقتضیات محلی ناچارند که ییلاق وقشلاق کنند واینکاررایکی دوبارخواسته بکنند عملی شندوعملی هم نیست زیرا اشخاصی که عقب گوسفندهستند ویک واحدبزرگی را هم تشکیل می‌دهند این عشایرند وما نباید به آنها بی توجه باشیم باید دولت جناب آقای دکتر مصدق ضمن اصلاحاتی که درنظردارد یک راهی هم برای اینکار درنظربگیردویک فکراساسی بکند این عشایرمملکت ماکه ازبهترین طبقات کشورماهستند مالیات هم می‌دهند درگذشته هم همیشه حافظ سرحدات این مملکت بوده‌اند اینها باید وسایل تعلیم وتربیت برایشان فراهم بشود وبنظربنده آمد که پیشنهاد بدهم که یک آموزگارهای سیاری باشند که همینطوری که اینهادرجریان ییلاق وقشلاق هستند بچه‌های عشایربتواننداز اینها استفاده کنند مملکت ایران همانطوری که گفته شدتنهاطهران نیست تنها این یک میلیون ودویست هزارنفرسکنه طهران نیست ازارس گرفته تابندرعباس وازقصرشیرین تابروجرد سرخس وسرحدت شرق همه ایران است باید دولتهایی که روی کارمی آیند ومی‌خواهند اصلاحات بکنند باید بمردم ولایات توجه داشته باشند ماکه نمایندگان مردم ولایات هستیم نماینده همه جای این مملکت هستیم این تذکرات راکه عرض می‌کنم من خواستم که توجه بفرمایید باین موضوع وبرای این کارفکری بکنید وبنده میل دارم که اگر جنابعالی (خطاب به آقای وزیر فرهنگ) مطالعاتی فرموده‌اید در این زمینه یک جوابی به بنده بدهید که مردم عشایرهم بدانند که آقای دکتر آذر وزیر فرهنگ روشنفکر هم بفکر آنها هست و وضع حاضر هم با وضع گذشته تفاوتش این شده که آنهاهم حاضرند بچه شان سواد پیدا کندوازسواد که بزرگترین نعمت وسعادت بشرهست استفاده کرده باشند.
نایب رئیس - آقای وزیرفرهنگ
وزیر فرهنگ - بنده که با ایشان وآقای پورسرتیپ که مذاکره کردیم قرار شد که تشریف بیاورند بوزارت فرهنگ با آقای رئیس فرهنگ شهرستانها صحبت کنیم وقراری برای این کاربگذاریم ومنظور آقایان رابایک ترتیبی عملی کنیم انشاء الله البته توجه هست ولی اشکالش این است که معلم که نمی‌آید عشایری بشودمگرازمیان همان عشایرمعلم انتخاب کنیم والا معلمی که مقید بشود گمان نمی‌کنم بتوانیم تهیه بکنیم باید یک تدابیر قطعی تر و دقیقتری اتخاذشود و باینصورت در این قانون گمان نمی‌کنم عملی بشود.
ملک مدنی - بنده منظورم این بود که خواستم تذکری داده باشم وامیدوارم با این بیاناتی که فرمودنداقدامی در این مورد بفرمایید پیشنهاد راهم پس گرفتم
نایب رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای پورسرتیپ بشرح زیرقرائت شد)
- تبصره ذیل را به ماده واحده پیشنهاد می‌کنم.
- تبصره - وزارت فرهنگ مکلف است که برای تعلیم وتربیت اطفال عشایرباجلب نظرمطلعین ودرنظرگرفتن طرززندگانی آنان برنامه وروشی تعیین وضمن گزارش به مجلس شورای ملی درسال آتیه بموقع اجرا بگذارد.
نایب رئیس - آقای پورسرتیپ
پورسرتیپ - بنده بحسن نیت جناب آقای وزیرفرهنگ ودولت عقیده دارم ولی درضمن معتقدم وآقایان نمایندگان محترم هم معتقدند که بایستی مردم هم یک وضعی پیدا کنند که در این مملکت بتوانندمنشا یک اثری باشند (خسرو قشقایی - منشا اثرهستندولی اثربد) بلی منشا اثربدهستند همانطورکه درجلسه گذشته عرض کردم هروقت موضوع اصلاحاتی است ابدانامی ازعشایر نیست امادریک مواردخاصی اینها رابنام افرادمیهن پرست ووطن دوست وشاه پرست وازاین حرفها خیلی درباره شان زده می‌شوداما نه فرهنگ دارندنه بهداشت دارند هیچ چیزندارند هروقت هم حرف می‌زنیم می‌گویندوضع عشایر طوری است که مانمی توانیم به آنهاکمک کنیم اگروضع زندگانیشان بداست این طرز زندگانیشان را عوض کنید اگرمی‌دانیدزندگانی اینهامفید برای ممکت است گوشت روغن لبنیات هرچه هست در این مملکت که لازم برای این مملکت است آنهاتهیه می‌کنند کاری کنید که برای آنهامفید باشد وبه تناسب زندگی فعلیشان بیایید یک ترتیباتی بدهید که از این لوازمی که شهریهاودهاتیها استفاده می‌کنند ازقبیل فرهنگ بهداشت آنهاهم استفاده بکنند ولی اگر واقعامی فرمایید که همینطور زندگی کنند (اخگر - بهتراین است که دریک جاساکن شوند) اگرساکن بشوندزندگانیشان ازبین می‌رود بهرحال یک فکری هم بحال اینهابکنید.
نایب رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده - کسی درمجلس نیست که ازلحاظ بهبودوضع عشایررشید ووطن پرست مملکت نخواهدکمک بشود. این موضوع موردقبول ماهست ولی یواش یواش فراموش شده که این ماده واحده کمک اعتبارات وزارت فرهنگ است آقای وزیرفرهنگ قبول فرمودند که مخصوصا یک دایره‌ای بنام دایره عشایر دروزارت فرهنگ تشکیل بشود برای همین کارها واین ماده‌ای که شماداده‌اید مربوط به سال آتیه‌است؟ (پورسرتیپ - بلی راجع به سال آتیه‌است) خیلی خوب اگرآقایان رای بدهند برای سال آتیه اشکالی ندارد
نایب رئیس - آقای خسرو قشقایی
خسرو قشقایی - حق بود که این پیشنهاد رابنده می‌کردم ولی چون مطمئن بودم که دولت کوچکترین توجهی دراینکار نخواهدکردبنده پیشنهاد نکردم چندی قبل که کابینه آخری آقای دکتر مصدق تشکیل شدبنده یک نامه‌ای خدمت ایشان تقدیم کردم و تقاضای کمک وتوجه بوضع عشایر ایران کردم متاسفانه کوچکترین تاثیری نکردوبرای هر کاری قانون گذراندند بودجه تصویب کردند تمام پیش بینی هاراکردند ولی متاسفانه برای عشایرکوچکترین اهمیتی قائل نشدند وتوجهی نکردند در صورتیکه یک چهارم جمعیت ایران را عشایرتشکیل می‌دهند ولی نمی‌دانم واقعا دولت تا کی می‌خواهد بنشیندوتماشاکند که وضع عشایر اینطورباشدوآقای وزیرفرهنگ هم بیایندپشت این تریبون بفرمایند که مامعلم سیار نمی‌توانیم بفرستیم آقا وقتی که شمامی‌خواهیداینهارابزنید چندین میلیون می‌توانیدخرج بکنید تانک ومسلسل بفرستیداینهارابکشید ولی چهارتامعلم نمی‌توانید بفرستید بنده می‌خواهم بازهم تذکربدهم که باین جمعیت ایران که یک قسمت اعظم از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند توجه کنید بتاریخ اینهانگاه کنید درسیصد چهارصدسال گذشته همیشه حافط ایران اینها بوده‌اند ولی متاسفانه یا خوشبختانه نمی‌دانم روی چه سیاستی در این سی سال اخیر تصمیم گرفتند که اینها را بگیرند و بکشند نمی‌دانم روی چه حسابی وچرا اینکار را کردند ولی متاسفانه بهترین فرصتهارا در۲۵ سال گذشته که درایران امنیت کامل بود ودنیا اجازه می‌داد که برای اینها اصلاحاتی بکنند نکردند وبجای اینکه اینهاراتشویق بکنند نایب‌ها سرهنگ شدند سرلشگرها سپهبدشدند تمام سینه‌ها پرازمدال شد برای چه؟ برای اینکه برادرهای خودشان را بدارکشیده‌اند یک سرهنگی رابنده می‌شناسم که افتخارمی‌کرد که دربویراحمدی بلوطی نبود که که من به آن کسی را دار نکشیده باشم (افشار صادقی - اینطورنیست) اجازه بفرمایید جنابعالی متکلم وحده هستیداستدعامی‌کنم توجه بفرمایید در این سی سال بسیارکارهای خوبی کردندولی متاسفانه به زندگی عشایر توجه نکردند حالا بنده ازجناب آقای وزیر کشور و از جناب آقای وزیر فرهنگ استدعا می‌کنم که یک توجه بیشتری باین موضوع بکنند ومخصوصادرهیئت دولت این موضوع را مطرح کنند که یک فکراساسی واقعا برای این عشایربکنند اگرمی‌توانندازبین ببرند که واقعا آنهارا از بین ببرند اگر نمی‌توانند یک فکری بکنند که یک چهارم مردم ایران که جزاین مملکت هستندصاحب زندگی باشند خانه داشته باشند لانه داشته باشند مخصوصا فرهنگ داشته باشند.
افشارصادقی - شما آنجا همه را بدارمی کشید (همهمه شدید. زنگ رئیس دعوت بسکوت)
خسرو قشقایی - آقای افشار شما با اینکه وکیل عشایر هستید غیر از این که از نظامی‌ها دفاع کنید کار دیگری ندارید.
بهادری - ازحق نباید گذشت (زنگ رئیس - دعوت به سکوت)
قشقایی - حق دارید عصبانی شوید موضوع فرهنگ مطرح است اگرمردم سوادداشتند که شمانمی‌توانستید حکومت کنید.
نایب رئیس - پیشنهاد آقای پور سرتیپ مجددا قرائت می‌شود (بشرح سابق مجددا قرائت شد)
وزیرفرهنگ - بنده قبول می‌کنم
نایب رئیس - رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای پورسرتیپ آقایانی که موافقندقیام بفرمایند(اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای شهیدی بشرح زیر قرائت شد)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیربماده واحده اضافه شود:
- تبصره - دراجرای این قانون داوطلبان محلی برای شغل آموزگاری بارعایت شرایط مقرره حق تقدم خواهند داشت.
نایب رئیس - آقای شهیدی
شهیدی - مقدمه‌ای خواستم عرض کنم یکی ازعلل ردشدن این پیشنهادات عدم توجهی است که آقایان دارند بنده تمنی دارم که این عدم توجه شامل پیشنهاد بنده نشود بنده پیشنهاد کردم.
که دراجرای این قانون دواطلبان محلی برای شغل آموزگاری باشرایط مساوی حق تقدم خواهند داشت (صحیح است) حالا که این اعتبار را ما داریم رای می‌دهیم هم جلوگیری بشود از بیچارگی مردم وهم تصدیق می‌فرمایید که یک آموزگاری که با ۱۵۰ تومان حقوق استخدام می‌شود وقتی اهل محل نباشد وقتی وارد محل شد بواسطه نداشتن خرج معیشت و خانه مسلما با فراغت خاطرنمی تواند انجام وظیفه بکند یا اینکه ناچاراست ازراه راست ودرستی وامانت خارج بشود امایک نفر آموزگار اهل محل که هم علاقه مند به محل است مسلما با این حداقل حقوق وظیفه اش را می‌تواند بهتر انجام بدهد. بنابراین بنده این پیشنهاد را کردم که الان داوطلبان که در محل هستند و دارای گواهی نامه ابتدایی و متوسطه هستند اینها را بر دیگران مقدم بدارند.
نایب رئیس - آقای وزیر فرهنگ
وزیرفرهنگ - البته این پیشنهاد مورد قبول وزارت فرهنگ است برای اینکه بسیاری از مشکلات را بر طرف می‌کند ولی بنده یک اصلاحی درش می‌کنم که دواطلبان محلی در صورتیکه واجد شرایط آموزگاری باشندالبته مقدمند وزارت فرهنگ هم همیشه اینها را مقدم می‌داند برای اینکه با این ترتیب اشکال بر طرف می‌شودالبته اعزام آموزگار بولایات و نقاط دودست کار بسیار مشکلی است ولی در محل اگر بوده باشند و واجد شرایط هم بوده باشند جایشان بالای چشم ماست اما اگر واجد شرایط نباشند دیگر من نمی‌توانم موافقت کنم البته با اصل و روح این پیشنهاد کمال موافقت هست اگر ترتیبی که گفته شد تصحیحش بفرمایید موافقت می‌شود.
نایب رئیس - آقای دکتر کیان مخالفید؟ (دکتر کیان - بلی)
نایب رئیس - پیشنهاد مجددا قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای شهیدی مجددا بشرح سابق قرائت شد)
شهیدی - اجازه بفرمایید واجد شرایط آموزگاری بهش اضافه شود.
نایب رئیس - آقای دکتر کیان مخالفید؟
دکتر کیان - با اصلاحی که فرمودند دیگر مخالف نیستم و موافقم
نایب رئیس -آقای مهندس غروی مخالفید؟ بفرمایید
مهندس غروی - بنده مخالفتم با این پیشنهاد فقط برای این است که یک توضیحی داده باشم.
نایب رئیس - راجع باین پیشنهاد بفرمایید
مهندس غروی - اجازه بفرماید اگرراجع باین پیشنهاد نبودهرچه می‌خواهید بگویید می‌خواهم عرض کنم که این جاگفته شده که استخدام بانوان برای آموزگاری ممنوع است (بعضی ازنمایندگان - کی گفته‌است) تلگراف دارم اجازه بفرمایید
در مدارس دخترانه ماحتما مرد باید برود درس بدهد (بعضی ازنمایندگان - خیر) بنده عرض می‌کنم که دررشت مطابق این تلگرافی که دارم ازرشت می‌نویسند ممنوع شده که بانوان برای آموزگاری استخدام شوند.
نایب رئیس - پیشنهاد آقای شهیدی یکباردیگر با اصلاحی که کردهاند قرائت می‌شود. (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیربماده واحده اضافه شود:
- تبصره - دراجرای این قانون داوطلبان محلی که حائز شرایط آموزگاری باشندبرای شغل آموزگاری حق تقدیم خواهند داشت.
نایب رئیس - آقایانی که با این پیشنهاد موافقت دارند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای معتمددماوندی بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم که تبصره زیر بماده واحده افزوده شود.
- تبصره - تاموقعی که دبستانهای دولتی به تعدادکافی برای باسوادکردن عموم تاسیس نیافته مبلغی که ازطرف وزارت فرهنگ درهرشهرستان مصرف می‌شود باید اقلا هشتاد درصدآن بمصرف توسعه تعلیمات وتاسیس دبستانهای ابتدایی درتمام نقاط آن شهرستان برسد دبیرستانهای فنی ودانش سراها از این پیش بینی مستثنی هستند.
نایب رئیس - آقای معتمددماوندی
معتمددماوندی - بیشترمنظور بنده این بود که شاید از این لایحه برای قرا وشهرستانهایک استفاده‌ای بشودوآقایان مستحضرند که درمرکزشهرستانها کم و بیش دبستانها و دبیرستانهایی دایراست که اغلبشان یا اجاره‌ای است ویا در بعضی شهرستانها هم ساختمانهایی وزارت فرهنگ داردواخیرا هم طبق قانون شهرداریها دربعضی ازشهرستانها بناهایی هم خریده‌اند و در اختیار آنهاگذاشته‌اند بنابراین ازلحاظ شهرها باید گفت که فرهنگ کم وبیش توسعه دارد ولی متاسفانه قراء و قصبات ودهستانهای شهرستانهای مرکزی بعلت آنکه قراء وقصبات خیلی ازهم دوراست اگردریکی از قراء فی المثل بوسیله مالک یا بوسیله مردمان خیرآن قریه یابوسیله وزارت فرهنگ مدرسه‌ای تاسیس شودقراء دیگر اصلا محرومند و نمی‌توانند بچه هایشان بیایند در این قریه درس بخوانند هرچنداین امر درگیلان بخصوص مستثنی است واگر در یکی ازقراء مدرسه‌ای ساخته شوددانش آموزان می‌توانندازقراء دوکیلومتری وسه کیلومتری بیایندآنجادرس بخوانندچون قراء آنجا بهم نزدیک است اما درشهرستانهای مرکزی اینطور نیست و فاصله قراء از یکدیگر زیاد است قراء بکلی فاقد دبستان و تاسیسات فرهنگی هستنددراین پیشنهاد اینجورپیش بینی شده که وزارت فرهنگ دردرجه اول بفکرایجادوتاسیس دبستان آنهم دبستانهای ۴ کلاسه بمنظور پیشرفت تعلیمات اجباری درقراء وقصبات ودهستانهای مملکت باشد ومادام که این دبستانها تاسیس نشده ازایجاد هرگونه موسسات فرهنگی در شهرها باید خودداری کند البته دبیرستان فنی ودانشسراهای مقدماتی که برای تعلیم معلم لازم است مستثنی است وبنده قبلا هم یک پیشنهادی داده بودم که ازماده ۵۱ قانون شهرداریها استفاده‌ای برای قراء وقصبات بشودولی جناب آقای وزیرکشورفرمودند که این لایحه مربوط بقانون شهرداریهانیست و مربوط به وزارت فرهنگ است خوبست که این پیشنهاد انجا مطرح بشود که سابقا برای فرهنگ صدی سه از شهرداریها می‌گرفتنداما حالا صدی پنج از کل درآمد شهرداری می‌گیرند اما من پیشنهاد کردم که بمنظور تاسیس دبستان درقراء اطراف همان شهر که ازهرحیث به شهرداری کمک می‌کندازلحاظ آذوقه شهرها که محصولات خودشان را می‌دهند وبالاخره درمقدارکلی عوارض شهرداریهاسهیم هستندبه آنهاداده شود که متاسفانه آقایان دستورفرمودند آن پیشنهاد در لایحه شهرداریها داده شود و بنده اطاعت کردم وپس گرفتم حالا آقای وزیر فرهنگ توجه بفرمایند مردم این مملکت میل دارند که درس بخوانند مخصوصا اطفال این مملکت پدرومادر هایشان والدینشان میل دارند که درس بخوانند ولی متاسفانه دردهات هیچ وسیله نیست درشهرها یک مکتب خانه‌های قدیمی هستند که اگردرمدارس جدید جا برای اطفال نبودمی‌شوددست آن بچه هاراگرفت ودرآن مکتب خانه هانشاند ولی درقراء وقصبات اینطورهم نیست بنابراین بنده استدعامی‌کنم که آقای وزیر فرهنگ باین پیشنهاد بنده توجه بفرمایند و آقایان هم رای بدهند.
نایب رئیس - آقای وزیرفرهنگ وآقای مخبرکمیسیون نظری دارید؟ (اظهاری نشد) مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) یکباردیگرقرائت می‌شود (پیشنهاد اقای معتمددماوندی مجددابشرح سابق قرائت گردید)
نایب رئیس - آقایانی که با این پیشنهاد موافقندقیام بفرمایند(عده کمتری برخاستند)
نایب رئیس - ردشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود این آخرین پیشنهاد است (پیشنهاد آقای فرامرزی بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم که دردهات ونقاطی که آموزگاران واجد شرایط میسرنیستند وزارت فرهنگ حق داشته باشد ازکسانی که شایسته آموزگاری هستند ولی تصدیق ندارنداستفاده نماید.
نایب رئیس - آقای فرامرزی
فرامرزی - وزارت فرهنگ خودش باین مشکل برخورد می‌نماید وکلای شهرستان هاهم باین مشکل برخورده‌اند عمومادر دهات و نقاط دور دستی که وزارت فرهنگ بودجه دارد که یک دبستانی تاسیس کند معلم گیر نمی‌آید معلمی که واجدشرایط قانونی باشد گیرنمی آید باینجهت آنجا مدرسه تاسیس نمی‌شود وزارت فرهنگ مقید بیک قانونی است که معلم دارای تصدیق باشد درصورتیکه فرهنگ ماجوان است بحدی که دانشگاه ماهم خیلی از استادهایش تصدیق ندارند دبیرستانهای ماهم خیلی دبیرانش تصدیق ندارند اینهاتحصیلات خارج کردهاند دردهات کسانی هستند که مکتب خانه‌های قدیم رادیده‌اند خودشان کتاب خوانده‌اند مدارس مذهبی رفته‌اند ولی تصدیق ابتدایی وتصدیق متوسطه را ندارند تحصیلات متفرقه کرده و صلاحیت معلمی هم دارند وزارت فرهنگ باید بتواند بعنوان کنترات لااقل ازآنها استفاده بکند که توی آن مدارس درس بدهند چون قانون منع کرده وزارت فرهنگ را نمی‌تواند اینکاررابکند من پیشنهاد کردم که وزارت فرهنگ دستش برای اینکاربازباشد امسال یک مقدارمدرسه لازم داریم وزارت فرهنگ هم بودجه داردامامعلم واجدشرایط ازطهران نمی‌رود آنجا ولی کسانی که تحصیلات متفرقه کردهاند و شایستگی دارند که در این مدارس تدریس کنند اینهارا استخدام کنند من می‌خواستم که این قید را بردارم حالا اگر وزارت فرهنگ راه دارد من پس می‌گیرم واگرراه ندارد ومن هم می‌دانم که راه ندارد قبول کنند.
نایب رئیس - آقای وزیرفرهنگ
وزیرفرهنگ - عرض کنم که تمام کوشش وزارت فرهنگ این است که باتوسعه دانشسرا هاوترویج دانشسراها آموزگار خوب واجدشرایط تربیت کند واگربناشود که بعنوان شایستگی ما اشخاص رابسمت آموزگاراستخدام کنیم وضع این دانشسراها درهم خواهدشد واین پیشنهاد که شده بهیچوجه صلاح نیست ولی درمواقعی که وزارت فرهنگ خیلی تحت مضیقه افتاده وواقعامعلم نتوانسته‌است پیداکندازاشخاص باسوادبعنوان کمک آموزگار یا آموزگار پیمانی استفاده کرده‌است ولی اینهارابهیچوجه عنوان آموزگار نمی‌توانیم بدهیم اگربدهیم دراینصورت بهترخواهدبود که دردانشسراهاراببندیم وبیشتراین اشخاص هم همان معلم‌های مکتب خانه‌های دهات هستند که بهیچوجه صلاحیت اینکه تعلیم به بچه‌های دهات بدهند ندارندمنتهای سوادشان همان عمه جزواست که تدریس می‌کنند این است که ازآقای فرامرزی بنده تقاضامی کنم که یک روزی بوزارت فرهنگ تشریف بیاورند تاباتبادل نظرکامل ودقت درتمام جوانب قضیه ترتیبی برای اینکاربدهیم ودرصورتیکه لازم شد لایحه جداگانه‌ای تقدیم می‌کنم. حل این قضیه با این تعجیل صلاح نیست واستدعامی‌کنم که پیشنهادشان را پس بگیرند.
فرامرزی - با این توضیحی که فرمودند بنده پس گرفتم
نایب رئیس - روی هم رفته هفت پیشنهاد ازمجموع پیشنهادها موردتوجه وتصویب مجلس قرارگرفته‌است نسبت به سه پیشنهاد تقاضای تجزیه شدهاست.
فرامرزی - من پیشنهاد تجزیه را پس می‌گیرم
نایب رئیس - پس چهار رای باید بگیریم یک رای بماده واحده با پنج تبصره یک رای به تبصره‌ای که آقای ذوالفقاری پیشنهاد کردند یک رای به پیشنهاد آقای نبوی ویک رای کلی هم بعد از آنکه تکلیف ماده واحده و تبصره‌ها معلوم شد باورقه گرفته می‌شود.
ناصرذوالفقاری - به تجزیه رای گرفته می‌شود؟
نایب رئیس - خیربه آنچه که نسبت به آن تقاضای تجزیه شدهاست.
ناصرذوالفقاری - برعکس است.
نایب رئیس - خیربه تجزیه که رای نمی‌شودگرفت. اول رای می‌گیریم به ماده واحده با پنج تبصره با اصلاحاتی که موردتوجه واقع شدآقایانی که موافقندقیام فرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد پیشنهاد آقای قنات آبادی راجع به تجزیه یکی ازتبصره‌ها قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم که تبصره پیشنهادی آقای ذوالفقاری درموقع رای ازاصل لایحه تجزیه گردد.
نایب رئیس - پیشنهاد آقای ذوالفقاری که تصویب شدهاست قرائت می‌شود.
- تبصره - معلمینی که درساعات تدریس خوددرکلاس به تبلیغات حزبی بپردازند بخدمت آنها فورا خاتمه داده خواهدشد.
نایب رئیس - رای می‌گیریم اگربا این رای مجلس تصویب کرد این تبصره باقی می‌ماند والا ازبین می‌رود آقایانی که با این تبصره موافقت دارندقیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهاد تجزیه دیگرازآقای دکتر کیان رسدیه‌است که قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- اینجانب پیشنهاد می‌کنم تبصره پیشنهادی جناب آقای نبوی ازلایحه تفکیک وبطورتجزیه اخذرای بعمل آید.
نایب رئیس - تبصره آقای نبوی که موردتوجه واقع شده قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- تبصره - غیراز خدمتگذاران جزء ودون پایه استفاده از این اعتبار درقسمت پرداخت حقوق ومزایامنحصربه کسانی خواهدبود که عملا دردبستانهاتدریس می‌نمایند وهمچنین مصارفی که مستقیما درمدارس انجام شود.
نبوی - دانشسراهای مقدماتی راهم اضافه بفرمایید
نایب رئیس - چون پیشنهاد قبلا تصویب شده دیگرنمی شود چیزی به آن اضافه کردبهمین صورتی که خوانده شد رای می‌گیریم آقایانی که موافقت دارندقیام فرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد اعلام رای کلی می‌شود نسبت به ماده واحده با اصلاحات وتبصره‌هایی که تصویب شده با ورقه آقایانی که موافقت دارند ورقه سفید ومخالفین ورقه کبود خواهند داد (اسامی آقایان نمایندگان بترتیب ذیل بوسیله آقای معتمددماوندی (منشی) اعلام ودرمحل نطق اخذرای بعمل آمد)
آقایان: رفیع - مهندس زیرک‌زاده - مهندس حسیبی - ناظرزاده - امامی اهری - دکتر فلسفی - فتحعلی افشار - دکتر سنجابی - پورسرتیپ - کریمی - دکتر شایگان - قنات آبادی - اخگر - خسرو قشقایی - ملک مدنی - پارسا - حائری‌زاده - وکیل پور - شهاب خسروانی - مدرس -بهادری - دکتر فقیهی شیرازی - عبدالرحمن فرامرزی - انگجی - کهبد - فرزانه - میراشرافی - دکتر کیان - جلالی - شهیدی - ریگی - مصدقی - شبستری - عامری - صفایی - ناصرذوالفقاری - دکتر مصباح‌زاده - مجتهدی - خلخالی - احمدفرامرزی - دکتر معظمی - گنجه - هدی - اقبال - حاج سیدجوادی - مجدزاده - شوکتی - مهندس غروی - دکتر طاهری -ذکایی - نبوی - شادلو- مکی - جلیلی - امیرافشاری - نریمان - افشار صادقی - نجفی - معتمددماوندی - دکتر فاخر
(شماره آرا بعمل آمده وپس ازاستخراج ۵۶ ورقه موافق و۴ ورقه سفید بی اسم شمرده شد)
نایب رئیس - از۶۲ نفرعده حاضر لایحه اضافه بودجه وزارت فرهنگ با ۵۶ رای موافق تصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: جلیلی - مدرس - کریمی - حسیبی - حاج سیدجوادی - مکی - نجفی - شهیدی - دکتر طاهری - ذکایی - فرزانه - شادلو - امامی اهری - دکتر کیان - مصدقی - پورسرتیپ - مجتهدی - گنجه - شوکتی - احمدفرامرزی - عبدالرحمن فرامرزی - فتحعلی افشار - مهندس زیرک‌زاده - انگجی - قنات آبادی -دکتر معظمی - دکتر سنجابی - امیرافشار- جلالی - پارسا - معتمددماوندی - وکیل پور - اخگر - خسرو قشقایی - ناظرزاده - کهبد - دکتر مصباح‌زاده - بهادری - مهندس غروی - شهاب خسروانی - ریگی - مجدزاده - حائری‌زاده -دکتر فقیهی شیرازی - هدی - شبستری - جوادعامری - دکتر شایگان - ملک مدنی - ناصرذوالفقاری - دکتر فاخر - نریمان - اقبال - افشارصادقی - نبوی - دکتر فلسفی.
ورقه سفید علامت امتناع چهاربرگ
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
۵- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - باموافقت آقایان جلسه راختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه شنبه دوم دی ساعت نه وربع صبح دستور لایحه اتوبوسرانی و بعد لایحه زندانیان
(مجلس یکساعت ونیم بعد از ظهر ختم شد).
احمد رضوی