مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ اردیبهشت ۱۳۰۶ نشست ۹۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۶
جلسه: ۹۱
صورت مشروح مجلس شنبه ۲ اردیبهشت ماه ۱۳۰۶ مطابق ۲۰ شوال‌المکرم ۱۳۴۵
فهرست مندرجات:
۱- تصویب مرخصی آقایان فومنی - دکتر سنک- عمادی
۲- مذاکره نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به پرداخت یک دوازدهم بابت فروردین ۱۳۰۶ و تصویب آن
۳- بقیه شور نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به اعتبار ۱۳۰۶ راه آهن
۴- قانون اجازه پرداخت یک دوازدهم بودجه‌های مصوب و پرداخت سنه ۱۳۰۵ بابت مخارج دولت در فروردین ماه ۱۳۰۶
(مجلس دوساعت وسه ربع قبل ازظهر بریاست آقایپیرنیا تشکیل گردید)
(صورت مجلس پنجشنبه سی ویکم فروردین راآقای بنی سلیمان قرائت نمودند)
غائبین بااجازه جلسه قبل
آقایان: حاج آقا رضا رفیع- میرزا حسینخان موقر- حاج میرزا حبیب الله امین- سید ابراهیم ضیاء- حشمتی- محمد آخوند- عطاءالله خان پالیزی- نوبخت
غائبین بی اجازه جلسه قبل
آقایان: علیخان اعظمی –عباس میرزا –حاج حسن آقا ملک – حاج غلامحسین ملک
دیر آمدگان با اجازه جلسه قبل
آقایان: شیروانی – روحی – حائری زاده – میرزا ابراهیم خان قوام – میرزا محمد تقی بهار – میرزا عبدالحسین
دیر آمده بی اجازه – آقای محمد ولی میرزا
رئیس – صورت مجلس ایرادی دارد یانه؟ معارضی ندارد (گفته شد خیر)
رئیس – صورت مجلس تصویب شد
بعضی از نمایندگان – دستور
رئیس چند فقره خبر از کمیسیون مرخصی رسیده است قرائت می‌شود که تکلیفش رامعین فرمائید (بشرح ذیل خوانده شد)
آقای فومنی نماینده محترم ازتاریخ ۱۱ فروردین ۱۳۰۶ لغایت ۲۳ فروردین سیزده روزه برای تشرف بعتبات عالیات تقاضای مرخصی نموده بودند کمیسیون تقاضای ایشان راسیزده روزه تصویب وخبر آنرا بمقام مجلس مقدس شورا تقدیم می‌دارد
رئیس- آقایانیکه مرخصی آقای فومنی رابرای سیزده روز تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. خبرکمیسیون راجع بآقای حیدری
(بنحو ذیل قرائت شد)
آقای حیدری نماینده محترم مکری ازمقام منیع ریاست مجلس شورای ملی تقاضا نموده بودند بواسطه سرکشی ازعلاقه جات شخصی ورسیدگی بکارهای خود ازاول خرداد ماه الی دوماه ونیم مرخصی ایشان بااجازه محسوب شود کمیسیون عرایض ومرخصی هم درجلسه ۲۷ بهمن ماه بادوماه مرخصی ایشان ازاول خرداد سنه آتیه موافقت نموده اینک خبرانرا بعرض مجلس شورای ملی میرساند
رئیس- این خبر سابق نوشته شده بود. راجع به هذه السنه است آقایانیکه مفاد این خبر راتصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد خبرمرخصی آقای دکترسنگ (بمضمون اتی خوانده شد)
آقای دکترسنگ نماینده محترم برای مسافرت بمازندران وانجام امور محلی تقاضای دوماه مرخصی ازروز حرکت نموده‌اند کمیسیون باتقاضای ایشان موافقت وتصویب نموده وخبر انرا تقدیم می‌دارد وبنماینده محترم تذکر می‌دهد که ازتاریخ تصویب اجازه درظرف سه ماه حق استفاده ازدوماه مرخصی خود خواهند داشت
رئیس- آقایانیکه مرخصی آقای دکترسنگ رابرای دوماه تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. خبرمرخصی آقای عمادی (بترتیب ذیل خوانده شد)
چون نماینده محترم آقای عمادی برای مسافرت بمحل انتخابیه خود وانجام احتیاجات موکلین تقاضای یکماه مرخصی ازروز حرکت نموده بودند وبعضی توضیحات دادند که مانع بود ازانکه روزحرکت خودشان را معین کنند لذا کمیسیون ازتاریخ حرکت بمدت یکماه تقاضای ایشان راتصویب نموده وخبرآنرا بمقام مجلس تقدیم می‌نماید وضمنا تذکر می‌دهد که نماینده محترم ازتاریخ تصویب اجازه درظرف دوماه حق استفاده ازیکماه مرخصی خود خواهد داشت
رئیس- آقای آقا سیدیعقوب
آقا سیدیعقوب- بنده خواستم ازکمیسیون عرایض
یک توضیحی بخواهم دوخبراست مساوی یکی مال آقای دکترسنگ ویکی مال آقا عمادی. بنده نسبت بمرخصی آقای دکترسنگ مخالف نیستم ولی خواستم اختلاف این دو خبر دادن رابفهمم بآقای عمادی نوشته‌اند یک ماه بیشتر اجازه نمی‌دهیم ولی بآقای دکترسنگ دوماه مرخصی داده‌اند آنوقت نوشته‌اند: آقا چون نمی‌توانست وقت حرکتش رامعین کند اینها یعنی چه؟ بنده می‌خواهم ببینم این اختلاف نظری که دراین دوخبر می‌باشد برای چیست ؟هردو آقایان هردو نماینده مازندران هستند وواقعا هم همیشه سرکار حاضربوده‌اند علت این اختلاف نظر رابنده نفهمیدم
رئیس- آقای نظامی
میرزا یدالله خان نظامی (مخبرکمیسیون عرایض ومرخصی) – عرض می‌کنم کمیسیون سابق درنظرگرفته بود که مرخصی‌ها را ازروزیکه نمایندگان محترم حرکت می‌کنند درخبر معین کند. درین قسمت بعضی ازآقایان تقاضا کرده بودند ازروز حرکت این بود که کمیسیون فعلی دراین موضوع خودداری کرد وآقا یعمادی رابرای توضیح خواستند که علت اینکه روز حرکت خودتان رامعین نمی‌فرمایند چیست؟ ایشان یک توضیحاتی دادند که کمیسیون متذکرشد که آقایعمادی باید روز حرکت خودشان را اطلاع بدهند وبرای اینکه نظر کمیسیون سابق هم تأمین شده باشد قید کردند که درظرف دوماه آقا می‌توانند ازیکماه مرخصی خودشان استفاده کنند ونظر خاصی دربین نبوده است وبهمین دلیل هم در خبرراجع به آقای دکترسنگ قید شد که ایشان درظرف سه ماه می‌توانند ازدو ماه مرخصی خودشان استفاده کنند وهیچ نظر خاصی دربین نبوده است
رئیس- رأی گرفته می‌شود. آقایانیکه خبرکمیسیون را راجع بمرخصی آقای عمادی تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. خبرکمیسیون بودجه راجع به یک دوازدهم مطرح است. آقای فرمند
فرمند- بنده مخالفتم ازنقطه نظر اصول است بابودجه. چون بودجه بمجلس نمی‌آید مجبوریم درموقعیکه یک دوازدهم می‌آید نظریات بودجه مان رابعرض آقایان وآقای وزیر مالیه برسانیم که انشاءالله درموقع آوردن بودجه ملاحظه این نظریات رابکنند. ما تشکیلاتی که داریم که ما اخذ کرده‌ایم ازملل متمدنه امروزه دنیا ودرتدوین بودجه باید آن اصولی راکه انها قائل می‌شوند چه هیئت وزراء وچه کمیسیون بودجه و مجلس آن اصول راملاحظه کنند وروی آن اصول بودجه راتدوین کنند. درممالک راقیه ازنقطه نظرقوانین وقواعد علم مالیه وقتی که بودجه تدوین می‌کنند ملاحظه می‌کنند مالیاتی راکه ملت می‌دهد وطرز تشکیلات راطوری می‌دهند ک هبملت همان اندازه که مالیات می‌دهد استفاده داده شود یعنی باکمترین خرج بهترین استفاده داده شود. دراین بودجه که ما می‌بینیم ودیده‌ایم بدبختانه این اصل راابدا ملاحظه نکرده‌اند. مثلا مالیاتهائی که پرداخته می‌شود ازطرف ملت شهری ودهاتی همه مالیات غیرمستقیم رامیپردازند. د هاتی‌ها یک مالیات مستقیمی هم علاوه بران مالیات غیرمستقیم که همه می‌پردازند می‌دهند آنوقت طرز تشکیلات می‌بینیم که تمام استفاده هائی ک هباید بشود این استفاده‌ها متوجه شهریها است ازاین نقطه نظر آن اصل مراعات نمی‌شود. این پولی راکه ملت می‌پردازد باید بهمان تناسب تشکیلات مملکت را بملت استفاده بدهد مخصوصا بآن اشخاصی که مالیات بده هستند. امروزه تمام مالیاتهائی که پرداخته می‌شود وزحماتی که متوجه می‌شود همه به دهاتی‌ها است ولی دربودجه هیچ ملاحظه ورعایت حال این اشخاصی که مالیات بدهند
ومتحمل زحمات سربازی وغیره می‌شوند نمی‌شود وازاین بودجه هیچ استفاده بآنها داده نمی‌شود. البته اگر ما بخواهیم تمدن اروپا رادراینجا ملاحظه کنیم باید معنویات تمدن جدید راهم ملاحظه کنیم وآن اصولی راکه آنها بعد از قرنها علماء وبزرگانشان قائل شده‌اند برای مالیه آنها را درموقع تدوین بودجه چه درهیئت وزراء وچه درکمیسیون بودجه ودرمجلس مراعات کنیم وگرنه مشروطیت وتمدن ما یک وری خواهد بود که ما آنچه که صورت ظاهر است بگیریم وصورت باطن راملاحظه نکنیم. صورت باطنی توجه بقوانین علم مالی است والبته حضرت والا هم کاملا آشنا هستند باین قوانین حالا تازه وزیرشده‌اند ولی امیدواریم که انشاءالله این اصول رادروزارت مالیه بموقع اجرابگذارند. عرض دیگر بنده این است که مملکت ما درازمنه گذشته بیک تشکیلات خیلی ساده عادت کرده بود واین ملت به این تشکیلات جدیدی که پیدا کرده‌ایم درست آشنا نیست ونمی‌تواند ازاین تشکیلات درست استفاده کند واین تشکیلاتی که قسمت اعظمش روی قرطاس بازی است مناسب با اخلاق این ملت نیست بلکه این ملت راگیج کرده ونمی‌تواند استفاده بکند مخصوصا وزارت مالیه که دروصول وایصال مالیات یک اصولی راقائل شده است ک هبقدری پیچ دارد که همیشه اسباب زحمت است وتصور نمی‌کنم کسی این را تصدی نکند زیرا پنج خروار گندم ازیک دهی که خورده مالک است باید وصول شود آن مؤدیان مالیاتی باید چند مرغ وچند لوله تریاک رویش بگذارند وچند چارک روغن بدهند مهمانی بکنند برای اینکه می‌خواهند پنج خروار گندم بدولت بدهند اگرکسی درست محاسبه کند می‌بیند برای دادن پنج خروار گندم که پنجاه تومان قیمتش است بیست تومان هم برای پذیرائی ومهمانی داده‌اند. دردهات یک مرسومی است که وقتی مأمورین می‌روند دردهات معمول نیست که ازمهمان پول بگیرند بعلاوه مأمورین هم یک مردمان خوبی نیستند که بروند آنجاو پول بدهند...
زوار- یک دوازدهم مطرح است
فرمند- می‌روند درهات ودرانجا مهما ن هستند گاهی هم بیکارهستند بیست روز درده می‌مانند تفرج وگردش می‌کنند وعلتش این است که ما درتشکیلات وزارت مالیه قائل بسادگی تشکیلات و طرز تشکیلات وطرز گرفتن مالیاتهای ساده که اسباب زحمت مردم نباشد نشده‌ایم. امیدوارم انشاءالله دراین خصوص حضرت والا یک فکری بکنند که هرقدر ممکن باشد طرز وصول مالیاتهای ما راساده کنند که وصول آن اشکال نداشته باشد واسباب زحمت وناراحتی مردم نباشد. بنده معتقدم که این تشکیلاتی که الان وزارتخانه‌های مادارند اینها خیلی زیادی است بنده تصورمیکنم پنج میلیون چهارمیلیون دومیلیون البته بنده درست محاسبه نکرده‌ام وننشسته‌ام طرزتشکیلات ایران رابنویسم ولی تصور می‌کنم که ماچهارپنج میلیون ول خرجی می‌کنیم دراین تشکیلات میزهای زیادی ادارات زیادی واین چهار پنج میلیون راحیف است ما ازاین ملت بگیریم وخرج بیخودی بکنیم اگرممکن بشود هیئت وزرا وکمیسیون بودجه فکر اساسی بکنند که ازاین ولخرجی که چهارپنج میلیون تومان می‌شود جلوگیری بشود واین پول راصرف یکی از کارهای عام المنفعه با معارف می‌کردند خیلی خوب بود که شاید مطابق آن اصلی که عرض کردم یک استفاده بهتری بملت داده می‌شد. بنده تصور می‌کنم اگرفکر راتعقیب بفرمایند هیئت وزراء وکمیسیون بودجه خدمت بزرگی باین مملکت کرده‌اند. اگرما بتناسب بگیریم یک ملت ومملکتی که بیست وپنج میلیون مالیات می‌دهد برای تشکیلاتش هفتصد هشتصد هزارتومان شهریه داده شود هیچ تناسب ندارد. اگربودجه‌های تمام ملل دنیا راملاحظه بفرمائید وتناسب
بدهید جمع وخرج آن ملت راباشهریه با مستمری که می‌دهند خواهید دید که بودجه ما ازتناسب خیلی خارج است تقریبا یک سی ام بودجه مملکتی خرج مستمری وشهریه می‌شود وباید این را اصلاح کنند همچنین اگر تصورکنیم وزارت مالیه سه میلیون بودجه اش می‌باشد این بکلی ازتناسب خارج است وهیچ جای دنیا این تناسب را قائل نشده‌اند که ماقائل شده‌ایم البته اینهم باید بتدریج اصلاح شود. مثلا برای وصول مالیات صنفی صد شصت وصد پنجاه خرج می‌کنند وبا این طرز تشکیلات مطابق آن اصلی که عرض کردم که باید باکمترین خرج بهترین استفاده را بملت داد مراعات نمی‌شود. یکی هم این یک دوازدهم است. اینکه پارسال وامسال بودجه کل بمجلس نیامده است یک عیب دارد وآن اینست که برای دولت ومجلس نیکو نمی‌باشد که نتوانند یک بودجه درست کنند این تقریبا بخودمان توهین کرده‌ایم زیرا بیست وپنج میلیون اینقدر محاسبات فوق العاده نمی‌خواهد که چندین ماه طول بکشد درصورتیکه تغییرات بزرگی هم نمی‌خواهد. این مسامحه اسباب این می‌شود که تصوربرود بیعرضگی درکاراست یا خدای نکرده بی علاقگی درکاراست واین البته نه برای دولت ونه برای مجلس خوب است
وزیرمالیه- باتقدیم تشکرراجع به پندوموعظه ونصایح خیلی عادی که نماینده محترم ازنقطه نظراصول علمی دراینجا فرمودند یک نکاتی هست که بنده مجبورم بایشان تذکربدهم. مکرر این مطلب راهمه دیده‌ایم که دریک مواردی مایک مقایسه هائی می‌کنیم که ارکان آن مقایسه صحیح نیست ویک استنتاجی ازان مقایسه بعمل می‌آید که وقتی درمورد توجه گذارده می‌شود خارج ازموضوع است. برای اینکه مایک ملت ومملکتی هستیم که همانطور که نماینده محترم فرمودند چندی است ازیک وضعیات زندگانی ساده وساده اولیه وبالاخره خیلی ساده می‌خواهیم وشروع کرد ه‌ایم باینکه رو بیک ترتیبات دیگری که بقول ایشان ترتیبات معموله درممالک متمدنه دنیا است برویم. اولا آقا خودشات تصدیق بفرمایندکه این قضایا واصلاحات یک قضایائی است که مربوط باخلاق اجتماعی وجماعات است وقضایای مربوطه به اخلاق اجتماعی وجماعات است وقضایای مربوطه به اخلاق اجتماعی وجماعات دنیا یک چیزهائی نیست که بزور، پول یا به زور ماده قانون اصلاح شود والا ممکن است ما یک کتاب تدوین شده قانونی که نتیجه سیصد چهارصد سال عمل وتجربه وقدم بقدم جلو رفتن سایرین است برداریم بیاوریم ویک کسی هم که اصطلاح آن زبان رابلد باشد آن فورمول راترجمه کند وامید وانتظار این راداشته باشیم که همینکه این ر اطبع وتوزیع کردیم بکمرتبه مملکت ماهم بانداشتن آن مقدمات دارای آن وضعیات بشود که ممالک وجاهای دیگردرعرض سیصدسال چهارصد سال مروروتکامل به آن رسیده‌اند این البته یک خبطی است. بنده هیچوقت راضی نیستم که اگر آقایان می‌خواهند مقابسه کنند درقضایائی که مربوط بروحیات وحالات اجتماعی است ونتیجه چندین سال بلکه قرنها عادت وتربیت است بخواهند تطبیق کنند باوضعیت امروزه وانوقت یکحال ناامیدی ویاس وبدبینی نسبت بافراد مملکت یا عمال مملکت خودمان پیدا کنیم. این صحیح نیست. اگریکقوقت می‌خواهید مقایسه کنید خوبست با دویست وپنجاه سال سیصد سال قبل جای دیگر مقایسه کنید انوقت ببینید تفاوت خیلی زیادی هست یانیست واگرهست درعالم مقایسه ببینید این تفاوتها بنفع ماا ست یا بضررما ؟البته تشکیلات بودجه همه باید مطابقت داشته باشد وتطبیق شود با اصول علمی. این رابنده هم تصدیق دارم ولی نباید بگوییم که مامشروطه مان یک وری است یا کج است یا لنگ است اینطور تصورکنیم که عملیاتی که ما تا حال کرده‌ایم بااصول علمی تطبیق نداشته یا نخواسته‌اند
تطبیق بدهند. بایستی درعوض این بگوئیم که ماهمیشه باید سعی کنیم که نتیجه تجربیات دیگران رابگیریم وتطبیق کنیم باوضعیات اخلاقی وخصائص روحیه خودمان که نسبت به هرچیزی اصلا قابل مقایسه باملل دیگرنیست واینها البته تجربه می‌خواهد عمل می‌خواهد شاید پانزده سال قبل عقیده این بود که هرتشکیلاتی را از یک زبانی بزبان دیگرترجمه کنند. بعد از پانزده روز عملی می‌شود. ده سال پانزده سال تجربه کردیم تازه یواش یواش دیدیم اینطورنیست. وضعیتمان راتغییر دادیم. متصل تجربه کردیم. بنده نیمخواهم دراینجا داخل یک مباحثی بشوم والا می‌توانم باتطبیق همین قوانینی که گذراندیم تشکیلاتی که دادیم وبرهم زدیم رویه راکه امروز داریم وپانزده سال پیش داشتیم ثابت کنم به آقا که دراین مرحله برزخی. مرحله تجربه وعمل ما عقب نمانده‌ایم. آن توقعاتی راکه ماداریم که البته همیشه باید نظرمان بلند باشد ودرراه ترقی باقدم‌های بلند برویم اینها یک چیزی است که یک روزی می‌گفتند (این طفل یک شبه ره صدساله می‌رود) این حرف است. شعراست لفظ است طفل یک شبه نمی‌تواند ره صد ساله برود. باید بمرورتربیت بشود عادت بکندوچیزیاد بگیرد تا بتواند راه عادی یک مرد رسید ه وبالغ رابرود. مسئله سادگی تشکیلات اصولا البته صحیح است. ما هرقدر سعی وعمل کنیم کمیسیون بودجه ودولت هرقدر اهتمام کنند که تشکیلات مملکتمان راحتی المقدور ساده کنیم بهتراست ولی نماینده محرتم فمرودند که من خودم تشکیلات راننوشته‌ام ومطالعه درآن نکرده‌ام اگراینکار رامیکردند ومبتلا به شان می‌شد انوقت درعمل میدیدند که ازیکطرف تعقیب سادگی تشکیلات وازیطرف تعقیب منظورات دیگری که ایشان وسایر آقایان حقا دارند یعنی تکمیل تشکیلات ومؤسسات این دو تا باهم کامل متناقض است زیرا آن وضعیت یک تشکیلات بسیطتر ومبسوط تری می‌خواهد وسادگی تشکیلات یک زندگانی خیلی ساده تری خواهد داشت والبته نباید نه انطرف ونه این طرف راگرفت وباید گفت جمع بین این دو تا خوب است ومفید است ودراین خط هم عمل شده البته نواقص دارد وباید درتحت هدایت هاو راه نمائی هائیکه آقایان می‌فرمایند وتوجهاتی که می‌دهند اینهادرست درست شود وانشاءالله وقتیکه بودجه تفصیلی ازطرف کمیسیون عنقریب بمجلس آمد بنده خیلی خوشوقت خواهم بود که در خود مواد (نه بطورکلی) وتطبیق آنها با عمل آقایان اعمال نظر بکنند که حقیقتا بتوانیم آن استفاده کامل رابکنیم. چون آقای فرمند خیلی میل دارند به آشنائی وآشنا بودن باافکار وعقاید بزرگان دنیا بنده یک چیزیرا بطوراختصار به ایشان عرض می‌کنم که یک ازبزرگترین متفکرین فرانسه که اسمش (بوآلو) بود در (آرپواتیک) خودش گفته است که تنقید ازمسائل خیلی سهل است اینرا همیشه درنظر خودمان داشته باشیم هرامر وهرعمل وهر اداره وهرفکر فلسفی وهرقانون علمی راوقتی یک فکر منقدی بخواهد انتقاد کند خیلی سهل است اما اگر بخواهند یک تأسیس ویک عملی بکند ویک چیزی ازنو بسازند انوقت باید دید چه اندازه فرق است بین عمل وتنقید فکری چون عمل مربوط است بتمام جزئیات زندگانی اشخاص وجماعات وانجا است که کارمشکل است مثل آن طبیبی می‌ماند که اصول علمی راروی کتاب یا پیش خودش بخواند وفکرکند با وقتیکه روی یک مریضی می‌رسد که باید باهزار ترس وبیم انرا تطبیق کند با زوایا وخفا یائی که دربطون آن مریض مریض هست ومکشوف نیست واگر جزئی خطائی بکند اصل منظور ازبین می‌رود. حال بالاخره نسبت به یک دوازدهم بنده خودم هم تصدیق دارم که این اصل یک اصل مستحسنی نیست. مملکت ما سالها است که بودجه نداشته واصول
لازمه برای تدوین بودجه‌های مملکتی نداشته و از سه چهار سال قبل به اینطرف اگر خاطر آقایان باشد شروه شده است به این مطلب و مجلس‌ها دقت و سعی کرده‌اند تا امسال رسیده‌ایم به جایی که امیدواری این هست که یک دوازدهم یا دو دوازدهم بیشتر اینجا احتیاج پیدا نشود که تصویب شود. و بودجه‌های تفصیلی اینجا در معرض مطالبه و محاثبه آقایان واقع شود. این را هم اگر درست دقت و مقایسه بفر مائید می‌بینید که زیاد تا خیر نشده است. این مسئله در نظر آقایان هست هرروز در روزنامه‌ها می‌خوانند که سائل ملک دنیا که سالها است بودجه دارند ای بسا هست که تا ماه ششم و هفتم سال هم با یک دوازدهم زندگی می‌کنند و بودجه شان در ماه هفتم یا هشتم می‌گذرد ......
کازرونی – غلدش همین تقلید است.
وزیر مالیه – نشنیدم آقای کازرونی چه فرمودید و الا جوابتان را عرض می‌کردم. عرض کنم البته این رویه رویه مستحسنی نیست ودولت میل ندارد به این کاروالبته کمیسیون بودجه ومجلس هم هیچ میل ندارند وتمام مساعی درجریان وعمل هست که این ترتیب مرتفع شود وبنده تصورمیکنم آقای مخبر کمیسیون بودجه هم بنده راتکذیب نخواهند کرد اگراینجا عرض کنم که شایددرظرف یکی دوهفته دیگر قطعه قطعه بودجه‌ها بمجلس بیاید وشاید درعرض یک دوماه دیگراگر آقایان تسریع بفرمایند تمام بودجه‌ها حاضر خواهد شد وبعرض آقایان خواهد رسید
جمعی ازنمایند گان- مذاکرات کافی است
بعضی ازنمایندگان- کافی نیست
آقا سیدیعقوب- بنده باکفایت مذاکرات مخالفم
رئیس- بفرمائید
آقا سید یعقوب- بنده ازاکثریت مجلس تعجب می‌کنم حالا اول سال واول اردیبهشت واول بودجه است. عقاید مجلس هنوز معلوم نشده. خوب است اجازه بدهند که دو نفر سه نفر عقاید خودشانرا اظهار کنند بعد بگویند مذاکرات کافی است. اینقدر فشار نیاورید. بگذارید مخالفین هم عقاید خودشان رااظهار کنند بعد بگوئید مذاکرات کافیاست. آقای وزیر مالیه حاضرهستند که مخالفین عقایدشان رابگویند شما نمی‌گذارید
رئیس- رأی گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات آقایانیکه مذاکرات راکافی میدانند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- اکثریت است. پیشنهاد آقای مدرس (بشرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم لفظ (انتفاعی) بعد ازلفظ (ضروری) درتبصره زیاد شود
مخبر- صحیح است بند ه ازطرف کمیسیون قبول می‌کنم
رئیس- پیشنهادی هم آقای وزیرمالیه داده‌اند قرائت می‌شود (بمضمون ذیل خوانده شد)
الحاق تبصره ذیل را بماده یک دوازدهم پیشنهاد می‌نمایم: وزارت مالیه مجازاست تا موقعیکه بودجه کل مملکتی بتصویب می‌رسد راجع بماه فروردین وماههای بعد هراعتباریکه علاوه برعایدات برآورده شده ۱۳۰۶ درمجلس تصویب گردیده است ازاضافه دخل ۱۳۰۵ بپردازد
رئیس- آقای آقا سیدیعقوب
آقا سید یعقوب- بودجه راکه آوردند اینجا آقایان اکثریت که نگذاشتند ما عقاید خودمان رابیان کنیم که آقای وزیر مالیه درنظر بگیرند ودربودجه منظور دارند. بند هبعرض مجلس میرسانم که مجلس هرچه ازدولت خواسته است نیاورده‌اند
وزیرمالیه- اینطورنیست
آقا سید یعقوب- آقا تشکیلات راآورده‌اید؟!
این آقای رئیس است بنده دروغ میگویک؟ بنده دروغگو نیستم. قانون تشکیلاتتان راکی آورید؟ بنده غیر واقع نمی‌گویم. درکمیسیون بودجه سؤال کردیم که اسم مدیرها واداراتتان رابنویسد بیاورید یک چیز بی سروته آورده‌اند انداخته‌اند توی کمیسیون بودجه که بیائید رأی بدهید. بنده عرضی ندارم اینجا آمده‌اند یک تبصره رانوشته‌اند بنده نیمدانم چه چیز است به این چیزیکه ابدا نمیدانم می‌گویند رأی بدهید. ابدا دراین خصوص توضیح داده نشده است بنده به آن تصمیمی ک هازسابق داشتم باقی هستم ونمی‌توانم زائد بران عوائدی که رئیس کل مالیه به مجلس صورت داده است ومخارج وعوائد راتطبیق کرده است رأی بدهم. آقایان مختارید. یک چیزیرا که بکمسیون فرستاده‌اند وکمیسیون بودجه هم تصویب کرده وبنده مخالفم مخارج زیادر ازآن بشود
وزیرمالیه- بنده هیچوقت نسبت بدروغ واین قبیل نسبت‌ها بهیچکس میل ندارم بدهم علی الخصوص به نماینده‌های محترم وهمیشه مقید هستم آنچه که مقدور است رعایت احترام آقایان گاهی این معامله متقابله رانمیکنند ولی بنده ازرویه خودم هیچوقت منحرف نیمشوم ولی ازآن حرفی را که انوقت گفتم حالا هم تکرار می‌کنم. آقای آقا سید یعقوب اظهار فرمودند که درکمیسیون بودجه هرچه ازدولت خواستیم نیاورده‌اند. مفاد این حرف این می‌شود که درکمیسیون بودجه یک حساب یا یک صورتی راازدولت خواسته‌اند ودولت نیاورده است. درصورتیکه اینطورنیست..
آقا سیدیعقوب- قانون تشکیلاتتان رانیاوردید.
وزیرمالیه- آقای آقا سیدیعقوبعصبانی نشوید. کمیسیون بودجه هرچه ازدولت خواسته است دولت همه راتسلیم کرده است وقانون تشکیلات راهم که میفرمائید هیچ ربط به بودجه وکمیسیون بودجه ندارد ویگ چیزی است جدا. یک پیشنهادی درمجلس شد یک قسمتهائی هم ازآنها حاضر شده ویک قسمتهائی حاضرنشده شاید عملی نبوده است که دردوماه یا سه ماه حاضرشود اینهارانباید باهمخ لط کرد. واما آمدیم سراصل موضوع. اعتراضی که نماینده محترم به تبصره الحاقیه وپیشنهاد دولت داشتند وبنده حالا عرض مکینم این مسئله خیلی سهل وروشن است ومحتاج به این حشو وحاشیه‌ها نیست. دراین تبصره بنده تقاضا کرده‌ام که مجلس بوزرات مالیه اجازه بدهد که اگرعلاوه برمخارج پیش بینی شده وبرآوردشده مالیه برای ۱۳۰۶ که صورتش رابکمیسیون بودجه و مجلس فرستاده اگرمجلس یک مخارجی راتصویب کرده باشد وزارت مالیه نتواند ازاضافه عایدات ۱۳۰۵ فعلا بپردازد ت ابودجه کل بمجلس بیاید وموازنه بودجه در مجلس درست شود این تفصیل واشکال ندارد
مخبر (کمیسیون بودجه) – کمیسیون بودجه پیشنهادیراکه دولت کرده است چون مبتنی به تصویب مجلس شورای ملی است وبرای اینکه تطبیق هم بشود باقانون محاسبات عمومی قبول می‌کند
رئیس- پیشنهاد آقای مهدوی
(بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم دویست هزار تومان انتفاعی حذف شود
رئیس- آقای مهدوی
مهدوی- دردوره چهارم که اول استخدام میسیون آمریکائی بود وقتی یک صورتی دادند بکمیسیون بودجه پانصد وهفتاد وپنج هزار تومان بعنوان انتفاعی صورت دادند وشرحی هم توضیح دادند که این پانصد وهفتاد وپنج هزار تومان برای خریدو ترتیب شیره ویک قدر یهم مربوط به امور زراعتی است. درمرحله اول کمیسیون اعتراضی کردند ودردفعه ثانی سیصد هزار تومان هم اضافه کردند وهشتصد وهفتاد وپنج هزار
تومان شد. دردوره پنجم قسمت شیره که کلیتا تمام شد وصورتهائی که دادند چهارصد هزارتومان بود که بمصارف سوخت شیره وتحصیل شیره وفابریک شیره که داشتیم وبحمدالله خلاص شدیم رسیده بود. چهارصد وهفتاد وپنج هزار تومان دیگرباقی می‌ماند وآنرا هم درسنه پیش خاطرم می اید که هشتا دهزارتومان صرفه جوئی کردند وسیصد وهشتاد هزار یا نود هزار تومان پیشنهاد کردند. حالا این دویست هزار تومان راکه کمیسیون بودجه دراین یک دوازدهم نوشته دولت برای دودوزادهم پیشنهاد کرده بود بنده در کمیسیون بودجه پیشنهاد کردم صدهزار تومان بشود وچون ا کثریت نداشتم قبول نشد. آنجا گفتند که برای حزاری تریاک است وبعد که بنده درموضوع حزاری مخالفت کردم گفتند برای خرج قنوات وکارزراعتی است. بنده مخالف نیستمو مقصودم ازاین پیشنهاد این بود که مختصری راجع به حرازی عرض کنم دیگر بسته است بنظرآقایان. در ۱۳۰۰و۱۳۰۱ که هنوز شروع به حرازی وموضوع انتفاعی نشد ه بود موضوع تحدید وعایدات تحدید راحساب کنند بنده نمی‌گویم صورتش رانیاوردند ولی خواستیم وقراربود که قبل از آوردن این لایحه بمجلس آنرا بیاورند در۱۳۰۱ و۱۳۰۲ عایدات دولت که حرازی نداشته است تومانی دوقران بیشتر ازسالی است که حرازی داشته است یعنی اگر ما این پول راخرج نمی‌کردیم منافع وعایدات دولت بیشتر بود ولی وقتی شروع کردیم به حرازی دونتیجه دارد یکی ضرر عایدات دولت است که بعقید ه بنده کم شده است وحاضر هم هستم ثابت کنم به آقای وزیرمالیه ازرویصورتهای خودشان یکی هم ضرری است که برای خاطر همی نحرازی بعقید هبنده سالی بیست هزارنفررعیت بیچاره درایران بدبختی ولاشی می‌شوند یعنی قابل اینکه دیگر زندگی خوشد راادامه بدهد نیست چرا؟ یک نفر مأمورمالیه ممکن است چند نفرحراز پیدا کد (البته ممکن است مستثنی هم داشته باشد) لیکن یک مأمورمالیه چهارپنج نفررا دریک حوزه مالیه فرضا (جوین) می‌آورد اجیرمیکند به پانصد تومان هزارتومان معنایش چیست؟ می‌آید درده فلان رعیت ده من تریاک رادرموقعیکه مثلا بیست روز یا یکماه دیگروقت نیش انست حرازی می‌کند می‌گوید اینجا را که کاشته‌اید صد من تریاک بایدبدهی می‌گوید والله با الله ندارم می‌گوید صد تومان بمن بده که برای تو پانزد ه من برآورد کنم. یا صد تومان رامیگیرد وپانزده من برآورد می‌کند که اصل حقوق دولت ازبین می‌رود (بعضی نمایندگان صحیح است) یا بهش نمی‌دهد همین پانزده من تریاک راصد من برآورد می‌کند. بخدا دیگر آن رعیت بیچاره ازدست مأمورین مالیه خلاصی ندارد، خودش زنش بچه اش خلاصی ندارد، اینکه آقای وزیرمالیه فرمودند ما می‌خواهیم ملل متمدنه راتعقیب کنیم وومثل آنها بشویم ما اول کاری که ملل متمدنه کرده ومیکنند آسایش رعیت است ومن قسم می‌خورم که دراین مملکت برای رعیتش آسایش نیست والبته اینهم تمامش تقصیر مرکز نیست فقط تقصیر مرکز دقت نکرد ن است. من از حضرت والا استدعا می‌کنم اینرا قبول کنند حذف شود وبروند دروزارت مالیه عرایض مرادقت بکنند ببینند اگراین که عرض می‌کنم صحیح ا ست به شکایات رعایا رسیدگی کنند ویک قدم برای آسایش رعیت ومملکت برداشته شود واین حرازی تریاک راموقوف کنند وهمان کاری که درهزار وسیصد ویک وهزار وسیصد ودو اداره تحدید تریاک می‌کرد (برحسب قانون تریاک راپاندول وکنترل می‌کردند) بکنند که ه میک قدم حسابی برای آسایش مرد مبردارند وهم یک خرج زیادی ازبین برود
مدرس- همان کاری راکه دراصفهان حالا می‌شود بکنند
مخبر- هرعمل خوبی را اگربطور بد اجرا بکنند مسلما خواهد شد. مخارج انتفاعی که (همانطورکه فرمودند) اول مرتبه از
طرف مستخدمین آمریکائی پیشنهاد شد درهمه جای دنیا یکی ازبهترین مخارجی است که ممکن است دولتها بکند، اسم آنهم همراهش است یعنی دولت یک خرجی رابکنند که مسلما نفع آنرا بتواند پیش بینی کند. ولی اگر این کارخوب رابطوربدی اجرا کردن دالبته بد خواهدشد کمااینکه سایر قسمتها هم انطوریکه مطابق میل ماها ونماینده محترم باشد نیست وانها ه مشبیه به همین مخارج حرازی وکارانتفاعی است. اگر ما بخواهیم یک استفاده اساسی بکنیم اصل یک موضوعی راکه نباید ازبین ببریم خود موضوع باید سرجایش باشد منتهی باید سعی کنیم که طرز اجرا خوب باشد. مخارج انتفاعی برای یک کارهائی که ازنقطه نظر فلاحتی وتجارتی صرف می‌شود بعقید هبنده واشخاصیک هاطلاع دارند ازبهترین مخارج است واما اظهار مسرتی ک هکردند که دوره گذشته مجلس یک قسمت ازاین مخارج انتفاعی راحذف کرد وحالا اهالی خراسان آسوده شدند بند هتصورمیکنم اگرد وره گذشته هم سعی میکر دندکه طرز اجرا راطوری بکنند که مطلوب باشد بهتر بود تا اینکه یک مونو پول کنترول شد هرا حذف کند وازبین ببرند- ومطابق اطلاعی ک هبند هدارم واحصائیه که الان دردست هست شاید صدی چهل مبتلایان به شیره درخراسان پارسال تا حالا زیا دشده است مهدوی- اینطور نیست آقا خلاف است
مخبر- اجازه بدهید. توی حرف بنده حرف نزنید نماینده محترم البته میل دارند تمام علاقه جاشان مصون ازمأمورین مالیه باشد.
مهدوی – اینهم خلاف است
مخبر-اینرا هم هم همیل دارند ولی بالاخره مملکت خرج دارد. مصارف دارد علاقه جات آقا ه ممستحفظ می‌خواهد. دارائی مردم راه مباید حفظ کنند. مالیات راهم باید داد..
مهدوی- تهمت است. حمله است
مخبر- نمی‌شود مالیات رابعنوان حذف یک قسمت ازمخارج ازبین برد. عرض کنم شیره درخراسان مطابق احصائیه که خود تحدید تریاک دردست دارد زیاد شده دلیلش هم همراهش است چون آزا دشده مصرفش هم زیاد شده واگر این معامله رامابخواهیم با تحدید تریاک هم بکنیم خواهیم دید که مصرف استعمال تریاک ه مدریک زمانی زیاد خواهد شد وبالاخره ماکه امروز ایستاده‌ایم درمقابل دنیا ومی گوئیم که باید زراعت تریاکمان راحفظ کنیم ما باید این سرمایه راتامدتی که وضعیت اقتصادی مملکت ما درست نشده ومرتب نشده نگاهداری کنیم. ازطرفی هم باید ازاستعمالش جدا جلوگیری کنیم اگریک عده تریاکی وشیره خراسان هم برنجند بعقیده بنده هیچ اهمیتی ندارد. باید شیره درخراسان وبعقیده شخص بنده تریاک اصولا درمملکت استعمالش محدود شود وباید دردست دولت باشد تا جلوگیری بشود وهیچ طریق دیگری ندارد درکمیسیون بودجه هم این اظهارات رانماینده محترم فرمودندودرآنجا این جو. ابها راهم شنیدند وهمانطور هم که فرمودند منحصر بفرد بودند وگفته شد اگرحالا مابخواهیم یک همچئ قلم خرجی راتصویب نکنیم یک میلیون وهفتصد هزارتومان یا زیادتریاکمتر بعایدات این مملکت که فعلا محل احتیاج ما است صدمه می‌زند یعنی بالاخره موضوع تحدید تریاک هم ازبین می‌رود وقتی اینطور شد دولت می‌گوید برا خرجتان یک محل یک میلیونی به من نشان بدهید حرازی که سهل است بلکه تمام مالیات خراسان راه مببخشید که آقای امیرتیمور هم آسوده بشوند ازدادن مالیات ..
امیرتیمور – خیرآقا اینطورنیست
مخبر- ولی بالاخره هنوز ما نتوانسته‌ایم یک جمع متناسبی پیدا کنیم ونشان بدهیم بدولت که ما بتوانیم یک رشته مالیات مهمی رالغو کنیم
حرازی راکه ما رأی دادیم ازبین برود ودولت دیگر
قادرنخواهد بود که بفهمد درفلان ده چقدر تریاک بعمل امده که آنرا بتواند درتحت نظر خودش کنترل کند. بعلاوه درکمیسیون بودجه ه مما صورت حرازی راازدولت خواستیم دولت هم تعهد کرد هاست شاید درظرف امروز وفردا بفرستند وقتی که نمایندگان بآن صورت مراجعه بفرمایند می‌بینند که حرازی ن هتنها یک منافع مالی دارد یک منافع اقتصادی هم دارد. مقدار تریاکی که دراین مملکت بعمل می اید بوسیله حرازی معلوم می‌شود واساس یک کار مفیدی است اعم ازاینکه راجع بتحدید تریاک باشد یاسایر چیزها. احصائیه هرچیزی درمملکت تهیه اش لازم است وحتی صورت سایر زراعتها راهم باید یک روزی دردست داشته باشیم. حرازی دوخدمت می‌کند. یکی اینکه بفرمایش خود نماینده محترم یک قسمتی ازمالیات راتخفیف یمدهد وقسمت دیگراینکه یک احصائیه صحیحی ازتریاکی که درمملکت بعمل می اید خواهیم داشت واینکه دراین اواخر یکقدری یعنی بدرجه افراط حمله بمالیه م دشد هاست اینرا بنده ازنقطهظنر مصالح مملکت صلاح نیمدانم. هرچه هم آقایان می‌خواهند بگویند
مهدوی- درعرایض بند ه سوء تفاهم شد اجازه بفرمائید توضیح عرض کم
رئیس- پیشنهاد سوء تفاهم ندارد
مهدوی- درپیشنهاد نمی‌خواهم عرض بکنم. در عرض بنده سوء تفاهم شد نماینده محترم به بنده حمله کردند باید مطابق نظامنامه دفاع کنم وتوضیح بدهم
رئیس- بفرمائید
مهدوی- اگرچه نمایندگان کاملا مابین عرایض منطقی بنده وفرمایش آقای شیروانی حکمیت خواهند کرد ولی استدعا می‌کنم مادامیکه روزنامه هابازاست برای فحش وهتاکی بنماینده بیچاره که درمجلس حرف می‌زند درمجلس دیگر درمقابل حرفش اینطور تعرض نکنند. بنده املاکم رامیگذارم برای کنترل ایشان املاک بنده تریاک کاری ندارد. بنده برای توده ملت عرض کردم. توده ملت راهم این حرازی ازبین خواهد برد
رئیس- این توضیح نظامنامه نبود
وزیرمالیه- اجازه میفرمائید
رئیس- بفرمائید
وزیرمالیه- بنده تصور می‌کنم که آقای مهدوی نظری که داشتند واظهارکردند چون درکمیسیون نبودم وناخوش بودم ودران جلسه کهاین قسمت اظهار شده است نبودم ولی آنچه اینجا استنباط کرد معمل حرازی راایشان یک عمل خوب وصحیح نمی‌دادند ولی ممکن است ازنقطهظنر اداری یا عقاید اشخاص این عمل فی حد نفسه لازم وخوب تصور شود البته همینطوری که خودشان فرمودند بهترین چیزی که حاکم این قضیه خواهد بود قضیه رقم حساب است ما می‌آوریم به کمیسیون بودجه مقایسه بین بودن ونبودن دلیل است وهمانطور که مخبر محترم کمیسیون اظهارکدند اگراجرا دریک مواردی بد بشود مربوط باصل عمل رانیست. بنده ممکن است تصدیق بکنم که یک جائی یکک ارخوب اجرای بدی داشته باشد ولی نباید اصل عمل راازبین برد بایدطرز اجرا رادرست کرد واینها یک چیزهائی است مادرکمیسیون بودجه باآقایان تحت مطالعه می‌گذاریم فقط بنده تذکری راکه می‌خواستم بدهم به آقای مهدوی واستدعا یمکنم پیشنهادشان راپس بگیرند این بود که اینجا دوچیزاست یکی این مخارج انتفاعی منحصر به حرازی نیست قسمتهای مهم دیگری هم درضمن مخارج انتفاعی هست. یکی دیگر این است که این مخارج حرازی ازوقتی که قانون تریاک پیش آمده همیشه بوده یک چیز جدید ی نیست واین ازقسمتهائی نیست که درنتیجه تشکیلات جدید ه مالیه یا نتیجه تشکیلات جدیده مالیه یا نتیجه بودجه انتفاعی باشد.
ازاولی ک هقضیه تحدیدتریاک تأسیس شده قضیه حرازی هم کم وبیش بوده است. حالا ماه مکه درکمیسیون بودجه حاضرمیشویم آقای مهدوی هم حاضر بشوند صورتها رامی اوریم اگرممکن بشود که این قسمت راحذف کنیم دلیلی ندارد که نکنیم
ولی مخارج انتفاعی منحصر به حرازی نیست وبنده ازنقطه نظر اینکه اساس اینمطلب ک همه ماست لغو نشود عرض می‌کنم که این پیشنهاد راکه مربوط است به یک دوازدهم آقا پس بگیرند ودرخود بودجه مخارج انتفاعی رارسیدگی می‌کنیم وقضیه حل می‌شود
مهدوی – بند ه ادای وظبفه واطلاعات خودم راعرض کردم حالا که آقای وزیرمالیه قبول کردند که این ترتیبات رارسیدگی بکنند بنده موافقم وپس می‌گیرم
رئیس- پیشنهاد آقای زعیم قرائت بشود
زعیم –بله بنده پس نمی‌گیرم
رئیس- ایشان پیشنهاد کرده‌اند تبصره مراجعه شود بکمیسیون
(پیشنهاد ایشان بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم تبصره یک بکمیسیون ارجاع شود.
زعیم –اولا بنده ازاین اجازه خودم استفاده می‌کنم وبه مخبر محترم آقای شیروانی عرض می‌کنم که دراین مطالبی که درمجلس گفته می‌شود ایشان تصورنکنند حمله به مالیه است. اینکه فرمودند حمله به مالیه صحیح نیست بنده هم کاملا موافقم. اصلا حمله به هیچ جا صحیح نیست ولیغرض ازشورا چیست؟ اگریک چیزی درمجلس بیاورند که همه سرتکان بدهیم وریش بجنبانیم که این شور نیست. بایدتشخیص بدهیم که هرکجا صلاح است اواکثریت موافقت کرد وصحیح است رأی بدهیم. غرض حمله نیست. اینکه فرمودند آقایان میل دارند دراملاک حرازی نباشد واملاکشان آسوده باشد البته ابن میل راداریم. مگر حرازی درملک به مالکش ضررمیخورد؟ خیر مثلا آقای رئیس التجار درمجلس شورای ملی نشسته‌اند اتومبیل راه مسوار می‌شوند بمنزل می‌روند وبرمیگردند قضیه حرازی دردهات است ویک صدمه فوق الطاقه برای رعایا دارد. یک کسی ازیکی ازمحال ولایت م نبمن نوشته بود شرح مفصلی دراین موضوع خیلی دقیقانه دراین باب برآورد کرده بود. یک دهی است وهق واین ازدهات سرد سیر است وجززراعت تریاک هم چیزی ندارد کاغذش راباتماسی که من با وزارت مالیه داشتم وسابقا آنجا عضو بوده‌ام فرستادم باداره مربوطه وخواهش کردم یک کمیسیونی ازاشخاص مرتبط بعمل درست بکند تحت مطالعه بگذارند ببینند آیا ممکن است این تحمیلات رارفع کرد یانه؟ بعد ازچندی بمن جواب دادند که حقیقتش قضیه خیلی مهم است ولی راه حل ه مبنظر ما نمی اید اینطورنوشته بودکه چند نفرمأمرونظامی باتفاق آن اشخاصیکه معین کرده‌اند برای (حرازی) که بنده نمیدانم چه عبارتی است برای بازدید رفته‌اند وبنده نمی‌خواهم تکرار کنم سوء اخلاق رابه منتها درجه بروز داده‌اند. ازاین قسمت می‌گذرم یک نوشتجاتی ازراعایا واشخاصیکه دارای زراعت تریاک هستند می‌گیرند وبازهم تکرار می‌کنم که ابدا مربوط بممالک نیست خرجشان تحمیل به ده می‌شود وکدخدای ده رسومی دارد می اید آنرا تقسیم می‌کنند روی جریب شماری تریاک وازرعیت می‌گیرد. مالک دراداره تحدید سهم خودش رامطابق انچه قرارداد مالک ورعیت است می‌گیرد وهیچ مربوط به مالک نیست چندی بعد از این حرازی وقت تیغ زدن یک عده مأمور جداگانه می ایند آنجا وآن مأمورین باید وقت تیغ زدن حاضر باشند وبیایند بگیرند وبریزند توی کاسه ومهر کند این مهر می‌شود والبته از وزن شیره تازه تاشیره که دوماه دیگر ببرند دراداره
تحدید یک مقداری کم می‌شود آنوقت درانجا یک درد سربزرگی درتحویل دادن آن پیدا می‌شود وخلاصه سه دفعه بنام حرازی یک تحمیلاتی بررعایا می‌شود وبه سرمبارک آقای شیروانی قسم یاد می‌کنم که ابدا مربوط به مالک نیست ومنحصرا مربوط برعایا وزارعین است واگر این شکل باشد رعیت بکلی تمام می‌شود وبنده استدعا کرده‌ام این برگردد به کمیسیون بودجه ونمایندگان وزارت مالیه رابخواهیم یک قراروترتیبی بگذارند که ازاین عمل مالا یطاق خارج شود بنده نمی‌فهمم چطور به مالیات تریاک ممکن است یک صدمه بخورد وبعد مالیه بیاید بگوید یک مالیات دیگری بگذرانید؟ اگر برای آسایش مردم است این مالیات بهر صورتی که باشد اگراسباب ضرراست باید ملغی شود آیا آنطوریکه شیره رامیبردند بزورمردم تحمیل می‌کردند بکشند صحیح بود؟ آیا این عرض رااگر بند هبکنم یادیگری باید تصور حمله به مالیه بشود؟ ابدا اینطور نیست. غرض این سات که قضایا بنظر آقایان رسانده شودو اگر صحیح نیست رفع آن بشود ویک فکری بکنند. باز عرض می‌کنم وتکرارقسم آقای رئیس التجار رامیکنم که حرازی بدترین مالیاتی است برای رعایا اینرا مراجعه بفرمائید اگرخودتان تصدیق نکردید این عرض بنده راانوقت هرچه می‌خواهید بگوئید. کاسه گرمترازآش شدن که غلط است
مخبر- همانطور که نماینده محترم فرمودند البته نظرایشان وآقایان نمایندگان یک نظر شوری است وبنده هم خیال نمی‌کنم که نظر بنده متوجه عموم آقایان نمایندگان باشد. بنده خودم هم درکمیسیون مخالف این رویه وبدم (آقایان شاهد قضیه هستند) وتصدیق می‌کنم فرمایشاتشان راکه مأمورین دردهات وبلوکات یک تجاوزاتی می‌کند ولی اصولا بند ه ازایشان (که همانطوری که فرمودند با مالیه ارتباط دارند) سؤال می‌کنم که آیانظرایشان این است که برای رفع تعدی مأمور خود مالیات راباید ازبین برد یا اینکه از تعدی مأمور باید جلوگیری کرد؟ اساسا اگربنا باشد ما بخواهیم درنتیجه جلوگیری از مأمورین انواع مالیاتهامان را ازبین ببریم بنده موافقم ولی خرج مملکت را ازاینجا باید تأمین کرد؟ بنده با نماینده محترم موافقت می‌کنم که درخارج ما بنشینیم یک طرح قانونی تهیه کنیم (همینطور که الان هم یک مدتی است که اساسا مالیاتهای راه را ازبین برده‌ایم) این قبیل مالیاتها راازبین ببریم ودرمقابل یک مالیاتهائی عادلانه که تعدی بررعیت نشود وطرز وصولش مثل مالیات قند وشکر آسان باشد بجای انها بگذاریم ولی قبل از اینکه ما یک چنین کاراساسی رابکنیم اگربخواهیم به یکی ازرشته‌های مالیات مملکتمان لطمه بزنیم امورمملکت لنگ خواهد بود امروز نماینده محترم موافقت بفرمایند چون می‌خواهیم زودتر این یک دوازدهم بگذرد کارادارات مالنگ است بعلاوه ممکن است یک لطمه هائی ازنظر بودجه بواسطه تأخیر این لایحه اصولا متوجه مملکت بشود ورفتن به کمیسیون همک ار یک دوازدهم راتأخیر می‌اندازد ویکی ازمواقع کارمیگذرد این دفعه رانماینده محترم موافقت بفرمایند بنده درخارج هم بایشان عرض کردم که اساسا ماباید بنشینیم برای این قبیل اموریک تصمیماتی اتخاذ بکنیم وفعلا امروز موافقت بفرمایند بگذرد برای اینکه کارهای خالصجات ماوسایر کارهای انتفاعی بکلی تعطیل می‌شود درصورتیکه موافقت بفرمایند درآتیه ممکن است یک تصمیمی دراینکار گرفته شود
وزیرمالیه- برای توضیح اظهارات آقای مخبر بنده می‌خواهم نماینده محترم رامتوجه بیک چیزی بکنم. تعجب می‌کنم با اینکه همینطوری که خودشان اظهار کردندارتباط وتماس با مالیه دارند با این ارتباطی که دارند بنده درست ملتفت نشدم اظهارات ایشان رابرای
خودشان هم اشتباه شده است. قضیه حرازی که گفته می‌شود مگر یک مالیاتی است؟
مدرس- بله این تازه درامده است
وزیرمالیه- این مالیات نیست. طرز اجراء است طرزعمل است برای اجرای قانونت حدید تریاک
زعیم- غلط است
وزیرمالیه- اجازه بدهید. پس اگر طرز اجرای یک قانونی درنظرآقایان غلط می‌آید این راهش این است ک همخارج انتفاعی مملکت رامی گویئد نباید تصویب کرد؟ اینکه راهش نیست! این هیچ باهم تناسب ندارد شما وکیل هستید. کمیسیون بودجه دارید ماها نمایندگان قوه اجرائیه شما مگر تصورمیفرمائید بنده باوزیر دیگری با ادارات مالیه یا مستشاران ومتخصصین فنی حقیقتا مایل وراضی هستند که برای طرز اجرای یکی قانونی بمردم زحمت وارد شود؟ نه ماهمه باید یک اری بکنیم که مردم آسوده باشند. بنده کاملا فرمایشات آقای مهدوی راتصدیق می‌کنم. ولی اگر بعضیها هم سرشان را درمقابل عرض بنده تکان می‌دهند این را بایشان عرض کنم ازعینک وازیک چشم نباید نگاه کرد که انطوریکه من دلم می‌خواهد باید مردم آسوده باشند. خیرآسودگی مردم اینطور نیست. آنطوریکه عموم جامعه ..
کازرونی- اعدام بشوند
وزیرمالیه- تصدیق کنند. پس حالا قضیه تبصره مخارج انتفاعی برگشتن وبردن بکمیسیون فایده ندارد. مخارج انتفاعی راجع بقنوات است. راجع به خالصجات است. اینها همه لازم است. برای تصفیه این نظر آقا بنده آن صورت راکه درکمیسیون بودجه ازعمال حرازی خواسته بودند آنرا می اوریم به کمیسیون خود بنده هم می‌روم یک تحقیقاتی می‌کنم ومخصوصا ازآقای زعیم که فرمودند سابقه دراینکار دارند وآن شکایت را می‌فرمایند فرستاده‌اند باداره واداره بایشان جواب داده ومن نیمدانم کدام عضو است که یک همچو حرف بی رویه رازده است که گفته است بلی مطلب صحیح است شکایت هم وارد است ولی ما نمی‌توانیم راه حلی برایش پیدا کنیم بنده همچو عضوی رابرای مالیه می‌خواهم سربتنش نباشد وهمچو اداره زیرگل برود اگریک اعتراضی راوارد نمیدانند بگویند وارد نیست واگرهم وارد میدانند چشمشان کور شود باید اصلاح کنند. شما تشریف بیاورید اداره باهم برویم اشخاص مربوط باینکار راجمع کنیم اگریک وسائل دیگری غیراز این وسیله که هیچ پول گرفته نشود سراغ دارید وباید آن وسیله رادرنظر گرفت
زعیم – هیچ وسیله نیست جز این رأی
وزیرمالیه- اگرهیچ وسیله نیست ومنحصر باین است که باید این حرازی بشود آنهم باید یک راهی برایش معین کرد
زعیم – هیچ طور نمی‌شود مگررأی ندهیم
رئیس- رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند)
رئیس- تصویب نشد
زعیم – خوب باین لایحه رأینمیدهیم
رئیس- پیشنهاد آقای شریعت زاده (بشرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم نسبت بوزرات مالیه وداخله یک بیستم بودجه مصوب ۱۳۰۴ برای ماه فروردین ۱۳۰۶ تصویب شود
مخبر- دوباره خوانده شود (بمضمون فوق خوانده شد)
رئیس- آقای شریعت زاده
شریعتزاده –بند ه قبل ازاینکه دلایل خودم راتوضیح کنم من باب مقدمه دومطلب بعرض مجلس شورای ملی میرسانم یکی موضوع ماده شصت وسه نظامنامه است
که کاهی ازاوقات سوء استعمال می‌شود زیرا که مقصود ازتوضیح توضیحی است که بدون افراط دربیان مطالب متضمن دلایلی باشد که اصل آن موضوع وتفهیمش اقتضا بکند. بنابراین کاهی ازاوقات ممکن است توضیح یک پیشنهاد بنظر مفصل بیاید درصورتیکه مخالف ماده شصت وسه هم نیست زیرا مقتضی همان موضوع این است که یک توضیحات جامعی که مستلزم فهم مطلب باشد داده شود
قسمت دیگراین است که بنده برای توضیح پیشنهاد خودم من باب مقدمه جملاتی رالازم میدانم بعرض مجلس شورای ملی برسانم وآن این است که قائده اصلی تغیرناپذیر درتدوین بودجه وتعیین خرج ودخل مملکت این است که صرف عایدات مملکت بارعایت اهمیت اجتماعات واحتیاجات مملکت بعمل بیاید یعنی اگریک احتیاجی خیلی ضروری واهم است البته پولی که برای آن صرف می‌شود باید بیشترباشد. بنده خودم دردوره که افتخار عضویت مجلس شورای ملی راداشتم همیشه بااصول بودجه که دراین مملکت هست مخالف بوده‌ام وانتظار داشتم که یک بودجه بیاید که درکلیاتش نظریات خودم رابعرض برسانم ولی متأسفانه موفق نشدم وحیال می‌کردم که دردوره ششم یعنی دراول سال ۱۳۰۶ بودجه مفصلی می‌آید بمجلس و می‌توانیم نظریات ودلایل خودمان رابعرض مجلس برسانیم. درهرصورت هیچ محل تردید نیست که پولی که اهالی این مملکت می‌دهند برای رفع احتیاجات آنها است وبنابراین باید تصدیق کنیم که هراحتیاجی که مهمتر است باید برای آن پول ز یاد صرف کرد این اصل که درهمه دنیا مسلم است هیچ درایران رعایت نمی‌شود. مطلب دیگر که مقدمه تشخیص اهمیت احتیاجات است این است که بدوا باید مراکز مسئوله مملکت بامطا لعاتی تشکیلات مملکت رادرتحت نظر بیاورندوتشخیص بدهند که برای اداره اموراین مملکت وبرای تأمین اقسام مختلفه امنیتها چه مؤسساتی لازم است وخرج اقل آن مؤسسات چقدراست. متأسفانه دراین مملکت این اصل هم هیچوقت رعایت نشده ویک مؤسسات خود دراوردی باستناد یک سوابقی دراین مملکت وجود دارد که نه فقط منشأ هیچ فایده نیست بلکه مضرات اوبرعلیه مصلحت اجتماعی هیچ محل تردید نیست. بنده حالا یک قسمت راعرض می‌کنم آیا آقایان تصور فرموده‌اند وتشخیص داده‌اند که این نواب حکامی که درسرتاسر مملکت باید آنها را اشخاص لجام گسیخته دانست آنها وجودشان منشأ چه فایده است؟ این یک دوزادهم که ماتصویب می‌کنیم آیا تصدیق لزوم تأدیه وجوه باین اشخاص که ازوجودشان جز ضرروفایده دیگری نیست چیزی نخواهد بود؟ واین رابنده مخالف صلاح مملکت میدانم. گفته می‌شود این اصلاحات باید تدریجی بعمل بیاید بنده متأسفانه امروز یافتم که وزیرمالیه یک توضیحات اساسی دارند ولی نتیجه راکه می‌خواستند ازان اتخاذ کنند مطابق میل خودشان اتخاذ کردند. یعنی مقدماتشان هیچ تناسب بانتیجه نداشت وان این است که اساسا تشکیلات مملکت ونتایجی که ازآن حاصل می‌شود متناسب است بااوضاع اجتماعی مملکت می‌خواستند بفرمایند که هرقدر اوضاع اجتماعی مملکت بطرف اصلاح می‌رود تشکیلات بهمان نسبت بطرف اصلاح می‌رود. البته این مطلب درجای خودش صحیح است ولی باید دیداین اصل کلی دراین مملکت نتیجه خودش راداده است ؟وآیا همین اصل رعایت شده یاخیر؟
خطیبی- ماده شصت وسه راهم باید رعایت کرد
شریعت زاده- بلی بنده این راتذکر دادم. بنظربنده دراین مطلب یک اشتباهی شده اگربگوئیم تشکیلاتی که آقایان نمایندگان می‌گویند تحملش برای جامعه مقدور نیست بنظربنده صححی نیست مثلا ملاحظه بفرمائید هیچ جامعه هیچ عده دراین مملکت می‌شود سراغ کرد که مخارج مهمه یعنی یک سهم مهمی از عادیات مملکت برای نجات افراد ازچنگال مرگ این این اشخاصی که مثل
برگ خزان برای نبودن وسائل صحی می‌ریزند اگریک خرج مهمی مابرای این قسمت معین بکنیم وآن مؤسسات مضر راازبین ببریم آیا جامعه استقامت می‌کند یاخیر. می‌گوید شما این خرج رانکنید ولو جواب این سؤال منفی است بنده نظرم این بود کهدرتصویب این یک دوازدهم بعد از این مقدمه عرض کنم این مطالبی راکه باین اشاره کردم یعنی تصویب تأدیه وجوهی بیک قسمت ازادارات مضره این برخلاف صلاح مملکت است ومخالف وظیفه ایست که مجلس شئورای ملی درتأمین اجتیاجات مملکت دارد. بنده معتقد هستم که برای اینکه بتوانیم در۱۳۰۶ جرح وتعدیل صحیحی که مستلزم اصلاحات عمیقی دراوضاع مالی مملکت باشد دربودجه بکنیم. پیشنهاد بنده رانسبت بوزارت داخله ومالیه تصویب کنند
کازرونی- سایروزارتخانه‌ها همه همینطورند
شریعت زاده- وزودتر کمیسیون بودجه این اصلاحات رادرنظر بیاورد ویک بودجه متناسبی برای ۱۳۰۶ تنظیم کند که مابیش حودمان خجل نباشیم ودرآتیه بدنیا وتاریخ ثابت بکنیم که مایک کاری برای این ملت کرده‌ایم این بود عرایض بنده
وزیر مالیه- همه آقایان یک دوازدهم راتنقید می‌کنند ماهم باانها شریک هستیم وهمه دنیا هم یک دوازدهم را ازنقطه نظر اصولی تنقید کرده‌اند چرا؟ درست دقت بفرمائید که یک دوازدهم چرا بداست ؟اصلا بدیش برای همین است ک فرمایشات صحیحی که آقای نماینده محترم دارند درذیل یک دوازدهم نمی‌تواند صورت بگیرد آمدن بودجه درمجلس بصورت جزء تشکیلات برای همین است که اگر یک کسی مخالف بایک قسمت ازتشکیلات وزارت خانه ایست تنقیدش رابکند یا درجواب قانع می‌شود یا اومجلس واکثریت مجلس را حاضر می‌کند که آن قسمت وجهی که مربوط بآن قسمت است بردارند واین مسئله اصلاح شود وبهمین جهت است که خیلی‌ها عقیده دارند که اصلا قانون تشکیلاتی غیرازبودجه برای ادارات خوب نیست دربعضی ازممالک هم مثل امرکیا این رویه مجری است چرا ؟برای اینکه روی همین اصل می‌روند که یک قانونی که مقید بکند یک وزارتخانه رابه یک تشکیلات معینی این رانمیشود تغییر وتبدیل داد مگر بانسخ قانون یا وضع یک قانون جدید واین اندازه سهولت راکه برای اصلاحات ممکن است داشته باشد ندارد اما بودجه که هرسال باید تصویب شود وقتیکه بجزء مجلس می‌آید ارقام اوراتطبیق می‌کنند باوضعیات وتشکیلات وزارتخانه‌ها آنوقت مثلا آقا می‌فرمایند که نواب حکان (اگرچه بعضی ازآقایان آنوقتی که ایشان این قسمت را می‌فرمودند اظهارداشتند که نواب حکامی کهازشان شکایت دارند اصلا حقوق ندارند) ی اباحقوق یا بی حقوق زائد است وماهم حقوق نمی‌دهیم وزارت داخله یا تصدیق می‌کند یا نمی‌کند اگرتصدیق کند یانتواند قانع کند نماینده محترم رامجلس هم بآن نماینده همراهی میکندو حقوق نواب حکام زده می‌شود ولی اگر حال آمدیم این یک دوزادهم رایک بیستم کردیم اینرا درست فکرکنید مخصوصا ازآقای شریعت زاده تمنا می‌کنم که نسبت بعرض بنده یکقدری توجه کنند یک دوزادهم راآوردیم کردیم یک بیستم این رارویش ننوشته‌اند که وزارت داخله یا وزارت مالیه این تفاوتی راکه حاصل می‌کند ازآن نواب حکامی که شما آنهاراخوب نیمدانید نکاهد ممکن است ازحقوق آن نواب حکام که فرمودید نکاهد وبهما حالی که فرمودید باقی باشد. وازیک چیزخوبی بکاهد این است که یک دوازدهم ویک بیستم فرق نیمکند واما این راهم برای استحضارتان عرض می‌کنم که شما مسبوق باشید که وزارت داخله برطبق هما نقانونی که ازمجلس گذشته است یک قانونی برای تشکیلات وزارت داخله تهیه کرده ودرآنجا این مسئله نواب حکام وقسمت کارگذاریهائی که درقسمت وزارت خارجه هست ومیخواهند
حذف کنند اینها همه باهم یک صورت دیگری گرفته که درضمن بودجه تفصیلی بعرض آقایان می‌رسد ودرنتیجه این عرایضم می‌خواهم ازآقای شریعت زاده تمنا کنم که اگر بامن موافق هستندو تصدیق می‌فرمایند که اصل صورت یک دوزادهم قابل این نیست که این نظریات واصلاحات درش بشود این پیشنهاد رامسترد بفرمایند وصبرکنند دربودجه‌های نفصیلی که آمد نظریه رااعمال بفرمایند واصلا خودما این مطلب راکه نهایت صحت رادارد رعایت می‌کنیم ودربودجه‌ها این مسائل رااصلاح می‌کنیم
شریعت زاده- البته باوعده که آقای وزیرمالیه دادند که دولت مشغول است این قضایا رااصلاح کند بنده هم موافقم که رأی گرفته نشود
رئیس- مسترد می‌دارید؟
شریعتزاده- بلی
رئیس- اگرتصویب بفرمائید فعلا چند دقیقه تعطیل شود وپیشنهادهابعد قرائت شود
(دراینموقع جلسه برای تنفس تعطیل وبفاصله بیست دقیقه مجددا تشکیل گردید)
رئیس- آقای مهدوی
مهدوی- بنده عبارتی که عرض کردم که روزنامجات برای حمله بوکلاء موجود است مقصو م فقط یک روزنامه بود که گاهی فقط بامضای یکنفر ازآقایان نمایندگان مخصوصا نسبت به بنده بی التفاتی می‌کنند. مقام جرائد محترم تر ازان است ک هبنده چیزی عرض کنم
رئیس- پیشنهاد آقای مهدوی (بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم صد وبیست هزارتومان برای مخارج انتفاعی معین شود
مهدوی- بنده استرداد می‌کنم
رئیس- پیشنهاد آقای افسر
افسر- مجالی برای پیشنهاد بند ه باقی نمانده چون مذاکرات کافی شد پس می‌گیرم
رئیس- پیشنهاد آقای زعیم (بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم درتبصره ۱ فقط مبلغ یکصد هزارتومان اعتبارداده شود
رئیس- آقای زعیم
زعیم- بند ه غرضم ازاین پیشنهاد یک تذکری بود تشخیص آقای وزیرمالیه. دراین دودوره اخیرمجلس باید تصدیق بکنیم که ماخیلی مالیات برای امورمملکتی تأسیس ایجاد کردیم مثلا مالیات دخانیات درستکردیم ک هشاید سه برابر قیمت خود تنباکو وتوتون مالیات وضع کردیم. مالیات قند وشکر وچه وچه وهمه مردم هم بایک نظرخوبی این وضع مالیاتها راتلقی کردند وکمک بمخارج مملکتی شد پریروز هم این جا می‌شنیدیم که اقای وزیرفوائد عامه زمزمه لایحه شور وشیرین یعنی مالیات نمک رامیکردند پس درهرصورت قسمت عمده که هست این است که درطرزاجرای قانون لااقل نمی‌بایستی یک تحمیلاتی وصدماتی بمردم وارد کردو غرض ازعرایضی ک هبنده درپیشنهاد اولیه خودم عرض کردم نه این بود که مالیات تریاک به این صورت برافتادن حزاری ازبین بورد بلکه بنده تمنایم این بود که ازتحمیلات این کارکاسته شود وازصدماتیکه بر رعیت وارد می‌آید کسرمیشود وحالا هم عرض می‌کنم غرضم بازازاین پیشنهاد این بود که آن پولی که برای حزاری خرج می‌کنند ما درضمن تصدیق به آن پول تصدیق بجوروستم مردم نکرده باشیم ولی اگر آقای وزیر مالیه قول بدهند ومطمئن بکنند که عنقریب وهرچه زودتر ممکن ایشان بشود که یک کمیسیونی ازاشخاص مربوط مطلع تهیه کنند که رفع این نگرانی رابکند بنده باکمال افتخار پیشنهاد
خودرا پس می‌گیرم
رئیس- پیشنهاد آقای مدرس
وزیرمالیه- اجازه میفرمائید قبل ازپیشنهاد عرض بکنم
رئیس- بفرمائدی
وزیر مالیه- این نظری راکه نماینده محترم اظهار فرمودند بنده با این نظرکاملا موافقم اظهاراتی راهم که قبلا درمجلس اظهارداشتم مقصودم همین بود که این قضایا مربوط بطرز اجرایقوانین است والبته اگرآقایان اطلاعاتی دارند که این ترتیب خوبی نیست ومزاحمت دارد وممکن است تقلیل کرد این مطلبی است که قابل مذاکره است والبته وجه حل هم باید پیدا شود. خود بنده درخارج بآقایان عرض کردم ک هبانهایت میل ومسرت خاضرم که یک کمیسیون مختلطی درمجلس یا درکمیسیون بودجه یا درخارج بابعضی ازآقایانی که دراین قسمت اطلاعات دارند وبعضی ازاجزاء مالیه که متخصص دراین امر هستند تشکیل بدهیم ومطلب راروشن کنیم والبته درصورتیکه راه حلی پید اشود ونهایت آرزوی بنده خواهد بود که اسباب آسایش مردمو رفع نگرانی آقایان فراهم شود
زعیم- بنده مسترد می‌کنم
رئیس- پیشنهاد آقای مدرس
(بترتیب ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم به آخرتبصره اول اضافه شود مخارج انتفاعی تحدید تریاک بترتیبی که دراصفهان دراین دو سال اخیر معمول است درسایر نقاط معمول داشته شود
مدرس- عرض می‌شود این قسمتی راکه آقای وزیراظهارداشتند که این لایحه مربوط باین مسئله نیست صحیح است ولی پیش آمدی اینطورشد که درضمن این تبصره یک اظهاراتی راجع بمخارج انتفاعی تحدید شد. در اینجا چون میدانند آقایان که وقت این کار حالا است اگرازحالا بگذرد وای نطرز بماند وماه مضمنا تصدیق کرده باشیم یک زحمت فوق العاده ایست برمردم وتجربه هم شد که بنحوی که دراصفهان معمول است هم زحمتش برمردم کمتراست وهم عایداتش برای دولت زیادتراست حال آقای وزیرمالیه اظهارکردند که خودشان رامهیا کرده‌اند که دراین دوروزه حاضر شوند درکمیسیون واین مسئله را حل کنند دراین صورتی که خودشان رامهیا کرد ه باشند بند هاین پیشنهاد را که کرده‌ام ازش اغماض می‌کنم ولی عرض می‌کنم که ماتصدیق نداریم باین حزاری که حالا معمول است وباید هرچه زودتر تشریف بیاورند ویک ترتیبی اتخاذ شود که زحمت مردم کم شود
رئیس- پیشنهاد آقای آقا سیدیعقوب
(بشرح ذیل قرائت شد)
تبصره ذیل راپیشنهاد می‌کنم- پرداخت حقوق وزراء ومستخدمین وزارتخانه هاازرتبه شش ببالا موقوف بتقدیم لایحه تشکیلات وزارتخانه‌ها است
رئیس- بفرمائید
آقاسیدیعقوب- با اینکه آقای وزیر مالیه یک حالت مخصوصی دارند ودرکمیسیون بودجه که تشریف داشتند دردو مسئله باما موافق بودند یکی اینکه بوزارتخانه‌ها نوشته شود که چند تامدیردارید؟ ایشان همیشه درنوشتن قانون تشکیلات باما موافق بودند و جدیت داشتند که قانون تشکیلات نوشته شود ولی الان دراینجا درتحت بیانات تعریضانه نسبتی به بنده دادند. بنده عرضی نمی‌کنم وزیرند ومختارند. ولی بنده عرض می‌کنم ازشان سؤال کنید که کدام یک ازاین دوچیزرا که ازشان خواستیم آوردند آن صورت مدیران ورؤسای ادارات راخواستیم نیاوردند. تشکیلات راخواستیم نیاوردند بنده که این پیشنهاد راکردم برای این بود که درآتیه کمیسیون بودجه محل حمله واقع نشود. کمیسیون بودجه چهاردوازدهم راکه یکمرتبه رأی داد برای این بود که دست وزارتخانه هاباز باشد وقانون
تشکیلات را بنویسند. مجلس وکمیسیون بودجه رأی داد که این چهار دوازدهم رابدهند بشرط اینکه تااول سال سیصد وشش قانون تشکیلات آمده باشد که ما بودجه تفصیلی رابنویسیم. ماکاملا برای اداء وظیفه خودمان درکمیسیون بودجه حاضربوده‌ایم وعلت اینکه موفق نشده‌ایم بودجه تفصیلی رابنویسیم برای این بوده است که قانون تشکیلات رانیاورده‌اند. درپانزدهم فروردین بایدقانون تشکیلات رابیاورند امروز دوم اردیبهشت است یکی ازاین وزارتخا نه‌ها قانون تشکیلات خودشان را نیاورده‌اند. نه وزارت داخله نه وزارتمالیه نه وزارت خارجه. وزارت عدلیه که درتحت یک ترتیبی خودشرا راحت کرد. یکی ازاینها یک قدم و برنداشته‌اند وبنده چون میدانم که درغیر ازموقع بودجه مادیگر نمی‌توانیم فشاری بوزراء بیارویم وفقط درموقع بودجه است که می‌توانیم عرایضی بکنیم. چون نمی‌توانیم که اینها رامحاصره کنیم غیرازاینکه رأی ندهیم وبگویئم حقوق اینها موقوف ومتوقف است به آوردن قانون تشکیلات چاره نیست ودیرهم نمی‌شود زیرا پول دردست خودشان است. درخزانه داری است. وقتی که قانون تشکیلات راآوردند پولشان رابردارند بنده خواستم که هم رفع تکلیف ازکمیسیون بودجه شده باشد وهم فشاری بخود وزراء ورؤسای ادارات باشد که بیاورند واینکه نوشتم ازرتبه شش ببالا برای خاطر این است که مستخدمین جزء تقصیری ندارند می‌خواستم یک فشاری بآنها واردبیاید. مجلس غیرازآوردن فشار ازراه بودجه دیگرکاری ندارد وراهی که بتوانیم بیک طریقی آنهارا تحت فشار بیاوریم این بودکه عرض کردم
وزیرمالیه- اولا بنده تقاضا می‌کنم که نماینده محترم یکقدری توجه بفرمایند باینکه درقانونی که ازمجلس گذشت وتقاضا شد که قانون تشکیلات وزارتخانه‌ها دریک موعد معینی بیاید هیچ این قضیه ارتباطی ببودجه هذه السنه ویک دوزادهم نداشت وهمانطوری که در توضیحات مفصل خودم عرض کردم خو دبودجه قانون تشکیلات است
فرضا یک قانون دیگری هم که برای وزارتخانه‌ها تقدیم شود مطابق هما ن نظری که مجلس داشته است بازتطبیق خواهد شد بابودجه وبودجه‌ها راهم دولت درموقع خودش نوشته است وبکمیسیون داده وتحت مطالعه آقایان هست وهیچ دلیلی برای مطالعه نکردن بودجه‌ها بانتظار قانون تشکیلات بند ه درقانون نمی‌بینم. ممکن است درفکر شخصی بنده وآقای آقا سید یعقوب این دومطلب باهم توأم باشد ولی درقانون همچو ذکری نیست. اینکه فرمودند هیچ موقعی برای فشار نمی‌بینم که اینها راتحت فشار بگذارم اینجا هم البته هم باید یک تفکیکی بکنند بین یک نظر شخصی ویک نظر مجلسی مجلس هروقت که بخواهد می‌تواند دولتش راتحت فشار بیاورد ویک مطلبی رابخواهد ولی درمجلس هیچوقت نظرشخصی حاکم بر نظرمجلس نیست
آقاسیدیعقوب- نظرشخصی ندارم
وزیرمالیه- ونسبت بقانون تشکیلات هم عرض کردم که یک اشکالاتی دربعضی قسمتهایش هست ودربعضی قسمتهایش نیست وآنها هم تهیه شده واین خودش یک موضوعی است که درمجلس از نقطه نظر خودش بای دطرح بشودو حقیقتا باید معلوم شودو این راما خودمان وسیله اش رابآقایان تقدیم می‌کنیم که این قانون دریک مدت قلیلی که معین کرده حقیقتا باید تمام وزارتخانه‌ها تشکیلات خودشان را بطورقانون بیاورند یا بالاخره مجلس قبول خواهد کرد که خود بودجه یک قانون تشکیلاتی است این مسائل نظری است وقاب لطرح است ووسیله طرح ومذاکره اش راهم خودمان فر اهم می‌کنیم وباین جهت تقاضا می‌کنم ازآقایان که این دومطلب راباهم ارتباطی بدهند
رئیس- آقای مخبر
مخبر- بسته است بنظر مجلس
رئیس- رأی می‌گیریم آقایانیکه این پیشنهاد راقابل توجه میدانند قیام فمرایند (عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای کازرونی
(بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که تبصره ذیل ضمیمه ماده واحده می‌شود
تبصره: اخذ مالیات وعوارض وهمچنین مخارج ومصارف درحدود قوانین موضوعه خواهد یود
رئیس- بفرمائید
کازرونی- بند ه برای رفع سوء تفاهم عرض میکن مکه باکابینه ومخصوصا آقای وزیرمالیه ورئیس کل مالیه کاملا موافقم وبنده دراثباتمون این پیشنهادی که بنده عرض کردم برای این است که یک قوانینی برای اخذ مالیات ازطرف مجلس شورای ملی وضع شد ویک قوانینی هم برای مصارف ومخارج ازطرف مجلس گذشته- لیکن بنده اطلاع دارم که برخلاف آن قوانیم بعنوان مالیات وغیره ازمردم پولهائی گرفته می‌شود وهم چنین یک مصارفی می‌شود که خارج ازقانون است. ازجمله آنها کنترات صدها نفراست بابودن منتظرین خدمت که همان کارهائی که ازآن کنتراتی‌ها یمخواهند ازمنتظرین خدمت هم ساخته می‌شود بنده پیشنهادی کردم گمان می‌کنم یک جواب حسابی برایش نباشد بنده پیشنهاد کردم مالیاتی که امروز گرفته می‌شود درحدود قانون باشد وهمچنین مخارجی که می‌شود کلیه درحدو دقانون باشد نه اینکه بعد گفته شود شما تصدیق ضمنی گردید. بنده خلی دقت کرده‌ام که تصدیق ضمنی چه معنائی دارد؟ گفته شد که چون دولت بطورکلی یک صورتی آورده درمجلس وگفته عوائد فلان مبلغ است وشما هم رأی داده‌اید وچون یک مکالیاتی برخلاف قانون بوده وضمن آن کلی بوده شما تصدیق ضمنی کرد ه‌اید. درصورتیکه هیچیک ازنمایندگان همچو نیتی نداشته که علاوه برقوانین موضوعه چیزی از مردم گرفته شود
مخبر- این پیشنهاد نماینده محترم تقریبا تمام قوانین موضوعه رامتزلزل می‌کند وامیدواریم بعد ازتوضیح بنده خودشان استرداد بفرمایند که یکوقت مفهوم مخالف این پیشنهاد عمل نشود. برای اینکه دولت مکلف است هرمالیاتی که می‌گیرد وهرخرجی که می‌کند برطبق قوانین مصوبه باشد وبرخلاف قانون دولت حق ندراد نه امتیازی بدهدونه مالیاتی بگیرد ونه یک دینار خرجی بکند ونماندیه محترم موضوعی راکه فلان خرج برخلاف قانون شد ه یا فلان مالیات برخلاف قوانین گرفته شده است نفرموده‌اند اگریک همچو چیزی رادرنظردارند بنده معتقد هستم که باید آن دولتی راکه برخلاف قانون مالیات می‌گیرد یا خرج می‌کند سؤال استیضاح کردو بنابراین بنده استدعا می‌کنم نماینده محترم پیشنهاد خودشان رااسترداد بکنند که مفهوم مخالفش درمجلس تصویب نشود
کازرونی- استرداد می‌کنم ولی اجازه میفرمائید
رئیس- اگر می‌خواهید استرداد بفرمایید. بفرمائید
کازرونی- اجازه میفرمائید می‌خواهم استرداد بشرط بکنم. اگرهمانطورکه مخبر محترم فرمودند مالیاتی که گرفته می‌شود درحدودقانون است ومخارجی هم که میشودبموجب قانون است واین کلمه تصدیق ضمنی ازمیان برمیدارد بنده البته استرداد می‌کنم
مخبر- صحیح است
رئیس- اصلاح آقای فیروزآبادی
(بترتیب ذیل خوانده شد)
بند ه تبصره دوم را بطریق ذیل پیشنهاد می‌نمایم
تبصره- برای مخارج وصول عوائد قند وشکر وچای
و مالیات راه از قرار نیم در صد در قند و چای وشکر واز قراصد یک از عایدات مالیات راه بدولت اعتبار داده می‌شود
رئیس – آقاتی فیروز آبادی
فیروز آبادی – اینجا نوشته صد دو از عایدات قند وشکر رابجهت مخارج اداری آن قرار می‌دهند. بنده می‌خواهم عرض کنم که مخارج اداری قندو شکروچای خیلی چیزکمی است بجهت اینکه چند عدل قند فرضا واردگمرک می‌شود یک دفعه حقگمرکی رامیگویند ششصد تومان بعد ازآن می‌گویند حق انحصار هم همان ششصد تومان می‌شود..
سلطان محمد خان – اشتباه است
فیروز آبادی- حالا درهرصورت این خرجی ندراد خرجش خیلی کم است هرچند درمجلس سابق صدی هشت ازعایدات رااعتبارداده بودند ولی همان وقت مخارج همین مقدار بود ودراین دوره یکقدری که ازآن خرجها زیاد آمده نیمدانم چه شده که دراداره بین اشخاص تقسیم شده. هرچند بنده انشاءالله درجلسه آتیه ازآقای وزیر مالیه سؤال خواهم کرد که چه شده که خرج آنرا که صد هشت اجازه گرفته‌اند مابقی راکه زیاد آمده به چه واسطه تقسیم کرده‌اند ازبین رفته
یکنفرازنمیاندگان- اینطورنیست
فیروز آبادی- چراظاهرا درمالیه تقسیم شده درهرصورت ازبینرفته باین ملاحظه چون حالا صدی دورا زیاد دیدم برای مخارج قندو شکر صدی نیم پیشنهاد کردم اعتبارداده شود که اضافه اش دومرتبه ازبین نرود ومال مالیات راه چون یکقدری صدمه اش بیشترازمالیات قند وشکر است انرا صد یک پیشنهاد کردم
مخبر- اینکه نماینده محترم می‌فرمایند که بقیه پول ازبین رفته است اینطورنیست وخودما درکمیسیون بودجه این قسمت تبصره رااضافه کردیم ودولت پیشنهاد کرد ه بود. ازروی چانه زدن وکم و زیاد کردن نبود ازروی یک حسابی بود وانجا ازطرف یکی ازنمایندگان پیشنهاد شدکه چون آن صدی هشت وصدی پنج راکه دولت اجازه گرفته ازمجلس تمامش رامصرف نکرده ویک مبلغی صرفه جوئی نموده وصورت آنرا بکمیسیون بودجه داده‌اند درحدود صدو دو بیشتر دریکسال قبل خرج نکرده‌اند واگر یک خرج هائی شده باشدخرج همین کارشده است کمیسیو ن بودجه صلاح دانست که بیشتر ازصدی دوب دولت اعتبار داده نشود واین هم ازروی حساب وعدد بوده ومیدانسته‌اند که چند نفر اجزاء وچقدرخرج لازم دارد اینها رادرنظر گرفته‌ایم که صدی دو قرار داده‌ایم آنهم باحضور نماینده دولت. ما نمی‌خواهیم کهبادولت چانه بزنیم که حالا حضرت آقا قائل بصرفه شده‌اید که یکقدری دیگرهم چانه بزنیم. بالاخره این پول باید تحت نظر یک اشخاصی وصول شود ویک مخارجی هم بآن تعلق خواهد گرفت که صدی دو حداقل آن مخارج است
فیروز آبادی- اجازه میفرمائید. خوب هرچند بنده میدانم که اضافات سابق رفته این هم هرچه اضافه بشود می‌رود باوجود این پس می‌گیرم
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده واحده بضمیمه سه تبصره آقایانی که موافق هستند اوراق سفید خواهند داد
(اخذاستخراج آراء بعمل آمده نتیجه بطریق ذیل حاصل شد)
ورقه سفید علامت قبول ۷۷
ورقه کبود علامت رد ۶
اسامی موافقین
آقایان: حاج میرزا حبیب الله امین – افسر- میرزا حسن خان ابراهیمی – اسکندری- دکتررفیع امین
فرمند – امیر حسین خانخان ایلخانی – میر ممتاز – حائری زاده –جوان شیر – جهان شاهی – دکتر مصدق – میرزا ابراهیم خان قوام – ارباب کیخسرو – مخبر فرهمند – حاج آقا اسمهیل عراقی – سید جواد محقق – دکتر لقمان – آقا زاده سبز واری – سید کاظم یزدی – فهیمی – دکتر هادی طاهری نجومی – افشار – محمود رضا – دشتی- حاج شیخ عبدالرحمن صالحی – غلامحسین میرزا مسعود – شیروانی – دکتر سنگ میرزا هاشم آشتیانی – دادگر – ملک مدنی – خطیبی – میرزا حسن خان وثوق – میرزا محمد تقی بهار – نگهبان جلالی – حاج علی اکبر امین – میرزا عبدالباقی – میرزا سیدعلی- شیخ محمد علی امام جمعه شیراز- مدرس- سید حسین آقایان- یاسائی- دیوان بیگی- زعیم- آوانس خان مساعد- میرزا ابراهیم آشتیانی- ثقه الاسلامی بروجردی- شیخ الاسلام ملایری- طباطبائ دیبا- آقا رضا مهدوی- میرزا ابراهیم امام جمعه اهر- ابوالحسن خان ثقه الاسلامی- فومنی- نظام مافی- شریعت زاده- سید علی اکبر آیت الله زاده- اعتبار- دولتشاهی- خواجوی- حیدری- نظامی- آقا علی زارع- ملک ایرج پورتیمور – اعظمی- مفتی- وزیری- تقی زاده- ذوالقدر- وکیلی- طباطبائی –لیقوانی- اسکندرخان مقدم – ثابت- محمد ولی میرزا- ملک آرائی- سهراب خان ساکینیان-
اسامی مخالفین- آقایان: آقا سید یعقوب- امیر اسدالله خان عامری- کی استوان- کلالی- حاج آقا حسین زنجانی- میرزا جواد خان خوئی
رئیس- عده حضار نودو چهار با هفتاد وهفت رأی تصویب شد. آقای دادگر
دادگر- می‌خواستم استدعا کنم الیحه راجع براه آهن رامطرح بفرمائید خودتان هم البته متذکرهستید
رئیس- پیشنهاد هائی که راجع بماده دولایحه راه آهن شده بود قرائت می‌شود
(بشرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد آقای احتشام زاده –بنده پیشنهاد می‌کنم جمله ذیل بآخر ماد ه۲ الحاق شود
وپیشنهادات مربوطه به تهیه لوازم ساختمان راه آهن ازداخله ممکلت کمیسیونی مرکب از رئیس کل مالیه ورئیس راه آهن وسه نفر دیگربه تعیین هیئت وزراء باز وقرائت وتشخیص خواهد شد
رئیس- آقای احتشام زاده
احتشام زاده- در راپورتی که درکمیسیون تقدیم مجلس شده است طرز باز کردن پیشنهادات مربوطه بمناقصه راکه از خارجه تهیه می‌شود معین کرده واین پیشنهاد راجع بتهیه لوازم وادوات راه آهن درداخله مملکت است چون قسمت پیشنهاداتی راکه راجع به تهیه لوازم راه آهن ازداخله مملکت می‌رسد معین نکرده‌اند والبته یک ترتیبی برای اینکار بایستی داده شود که نظریه نمایندگان محترم تأمین شود وبنظر بنده کسانی راکه اولی دیدم برای اینکه نظارت دراین کار داشته باشند این است که رئیس کل مالیه ورئیس راه آهن وسه نفر هم از هیئت وزراء معین شود که مأمورباشندبرای پیشنهادات مناقصه که راجع است بداخله مملکت تادر آن کمیسیون بانظر آنها بازشود که کاملا خاطر آقایان نمایندگان تأمین بشود
مخبر- این پیشنهاد نماینده محترم درموقع عمل دچاراشکال می‌شود وغیرعملی خواهد بود مثلا درنزدیکی خرم آباد برای نیم فرسخ جاده سنگ ریزه لازم دارند که انجا راسنگ بریزند ی ااهک بخرند اینطور که می‌فرمایند درموقعیکه اعلان مناقصه می‌کنند باید پیشنهادش بیاید تهران وچند نفر کمیسیون بکنند. یابرای خریدن مثلا صد خروار آهک درتهران یک کمیسیونی تشکیلبدهند وآن مناقصه رابموقع اجرا بگذارند. آننظری هم که ماراجع به پیشنهادات خارجی گرفتیم برای این است که مربوط به خارجه است وراجع به یک معاملات بزرگی
است. خود دولت هم این تصمیم راداشت منتهی ما بصورت قانون درآوردیم والا چیزهائی که درداخله تهیه می‌شود همه روزه دیده‌اید که تمام وزارت خانه‌ها اعلان مناقصه منتشرمیکنند وازروی اصول مناقصه ومطابق قانون محاسبات عمومی لوازم ادارات رامیخرند ومال راه آهن ه ممطابق همان ترتیب خواهد بود
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقایاحتشام زاده آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند)
رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب (بنحو ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم بعد ازکلمه درظرف ششماه اضافه شود (ازتاریخ اعلان) وبعد ازکلمه (انقضاء شش ماه) اضافه شود (پس ازتصویب این قانون)
رئیس- بفرمائید
آقا سید یعقوب- آقای مخبرتوجه بفرمائید آن روز هم عرض کردم اینجا برای ابهام کلمه بنده این پیشنهاد راکردم چون نوشته است بعد ازشش ماه دیگر هیچ ظرف مدت معین نکرده است یعنی برای اجرا مدت معین نکرده ازکی. بعد ازششماه ازکی است؟ خواستم این عبارت ازابهام خارج شوداین بودکه مبدأ ومنتهی برای آن معلوم کردم ک ههم عبارت ازابهام بیرون بیاید وهم آن کسیکه مأمور اجراء است بدانند که ازچه وقت داخل درظرف مدت می‌شود این بود که یک جا ر ااضافه کردم. پس ازششماه بعد ازتصویب این قانون نوشته شود بعدازششماه اول هم- بعد ازاعلان مناقصه باشد برای خاطراینکه عبارت مفهوم شود حالا مختارید
مخبر- درقانون اجازه تأسیس راه اهن اگرنظر نماینده محترم باشد تصریح شده ونظرم هست که پیشنهاد آقای احتشام زاده بود که ماازتاریخ اعلان مناقصه شش ماه رامعین کرده بود ودیگر بعد از ان قانون لازم بتصریح نیست
آقا سید یعقوب- بند هاسترداد می‌کنم
رئیس- پیشنهاد آقای فهیمی (بترتیب ذیل قرائت شد)
بنده ماده دوم رابطریق ذیل پیشنهاد می‌کنم
ماده ۲- پیشنهاداتی که درنتیجه اعلان مناقصه راجع بعملیات راه آهن وخرید ادوات آن ازخارجه برسد سربسته بمهر پیشنهاد کنندگان دروزارتفوائد عامه دراداره مربوطه ضبط می‌شود وپس از انقضاء مدت قانونی پیشنهادهای مزبور درهیئت وزراء باحضور رئیس راه آهن ورئیس کل مالیه باز وتشخیص شده وبوسیله وزارت فوائد عامه بموقع اجرا گذاشته می‌شود
رئیس- بفرمائید
فهیمی – پیشنهاد بنده تغییری درمفهوم ماده راپرت کمیسیون نمی‌دهد لیکن بنده تصور می‌کنم عبارت ماده سوء تفاهمی ایجاد خواهد کرد. یکی راجع بمدت شش ماه همانطور که گفته شد ازعبارت راپر ت کمیسیون اینطور مفهوم می‌شود که شش ماه برای مدت مناقصه معین خواهدشد بعد ازآن بازشود یعنی یکسال واین شش ماه ثانی البته معنی ندارد وهمانطور که دراصل ماده قانون ذکرشده است درظرف شش ماه پیشنهادات مناقصه باید برسد وهمینکه جمع شد درانقضای آن مدت بازکنند وببینند کدام یک نزدیکتر بصرفه است قبول بکنند. یک مطلب دیگر اینجا قیدکرده‌اند که پیشنهادات بمهرکارخانه باشد درصورتیکه اسباب آلاتی که باید خریداری شود غالبا ممکن است درغیزارکارخانه هم پیدا شود. مثلا کارخانه که ریل می‌سازند برای کمپانی راه آهن کمپانیهای راه آهن غالبا ممکن است بعنوان (اکازیون) آنها رابیک قیمت نازلی هم بفروشد حالا
اگر آن رایل‌ها از حیث وزن وقیمت وسایر چیزها مطابق اعلان مناقصه دولت تهیه شد چه ضرر دارد بپذیرند وازآنها بخرند بنابراین پیشنهاد بنده اعم است که ازکارخانه باشد یا اشخاص دیگر. دیگراینکه درانجا تصریح کرده‌اند که بعد ازانکه این پیشنهاد رسید تحت نظر رئیس راه آه نباشد ولی ممکن است رئیس راه آهن درتهران ومرکز نباشد وبنده معتقدم که پیشنهادها دروزارتخانه ودرآن اداره مربوطه برود چون ممکن است رئیس راه آهن مثلا درخرم آباد باشد ومشغول کارهای آنجا باشد دراین صورت اگربنویسیم ازوزارت فوائد عامه دراداره مربوطه چه ضرر دارد؟ بلکه مناسبتر است پیشنهادها سربسته ومهمور میماندودرموقع درهیئت وزراء باحضور رئیس کل مالیه ورئیس راه آهن باز خواهد شد وبنده این عبارت ماده پیشنهادی کمیسیون رادرموقع عمل قدری اسباب اشکال می‌بینم بنابراین خوبست موافقت بفرمایند اصلاح شود تا مقصود تأمین ومطلب واضح شود.
معاون وزارت فوائد عامه- دراینجا آنقسمت اول پیشنهادشان تأمین شده زیرا نوشته شده است: پیشنهاداتی که درنتیجه اعلان مناقصه راجع بخرید ادوات راه آهن ازخارجه درظرف ششماه واصل می‌شود وراجع بمهر کارخانه البته صحیح است بایدبمهرپیشنهاد کننده باشد که اعم باشد ازکارخانه یا غیرکارخانه وقسمتی که فرمودند رئیس راه آهن ممکن است درمرکز نباشد مقصود ازاینکه تحت نظر رئیس راه آهن ضبط شود این نیست که پیشنهادها راجلو چشم خود بگذارد ومتصل بآنها نگاه کند مقصود این است که دراداره درتحت نظر او ضبط شود والبته دراداره می‌ماند وپس از اینکه امد بتهران درهیئت وزراء بازخواهد شد ورسیدگی می‌کنند
مخبر- همانطور که آقای معاون فرمودند آن قسمت از پیشنهاد ایشان که راجع است بتبدیل کلمه (کارخانه) به (پیشنهاد کننده) کمیسیون هم قبول می‌کند
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای فهیمی آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند (عده قلیلی برخاستند)
رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای بامداد (باین ترتیب خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم جمله ذیل برماده دوم اضافه شود وهمچنین کلیه مناقصات مهم راجع باجناس داخلی
رئیس- بفرمائید
بامداد- بنده این پیشنهاد راازخود ماده استنباط کردم وپیشنهاد کردم. درکمیسیون قسمت مناقصات خارجی رایک قیدی کرده‌اند که ظاهرا با ترتیبی که بنظر آقایان رسیده باید تحت نظررئیس کل مالیه ورئیس راه آهن درهیئت وزراء رسیدگی شود والبته آن قسمت ازادوات که باید ازخارج خریده شود مهم است ولی یک قسمت مهم هم راجع است باجناس داخلی مثل زنجیرهای رایل وساختمانها وبنده دراین قسمت که آقای شیروانی گفتند که مثلا صد خروار آهک لازم نیست مناقصه داشته باشد عرض می‌کنم همه مربوط به صدخروار آهک نیست. البته آن قسمت هائی هم که مخارج مهم دارد همانطور که عرض کردم ازقبیل ساختمان واستاسیونها وتخته‌های زیر رایل وغیره اینها راهم که بمناقصه می‌گذارند چه ضرردارددرتحت نظر یک هیئتی یا هیئ تدولت ورئیس کل مالیه این مناقصات درپاکتهای سربسته باکمال اطمینان محفوظ بماند وبعد باز شود هرکس مناقصه اش بصرفه نزدیکتربود قبول بکنند ومقصودم ازاین پیشنهاد همان کلمه مهم بود وانهم مناقصات جزئی رارفع می‌کند
معاون وزارت داخله- دراین قسمت اگر این پیشنهاد قبول بشود شاید اشکال بیشتربشود برای اینکه مهم وغیر مهم البته تفکیکش خیلی مشکل است بعلاوه ما نباید دراین قضیه خیلی افراطی باشیم حالا در
یک قسمتی که برای یک معاملات خارجی بود ما این شکل را درنظرگرفتیم که کاملا مورد اطمینان باشد دیگر برای سنک شکستن وچهارتا تخته خریدن واینها لزویم ندارد که به هیئت وزرا برود تا شما درخاطرداشته باشید که الان معاملات مهمتر ازاین می‌شود وخیلی هم دقت می‌شود وبطوریکه یکی از پیشنهاد دهندگان یکفقره ازاین معاملات یکنفر ازنمایندگان محترم بودند که شکایت داشتند که چقدراشکال می‌شود؟
رئیس- آقای مخبر؟
مخبر- تشخیص مهم وغیرمهم یک چیز خیلی سختی خواهد بود وبیشتر اسباب زحمت می‌شود وبنده نمی‌توانم قبول کنم
رئیس- رأی می‌گیریم آقایانی که پیشنهاد آقای بامداد راقابل توجه میدانند قیام فرمایند (عده مختصری قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای کازرونی (بشرح ذیل خواند ه شد)
بنده تبصره ذیل راپیشنهاد می‌کنم:
تبصره- قبل ازاعلان مناقصه هرنوع عرضی که برای راه اختیار شده برای تصویب بمجلس تقدیم خواهد شد
کازرونی- مسئله عرض راه یکی از مسائل فوق العاده مهم است
راه کم نسبت براه عریض مثلا اگرفرض کنیم صد هزار توما نبرای خرج مقدارمعینی ازراه کم عرض لازم باشد برای همان مقدار راه عریض ممکن است سیصد هزارتومان لازم باشد واین یک ازمسائل اصولی است پس مسئله تعیین عرض خیلی اهمیت دارد وباید بتصویب مجلس شورای ملی برسد. ومجلس بایدقبول کند که فلان راه باید عریض باشد یا طویل. بالاخره مجلس باید دراینکار تعمق کند وببیند که این خطی که معین شده باین ترتیب چقدرمملکت ملزم به تأدیه مخارج آن است مثلا بای دپنجاه میلیون خرج کندیا یکصد وپنجاه میلیون ؟اولا این مسئله را باید تشخیص دهند. وعقیده بنده این است که این مسئله مقدم برهمه چیزاست ومتأسفم که چرا تابحال در اینموضوع مخصوصا درموقع لایحه دادن اعتباربدولت اقدام ومذاکراتی نشده واستدعا دارم مخبر محترم قبول بفرمایند وازآقایان نمایندگان محترم هم استدعا دارم تعمق بیشتری مبذول دارند زیرا این یک مسئله کوچکی نیست وفوق العاده مهم است. زیرا این مملکت بالاخره ملزم است که هرقدر خرج این راه است تأدیه کنند وباید ما ببینیم می‌توانیم این کارا به پایان برسانیم یانه؟ این بود که بنده این پیشنهاد راکردم.
معاون وزارت فوائد عامه – نماینده محترم یکمسئله رابایدمتذکر باشند وآن این است که تعیین عرض راه آهن یک چیزی نیست که دراین جلسه یا جلسه دیگر بتوان معین کرد. تمام مهندسین ومتخصصین اینکار الان درجنوب هستند وخو درئیس راه آهن هم بجنوب رفته و الان دارند تمام اطراف کاروصفات زمینی وطرز پیچاندن راه را مطالعه می‌کنند واین مسائل رااول باید معلوم کنند که بعد ببینندعرض راه چقدراست. همینقدر بند هبطور کلی عرض می‌کنم که نظریه دولت وبنظر مهندسین این است که عرض اینراه نباید یک مترو پنجاه سانتیمتر باشد ولی تصدیق میفرمائید که تشخیص این قضیه نه کارمااست ونه کار وزارتخانه ونه کار حضرت عالی. اینکارهمان متخصصین است که عمل می‌کنند والبت هدرموقع بمجلس خواهد آمد وخوبست آقا پیشنهادتان رااسترداد فرمائید
کازرونی- اجازه میفرمائید- بنده می‌خواهم بشرط استرداد کنمو وعقیده دارم بالاخره هرتصمیمی که دولت گرفت بایدبمجلس بیاورد. ومجلس تصویب کند ولی حالا مسترد می‌دارم
رئیس- پیشنهاد آقای فیروز ابادی
فیروز آبادی- راجع بماده اول بود وگذشت
رئیس- پیشنهاد آقای آقا سیدیعقوب (بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم عوض کلمه رئیس راه آهن نوشته شود ووزیر فوائد عامه دراداره راه آهن
رئیس- آقای آقا سیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- خوبست آقایان بقدری توجه بفرمایند مارئیس راه آهن نداشتیم متخصص راه آهن داشتیم دراین ماده هم نوشته برای تهیه نقشه مقدماتی راه ونقشه ترتیب استخراج آهن وتأسیس کارخانه آهن ذوب کنی درایران دولت مجاز است یک نفرمتخصص آمریکائی بیاورد باز پس فردا مثل کلنل موریس می‌شود. مابین مستخدمین خارجی مافقط رئیس کل مالیه بود که بعنوان ریاست کل مالیه استخدام کرد ه‌ایم. ودیگران متخصص هستند نه رئیس. حالا اگر درمجلس بگوییم رئیس راه آهن طوری نشود که مجلس باین عنوان رأی دهد وتصدئیق بکند. غرض این است که مت متخصص راه اهن داریم نه رئیس راه آهن این اولا وثانیا دران مسائلی که دیروز عرض کردم. بنده هرچند که مخالف بادولت هستم ولی مخالف با ایران نیستم. بنده عرض کردم وپیشنهاد کرده‌ام که درتحت نظروزیرفوائد عامه دراداره راه اهن باشد. این دوتا سوم اینکه بند ه بقدری سوء ظن دارم. می‌گویند بدذات مباش بدگمان مباش. شاید او گفت مال مملکت خودم ارزان تراست من چه می‌فهمم؟
پس درتحت نظروزیر فوائد عامه باشد بهتراست
مخبر- البته مقصودشان صحیح است وازنقطه نظر سوءظن نسبت بیک مستخدمینی که باکمال صمیمیت برای ما کارمیکنند نیست ولی یک اصولی است چون اداره راه اهن بالاخره درتحت نظر متخصص کارخواهد بود واین قدرها درمسئله فرقی ندارد.
ازاینجهت بند ه ازطرف کمیسیون قبول می‌کنم
رئیس- پیشنهاد آقای شریع تزاده (بمضمون ذیل قرائت شد)
تبصره ذیل راپیشنهاد می‌کنم
تبصره- نسبت به پیشنهاداتی که درنتیجه اعلان مناقصه برای خریداری لوازم ساختمان راه آهن درداخله مملکت واصل می‌گردد نیزبعد ازانقضای مدت اعلانات بترتیب فوق باید عمل شود
رئیس- آقای شریع تزاده
شریعت زاده – گاهی مطالبی اتفاق می‌افتد بواسطه اینکه قدری بیشتر دران دقت نمی‌شود بالاخره بیک نتایجی منتهی می‌شود که موافق مصلحت نیست. درمورد واردکردن اسباب لوازم ازخارجه با اینکه تشکیلات مربوط بمؤسسات درخارجه مستلزم تعیین نتایج است معذلک آقایان نمایندگان محترم لازم داشته ک هیک تدقیقات بیشتری درمسئله بشود وباین مناسبت تصمیم فرمودند که پیشنهادات واصله ازخارجه بایک مراقبت مخصوصی بای داولا ضبطشود ودرهیئت وزرا باحضور رئیس کل مالیه باز شود ودرنتیجه هر کدام ازاین پیشنهادات که بحال مملکت انسب بو داوراقبول کنند. غرض این سات که تمام تدقیقات لازمه بکاررفته ولی نمیدانم چطورشده که ان عللی وموجباتی که درباره پیشنهادات واصله ازخارجه ایجاب کرده وکه اینقدر دقت شود این علل درتدقیق نسبت به پیشنهادات داخله رعایت شده است والبته این دقت بای ددرمورد مناقصات لوازمی هم که درداخله باید تهیه شو درعایت شود. اولا ما نباید تصورکنیم مناقصه هائی که درداخله مملکت می‌شود فقط محدود است بچند خروارهیزم یا گچ یا آهک خیراینطور نیست درصو رتیکه اگریک دقت بیشتری بکنیم می‌بینیم قسمت اعظم این وجوه درداخله مملکت مصرف خواهد شد. مثلا یکی ازاینها چوبهائی است
که برای زیر ریل لازم است وممکن است این مصرف ازچندین کرور هم زیادتر شود. والبته این رانیمتوان یک خرج جزئی فرض کرد ونیز نیمتوان تصورکرد که دراین مورد چندان تدقیقاتی لازم ندارد. خیر. برعکس بعقیده بنده خیلی ضرورت دارد مطلب دیگری که می‌خواهم عرض کنم این سات که مجلس شورای ملی تمام آمالش این است که پول بدون هیچ افراط وتفریطی خرج راه اهن شود. اگر اینطور است دیگر بنظر بنده خرج جزئی وکلی فرق ندارد. دردنیا غالبا سرمایه‌های بزرگ نتیجه اجتماع سرمایه‌های کوچک است. مثلا اگرهزارمورد هزار تومانی بمناقصه گذارده شود مجموعش می‌شود یک میلیون واگرچندین مورد زیاد ترباشد بازبهمان مقدار بیشتر می‌شود. بنظربنده با وسائلی که امروزه موجود است که ازهرنقطه ممکن است دوروزه هر پیشنهادی به مرکز برسد ودرهرموقع که ان پیشنهادات باز شد د وروزه نتیجه خواهد داد دراین صورت خیلی بطور سهل ممکن است نتیجخ حاصل شود وهیچ اشکالی ندارد بنده تصور می‌کنم که همان دقتهائی که راجع به پیشنهادات واصله ازخارجه می‌شود همین دقت‌ها هم درپیشنهادات نسبت بداخله ومناقصات داخلی باید ملحوظ شود. والا شاید یک وقتی پشیمان شویم. والبته آقایان تصدیق می‌فرمایند که پشیمانی سودی ندارد. ومثل راههائی خواهد شد که اخیرا ساخته شده وبنده مطالب مربوطه بآن راهم روزی عرض خواهم کرد
بالاخره این پول ازخون جگر مردم گرفته می‌شود برای اینکه بمصرف راه آهن برسد. وقسمت اعظم این پول هم باید درداخله مملکت صرف وخرج شود شاید نصف این پول درداخله خرج شود بنده موافق نیستم که دقت کامل دراینموضوع نشود
مخبر- اولا برای اطلاع خاطر نماینده محترم یک ازمواد قانون محاسبات عمومی که الان کلیه عملیات مالیه برروی آ نقرارمیگیرد قرائت می‌کنم وبعد جواب فرمایشتشان را می‌دهم. ماده بیست وسه قانون محاسبات عمومی می‌گوید: تمام معاملات دولتی اعم از خرید وفروش واجاره واستجاره ومفاومضه وغیره بایدباطلاع عموم وبترتیب مناقصه ومزایده صورت بگیرد. این یک ماده قانونی است که بالاخره دولت مکلف است برطبق آن عمل کند. وحالا قانون روی قانون گذراندن این یک موضوع تازه ایست دوسه مرتبه بنده دیده‌ام با اینکه یک ماد ه قانونی ازمجلس گذشته بود معذلک پیشنهاد شده بود که ماد ه قانونی ازمجلس گذشته بود معذلک پیشنهاد شده بود که یک ماده قانونی دیگری بران ماده قانون بگذرانیم واین یک چیزجدیدی است که بنده مخالفم. درکمیسیون درموقعیکه این لایحه آمده بود ماها برای همان ترتیب مناقصه که ازخارج می‌آید یک ترتیباتی قائل شدیم وگفتیم ترتیب باز کردن پاکتها بایدمعین کرده‌ایم که باید شش ماه اعلان مناقصه دردنیا منتشرشود وهرکارخانه که حاضرشد ارزان تر بدهد باا ومعامله کنند یعنی پاکتها رابازکنند وهرکدام ازحیث عددو رقم مناسبتر است اورا قبول کنند ما خواستیم یک دقت بیشتری بود گفتیم پاکاتی که ازخارجه واصل میوشد بانها دریک اداره که مربوط باین کار است باز نشود بلکه درتحت نظررئیس کل مالیه ومتخصص راه آهن درهیئت وزراء بازشود وتکلیفشان معین شود. اول ما خودمان پیشنهاد کرده بودیم که دریک کمیسیونی تکلیف اینکارمعلوم شود بعد آقای وزیرفوائد عامه که تشریف داشتند اظهار کردند: ما خودمان درنظرداریم اسباب ومناقصه هائی ک هراجع براه آهن ازخارجه واردمیشود ودرهیئت وزرا باز کنیم. ما دیدیم نظریه ایشان تندتر ازنظرمابود. ازاین جهت ما همان نظریه ایشان راقبول کردیم وبصورت یک لایحه تقدیم مجلس کردیم
شاید این مسئله ک هازطرف خو ددولت باین طور
پیشنهاد نیمشد حالا باین صورت در نمی اید. حالا آقایان می‌فرمایند نسبت بم ناقصات داخلی هم هیمنطور معامله شود که هیئت وزراء بایک کمیسیون عالی راما شرکت بدهیم. حالا بنده مجبورم راه عملی این کاررا که خود نماینده محترم هم یک وقتی گرفتار آن بودند عرض کنم. بنده اطلاع دارم که راجع بیک مزایده یک وقتی ایشان وآقای دادگر گرفتار بودند وملاحظه کردند که مالیه چه سختگیری هائی می‌کرد ورمدم رابستوه آورده بود. راجع بمزایده ماهی گیری که اینقدر اداره مالیه بمردم فشار می اورد. آقایان خوبست این مسائل رادرنظر بگیرند وملاحظه فرمایند که امروزه چقدر سختگیری ازاین حیث بمردم ازطرف ادارات مربوطه می‌شود حالا باین اکتفا نداریم ومی خواهیم یک سختگیری‌های دیگری برای چند نفرکوره پز وچوب فروش وکسبه داخلی ایجاد کنیم اینکه ما گفتیم راجع بمعاملات خارجی آنطور بشود برای این است که ما ازنرخ آلات وادواتی که ازخارجه باید برسد اطلاع نداریم ولی ازنرخ سنگ وچوب وآهک وبالاخره چیزهائی که ازداخله بای دخریده شود خوب اطلاع داریمو قیمت آنها روشن است. واگربخواهیم یک سختگیریهائی بازبمردم تحمیل کنیم قطعا مردم درزحمت خواهند افتاد. آخر هردو طرف قضیه راباید نگاه کنیم
راست است منافع دولت، منافع خزانه مملکت است ولی ازطرف دیگر باید مصالح مملکت واشخاصی راهم که منافعشان باید تأمین شود ودردرجه اول رعایت کرد: باید بیشتر بفکر آن کاسب بدبخت مازندرانی باشیم که جنگل دارد وحالا ملاحظه بفرمائید که آن بیچاره باید برای مقداری چوب گرفتار هزارتا کمیسیون بشود واین خوب نیست بند ه از نماینده محترم استدعا دارم این پیشنهاد خودشان راپس بگیرند وهمین سخت گیریهائی که فعلا وزارت مالیه بامردم می‌کند کافی است
شریعت زاده – آقا با چهل میلیون پول نمی‌شود شوخی کرد
معاون وزارت فوائد عامه- دراین قضیه بنده یک چیزی عرض می‌کنم. ملاحظه بفرمائید درقسمت جنوب مثلا بیست خروار سنگ لازم می‌شود ومهندس هم دران محل هست. آنوقت آن بدبخت بیاید وپیشنهاد خودش رابگذارد درتوی پاکت وبفرستد به مرکز وبرود درهیئت وزراء که آنجا تصویب شود این اسباب زحمت خواهدبود ومثلا ازطرف دیگر مقداری گچ لازم می‌شود انوقت گچ شمال راکه بجنوب نمی‌برند ومال جنوب راه مبشمال نمی اورند. یگ چیزی که مسلم است وخرج زیاد تر دارد همان تراووس است والا دیگر خرج زیادی ندارد اولا بنده خیلی خوشوقتم که آقایان بطوریکه عرض کردم ملاحظه بفرمایند که حالا چقدر سختگیری نسبت به پیشنهادات داخله می‌شود آقایانی که کارداشته‌اند میدانند مورد گله هم نباید باشد اگر ملاحظه بفرمایندمیدانند که درسر هر پیشنهادی که حالیه میشودمالیه چقدرسختگیری می‌کند. وبعقیده بنده حالیه همان تضییقات مالیه کافی نیست وبرای تراورس هم چوب ازجنگل مازندران لازم است تهیه شود. همین پریروز که تراورس برای راه آهن جلفا لازم شد ملاحظه بفرمائید چه اشکالاتی تولید شدیک مقدار ازخارجه واردکردند. برای اینکه نوع این تراورس‌ها باید طوری باشد که موریانه نخورد بعلاوه اینها مسائلی عملی است که خود مهندسین باید تشخیص بدهند والبته دراینکار دقت لازمه خواهد کرد اما ان قسمت که می‌فرمایند چهل میلیون مال ملت صعیف است راجع به این چهل میلیون مال مردم ضعیف تأمین شده ودقت کامل شده دراین همان مصارفی است که ازخارجه باید خریده شود عبارت است ازریل وآهن وغیره وآن مبلغ که درداخله مصرف می‌شود شاید چهارصد هزارتومان بیشتر نباشد
یکنفرازنمایندگان- مقرر فرمایند دوباره خوانده شود (بمضمون فوق قرائت شد)
رئیس- رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایانی که قابل توجه میدانندقیام فرمایند (معدودی قیام کردند)
رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای بامداد (بشرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم هرگونه مناقصه که ازپنج هزارتومان ببالاتر باشد درهیئت وزرا یا درکمیسیون منتخب ازطرف هیئت دولت تشخیص داده شود
رئیس- آقای بامداد
بامداد- عرض می‌کنم بنظربنده دراین پیشنهاد خدا میداند هیچ اظهار سوءظنی نسبت باجرا کنندگان این قانون نیست وبه وزیر فوائد عامه هیچ سوءظن نیست ولی اول هرکاری راباید محکم کردو بعد انرااجرا کردو قانون گذار باید کار خودش رامحکم بکند والبته درقسمت بعد منوط باعتماد واعتباراجرا کنندگان است ما می‌خواهیم یک راه آهنی بسازیم واین یک اقدام ابتدائی است وحتی الامکان باید سعی کرد شاید انشاءالله اینکار خیلی زودتر انجام گیرد. قسمتهای مهم عبارتست ازاشیاء مهمی که ازخارجه وداخله خریده می‌شود. ما یک ترتیباتی برای مناقصات اشیاء خارجه قراردادیم. حالا چه عیب دارد که همان ملاحظات نسبت بخرید ازداخله هم ملحوظ شود. منتهی می‌فرمایند ده خروار گچ بافلان قدرسنک وآهن قابل نیست که یک تشریفات زیادی برایش قائل شویم بنده هم قبول می‌کنم وبهمین جهت پیشنهاد کرده‌ام خرید ازپنج هزار تومان به بالاتررامثل مناقصات خارجه قراردهند وهمانطور عمل شود
رئیس- آقای اقا سید یعقوب
آقا سیدیعقوب- بنده توجه می‌دهم آقای بامداد وسایرآقایان رابراینکه ما نمی‌خواهیم نظامنامه بنویسیم بلکه ما قانون می‌نویسیم. اما راجع به این ماده همانطور که آقای شیروانی مخبرمحترم فرمودند قانون محاسبات تکلیف اینکاررامعلوم کرده وئگفته که تمام عملیات دولت بایدمطابق این قانون بمزایده گذارده شود حالا مگر ما می‌خواهیم نظامنامه بنویسیم. اگرنظامنامه می‌خواهیم بنویسیم مراتبش همین است که بگوئیم بایدبرود درهیئت وزرا ودرانجا چطور وچطورشود. بعلاوه مگرتصور میفرمائید درایران یک کمپانی است که مثلا آهک را تهیه کند باچوبهاراداره می‌کند یا چیزها رادردست داشته باشد ؟اینطورنیست ایرانیهای بیچاره دارای یک سرمایه قلیلی هستند ومطابق همی نمعمول کهفعلا هست برطبق قانون محاسبات عمومی عمل مشود- خدا کند یک روزی بیاید که سرمایه زیاد بشود ودرمملکت کارخانجات زیادی باشد که اینطور ما عمل کنیم ولی امروز همچو چیزی نیست وما امروزه نمی‌توانیم معاملات محدود داخلی خودمان رامقایسه کنیم باکارخانجات خارجه وباید یک طوری کرد که عملی باشد
رئیس- آقا ی مخبر چه میفرمائید
مخبر- بسته بنظر مجلس است
رئیس- رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند (معدودی قیام کردند)
رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای احتشام زاده (بمضمون ذیل قرائت شد)
بنده جمله ذیل را پیشنهاد می‌کنم باخرماده ۲ الحاق شود وترتیب وصول وقرائت وتشخیص پیشنهادات مناقصه مربوط بتهیه ادوات لازم ساختمان راه اهن ازداخله مملکت مطابق نظامنامه خواهد بود که بتصویب هیئت وزرا می‌رسد
رئیس- آقای احتشام زاده
احتشام زاده – نظربنده وسایرآقایان نمایندگان محترم که این پیشنهادها راکرده‌اند این است که یک ترتیباتی بشود که ازهرگونه حیف ومیل جلوگیری شود درقسمت خرید لوازم درداخله مملکت نظرهمه آقایان این است این پولی کهباهزار خون جگر تهیه شد ه است با اطمینان کامل صرف مخارج حقیقی خودش بشود وافراطو تفریط نشود. ومسئله خرید لوازم ازداخله مملکت هم یک مسئله کوچکی نیست. تقریبا نصف باثلث این پول شاید صرف خرید لوازم ازداخله مملکت بشود. ازاین جهت بنده معتقدم برای اینکه مسئله ازحالا پیش بینی شود وکاملا تأمین شود. یک نظامنامه مخصوصی درهیئت وزراء برا اینکار تهیه شود تاجاری نگرانی برای هیچکس باقی نماند. ما وظیفه مان این است که تاحدی که ممکن است مسائل راقبلا پیش بینی کنیم واز هرسوء استفاده که ممکن است دراتیه تولید شود جلوگیری نمائیم
مخبر- اگرچه پیشنهاد نماینده محترم یک قدری برتضییقات مردم خواهد افزود ولی معذلک بند ه قبول می‌کنم
رئیس- پیشنهاد ختم جلسه شده است
دادگر- بنده مخالفم. پس ازتوضیح عرض می‌کنم
رئیس- آقای عدل
عدل- بنده خودم علاقمند بودم که این قانون امروز بگذردوتمام شود ولی بقدری پیشنهاد رسیده که تصورمیکنم اگرتا غروب هم خوانده شود تمام نشود ومقداری هم ازظهر گذشته باین جهت بنده پیشنهاد کردم وجلسه ختم شود
رئیس- بالفعل یه فقره پیشنهاد رسیده است هرسه راجع به یک مطلب است. وآن عبارت است ازفرستادن چند نفر شاگرد باروپا برای تحصیل مهندسی. پیشنهاد آقای تقی زاده وآقای فرمند وآقای غلامحسین میرزا
عدل- بسیارخوب بنده استرداد می‌کنم
(سه فقره پیشنهاد آقایان فوق الذکر بمضمون آتی خوانده شد)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم که ماده الحاقیه ذیل باین قانون علاوه شود
ماده الحاقیه- ازمحل اعتبارمذکوره درماده اول مخارج کافی برای فرستادن ده نفر محصل ایرانی درهرسال بخارجه برای فراگرفتن فنون لازمه راه آهن وتکمیل تحصیل این فنون علماو عملا تامدارج عالیه آن ونگاه داشتن آنها درمحل تحصیلات خودشان تامدت کافی برای این مقصود ازتاریخ تصویب این قانون تا شش سال تخصیص خواهد شد انتخاب محصلین مزبور بترتیب مسابقه خواهد شد. حسن تقی زاده
ماده الحاقیه- وزارت فوائد عامه مکلف است ده نفر از جوانان تحصیل کرده تهران رابطور مسابقه امتحان نموده وباروپا اعزام نماید کهت حصیلات علوم راه آهن رابنمایند. فرمند
این جانب پیشنهاد ماده الحاقیه ذیل را می‌نمایم.
ماده الحاقیه دولت مکلف است همه ساله پنج نفر محصل برای تحصیل مهندسی راه آهن به اروپا یا امریکا بفرستد ومخارج آنها ازمحل عایدات راه آهن پرداخته خواهدشد. غلامحسین میرزا مسعود
رئیس- آقای تقی زاده
تقی زاده- درمسئله راه آهن خیلی مذاکرات شد ودرابتدا که این لایحه راه آهن مطرح شد مذاکراتی درفوائد ومضار آن شد هرکاری البته هم ضرر دارد ه مفائده. فوائد راه آهن البته غیرقابل انکاراست ولی ضمنا مضراتی هم ازطرف آقایان برای ابتدای این کارشمرده شد. مضرتش هم واضح وصریح بود ومبتنی براین بود که مبلغ پول کلی ازاین مملکت بخارجه می‌رود وپول ازجریان می‌افتد وبرای اوضاع اقتصادی مملکت مضراست. پس همانطور که عرض کردم البته هرکاری هم ضرردارد وهم فائده. فائده اش یک ثوابی دارد ومضراتش هم یک گناهی. برای اینکه هرگناهی
یک کفاره داردبنده این پیشنهاد راکردم. بنده روی همرفته با این لایحه موافقم ولی بزرگترین مضارش رفتن پول است بخارجه واستخدام خارجی‌ها. ولی ما هیچ ضمانتی نداریم. که این پول تا ه مدت باید همینطور بخارجه برود وهیچ چاره اساسی ما برای استخدام خارجی‌ها نمی‌کنیم. اوضاع اقتصادی مملکت ما باعلی درجه تباهی رسیده وماکاملا متوجه هستیم که چه اندازه خرج اینکار می‌شود. این راه اهن تا ده سال دیگرپول مارا بخارجه می‌برد بدون اینکه راه اهن تمام شود. بعد ازده سال پانزد هسال دیگر هم تازه معلوم نیست دخل وخرج می‌کند یا نه انوقت دراین مدت هروقت که متخصص مربوط باین کار بورد تازه راه آهن می‌خوابد وزمین می‌ماند مثل راه اهن جلفا می‌شود که هفته یک باربیشتر حرکت نمی‌کند انهم باهیزم می‌سوزد وبعد ازاتومبیل می‌رسد. ما اگر یک نقشه مستمر ومستقری ویک پلانی برای آینده مملکت نداشته باشیم که نقشه که کار یک هیئت وزرا ویک مجلس شورای ملی نباشد بلکه ازاسلاف به اخلاف منتقل شده باشد مثل یکی ازممالک همسایه ما که باین نقشه باسم میثاق ملی داده‌اند یعنی ملت ونمایندگان درهرکاری که مهم میدانند یک میثاق ملی درست کنند ومتحد شوند وعهد وپیمان کنند که حتما تا ده سال ما مکلفیم فلان کاررا صورت بدهیم. وچه وکلا جدید بیایند علی کل حال فرق نمی‌کند وآنکارصورت بگیرد. این کار روزبروز نیست بلکه یک پلتیک ثابتی است که دراین کار ابقی خواهد ماند- مثلا اگریک پیمان دائمی بشود نسبت بپولی که بخارجه می‌رود که یک کارخانه درداخله احداث شود ودرعوض استخدام هریک نفر خارجه که بعنوان کنترات می اورند شرط کنند دوسه نفرمحصل ایرانی بخارجه بفرستند که همان فن رافرا گیرد –مثلا فرض بفرمائید ده هزار تومان یا سیزده هزارتومان درسال به مستخدمین خارجه می‌دهند درصورتی که ممکن است باا ین پول سیزده نفر را بخارجه بفرستند که همان علم را فرا گیرند البته این بهتر است. بنده فعلا منکر استخدام مستخدمین خارجی نیستم. زیرذا هرقدر مابااحساس وبا عزت نفس باشیم باید سنگینی این احساس را تحمل نمائیم واولاد هر مملکتی باید جزای عمل پدران خودشان راخواهی نخواهی ببینند. اگر پنجاه سال قبل اینکار می‌شد امروز یکقدری از استخدام خارجی‌ها بی نیاز شده بودیم امروز هم هرچه بگوئیم باز استخدام مستخدمین خارجی که وجهه سیاسی نداشته باشد وقابل عزل ونصب از طرف ملت ایران باشد صد برابر فائده اش کمتر از مضارش است. وشاید تا پانزده سال دیگر هم لازم باشد. ولی اگر محصل بخارجه بفرستیم تا چند سال دیگر بی نیاز خواهیم بود. مادام که خودمان اهل خبره کامل وعده کافی نداشته باشیم اساس اصلاحات ما بعقیده بنده در خطر است. یک حکایت خیلی مختصری بنده بطور مثل می‌خواهم عرض کنم در صد سال پیش دراین مملکت واقع شده است – در اوقاتی که عباس میرزا بادولت روس در جنگ بود قبل از آن یک نظام وقشون تازه درست کرده بودند وچند نفرتوپچی وصاحب منصب متخصص از دولت انگلیس کرایه بودند- آنهاخیلی خوب و باکمال صداقت خدمت میکردندودراثناء جنگ باروس خیلی بدرد خوردند ودرموقعیکه قشون ایران باروسها درنخجوان جنگ می‌کردند دراروپا دولت روس باانگلیس سازش نمودند ونتیجه این سازش این شد که ان قشونی که اسمش رالنیز گذاشته بودند غفلتا عقب کشیدند وانگلیسیها صاحبمنصبان خودشان را خواستند وبردند ازاین جهت کارقشون ایران عیب پیدا کرد. وماا گرازحالا یک عده راخودمان بخارجه نفرستیم قدم اساسی برنداشته‌ایم هروقت این خارجی‌ها ازاین مملکت بروند کارراه آهن ازهم پاشیده می‌شود
چاره این امر منحصر باین است که ما عده رابرای تحصیل خارجه بفرستیم ومادام که هزار نفر اهل خبره یا باصطلاح اهل جدید اشخاص دانا ازخودمان نداشته باشیم که جای فرنگی رابگیرد چرخ ادارات وکارمملکت ما درزیر تفضل دیگران می‌چرخد. وبا این وضعیت نه مالیه مملکت ما صورت اقتصادی پیدا می‌کند ونه نظام بی وجود صاحبمنصبان کامل رونق پیدا می‌کند ونه سایر کارهای م اصورت خوشی بخود خواهد گرفت ونه راه اهن بپایان خواهد رسید. ونه دفع آفات صورتی پیدا خواهد کرد. حتی بعقیده بنده مجلس شورای ملی هم باید ترتیب شده‌های جدیدداشته باشد. وبنظر بنده باید جوانان ما درجات عالی راتحصیل کنند برای اینکه ملکت ازوجود خارجی‌ها بی نیازشود. همینکاری که ژاپونی‌ها کرده‌اند. ومادام که ماچنین کاری نکنیم تمام اقدامات ما نقش برآب خواهدبود وتمام کارهای ما صورت سازی خواهد بود. اگر هم اقایان بفرمایند که این پول اختصاص براه آهن دارد ونباید این پول راباین کاربزنند بنده عرض می‌کنم این یک مبلغ جزئی است ازیک مبلغی کلی وما که حاضرهستیم این پول کلی راتصویب کنیم اگرفرضا پنجاه هزارتومان هم از این پول اعتباربرداشته باشد وباین مصرف برسد گمان نمی‌کنم ضرری داشته باشد چون درضمن صحبت می‌شد که‌ای نپول برای راه اهن است وصحیح است ولی بند ه عرض می‌کنم که این مسئله هم کاملا مربوط براه آهن است. وهیچ چیزی بیشتر ازاین ومسقیم تر ازاین ارتباط براه آهن ندارد. چه چیز برای راه آهن لازم تر ازاین است که برای همان راه آهن متخصص عمل اورده شود- بنده دراین موضوع باآقای وزیرفوائد عامه مذاکره کردم وایشان هم تصدیق داشتند وقبول کردند. بلکه عرض می‌کنم که بنده پنج نفر نوشته بودم وایشان فرمودند ما می‌خواهیم یک لایحه بمجلس تقدیم کنیم برای یک عده کافی این بود که بنده ده نفر پیشنهاد کردم و بنده خیلی ازایشان متشکر وممنون شدم. وحقیقتا اگراین ماده الحاقیه قبول نشود بنده شخصا نمی‌توانم باین لایحه رأی بدهم واین که شش سال دراینجا نوشته‌ام برای این است که بعقید هبنده این اشخاصی که می‌روند درجات عالی فنی را بیاموزند یعنی ممکن است یکی دوسال هم درکار استاژ بدهند وکارکنند ت ابتوانند جای رئیس راه اهن رابگیرند وماراورا بکنند. بنده روز اولی که این مذاکرات راجع براه آهن پیش امد این ماده الحاقیه را پیشنهاد کرده بودم ولی در ضمن مطالب خودم یک یادداشتی کرده بودم که گر چه مستقیما باین موضوع ربطی ندارد ولی چون درجه اول از اهمیت است ناچارم عرض کنم. در جلسه که آقای وزیر فوائدعامه از این لایحه مدافعه می‌کردند یک فرمایشاتی فرمودند که بعقیده بنده نباید بلاجواب بماند. بنظر بنده همچو می‌آید که ایشان فرمودند که اگر شخص فقیری در خیابان قشنگ عالی یک منزلی داشته باشد چون خانه او متناسب با آن خیابان عالی نیست لذا بلدیه می‌آید وخانه اورا خراب می‌کند. بنده خیلی متأسف هستم که این حرف در این مجلس گفته می‌شود وما جوابی نمی‌دهم – بنده یقین دارم قصد ایشان آنطوریکه ظاهر مطلب است نیست وایشان که شرکت مهمی در تأسیس اساس مشروطیت داشته‌اند ممکن نیست که یک مطلبی بگویند که با اساس مشروطیت منافی باشد. ولی می‌خواهم عرض کنم که مجلس شورای ملی هم نباید حاضر باشد که چنان حرفی را بشنود که: اگر فقیری دریک خیابان قشنگ خانه داشته باشد بلدیه می‌آید وآنجا را خراب می‌کند برای اینکه آن مرد فقیر است وخیابان عالی است و خانه قشنگ نیست. واین مسئله برخلاف اساس مشروطیت است ومخصوصا در این موقع که یکقدری ظلم در این مملکت شیوع یافته است. گفتن همچو حرفی شاید جرئت بدهد براعمال خلاف قانون
مخبر- مقرر فرمائید دوباره قرائت شود
رئیس – آقای مدرس
مدرس- عرض میشودیک فرمایشاتی فرمودند که ده نفر محصل برود بخارجه برای اینکه متخصص بشوند درعلمم هندسی. عقیده بنده این است که ده تا کم است. صد تا هم کم است. اگردرمملکت ما راه آهن پیدا شدوشروع بکارکردیمالبته متخصصین فعلی کم هستند. زیرا این یک چیزی است که محل احتیاج عمومی است وخیلی هم لازم است وما متخصصین زیاد می‌خواهیم. ولی باید فکرکنیم که چگونه باید متخصص پیدا کنیم ؟همینطور باید دانست ازاینکه بیست نفر رادولت بفرستد بخارجه برا یتحصیل ازاینکار متخصص پیدا نمی‌شود. دردوره هائی که گذشته درهمین مجلس متجاوز ازدویست نفر سیصد نفر راتاکنون بخارجه فرستاده‌اند درصورتیکه متخصص که سهل است متخصص درجه دوم وسوم هم گیرمان نیامد. تا کنون بیبش تر ازشش سال هم گذشته وما متخصص پیدا نکرده‌ایم. باید راهی پیدا کرد که این درد راعلاج کنند وآن این است که ما بایدبگردیم وببینیم آن ایرانی که یک بهره ازاین علم دارد بعلم او ترتیب اثربدهیم تا ایجاد متخصص بشود. ما اینجا پیشنهاد می‌کنیم برای علم حقوق متخصص بیاوریم. و حال آنکه درمملکت خودمان اگرکسی پیدا شود وبگوید که من این علم رااموخته‌ام باو می‌گویند بیا ماهی پانزده تومان بگیر می‌گوید اخرشما ماهی پانصد تومان بخارجی می‌دهید چرا بمن پانزده تومان می‌دهید؟ جواب می‌دهند همین است تا این جور نکنیم علم درمملکت ما قدر وقیمت پیدا نمی‌کند. اگربنده که رفتم نجف درس خواندم وملا شدم بیک درجه و آمدم واینحا شما ترتیب اثربمن و علم من دادید آنوقت امثال من هزار تاپیدا خواهند شدکه بخرج خودشان می‌روند وودرس می‌خوانند ولی اگر براین علم شما ترتیب اثری ندادیدآنهائی که رفته‌اند درس نخوانده برمیگردند. الان بنقد مهندس نیم مهندس دراین مملکت داریم ولی بنده اطلاع دارم که تمام اینها درخانه شان نشسته‌اند وگله می‌کنند ومی گویند وزارت فوائد عامه فرستاد عقب ما وما رفتیم گفتند ما شما رامیخواهیم کر ایه کنیم استخدام کنیم ولی به چقدر؟ بدرجه سوم مهندس درجه اول ماهی هفتصد وپنجاه تومان حقوق داردشما بیائید وبدرجه سوم استخدام شوید. تاوضعیت اینطور است اگرهزارنفرهم باروپا بفرستیم دوهزار نفرهم باروپا بروند وعلم بیاورند ومعلومات بیاموزند فائده ندارد وراه این مسئله این نیست و. معذلک بنده مخالفتی ندارم ازاینکه دولت پیشنهاد کند وعده رابخارجه بفرستد- ولی دراین لایحه چون ماا ین اعتبار رافقط اختصاص داده‌ایم بمخارج مستقیم راه آهن واینهم یک خرج غیرمستقیمی است ازاین جهت مقتضی نیست. این خرج راه اهن هست ولی خرج غیرمستقیم است مقصود بنده ازاین عرایض مخالفت با این پیشنهاد نبود بلکه شاید بافرمایشات ایشان هم موافقم ولی این راهش نیست که ده تارا حالا ازاین پول بخارجه بفرستند. عقیده بنده این است که این خرجی که اختصاص براه آهن داده‌ایم خوب است رخنه دران بازکنیم واگر بنا شود رخنه بازشود خیلی رخنه‌های دیگر هم باز خواهد شد واین خوب نیست
رئیس- عده زیادی ازآقایان اجازه خواسته‌اند
پیشنهاد جدیدی هم رسیده است
بعضی از نمایندگان- ختم جلسه
شیروانی- باین پیشنهاد رأی بگیرند
رئیس- رأی می‌ماند برای فردا- جلسه اتیه فردا چهارساعت قبل ازظهر دستور لایحه راه اهن ولایحه شنیدرکرزور
(مجلس یکساعت بعد ازظهر ختم شد)
قانون‌های تصویب شده
قانون
اجاره پرداخت ۱۲/۱ بودجه‌های مصوب و پرداختی اسفند ۱۳۰۵ بابت مخارج دولت
در فروردین ماه ۱۳۰۶
ماده واحده - وزارت مالیه مجاز خواهد بود مخارج دولت را برای فروردین ماه ۱۳۰۶ از قرار یک دوازدهم بودجه‌های مصوب و در حدود پرداختی که برای اسفندماه ۱۳۰۵ تصویب شده است با رعایت قوانین مربوطه به این مخارج علی‌الحساب تادیه نماید
تبصره ۱ - به وزارت مالیه اجازه داده می‌شود علاوه بر ۱۲/۱ فوق تا میزان دویست هزار تومان از محل کار اعتبار انتفاعی برای مخارج ضروری انتفاعی به مصرف برساند
تبصره ۲ - برای مخارج وصول عوائد انحصار قند و شکر و چای و مالیات راه از قرار ۲٪ به دولت اعتبار داده شده و وزارت مالیه مجاز است در فروردین ماه هذه‌السنه از قرار ۱۲/۱/۲ (%) مزبور را پرداخت نماید
تبصره ۳ - وزارت مالیه است تا موقعی که بودجه کلی مملکتی به تصویب برسد راجع به ماه فروردین و ماه‌های بعد هر اعتباری که علاوه بر عایدات برآورد شد ۱۳۰۶ در مجلس تصویب گردیده است از اضافه دخل ۱۳۰۵ بپردازد
این قانون مشتمل بر یک ماده است در جلسه دوم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و شش شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس مجلس شورای ملی: حسین پیرنیا