مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ شهریور ۱۳۲۷ نشست ۹۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶
سال چهارم - شماره ۳۴۱۵
مدیر: سید محمد هاشمی
۱شنبه ۱۴ شهریور ماه ۱۳۲۷
دوره پانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۶۱۱
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۹۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۳شنبه دوم شهریور ماه ۱۳۲۷ نشست ۹۷
مجلس ساعت ده ونیم صبح بریاست آقای ظفر ایلخان (نائب رئیس) تشکیل گردید
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورتمجلس
- ۲- طرح و تصویب یک دوازدهم امردادماه با یک فوریت [درخواست اعتبار از بودجه برای سازمان موقت برنامه]
- ۳- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورتمجلس
صورتمجلس جلسات قبل راآقای فولادوند(منشی) بشرح زیر قرائت نمودند.
یکساعت و چهل دقیقه قبل از ظهر روز ۵ شنبه مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل و صورت جلسه پیش قرائت گردید.
اسامی غائبین درجلسه ۲۸ امردادکه ضمن صورتمجلس خوانده شد.
غائبین بااجازه آقایان: دکتربقائی – امینی – سلطان العلماء – فولاوند- اخوان – آصف – دکترآشتیانی – بهار – مسعود ثابتی – مامقانی – دکترمجتهدی – شریف زاده – دکترملکی – حاج امین – باتمانقلیج – احمد فرامرزی.
غائبین بی اجازه – آقایان اردشیر شادلو- کامل ماکوئی – محمدعلی مسعودی – امیرتیمور- حسین وکیل – دکترمصباح زاده – گلبادی – صفا امامی – دکترمتین دفتری –
دیرآمدگان بااجازه – آقایان: سلطانی – منصف – دکترطبا- اورنگ – غصنفری دیرآمدگان بی اجازه – آقایان سزاوار- بیات – مهدی ارباب – شریعت زاده – علی وکیلی – آقاخان بختیار – نراقی – نیکپور- صاحبدیوانی – حسن اکبر – تولیت – صولت قشقائی – خوئیلر -
آقای رئیس با اظهار تاسف از پیش آمد جلسه گذشته بیان داشتند که مجلس جای بحث واستدلال است وبرای همکاری وخدمت بمملکت دولت ومجلس باید عقاید خودرابااحترام متقابل اظهار کنند.
آقای رحیمیان گفتند قصد اهانتی به آقای نخست وزیر نداشته‌اند ومقصود ایشان رفع تشنج بوده‌است و صورتمجلس تصویب شد.
آقای فرامرزی بااشاره بطرح که راجع به اصلاح قانون حکومت نظامی تقدیم داشته وگزارش آن به مجلس نیامده تقاضانمودند طرح دیگری که باقید دو فوریت تقدیم داشته‌اند زودتر مطرح گردد
آقای عباس اسکندری نخست از احترام و تجلیلی که نسبت بشاهنشاه ایران ازطرف روساءممالک فرانسه وسویس وایتالیا بعمل آمده سپاس گزاری نموده ودولت را در باب تشریفات این مسافرت متوجه مسئولیت خود ساختند وسپس بامقدمه مشروحی عبارت از تعریف آزادی عقاید وافکار ومبارزه در طرح تعمیم آن وصیانت حقوق افراد بوضع تشکیل دولت آقای هژیر وچندتن از اعضاء آن وبانک صنعتی وکشاورزی وشهرداری وتنزل هزینه زندگی ووضع زندان ومحبوسین بلاتکلیف ووظائف دادسستان ووزیر دادگستری پرداخته گفتندیکی از مواد استیضاح ازدولت نقض قوانین است که مشروطیت راازبین می‌برد ودرحالی که هیچ چیز جزقانون حافظ جان ومال افراد نیست همچنین به تلگرافی که ازبندر پهلوی مخابره شده وتقاضای سلب مصونیت ازآقای معتمد دماوندی نموده‌اند اشاره کرده گفتند نظیر این تلگراف ممکن است ازحوزه‌های دیگر نی مخابره شود وبعد نامه‌هایی راکه سردار اسعد در زندان نوشته بود قرائت نموده گفتند نباید مجال دادکه دوباره حکومت پلیسی درمملکت مستقر شود.
ساعت ۱۲ به پیشنهاد آقای مکی تنفس داده شد و نیمساعت بعد ازظهر مجددا” مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
وآقای اسکندری دردنباله مطالب خود راجع بنقض قوانین ووضع زندان ومحبوسین بلاتکلیف وموضوع مطبوعات وآزادی آنها به بحث وانتقاد تفصیلی پرداختند ویکساعت بعد ازظهر مجلس به تنفس خاتمه یافت وجلسه آینده بروز شنبه ۳۰ امرداموکول گردید. یکساعت وبیست وپنجدقیقه قبل ازظهر روز شنبه سی ام امرداد مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید. اسامی غائبین روز شنبه سی ام امردادکه ضمن صورت مجلس خوانده شد.
غائبین بااجازه – آقایان دکتربقائی – عبدالله وثوق – اورنگ اخوان – آصف – دکترآشتیانی – بهار مسعود ثابتی – مامقانی – دکترمجتهدی – شریف زاده – دکترملکی – حاج امین – احمد فرامرزی.
غائبین بی اجازه – آقایان شادلو- سلطان العلما- کامل ماکوئی – محمدعلی مسعودی – امیرتیمور- حسین وکیل – دکترمصباح زاده – گلبادی – صفاامامی – دکترمتین دفتری –
دیرآمدگان بااجازه: آقایان سلطانی – ایلخان- دکترطبا- صدرزاده – بهزادی.
دیرآمدگان بی اجازه آقایان بیات – عامری – دکتراعتبار – تولید – آقاخان بختیار – مشایخی – سزاوار – قوامی – ناصری – نیکپور- نراقی – ساعد – خوئیلر- اسدی.
آقای عباس اسکندری درتعقیب بیانات جلسه قبل با قرائت تلگراف واصله از رم گفتند پادشاه مملکت نمی‌خواهد بمردم تحمیل شود و این بزرگترین وسیله حکومت برقلوب مردم است. حکومت پلیسی و خفیه نویسی باید موقوف گردد ورئیس شهربانی یکی از افراد غیرنظامی مورد اعتماد باشد وزندان مستقیما” تحت نظر دادگستری قرارگیرد سپس بسیاست انگلیس درایران وموضوع خلیج فارس واشغال بحرین واعتراضات دولت ایران وقرارداد اخیر انگلستان و امریکا راجع به جزیره بحرین پرداخت گفتند هرگونه قراردادی برخلاف منافع ایران ملغی الاثر است وبعد بسازمان ملل وموضوع تجزیه فلسطین وشکایت دولت مصر از تجزیه سودان اشاره واضافه نمودند که درین مجامع برای منافع دول بزرگ اگر طومار زندگی ملل درهم پیچیده شود هیچکس توجه نخواهد کرد.
آقای اسکندری درموضوع دیگر استضاح خودراجع به نفت جنوب بااشاره به ارتباط اعضاء دولت باماموریت دولتی نفت گفتند ملت ایران هشتصدمیلیون تومان مالیات می‌پردازد واین مبلغ کفاف بودجه سنگین کشور رانمیدهد تنها محلی که باید مورد استفاده مملکت واقع شود عواید نفت جنوب است انگلستان باید نفت ایران رابهمان قیمتی که عربستان سعودی باآمریکا می‌فروشد خریداری کند همچنین بااشاره به ماده ۱۱ قرارداد راجع به معافیت کمپانی از پرداخت مالیات گفتند دولت انگلیس برای تقلیل سهمیه ایران ۱۴ میلیون لیره مالیات ازشرکت برداشت کرده وچهارمیلیون لیره بمنافع ایران زیان رسیده درحالیه مرکز کمپانی ایران است ودرلندن نباید ازعواید کل نفت مالیات برداشت شود. وبالاخره چنین استنتاج نمودند که مجلس باید تصمیم بگیرد خسارات وارده رامطالبه کند ونفت رابانگلیسیها بفروشد ومنطقه نفوذ خارج المملکتی نیز ازطرف هردولت وبهرصورت باشد مقبول ملت ایران نیست وبعد راجع به خرید ده میلیون دلار اسلحه ازآمریکا گفتند ۱۶ میلیون دلار هم هزینه حمل ونقل آن شده‌است که هنگام معامله درنظر گرفته نشده بود درموضوع نقص قوانین نیز تقاضانمودند ازشعب پارلمانی کمیسیون تحقیقی معین شود که زندانها رابازدید کنند ومحبوسین بلاتکلیف رامستخلص نمایند همچنین مجلس قطعنامه‌ای صادر کند که هرقسم قراردادی بین دول نسبت به ایران اعتبار ندارد ومورد تنفر ملت ایران است وبدول انگلیس وامریکا نیز اعتراض رسمی بعمل آید وقبل از اصدار قطعنامه نباید به دولت رای اعتماد داده شود.
آقای رحیمیان تذکر دادند که رای اعتماد بدولت مربوط به صدور قطعنامه نیست. درخاتمه آقای اسکندری راجع به انجمنهای ایالتی وولایتی بااشاره به یادداشتهای لرد کرزن گفتند بصلاح مملکت نیست وبدون مطالعه نباید درینباره اقدامی بعمل آید.
آقای مسعودی راجع به اشاره آقای اسکندری درباب ارز برای خرید کاغذ روزنامه گفتند برطبق تصویبنامه دولت سابق قریب صد نفر ازمدیران جراید استفاده کردند واین برای خرید پانصد تن کاغذ مصرف نشریات اطلاعات بوده‌است که دولت فعلی آن رابنوع دیگر عمل می‌کند وحق این بود که تصویبنامه جدید عطف بماسبق نکند مشارکت خودرانیز درشرکت عقاید تکذیب نمودند.
آقای دهقان درباب مذاکرات آقای اسکندری راجع به دفاع از نفت جنوب توضیح دادند که باشرکت نفت برای حفظ منافع کارگران مبارزه کرده‌اند. نیم ساعت بعد از ظهر جلسه بعنوان تنفس ختم وبروز یکشنبه موکول گردید.
سه ربع قبل از ظهر روز یکشنبه ۳۱ امرداد مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید. اسامی غائبین که ضمن صورتمجلس خوانده شد
غائبین بااجازه – آقایان احمد اخوان – آصف دکترآشتیانی – گنچه‌ای – بهار – مسعود ثابتی مامقانی – دکترمجتهدی – دکترملکی – حاج امین احمد فرامرزی –
غائبین بی اجازه – آقایان اردشیر شادلو- سلطان العلما- کامل ماکوئی – محمد علی مسعودی – امیرتیمو- حسین وکیل – دکترمصباح زاده – صفا امامی – دکترمتین دفتری.
آقای اردلان قبل از بیان مطلب ازمقام ریاست تقاضا نمودند که نسبت باستیضاح ایشان ازدولت جداگانه اخذ رای شود و بعد بموضوع استیضاح پرداخته گفتند باآنکه آقای نخست وزیر مخالف بالابردن قیمت ارز بودند ودرمصاحبه مطبوعاتی نیز تائید کرده بودند معهذا تصویب نامه اخیر دولت خلاف آن رامیرساند سپس باقرائت ماده اول تصویب نامه نرخ ارز تا ۲۳۴ ریال بالارفته وبرخلاف قانون دیماه ۲۴ عمل شده‌است وعین قانون راقرائت نمودند که دولت نمی‌تواند بدون تصویب مجلس درنرخ برابر ریال کشور تصمیمی اتخاذ کند وبعد بااشاره بمندرجات اطلاعات راجع به اضافه عایدی دولت ازترقی نرخ ارز نامه آقای نخست وزیر رامبنی برتائید ان دراینباره قرائت کردند. همچنین باقرائت اصل ۹۴ قانون اساسی وماده ۴ قانون مصوب اسفندم۱۳۱۲ گفتند که اخذ مالیات غیر قانونی ممنوع است متن تصویب نامه مربوط به معاملات ارزی بانک راکه بحساب دولت منظور می‌شود نیز قرائت نموده گفتند بعلاوه دولت دویست میلیون ریال بموجب تصویب نامه صادره بخشش کرده‌است سپس بترتیب تقدیم بودجه مملکتی بمجلس وجریان آن درکمیسیون بودجه وگزارش کمیسیون بمجلس پرداخت قسمت مربوط به هزینه ودرآمد کشور راازگزارش کمیسیون بودجه قرائت نموده ودرقسمت ۱۹ مربوط به درآمد قماش ومنسوجات ابریشمی گفتند دولت آقای هژیر ۴۵ درصد درآمد این قسمت رابه پانزده درصد تقلیل داده که دویست میلیون ریال کسرعمل آنست زیرا ۳۰ درصد حق انحصار دولت بکسانی که قماش وارد می‌کنند تخفیف داده شده وقسمت ۱۲ تصویبنامه رادراین موضوع قرائت کردند همچنین صورت حسابی راجع به قیمت سابق ولاحق قماش قرائت واستدلال نمودند که بخلاف ظاهر این اقدام برای ارزانی قسمت قماش نبوده‌است ودستگاه فروشنده ارز این اقدامات رامقدمه ترقی قیمت لیره قرارداده وچنانکه سابقا”لیره شش تومان رابچهارده تومان ترقی دادند وهزینه جنگی متفقین رادرایران بما تحمیل نمودند واکنون نیز تابیست وچهار تومان ترقی کرده‌است ودرینباره صورتی راکه از مجلات بانک ملی ایران درباب نرخ لیره از سالهای ۲۴ به بعد گرفته بودند قرائت وچنین استنتاج کردند که تصویب نامه اخیر دولت سند اسارت اقتصادی کشور است ودرینموضوع باتوضیحی ازکالاهای صادراتی وقیمت آن در بازار دنیا واینکه ترقی لیره دستمرد رابالابرده وصادرات راکمتر وگران تر کرده‌است گفتند دولت باید موجبات ارزانی زندگی رافراهم کند تاوسایل تلیل دستمزد وتکثیر صادرات فراهم شود سپسی نامه مربوط به فروش لیره ازطرف شرکت نفت برای مصارف ریالی شرکت قرائت گردید که از سه میلیون به ۱۱ میلیون رسیده‌است واضافه نمودند که چون متعاقب قرارداد انگلستان وآمریکا مربوط به فروش بیست درصد نفت استخراج شده شرکت نفت باید فعالیت بیشتری ابراز کند ترقی لیره ازآنجهت است که شرکت بتواند ارز خودرابجای ۱۳۰ ریال به ۲۳۰ ریال بفروشند. درینموقع آقای اقبال پیشنهاد تنفس نمودند وآقای فولاوند مخالف بودند وتصویب نشد.
آقای اردلان باتوضیحی درباب خرید لیره از اشخاص وموسسات متفرقه مندرجه درتصویبنامه گفتند راهی است که برای فروش لیره به قیمت ۲۳۴ ریال باز شده‌است. یکساعت بعد از ظهر جلسه بعنوان تنفس ختم وبروز دوشنبه موکول گردید. یکساعت وچهل دقیقه به ظهر روز ۲ شنبه اول شهریورمجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
اسامی غائبین روز ۲ شنبه اول شهریورکه درمجلس خوانده شده‌است.
غائبین بااجازه آقایان: بیات – لاهوتی – آقاخان بختیار – اخوان – آصف – دکترآشتیانی – جوان گنجه‌ای – بهار مسعود ثابتی – مامقانی – دکتر مجتهدی – دکترملکی – حاج امین – احمد فرامرزی.
غائبین بی اجازه آقایان اردشیر شادلو- سلطان العلما- کامل ماکوئی – محمدعلی مسعودی – امیرتیمو- حسین وکیل – دکترمصباح زاده – صفا امامی – دکترمتین دفتری.
آقای اردلان درتعقیب بیانات جلسه قبل با تکرار تقاضای قبلی راجع به اخذ رای جداگانه نسبت به استیضاح ایشان وتقدیم پیشنهادی درینباره بمقام ریاست گفتند دریکهفته اخیر ۳ میلیون لیره گواهی نامه داده شده وسرمایه داران خارجی وداخلی موجودی ارز راازدست دولت خواهند گرفت وسپس باقرائت شماره ۸۳ مجلسه بانک ملی وتلگراف تجار رشت گفتند صدی شصت ارزی که بموجب قانون ببازرگانان شهرستانها اختصاص داده شده بود بموجب تصویب نامه اخیر ازبین رفته‌است وبالاخره آقای اردلان در طریق حل مشکل ارز گفتند طرحی دربهمن ۲۶ تقدیم مجلس کرده‌اند که دولت باارز دولتی کالاهای مورد احتیاج مملکت رابرای تنزل هزینه وتقلیل دستمزد تامین کند وارز صادرات رابکالاهای غیرضروری اختصاص دهد ودرینباره اگر دولت تغییر نرخ ارز رالازم می‌شمرد باید بموجب قانون به تصویب مجلس می‌رسید ولی کسانی که پنج ریال گران می‌فروشند شلاق می‌زنند وکسانی که چند میلیون ارز مملکت راگران می‌کنند تعقیب نمی‌شوند.
آقای وزیر دادگستری درپاسخ آقای عباس اسکندری درباب مهاجرت وتشکیل حکومت موقتی گفتند در ۳۳ سال پیش رجال وطنپرست درقبال اشغال مملکت مهاجرت کردند ونشان دادند که ملت ایران زیر بار اجنبی نمی‌رود ودرموضوع زندان اظهار نمودند که آقای عباس اسکندری خوب است نام دونفر محبوس بلاتکلیف راذکر کنند وسپس باقرائت گزارش رسمی زندان گفتند دربهبود احوال زندانیان دولت اقدامات لازم نموده ونسبت به محبوسین ثبت نیز دستور ارفاق داده‌است. آقای عباس اسکندری درپاسخ آقای وزیر دادگستری گفتند تشکیل حکومت موقتی قیام واقدام علیه حکومت مرکزی بوده ودرقسمت زندان توضیح دادند که مقصود رعایت قوانین ورفاه حال محبوسین است.
آقای دکتر شادمان وزیر اقتصاد درپاسخ آقای عباس اسکندری گفتند وزیر خوب باید تابع نظر وکیل خوب باشد ودولت مطالب رابروفق مصالح ملت ومملکت می‌شنود وانجام وظیفه می‌کند وسپس باتوضیحی از سوابق خدمت خود گفتند جوانان مملکت نباید درقبال وظیفه شناسی ودرستکاری اهانت ببینند ومایوس شوند.
آقای وزیر امور خارجه گفتند دولتهایی که از بدو تشکیل دچار استیضاح می‌شوند نمی‌توانند وظائف خودراانجام دهند ودرباب بحرین تاکید نمودند که دولت هیچ فرصتی رابرای حفظ منافع مملکت از دست نداده وسپس بموضوع نفت بحرین وسندیکای انگلیسی واعتراض رسمی دولت اشاره نموده ومتن اعتراضیه راقرائت نمودند همچنین درقبال شرکت نفت آمریکائی اعتراض دولت راتذکر دادند وقرائت وتصریح نمودند که هرگونه قراردادی درنظر دولت ایران بلااثر است ورای مخفی نیز نسبت به دولت تاثیری در مسائل مورد بحث نخواهد داشت.
آقای اسکندری پاسخ دادند که مقصود آنست تفریط حقی ازمملکت نشده باشد وازتوضیحات وزیر امور خارجه درتائید حق حاکمیت ایران اظهار تشکر نمودند ودرپاسخ توضیحات آقای دکترشادمان نیز گفتند باید گزارش عمل پانزده ساله خودرابعرض مجلس برسانند ونباید ازکمپانی نفت جنوب دفاع کنند.
آقای نخست وزیر در قبال استیضاح آقای عباس اسکندری گفتند درهشتم تیر برنامه دولت تصویب شده ودر ۲۹ تیر اقای اسکندری استیضاح کرده‌اند ودرین مدت کوتاه معلوم نیست دولت چه کار ناروائی کرده‌است ومطالبی که از تصمیمات شرکت نفت بیان کردند دولت هنوز اطلاعی ندارد وایشان چگونه مطلع شده‌اند درباب زندان نیز پاسخ مطالب ایشانرا آقای وزیر دادگستری دادند باضافه اصلاحاتی که مطمح نظر آقای اسکندری است مستلزم اعتبار کافی است موضوع شلاق زدن وشکنجه کردن نیز دربین نیست بعلاوه دولت باید نخست کاری برای کسانی که جرم وجنایتی نکرده‌اند انجام دهد سپس بزندانیان بپردازد درباب بحرین ومندرجات روزنامه ایران ما گفتند که آقای وزیر امور خارجه پاسخ لازم داده‌اند ونسبت به خلیج فارس مطالب گفته شده بیموضوع است وراجع به نفت نیز گفتند خدمتی راکه شروع کرده‌ام ومورد علاقه مجلس شورای ملی است بانجام میرسانم وتنها همین یک مورد نیست که باید رسیدگی بشود بطور کلی همینکه اقدامات دولت به نتیجه رسید بعرض مجلس شورایملی می‌رسد دولت قصوری نکرده وهرچه بیشتر به پشتیبانی مجلس تقویت شود درانجام وظایف خود توفیق بیشتری خواهد داشت ودرباب کتاب لرد کرزن نیز گفتند وضع اداری مملکت باید بصورت سهلتری درآید واجرای این منظور کاملا” منوط به مصلحت مملکت است.
آقای نخست وزیر درباب استیضاح آقای اردلان نخست تاکید نمودند که نرخ لیره رابالا نخواهند برد وتشریح نمودند که در اسمار خارجی یکی نرخ رسمی است ویکی بازار آزاد که نرخ رسمی خرید ۱۲۸ ریال وفروش ۱۳۰ ریال است ونرخ غیر رسمی منوط بعرضه وتقاضاست ودولت مداخله ندارد ودولت مداخله ندارد وقبل از تصویبنامه نرخ غیر رسمی ۲۶۰ ریال بوده ودرین چند روزه ۳۰ ریال تنزل نموده‌است سپس باقرائت تصویب نامه‌های اسفند ۲۴ وتیروشهریورواسفند ۲۵ وبهمن ۲۶ ومرداد ۲۷گفتند درطی هفت سال اخیر که این وضع دائم درتغییر بوده اکنون چگونه دولت نمی‌تواند کالاهاراتقسیم وطبقه بندی کند درحالی که موجب تغییر قیمت ارز نیز نمی‌باشد وبعد درباب نرخ بازار ازاد ارز توضیحی داده گفتند دولت قیمتی برای گواهینامه تعیین نکرده‌است وراجع به خرید ازاشخاص و موسسات متفرقه نیز گفتند در تصویبنامه‌های سابق هم صراحت دارد ودرباب خرید ارز شرکت نفت باتوضیحاتی از وضع خرید و فروش اسمار تصریح نمودند که دولت از ۱۲۸ ریال بیشتر خرید نخواهد کرد شرکت هم نمی‌تواند یک میلیون ونیم لیره رابوسیله دیگران بفروشد وبالاخره این تصویبنامه برای تشویق صادرات صادر شده‌است.
آقای نخست وزیر درخاتمه بیانات خود بمسافرت اعلیحضرت همایونی وتقویت مجلس از دولت اشاره نموده درباب اقدامات مغرضین وموضو تنگی نان درقزوین واردبیل ونقاط آذربایجان توضیحاتی دادند وتوفیق کامل دولت رادرانجام اصلاحات اساسی به پشتیبانی وتقویت مجلس محول داشتند.
آقای اردلان ماده ۴۶ نظامنامه راقرائت کردند وآقای فولادوند پیشنهاد کفایت مذاکرات نمودند وآقای اردلان مخالف بوده درتوضیحات خود گفتند دولت باصدور تصویبنامه اخیر قانون تعیین نرخ برابر ریال کشور رانقض کرده وبرخلاف قانون ۳۰ درصد باسخاض معینی تخفیف داده‌است.
آقای ابوالقاسم امینی طبق ماده پنجاه نظام نامه نسبت به استیضاح پیشنهاد رای ساکت نمودند وتصویب شد. سپس آقای نخست وزیر تقاضای رای اعتماد کردند واخذ رای باورقه بعمل آمد از ۱۰۲ نفر عده حاضر ۹۳ نفر بدولت آقای هژیر رای اعتماد دادند وهشت نفر مخالف بودند. آقای نخست وزیر ازابراز اعتماد آقایان نمایندگان تشکر و یکساعت و۳ ربع بعد از ظهر جلسه ختم وبروز ۳ شنبه محول گردید.
نایب رئیس – درصورتجلسه فرمایشی دارید؟
ملک مدنی – خیر
نایب رئیس – آقای حاذقی فرمایشی دارید؟ بفرمائید.
حاذقی – تذکری بنده درصورت جلسه داشتم بطوریکه بعرض آقایان نمایندگان محترم رسید درپایان تمام مجلس‌ها درصورت مجلس قید شده‌است که جلسه آینده درساعت هشت ونیم صبح روز بعد تشکیل می‌شود وبازمرتبا جلسه‌ها بطوری که درخود صورتجلسه قید شده‌است درساعت ده وربع ویاده ونیم یاده تشکیل شده‌است وملاحظه فرموده‌اند آقایان که نزدیک ظهر هم که نشده‌است عده‌ای متذکرمیشوند وقت گذشته باینجهت کاری انجام نمی‌شود چون نظر آقایان نمایندگان محترم این است که بودجه مملکتی زودتر تصویب بشود وبعلاوه خوشبختانه دررای به دولت حاضر وکیلی که مردد وباصطلاح ممتنع باشد وجود ندارد ودولت ۹۳ رای مثبت وموافق دارد ویک عده معینی هم مخالف آقایان موافقین دولت همت کنند کمک کنند که بودجه مملکتی راتصویب کنیم وبلافاصله برنامه هفت ساله ولوایح مفید دولت رامطرح وتصویب کنیم که باین وسیله پشتیبانی از دولت کرده باشیم. (صحیح است).
نایب رئیس – آقای بهادری درصورتجلسه فرمایشی دارید؟بفرمائید.
بهادری – بنده رادرجلسه گذشته غایب بی اجازه محسوب نموده‌اند درصورتیکه بنده روز ۵ شنبه درمجلس حاضر بودم.
نایب رئیس – اصلاح می‌شود آقای سزاوار درصورت مجلس فرمایشی دارید،
سزاوار – بنده درآن جلسه کسالت داشتم وبعلاوه آقای اخوان راهم درصورتجلسه غائب بدون اجازه نوشته‌اند درصورتیکه ایشان مریض وبستری می‌باشند بنده خواستم توضیح بدهم که اصلاح بفرمائید.
نایب رئیس – بسیار خوب آقای عباس اسکندری
اسکندری – بنده داخل این بحث نمی‌شود که صورت خلاصه جلسات مفسرصورت مفصل جلسات نبود این موضوعی است جداگانه وموضوع دوم که مورد دقت بنده قرارگفت وتمنی می‌کنم از مقام ریاست که دستوربفرمائید آن رااصلاح بفرمایند یکی این است که بنده نگفتم که درحکومت جناب آقای هژیر تنزل درهزینه زندگی پیدانشده بنده گفتم ترقی درهزینه زندگی پیداشده درقسمت دوم نوشته شده‌است که بنده گفتم “قراردادی که مخالف منافع ایران بین دولتها منعقد شده باشد ازدرجه اعتبار ساقط است ”بنده چنین چیزی نگفتم بنده گفتم “هرگونه قراردادی بین دودولت یاچند دولت راجع به ایران توافق وامضاءشده باشد ازدرجه اعتبار ساقط است” هیچ دولتی حق ندارد راجع به ایران یک قراردادی بین خودش ودیگری منعقد کند زیراکه درتمام قراردادهایی که منعقد می‌کنند درمقدمه آنها نوشته می‌شود که بنفع یک مملکتی درصورتیکه به نفع آن مملکت ممکن است نباشد درقرارداد ۱۹۰۷ درمقدمه اش اینست که برای حفظ استقلال ایران وتمامیت ایران ما این قرارداد رامنعقد کردیم وبعد ایران رابه دومنطقه نفوذ تقسیم کردند وبنده چون چنین چیزی نگفتم خواهش می‌کنم دستور بفرمائید اصلاح کنند.
نایب رئیس - آن درصورت مشروح مجلس هست.
عباس اسکندری – باید درصورتجلسه‌ها هم نوشته شود.
نایب رئیس – آقای عامری فرمایشی دارید، بفرمائید.
عامری – آقای اخوان راغائب بدون اجازه نوشته بودند وایشان مریض بستری هستند.
نایب رئیس – اصلاح شده دیگر درصورت جلسه ایرادی نیست؟(اظهاری نشد)باید رای گرفته شود وچون عده برای رای کافی نیست اگر اجازه بفرمائید وارد دستور بشویم بعد که عده کافی شد رای می‌گیریم (صحیح است) چهار نفر از آقایان تقاضای مذاکره قبل از دستور کرده‌اند. بهادری – بنده مخالفم یک دوازدهم را مطرح بفرمائید.
نایب رئیس – درضمن هم آقای حاذقی یک پیشنهادی کرده‌اند که وارد دردستور بشویم. دراین صورت مجلس اجازه می‌دهد که وارد در دستور بشویم.
بعضی از نمایندگان – وارد دستور بشوید.
طرح و تصویب یک دوازدهم امرداد ماه با یک فوریت
۲- طرح وتصویب یک دوازدهم امردادماه با یک فوریت.
نایب رئیس – برای دستور جلسه امروز آقای رئیس درجلسه گذشته معین فرمودند یکدوازدهم بودجه قرارداده شود.
حاذقی – بنده مخالفم –
مکی – آقای حاذقی مخالفید که کارمندان حقوق بگیرند؟
ملک مدنی – درآخر جلسه پیش بنده پیشنهاد کردم که دردستور جلسه بعد یکدوازدهم باشد وآقای رئیس هم فرمودند.
نایب رئیس – آقای دکتر فلسفی شما هم مخالفید باورود در دستور؟
دکترفلسفی – بنده هم مخالفم.
نایب رئیس – آقای حاذقی.
حاذقی – من استدعا می‌کنم آقایان دراینگونه موارد پیروی ازاحساسات نکنند وبیک بیانی که با حقیقت وبامعنی که توجیه می‌شود می‌بینند وفق نمی‌دهد وبصلاح مملکت نیست تسلیم نشوند دوماه‌است که بودجه مملکتی از کمیسیون بودجه به مجلس تقدیم شده‌است وازطرف دولت هم مکرر خواهش شده‌است که مجلس شورای ملی تکلیف مملکت ودولت راازنظر بودجه تاپایان سال معین کند تا این که بتوانیم بکارهائی که جنبه عمرانی وتولیدی و انتفاعی دارد مشغول شویم وانجام بدهیم و درضمن حقوق مستخدمین دولت هم پرداخته بشود تمام آقایان نمایندگان باپرداخت حقوق مستخدمین دولت موافق هستند ولی نه به این کیفیت که درپایان هرماه باقید دو فوریت پیشنهاد بدهیم که مجلس شورای ملی برطبق بودجه مصوب ۳۲۴ اجازه بدهد که حقوق مستخدمین دولت پرداخته شود با این کیفیت توجه میفرمائید آقایان که بتمام معنی ما بضرر مملکت وبضرر اعمال تولیدی دولت رای داده‌ایم ومانع شده‌ایم که درسال باستثنای حقوق مستخدمین هیچ کاری انجام نگیرد وآقایان توجه میفرمائید که از هشتصدمیلیون بودجه مملکت درحدود ششصدمیلیون صرف حقوق مستخدمین می‌شود ودویست میلیون دیگر باقی است که باید صرف کارهای تولیدی مثل آبیاری، سدسازی وهمچنین تکمیل ساختمانهای دولتی ویک کارهائی که عام المنفعه ومفید است وهمچنین خرج وسایلی که دولت لازم دارد بشود وآقایان باتصویب این یکدوازدهم دست دولت رابکلی بسته‌اید ومی بندید که کوچکترین عملی نشود ودرست آخر ماه که می‌شود باعجله وفشار یک دوازدهم حقوق اجازه داده بشود آقایان مردم شهرستانها پی درپی تلگراف می‌کنند که کارهای تولیدی وانتفاعی که باید بدست دولت انجام بگیرد روی اصل تصویب یک دوازدهم صورت عملی بخود نمی‌گیرد. این است که من استدعا می‌کنم خواهش می‌کنم بتجربه هم ثابت شده دراین دوماه که اگر در حال حاضر بودجه مملکتی تصویب شد شده والا اگر یک دوازدهم بودجه تصویب شد دومرتبه بودجه کل مملکتی جزو دستور نمی‌آید تاروز سی ام وسی ویکم همین ماهی که الان هستیم ومستخدمین دولت عده زیادی شان مکرر بمامراجعه کرده‌اند وگفته‌اند که ماحاضریم این گذشت رابکنیم و۵ روز ۶ روز و۷ روز دیرتر حقوق بگیریم وآقایان هرصحبتی که دارند دربودجه مملکتی بکنند مرگ یک بار شیون یکبار.
مکی – عجب مستخدمین دولت کی این حرفها رازده‌اند وکیل ووصی پیدامیکنند مستخدمین دولت نان ندارند بخورند.
نایب رئیس – آقای ملک مدنی
ملک مدنی – عرض کنم بنده از اشخاصی هستم که کاملا موافق هستم بودجه کل کشور هرچه زودتر ازمجلس بگذرد این یک امر مسلمی است ولی آقای حاذقی ماحرف غیرعملی که نباید بزنیم (صحیح است). عرض کنم که امروز دوم شهریوراست کارمندان دولت اشخاص فقیر وبیچاره‌ای هستند (صحیح است)وباید حقوق آنها تاروز ۲۸-۲۹ امردادبدستشان برسد، بطوریکه خودماوکلا حقومان راسی ام ماه گرفته‌ایم والان پول درجیبمان هست (صحیح است) اگر نباید حقوق داده شود به آقایان وکلا هم نباید داده بشود تبعیض که نباید بشود ماخودمان بگیریم وبگوئیم که به آنها داده نشود تابودجه مملکتی به تصویب برسد این یک حرف صحیحی نیست بنده یک راه حلی بنظرم رسیده ومیخواهم خواهش بکنم که جناب آقای نخست وزیر هم توجه بفرمایند واین راه حلی است که هم منظور جناب آقای حاذقی تامین می‌شود وهم اینکه حقوق کارمندان ومستخدمین دولت داده می‌شود آن این است که بودجه مملکت مطرح بشود (بعضی ازنمایندگان الان دردستور است ومطرح است) خیلی خوب مطرح بشود آقای نخست وزیر هم که سمت رسمی وزیر دارائی راهم دارند تقاضای یک دوازدهم بکنند که ما رای بدهیم وبعدا”هم بلافاصله وارد در مذاکرات بودجه کل بشویم، این یک راه عملی است و اگر آقایان بخواهید صبر کنید تا وقتی که بودجه کل کشور از مجلس بگذرد مسلم بدانید ۲۰ روز طول خواهد کشید (صحیح است). و بیست روز برای مستخدمین دولت که حقوق نگرفته‌اند بنظر بنده کار صحیحی نیست وبرای آنها مشکل است وعملی هم نمی‌شود این است که آقای حاذقی که علاقه دارند موافقت کنند که الان این کار را بکنیم وهر روز هم جلسه تشکیل بشود (حاذقی – تشکیل نمی‌شود آقا نمی‌کنند)غیر از این اگر کاری بخواهید بکنید عملی نیست (صحیح است) و بودجه کل کشور یک اصولی دارد یک موادی دارد وتقریبا”چهار سال است که بودجه از مجلس نگذشته‌است و آقایان هرکدام نظریاتی دارند که می‌خواهند درموقع طرح بودجه بفرمایند موضوع بودجه استیضاح که نیست که آقایان بگوئید کم حرفن بزنید بودجه چیزی است که هروکیلی بنظر بنده حق دارد نظریات خودش رامفصل بیان کند بنابراین یکوقتی لازم دارد ومن خیال می‌کنم که اگر آقایان بااین نظر موافقت بفرمایند رفع اشکال می‌شود وزیاد هم وارد بحث نشوید. (صحیح است).
بعضی از نمایندگان – رای – رای
نایب رئیس- رای می‌گیریم. بطرح یکدوازدهم آقایان چون مخالفت کردند وموافق هم جواب داد بنابراین بایستی رای بگیریم. آقایانی که با طرح یکدوازدهم موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند). تصویب شد. چون عده کافی است برای رای صورت جلسات هم تصویب شد. طرحی است ازطرف آقایان نمایندگان راجع به یکدوازدهم قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد)
- مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی: نظر باینکه متاسفانه بواسطه اشتغالات مجلس ودولت بامور جاریه بحث دراصل بودجه خاتمه نیافته‌است وبااحتیاج مبرم کارمندان دولت بدون تصویب بودجه امکان دریافت حقوق نخواهند داشت ماده واحذه ذیل رابقید فوریت پیشنهادمینمائیم. ماده واحده – بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود حقوق وهزینه‌های مستمر وغیرمستمر وزارت خانه‌ها وادارات وبنگاههای دولتی وسایر هزینه‌های کشور ومصارف عمرانی وتولیدی وعام المنفعه رادرامردادماه ۱۳۲۷ درحدود اعتبارات اسفندماه ۱۳۲۶ و با رعایت تبصره یک ماده واحده قانون مصوب آبان ماه ۱۳۲۴و سایر قوانین و مقررات مالی وکمک هزینه کارمندان کشوری ولشکری را مطابق قوانین وآئین نامه مربوط از درآمد عمومی سال جاری کشور پرداخت نماید. ابوالحسن رضوی – دکتر راجی – عرب شیبانی – موسوی – مشایخی – شریعت زاده – ناصر ذوالفقاری – عسگر صاحبجمع- یمین اسفندیاری – اعظم زنگنه – ملکپور – صفوی – عباس نراقی – مهدی ارباب – عدل اسفندیاری – صاحب دیوانی – برزین – دکتراعتبار – صدرزاده
نایب رئیس – آقای نخست وزیر نظر خودشان راراجع به این طرح بفرمایند.
نخست وزیر – مجلس رای داده‌است بنده موافقم.
نایب رئیس – بنابراین فوریت مطرح است آقای دکترفلسفی بافوریت مخالفید؟ بفرمائید.
دکترفلسفی – عرض کنم که بودجه مملکتی یک وضع خاصی پیداکرده‌است درصورتیکه ماکه این جا جمع شده‌ایم وظیفه اصلیمان رسیدگی به بودجه مملکتی است ولی معذالک درآخر همه ماه می‌بینیم که بودجه بصورت یک دوازدهم می‌گذرد ومن معتقدم که نقص ازطرف خود دولتها است زیراکه بودجه‌ای که دولتها تنظیم می‌کنند بودجه‌ای نیست که مفید بحال مملکت باشد ومورد نظر آقایان نمایندگان باشد لذا دربوته اجمال می‌ماند وبعد هم بشکل یک دوازدهم ازنظر حقوق مستخدمین دولت می‌گذرد بنده اصولافکر می‌کنم که درتنظیم بودجه مملکتی اساسا”یک تعمدی هست برای اینکه مادربودجه وقتیکه نگاه می‌کنیم یک ستون عوائدی می‌بینیم وهمچنین یک ستون مخارج وبنا براین وقتی که دربودجه درست نگاه کنید در عواید می‌بینیم که غیر عادلانه وصول می‌شود وهیچ متناسب باوضع عواید مردم نیست وهمچنین دروصول مالیات غیرمستقیم که عادلانه نیست وعادلانه تر همان مالیات مستقیم است یعنی اشخاص متناسب باسود واستفاده هائی که می‌کنند باید مالیات بدهند ومتاسفانه مالیات‌های مستقیم هم درمملکت ماوصول نمی‌شود یعنی غیرمستقیم وصول می‌شود یعنی تحمیل بمردم می‌شود عوارضی که از قند و چای و دخانیات و قماش گرفته می‌شود و وصول می‌شود این عواید مملکت ما است، آنهائیکه در این مملکت مالیات باید بدهند نمی‌دهند ودرنتیجه همین عمل سرمایه دردست آنها است و تضییع حق دیگران می‌شود (صحیح است) و از نظر مخارج هم عرض می‌کنم که دولت اصولا هیچ تناسب وضع مملکت مارادر نظر نمی‌گیرند.
نایب رئیس – آقای دکتر فلسفی راجع به فوریت بفرمائید.
دکترفلسفی – عرض کنم که بنده اصولا با این بودجه مملکتی مخالفم وبرای این هم مخالف هستم که دولت ابدا” تجدید نظری درآن نکرده‌است در صورتیکه می‌باید تجدید نظری کرده باشد ودربودجه مخارج مملکت رامتناسب باعوائد مملکت درنظرگرفته باشد و با این بودجه ۱ دوازدهم هم مخالفم برای اینکه این طرز بودجه اصلا بدرد مملکت نمی‌خورد وازبرای مردم هم صدمه دارد ودولت مکلف است دراین بودجه تجدید نظر بکند وبگذارند که اقلا یک کاری شده باشد (صحیح است).
نایب رئیس – آقای رضوی موافقید؟ بفرمائید.
رضوی – عرض کنم که این استدلالاتی که آقایان مخالفین یکدوازدهم می‌فرمایند عینا”درضمن تمام آقایان نمایندگان هست وهیچ کسی نیست دراین مجلس که ازتاخیر تصویب بودجه کل کشورراضی باشد (صحیح است) از ۱۵ اسفند ۱۳۲۶ اگر بصورت مجلس‌ها توجه بشود غالب از طرف آقایان که یکی هم خود بنده بودم مکرر از برای آوردن بودجه وبعد برای مطرح شدن وتصویب آن بحث وپیشنهاد شده‌است منتهی شبیه به این است که یک دختری ازمادرش پرسید چطور نزاع می‌کنند چراآنها نزاع کردند وبعد عملا یاد گرفت ماهم دیدیم که امکان پذیراست و همگی آقایان میل دارند که بودجه تصویب بشود ولی بااین مقدمه البته مانع هم نخواهد بودکه در آخر ماه یک عده‌ای مستخدم بیچاره و بینوا و مستمند که فرض بفرمائید ۵ تومان حقوق ازدولت می‌گیرند که امورشان بگذرد بگیرند که آنها را هم درتنگی ومضیقه قرار ندهیم مطلب دوتااست یکی این است که اگر مجلس بعد ازاین بخواهد رای بگیرد به یکدوازدهم و ۲ دوازدهم من معتقدم که هیچ فردی از افراد این مجلس رای نخواهد داد ولکن گفتگوئی نیست که بعد از این پنج ماه تازه اگر ماامروز ۱ دوازدهم را مطرح نکنیم و نگذرانیم حقوق پرداخت نخواهد شد ازاین جهت است که بنده با چند نفر از آقایان این طرح را تهیه کردیم و تقاضای فوریت هم کردیم و موافقت با فوریت آن هم می‌کنیم حالا تقاضامیکنم که مجلس شورای ملی این طرح راجلو بیاندازد که زودتر این کار تمام بشود.
بعضی از نمایندگان – رای بگیرید.
نایب رئیس – رای می‌گیریم بفوریت آقایانی که بافوریت موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است.
صفوی – مخالفی نیست.
کشاورز صدر – بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات کردم
نایب رئیس – مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) بنابراین چون مخالفی نیست پیشنهادات قرائت می‌شود
ملک مدنی – بنده مخالفم
رئیس – آقای ملک مدنی من دومرتبه سوال کردم که مخالفی نیست اظهاری نشد چرا جنابعالی آنموقع نفرمودید درماده واحده نظری دارید؟
ملک مدنی – بلی مخالفم.
نایب رئیس – بفرمائید.
ملک مدنی – بنده مخاطبم آقای دکتراقبال وزیر فرهنگ است. عرض کنم دراین چند روز شاید بیش از ده بیست تلگراف به بنده شده‌است وحتما”برای آقایان هم رسیده‌است ازطرف معلمین وآموزگاران جزء که وضعیتشان خوب نیست آقایان همه اطلاع دارید که این اشخاص بایک وضعیت بسیار سختی وظیفه مهمی راانجام می‌دهند بنده خواستم استدعا کنم که پانزده روز دیگر موقع افتتاح مدارس است دبستانها ۱۵ شهریور باز می‌شوند از آقای دکتراقبال وزیر فرهنگ که مامعتقد هستیم بایشان خواستم استدعا کنم که به وضعیت این اشخاص یک توجهی بفرمائید ویک وضعی برای این آموزگاران ازحبث حقوق درنظر بگیرید که اینها با دلگرمی بتوانند انجام وظیفه نمایند ودرمضیقه قرار نگیرند این اشخاص یک مردمانی هستند که بعضی‌هاشان از حقوق یکنفر پیشخدمت هم کمترحقوق می‌گیرند (صحیح است) این صحیح نیست دریک کشوری که مادعوی می‌کنیم فرهنگ ما پایه فرهنگ مابالا برود وپیشرفت کند تعلیمات اجباری درسرتاسر مملکت عملی شود حقوق آموزگاران مااینقدر باشد. دراینصورت اگر آقای وزیر فرهنگ احتیاجی دربودجه دارید همین الان پیشنهاد بفرمائید تا اشکال این کار رفع بشود مجلس شورای ملی هم بااین نظر موافق است ومخالفتی ندارد دولت هم که فعلا ازحیث بودجه دسش باز است هرنوع مخارج واحتیاجی که دارد بعقیده بنده می‌تواند رفع کند بنابراین لازم است تامدارس افتتاح نشده به این وضع آشفته وناهنجار خاتمه داده شود آقای نخست وزیر درمسجد مجد مجلس ختمی بود ومعاون حضرت عالی درآنجا بود خودتان تشریف نداشتید، آقای فلسفی راجع به مقام معلم واشخاصی که آموزگار هستند دبیرهستند، استاد دانشگاه هستند شرحی بیان کردند که مورد قبول همه واقع شد. اگر ما بخواهیم مملکتمان بطرف ترقی پیشرفت کند واین آشفتگی وبدبختی‌ها جلویش گرفته بشود باید سعی کنید مردم باسواد بشوند ومردم هم باسواد نمی‌شوند مگر اینکه معلم داشته باشند ومعلم راهم که ۷۰ تومان ۸۰ تومان و۱۰۰ تومان حقوق باومیدهند دیگر حاضر نیست که برود درمدارس وبادلگرمی تدریس کند وشما امروز یک مستخدم رادویست سیصد تومان حقوق می‌دهید چرا باینمطلب اساسی واصولی توجه نمی‌کنید بنده وظیفه وجدانی خودم میدانم که دراین موقعی که نزدیک است مدارس افتتاح بشود ومعلمین بیچاره وبدبخت هستند.(صحیح است) اینموضوع رابعرض مجلس شورای ملی وآقای دکتر اقبال وزیر فرهنگ برسانم تا مدارس باز نشده فکری برای این مردم بد بخت بکنید، هستند مردمی که در قراءو قصبات و دهان باید انجام وظیفه بکنند (صحیح است) آقا مملکت منحصر باین شهر تهران که نیست، قراء وقصبات ودهات دوردست هم هست مردماین مملکت باید باسواد بشوند وازاین تشکیلات ومزایاوتمدن دنیا استفاده مایند ماکه نباید همینقدر بگوئیم که تهران ۴ تادبستان ودبیرستان دارد دانشگاه دارد مملکت کارش درست است آن کسی که درسرخس نشسته‌است آن کسی که درده خوانسار نشسته‌است فقط آقای دکترمعظمی وآقای دکتراقبال انتظار دارند که ماکاری برای آنها بکنیم. عرض کنم که آقای کشاورز صدرهم یادداشتی داده‌اند راجع به دارالتربیه عشایری که بنده اشاره کرده باشم البته خود ایشان هم چندین بار تذکر داده‌اند یقینا” آن هم یکی از موسسات فرهنگی است که مورد توجه باید باشد.
نایب رئیس – آقای دکتر شفق موافقید بفرمائید.
دکترشفق – بنده بنام مذاکره درکلیات ماده می‌خواستم یک تذکری بدهم وهرچند امید خیلی کمی دارم که این تذکر تاثیر داشته باشد که چون بودجه کل کشور بلافاصله مورد بحث واقع خواهد شد اگر امکان دارد امروز که یک ساعت ونیم هم بیشتر وقت نداریم آقایان ازدادن پیشنهادهای غیرضروری خودداری کنند تا زودتر این یکدوازدهم تصویب بشود وبعد هرنظری هست دربودجه کل کشور عملی بشود این تنها تذکری است که بنده دارم.
کشاورز صدر- بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات کردم
نایب رئیس – اگر مخالفی نیست پیشنهادات مطرح شود؟
وزیر فرهنگ – اجازه بدهید بنده یک توضیحی بدهم.
قبادیان – بنده می‌خواهم یک توضیحی بدهم.
نایب رئیس – چون پیشنهاد شده‌است رای می‌گیریم بکفایت مذاکرات آقایانی که باکفایت مذاکرات موافقند قیام کنند (اکثربرخاستند) تصویب شد. پیشنهادات مطرح می‌شود پیشنهاد آقای مهدی ارباب قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد) پیشنهادمیکنم ضمیمه لایحه ۱ دوازدهم امردادماه ۲۷ به تصویب مجلس شورای ملی برسد دولت مجاز است اراضی شهر زاهدان را تا شعاع ۶ کیلومتراطراف شهراعم از آنچه در تصرف و زیر بنای مردم یا بائراست با اطلاع وزارت دارائی بشهرداری زاهدان واگذارنماید تا با تصویب انجمن شهر زیر نظر فرمانداری کل بلوچستان تقسیمات محلی وتعیین بهاء هرقسمت شده پس از وقع مقدار احتیاجات شهرداری بساکنین ومتصرفین وداوطلبان فروخته حاصل فروش آنرا منحصرا” بمصرف لوله کشی وموسسات عام المنفعه شهر زادان برسانند.
کشاورز صدر – بنده مخالفم.
نایب رئیس – آقای مهدی ارباب
مهدی ارباب – بنده درعالم همکاری از آقایان محترم استدعامیکنم بتوضیحات بنده توجه بفرمائید اگر موجه بود بپذیرید اگر موجه نبود نپذیرید.
نایب رئیس – بطور اختصار بفرمائید.
مهدی ارباب – این پیشنهادی که بنده کردم سابقه قانونی دارد نهایت به یک اشکال غیر موجه وکوچکی در اداره حقوقی در وزارت دارائی بر خورده‌است که این اراضی را نه دایر دانسته‌اند نه بایر و بنده اضطرارا پیشنهاد کردم و خواستم توجه آقایان را جلب کرده باشم و سابقه قانونی این پیشنهاد را هم عرض می‌کنم و استدعامیکنم توجه بفرمائید قانون واگذاری قراولخانه‌ها واراضی بائره ودائره دولتی مورد استفاده شهرهاببلدیه‌های محل مصوب ۱۶ بهمن ماه ۱۳۰۷. ماده واحده دولت مجاز است املاک دولتی ذدیل رادرهرشهری ببلدیه همان شهر واگذار نماید قراولخانه‌ها – سربازخانه‌ها – میدان‌ها – اراضی دائره وبایره – قلعه‌های مخروبه – باغات – بیوتات – راهدارخانه‌های حومه شهر – اراضی حریم دارالحکومه‌ها – قنوات بائر دولتی که ممکن است مورد استفاده شهرهاواقع شود. بلدیه هاهرقدر ازمحلهای مزبور رابرای خیابانهای جدید وموسسات بلدی لازم است نگاهداشته ومابقی رابااطلاع وزارت مالیه بمزایده فروخته ووجه حاصله رامنحصرا” بمصرف تاسیسات عام المنفعه همان محل خواهند رسانید.
تبصره – خندق‌ها وخاکریز و حریم و حصار شهرها که مورد استفاده نظامی نیست و تا موقع تصویب این قانون بنائی درآن نشده و در تصرف قبلی اشخاص نیست متعلق ببلدیه‌ها می‌توانند فروخته وبمصرف تاسیسات عام المنفعه برسانند. این قانون که مشتمل بریکماه‌است درجلسه شانزدهم بهمن ۱۳۰۷ شمسی بتصویب مجلس شورای ملی رسید. دادگر ” آقایان این پیشنهاد سابقه قانونی دارد این امر هست ماخواستیم ازاین قانون استفاده کنیم یک اشکالیکه اداره حقوقی وزارت دارائی کرده‌است این است که گفته‌است این اراضی نه دائره‌است ونه بایره. (دهقان – پس چیست) من نمیدانم آقا اراضی زاهدان اساسا خالصه نیست هیچ موردی هم ندارد که خالصه باشد ابتداء که شهر زاهدان تاسیس شده‌است مردم آمده‌اند توی بادوخاک مسکنی گرفته‌اند وکم کم بنام شهر درآمدوحق الارض گرفتند خواستیم برای امر لوله کشی ازاین راه کمک بگیریم این است که ماناچار شدیم بنده برای اینکه باشکالتراشی داخلی ادارات برنخورد این پیشنهاد راکردم واین موضوع راتصور می‌کنم عام المنفعه‌است (صحیح است) و یک کمکی است که ازاین راه بحال مردم می‌شود وب نده استدعا کردم که یک کمکی برای عمران وآبادی شهر بشود وخواهش می‌کنم که به توضیحات بنده توجه فرمایند که کمک بیشتری بشود.
اردلان – صحیح است.
نایب رئیس – آقای کشاورز صدر مخالفید؟بفرمائید.
کشاورز صدر- بنده تعجب می‌کنم ازاین پیشنهاد آقای ارباب دراصل موضوع ایشان حسن نیت دارند بنده هم تردید ندارم ولی خودشان می‌فرمایند که این اراضی خالصه نیست ومال دولت نیست بعد پیشنهاد می‌فرمایند که اینطور بشود این اراضی آقای ارباب بامال دولت است یامال مردم است اگر مال مردم است که مانمی‌توانیم چشم بسته درمجلس اینکار رابکنیم ورای بدهیم که مثلا یک قطعی زمینی که مال یک پیره زنی است آن رابدهید بشهرداری واگر مال دولت است آنهم باید بعقیده بنده برود باداره حقوقی وزارت دارائی وبه آنجا مراجعه بشود ودرآن اداره مطالعه بکنند وبحث بکنند اگر مال دولت بود آنوقت ماموافقیم کمک بکنیم وبدهیم یعنی بااطلاع وزارت دارائی بشهرداری زاهدان داده شود ولی اگر مال دولت نیست وجزءخالصجات دولت نیست چطور می‌شود مال مردم رابدون مطالعه به دیگری واگذار نمود شاید یک بدبختی دارای یک متر زمین ازاین اراضی بشود وماآنوقت بیائیم این راتصویب بکنیم واختصاص بدهیم بشهرداری تصدیق می‌کنید که اینکار صحیح نیست. این اولا وثانیا” مادراینجا صحبت کردیم وگفتیم که مادر یک دوازدهم اگر بنا بشود تمام پیشنهادهارامطرح بکنیم آنوقت دربودجه کل کشور چکارداریم شما بعقیده من این کار رابگذارید درموقع طرح بودجه کل کشور ویک گزارشی هم تهیه بشود از وزارت دارائی دراین موضوع آنوقت البته تصویب می‌شود ولی حالا این راتصویب کردن کار بی قاعده‌ای است.
ارباب – بنده توضیح دارم.
نایب رئیس – چه توضیحی دارید؟
مهدی ارباب –خلاف عرض بنده را گفتند.
نایب رئیس – نظر دولت باید خواسته بشود. دراینموضوع.
نخست وزیر – بسته بنظر مجلس است.
نمایندگان – رای- رای.
مهدی ارباب – آایان تامل بفرمائید بنده می‌گذارم درموقع طرح بودجه کل کشور.
اردلان – نه آقا رای می‌دهیم.
نایب رئیس – آقای ارباب پیشنهادی که می‌کنید یاپس می‌گیرید یااین که باید رای گرفته بشود.
مهدی ارباب – بنده پیشنهادم راپس می‌گیرم بشرط اینکه درموقع طرح بودجه کل کشور مطرح بشود.
نایب رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای نورالدین امامی بشرح ذیل قرائت شد)
- مقام ریاست محترم مجلس شورایملی. تبصره ذیل برای ضمیمه شدن بطرح یکدوازدهم امردادماه ۲۷ پیشنهاد می‌شود
- تبصره ۱- کلیه تصویب نامه‌های صادره راجع به دانشگاه آذربایجان تا تصویب قانون از طرف مجلس شورای ملی بقوه خود باقی خواهد بود.
وزیر فرهنگ - بنده قبول می‌کنم.
نایب رئیس – آقای وزیر قبول فرمودند. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای بهادری بشرح زیر قرائت شد).
- پیشنهاد می‌کنم بقایای سنوات ۲۴ و۲۵ املاک اذربایجان که بواسطه مصادره ازطرف متجاسرین خسارت جبران ناپذیری دیده‌اند ودرادارات مربوطه پیشینه دارد معاف شوند.
نایب رئیس – آقای بهادری
بهادری – بنده این پیشنهاد را در ماه گذشته داده بودم چون پیشنهادها زیاد بود بنده باصرار آقایان رفقا آن را پس گرفتم فعلا از آذربایجان خیلی شکایت رسیده که علاوه برخسارت جریمه هم می‌کنند چون این مالیات‌ها راازآنها گرفته‌اند دیگر مورد ندارد که مطالبه مالیات ویاخسارات ازآنها بکنند این بود که بنده خواستم ازمجلس تقاضابکنم برای رفاه حال مردم توجهی بفرمایند که ازآنها چیزی گرفته نشود.
نایب رئیس – آقای کشاورز صدر.
کشاورز صدر – بنده معتقدم همان طوری که ایشان پیشنهاد کردند کسانی که درآذربایجان دچار زحمت ومشقت شده‌اند بایستی به آنها بیش از پیش کمک بشود ولی نسنجیده قبل ازاینکه وزارت دارائی دراین موضوع بحث بکند وبه بیند که مبلغش چقدر است این کار صحیح نیست بنده معتقدم که ایشان پیشنهاد خودشان راپس بگیرند باوزیر دارائی مذاکره بکنند تاوزارت دارائی ببیند مبلغش چقدر است میزانش چقدراست و فعلا بنده عقیده ندارم که آقایان نمایندگان به این پیشنهاد رای بدهند بلکه بنده معتقدم همان طور که عرض کردم پس از مذاکره با وزارت دارائی آن وقت بنده هم خودم یکی از موافین این پیشنهاد خواهم بود حالا آقا بگذارید یک دوازدهم که مطرح شده‌است تصویب بشود و حقوق مستخدمین داده بشود شما این را جزو بودجه کل کشور پیشنهاد بفرمائید علاوه بر این این پیشنهاد خرج است و باید از درآمد کل کشور کسر بشود خود آقای نخست وزیر باید اخلاقا”کمک بکنند و نظر آقای بهادری را تامین بکنند.
نایب رئیس – آقای نخست وزیر چه می‌فرمایند.
نخست وزیر - بسته بنظر مجلس است.
دکترمعظمی- پیشنهاد ایشان یکمرتبه دیگر قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای بهادری مجددا” بشرح سابق قرائت شد)
- تبصره ۲- مفاد تبصره یک قانون اجاره پرداخت یکدوازدهم حقوق وهزینه کل کشور بابت اردیبهشت ماه ۲۷ شامل اعتبار ترفیع واضافات وکمک هزینه سال ۱۳۲۵ کارمندان مجلس شورای ملی نیز خواهد بود.
نخست وزیر – قبول می‌کنم.
نایب رئیس – پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (پیشنهاد آقایان ساعد ودهقان وغیره بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می نمائیم اعتبار پیش بینی شده دربودجه ۱۳۲۷ وزارت فرهنگ درفره ۲۲ مربوط به دانشگاه تبریز ضمیمه یکدوازدهم گردد.
وزیر فرهنگ – دولت قبول می‌کند.
نایب رئیس – دولت قبول کرد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای دهقان بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می‌نمایم تبصره ۱۱ بودجه سال ۱۳۲۷ مربوط به ترفیع واضافات کارمندان ادارات ومجلس بنام یک تبصره الحاقی بیک دوازدهم ضمیمه شود.
نخست وزیر – اگر عین ماده ایست که در گزارش کمیسیون بودجه‌است قبول می‌کنم.
نایب رئیس – دومرتبه قرائت می‌شود.
دهقان – مال بودجه‌است آقا کلمه قضات راهم اضافه بفرمائید.
نخست وزیر – بسیار خوب قبول می‌کنم.
نایب رئیس – قبول فرمودند آقای نخست وزیر. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقایان محسن گنابادی، ضیاءابراهیمی کشاورز صدر، نبوی – فولادوند بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد مینمائیم تبصره ده از ماده دوم قانون بودجه ۱۳۲۷ دایر ببخشودگی بقایای سنواتی تا آخر سال ۱۳۲۶ که درکمیسیون بودجه تصویب گردیده پیوست این قانون (یک دوازدهم مربوط به مردادماه ۲۷) تصویب شود.
نایب رئیس – آقای نبوی.
نبوی – درقانون بودجه که الان مطرح است وازکمیسیون بودجه بمجلس آمده‌است تبصره پیش بینی شده‌است که بقایای سنواتی که تاحلا مانده‌است بخشیده شود وگرفته نشود این پیشنهادی که ماکرده‌ایم همان تبصره‌است عینا” والان مورد گرفتاری عده‌است و اگر این تبصره امروز تصویب می‌شود موجب رفاه آنها رافراهم بکند باین جهت ما استدعاکردیم که آن تبصره ایکه مورد تصویب کمیسیون ودولت واقع شده فعلا تصویب شود وضمیمه این لایحه یک دوازدهم بشود این یک چیز تازه‌ای نیست باجناب آقای نخست وزیر هم قبلا صحبت کردیم وایشان قبول کردند خواهش می‌کنیم ازآقایان محترم که به این قسمت رای بدهند.
نایب رئیس – آقای ملک مدنی.
صادقی – آقاقبول می‌کنم آقای نخست وزیر هم قبول کردند.
نخست وزیر – چون دربودجه کل کشور منظور شده‌است قبول می‌کنم.
نایب رئیس – قبول فرمودند پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقایان یمین اسفندیاری وساعد بشرح زیر قرائت شد.
- تبصره زیر را پیشنهاد می نمائیم. سه میلیون ریال بابت تفاوت تسمیر نرخ منات حقوق مستخدمین جزء و مصارف سفارت کبرای شاهنشاهی در مسکو وسرکنسولگری شاهنشاهی در بادکوبه که به تصویب کمیسیون بودجه هم رسیده‌است دریک دوازدهم منظور شود.
کشاورز صدر- پیشنهاد خرج است آقا.
نایب رئیس – آقای یمین اسفندیاری
یمین اسفندیاری – اولا این پیشنهاد پیشنهاد خرچ نیست دولت درجزو بودجه‌ای که تقدیم کرده‌است بمجلس این قلم آنجا نوشته شده‌است ودرکمیسیون بودجه هم تصویب شده‌است (کشاورز صدر- پیشنهاد خرج است) اگر آقای کشاورز صدر هم لطف بفرمایند ومخالفتی نکنند بمورد است بنابراین بنده استدعامیکنم توجه بفرمایند اگر بی مورد بود مخالفت بکنند عرض کنم که بنده خیلی متاسف هستم برای اینکه بنده خیلی مایل بودم درموقعی که بودجه ازمجلس می‌گذرد شرکت بکنم وحضور داشته باشم تا نظریاتی که دارم بعرض مجلس برسانم وراجع به حوزه انتخابیه خودم عرایضی داشتم که لازم بود بعرض مجلس می‌رسید ولی متاسفاه روزهشتم شهریور مسافرت خواهم کرد این بودجه بااین طرزی که عمل می‌شود تصویر می‌رود مورد استفاده دولت ومردم قرارنگیرد ونتوانند ازاین بودجه استفاده بکنند وبااین یکدوازدهم وپیشنهاداتی که تصویب می‌شود بالاخره کارهای اساسی انجام نمیشودوماهمه باعلاقه‌ای که داریم برای آسایش هموطنان عزیزمان که بعنوان کارمند دولت قبول خدمت کرده اندوبواسطه عدم بضاعت ازطرفی وازطرف دیگر وقتی که اشخاص زندگی شان مرتب نباشد قطعا” یک حالت بیچارگی به آنها دست می‌دهد وآن وقت ما می‌خواهیم که ماموریت دولت درحالی که هستند وهرجاکه ماموریت دارند رفع بیچارگی دیگران رابکنند باین جهت است که اجبار پیدامیشود که بودجه دولت بصورت یکدوازدهم تصویب بشود ولی حالاکه دولت باتوجه مجلس می‌تواند باحال راحت بوظایفش عمل بکند وهمان طور که آقای حاذقی تذکر دادند جلسات راادامه بدهند تاشاید دراین چند ماهه آخر سال استفاده‌ای از بودجه کشور بشود اما پیشنهادی که جناب آقای ساعد امضاء فرموده‌اند وبنده هم امضاء کرده‌ام ازاین لحاظ نیست که بنده برادر وزیر خارجه هستم واین پیشنهاد راکرده‌ام وآقای وزیر امور خارجه هم نسبت به این موضوع چیزی به بنده اظهار نکرده‌است جناب آقای ساعد مذاکره کردند وآقای حمید سیاح سفیر کبیر ایران در مسکو که درطهران هستند بایشان متوسل شده‌اند که وضعیت اتحاد جماهیر شوروی راآقایان کاملا در نظر دارند که درآنجااگر بکسی حقوق نرسد وضعیت زندگانیش فوق العاده دشوار است برای اینکه مثل سایر جاهانیست که تجارتخانه‌ای داشته باشد وسایلی داشته باشد بانکهایی داشته باشد معاملاتی باشد که اگر مامور دولت مدتی حقوقش نرسد بتواند به وسایل دیگر زندگانی خودرابچرخاند واداره بکند تااینکه پول برسد وحقوقش رابگیرد وبدیونش بدهد وزارت خارجه بودجه‌ای تقدیم کرده‌است که پس از تصویب اعتبار داده بشود که بتواند مامورین خودرابخارج بفرستد الان چند نفر هستند که باید به پاکستان وهندوستان بروند واینها بواسطه همین بودجه معطل هستند درصورتیکه سفرای آنها آمده‌اند بایران ومقتضی است که ازطرف ایران هم مامورین مربوطه به آنجاهابروند حالابنده دراین قسمت عرضی ندارم ولی درمورد سفیر کبیر ایران درمسکو وسرکنسول ایران دربادکوبه بارعایت وضعیت دوایر شوروی واینکه کسی نمی‌تواند ازهیچ طریق کمکی داشته باشد بعنوان فرض بنده توجه آقایان رانسبت به اینموضوع جلب می‌کنم واستدعامیکنم که عرایض بنده مورد توجه آقایان قرارگیرد واین تبصره راموافقت بفرمایند برای اینکه رفع اشکال ازماموریت وزارت خارجه که باید حافظ حقوق دولت ومردمی که درآنجا هستند باشند این رفع اشکال بشود وآنها بتوانند وظایف خودراانجام بدهند.
صادقی – دولت قبول می‌کند آقا
نخست وزیر – قبول می‌کنم.
نایب رئیس – آقای تقی زاده.
تقی زاده – پیشنهاداتی که آقایان می‌کنند مبنی براینکه تکه تکه مابودجه مملکتی رابرداریم تصویب بکنیم بنده اینطور استنباط می‌کنم که استنباط آقای حاذقی صحیح باشد ومقصود این نیست که ازفردابودجه کل مملکت مطرح بشود اگر بنابودکه بودجه کل کشور مطرح بشود این مطالبی که اینقدر باعجله می‌خواهند بگویند چیست سه چهار روز دیگر هم ممکن است آقایان صبر بکنند ولی همانطوریکه آقای یمین اشاره فرمودند که در ۸ شهریور مسافرت می‌کنند وتاآن موقع هم بودجه مطرح نمی‌شود که مطالبشان رابگویند این مطلب هی تکرارمیشود واین تعریفی ندارد برای اینکه هریک از آقایان نظریاتی دربعضی از مواد بودجه دارند ونمی توانند که بصورت این تبصره وآن تبصره بگویند این نظریات چه محدود چه نامحدود باشد دربودجه مملکتی باید گفته بشود وبودجه مملکتی یکی از مهمترین بلکه مهمترین کار مجلس شورای ملی است (صحیح است) که باید اگر ۲۰ روز هم لازم باشد وقت صرف بکنند واین کار انجام بشود الان خیلی صحیح بودکه یکدوازدهم مطرح بشود برای اینکه اگر مطرح نمی‌شد یکعده از مستخدمین دولت بی حقوق می‌ماندند دیگر خواهشمندم آقایان تکه تکه آن راپیشنهاد نفرمایند زیراوقتیکه بودجه کل مملکت مطرح شد آنوقت مال مسکو راهم تصدیق خواهیم کرد که بدهند اما بنده خواهش می‌کنم دراین طرح یکدوازدهم که فوریت دارد برای تصویب مجلس تکه تکه قسمتهای بودجه کل مملکتی را اینجا پیشنهاد نکنند اگر چه ممکن است که مخبر کمیسیون هم قبول بکنند قبول مخبر هیچ مناطی نمی‌شود که دیگران هم پیشنهاد بکنند در صورتیکه مطابق نظامنامه هم مخبر نمی‌تواند قبول بکند ولی دوباره هم می‌شود بحث کرد وبنده این موضوع ودادن پول به مسکو راعرضی ندارم ولی غرضم این است که آقایان امساک بفرمایند که ماده به ماده ازبودجه برندارند وجزءتبصره بگذارند.
نایب رئیس – آقای نخست وزیر.
نخست وزیر – درطرحی که اقایان نمایندگان امضاء کرده‌اند مخبر دیگر ندارد وقتی که تصویب بشود ودولت هم قبول بکند چون این مطلبی است که در بودجه کل کشور منظور شده‌است البته نظر جناب آقای تقی زاده از جهت عدم اطاله این مطالب صحیح است وبنده از همه آقایان استدعا می‌کنم که تکرار نشود ولی چون این پیشنهادی که آقای یمین کردند دولت هم قبول می‌کند بنده هم قبول می‌کنم که جزو یک دوازدهم منظور بشود وباقی پیشنهادات راآقایان بگذارند برای بودجه کل کشور.
نایب رئیس – دولت قبول کرد پیشنهادات دیگر قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای دهقان وفولادوند بشرح زیر قرائت شد)
- به پیشنهادی که برای پرداخت اضافات سال ۳۲۶ کارمندان وزارتخانه‌ها ومورد موافقت دولت قرار گرفت (قضات) راهم اضافه می نمائیم.
سزاوار – قضات راهم اضافه کردند ومورد قبول واقع شد.
نایب رئیس – بلی موافقت کردند.
دهقان – بنابراین بنده توضیحی ندارم چون اول کلمه قضات نبود مقصودم این بود که قضات هم اضافه شوند.
نایب رئیس – پیشنهادات دیگر قرائت می‌شود. (پیشنهادآقای دکتراعتبار بشرح زیرقرائت شد)
- ریاست محترم مجلس شورایملی پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به لایحه یکدوازدهم اضافه شود.
- تبصره – دولت مجاز است حقوق مستخدمین خارجی راکه دراستخدام دارد تاتصویب یارد قرارداد استخدامی آنها ازطرف مجلس شورایملی بعنوان روزمزد بپردازد.
نایب رئیس – آقای دکتراعتبار.
دکتراعتبار – عرض می‌شود که منظور ازاین لایحه یکدوازدهم این است که حقوق مستخدمین دولت پرداخته شود و دولت یک عده‌ای مستخدمین خارجی هم دارد که اینها سابقا” برطبق تصویب نامه‌ای استخدام شدند ولی چون قانونی از مجلس گذشت که دولت حق استخدام روزمزدی ندارد بنابراین باید تکلیف اینها معلوم شود وبعد هم حقوقشان پرداخته شود این قراردادها برای تصویب باید بمجلس بیاید الان یک سال تمام است که حقوق این مستخدمین خارجی که در کار دولت هستند داده نشده‌است و اینها بلاتکلیف هستند بنده پیشنهاد کردم تاوقتی که پیشنهادی تقدیم مجلس شورای ملی نشده که قراردادها بتصویب مجلس شورای ملی برسد یا رد بشود دولت بتواند حقوق آنها را بعنوان روزمزد بپردازد و این یک چیزی است که خیال می‌کنم جناب آقای هژیر هم یک توجهی خواهند فرمود.(دکترطبا- تکلیف استخدامیشان باید تعیین شود) عرض کردم که اینها یکسال است حقوق نگرفته‌اند و باید تکلیف اینها روشن بشود.
نایب رئیس – آقای اردلان.
اردلان – علت مخالفت بنده با پیشنهاد نماینده محترم آقای دکتراعتبار این است که این پیشنهاد مخالف آن قانونی است که دردوره چهاردهم ازتصویب مجلس شورای ملی گذشته‌است اتفاقابنده از اول دوره چهاردهم تاآخر دوره مبارزه کردم تااین قانون را گذراندند که مستخدمین خارجی مستقیما” بانظر مجلس شورای ملی استخدام بشوند و حقوق و تابعیت آنها معلوم شود و بنده استدعا می‌کنم که آقای دکتراعتبار یک توجهی در این قسمت بفرمایند که این موضوع سابقا”زحمتی کشیده شده وازلحاظ سیاست فوق العاده مهم است ازاین جهت که مجلس شوای ملی نظرداشته باشد که اتباع خارجه اولا تابعیت شان معلوم بشود وبعد حقوقشان معین بشود این یک نظر بسیار کلی است وممکن است که نظر جنابعالی نسبت به یکی دو نفر صائب باشد ولی تصدیق میفرمائید که یایک زحمتی این قانون گذشته وجنابعالی حالامیخواهید آن رالغو بکنید مجلس شورای ملی برای همین کار است این مستخدمین خارجی باید تابعیت شان معین شود تابعد استخدام بکنند ودرضمن شاید یک عده ایرانی باشند که صلاحیت داشته باشندبجای آنها ساتخدام بشوند این عقیده بنده‌است که باید ایرانیها رابکار واداشت ولی البته یک عده هم دولت مستخدم خارجی دارد که یکسال است باستناد همان ماده قانون که دردوره چهاردهم گذشته‌است به آنها حقوق داده نشده حقوق آنها باید داده بشود (مهندس رضوی – یکعده شان زاید هستند) بلی البته یک عده شان زیادی هستند ولی آن کسانیکه هستند باید به آنها حقوق داده بشود وجناب آقای نخست وزیر باید دراین موضوع توجه بفرمایند.
دکتراعتبار – بنده عرض نکردم که مستخدمین خارجی استخدام بکند بنده عرض کردم باشخاصی که استخدام شده‌اند وتاکنون حقوق نگرفته‌اند حقوقشان پرداخته شود.
نایب رئیس – نظر دولت دراین موضوع چیست؟
صادقی – اساسا” آقاایراد آقای دکتر در این مورد وارد است زیرااشخاصی هستند که اینها لوایح استخدامی شان آمده‌است بمجلس ولی از مجلس نگذشته‌است یاباید حقوق اینهاراهرچه هست داد ویاتکلیفشان رازودتر روشن کرد بنظر بنده آقای دکترموافقت بفرمایند تایک مدت معینی وضع آنها روشن بشود بهتراست.
دکتراعتبار – بنده می‌بینم که بسیاری از رفقا اصرار دارند که بنده این پیشنهادم راپس بگیریم. (رحیمیان- صحیح است) آقای رحیمیان شماکه منظور مرافهمیدید بنده حالااین راپس می‌گیرم ولی ازآقایان استدعا میکم فکری بکنند لوایحی که برای استخدام آنها به مجلس آمده‌است یاتصویب بکنند یارد بکنند که اینها بیش از این بلاتکلیف نباشدودولت باید حقیقت تکلیف این افرادرامعلوم نماید.
اردلان – صحیح است. بسیار خوب.
نایب رئیس – پیشنهاد ایشان مسترد شد. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود(پیشنهاد آقای امامی اهری بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده یک الحاق شود.
- تبصره – کلیه فارغ التحصیل‌های دانشکده‌های پزشکی وحقوق ودانشسرایعالی که می‌خواهند وارد خدمات دولتی شوند باید سه سال اول خدمت خودرادرشهرستان انجام دهند تاپایه‌های آنها ثبت شود بعدا هم دوسال خدمت درشهرستانها برابر سه سال خدمت درمرکز شناخته شود مفاد این تبصره در باره کارمندان وزارتخانه‌ها که اشتغال آنها درشهرستانها لازم باشد قابل اجرا خواهد بود.
نایب رئیس - - آقای امامی اهری
امامی اهری – بنده ازآقایان تقاضامیکنم که یکقدری بعرایض بنده توجه فرمایند یک مرتبه دیگر باز این پیشنهادی که تقدیم کرده‌ام می‌خوانم وبعدا یک توضیح مختصری هم دراطراف پیشنهادم می‌دهم (پیشنهاد مزبور توسط آقای امامی اهری بشرح سابق قرائت شد) دکترطبا- این موضوع صحیح نیست بنده توضیح می‌دهم. امامی اهری – اگر جنابعالی نماینده شهرستانها بودید از دردل آنها اطلاع داشتید ((دکترطبا- بنده نماینده شهرستانها هستم واشکالات شماراهم میدانم وحالاتوضیح می‌دهم. بنده ازاین پیشنهادی که کردم نظر کم ارادتی بطبقه تحصیل کرده کشور ندارم (صحیح است) و بلکه همیشه به آنها بانظر تکریم واحترام وتحسین نگاه می‌کنم (رفیع – خودتان هم ازآنهاهستید) بلی بقول حضرتعالی بنده هم افتخار دارم که دراین مملکت تحصیلاتی کرده‌ام وعقیده بنده این است که باید موجبات وسایل آسایش آنهارافراهم کرد اما متاسفانه وضعی پیش آمده‌است که آقایان دکترها یالیسانسیه‌ها حقو یافارغ التحصیل‌های دانشسرایعالی چه آنهایی که الان مشغول خدمت هستند وچه آنهایی که بعدا وارد خدمت خواهند شد بهیچوجه حاضرنیستند بولایات بروند (صحیح است) الان جناب آقای دکتر اعلام الملک وزیر بهداری اطلاع دارند درارسباران حوزه انتخابیه بنده ۳۰۰ هزار نفر جمعیت دارد مردمانی زحمت کش مردمان کاری، فعال ازهرحیث که ملاحظه بکنید بمملکت خودشان خدمت می‌کنند ولی اینها چندین ماه‌است که دکترندارند آقای دکتر طبا بنده می‌خواهم عرض کنم که این آقایان دکترها تاج سرماهستند نورچشم ماهستند بهمین منظور است که بنده این پیشنهاد راکردم بهرنحوی که ممکن است این آقایان راتشویق بکنیم ودوسال خدمت آنها درشهرستانها مطابق سه سال خدمت درتهران باشد چنانچه سابقا”هم درعدلیه مرسوم بودکه برای لیسانسیه‌های حقوق رتبه چهار قضائی می‌دادند یعنی برای اشخاصی که می‌رفتند بولایات ودرمرکز رتبه سه به آنها می‌دادند(بعضی از نمایندگان – الان هم همینطور است)بنده مقصودی ندارم که اعمال زوربشود وبجبروعنف این کار بشود (دکتراعتبار – باوجود سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی اصلا دکتری دربهداری نخواهد ماند برای این که آنجا حقو خوبی می‌دهند)بهرحال بنده منظورم این است که چون آقایانی که درطهران خدمت می‌کنند حقوقشان مرتب است پایه‌هاشان مرتب است وبرعکس اشخاصی که درولایات خدمت می‌کنند ازهرچیز محرومند روی این اصل بنده پیشنهاد کردم چون ولایات هم ازاین تهران انتظاراتی دارند وحق دارند (صحیح است) الان ملاحظه بفرمائید سراب طبیب ندارد. مراغه بی طبیب است وهمچنین ارسباران بدون طبیب است وکلیه نقاط آذربایجان راکه نگاه می‌کنید بدون طبیب است (صحیح است) روی این اصل بنده مخصوصا”از جناب آقای نخست وزیر ودولت تمنی می‌کنم که دراطراف این پیشنهاد یکقدری توجه ودقت فرمایند درصورتیکه ممکن باشد قبول بکنند بنده دیگر بیش از این توضیحاتی عرض نمی‌کنم.
بهادری – احسنت آقای امامی –
نایب رئیس – آقای دکتر شفق.
دکترشفق – ازآرزوهای قلبی بنده این است که در این دوره مجلس یک پیشنهاد عملی بکند و مسائل کنونی که یا جنبه مالی یا جنبه استخدامی دارد درجزءیک دوازدهم که انشاءالله دیگر بعد از این بمجلس نخواهد آمد مطرح قرارنگیرد مااین کار راآقاچندین بارکردیم وخسارات آنراعملا چندین مرتبه دیدیم درمواردی دیدیم که یک مواد فوری راجز یک دوازدهم آوردند ومبنای یک خسارات جبران ناپذیری برای مجلس شد این موضوعی که آقای امامی فرمودند درهمین باب چه از لحاظ پزشکها وچه از لحاظ دانشگاهها یک کمیسیونهایی شده‌است که دریکی دوتایش خود بنده شرکت داشته‌ام. این مقدمات وسوابق دارد مثلا برای مثال دروزارت فرهنگ برای معلمین یک مقرراتی هست یعنی قانونی است که هرمعلم ۵ سال باید درخارج باشد بااین سوابق ومقدمات آقا اجازه بدهید این موضوع بماند برای بودجه کل کشور چنانچه آقای تقی زاده هم اظهار داشتند بودجه کل کشور بایستی از فردامطرح بشود(صحیح است ومطالب مربوط به استخدام کشوری مطالب مربوط به مالیات کشور مطالب مخصوص به پزشکان ومعلمین اینها باید واقعا ازروی مطالعه بعمل آیاد مطلق اینکه در ولایات طبیب نیست یامعلم نیست. کافی نیست که ما الان فورا یک ماده‌ای را رای بدهیم و بعد پشیمان بشویم (فولادوند – چرا پشیمان بشویم؟) راجع به معلمین ما یک قانونی داریم که باید ۵ سال در خارج از مرکز باشند آنرانسخ می‌کنید ابرام می‌کنید چه می‌کنید؟ با این عجله که نمی‌شود این مسئله روشن است ولی حالا موقع آن نیست و بنده خواهش می‌کنم آقای امامی فعلا پیشنهاد خودشان را پس بگیرند.
برزین – استرداد کردند.
امامی اهری – بنده استرداد نکردم ولی بنده موافقت می‌کنم فعلا باشد تاموقعیکه بودجه کل کشور بیاید آنوقت مطرح شود.
نایب رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای نخست وزیر بشرح زیر قرائت شد) مقام محترم ریاست مجلس شورایملی. خواهشمندم دوتبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود.
نایب رئیس – این دوتبصره که خوانده می‌شود ازطرف دولت تقاضاشده‌است آقایان دقت بفرمایند.
- تبصره – به وزارت دارائی اجازه داده می‌شود از محل یکهزار وشصت وپنج میلیون وسیصدوده هزار ریال اعتبار که درگزارش کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی بعنوان مخارج عمران وتولیدی کشور منظور شده‌است مبلغ بیست میلیون ریال برای پرداخت مخارجی که سازمان برنامه هفت ساله کشور بایستی برای تهیه وتنظیم برنامه تفصیلی مصرف نماید اعتبار بدهد این اعتبار برای مخارج اداری وفنی وحقوق مستخدمین ومامورین اتباع داخله وخارجه ومصارف اداری قابل پرداخت خواهدبود.
- تبصره ۲- وزارت ارائی مجاز است ۳ نفر متخصص عالیمقام ازاتباع یک یاچند کشور از کشورهای فرانسه وبلژیک وهلند وسویس وسوئد برای مشاوره درمسائل حقوقی ومالی وقتی مربوط باجرای بند(ه ازقانون مصوب ۲۹ مهر ۱۳۲۶ برای مدتی که از ۴ ماه تجاوز ننماید استخدام کند وحق الزحمه وخرج سفر ومخارج اقامت آنان رادرایران منتهی تامیزان دومیلیون ریال از محل اعتبار هزینه انتفاعی کشور بپردازد.
نایب رئیس – آقای نخست وزیر توضیح دارید؟ بفرمائید.
- هژیر نخست‌وزیر درباره اعتبار برای برنامه هفت ساله
نخست وزیر – متاسفانه بودجه کل کشور ازحیث تصویب کارش درتعویق افتاده وبسیاری از مشکلات کار مملکت که بایستی هرچه زودتر لوایحش تقدیم بشود معوق مانده‌است ولی آنطور که احساس کردم دو مطلب بوده مورد توجه نمایندگان محترم است یکی موضوع برنامه هفت ساله (صحیح است) یکی هم موضوع قانون مهر ماه ۱۳۲۶ درباب مذاکراتی که ما باید در باب شرکت نفت انگلیس وایران بکنیم. (صحیح است) که مورد استیضاح هم واقع شده‌است (صحیح است) باین جهت چون بنده ترسیدم که اگر بنابشود موکول بشود اینکار بلوایح دیگر و تصویب بودجه کل کشور طول می‌کشد بازهم بسته بنظر خود آقایان است بنده اصراری ندارم برنامه لایحه اش در کمیسیون تصویب شده‌است و برای طرح در مجلس شورای ملی آماده‌است یک ماده‌ای هم در خود گزارش گنجانیده شده‌است که در ظرف ۴ ماه دولت مکلف خواهد بود برنامه تفصیلی و اقداماتی را که باید بعمل بیاید برطبق این قانون تهیه کند وبه مجلس شورای ملی تقدیم کند برای اینکه این برنامه تفصیلی صورت عمل بخود بگیرد ناچار بایستی یکعده بخصوص مسافرتهایی بکنند بنقاظ مختلفه مملکت و نظریات خودشان راتهیه بکنند وکارهایی که باید بکنند انجام بدهند و گزارش واقعیش را بسازمان بدهند سازمان هم تصویب می‌کند حالااگر اصراری باشد دراینکه این برنامه هفت ساله ازامسال شروع بکند بعمل ناچار این اشخاص باید زودترحرکت بکنند چون اگر به پائیز وزمستان برسیم وسیله مسافرت نخواهد بود حالااین راآنطوریکه بنده احساس کردم اگر مورد نظر اکثریب نمایندگان مجلس است که زودتر شروع بشود بکار که اعتبارش را لطف بفرمائید مشغول بشویم اگر هم بنااست بماند برای سالهای بعد آنهم بسته بنظر مجلس شورای ملی است مطلب دیگر هم ازحیث متخصص برای مذاکره باشرکت نفت بطوریکه دیروز هم بعرض آقایان رساندم البته ازهفته آینده نماینده عالی مقام شرکت از لندن خواهد آمد و مشغول مذاکره در باب اموری که خودمان در اینجا در طی سنوات عدیده بخصوص در ظرف این چند ماه اخیر از مهرماه ۲۶ به بعد مطالعاتی کردیم هم حقوقی هم فنی هم بالاخره ازقسمت بین المللی موجود است وبرآن اساس مذاکره خواهیم کرد ولی چون بالاخره بایستی این عمل منجر بشود بیک توافق طرفینی وبعد ازآنکه بتصویب مجلس شورای ملی رسید قابل اجراباشد برای اینکه از هر جهت اطمینان خاطر حاصل باشد که کلیه نظریات متخصصین جلب شده‌است این تبصره را بعرض مجلس رساندم که اگر اجازه بفرمائیداز ممالک بیطرف غیر پنج مملکت معظمی که در دنیا شناخته شده‌است متخصص دعوت بشود که کمک بکنند هم از حیث پیش بینی مطالبی که برای اینکار لازم است وهم اگر توافی از حیث موافقت نامه طرفین حاصل شدهردوبسته بنظر مجلس است.
نایب رئیس – آقای اقبال موافقید؟
اقبال – بلی موافقم.
نایب رئیس – آقای نبوی مخالفید؟
نبوی – مخالفم.
نایب رئیس – بفرمائید.
نبوی – بنده خیال می‌کنم که طرح این دوتبصره از نظر اسلوب دارای اشکال باشد برای اینکه الان طرح تقدیمی آقایان وکلاء مبنی بر تصویب یکدوازدهم مطرح است درطرحی که وکلاء دادند دولت نمی‌تواند پیشنهاد بکند(کشاورز صدر- چرانمی تواند؟) اجازه بفرمائید همانطورکه حضرتعالی با دولت موافقید بنده هم هستم ولی برای موافقت بادولت که نمی‌شود همه قوانین رازیر پا گذارد ویک کار خلاف قانونی انجام داد این صحیح نیست آقای کشاورزعرض کردم یک لوایحی که درمجلس طرح می‌شود و دو صورت دارد یا لوایحی است که دولت داده البته دولت نمی‌توانست در این موضوع لایحه‌ای به قید دو فوریت تقدیم مجلس کند و ما هم فورا تصویب بکنیم یا طرحی است که وکلاء می‌دهند در طرحی که وکلا می‌دهند دولت نمی‌تواند یک چیزی راپیشنهاد بکند ولی می‌تواند یک پیشنهادی راقبول کند وبعد از آنکه قبول کرد مجلس باید بعد بهش رای بدهد ولی این طرحی است که وکلاءتهیه کرده‌اند و تقدیم مجلس کرده‌اند بعقیده بنده خلاف آئین نامه مجلس است که دولت در این طرح پیشنهاد بکند راجع به این موضوع دولت باید طرح جداگانه‌ای تنظیم کند. (برزین مطابق چه ماده‌ای؟) مطابق موادی که طرز دادن لوایح به مجلس درآئین نامه تصریح شده‌است که بچه طریقی لوایح رامیشود تقدیم مجلس کرد وازطرف دیگر هم برنامه هفت ساله در کمیسیون تمام شده بنده حالا در اصلش وارد نمی‌شوم ولی همانطوریکه فرمودند شاید امر ضروری هم باشد مخالف آئین نامه مجلس است.
نایب رئیس – بنده عقیده دارم که این برخلاف آئین نامه مجلس نیست دلیل هم دارم (صحیح است) براین اینکه یک طرحی است که نمایندگان محترم داده‌اند و یک مطلب را شاید واجب میدانند که جزءاین طرح باشد ولی نظر باینکه وکیل نمی‌تواند پیشنهاد خرج بکند این را دولت لازم دانسته‌است که هرچه زودتر تقدیم بکند و اگر چنانچه این پیشنهاد را دولت بکند بنظر بنده مخالف آئین نامه نیست آقای اقبال بفرمائید.
اقبال – عرض کنم موقعیکه قانون خرید اسلحه از آمریکا درمجلس مطرح شد بطوریکه آقایان بخاطر دارند بنده با نهایت شدت با آن قانون مخالفت کردم و الان هم با همان شدت با این قانون که از تصویب مجلس شورای ملی گذشته‌است و باید اجرا کرد مخالفم و آنوقت درضمن عرایضم عرض کردم که چون مملکت مامملکت زراعتی وصناعتی است ما محتاجیم مملکت ما از این حیث آباد بشود و عرض کردم که من شخصا موافقم که دولت آمریکا یا هر دولت دیگری بماازاین حیث کمک بکند و به ما آلات و ادوات فلاحتی و بهداشت و فرهنگ بدهند بنده با همان شدتی که با آن لایحه مخالف بودم با این تبصره آقای نخست وزیر موافقم زیرا که تمام آقایان موافقند که بالاخره مملکت ماباید به یک صورتی آباد بشود و این محال است بدون اینکه یک برنامه‌ای داشته باشیم و مطابق آن برنامه در هرسال یک قدم‌هایی برای اصلاح مملکت از هر حیث برداشته شود کمیسیون برنامه مجلس بعد از مدتی مطالعه و اقدام بالاخره این برنامه را تصویب و تقدیم مجلس هم کردند در یکی از مواد آن برنامه تصورمیکنم همانطوری که آقای نخست وزیر گفتند باید در مدت ۴ ماه تمام جزئیات این امر باطلاع مجلس شورای ملی و کمیسیون برنامه برسد که از هر حیث اشکالی برای اجرای برنامه باقی نماند حالا گمان می‌کنم که اگر ما حالا تبصره را تصویب بکنیم قانون برنامه خواهدآمد و چندین ماه در مجلس خواهد ماند و پس ازاینکه تصویب شد تازه قابل اجرا نیست برای اینکه باید گزارش این جزئیات برسد و بنظر بنده بسیار بسیار معقول است که مجلس اجازه بدهد این مبلغ دراختیار وزارت دارائی گذاشته بشود. و برای تهیه مقدمات امر بایستی کمیسیونهای متعددی تشکیل بشود وبولایات بروند وکارهاراازنزدیک به بینند وبرنامه مخصوص برای هریک از ولایات معلوم بکنند ویک برنامه کلی تهیه بکنند لذا چون آقای نبوی فرمودند مخالف آئین نامه‌است بنده خواستم برای اطمینان آقای نبوی عرض کنم که این اصلا مخالف آئین نامه مجلس نیست چون درآئین نامه چنین تصریحی نشده‌است البته ممکن است استنباط ایشان اینطور باشد ولی همانطورکه آقای رئیس مجلس هم فرمودند چون نمایندگان نمی‌توانند پیشنهاد خرج بکنند واین موضوع هم مورد علاقه نمایندگن مجلس است این است که این پیشنهاد بوسیله آقای نخست وزیر شد.
دکترمعظمی – بنده اخطار دارم.
نایب رئیس – آقای دکتر معظمی بفرمائید. یک پیشنهادی تقدیم مجلس شورای ملی نمودند راجع باینکه درخواست اعتباری برای برنامه ۷ ساله خواستند بنده دراصلش مخالفتی ندارم ولی حق این بودکه لایحه اش رامی آوردند وهمه ما مطالعه می‌کردیم والبته ازنظر اصول قانون گذاری این راه بهتراست (صحیح است) ولی بنده یک اشکال دیگری داشتم باستناد تبصره ۸ ماده واحده مصوب ۱۳ بهمن ۲۶ که در آنجا عوائید شرکت نفت را مطابق قانون خاصی ما اختصاص داده‌ایم برای کارهای تولیدی (صحیح است) و کارهای تولیدی نه هرکار تولیدی کار تولیدی که نقشه آنرامجلس تصویب کند ومنظور ما از گذراندن آن قانون این بودکه عوائد شرکت نفت مسلما”صرف کارهای تولیدی بشود یعنی جزء عواید تولیدی ذکرنشود وبعد طرف خارجی بشود بطور متفرقه که نتیجه‌ای ازآن حاصل نشود وچون درتبصره ایکه آقای نخست وزیر تقدیم کرده‌اند جمع کل رقم راقید فرمودند آن ۳۱ میلیون تومان هم جزءاین است وممکن است با تصویب این قسمت ما تائید کرده‌ایم که این قانون بقوت خودش باقی نیست من تمنی می‌کنم جنابعالی این مبلغ رابرای هرچه می‌خواهید مصرف کنید یابمصرف کارخانه یاهرچیز دیگریکه صلاح میدانید لایحه‌اش رابیاورید و ما هم موافقت می‌کنیم ولی اینکه تلویحا اجازه بدهند موافقت بشود این را ما موافقت نخواهیم کرد در تبصره ۸ ماده مصوب ۱۳ بهمن ۲۶ را که کمیسیون بودجه هم درآن قسمت تردید داشته‌است در صفحه سهم هست که دولت چنین حقی نداشته‌است و نمی‌توانسته‌است این کار رابکند ودرآنجا قید کرده‌است راجع به اصل موضوع هم چون بنده مطالعه‌ای ندارم نفیا و اثباتا چیزی عرض نمی‌کنم واماراجع به قسمت تبصره دوم تبصره دوم برخلاف اصل است یعنی جنابعالی هیچ مانعی ندارد که برای آن که متخصصی که لازم دارید باهردولتی می‌توانید مذاکره کنید وشرایط استخدام آنهارادرتحت یک لایحه‌ای به مجلس تقدیم کنیدالان این پیشنهاد دولت راکه مامیخواهیم تصویب کنیم این اعتبارش همان وضعیتی راپیداخواهد کرد که ما درموقع تصویب لایحه خرید اسلحه از امریکا به آن رای دادیم که گفته شد هزینه حمل ونقل بعدا معلوم می‌شود وپرداخت می‌شود و در نتیجه ۱۵ میلیون ۱۶ میلیون مامقروض شدیم این است که باید دراصل این مذاکره بفرمائید واصل لایحه‌ای آنراهم بایستی جداگانه بیاورند که زودتر کمیسیون خارجه ملزم بشود نظر بدهد منی می‌کنم که راجع به اینموضوع توضیح بفرمائید که این قانون بقوت خودش باقی است البته بقوت خودش باقی است واگر بناباشد دیناری صرف کارهای غیر تولیدی بشود باید به تصویب مجلس برسد.
نایب رئیس – آقای نخست وزیر.
نخست وزیر – بنده ملتفت نشدم که آقای دکترمعظمی ایرادشان کجااست؟می‌فرمایند که مطابق قانون چهل درصد عوائد نفت جنوب که مطابق تبصره ۸ قانون اول بهمن ۱۳۲۶ برای مصارف تولیدی وعام المنفعه اختصاص داده شده‌است سیصدوده میلیون ریال بعد زیرش هم یک مبالغ دیگری نوشته‌اند که جمع کل آن ۱۰۶۵۳۱۰۰۰۰ ریال است.
دکترمعظمی - اشکال بنده این است ک از کلمه عام المنفعه دولت استفاده نکند و بدون برنامه این استفاده می‌شود.
نخست وزیر – کدام برنامه؟
دکترمعظمی – بدون یک برنامه معینی چون در آنجا نوشته شده که یک برنامه معینی به مجلس بیاورند مقصود این است که ازآن اسفاده نشود.
نخست وزیر – عرض بنده چیز دیگری است آنچه که بنده پیشنهاد کردم نوشتم از درآمدی که اینجا در گزارش کمیسیون نوشته شده‌است هزینه عبارت ازاینها است یک هزینه‌ای را در نظر گرفته‌اند و ... بریز نوشته‌اند اعتبار آبیاری فلانقدر، اعتبار اسفالت فلانقدر. مخصوصاً نوشته‌اند که این مبلغ ۱۰۶۵۰۰۰۰۰۰ ریال برای خرج عمرانی تخصیص داده شده (دکتر معظمی- حالا درآمد هم همین مبلغ است) من که آنجا کلمه درآمد ندارم که مخل قانون باشد این مطلب اول. مطلب دوم، در خود قانون قید شده‌است چهل درصد عوائد ۳۱۰ میلیون است و اگر بنده کلمه درآمد هم می‌نوشتم تازه باز هم مانع نبود از محل این ۱۰۶۵ میلیون که کلش به موجب قانون نباید اختصاص بجائی داشته باشد فقط چهل درصد ۳۱۰ میلیون است بنابراین، آن مبلغی که بنده نوشتم خواه و ناخواه از آن قانون است.
دکتر معظمی- پس دقت بفرمائید و تصریح بفرمائید که این مبلغ از آن درآمد نفت که به موجب قانون علیحده‌ای است تصویب شده که به مصرف برنامه ۷ ساله برسد نباشد.
نخست وزیر- بنده مقصودم این نبود که آن قانون نقض بشود در باب قسمت دومش هم که فرمودید ما که استخدام دائم نمی‌خواهیم بکنیم. این عمل یعنی استفاده کردن از درآمد و رفتن چند نفر متخصص برای مدت موقتی که شاید یکیش ۱۵ روز باشد یکیش یک ماه باشد یکیش دو ماه باشد، چهار ماه باشد و نوشته شده‌است که بیش از ۴ ماه نخواهد بود و از این ممالک هم خواهد بود مبلغ حق الزحمه رفت و آمد و مخارجی که بهش تعلق می‌گیرد بیش از دو میلیون ریال نخواهد بود. حالا باز هم اگر لازم است لایحه اش را به اسم و رسم بیاورم وقتی که با آنها مذاکره کردم و راضی شدند باز قانونش را خواهم آورد ولی خواستم عرض کنم یک کسی که برای یک سال و ۶ ماه مستخدم دولت ایران باشد نیست. مشاور حقوقی است که دعوتش می‌کنند یک کاری بکند و یک حقوقی هم به او می‌دهند. بنده منتها نخواستم این کار را هم بدون نظر مجلس شورای ملی بکنم.
نایب رئیس- پیشنهاد آقای نخست وزیر دفعه دیگر خوانده می‌شود. رأی گرفته می‌شود.
نمایندگان- رأی - رأی
مهندس رضوی- بنده اصلاحی در این پیشنهاد کردم قرائت بفرمائید.
نایب رئیس- پیشنهاد آقای مهندس رضوی قرائت می‌شود
(بشرح زیر قرائت شد)
- جمله ذیل را برای افزایش به آخر تبصره اول پیشنهادی دولت پیشنهاد می‌کنم ولی در انتخاب مأمورین مطالعات باید رعایت تخصص کاملاً بعمل آید.
نایب رئیس- آقای مهندس رضوی
مهندس رضوی – گمان می‌کنم آقایان محترم در کمال علاقه‌ای که به اصول برنامه دارند مقدماتی که واجب و ضروری است در اجرای برنامه از نظرشان محو نخواهد شد. تصور نمی‌کنم هیچیک از ما کمتر علاقه به آبادانی کشور و اجرای برنامه فنی صحیح و بدست آوردن نتایج آن از دیگری داشته باشیم ولی در این نکته هم متفق القول هستیم دو نکته از این برنامه موجب نگرانی بنده‌است. یکیش را فعلاً بطور خیلی مختصر اشاره می‌کنم و امیدوارم که عملاً این نگرانی مرتفع شود و آن عبارت از این است که چون دستگاه‌های دولتی ما تا آنجائی که تجربه نشان داده‌است در امور عمرانی و در امور آبادانی مملکت مداخلاتشان خالی از بعضی نواقص نبوده‌است. یعنی آنطوری که باید برای مالیه مملکت دلسوزی نشده و حداکثر استفاده بعمل نیامده‌است. البته بنده باید امیدوار باشم (همه آقایان هم البته همینطور) که در آینده نسبت به این مبالغ که امروز اولین مبلغش شروع می‌شود یک تصفیه‌ای در امر اجرائی کار بعمل بیاید و از روی نهایت دقت و با مراقبت کامل دینار به دینار در خرج کردن آن دقت بشود (صحیح است) و در نتیجه گرفتن هم دقت بشود البته این امر کلی است و می‌شود رویش هم زیاد صحبت کرد، می‌شود ایرادات را به بعضی وارد کرد ولی بنده این موضوع را می‌گذاریم برای بعد. موضوع دیگر خاطر آقایان را که شاید متوجه این وضع نیستند به مشاهده‌ای که شخصاً داشتم جلب می‌کنم. بنده در کرمان بودم آقایان می دانید که مردم کرمان منتظر کوچکترین اقدام دولت نبودند که با نهایت خوشوقتی شنیدیم برای برنامه عده‌ای به کرمان می‌آیند. بنده با عجله رفتم پیدا کردم دیدم دو نفر آمریکایی هستند و چند نفر هم از دوستان خود بنده هستند دیدم که اینها آمده‌اند مطالعاتی می‌کنند راجع به برنامه عمرانی کرمان. بنده واقعاً خیلی خوشوقت شدم و در نظر گرفتم که اگر کمکی هم لازم باشد بکنم. بعد از اینکه این صحبت را کردند هیچ اصلاً وارد این مذاکره نبودیم که کی می‌خواهند برگردند چون این مطرح نبود و روی این صحبت بود که چگونه می‌توانند اینجا زندگی کنند و چه برنامه‌ای داشته باشند بعد معلوم شد که آقایان شب وارد شده‌اند صبح زود ناشتائی کردند و این مطالعه در کرمان تمام شد و این مطالعات و گزارشات داده شد به اداره برنامه. بنده نمی دانم بنده هیچ نمی‌خواهم انتقادی بکنم یک فکر دیگری داشتم که می‌خواستم به عرض آقایان برسانم. مثلاً برای پست و تلگراف و رسیدگی به آن یکی از دوستان بنده که تحصیلات حقوقی داشت و سابقاً در بلژیک بود مأمور بود توجه بفرمائید که موضوع پست و تلگراف و آن هم با متدهای جدید که ما عاری از آن هستیم و حتی اطلاع هم نداریم در دستگاه وزارت پست و تلگراف هم فقط چند نفر اشخاص مطلع هستند که مورد انتقاد هم واقع نمی‌شوند آن شخص شخیص که بسیار مرد خوبی شاید باشد در این مورد چه نظری می‌توانست داشته باشد؟ در این مورد بیشتر از این نمی‌خواهم پرده بردارم. همینقدر باید به عرض آقایان برسانم که عده زیادی از مردمان این مملکت که پسران یا برادران و یا اقوام خود آقایان هستند خواه در خارجه و خواه در داخله مملکت یک تحصیلاتی کرده‌اند برای اینکه از این تحصیلات استفاده بشود باید توجه به رشته تحصیلی اشخاص هم بشود. بنده نمی‌گویم که منحصر و محدود بکنم به اینکه فرض بفرمائید یک کسی در زمین شناسی کار کرده‌است هیچوقت از آن در سد سازی استفاده نکنند. یا اینکه بنده بگویم بوسیله او سدی روی آب ساخته نشود بنده هیچوقت همچو حرف غیر صحیح و غیر عملی نمی‌زنم ولی بنده عرض می‌کنم که تخصص یک حدودی دارد لازم الرعایه‌است به عده بسیار محدودی از متخصصین این مملکت متأسفانه در امر تهیه برنامه شرکت داده شده‌است عده بسیار محدودی شاید از آنها شرکت داشته باشند و در آینده نزدیکی هم بنده بعید نمی دانم که بعد از تصویب این اعتبار جماعتی از آقایان که هیچ تخصصی برای تهیه آمار یا برنامه یا مطالعه امور سد یا لزوم برقراری سانترال‌ها یا ضرورت و یا عدم ضرورت کارخانجات ممکن است صلاحیت در این امر را نداشته باشند برای این کارها بروند و برگردند و یک گزارش‌های ناقصی بدهند که مورد عمل قرار نگیرد و در نتیجه شاید اساساً بیمورد هم باشد. بنده همینقدر می‌خواستم عرض کنم که اینجا اولاً دولت متوجه این وضع باشد و اطمینانی بدهد و ثانیاً این جمله کوچکی که من نوشتم برای این تبصره قبول بشود که اضافه بشود یعنی مأمور مطالعات رعایت تخصص آنها بشود که کسی که می‌رود برای اینکه مطالعه بکند باید بداند که آقا مرکز کارخانه‌های سیمان در مملکت کجا باید قرار بگیرد اگر یک کسی باشد که مثلاً نداند و از ماشین آلات اطلاع نداشته باشد اقلاً جنبه معدن شناسی داشته باشد اگر نه باید از هر دو تا هم باشد نه اینکه یک کسی برود که هیچ اطلاعی نداشته باشد از آن دو چنانکه بنده غالباً اطلاع دارم نه اینکه یک کسی برود و از کدخدای محل بپرسد آقا این سد کجا گذاشته شود و البته بنده نمی‌خواهم که «سوزیتمه» بکنم اطلاعات محلی را ولی اطلاعات محلی هم چیزی نیست که مبنای عمل یک برنامه فنی باشد. برنامه فنی باید از روی اصول علمی باشد و اصول علمی را هم باید یک کسی اجرا بکند که در آن امر اطلاع فنی داشته باشد. (صحیح است) نایب رئیس- نظر دولت راجع به این اصلاح چیست؟
نخست وزیر- مانعی ندارد
نایب رئیس- آقای تقی زاده یک پیشنهادی کرده‌اند که این دو تبصره تجزیه بشود. یعنی به قسمت اول و قسمت دوم جدا جدا رأی گرفته بشود. پس علیهذا ... (بعضی از نمایندگان- رأی گرفته بشود) (تقی زاده- توضیح باید عرض بکنم) پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای ملک مدنی بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می‌نمایم جمله زیر به تبصره اضافه شود: اشخاصی که برای مشاوره قضائی و فنی استخدام می‌شوند لایحه استخدامی آنان باید پس از استخدام از نظر تابعیت و مدت و حقوق به مجلس شورای ملی تقدیم بشود.
رضوی- قانون استخدام خارجی از مجلس گذشته‌است.
نایب رئیس- آقای ملک مدنی
ملک مدنی- عرض کنم یک مسائل اصولی است که مجلس نباید مخالفت کند و آن اعتباری که آقای دکتر اعتبار فرمودند که مجلس نباید این کار را بکند، این را ما در قانون اساسی داریم که اگر دولت خواست استخدام خارجی بکند یا چند نفر را قبول کند ولو یک نفر هم باشد لایحه اش را دولت باید به مجلس تقدیم کند در این پیشنهاد بنده قید کردم که سه چیز است که در قانون قید شده. تابعیت و حقوق و مدت آن باید قید شود (رضوی- ملیت هم هست) صحیح است حالا چون سمتش اینجا قید شده از نظر مشاوره فنی و قضائی به این جهت بنده سه قسمت را عرض کردم چون یک مطلب اصولی است. آقای نخست وزیر هم در این تبصره موافقت کنند که اضافه بشود پس از اینکه شما در نظر گرفتید که سه نفر از سوئیس برای مطالعه و برای مشاوره در امور فنی و قضائی بیاورید باید لایحه اش را تقدیم به مجلس شورای ملی بکنید که این دو نفر و یا سه نفر را مثلاً ما از کشور سوئیس برای مدت یک ماه، دو ماه و فلان مبلغ حقوق استخدام کرده‌ایم و لایحه آنرا به اطلاع مجلس برسانید و لایحه اش را مجلس شورای ملی تصویب می‌کند. آقای منصورالسلطنه هم واقفند به این مطلب.
نایب رئیس- نظر دولت چیست؟
نخست وزیر- عرض کنم نظرشان این است که این جمله اضافه بشود یا مقصودشان این است که اصلاً تبصره مطرح نشود.
نایب رئیس- مقصودشان این است که این جمله اضافه بشود.
نخست وزیر- مانعی ندارد.
تقی زاده- بنده اجازه می‌خواهم در پیشنهادم توضیح بدهم.
مهندس رضوی – تجزیه که صحبت ندارد.
نایب رئیس- آقای تقی زاده
تقی زاده- چون عرض بنده اصولی است و می دانم که برای تجزیه فقط پیشنهاد تجزیه کافی است ولی بنده تصور می‌کنم برای قسمت اول تبصره نمی‌شود رأی گرفت و اصولاً مجاز نیست برای یک قانونی یا یک فکری یا طرحی که هنوز به مجلس نیامده و اگر هم به کمیسیون رفته کسی مطالعه نکرده مجلس تصویب کند برای آن یک اعتباری بدهند و این یک سابقه نامطلوبی می‌شود و یک بدعتی است که در آینده برای کارهایی که می‌خواهیم بکنیم. حالا بنده با خود مطلب مخالف نیستم با قسمت دومش کاملاً موافقم ولی این را اگر ناچار اصرار دارند اگر چه بنده عقیده‌ام این است که از این صرف نظر بکنند و در ضمن برنامه شان پیشنهاد بکنند ولی اگر ناچار هم باشند بنده پیشنهاد خواهم کرد که فلان مبلغ اعتبار برای مطالعات عمرانی، نه برنامه، چون برنامه صحیح نیست برای اینکه برنامه‌ای هنوز به مجلس نیامده و صحیح نیست که برنامه ذکر بشود و به کجا و به چه اشخاصی بدهیم (صحیح است)
نایب رئیس- آقای نخست وزیر راجع به این اصلاح چه نظری دارید؟
نخست وزیر- عرض کنم با این فرمایشی که آقایان می‌فرمایند بنده مخالفتی ندارم اصل مقصود عبارت از این است که یک اعتباری داده بشود برای اینکه هیئت‌های متخصص بتوانند تا فصل مقتضی است مسافرتهایی در محل بکنند مطالعات شان را تکمیل بکنند لایحه اش تنظیم می‌شود بعد گزارش آن را تقدیم مجلس می‌کنیم. حالا اگر بنظر ایشان اینطور برسد که ذکر اسم برنامه در تبصره ضرورت نداشته باشد همانطور پیشنهادی که فرمودند بنده قبول دارم برای مطالعات عمرانی (باتمانقلیچ- چه عیبی دارد اگر اسم برنامه نوشته شود) نمی دانم آقا اگر این صورت را بنده نوشته بودم بعد توضیح می‌خواستند که این مطالعات عمرانی چه چیز است حالا عکس آن نوشته شده‌است و این توضیحات را به عرض آقایان رساندیم و حالا موافقم که نوشته شود برای مطالعات در امور عمرانی و تولیدی در قسمت آن اشخاصی هم که فرمودند مقصودشان این است که بعد از استخدام لایحه اش داده شود (ملک مدنی- بنده قید کردم که پس از اینکه در نظر گرفتید و استخدام کردید لایحه اش را به مجلس بیاورید) عرض کردم مانعی ندارد.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به تبصره اول دولت با اصلاحی که شده‌است آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. رأی می‌گیریم به تبصره دوم با اصلاحاتی که شده‌است.
بعضی از نمایندگان- مجدد بفرمائید قرائت شود.(بشرح زیر با اصلاحات قرائت شد)
- تبصره- وزارت دارائی مجاز است ۳ نفر متخصص عالیمقام از اتباع یک یا چند کشور از کشورهای فرانسه و بلژیک و هلند و سوئیس و سوئد برای مشاوره در مسائل حقوقی و مالی و فنی مربوط به اجرای بنده (هـ) از قانون مصوب ۲۹ مهر ۱۳۲۶ برای مدتی که از چهار ماه تجاوز نماید استخدام کند و حق الزحمه و خرج سفر و مخارج اقامت آنان را در ایران منتها تا میزان دو میلیون ریال از محل اعتبار هزینه انتفاعی کشور بپردازد و اشخاصی که برای مشاوره قضائی و فنی استخدام می‌شوند لایحه استخدامی آنان را پس از استخدام از نظر تابعیت و مدت و حقوق به مجلس شورای ملی تقدیم نماید.
مهندس رضوی- این مربوط به تبصره اول است آقا.
یکی از نمایندگان- اشخاصی که برای مشاوره قضائی و فنی (پس از استخدام)
نخست وزیر- بجای در نظر گرفته می‌شود باید نوشته شود استخدام می‌شوند.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به تبصره دوم با این اصلاحاتی که شده‌است. آقایان موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
پیشنهاد آقای حائری زاده – آشتیانی زاده- آزاد. بشرح زیر قرائت گردید)
- ریاست مجلس شورای ملی تبصره ذیل را برای الحاق به ماده واحده پیشنهاد می نمائیم:
تبصره- دولت مکلف است با مطالعه در تعداد مسلمین اتباع ایران ساکن فلسطین که مجبور به مهاجرت شده مبلغی به عنوان قرضه به آنها داده شود تا پس از خاتمه انقلاب فلسطین و استرداد اموال آنها ترتیب پرداخت وجه داده شود.
بعضی از نمایندگان – این پیشنهاد خرج است وکیل پارلمانی نمی‌تواند پیشنهاد خرج بدهد.
نایب رئیس- آقای حائری زاده
حائری زاده – یکی از کارهای خوبی که قبلاً شده‌است موقعی شده‌است که آقای منصورالسلطنه عدل نماینده ایران بودند در خارج و موضوع فلسطین که مطرح شده‌است به نفع مسلمین و اعراب به نمایندگی دولت ایران اظهار نظر شده (صحیح است) و این عمل خیلی خوبی که کرده‌اند بنده ارادتم نسبت به ایشان از پیش خیلی زیادتر شده‌است در نتیجه، این موضوع که ایران حمایت از مسلمین و اعراب کرده‌است این وقایعی که در فلسطین واقع شده به مسلمین ایرانی که در آن حدود بوده‌اند فشار شدید وارد شده‌است. عده آنها هم زیاد نیست در حدود سیصد، چهارصد نفر مسلمان ایرانی بیشتر در حوزه فلسطین نیست. آنها یک مردمان هنرمند، سرمایه دار، مردمان مفیدی هستند که یکی از آنها آمده و فعلاً در تهران هست. این رئیس قسمتی از راه آهن آنجا بوده که ۵۰ سال ۶۰ سال پیش پدر ایشان قزوینی بوده و مادر ایشان کاشانی است اینها عرب نبودند تابعیت شان هم محفوظ است مشهور هم هستند املاک و زندگانی هم دارند (یکی از نمایندگان- یزدی هم هستند) یزدی هم نیستند اینها کاشانی هستند ممکن است که سایر خانواده‌های محترم هم باشند اینجا من تحقیق کردم بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر ایرانی که در آنجا مسلمان بودند در نتیجه فشار و اذیت یهودی‌ها دربدر و سرگردان شدند بیشتر نداریم اینجا من معتقدم دولت ایران نماینده‌ای که آنجا داشته‌است و حالا نیست پشتیبانی بکند برای همین مال و دارائی اینها که یهودی‌ها تصرف کرده‌اند یک اقدامات اساسی باید بشود و به عنوان قرضه به آنها یک قرضی داده شود یعنی به این قریب سیصد خانواری که آنجا هستند تا وقتی که قضایای آنجا خاتمه پیدا کند و روشن شود. این را من نمی‌توانستم پیشنهاد خرج بکنم این است که من از دولت تقاضا می‌کنم که دولت اگر صلاح بداند پس از تحقیق در عدد و وضعیت آنها یک همچو پیشنهادی بکند و من این را برای یک طرحی در مجلس و تذکر به دولت در مجلس تقدیم کردم و برای اینکه بحث زیاد نشود و آقای کشاورز صدر هم فرمایشی نکند و وقت مجلس را نگیرند پیشنهادم را پس می‌گیرم ولی دولت متوجه باشد طرحی تهیه کند.
نایب رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای برزین بشرح زیر قرائت گردید)
- مقام ریاست مجلس شورای ملی – ماده واحده ذیل را پیشنهاد می‌نماید.
ماده واحده- از تاریخ تصویب این قانون تا سال ۱۳۳۰ مواد اولیه ساخت کبریت و سایر احتیاجات کارخانجات کبریت سازی داخلی که از کشورهای بیگانه خریداری و وارد می‌شود پرداخت هرگونه حقوق و عوارض گمرکی آنها مشمول معافیت قانون مصوب هفتم خرداد ۱۳۰۶ که برای کارخانه کبریت سازی ممتاز ایران مقرر است خواهد بود.
وزارت اقتصاد ملی به نسبت قدرت تولید هر یک از کارخانجات احتیاجات سالیانه آنان را دقیقاً برآورد و برابر آن سهمیه خواهند نمود. صدور کبریت‌های ساخت کارخانجات داخلی به کشورهای بیگانه از هر گونه حق انحصار و امتیاز و عوارض گمرکی و غیره معاف خواهد بود.
نایب رئیس- آقای برزین
بعضی از نمایندگان- نیستند آقا
نایب رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای دکتر طبا بشرح زیر قرائت گردید)
- پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به لایحه یک دوازدهم الحاق گردد.
رؤسای بخش‌های بالینی دانشکده پزشکی که طبق قانون اصلاح قانون تأسیس دانشگاه از حیث پایه و مقام و وظایف آموزشی به مانند استادان صاحب کرسی می‌باشند دارای سمت استادی خواهند بود و از تمام مزایا طبق قانون تأسیس دانشگاه استفاده خواهند کرد.
نایب رئیس- آقای دکتر طبا
دکتر طبا – این پیشنهاد را رأی بدهید با آقای دکتر اقبال وزیر فرهنگ هم بنده مذاکره کردم ایشان کاملاً موافقند یک عده از آقایان دکترها هستند در دانشگاه که از حیث پایه و مقام و وظایف و خدماتی که انجام می‌دهند کاملاً مقام استادی دارند. منتها چون عده کرسی‌های دانشگاه محدود است و بیش از چهل کرسی در دانشگاه نیست، آنها استاد و دارای کرسی استادی نیستند و از مزایای قانون استخدام دانشگاه استفاده نمی‌کنند در صورتیکه از هر حیث مشمول و مشابه با استادان دانشگاه هستند. این پیشنهاد بنده نه خرجی تولید می‌کند برای دولت و نه لطمه‌ای به کسی وارد می‌آید و مقام آنها را از هر حیث محفوظ نگه می‌دارد. این است که خواهش می‌کنم آقایان موافقت بکنند و جناب آقای دکتر اقبال وزیر فرهنگ هم موافقت بفرمایند.
کشاورز صدر- بنده مخالفم.
نایب رئیس- آقای فرامرزی
فرامرزی - مقام استادی یک مقام علمی مهمی است مجلس یک قضیه‌ای را که رویش مطالعه نکرده نمی‌شود این را رأی گرفت. با علم نمی‌شود بازی کرد.
نایب رئیس- آقای دکتر اقبال نظری دارید؟ بفرمائید.
وزیر فرهنگ (آقای دکتر اقبال) - ضمن لایحه‌ای که هفته آتیه راجع به دانشگاه تقدیم خواهم کرد منظور ایشان را تأمین می‌کنم و این قسمت را مطالعه می‌کنم. خواهش می‌کنم از آقای دکتر که اینرا پس بگیرند.
دکتر طبا – چون آقای دکتر اقبال فرمودند که در لایحه قید خواهند کرد بنده فعلاً پس می‌گیرم.
نمایندگان- رأی – رأی
نایب رئیس- پیشنهادات وظیفه آقایان نمایندگان است باید لطف بکنند که پیشنهاد کمتر بدهند.
برزین- یک پیشنهادی بنده داده‌ام و این پیشنهاد بنده هم چیزی بود که خود وزارت دارائی و وزارت کار داده‌است و خود آقای نخست وزیر و وزیر کار هم موافقت کرده بودند قبلا هم به نظرشان رسانیدم ایشان فرمودند که من مخالف نیستم.
نایب رئیس- پیشنهاد شما قرائت شد تشریف نداشتید چون این مفصل بود در بودجه کل می‌گذاریم. پیشنهاد دیگری قرائت بشود
پیشنهاد آقای برزین بشرح زیر قرائت گردید)
- مقام ریاست مجلس شورای ملی – اینجانب تبصره ذیل را پیشنهاد می‌نماید.
کارمندان بنگاه راه آهن که دارای پایه رسمی کشوری می‌باشند از کلیه مزایای قانون استخدام کشوری و آئین نامه‌های ملحقه به آن بهره مند بوده و می‌توانند حقوق پایه خود را دریافت دارند.
نایب رئیس- آقای برزین بفرمائید.
برزین – عرض کنم که این پیشنهاد بنده یک پیشنهاد خرجی نیست یک قوانینی برای این مملکت راجع به مستخدمین گذشته‌است و مستخدمین راه آهن هم که مشمول قانون هستند و صاحب رتبه می‌شوند بر طبق قانون گفته‌ایم که مشمول قانون هستند و رتبه آنها هم داده بشود بر طبق قانون یک چیزی فوق العاده‌ای نبود و بر خلاف قانون هم نیست. بنده عرضم این است مستخدمین دولت هستند، مستخدمین راه آهن با مستخدمین وزارت دارائی با مستخدمین قضائی تمام اینها یکی هستند. شما به تمام مستخدمین رتبه شان را می‌دهید، حقوقشان را می‌دهید آنوقت شما مستخدمین راه آهن را مستثنی می‌کنید. آخر این چه تبعیضی است. بنده استدعایم این است که اینها هم شامل قانون باشند و حقوق و رتبه شان را بگیرند.
حاذقی - بودجه راه آهن جدا است.
نایب رئیس- آقای رضوی
ابوالحسن رضوی- عرض کنم آقا تصویب قوانین یک اصولی دارد (صحیح است) که در نظامنامه پیش بینی شده‌است (صحیح است) از قبیل اینکه کمیسیون برود، شور بشود، مجلس بیاید اقدام بشود در خود نظامنامه هم یک مواد دیگری دارد که در آنجا یادآوری کرده اگر بنابراین شد که در یک جایی که یک موضوعی مطرح است یک نظری آقایان پیدا کردند پیشنهاد بدهند و بدون هیچ مطالعه و شور با این مقدمات بیاید و طرح می‌کنیم و به این شکل می‌گذرد. بنده خیال می‌کنم که سوء استفاده بشود (کشاورز صدر- هزار مضرت دارد) از اینجهت خواهش می‌کنم غیر از مطالبی که در پیرامون یکدوازدهم است از سایر پیشنهادها صرفنظر بفرمایند.
نایب رئیس – آقای برزین
برزین- من قبلاً با خود جناب آقای نخست وزیر صحبت کردم.
کشاورز صدر- وارد نیست آقا پیشنهاد خرج است.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای برزین آقایان موافقین قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. دو پیشنهاد است و تقاضا شده‌است که پیشنهادهای دیگر جزو لایحه بودجه مطرح بشود (صحیح است) پیشنهاد آقای مهدی ارباب بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم بقیه پیشنهادات موکول به طرح بودجه کل کشور بشود.
نایب رئیس- مخالفی نیست؟
باتمانقلیچ- مخالفم
نایب رئیس- بفرمائید
باتمانقلیچ- الآن چهار ماه‌است که همیشه پیشنهادهای آقایان موکول به بودجه کل کشور شده‌است. بنده یک پیشنهادی داده‌ام که باید اعتبار به دولت داده شود که این قسمتی که برای کارهای تولیدی گذاشته شده این اعتبارش داده بشود به دست دولت وقتی که ۵ ماه از سال گذشته و ما هیچ عملی نکردیم امروز هم موقع کار کشاورزی مملکت است و در بعضی نقاط آفت زده‌است و بانک کشاورزی باید به بعضی از نقاط کمک کند و اگر این اعتبارات را گذاشتند آخر سال بدهند، آن وقت دیگر فایده‌ای برای ملت بیچاره ندارد. اگر از فردا شروع می‌شود موضوع تصویب بودجه بسیار خوب، بنده حرفی ندارم.
بعضی از نمایندگان- بودجه فردا مطرح می‌شود.
صفوی- پیشنهادی که آقای ارباب فرمودند چون سلب حق از نمایندگان می‌کند به این پیشنهاد نمی توان رأی گرفت و این را نمی‌شود خواند ...
مهدی ارباب- هر نماینده حق دارد پیشنهاد بدهد.
کشاورز صدر- سلب حق که نشده‌است
صفوی- ... بنده پیشنهاد کردم به طرح قانونی راجع به یکدوازدهم با تبصره‌ها. رأی گرفته شود بعد به بقیه پیشنهادها رأی گرفته بشود. بنده به این استناد پیشنهاد کردم.
نایب رئیس- پیشنهاد آقای صفوی قرائت شود.
(بشرح زیر قرائت گردید)
- پیشنهاد می‌کنم به طرح قانونی یکدوازدهم و تبصره‌های تصویب شده رأی گرفته شود سپس راجع به پیشنهادها مذاکره و تکلیف آن داده شود. (صحیح است)
نایب رئیس – آقای سزاوار مخالفید؟
سزاوار- اجازه می فرمائید بنده یک تذکری دارم. بنده این مخالفتم را به این جهت کردم که یک تذکری بدهم که لوایحی که به مجلس می‌آید لوایح عادی است و آنکه دارای یک فوریت است و دو فوریت است باید با هم تفاوتی داشته باشد. لایحه‌ای که از طرف دولت تقاضا می‌شود و مجلس هم رأی می‌دهد لابد ضرورت ایجاب می‌کند. امروز صحبت در این بوده‌است که بودجه را مطرح کنند. آقایان عجله داشتند بنده رفتم بیرون تلفن کنم. نیم ساعت ایستادم دیدم تمام از بیرون تلفن را می‌گیرند برای بودجه نیم ساعت بنده ایستادم و همه تلفن می‌کردند یک عده‌ای در انتظار بودجه هستند یعنی این یکدوازدهم هستند و بنده هم الآن می‌بینم که مجلس دارد از اکثریت می‌افتد و بنابراین راجع به این پیشنهادی که آقای صفوی فرمودند که سلب حق می‌شود بنده عقیده دارم که سلب حق نمی‌شود اگر خود آقایان نمایندگان پیشنهاد دهندگان موافقت بفرمایند که در موقع طرح بودجه مطرح بشود اشکالی ندارد و آنوقت هم استدعا می‌کنم که فوراً به یکدوازدهم رأی داده بشود.
نایب رئیس- البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که چیزی را که مجلس شورای ملی رأی بدهد تصدیق کرده‌است که این کار صحیح و قانونی است. رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای صفوی. آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. رأی می‌گیریم به ماده واحده با اصلاحاتی که شده‌است و دولت قبول کرده‌است با ورقه. آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد (اخذ و استخراج آراء بعمل آمد و نتیجه به قرار ذیل حاصل شد. ورقه سفید ۷۵، ورقه کبود یک) نایب رئیس- عده حاضر در جلسه ۸۵ نفر با اکثریت ۷۵ رأی یکدوازدهم تصویب شد.
اسامی موافقین- آقایان: قهرمان- نیکپور- دکتر امینی- پالیزی- حاذقی- امامی اهری- سالار بهزاد- محمد ذوالفقاری- کهبد- فرامرزی- احمد رضوی- بهادری- شریعت زاده- سزاوار- دهقان- ناصرالدین ناصری- ابولحسن رضوی- دکتر راجی- ملک مدنی- برزین- دکتر بقائی- مشایخی- گرگانی- قبادیان- اسلامی- عدل اسفندیاری- جعفر کفائی- صفوی- فتحعلی افشار- بوداغیان- ضیاءابراهیمی- لیقوانی- دادور- یمین اسفندیاری- غضنفری- کشاورز صدر- صادقی- ملکپور- علی وکیلی- نواب- دولتشاهی- عباس مسعودی- فاضلی- عباسی- ارباب گیو- بهادری- محسن گنابادی- ظفری- عرب- شیبانی- نبوی- وثوق- حسن مکرم- ابوالقاسم بهبهانی- دکتر شفق- باتمانقلیچ- محمود محمود- هاشم وکیل- اردلان- دکتر فلسفی- شریف زاده- افخمی- اسدی- ارباب- عزیز نیک پی- دکتر عبده- خسرو هدایت- منصف- قوامی- امیرحسین ایلخان- عزت الله بیات – نورالدین امامی- ساعد- صدرزاده- فولادوند- ملکی
موافق بی اسم- یک ورقه
مخالف- آقای رحیمیان
موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
۳- موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
نایب رئیس- اگر اجازه بدهید آقای فرامرزی یک مطلب مهمی داشتند که برای مدت ۵ دقیقه به عرض مجلس برسانند. خواهش می‌کنم موافقت بفرمائید.
نمایندگان- بفرمایند آقا
فرامرزی- بنده عرضم این بود که قانون حکومت نظامی (حاذقی- پیش از بودجه به هیچ قانونی موافقت نمی‌کنیم مطرح شود) قانون حکومت نظامی را تو می‌خواهی چه کنی؟ آقایان شما می دانید در مملکتی که هر آنی هر دولتی دلش خواست بتواند لغو بکند و تا مدتی که دلش خواست بتواند نگهدارد و به موجب آن هر کس را که دلش خواست می‌تواند بگیرد آنوقت است که امنیت ندارد، مشروطیت آن مملکت معنی ندارد. امنیت آن مملکت معنی ندارد. حالا آقای حاذقی تو آن را می‌خواهی؟ لایحه قانون حکومت نظامی طرحش را با قید دو فوریت دادیم مقدم بر همه چیز است. اگر دو فوریت معنی ندارد بروید لفظ آنرا عوض بکنید این حرفها چه چیز است آقا.
نایب رئیس- جلسه را ختم می‌کنم جلسه آتیه پنجشنبه ساعت ۳ و نیم قبل از ظهر دستور بودجه و حکومت نظامی است.
(مجلس یک ساعت و یک ربع بعد از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی – ظفر ایلخان