مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ آبان ۱۳۳۶ نشست ۱۲۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۱۲۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه دوم آبان ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس.
۲- بیانات آقای نایب‌رئیس به مناسبت روز ملل متحد و مولود مسعود اعلیحضرت همایون شاهنشاه.
۳- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای اقبال.
۴- بیانات قبل از دستور آقایان صادق بوشهری دکتر دادفر دکتر حسن افشار حشمتی ارباب.
۵- تقدیم لایحه بودجه ۱۳۳۶ مجلس شورای ملی به وسیله آقای سلطان مراد بختیار.
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به تقلیل مدت افراد نیروی دریایی.
۷- شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع به تمدید مدت معافیت مشمولین متولد از ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۱
۸- تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه.
مجلس ساعت ده صبح به ریاست آقای عمادتربتی (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
نایب‌رئیس ـ صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
غایبین بااجازه - آقایان: قبادیان. جلیلی. دکترسعید حکمت. کورس. دکتر اصلان افشار. سنندجی. سعیدی. اسفندیاری. دکتر جهانشاهی. دکتر آهی. امید سالار. عبدالحمید بختیار. غضنفری. ذوالفقاری. مجید ابراهیمی. قراگزلو. دکتربینا. اردلان. صفاری. بزرگ ابراهیمی. عامری. مهندس سلطانی. هدی. خلعت‌بری. کاظم شیبانی. دکترشاهکار. دکتر نفیسی. صراف‌زاده. دکتر امین. اورنگ. رامبد. دکتر فریدون افشار. معین زاده. مشار.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: دکتر طاهری. اریه. سالار بهزادی. قرشی. دکتر سید امامی. نصیری.
دیرآمدگان و زودرفتگان بااجازه - آقایان: دکتر عمید. خرازی. دکتر اسدی. پردلی
نایب‌رئیس ـ اعتراضی به صورت مجلس نیست؟ آقای سلطانمراد بختیار.
سلطان مراد بختیار ـ اصلاحاتی لازم است که تقدیم می‌کنم بفرمایید اصلاح شود.
نایب‌رئیس ـ دیگر نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود.
۲- بیانات آقای نایب‌رئیس به مناسبت روز ملل متحد و مولود مسعود اعلیحضرت همایونی
نایب‌رئیس ـ به طوری که خاطر آقایان نمایندگان محترم مستحضر است امروز مصادف با ۲۴ اکتبر و دوم آبان ماه است روزیست که منشور ملل متحد در اکثر کشورهای عضو سازمان ملل متحد به تصویب رسیده و ۱۲ سال قبل در چنین روزی این منشور رسمیت یافته و لازم‌الاجرا گردیده است لذا امروز را ملل عضو سازمان روز ملل متحد نام نهاده و نسبت به آن ابراز علاقه و احترام می‌نمایند. جمعیت ایرانی طرفدار ملل متحد نیز امروز را جشن گرفته و برای بعد از ظهر در دانشگاه تالار ابن‌سینا مراسمی برگذار می‌شود مجلس شورای ملی ایران که خود در شهریور ماه ۱۳۲۴ منشور ملل را تصویب نموده است این روز را بسیار فرخنده و ارجمند می‌داند (صحیح است)
کشور صلح طلب و آزادی‌خواه ایران یکی از وفادارترین و قدیمی و صمیمی‌ترین اعضا این سازمانست (صحیحست)
زیرا این سازمان که متعلق به جمیع کشورها و کلیه ملل جهانست به غیر از آرامش و استقرار صلح و جلوگیری از اشتعال دائره جنگ و رعایت کامل حقوق بشر و حفظ آزادی ملل در نحوه زندگی و حکومت ملت‌ها بر سرنوشت خویش مطابق عقاید خود نظری ندارد این سازمان همیشه نسبت به پیشرفت امور اجتماعی و اقتصادی دنیا کوشا بوده است اجرای عدالت و مساوات را خواستار است. اعلیحضرت همایونی که همیشه طراوشات افکار تابناک و راهنماییهای خردمندانه ایشان روشنی بخش راه و روش ملت ایران است (صحیح است)
همیشه پشتیبانی و تأیید از سازمان ملل را تشویق و ترغیب می‌فرموده‌اند و بزرگترین تشویقی که از جمعیت ایرانی طرفدار ملل متحد فرموده‌اند ریاست عالیه این جمعیت را قبول و عملاً به ملت ایران برای طرفداری و علاقمندی به سازمان ملل سر مشق داده‌اند سال گذشته این سازمان قدم‌های مؤثری در راه منشور خود برداشت از جمله اعزام نیروی صلح به مصر و پاک کردن کانال سوئز و تصویب اساسنامه مؤسسه بین‌المللی انرژی اتمی به منظور مصرف انرژی اتم برای بهداشت وصلح و کمک‌های اقتصادی و فنی و اعزام کارشناسان برای بهبود امور بهداشتی و فرهنگی و عمرانی و اقتصادی و امور تعاونی برای بسیاری از ملل عقب افتاده بوده که شاهد کمال علاقه و مراقبت و مساعدت سازمان ملل نسبت به کشورهای عضو خود بود مجلس شورای ملی ایران این روزفرخنده را به عموم ملک صلح طلب و آزاد جهان و اعضا این سازمان تبریک می‌گوید و از خداوند متعال توفیق کامل این سازمان مقدس جهانی را برای نائل شدن به هدف‌های عالی و مفید خود خواستار می‌باشد مطلب دیگری که لازم بود تذکر داده شود روز شنبه مولود مسعود اعلیحضرت همایونی است که برای سلام رسمی وقت برای ساعت نه و نیم معلوم شده که البته عموماً به افتخار شرفیابی و عرض تبریک حضوری به پیشگاه ملوکانه نائل خواهیم شد این روز برای ملت ایران بسیار مبارک و می‌مونست (صحیحست)
خداوند متعال در چنین روز فرخنده‌ای به ملت ایران چنین مولودی و در نتیجه چنین شاهنشاهی عدالت گستر رئوف دموکرات دانشمند عنایت فرموده (صحیحست) و ملت ایران به وجود شاهنشاه خود افتخار دارد و برخود می‌بالد که رهبری خردمند دارد و افکار روشن و عالی شاهنشاه خود را مشعل فروزنده راه خود قرار داده است و در تحت توجهات ملوکانه عموم ایرانیان در سایه آرامش و تعالی خود گام‌های مؤثر و سریعی برمی‌دارد (انشاالله) عموم نمایندگان این روز خجسته و این موهبت الهی را به پیشگاه شاهنشاه محبوب و خاندان جلیل سلطنت و به عموم متعال مزید عمر و توفیقات و دوام سلطنت شاهنشاه معظم را خواستاریم (صحیح است صحیح است).
۳- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای اقبال
نایب‌رئیس ـ آقای اقبال
اقبال ـ سؤالی است از وزارت دادگستری که تقدیم می‌شود.
نایب‌رئیس ـ بسیار خوب به جریان گذاشته می‌شود.
۴- بیانات قبل از دستور آقایان: صادق بوشهری دکتر دادفر دکتر حسن افشار حشمتی
ارباب نایب ـ رئیس نطق قبل از دستور شروع می‌شود، آقای صادق بوشهری
صادق بوشهری ـ بنده در کلیه دوره‌هایی که افتخار نمایندگی مجلس شورای ملی را داشتم اولین دفعه‌ای است که از نطق قبل از دستور استفاده می‌کنم دلیل هم این بوده است که به اصطلاح شهوت کلام نداشته‌ام و مذاکرات مجلس شورای ملی را هم واجب کفایی می‌دانسته‌ام آقایان نمایندگان محترم تمام مطالب را به نحو اتم و اکمل می‌فرمایند مثلاً بنده هر چه از گرانی هزینه زندگی بخواهم صحبت بکنم آقایان بیش از بنده تمام این مطالب را صحبت کرده‌اند دیگر احتیاجی به تکرار مررات نیست آن چیزی که بنده را مجبور کرد امروز چند دقیقه‌ای از وقت ذی‌قیمت آقایان را اشغال کنم اینست که آقایان در جراید ملاحظه فرموده‌اند که شخصی به نام هراتی که داروی مرض سرطان را کشف کرده این ادعا تا چه اندازه صحت داشته باشد بنده البته اهل فن نیستم و نمی‌توانم قضاوت بکنم ولی به عقیده بنده ادعا به قدری بزرگ است به قدری مهم است که بنده تصور می‌کنم اگر این ادعا صحت داشته باشد از اول خلقت بشر تا به امروز یک چنین عمل نیکی که برای جامعه بشریت این همه مفید باشد انجام نشده مرض خان‌مان برانداز سرطان آقایان می‌دانند که در هر سال بیش از تلفاتی که در جنگ بین‌المللی به دنیا وارد آمد بدون سر و صدا مردم را به گورستان می‌فرستد (صحیح است) الان میلیون‌ها نفر از افراد بشر مبتلای به این مرض هستند و به انتظار مرگ حتمی و قطعی دقیقه شماری می‌کنند این آدم آمده است ادعا می‌کند که یک چنین دوایی کشف کرده و به عقیده من گناهی نکرده و جرمی هم مرتکب نشده است (صحیح است)
البته وزارت بهداری می‌گوید قانون به ما اجازه طبابت بدهیم البته این مسئله کاملاً صحیح است همه ما هم همین را می‌خواهیم و انشاالله امیدوارم که قانون در همه جا اینجور اجرا بشود ولی متاسفانه الان ملاحظه می‌فرمایید شاید در این شهر بیش از هزار تا هزار و پانصد دواخانه است آقایان در هر یک از این دواخانه‌ها تشریف ببرید اظهار بکنید که من فلان کسالت را دارم ملاحظه می‌فرمایید که هر شاگرد دواخانه‌ای برای شما طبابت می‌کند یا قرص می‌دهد یا شربت می‌دهد تمام شاگرد دوافروش‌ها حتی در رگ انژکسیون در رگ چه خطراتی دارد و جزیی‌ترین اشتباه موجب مرگ حتمی می‌شود ولی خوب قانون در این مورد به خصوص اغماض کرده است بنده هم عقیده ندارم البته قانون باید محترم باشد ولی این عملی که بعداً نسبت به این شخص کردند برخلاف قانون است ما بایستی ببینیم که دنیا در این قبیل موارد چه می‌کند اول که صحبت خلاف قانون بود آن گذشت و تصمیم گرفته شد که پنج نفر مریض در اختیار این شخص گذاشته شود در جراید خواندیم که قرار است پنج نفر مریض به این آدم معرفی بکنند و بعد هم خواندیم پنج نفر مریض معرفی شده‌اند و در بیمارستان بستری شده‌اند.
(طباطبایی ـ پنج تا مرده در اختیار او گذاشتند) روز بعد نوشتند که این پنج نفر مریض را هم از بیمارستان مرخص کرده‌اند چرا؟ آقای رئیس بیمارستان فرموده بودند من چون کار دیگری داشتم و عقب آنکار رفتم معاون من که این پنج نفر را معرفی کرده مورد قبول من نیست بنده هر چه فکر کردم که چه کاری مهمتر از این برای آقای رئیس بیمارستان پیش آمده است که این کار را ول کرده‌اند و عقب آن کار رفته‌اند نفهمیدم شاید مثلاً بودجه مریضخانه را برده‌اند از نظر وزارت بهداری بگذرانند که در موقع خرج معطل نباشند ثانیاً معاون هر مؤسسه‌ای برای همین کار تعیین می‌شود که اگر برای رئیس کاری پیش آمد کرد در غیاب او کار معطل نماند و معاون کارهایش را انجام بدهد و اما بیمارانی که در اختیار این آدم گذاشته شده است به عقیده من خلاف قانون در همین جاست اولاً بیمارانی که به ایشان داده شده است بیمارانی هستند که همینطور که جناب آقای طباطبایی فرمودند حتی آقایان در روزنامه‌ها خواندید که یکی از آنها را هم جواز دفنش را طبیب معالجش صادر کرده (چند نفر از نمایندگان ـ دروغ بوده) همه جور مساعده شنیده بودیم جواز دفن مساعده نشنیده بودیم که برای مریض جواز دفن مساعده صادر کنند این مریضی که می‌خواسته برود به مسگرآباد و راحت و فارغ بخوابد این علیه ما علیه هراتی باعث شده است که شربتی به او بدهد شربتش هم شیرین بوده است این مریض منصرف شده است حالا یک عده مریض یک ماه در مریضخانه خوابیده‌اند با آن وضعیت خراب و آن هوای کثیف اطاق که قطعاً آقایان در روزنامه‌ها خوانده‌اند که همشیره جناب آقای نخست‌وزیر تشریف برده‌اند مریضخانه مریضی داشتند که عیادت کنند بعداً هم مراسله‌ای به روزنامه اطلاعات نوشته بودند که این مریض من حالش بهتر است و ضمناً از تأثیری که از وضع بیمارستان به ایشان دست داده بود و از وضعیت بیمارستان شکایت کرده بودند که این اطاق‌ها با وضعی که من دیدم آدم سالم برود آنجا مریض می‌شود شما بیمار سرطانی را فرستاده‌اید آنجا که معالجه بشود جواب رئیس بیمارستان واقعاً جواب قانع‌کننده عجیبی بود بنده عرض کردم که ما اطلاعات رسمی نداریم ما در روزنامه‌ها می‌خوانیم نوشته بود که ما به این مرضی کاغذ فدایت شوم ننوشته بودیم که بیایید در مریضخانه چند نفر مریض آمدند مریضخانه دل‌مان سوخت دوتا اطاق پرستار و سرپرستار را در اختیار آنها گذاشتیم حالا دو قرت و نیمشان هم باقی است من نمی‌دانم پرستار و سرپرستار مگر اطاقش باید جنب مستراح باشد باید هوای اطاقش متعفن باشد مگر پرستار و سرپرستار آدم نیستند و مریضخانه باید وضعش اینطور باشد این را هم بنده نمی‌دانم در هر صورت بنده نه هراتی را دیده‌ام و نه می‌شناسم و نه رئیس بیمارستان را می‌شناسم ولی آنچه که می‌بینیم و می‌شنویم اثر دوای این مرد را نمی‌شود تا اندازه‌ای منکر شد حال بنده کاری به سایر مرضی ندارم ولی یک نفر مریض می‌بینیم که روزنامه اطلاعات در اختیار این آدم گذاشته از وقتی که مشغول معالجه‌اش شده مرتباً هر شب وضعیت مزاجی او را می‌نویسد اول اصلاً حالت حرف زدن نداشته حالا که از این دو استفاده می‌کند می‌نشیند و حرف می‌زند و غذایش هم روزی یک مرغ است که بنده و شما نمی‌توانیم بخوریم این مریض با کمال میل و اشتها می‌خورد حالش هم خیلی خوب است (دکتر عدل ـ ما می‌توانیم یک مرغ را بخوریم) خدا سایه‌تان را کم نکند در هر صورت تا این‌اندازه مؤثر است پس باید این شخص را تشویق کرد (صحیح است).
اصلاً رویه‌ای که از اول گرفته شده بود غلط بود این جار و جنجال را به پا کردند این را اول عرض کردم که بنده اهل فن نیستم ولی این را می‌دانم که مرض به خودی خود هیچ وقت کشنده نیست یعنی مرض سرطان با همه سختی که دارد اگر در سایر اعضای انسان اثری نداشته باشد و تغییراتی ندهد خودش به خودی خود کشنده نیست مریض سرطان می‌گیرد اثراتش این است که در قلبش مؤثر می‌شود و قلبش ضعیف می‌شود و کلیه و کبدش را از کار می‌اندازد اشتهایش را از بین می‌برد و معده‌اش را خراب می‌کند و نتیجه این می‌شود که منجر به مرگ می‌شود حالا اگر یک نفر مبتلا به سرطان قلبش خوب کار کرد کلیه و کبدش کار کرد و اثری ظاهر نشد و اشتهایش سر جا بود این که نخواهد مرد و اثری درش نخواهد کرد عمده عوارض است که از مرض ایجاد می‌شود حالا پنج نفر مردنی را به این ترتیب در اختیار این آدم گذاشته‌اند در صورتی که به عقیده من حق این بود که این پنج نفری که به اختیار این شخص گذاشته‌اند ده پانزده نفر از اطبای درجه اول متخصص که هر یک در رشته‌ای تخصص داشته باشند یک عده‌ای قلب را زیر نظر بگیرند یک عده‌ای کلیه و کبد و یک عده‌ای معده را مواظبت کنند ضمناً شربت هراتی را هم بهش بدهند ببینند روی سرطان چه اثری دارد مضافاً به اینکه تا حال ما ندیدیم که بگویند از شربت هراتی کسی از بین رفته در این سم نیست مثل بنفشه و گل‌گاوزبان است این دواهای ایرانی اگر خاصیتی نداشته باشد ضرری هم نمی‌رساند این را امتحان می‌کردند و این همه سر و صدا هم بلند نمی‌شد در ثانی چرا این قضیه را اینطور مکتوم می‌دارند برای مرضای عادی که یک اندازه‌ای مورد نظر جامعه باشد اطبا روز به روز هر ۲۴ ساعت یک اعلامیه
اعلامیه می‌دهند که حالش چه بود میزان تبش چه بود راحت خوابیده بود اعلامیه صادر می‌شود عرض کردم این ادعا ادعای کوچکی نیست الان به طوری که من اطلاع دارم میلیاردها برای کاشف این دوا در بانک‌های اروپا خوابید و هر ساعت جا داشت که راجع به این آدم اعلامیه داده شود در روزنامه‌ها نوشته شود در رادیو تبلیغات شود وضعیت روشن باشد مردم همه تکلیف‌شان را بدانند الان هیچکدام از آقایان که اینجا نشسته‌اند نمی‌دانند که این صحبت‌هایی که می‌شود تا چه اندازه درست است و تا چه اندازه درست نیست هیچ کس نمی‌داند اگر هر روز و هر ساعت وضع را اعلام نمی‌کردند هفته‌ای یک مرتبه که این کمیسیون تشکیل می‌شد حق این بود که این کمیسیون وضعیت هفته گذشته را اعلامیه می‌داد که این مریض غده سرطانیش کوچک شده است یا نشده است وضعیت سایر مریض‌ها در چه حال است چرا از مردم قایم می‌کنند چرا مردم را بلا تکلیف می‌گذارند نمی‌دانم این آدم وقتی که ادعا کرد اول بهش التیماتوم دادند بعد برایش یک هفته ضرب‌الاجل تعیین کردند یک هفته ضرب‌الاجل برای چیست ضرب‌الاجل برای این است که برود استرکنین بخورد که دوای سرطان کشف کرده است! مضحک‌تر از همه این است که گفته بودند ما می‌خواهیم از ایشان تعهد کتبی بگیریم که با مخبرین مصاحبه نکند چرا مصاحبه نکند کاری که هر روز و هر ساعت خودشان می‌کنند این آدم خودش می‌کند جسته گریخته مطالبی بگوید چرا از شر تعهد بگیرند در هر صورت عقیده بنده این وضعیت آنطوری که باید شاید جریانش طی نشده و پیشرفت نکرده وظیفه وزارت بهداری غیر از این بود که در آن عمل می‌کند حالا به عقیده بنده دیر شده است همینطور که عرض کردم باید یک کمیسیونی تشکیل بدهند از اطبای متخصص و وضعیت را این افراد در نظر بگیرند و تأثیر دوای هراتی را روی مرضی امتحان بکنند اگر درست نبود که خجالت دارد سرشکستگی ندارد روزی هزاران نفر در دنیا ادعای هزار کشف و اختراع می‌کنند بعد که دیده‌اند درست نیست بهش گفته‌اند این ادعایی که شما کرده‌اید صحیح نیست با کمال خوبی بهش می‌گویند این چیزی که اختراع کرده‌اید درست نیست بروید زحمت بکشید جدیت بکنید شاید انشاالله موفق بشوید این که دیگر خجالت زدگی ندارد در هر صورت بنده استدعایم این بود که دولت توجهی بکند بنده از چیز دیگری می‌ترسم و آن اینست که یک عده اشخاص از خود گذشته.
نایب‌رئیس ـ وقت شخص جنابعالی تمام شده است از این به بعد از وقت آقای موسوی استفاده می‌کنید.
صادق بوشهری ـ یک عده اشخاص از خود گذشته، از جان گذشته یک وقت از اینها جلوی مریضخانه لقمان‌الدوله جمع می‌شوند و داد و فریاد راه می‌اندازند برای شربت از طرفی هم منع‌شان می‌کنند که شربت بهشان ندهند آن وقت یک بیمار از جان گذشته که اطمینان به زندگی خود ندارد یک وقت حرکتی ازش سر می‌زند که اسباب روسیاهی ما می‌شود این عملیات ما را در انظار دنیا کوچک می‌کند اول شخص مملکت اعلیحضرت همایونی سعی و کوشش دارند که ایران و ایرانی همیشه سربلند و با افتخار زندگی کند بنده خاطرم می‌آید زمان شاهنشاه فقید در انگلستان محصل بودم اول با وضعی که شرقی‌ها داشتند ما از معرفی خودمان همیشه ابا و امتناع داشتیم ولی ایشان که آمده بودند وضعی شده بود که ما توی خیابان‌ها می‌خواستیم داد بزنیم که ما ایرانی هستیم اینطور ما خودمان را می‌شناساندیم اعلیحضرت همایونی هم پسر همان پدر هستند این نیت را دارند بنده شخص هراتی را نمی‌شناسم ولی می‌دانم اگر این ادعای او صحت داشته باشد افتخار بزرگی برای ما خواهد بود و جای آن دارد که فداکاری بشود برای اینکه این آدم به حق خودش نائل بشود برای اینکه این آدم به حق خودش نائل بشود حالا هر نظری باشد بنده نمی‌دانم بنده بقیه وقتم را به جناب آقای دکتر دادفر که خواسته بودند صحبت کنند می‌دهم.
نایب‌رئیس ـ آقای دکتر دادفر
دکتر دادفر ـ تقارن جلسه امروز مجلس شورای ملی با روز سازمان ملل متحد که فرداست به بنده فرصت داد و تصور کردم که لازم باشد به مناسبت روز سازمان ملل متحد مطالبی به عرض نمایندگان محترم برسانم (صحیحست) فکر ایجاد یک سازمان جهانی برای جلوگیری از تجاوز و تعدی و به منظور رعایت حق و آزادی یک فکر بسیار قدیمی بوده و از زمان یونان قدیم هم سابقه داشته است ولی هیچ وقت این فکر به مرحله عمل درنیامده بوده است برای اینکه بشریت اینقدر از جنگ و خونریزی صدماتی که در جنگ اول و دوم بین‌المللی دید این صدمه‌ها را ندیده بود وقتی جنگ بین‌المللی اول تمام شد زعمای بشر به این فکر افتادند که نباید اجازه و فرصت داد که دنیا و بشریت ملعبه هوی و هوس و احیاناً شهرت‌طلبی و جاه‌طلبی یک عده زمامداران باشد که بدون توجه به آرزوها و آمال ملل دنیا را به خاک و خون بکشند به این ترتیب جامعه ملل تأسیس شد اما جامعه ملل نتوانست آرزوهایی راکه بشر داشت برآورد برای اینکه در جامعه ملل اولاً یک عده از دولت‌ها شرکت نکردند ثانیاً ضمانت اجرایی که منشور ملل متحد برای متجاوزین در نظر گرفته است در اساسنامه جامعه ملل پیش‌بینی نشده بود بدبختانه جنگ بین‌المللی دوم پیش آمد و در همان روزهای تیره و تار یعنی روزهای سال ۱۹۴۱ که دنیا در خاک و خون می‌غلطید در روی کشتی پرنس اف ولز منشور سازمان آتلانتیک به امضای رئیس جمهور امریکا و نخست‌وزیر اسبق انگلستان رسید و این منشور مقدمة منشور ملل متحد گردید که در سال ۱۹۴۸ به امضا رسید سازمان ملل متحد برای دنیا تنها یک سازمان حفظ صلح نیست اگر ما به این سازمان احترام می‌کنیم و تکریم و تعظیم در مقابل این سازمان می‌نماییم برای حفظ صلح تنها نیست برای این است که این سازمان علاوه بر آنکه توانسته است تا امروز خدماتی از نظر حفظ صلح و آرامش در دنیا انجام بدهد و مخصوصاً در قضایای آذربایجان نسبت به ملت ایران کمک‌های ذی‌قیمتی کرده است (صحیحست) و ما از این جهت همیشه شکرگذار از این سازمان هستیم علاوه بر این سازمان ملل متحد خواسته است اساس فقر و بدبختی و مرض را از لحاظ اقتصادی از دنیا ریشه‌کن کند و به این مناسبت سازمان ملل متحد علاوه برجنبه سیاسی امروز دارای یک جنبه اقتصادی قوی شده است و همین جنبه اقتصادی است که سازمان اجازه داده است که دارای مؤسسات گوناگون باشد این سازمان‌های وابسته به سازمان ملل متحد از قبیل یونیسف، یونسکو، سازمان جهانی بهداشت بانک توسعه و ترمیم بین‌المللی و صندوق بین‌المللی پول تمام آن سازمان‌هایی که بنده اسم نمی‌برم اجازه داده است به اینکه سازمان ملل متحد در زمینه بهبود سطح زندگی مخصوصاً ملت‌های عقب افتاده قدم‌های مؤثری بر دارد ما امیدواریم منشور ملل متحد که برای رعایت حق آزادی و عدالت و به منظور جلوگیری از تجاوز و جنگ و خونریزی به وجود آمده است همیشه نصب‌العین کسانی که بخواهند با تجاوز و زورگویی به حقوق دیگران تجاوز کنند باشد (صحیح است).
امیدواریم ملل کوچک که امروز در پشت میز سازمان ملل متحد با دول بزرگ همپایه و یکسان هستند بتوانند آن سازمان را آنطوری که واقعاً منظور بنیان‌گذاران آن بوده است حفظ کنند (صحیح است) مطلب دیگری که به بنده فرصت می‌دهد که به عرض نمایندگان محترم برسانم میلاد مسعود شاهنشاه است که روز چهارم آبانست و البته ملت ایران به طور کلی و ما نمایندگان مجلس شورای ملی بالاخص این ملاد مسعود را به حضور مبارک‌شان تبریک عرض می‌کنیم (صحیح است) و ما مفتخریم که دارای یک چنین پادشاه عادل و دمکرات خیری هستیم بنده دیروز جزو مدعوین انجمن خیریه ثریا پهلوی بودم والله به خدا اشک شوق از دیدگان من جاری بود که می‌دیدم با چه حرارت و مواظبت و مراقبت بنگاه خیریه توانسته است بچه‌های کوچک یتیم را سرپرستی کند (صحیح است) چطور این خاندان جلیل همیشه مصدر خدمات خیر و نیکوکارانه‌ای بوده‌اند سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی جمعیت شیر و خورشید سرخ، جمعیت خیریه ثریا پهلوی همه اینها به اصطلاح از برکت و خود شخص شخیص اعلیحضرت همایونی است و ما از خداوند متعال خواستاریم که وجود مبارک ایشان و خاندان جلیل سلطنتی را برای ملت ایران مدام مستدام بدارد و همیشه سایه‌شان را برقرار بکند و ملت ایران را در ظل توجهات ایشان به راه سعادت و موفقیت پیش ببرد (احسنت احسنت)
نایب‌رئیس ـ از تتمه وقت آقای موسوی می‌توانند آقای امامی استفاده کنند.
(نمایندگان ـ تشریف ندارند) آقای دکتر حسن افشار بفرمایید
دکتر حسن افشار ـ راجع به رابطه حزب و مشروطیت به قدری صحبت شده است که مطلب ناگفته‌ای باقی نمانده است و هر چه در این باره گفته شود تکرار مکرر خواهد بود و خلاصة هر بحثی در این زمینه آنست که «حزب برای مشروطیت امر ضروری است». متأسفانه به طور کلی نتیجه عملی احزابی که در گذشته به خصوص در فاصله شهریور شوم تا قیام ملی ۲۸ مرداد تشکیل شد چنان دلسردکننده است که عده‌ای بی‌پروا عدم حزب را بر وجود آن ترجیح می‌دهند. (صحیح است) ولی اذعان کنیم که وقتی ضرورت امری قطعی شد باید در راه عملی کردن آن کوشید: مشکلی نیست که آسان نشود حزب مردم خوشوقت است که پس از قیام ملی ۲۸ مرداد اولین حزبی است که در اجرای این فکر عالی پیشقدم شده است و با فعالیت صمیمانه و خستگی‌ناپذیری که در اجرای مرام خود دارد حقا می‌تواند به موفقیت در این راه نه فقط امیدوار باشد بلکه قطع و یقین داشته باشد. همیشه محرک اکثریت مردمی که در احزاب شرکت کرده‌اند حس میهن‌پرستی بوده است و گناه کلیه انحرافات و لغزش‌ها به گردن گردانندگان احزاب بوده است.
آقایان تجربیات گذشته حزبی نه فقط ما را نمی‌ترساند بلکه به اتکا استفاده از همان تجربیات حزب مردم به موفقیت خود ایمان دارد. به تصدیق نمایندگان محترم حزب مردم در چند ماهی که از تأسیس آن می‌گذرد حتی یک نطق تبلیغاتی از تریبون مجلس ایراد نکرد زیرا نیک می‌داند که دوصد گفته چون نیم کردار نیست حزب مردم از اولین لحظة تأسیس با گام‌های متین و استوار و با برنامه معین بدون حرف و جنجال به طرف هدف حرکت کرده است و اگر طرح دو فوریتی جلسه پنجشنبه قبل راجع به تأمین کارگران کارگاه‌ها به صورت مبارزه اقلیت و اکثریت وصف بندی نمایندگان و از این قبیل عناوین تحریک‌آمیز در بعضی محافل منعکس نشده
بود قطعاً از این مذاکره قبل از دستور هم خودداری می‌شد.
(عمیدی ـ برای مجلس نمی‌شود توهین کرد) ولی از آنجا که یک طرح ساده و عادی که شامل مختصر تأمینی برای کارگران بود از لحاظ بعضی از همکاران محترم که در حسن نیت آنان هنوز هم تردید نمی‌کنم موجب سوء‌تفاهماتی گردید لذا به دستور حزب مردم برای رفع هرگونه سوء‌تفاهم احتمالی کلیاتی را به عرض مجلس شورای ملی و کلیه افراد ملت ایران می‌رسانم تا وضع اشخاصی که بی‌جهت یا با جهت از فعالیت حزب مردم نگرانند برای خودشان و سایرین روشن گردد. «هدف حزب مردم ایجاد رژیم اقتصادی سالمی است که موجب تکثیر محصولات کشاورزی و فرآورده‌های صنعتی و بالا رفتن سطح زندگی مردم گردد و در عین حال کشاورز و کارگر را از طریق مالک شدن در زمین و سهیم شدن در منافع کارخانه به کار خود علاقمند سازد و حداقل معیشت آنان را تأمین کند و بهداشت و فرهنگ را در بین آنان تعمیم دهد و بیکاری و فقر و بینوایی را از بین ببرد» مرامنامه حزب مردم اصول کلی نیل به این هدف را ارائه می‌دهد و برخلاف تبلیغات زهرآگینی که در خصوص مرامنامه حزب ما جسته و گریخته به عمل آمده است به هیچ‌وجه حزب مردم مخالفتی با مالکیت اعم از ارضی و غیر آن ندارد و با رعایت نهایت احترام نسبت به حق مالکیت و شاید به دلیل اهمیت فوق‌العاده‌ای که برای مالکیت می‌شناسد کوشش خواهد کرد که بر تعداد مالکین به نسبت قابل توجهی بیفزاید.
(چند نفر ـ صحیح است) نمایندگان فراکسیون حزب مردم عملاً نشان داده‌اند که در تصمیمات خود فقط از منافع کشور پیروی می‌کنند و در این موارد تعصبی از لحاظ اقلیت یا اکثریت ندارند طرحی که در جلسه پنجشنبه قبل تقدیم شد کمترین و کوچکترین اقدامی است که برای تأمین وضع کارگران در کارگاه‌ها می‌توان کرد و مخصوصاً دولت باید بیش از همه از تصویب این طرح راضی باشد البته فعلاً که طرح مزبور در کمیسیون کار مطرح است اگر دولت یا هر یک از آقایان واقعاً برای تزیید این تأمین پیشنهاد اصلاحی بنمایند مشروط برآنکه مستلزم تأخیر تصویب اصل موضوع نباشد کلیه اعضا فراکسیون حزب مردم با آن موافقت خواهند کرد آقایان در سابق دسته‌ای بودند که از گرفتاری و بدبختی کارگر به عنوان وسیله کار استفاده می‌کردند ولی هیچ‌وقت واقعاً در مقام گره‌گشایی و رفع اشکال نبودند حتی جلوی هر اقدام مفیدی را هم که دولتی در این زمینه می‌خواست انجام دهد می‌گرفتند ولی منظور حزب مردم از تقدیم این طرح و اصرار به تصویب آن رفاه حال کارگر و تأمین حسن رابطه کارگر و کارفرما می‌باشد و باز هم تکرار می‌کنم که به هر پیشنهاد اصلاحی که بهتر و بیشتر وضع کارگر را در کارگاه تأمین کند و از اخراج بدون علت او جلوگیری نماید خواه از طرف دولت باشد و خواه از طرف هر یک از آقایان نمایندگان موافقت خواهیم کرد. (صحیح است)
در جلسه گذشته آقای معاون وزارت کار راجع به بنده مطلبی اظهار فرمودند که رابطه آن با طرحی که از طرف فراکسیون حزب مردم تنظیم و تقدیم شده بود زیاد روشن نبود ولی به هر صورت من از ایشان متشکرم که ضمن ادعای این مطلب که دولت‌های گذشته توجه زیادی به قانون کار داشته‌اند علاقه مرا به این قانون در مدتی که معاون وزارت کار بوده‌ام تصدیق کرده‌اند و به طوری که ملاحظه می‌فرمایند هنوز هم به اصلاح این قانون و اجرای صحیح آن علاقمندم اما مطلبی راکه باید به عرض مجلس شورای ملی برسانم اینست که اظهارات آقای معاون وزارت کار در جلسه گذشته دایر بر اینکه چون قانون کاملی که شامل تمام مسائل مربوط به کار است تقدیم خواهند کرد و دیگر لزومی به اصلاح قسمتی از قانون سابق نیست فقط مانوری بوده است که مانع تصویب فوریت طرحی شود که تا اندازه‌ای از بلاتکلیفی و سرگردانی کارگران در این فصل زمستان جلوگیری می‌کند. آقایان همان‌طور که عرض کردم فراکسیون حزب مردم از هر اقدام و هر پیشنهاد و هر طرح و هر لایحه‌ای که به نفع مردم باشد پشتیبانی خواهد کرد و در کارهای عمومی لجاج و عناد خصوصی به خرج نمی‌دهد. آرای موافق فراکسیون حزب مردم نسبت بلوایحی که بلافاصله پس از رد فوریت طرح پیشنهادی مطرح شد جای تردیدی در این مورد باقی نمی‌گذارد. بنده هم مانند بسیاری از همکاران در جلسه قبل تصور کردم که آقای معاون وزارت کار لایحه‌ای راجع به قانون کار به مجلس تقدیم کرده‌اند این بود که برای تسریع در رسیدگی به آن لایحه و طرح پیشنهادی فراکسیون حزب مردم کمیسیون کار را برای امروز ساعت ۸ و نیم صبح دعوت کردم ولی معلوم شد که لایحه جناب آقای معاون وزارت کار حتی از لحاظ صورت ظاهر هم برای تقدیم به مجلس کافی نبوده است نه عنوانی داشته و نه امضایی و اصولاً در آن جلسه لایحه‌ای از طرف ایشان به مجلس تقدیم نشده است (فضائلی ـ فعلاً ظاهرش این بوده که تقدیم شده است) بله فقط ظاهرش این بوده به علاوه در همان روز وزارت کار به رادیو و جراید خبری داده بود دایر بر اینکه یکی از کارشناسان بلژیکی را برای نوشتن قانون کار دعوت کرده است. آقایان ثمره قانونی که مستشار تنظیم آن تازه از خارج وارد شده است قطعاً در این زمستان به دست کارگران نخواهد رسید و این مطلب را فراکسیون ما در مقدمه طرح پیشنهادی به اطلاع نمایندگان محترم رسانیده است. به هر صورت وزارت کار یعنی دستگاهی که در اثر نارسایی بعضی از مواد قانون فعلی کار در اجرای وظایف اصلی و طبیعی خود دچار مشکلات است با مانورهای پارلمانی از تصویب فوریت طرحی ممانعت کرد که حداقل قسمتی از گرفتاری‌های او را مرتفع می‌کرد. خدایا زین معما پرده‌بردار. (احسنت)
نایب‌رئیس ـ آقای حشمتی بفرمایید.
حشمتی ـ به طوری که خاطر نمایندگان محترم مسبوق است دیشب در ستون اخبار خارجی روزنامه اطلاعات متن اظهارات آقای نهرو از قول رادیوی قاهره درج شده بود که عیناً این خبر را به عرض آقایان محترم می‌رسانم: «رادیو قاهره نیز دیشب متن اظهارات نهرو را در مورد پیمان بغداد منتشر ساخت نهرو در کنفرانس مطبوعاتی خویش که از رادیوی قاهره پخش شده خاطر نشان ساخته که حوادث سوریه ثابت نموده که اتحاد اعراب نیرومندتر از پیمان بغداد است. نهرو گفت که کشورهای ترکیه پاکستان عراق و ایران این پیمان را به منظور ایجاد تفرقه در میان کشورهای عربی به وجود آورده‌اند ولی حوادث سوریه نشان داد که بین اعراب وحدت کامل برقرار است» این عین خبری بود که به عرض رسید واقعاً جای بسی تأسف و تعجب است که شخصیتی مثل آقای نهرو که همیشه دم از صلح و صفا می‌زند در چنین موقعیت خطیری که بیم بروز اختلافاتی که ممکن است خدای نکرده به شروع جنگ سوم منجر شده و در نتیجه انهدام بشریت را دربرداشته باشد در عوض استفاده از شخصیت خود به منظور تخفیف بحران به یک سلسله بیانات برخلاف حقیقت و تحریک‌آمیز مبادرت می‌نماید ما بارها گفته‌ایم که شرکت ما در پیمان بغداد جز به منظور دفاع از میهن خود در صورت که تجاوزی به عمل آید نظر دیگری نداشته و نداریم (صحیح است) با توجه به سوابق تاریخی و مخصوصاً نقص بی‌طرفی و اشغال میهن عزیز ما که در طی جنگ‌های اول و دوم جهانی بدون هیچ‌گونه علت و سببی صورت گرفته و این همه خرابی به بار آورده که هنوز هم که هنوز است ملت ستمدیده ایران از عواقب شوم آن رهایی پیدا نکرده (صحیح است) هر شخص منصفی تصدیق خواهد کرد (صحیح است) که اقدام کاملاً به جا بوده و به هیچ‌وجه جنبة تهاجمی و یا ایجاد تفرقه نبوده و نیست در حالی که هر طفل دبستانی به خوبی درک می‌کند که مقصود آقای نهرو این همه حقکشی و واژگون جلوه دادن حقایق انست که پاکستان در پیمان بغداد شرکت نموده (صحیح است) و تصور می‌کنم که اگر کشور در عرضه سیاست جهانی تنها باشد بهتر می‌شود که حق مسلم این کشور را در مورد منطقه مسلمان‌نشین کشمیر از بین برد (صحیح است) و نظر اصلی او از این همه حملات پی‌درپی به پیمان بغداد جز تعلیق کشمیر چیز دیگری نیست در صورتی که اگر آقای نهرو یک لحظه به عقل سلیم خود منصفانه مراجعه نماید خواهد دید که در چنین موقعیتی که اصل آزادی به خطر افتاده و موجودیت بشود آستانه فنا و اضمحلال است بهتر این است که از مسائل کوچک و نظریات فرعی که در هر موقع ممکن است به آنها سر و صورتی داد صرف‌نظر نموده و با حقیقت‌بینی که قهراً باید از صفات برجسته سیاست مداراتی که در مقابل نسل‌های آینده و ملت‌های خود مسئولیت‌های وجدانی به گردن دارند باشد قضایا را مورد توجه قرار داده بیش از این سنگر دموکراسی را که آخرین امید شیفته که آزادی است متزلزل ننماید و بداند که اینگونه اقدامات ممکن است موجب از هم گسیختگی جنبه دموکراسی شده و یا لااقل باعث گمراهی مردم شود ولی مسلماً در تغییر خط مشی آنها که از هم اکنون سیاستش معلوم و در موقع دوست را از دشمن نخواهد شناخت کوچکترین تأثیری نخواهد داشت (صحیح است) هر کس هرطور می‌خواهد فکر کند ولی حقیقت مسلمی ایست که آنها که برای نظریات خصوصی و یا استفاده‌های دموکراسی دامن می‌زنند و میل ندارند دست از سیاست‌های کهنه و پوسیده کشیده و هنوز شعار سیاسی آنها تفرقه بینداز تا حکومت کنی می‌باشد متأسفانه فرصت‌های گرانبهایی را از دست داده و ممکن است خدای نکرده روزی برسد که به اشتباه خود پی برده و وقتی به خود بیایند که مجال هرگونه اقدامی از دست رفته باشد (صحیح است) نهرو می‌گوید که نظر ما از شرکت در پیمان بغداد به هم زدن اتحاد اعراب بوده است. چرا؟ مگر ما از ایجاد نفاق بین یک عده کشور عرب که از نظر مذهبی و ایده اولوژی و حتی رژیم با ما هم آهنگ و هم‌فکر هستند چه نفعی می‌بریم مگر ما بارها به همگی‌شان عرب خود پیشنهاد نکرده‌ایم که بیایند و در این لحظات تاریخی به ما دست‌برادری داده و برای استحکام جبهه خداپرستی صمیمانه اشتراک مساعی
نمایند (صحیح است) خیلی مضحک است آقای نهرو رد شدن پیشنهاد اعلیحضرت پادشاه عربستان سعودی را که با نهایت حسن‌نیت به منظور رفع اختلاف بین دو کشور هم‌کیش ما صورت گرفته استحکام اتحاد عرب نام می‌نهد.
در این زمینه سخن بسیار است و بنا به مصلحت سیاسی و ترس از جریحه‌دار شده احساسات بعضی از کشورهای هم‌کیش بیش از این عرضی نمی‌کنم و همین قدر برای استحضار آقای نهرو عرض می‌کنم که مردم امروزی مشرق زمین با نیم قرن پیش فرق بسیار کرده و سیل حوادث و بدبختی‌های گذشته آنها را بیدار و هوشیار نموده و دیگر گول بعضی حرفها را نخورده و به منافع خویش آگاه هستند و اگر گاهی قادر به حل مسائل نباشند مسلماً به درک و فهم مطالب توانایی کامل دارند در خانه اگر کس است یک حرف بس است (صحیح است احسنت) بنده عرایض خودم را خاتمه می‌دهم و از خداوند توانا استدعا می‌کنم که در این ایام سخت و لحظات دشوار همه ما را در پناه لطف خود هدایت فرموده عنایات خود را از ما دریغ ندارد مختصری هم انصاف به جناب نهرو مرحمت فرماید بد نیست و علاوه می‌کنم که ما همیشه خواستار عظمت و بزرگی ملت هندوستان هستیم و به خوبی می‌دانیم که این کشور بزرگ در منطقه خاور زمین وزنه قابل‌توجهی بوده و آرزو داریم به حل همه مشکلات داخلی خود موفق گردد. و همچنین قوام و دوام کشورهای هم‌کیش عرب را که با عظمت دنیای اسلام بستگی مستقیم دارد از خدا می‌خواهم (احسنت احسنت) بنده یک قسمت از وقت خودم را به آقای مهدی ارباب اگر اجازه بفرمایید می‌دهم.
نایب‌رئیس ـ آقای ارباب
ارباب ـ با تشکر از جناب آقای حشمتی که وقت خودشان را به بنده دادند عرض می‌کنم همه ما هر روز و هر ماه مشاهداتی داریم همان‌طوری که در کارهای عمومی کشور هم هست در امور اجتماعی هم تناقض زیادی دیده می‌شود اول مشاهده دیروز خودم را به عرض آقایان می‌رسانم که عده‌ای از آقایان هم تشریف فرما بودند و حضور داشتند و نتیجه اعمال و فعالیت‌ها و خدمات و فداکاری‌های جمعیت خیریه ثریا پهلوی را دیدند که با عنایات اعلیحضرت همایونی و تحت توجهات مستقیم ملکه نیکوکار ایران چطور انجام وظیفه می‌کند و اطفال بی‌بضاعت بی‌سرپرست و بینوا که بین آنها استعدادهایی دیده می‌شود که واقعاً جای تأسف است که فقر و بیچارگی این نسل را نمی‌تواند درست نگاهداری کند حالا یک دستگاهی ایجاد شده برای حفظ این طبقه بیچاره آقایان می‌دانند اصول اولیة زندگی ما تربیت است متأسفانه در خیلی از طبقات چون در بدو زندگی تحت تعلیم و تربیت نبوده‌اند در سن سی سالگی بیست سالگی به بالا هنوز احتیاج به تربیت دارند که اولش بنده هستم که سنم خیلی از آن هم بالاتر است (صحیح است) اما وقتی این اطفال بی‌بضاعت از سن سه سالگی و دو سالگی تحت چنین تعلیماتی قرار گرفته و خدماتی در این جامعه خواهند کرد و خودشان منشا اثر زیادی خواهند بود (صحیح است).
در اینجا بنده از این خانواده‌هایی که با عشق به اجرای منویات اعلیحضرت همایونی و به خصوص اجرای منویات علیا حضرت ملکه ثریا پهلوی از کار و زندگی خود دست کشیده‌اند زحمت می‌کشند و فداکاری می‌کنند واقعاً تقدیر می‌کنم همینطور از آقای بهبهانیان سرپرست املاک پهلوی که خود بنده شاهد فداکاری‌های این مرد هستم به سهم خودم تشکر می‌کنم زیرا می‌بینم به تمام معنی قلبا و روحا اجرای منویات خیرخواهانه پیشوای ما را در نظر گرفته‌اند و پیش می‌روند البته عده زیادی از آقایان دیروز مشاهده کرده‌اند استدعا می‌کنم تشریف ببرند به بینند چه کردند و چه می‌کنند اطفال بی‌بضاعت را چطور نوازش می‌کنند و تعلیم و تربیت می‌کنند بنده حالا وقت آقایان را بیش از این نمی‌گیرم اما از آن طرف یک مردم بیچاره‌ای هستند یک جمعیت چند هزار نفری وصل به این شهر هستند یک منطقه ایست بنام وحیدیه در تابستان سطل آب را پنج ریال می‌خرند و می‌خورند آنچه از شهرداری و سازمان برنامه خواستند همه جا مشکلات جلوی راه‌شان گذاشتند و به اینها هیچ کمکی نشد خود این مردم بدبخت آمدند پنج ریال و دو ریال از خانه فقرا پول جمع کردند یک حلقه چاه عمیق حفر کردند برای استفاده خودشان هیچ دستگاهی هم به آنها کمکی نکرده است حالا می‌خواهند بهره‌برداری کنند و یک اطاق روی دستگاه محل حفر چاه بسازند یک بیرنگ نامی است این بخشدار نارمک شده آقا این هر روز کار اینها را توقیف می‌کند و می‌گوید که اینها تجاوز کرده‌اند بابا ده متر زمین پنج مترزمین یک حلقه چاه برای هزاران فقیر بیچاره که حفر شده آن هم از پول خودشان کسی پول نداده از پول کسی است که صبح با شب جان کنده چهار تومان عملگی کرده است دو ریال برای چاه داده است آقا مگر می‌گذارند نمی‌گذارند مردم خودشان کار بکنند نه به مردم کمک می‌کنند یکجا اینطور است یکجا آنطور سعادت مردم را می‌کنند که واقعاً قابل ستایش است و یکجا هم اینطور باعث بدبختی مردم هستند و هیچ دستگاهی نیست که به حساب اینها برسد واقعاً آدم متأثر می‌شود این بود که لاعلاج این دو موضوع را خواستم در اینجا تذکر داده باشم که مردم کار خوب را خوب می‌بینند و کار بد را هم بد می‌دانند در کار خیر بیش از این وسیله شکرگذاری ندارند و در کار بد هم قدرت اینکه تلافی کنند ندارند جناب آقای معاون نخست‌وزیر استدعا می‌کنم بفرمایید بروند این شهردار را به بینند و بپرسند که اولاً برای مردم چه کمکی کرده است و اگر نکرده است حالا که مردم برای خودشان چاهی زده‌اند و آب تهیه کرده‌اند به آنها چه کار دارند؟ اصلاً دست این ظالم را کوتاه کنند.
۵- تقدیم لایحه بودجه ۱۳۳۶ مجلس شورای ملی به وسیله آقای سلطانمراد بختیار
نایب‌رئیس – نطق‌های قبل از دستور تمام شد وارد دستور می‌شویم. آقای سلطانمراد بختیار فرمایشی داشتید.
سلطانمراد بختیار (کارپرداز مجلس) ـ بودجه سال ۳۶ مجلس شورای ملی را تقدیم می‌کنم.
نایب‌رئیس – به کمیسیون محاسبات فرستاده می‌شود.
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام به تقلیل مدت خدمت افراد نیروی دریایی
نایب‌رئیس ـ گزارش مربوط به تقلیل مدت خدمت زیر پرچم افراد نیروی دریایی قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی کمیسیون نظام در جلسه ۲۸ مهرماه ۱۳۳۶ لایحه دولت راجع به تقلیل مدت خدمت زیر پرچم افراد نیروی دریایی از ۲۸ ماه به ۲۴ ماه را با حضور آقای وزیر جنگ مورد رسیدگی قرار داده با ماده واحده پیشنهادی موافقت و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌دارد ماده واحده مدت خدمت زیر پرچم افراد نیروی دریایی شاهنشاهی که به موجب تبصره ماده ۴ قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مصوب بیست و نهم خرداد ۱۳۱۷ بیست و هشت ماه مقرر گردیده است به بیست و چهار ماه تقلیل داده می‌شود. به جای مخبر کمیسیون نظام کیکاوسی
نایب‌رئیس ـ کلیات مطرح است آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار ـ یکی از دلائل زنده صلح‌دوستی و مسالمت‌آمیزی ملت ایران این است که در این موقع بحرانی دنیا آقای وزیر جنگ عزیز ما لایحه تقلیل خدمت زیر پرچم افراد نیروی دریایی آورده است و بسیار کار صحیح و به جایی است (عمیدی نوری ـ پس شما موافقید؟) آقای عمیدی بنده بله هستم که چه می‌گویم اجازه بدهید در ستون نوشته است محمد شاهکار مخالف ملاحظه خواهید فرمود و اگر آقا هم که همیشه لطف دارید اجازه بفرمایید عرضم را خواهم کرد و به مخالفت خواهد رسید و خواهید دید که دنباله همین عرضی است که کرده‌ام که آقای وزیر جنگ لایحه‌ای برای تقلیل مدت خدمت نیروی دریایی آورده‌اند مخالفم چون فقط چهار ماه کم کرده‌اند (عمیدی نوری ـ این درست است) اولش هم درست بود به نظر من جناب آقای وزیر جنگ ما در حدود ۲۷ تا ۲۸ هزار نفر افراد نیروی دریایی داریم اینطور نیست؟ (محمودی ـ چون اسرار نظامی است نباید گفته شود) ما سرجنگ با هیچ کس نداریم در هر حال آمده‌اند مدت خدمت افراد نیروی دریایی را از ۲۸ ماه به ۲۴ ماه پایین آورده‌اند البته نهایت خوشوقتی است ولیکن من پیشنهاد می‌کنم اگر موافقت بفرمایید نمی‌دانم همکاران من چه خواهند گفت که یک مقدار دیگر تقلیل بدهیم و حالا عرض می‌کنم که افراد نیروی دریایی را که از ۲۸ ماه آورده‌اند به ۲۴ ماه به عقیده بنده به ۱۲ ماه یا ۱۸ ماه پایین بیاورند چون افراد نیروی دریایی را که ۲۸ ماه نگاه می‌داشتیم به دلائل فنی که فرمودند ۱۲ ماه کافی بود یا چون علتش هم این است که هم از نظر فنی آقا اطلاع دارید و هم از نظر وضع مملکت ما از نظر فنی تیمسار بهتر از بنده می‌دانند که اصول جنگ اساساً تغییر کرده است و آنچه که زیاد مؤثر است تعداد افراد و نفرات نیست من می‌دانم که ارتش شاهنشاهی حداکثر کوشش و فعالیت را می‌کند که به وسائل مدرن برای خود و دفاع خود مجهز بشود و امیدوارم که در این راه پیشرفت کافی بکند ولی یک مملکتی هستیم که از حیث افراد فوق‌العاده فقیر هستیم یعنی در یک میلیون و ششصد و خورده‌ای هزار کیلومتر مربع بیست میلیون جمعیت داریم و از این بیست میلیون فقط چهار میلیون جمعیت قابل کار و افراد ارتش را از ورزیده‌ترین و نیرومندترین افراد انتخاب می‌فرمایید و هر چقدر در این قسمت‌جویی بکنیم و قوه فعاله کشور را به قسمت‌های دیگر هم برسانیم به نظر من فوق‌العاده مفید خواهد بود خدمت وظیفه خدمتی است که فوق‌العاده برای این مملکت ضروری است بنده وقتی که از اروپا برگشتم و چندین سال نیروی جوانیم را گذراندم و آمدم در ایران در نظام وظیفه به من وقت‌شناسی را یاد دادند من استفاده کردم
انضباط را در اینجا بیشتر فهمیدم خوب باید عرض کنم که از طبقه روشنفکر هم بودم فکر بفرمایید با آن همه دلایل آنکه از ولایات و دهات می‌آید و به کلی بی‌سواد است در نظام وظیفه همان نقش زمان کیومرث را بازی می‌کند همین برای راه رفتن دست راست و چپ را به اینها یاد می‌دهند
(یک نفر از نمایندگان ـ سواددار هم می‌شوند) سواددارش هم می‌کنند اما عکس‌العمل این کار را هم می‌دانید یعنی چه یعنی دیده‌اید این بابا را از زمین و خاک و آبش دور کرده‌اید و بعد هم هوای شهر بهش داده‌اید آن یک سال اول بسیار خوب است برای اینکه یاد بگیرد و چون متأسفانه جمعیت ایران کم است و کار این افراد در سایر قسمت‌های زندگی ایرانیان مؤثر است من خیال می‌کنم اگر مطالعه بفرمایید و خدمت زیر پرچم را تقلیل بدهید مخصوصاً درنیروی دریایی اگر ممکن است از ۲۴ ماه به ۱۸ ماه به عقیده آقای دکتر و به نظر بنده ۱۲ ماه که پیشنهاد هم می‌کنم تقلیل بدهند بسیار بسیار خوب است از این مطلب می‌خواهم استفاده کنم در لایحه‌ای که تقدیم کرده‌اید چرا لیسانسیه‌ها و دکترها را معاف نکرده‌اید از آن قسمت که بتوانند صد تومان بدهند و معاف بشوند استدعا می‌کنم که در این قسمت هم توجهی بفرمایید که اگر ممکن است این قسمت شامل حال این آقایان لیسانسیه‌ها و دکترها و دیپلمه‌ها هم بشود.
نایب‌رئیس ـ آقای عمیدی نوری موافق هستید بفرمایید.
عمیدی نوری ـ بنده موافقم نه مثل مخالفت آقای دکتر بنده موافق این لایحه هستم از همین نظر که ۲۸ ماه به ۲۴ ماه تقلیل پیدا کرده و خواستم به جناب آقای دکتر شاهکار عرض کرده باشم که خیال نمی‌کنم در یک چنین موقعی اگر چنین لایحه‌ای داده می‌شود و ۲۸ ماه تقلیل داده می‌شود به ۲۴ ماه این دلیل بر این باشد که ما خدای نکرده در یک چنین موقعی که بایستی بیش از پیش نیروی خودمان را تقویت کنیم و سعی کنیم بر اینکه صلح را در جهان با تقویت نیروی دفاعی خودمان تحکیم بکنیم تصور این بشود که ما تقلیلی داده‌ایم در کار خودمان و یا تضعیفی از نظر تقویت دفاعی کشور به وجود بیاوریم بنده برعکس معتقد هستم که صلح جهان وقتی تأمین می‌شود که ملل دارای بنیه دفاعی قوی باشند تا با قدرت و نیرو بتوانند صلح جهان را حفظ کنند که دیگران تصور تجاوز به دماغ‌شان خطور نکند به همین جهت بنده بسیار خوشوقت هستم بر اینکه خدمت نیروی دریایی را هم ۲۴ ماه تعیین کرده است و بنده اینطور استنباط می‌کنم که هم آهنگی در قشون و در ارتش و در نظام ایران به وجود بیاید برای اینکه ما همه می‌دانیم در کشور ما مدت نظام وظیفه دو سال است یعنی ۲۴ ماه نیروی دریایی هم یکی از قدرت‌های دفاعی و نظام وظیفه ما است اصلاً بنده فکر می‌کردم که چه دلیلی داشت که وقتی که نظام وظیفه ما مدتش دو سال است نیروی دریایی ما چهار ماه اضافه داشته باشد و این کاری که شده بسیار کار خوبی است از نظر یک شکل شدن و هم‌آهنگ شدن و یک جور شدن سازمان نظام ما که نیروی دریایی با هم هم عرض سایر دسته‌ها قرار گرفته (صدرزاده ـ و داوطلب بیشتری پیدا می‌کند) و داوطلب بیشتری هم پیدا می‌کنیم و مخصوصاً خواستم تذکر داده باشم که امروز باید به نیروی دریایی خودمان بیش از پیش اهمیت بدهیم ما در دو قسمت هم در شمال و هم در جنوب دریا داریم و بایستی به نیروی دریایی خودمان بیش از پیش توجه بکنیم و به همین دلیل تمنی می‌کنم جناب آقای وزیر جنگ در ین موضوع اگر امکان دارد یک توضیحاتی به ما بدهند که ما بدانیم چه فعالیتی و چه عملیاتی در این قسمت‌ها شده و چه ترتیباتی داده‌اند که ملت ایران مستظهر باشد به این فعالیت بسیار مؤثری که در ارتش ایران شده است مخصوصاً خواستم از این موقع استفاده کنم از مانور بسیار مهم که در چند روز پیش در کرمانشاه در حضور اعلیحضرت همایونی و مهمان بزرگوارشان اعلیحضرت ملک فیصل پادشاه عراق داده شد و شنیدم بی‌اندازه قابل توجه واقع شد و گفته شد که قشون ایران، ارتش ایران مجهز است به بهترین سلاح روز و با تربیت خوب امروز به همین جهت ما امیدوار هستیم و بایستی هم‌آهنگی به وجود بیاید همینطور که وزارت جنگ فکر کرده و این لایحه هم به همین اندازه دو سال کافی است و اگر ما بخواهیم نیروی دریایی را به نحوی که جناب آقای دکتر شاهکار فرمودند از دو سال کمتر بکنیم یک تزلزلی در سایر قسمت‌های نظام وظیفه، از نظر حق پیش میاید و بنده موافق هستم به همین نحوی که دولت داده است آقایان نمایندگان محترم همینطور تصویب بفرمایند.
نایب‌رئیس ـ آقای صدرزاده.
صدرزاده ـ بنده موافقم.
نایب‌رئیس ـ آقای وزیر جنگ.
وزیرجنگ (سرلشگروثوق) – در صلح‌طلبی ملت ایران هیچ تردیدی نیست، همیشه ملت ایران، کشور ایران دولت‌های ایران از زمان قدیم این موضوع را به منصه ظهور رسانده‌اند که طالب جنگ نیستند ولی البته در موقع لازم هم با تمام قوا از حدود و ثغور کشور و از استقلال کشور دفاع خواهند کرد (صحیح است) ولی این کم کردن مدت خدمت از ۲۸ ماه به ۲۴ ماه می‌خواهم عرض کنم که روی صلح طلبی نبوده است بلکه روی مصالح خدمتی بوده است یک وقتی در کشورهای دنیا در همه ارتش‌ها معمول بود که خدمت‌های مختلف برای رشته‌های مختلف قائل می‌شدند، صنف توپخانه به اسم صنف عالم معروف شده بود، صنف فنی معروف شده بود و مدت خدمت بیشتری داشت صنف پیاده یک صنف سهل و ساده و آسان تلقی شده بود که مدت خدمتش خیلی کوتاه بود یعنی عملیات کمتری لازم است و اما امروز می‌شود گفت که تمام صنوف با این اسلحه‌های جدید و وسائل مدرنی که در اختیار دارند به یک اندازه گرفتاری تعلیمات و آموزشی را دارند اختلاف بزرگی نیست به این دلیل نیروی دریایی را که سابق ما فکر می‌کردیم نسبت به سوار و پیاده و قوای زرهی و غیره جنبه صنفی آن بیشتر است و تعلیمات طولانی‌تری لازم دارد مدت خدمتش بیشتر باشد امروز شاید حق بود که می‌گفتیم همان ۲ ماه خدمت کنند ولی روی همان نظریاتی که آقایان اظهار کردید ما فکر کردیم که احتیاجی نیست و صحیح نیست که افراد نیروی دریایی را بیش از مدت دیگران زیر پرچم نگاهداریم اما کمتر از این مدت هم که جناب آقای دکتر شاهکار پیشنهاد فرمودند به مصلحت نیست برای اینکه تمام وقت و زمان و زحمت افسرهای ما صرف تعلیم خواهد شد بدون اینکه در ارتش مدت کافی باشد که از این تعلیمات استفاده شود، بدون اینکه این افراد ورزیدگی کافی از تعلیمات خود حاصل کنند، غالب آقایان خدمت نظام وظیفه کرده‌اند و می‌دانند که وقتی سربازی داخل خدمت می‌شود البته چهار ماه اولیه مؤثر است ولی قبل از هشت ماه قابل استفاده خدمتی نیست که بتواند پاسداری بدهد یا مانور برود و عملیاتی بکند پس این سال اول صرف تعلیمات و ورزیدگی می‌شود یک سال هم تمرین پیدا می‌کنند و استفاده از وسائل می‌شود و می‌روند از طرف دیگر آقایان توجه دارند که در ارتش فقط همه وقت صرف تعلیمات نظامی نمی‌شود قسمتی از وقت صرف تعلیمات غیر نظامی منجمله خواندن و نوشتن و کشاورزی و یک قسمتی هم اصولاً در نظر هست که صرف تعلیمات حرفه‌ای بشود که با این توسعه‌ای که عملیات عمران و آبادی در کشور پیدا کرده افراد فنی داشته باشیم که بتوانند به این برنامه‌های وسیع اقتصادی ما کمک کنند بنابراین با این تعلیمات متنوعی که داریم حدس زده می‌شود که این ۲۴ ماه کافی است و نیروی دریایی را ما از این جهت کم کردیم که داوطلب برای آنجا پیدا بشود چون وقتی که ۲۸ ماه بود حتی‌المقدور سعی می‌کردند که به دسته‌هایی بروند که ۲۴ ماه هست حال که همه یکسان شده از این جهت اشکالی نخواهد بود.
نایب‌رئیس ـ چون دیگر در کلیات بحثی نیست رأی می‌گیریم به ورود در ماده واحده آقایانی که با ورود در ماده واحده موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است مخالفی نیست. آقای تیمور تاش مخالفید.
تیمور تاش ـ خیر قربان، بنده خصوصی یک توضیحی از آقای وزیر جنگ خواستم به بنده فرمودند می‌خواستم که آن توضیح در مجلس هم گفته شود حالا به عنوان مخالف یا به عنوان موافق تلقی بفرمایند مانعی ندارد.
وزیر جنگ ـ آن توضیح مربوط به آن لایحه دیگر است.
تیمورتاش ـ درست است عرضی ندارم.
نایب‌رئیس ـ چون پیشنهادی نرسیده و مخالفی هم با ماده واحده نیست لذا نسبت به اصل ماده واحده رأی می‌گیریم آقایانی که با ماده واحده موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد در کلیات آخر آقایان درخواستی ندارند (اظهاری نشد) رأی نهایی نسبت به ماده واحده می‌گیریم آقایانی که موافقند با مجموع ماده قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای تعیین تکلیف به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۷- شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع به تمدید مدت معافیت مشمولین متولد ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۱
نایب‌رئیس ـ لایحه دیگری از کمیسیون نظام رسیده شور اول آن مطرح است قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی کمیسیون نظام در جلسه ۲۸ مهرماه ۱۳۳۶ لایحه دولت راجع به تمدید مدت معافیت بقیه مشمولین متولد سنوات ۱۳۰۶ تاپایان سال ۱۳۱۱ شمسی را با حضور آقای وزیر جنگ مطرح و پس از مذاکراتی ماده واحده پیشنهادی را تصویب و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده مشمولین متولد ۱۳۰۶ تا پایان ۱۳۱۱ (به استثنای دیپلمه‌ها و دکترها که تابع مقررات خاصی هستند) که از لایحه معافیت مصوب بیست تیر ماه ۳۳ استفاده نکرده‌اند با شرایط زیر می‌توانند از خدمت زیر پرچم در زمان صلح معاف شوند: ۱- جزو کسانی که مشغول خدمت زیر پرچم هستند نباشند. ۲- جزو فراریان از خدمت زیر پرچم نباشند. ۳- مبلغ یک هزار ریال پرداخت نمایند. تبصره ۱- مشمولین نامبرده می‌توانند با پرداخت مبلغ مزبور به بانک ملی و یا شعب آن (به حساب وزارت جنگ) برگ معافی خود را از مناطق و حوزه‌های نظام وظیفه
دریافت دارند. تبصره ۲- مدت استفاده از مقررات این قانون یک سال می‌باشد. وزارت جنگ می‌تواند کلیه وجوهی که بر اثر اجرای این قانون حاصل می‌گردد برای تهیه ساختمان مناطق و حوزه‌های نظام وظیفه و اماکن لازم جهت تجمع افراد احضار شده به خدمت توسط بانک ساختمانی مصرف نماید به جای مخبر کمیسیون نظام کیکاوسی
نایب‌رئیس ـ آقای دکتر پیرنیا
دکتر پیرنیا ـ آقایان ملاحظه می‌فرمایید که این لایحه دو قسمت دارد یک قسمت معافیت یک عده افرادیست که به عللی تاکنون در موقع احضار نشده‌اند و یک قانونی هم سابقاً راجع به معافیت اینها گذشته است و قسمت دومش مربوط به گرفتن یک هزار ریال، صد تومان برای اعطای این معافیت است در قسمت اول که مربوط به اصل معافیت است وقتی دستگاه ارتش احتیاجی نداشت این افراد طبیعی است و بسیار صحیح است که قانون برای معافیت اینها به تصویب برسد و تصور می‌کنم مخالفتی در مورد قسمت اول که اصل معافیت است وقتی دستگاه ارتش احتیاجی نداشت و پیشنهاد کرد و دیگر به هیچ‌وجه ایرادی نیست و می‌توان با او موافقت کرد این پیشنهاد بسیار صحیحی است مخالفت بنده که جداً مخالفم و سابقاً هم مخالف بودم در موقعی که اصل این فکر تصویب شد این است که مبلغ صد تومان گرفته شود و معافیت از خدمت بسیار و بسیار مقدس و خدمت عمومی سربازی و نظام وظیفه در مقابل گرفتن صد تومان به اشخاص داده شود علت این مطلب هم اینست که نفس اسن عمل به حیثیت وظیفه سربازی لطمه شدید وارد می‌کند و او را از آن جنبه احترام خودش می‌اندازد این جریان سوابقی دارد در قدیم البته نظام وظیفه جنبه عمومیت نداشت به این ترتیب بود که فقط اشخاص مجبور بودند یا مالیات بدهند یا خدمت نظام وظیفه کنند و به این ترتیب خدمت نظام وظیفه شبیه به یک بیگاری بود، بیگاری به این ترتیب می‌کردند یا عده‌ای مجبور بودند بیگاری بکنند یا این که مالیات بدهند در سوابق تاریخ مالیه وقتی ملاحظه بفرمایید می‌بینید به جای اینکه مالیات از اشخاص بگیرند از آنها بیگاری می‌گرفتند و یا خدمت نظام وظیفه این یک کنسپسیون قرون وسطایی و قدیمی است افکار مدرن امروز خدمت نظام وظیفه را یک خدمتی نمی‌دانند که بتوان آن را در مقابل صد تومان معامله کرد و دولت نباید این رویه را برای نظام وظیفه برقرار کند که در مقابل صد تومان او را ببخشد و این اصلاً به دستگاه ارتش ایران لطمه می‌زند، فکر کنید عده‌ای در هر دهی یک نفر دو سه نفر هستند که نمی‌توانند این صد تومان را بدهند اینها مجبورند که لباس سربازی را بپوشند لباس سربازی به جای اینکه نماینده اهمیت خدمت سربازی بشود علامت فقر و بدبختی می‌شود هر وقت که این فرد یا افراد می‌آیند وارد ده می‌شوند می‌گویند این آن کسی که پول نداشته و نتوانسته صد تومان را تهیه بکند و بپردازد ببینید وضع نظام وظیفه جناب آقای تیمسار وثوق به چه صورت و به چه وضعی در می‌آید به همین جهت در دولت اسبق که این وضع پیش آمد با اینکه بنده خدمت دولتی نداشتم و از کار دولت دور بودم با مقامات ارتشی و دولتی در تماس بودم به شدت تذکر دادم به این آقایان که این کار لطمه شدید به وضع خدمت نظام وظیفه و به وضع ارتش به طور کلی می‌زند، البته در آن موقع ایران دچار یک بحران شدیدی بود و به خصوص بحران مالی که تمام آقایان استحضار دارید دولت وقت نشست به هر وسیله‌ای می‌شد برای اینکه یک راه نجانی از این بحران مالی پیدا کند و این فکر بسیار غلط در آن موقع مطرح شد و با وجود اینکه عده زیادی بودند که در دستگاه ارتش با این فکر جداً مخالف بودند به تصویب رسید و در آن موقع هم به هیچ‌وجه صلاح مملکت نبود اگر در آن موقع دولت احتیاجی به پول داشت باید یک وسایل دیگری پیدا بکند و برای گرفتن پول مالیات بر سرمایه ببندد نه اینکه حیثیت ارتش را برای چند میلیون تومان پول بفروشد ینده خیلی متعجب شدم که دیدم یک رویه‌های غلطی که گذاشته می‌شود دولت‌های بعدی عوض اینکه ابتکاری به خرج بدهند وقتی که وضع مملکت بهتر شده سیصد میلیون دلار عایدی پیدا شده چندین میلیون مخارج دستگاه عظیم نفت از روی دوش دولت برداشته شده باز همان افکار غلط و همان رویه‌هایی را که در یک موقع بحرانی شاید مجاز بود و در آن موقع هم بنده مخالف بودم و گفتم در آن موقع هم که ایشان مجاز نیستند حیثیت سربازی و کار نظام وظیفه را در معرض فروش قرار بدهند ولی در وضع فعلی به هیچ‌وجه این موضوع صحیح نیست و بنده پیشنهاد کردم که از گرفتن یک هزار ریال صرف‌نظر بفرمایید و کسانی را که احتیاج ندارید آنها را از خدمت نظام وظیفه اگر فراری نباشند و اگر که در خدمت زیر پرچم نباشند معاف بفرمایید سربازخانه می‌خواهید بسازید یک میلیون دو میلیون یا سه میلیون از بودجه دولت صرف این کار بفرمایید قانونش را بیاورید ما قبول می‌کنیم شما مبالغ هنگفتی ۵ میلیون ۵۰ میلیون تومان خرج سایر قسمت‌ها می‌کنید برای سه چهار میلیون تومان که نباید این ترتیب را انجام داد حالا خوشبختانه این لایحه دو شوری است و بنده امیدوارم پیشنهادی که دادم مطرح بشود و بتوانم در کمیسیون شرکت کنم و آقایان همکاران کمیسیون را، کسانی را که در کمیسیون محترم نظام تشریف دارند، متقاعد بکنم که به کلی از تعقیب آن یک چیز صرف‌نظر بکنند و بدانند که این رویه کاملاً با حیثیت و شرافت ارتش بازی می‌کند (صحیح است)
نایب‌رئیس ـ آقای تیمورتاش
تیمورتاش ـ بیانات فصیح و مؤثر جناب آقای دکتر پیرنیا البته اگر از زاویه ایکه ایشان ملاحظه می‌فرمایند یعنی معادله لباس سربازی و صدتومان پول باشد صد درصد صحیح است ولی به نظر بنده نباید این را از این زاویه قضاوت کرد اکثر آقایان محترم مستحضر هستند که نظام وظیفه و مأمورین نظام وظیفه برای اینکه از خودشان دفاع بکنند اغلب به کسانی که مشمول نیستند مراجعه می‌کنند و چه بسا از راه‌های دور اینها را می‌آورند و برای اینکه خرج لازم را بدهند و همین ایاب و ذهاب اینها را که حساب بفرمایید بیشتر از این مبالغی است که می‌فرمایند و برای آن اشخاص اسباب زحمت و دردسر و اتلاف وقت است آمده‌اند و گفته‌اند کسانی که یعنی تا متولدین ۱۳۱۱ برای اینکه از نظام وظیفه معاف باشند و این ورقه قطعی را در دست داشته باشند پولی بدهند و این پول را در تبصره دو معلوم کرده است که به چه مصرف برسد به عبارت اخری چیزی نیست که خارج از محیط نظام باشد برای این است که سربازخانه ساخته شود موجبات بیشتری است برای کسانی که این خدمت مقدس را انجام می‌دهند اما نکته دیگری که می‌خواستم عرض کنم و مؤید همین موضوع است، کلمه ایست که اینجا نوشته شده است با شرایط زیر می‌تواند از خدمت زیر پرچم در زمان صلح معاف باشد بنده خیال می‌کنم بهترین تفسیری است که می‌شود کرد که هیچ یک از افراد ایرانی موقعی که وطن‌شان درخطر است نه در مقابل پول نه در مقابل هیچ چیز دیگر نمی‌توانند از دینی که در مقابل میهن‌شان در مقابل وطن‌شان دارند شانه خالی کنند بنده اتفاقاً از نظر اینکه در این زمینه صحبت کردم همین موضوع زمان صلح را از جناب آقای وزیر جنگ سؤال کردم و ایشان همین جوابی را که به عرض آقایان رساندم به بنده فرمودند یعنی آن زمانی که احساس خطری برای ایران بشود هر یک از فرزندان ایران وظیفه قطعی و وجدانی و شرافتی خودشان می‌دانند که در مقابل هر مخاطره‌ای دفاع کنند و اینجاست که صد تومان و صد هزار تومان و صد میلیون تومان نمی‌تواند مؤثر باشد و همین موضوعی را که در همین‌جا نوشته‌اند بهترین دلیلش اینست که این آقایان افتخار سربازی و فداکاری در راه وطن را به پول نخواسته‌اند بفروشند عرض دیگری که داشتم راجع به این جزء فراریان از خدمت زیر پرچم بود که یک توضیحی جناب وزیر جنگ به من دادند و بنده خواستم در پشت این تریبون هم گفته شود برای اینکه معلوم بشود که در اینجا منظور از روح قانون اینست که کسانی که لباس نظام پوشیده بودند ولیکن آنقدر بی‌اهمیت بوده‌اند که آن لباس را به دور انداخته‌اند و فرار کرده‌اند منظور کسانی که هنوز خدمت زیر پرچم نرفته‌اند و این لباس را نپوشیده‌اند نبوده است این را بنده خواستم عرض کنم.
نایب‌رئیس ـ آقای صدرزاده موافقید؟
صدرزاده ـ بنده موافق هستم و پیشنهادی دارم.
نایب‌رئیس ـ پیشنهاد را در موقع خودش بدهید آقای مهران مخالفید بفرمایید.
مهران ـ بنده با نظام صد درصد موافقم و با این لایحه و طرز تنظیمش صد درصد مخالفم اهمیت و ارزش نظام وظیفه در کشور عزیز ما آنقدر بود که به خوبی به خاطر دارم در دوره ششم وقتی که قانون نظام وظیفه در همین مجلس شورای ملی مطرح شد اقلیت وقت موافقت کرد با لایحه یعنی لیدر اقلیت و تمام افراد اقلیت به آن لایحه رأی موافق داده و یکی از یادگارهای بزرگ شاه فقید قانون نظام وظیفه است که یک تحول بزرگی در کشور ما ایجاد کرد (صحیح است) آقا ببینیم ما که وارث آن قانونیم چه جور عمل می‌کنیم بنده خودم افتخار دارم همان‌طور که اقای دکتر شاهکار گفتند به نظام وظیفه رفته‌ام و ستوان یکم وثوق نه سرلشگر وثوق معلم بنده بوده است و نسبت به تعلیمات ایشان حق شناسم و باید در اینجا از تعلیماتی که از سرلشگر زنگنه احمد زنگنه قهرمان رضاییه گرفته‌ام حق‌شناس باشم
(عده از نمایندگان ـ مرد شریفی است) جناب آقای وزیر جنگ این ماده و نظایرش که چندین بار به مجلس آورده‌اند معنای حقیقیش این است که تعلل و تسامح در خدمت مقدس نظام وظیفه بالاخره موجب معافیت آدم از نظام وظیفه می‌شود و به همین دلیل اغلب به حساب از این ستون به آن ستون فرج است آنقدر بعضی از مشمولین تعلل می‌کنند تا بالاخره روزی لایحه معافیت آنها به مجلس شورای ملی ارائه بشود بنده معتقدم این ماده واحده بسیار بدون مطالعه تنظیم شده است علتش هم این است اولاً نمی‌دانم به چه دلیل یک عده‌ای را به جرم این که اینها تحصیل کرده‌اند، اینها را بین‌الهلالین مستثنی می‌کنند اگر وسیله ندارید جا ندارید نمی‌توانید تمام مشمولین را بپذیرید نمی‌دانم، این دلایل را هم دارید تشریف بیاورید اینجا بفرمایید عده مشمولینی که سیر سنواتی و جمعیت ایران تحویل نظام وظیفه می‌دهد
خواهید گفت همه اینها را نمی‌توانید بپذیرید عرضی ندارم اگر می‌توانید چرا یک عده دیپلمه و لیسانسیه و دکتر را معاف نمی‌کنید به چه دلیل این تبعیض بزرگ را قائل می‌شوید (بعضی از نمایندگان ـ تبعیض نیست) (تیمورتاش ـ آنها کادرند، افسرند) بنده خودم هم خدمت نظام وظیفه را مفتخرم که با افسری انجام داده‌ام ولی اگر اینها را ببرید زودتر، بدانید که انجام خدمت نظام وظیفه با زندگی جوان ایرانی که دیپلمه است لیسانسیه است یا دکتر است بستگی مستقیم دارد هر چه این را نگاه دارید این نمی‌تواند زندگی قطعی و حقیقتش را در این مملکت بگسترد و مشغول کارش بشود قرعه می‌کشید وسیله فراهم کنید تمام اینها را ببرید آنقدر استثنا و تبعیض به وجود نیاورید مطلب دیگری که این لایحه و این ماده بدون مطالعه تنظیم شده است این است که ما خیلی خونسرد اینجا نوشته‌ایم که جز فراریان زیر پرچم نباشند آقا اگر کسی فرار کرد باید اشد مجازات را درباره‌اش منظور بفرمایید مثل اینکه منتظر بوده‌ایم حتی فراریان را هم برداریم معاف کنیم اینها چیست در این لایحه نوشته شده است باید آقا شدیدترین مجازات‌ها را درباره کسانی که از خدمت زیر پرچم فرار کرده‌اند اعمال کنید به این ترتیب توی قانون مثل اینست که یک نوع احترامی به آنها گذاشته‌اند آقا فراری را باید ببرید و شدیدترین مجازات را بکنید آن وقت مبلغ یک هزار ریال بپردازد گمان می‌کنم که همان‌طوری که ناطق قبل فرمودند از این سبک‌تر نمی‌شود کرد یک هزار ریال بپردازند بعد هم در تبصره نوشته‌اند این یک هزار ریال را ببریم ادارات نظام وظیفه سازیم واقعاً تعمق بفرمایید صد تومان از هر کس بگیرند بعد ببرند اداره نظام وظیفه بسازند آیا این بنیان و خشتی که اینجور گذاشته می‌شود از آقایان سؤال می‌کنم خشت و سنگی که با این پول گذاشته می‌شود این اداره نظام وظیفه است بنده استدعا می‌کنم یک قدری توجه بفرمایید این ماده به شأن نظام صدمه می‌زند اجازه بفرمایید برود به کمیسیون درست مطالعه بشود یک ماده متین وزین محترم سنگین و صحیحی تنظیم بکنید بیاورید و طوری نشود که همیشه این عنوان بشود از طرف جوان‌ها که تعلل و تسامح موجب معافیت از نظام وظیفه است و الان بنده هم دوره‌هایی دارم، آقای دکتر عدل که آنها چون تصدیق طبیب درست کردند وسایلی برانگیختند و نیامدند و باید انصاف داد که مغبون و متضررند چون ما از نظام وظیفه بسیار چیز یاد گرفتیم.
نایب‌رئیس ـ آقای وزیر جنگ
وزیر جنگ ـ بنده باید عرض کنم که شخصاً با هر نوع ارفاقی مخالفم یعنی خیال می‌کنم یک قسمت از خرابی‌های مملکت ما روی همین حس ارفاق و صرف‌نظر کردن و گذشت‌هاست این چیزهاست که کارهای ما را خراب می‌کند منجمله همین گذشت‌های مالیاتی، به نظر من یکی از عللی که باعث شده اشخاص تشویق بشوند و راجع به پرداخت مالیات زیاد تعجیل نکنند همین ارفاقهاییست که سال‌های قبل شده و امیدواریم که دولت فعلی هیچ‌گونه ارفاقی قائل نشود بلکه جرایم بسیار سخت بگیرد. در قسمت نظام وظیفه هم عقیدة بنده همین است و باید عرض کنم که این لایحه مخالف با این نظر نیست. با توضیحاتی که عرض خواهم کرد ولی هم در قسمت صد تومانی گرفتن و هم در قسمت لیسانسیه‌ها همان‌طور که یکی از آقایان بیان کردند از زوایای دیگری نگاه می‌کنند یعنی از آن زاویة بدش نگاه می‌کنند اولاً پول گرفتن برای معافیت آن قدرها که آقای دکتر پیرنیا فرمودند لطمه‌ای به حیثیت ارتش نمی‌زند برای اینکه خیلی از کشورها بودند و شاید حالا هم هستند که پول می‌گیرند و از همان پولهایی که می‌گیرند یک عده را معاف می‌کنند اما توجه بفرمایید ما این کار را نمی‌کنیم ما نمی‌گوییم هر کس آمد صد تومان پول داد معاف است این صد تومان پول جریمه است در مقابل یک عمل انجام شده یک کسی متولد ۱۳۰۶ است الان ۳۰ سال دارد تازه بیاید ما می‌خواهیم چه کنیم؟ قابل خدمت نیست چاره نداریم جز اینکه این را معاف کنیم منتها می‌گوییم چون سر موقع نیامدی صد تومان جریمه بده نه اینکه صد تومان بدهد از خدمت مقدس نظام معاف بشود از طرف دیگر چه این باشد چه نباشد چه این کار صحیح باشد چه نباشد یک سابقه‌ای ایجاد شده است یک عده‌ای آمده‌اند و این صد تومان را داده‌اند و معاف شده‌اند آنها که نیامده‌اند این پول را بدهند و معاف بشوند برای اینها در حقیقت یک مزیتی هم قائل شده‌ایم آنهایی که به موقع از این قانون استفاده کردند صد تومان دادند و آنهایی که دیر آمدند قاعده ما باید بگوییم دویست تومان بدهید ولی چون ما نمی‌خواهیم که قانون تغییر داده شود همان قانون را تقدیم می‌کنیم و اساس دلیل تقدیم این لایحه همین بود که عده‌ای از بلاتکلیفی خارج می‌شوند والا تا ابد می‌بایستی که مشمول باشد و این کار را ما ادامه نخواهیم داد. راجع به لیسانسیه‌ها که فرمودند همان‌طور که در لایحه قید شده است لیسانسیه‌ها و دکترها تابع قوانین و مقررات خاصی هستند آنها خودشان یک شرایط معافیتی برایشان هست که برای سرباز عادی هیچ‌گونه آن شرایط معافیت نیست آنها از آن شرایط معافیت استفاده خواهند کرد از طرف دیگر آقایان که به جامعه لیسانسیه‌ها و دکترها مثل بنده احترام قائل هستند قطعاً تصدیق خواهند کرد که یک لیسانسیه یا یک دکتر سواد دارد و می‌تواند قانون را بخواند و به موقع بیاید خودش را معرفی کند آیا این ارفاق در حق آن اشخاصی که اشخاص بدبخت و بی‌سوادی که در کوره ده‌ها و اطراف و جوانب کشور هستند و اطلاعی از قانون نداشته و به موقع به ایشان خبر نرسیده است ارفاق در حق آنها شایسته‌تر است یا در حق اشخاصی که عالم و دانا بوده‌اند و به موقع نیامده‌اند؟ در مورد لیسانسیه‌ها و دکترها هم باید عرض کنم که از لحاظ کادر احتیاج بیشتری بدانها هست یک وقتی بود که دیپلم متوسطه داشتن در این مملکت یک چیز فوق‌العاده‌ای بوده دیپلمه‌ها یک طبقه خاصی را تشکیل می‌دادند و اما امروز و در آتیه من امیدوارم تمام افراد ملت دیپلم داشته باشند بنابراین در نظر هست که در این قسمت تجدیدنظر بشود و تمام دیپلمه‌ها شاید بتوانند خدمت عادی نظام را بکنند و لیسانسیه‌ها و دکترها افسر بشوند
نایب‌رئیس ـ آقای صدرزاده.
صدرزاده ـ تصور می‌کنم هیچ یک از آقایان محترم در این باب تردیدی نداشته باشند که حفظ استقلال و حدود و ثغور یک مملکتی منوط است به فعالیت و کوششی که این افراد می‌بایستی در باب حفظ آن به وجود بیاورند و به ظهور برسانند این نظام وظیفه یکی از قوانین بسیار خوبی است که از تصویب مجلس شورای ملی گذشته است و یک عده کثیری از افراد این مملکت همیشه تحت تعلیمات و تربیت نظامی می‌توانند امکان این را حاصل بکنند که از استقلال مملکت خودشان و از خانه و از کانون زندگی‌شان دفاع بکنند در ابتدایی که این قانون نظام وظیفه گذشت هنوز شاید یک افرادی درست به اهمیت این قانون پی نبرده بودند به این صورتی که امروز داوطلب می‌شوند و خودشان را معرفی می‌کنند بنابراین برای آن سنوات گذشته افرادی هستند که خدمت زیر پرچم را انجام نداده‌اند و الان در یک سنینی هستند که دیگر استفاده‌ای از آنها از لحاظ تعلیمات زیر پرچم ممکن نخواهد شد بلکه ممکن است جا و مکان را برای آن عده‌ای که در این مکان خدمت می‌کنند تنگ بکنند این بود که در قانونی که قبلاً گذشت نسبت به این اشخاصی که سنوات زیادی بوده است که بایستی بیایند و نیامده‌اند یک معافیتی قائل شد ولی چون مدت این قانون یک سال بیشتر نبود و البته تصدیق می‌فرمایید که مشمولین این قانون هم بیشتر اشخاصی بودند که در دهات و قصبات بوده‌اند و وسایلی که از این قانون آگاهی پیدا کنند نداشته‌اند بعد از آن که یک عده‌ای معاف شدند آنها مطلع شده‌اند و بیدار شده‌اند که اگر در آن موقع مراجعه کرده بودند می‌توانستند معافیت تحصیل کنند آنها مکرراً مراجعه به مقامات کرده‌اند و تقاضا کرده‌اند که این لایحه تمدید پیدا کند که برای آنها هم این امکان پیدا بشود که بیایند و معافیت خودشان را تحصیل بکنند این قانون بر روی این اصل تقدیم مجلس شورای ملی شد اما اینکه بعضی آقایان تفسیر فرمودند به اینکه خدمت نظام وظیفه را به صد تومان فروخته‌اند من تصور می‌کنم که این تفسیر درست نباشد و شاید هم مناسب نباشد گفته شود افرادی می‌بایستی بیایند و خدمتی را انجام بدهند یا باید گفت که این مبلغ جریمه قصور و تسامح آنها در انجام خدمت است یا باید گفت که این افراد یک خدمت از لحاظ مالی به مملکت انجام می‌دهند چون خدمت به مملکت یکی هم خدمتی است که از طریق ملل اشخاص به مملکت می‌کنند افرادی می‌بایستی در آن روز بیایند خدمت نظام وظیفه را انجام بدهند نداده‌اند امروز که معافیت می‌خواهند تحصیل کنند از طریق مال باید خدمت بکنند که این خدمت مال هم در راه تأسیسات نظام وظیفه صرف شد و به علاوه اگر اشخاصی هم باشند که مایل باشند خدمت را ادامه بدهند منع نشود چون گفته شده است که کسانی که حاضر هستند برای انجام خدمت پذیرفته می‌شوند و اگر نبودند با قید دو شرط می‌توانند معافیت تحصیل کنند یکی از آنها اینست که الان مشغول خدمت زیر پرچم نباشند چون آن کسی که مشغول خدمت زیرپرچم است خواسته است خدمت زیرپرچم را انجام بدهد شرط دو اینست که جزء فراریان نباشد این نکته بسیار صحیحی است که اشخاصی را که فرار کردند از خدمت زیر پرچم آنها را معاف نکنند تا این بدعت در نظام وظیفه به وجود نیاید که اگر کسی فرار کرد باز هم معاف خواهد شد بسیار نکته صحیحی است نفی کرده است آنها معاف نخواهند بود حال اگر واجد این شرایط نبود حتماً باید خدمات خودش را انجام بدهد اما خود بنده در این قانون یک نکته‌ای دارم که این را آقایان استدعا می‌کنم توجه بفرمایند و آن نکته‌ای است که در تبصره دوم می‌نویسد مدت استفاده از مقررات این قانون یک سال می‌باشد وزارت جنگ می‌تواند کلیه وجوهی که در نتیجه اجرای این قانون وصول می‌گردد برای تهیه ساختمان مناطق حوزه‌های نظام وظیفه و اماکن لازم جهت تجمع افراد احضار شده به خدمت توسعه بانک ساختمانی مصرف نماید اولاً این کلمه «می‌تواند» به نظر من کلمه صحیحی نیست یا این کار لازم و صحیح است پس باید گفت وزارت جنگ مکلف است و باید بکند برای اینکه شما اگر تصویب کردید که این پول در این راه مصرف بشود باید حتماً در همین راه مصرف بشود ولی وقتی کلمه می‌تواند گفتند ممکن است این بعد عوض بشود و این پول را در راه دیگری مصرف کنند اگر راه دیگری در
نظر است حالا بگویید، مطلب دوم که مهمتر است این است ملاحظه می‌فرمایید مثلاً وزارت کشور کمیسیون تشکیل می‌دهد که یک روشی اتخاذ بکنند که مردم حاجتی به مرکز نداشته باشند این در حرف است اما در خین عمل هر اقدامی که می‌کنند هر کاری که می‌کنند عملاً تجمع مردم را در مرکز فراهم می‌سازد یکی همین مسئله ساختمان‌هاست این ساختمان‌های زیادی که در تهران می‌شود سبب می‌شود که یک عده مردم به طرف تهران هجوم بیاورند و در شهرستان‌ها مناطق نظام وظیفه ساختمان اصلاً ندارد پس بنابراین آن نقاط را باید مقدم بدارند و این نکته را بنده ناچارم بگویم نه فقط این قوانین سبب مهاجرت می‌شود که مردم بیایند اینجا افرادی هم که در تهران هستند مثل اینکه مایلند این کارها همیشه در اینجا بشود زیرا آنها هم بیشتر مایلند در مرکز کارهایی دارند انجام بدهند و مهندس و سایر افرادی که فنی هستند آنها خودداری می‌کنند از اینکه به شهرستان‌ها بروند و اینها هم این فکر را تقویت می‌کنند که بیشتر ساختمان‌ها و کارها در مرکز باشد و فقط مجلس شورای ملی است که در موقع تصویب قوانین باید این باریک‌بینی‌ها را بکند و این راه‌ها را مسدود کند تا آقایان محترم هم قدری تشریف ببرند به شهرستان‌ها و می‌داند فعالیت خودشان را در شهرستان‌ها بکنند (احسنت)
نایب‌رئیس ـ پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) (ریاست مجلس شورای ملی) چون در لایحه نظام وظیفه دو مخالف و دو موافق صحبت کرده‌اند پیشنهاد کفایت مذاکرات دارم، سعید مهدوی
نایب‌رئیس ـ آقای سعید مهدوی (عده‌ای از نمایندگان ـ مخالفی نیست)
سعید مهدوی – همان‌طوری که آقایان اظهار داشتند مخالفی هم نیست وزارت جنگ لایحه تازه‌ای نیاورده در دوره ۱۶ موضوع صد تومانش تصویب شده در این موضوع مطالعات زیادی راجع به این پول شده و این منحصر به ایران نیست در جاهای دیگر هم بوده است بعد از یک مطالعات زیادی به این فکر افتادند که در اینجا این کار را معمول کنند و چندین دوره هم معاف شدند و این صد درصد به نفع عده‌ای است که از بلاتکلیفی خارج می‌شوند و حالا برگ معافیت به دست می‌گیرند و به نظر بنده مطمئن باشید این افرادی که صد تومان را می‌دهند بسیار خوشحال و راضی خواهند شد و مشغول خودشان می‌شوند لذا استدعا می‌کنم رأی بدهید.
نایب‌رئیس ـ آقای مهران باکفایت مذاکرات مخالفید؟ (احمدمهران ـ بلی) بفرمایید.
احمد مهران ـ عرض کنم که قوانین از لحاظ منطقه مشمول و کلیتش با هم فرق می‌کند یک قانونی هست که در یک منطقه و دومن بزرگی حکومت می‌خواهد بکند یک قانونی هم هست فرض بفرمایید برای ورثه فلانکس که به آنها یک مبلغی در ماه بدهند و تصویب می‌شود بنده استدعا می‌کنم که همکاران محترم از این نظر نوع قضیه را مطالعه کنند. آقای وزیر جنگ یک ماده‌ای آورده‌اند اینجا و می‌خواهند یک عده‌ای را از نظام وظیفه معاف کنند ما با معاف کردن اگر ایشان مقتضی بدانند مخالف نیستیم ولی طرز عمل مورد بحث است و اثری که معنا این قضیه در روحیه جوان‌های این کشور می‌گذارد، آقا استدعا می‌کنم واقعاً ایشان که سال‌ها خودشان در مجلس بوده‌اند و می‌دانند اثر روانی یک عده از قوانین در مردم چه می‌شود و چه خواهد بود بنده عرض می‌کنم می‌فرمایند خوشحالند اگر صد تومان بدهند و بروند آقا بگذارید یک قدری ما به اساس وطن‌پرستی و تربیت جوانان و ایجاد یک تربیت وطنی و مملکت خواهی و شاهدوستی و وطن‌پرستی توجه کنیم والا تصدیق می‌فرمایید که با نوشتن یک سطوری وزارت جنگ و یک عده‌ای خلاص می‌شوند، اما هر کسی نسبت به مملکت وظیفه‌ای دارد و این وظیفه را باید انجام بدهد شما آمدید و قانون نظام اجباری را بدل کردید به نظام وظیفه عمومی اجازه بدهید الفاظ معانیش را از دست ندهد جناب آقای وزیر جنگ شما فرمودید نظام وظیفه عمومی یا این اسم را بردارید یا اجازه بفرمایید در لایحه‌ای که به مجلس تقدیم می‌فرمایید این جنبه عمومی و اساسیش محفوظ بماند استدعا می‌کنم برای اثر روحی این مطلب در جوان‌ها لطفاً به کفایت مذاکرات رأی ندهید ولو اینکه در این جلسه هم تمام نشود اجازه بفرمایید موافق و مخالف که مطالبی دارند صحبت کنند، تمنی می‌کنم توجه بفرمایید.
نایب‌رئیس ـ آقای کیکاوسی رئیس کمیسیون نظام (سرلشگر کیکاوسی) بنده خیلی متأسفم که این لایحه طوری تلقی شده است که مثل اینکه یک لایحه جدیدی به مجلس آورده شده است (بعضی از نمایندگان ـ جدید است) اجازه بفرمایید بنده اگر میل داشته باشید خیلی روشن‌تر هم می‌توانم صحبت کنم، عرض کنم که قانون نظام وظیفه یک قانون بسیار مهمی است.
(بعضی از نمایندگان ـ بسیار صحیح است) الان در نتیجه گذشت سنواتی به اطلاعاتی که بنده دارم یک میلیون و نیم نفر بلاتکلیف که پرونده‌های‌شان در نظام وظیفه موجود است (مهران – بگویید معافند) اجازه بفرمایید بنده عرایضم را بکنم والا بنده هم می‌روم روی فرهنگ صحبت می‌کنم. عرض کنم این لایحه‌ای که دولت آورده است به مجلس در کمیسیون با نهایت دقت مطالعه شد اگر یکی از آقایان مطالعه نفرموده‌اند گناه این نیست که جمعی بلاتکلیف باقی بمانند و وضعیت روشن نشود (صحیح است) عرض کردم البته نظر مجلس صائب است اگر کفایت مذاکرات را کافی ندانست بحث ادامه پیدا خواهد کرد ولی این قانون نمی‌تواند مستثنی باشد و یا به صورت مجزایی از قوانین که سابقاً گذشته انجام بشود ما در آن قانونی که در موقع خودش گذشته و دو مرتبه هم به مجلس آمده و تأیید شده بنده که رئیس کمیسیون نظام بودم به خودم اجازه نمی‌دادم که در این کار تبعیضی قائل شوم به هیچ‌وجه تبعیضی در کار نیست توضیحاتی که جناب آقای صدرزاده فرمودند هم بسیار صحیح و هم روشن بود و بیانات سلیسی که فرمودند جامع بود و به نظر بنده هیچ احتیاجی ندارد که برگردد به کمیسیون کمیسیون مطالعه خودش را کرده است و هیچ احتیاجی ندارد ه برگردد که مطالعه بیشتر بکند قبل از اینکه مورد بحث قرار بگیرد اگر آقایان موافقت فرمودند و نظر دادند کافی است باز به کمیسیون می‌آید عرض کنم موضوع دیگری که هست بالاخره یک اشخاصی در یک مشاغلی تخصص دارند و یک کارهایی کرده‌اند این لایحه نه به حیثیت مملکت نه به حیثیت نظام و نه به حیثیت قانون به هیچ یک هیچ لطمه‌ای وارد نمی‌آورد جز اینکه ما خودمان از چشم بدبینی این را مطالعه کنیم و خودمان به مردم تلقین کنیم.
(مهران ـ وطن‌پرستی استثنا ندارد) آقایان یک قانونی که در یک مملکت وضع بشود برای اینکه به اقصی نقاط این مملکت برسد آقایان که بهتر از من وارد هستید که تشکیلات مملکتی چطور است می‌دانید که این قانون به گوشه‌های جنوب این مملکت بچه صورت و به چه شکلی خواهد رسید انتظار نداشته باشید که یک قانونی که در تهران می‌گذرد و ۲۴ ساعت بعد ما در تهران مطلع می‌شویم در جاسک یا چاه بهار هم مطلع بشوند اینها مردمانی بودند که اگر اطلاع داشتند به موقع خودش حاضر می‌شدند وضعیت طوری است که باید این را در نظر گرفت الان نظام وظیفه با گذشتن این قانون نزدیک صد هزار پرونده را که هر روز باعث زحمتش است از آن راحت می‌شود بنده نمی‌خواهم بیش از این صحبت کنم تقاضا دارم از آقایان این دفعه که کمیسیون تشکیل می‌شود تشریف فرما بشوند بنده در موضوع نظام وظیفه اگر باشد توضیح خواهم داد موضوعی هم باشد که اطلاع نداشته باشم کمیسیون توضیح خواهد داد و نظر بنده این است که این لایحه احتیاجی به برگشتن به کمیسیون ندارد فرمایشات جناب آقای صدرزاده که کلمه می‌تواند به باید تبدیل گردد صحیح است و با تیمسار وزیر جنگ هم صحبت کردم قبول فرمودند و آن ماده هم که ساختمان در شهرستان‌ها ساخته بشود و در مرکز ساخته نشود به نظر بنده منطقی است و بنده از لحاظ مخبر کمیسیون قبول می‌کنم و برای اینکه وقت مجلس گرفته نشود از بقیه مطالبم فعلاً صرف‌نظر می‌کنم.
نایب‌رئیس ـ رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. رأی می‌گیریم به ورود در مواد آقایانی که با ورود در مواد موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است آقای عمیدی نوری مخالفید؟
(عمیدی نوری ـ بلی) بفرمایید.
عمیدی نوری – در این فکری که وزارت جنگ کرد که تکلیف کسانی که به مملکت از نظر خدمت زمان صلح احتیاجی نیست که مورد استقبال مجلس شورای ملی است بلکه مخصوصاً نمایندگان شهرستان‌ها با اطلاعاتی که از بعضی از حوزه‌های نظام وظیفه نسبت به بعضی از مشمولین پیش آمده و اطلاع داریم خیلی خوشوقت هستیم که وزارت جنگ هم چو فکری را آورده و واقعاً باید تکلیف این اشخاص را معلوم کرد منتهی بحث و اختلاف‌نظر بین بعضی از آقایان و من هم که طرفدار آن هستم این است که آقا چرا شما این نظر اصولی را به آن معنای اصولی خودش عمل نمی‌کنید بحث سر این است که بهتر از این است که ما از خاصه خرجی و از اینکه نشان بدهیم که در اجتماع ما صد تومان ملاک معافیت است یا از اینکه نشان بدهیم که تمول رجحانی است یا اینکه مقرر بشود بین تحصیل کرده یا غیرتحصیل کرده فرق قائل بشویم آن کسی که تحصیل کرده لیسانسیه شده دکتر شده نمی‌بایستی از این اصل کلی استفاده بکند و دیگری که تحصیل نکرده و یک فرد عادی است از یک امتیازی استفاده بکند و یا محدود بودنش به مدت خاصی که به متولدین ۱۳۱۱ - ۱۳۰۶ شامل شود و حال اینکه این گرفتاری باز هم برای دیگران به وجود می‌آید، بحث سراینست که بیاییم یک فکری بکنیم که غیر اینکه برای خدمت زمان صلح لازم هست مشمول گرفته بشود و به میزانی که مورد احتیاج هست گرفته شود تکلیف مردم به طور کلی معین بشود الان وضع طوری است که افراد دعوت می‌شوند بنده روزی از رئیس کل نظام وظیفه شنیدم که فرمودند که وقتی که ما آگهی کردیم که مشمولین دیپلمه و لیسانسیه بیایند جمعیت زیادی هجوم آوردند ما می‌گفتیم که تعداد معینی از شما می‌خواهیم. آنها می‌گفتند ما همه حاضریم بیاییم خدمت بکنیم تکلیف ما را معلوم بکنید بعد سال به سال باز همین
اشخاص اعم از کسانی که ساکن تهران و شهرستان‌ها هستند و کسانی که در دهات و قصبات زندگی می‌کنند هر سال یک مرتبه یا دو مرتبه در جریان این آزمایش هستند که آیا رسیدگی به وضعیت‌شان می‌کنیم آیا کفالت‌شان تمام شده آیا باید بیایند یا نیایند که خود این مملکت به وجود آورده که همه می‌دانید اینست که مجلس شورای ملی و دولت باید به خصوص در این موضوع یک فکر اساسی بکنند اینست که اساس فکر جناب آقای وزیر جنگ با معافیت نسبت به کسانی که مورد احتیاج نیست همه موافقند ولی با این دوتا استثنا یک اینکه بیایند صد تومان پول بدهند این صد تومان یک رهنی است همان‌طوری که گفته شد و خواه قبول بکنید خواه قبول نکنید در خارج این انعکاس را دارد. جناب آقای وزیر جنگ که کسی که مشمول نظام وظیفه می‌شود و باید این خدمت مقدس را انجام بدهد صد تومان داد و رفت این فکری بود که یک وقتی یک شخصی تیشه بریشه این مملکت زده بود و با ارتش هم مخالف بود و این آدم آمد در حداکثر ورشکستگی مملکت چون می‌خواست زندگی روزمره خودش را بچرخاند و این اسرار فساد خزانه که اسکناس پشتوانه نداشت کشف نشود مجبور بود پول از زمین و آسمان به هر عنوانی هست پیدا کند که مملکت را به چرخاند و دیگر اینکه با ارتش و قدرت ارتش مخالف بود، خیلی صریح، چون با اساس مملکت مخالف بود که بالاخره قیام ۲۸ مرداد او را واژگون کرد و مملکت را حفظ کرد از مجلس شورای ملی ما قانون گذراندیم که کلیه لوایح او ملغی و بلااثر و غیرقانونی است آن روز این فکر غلط که محکوم بود بعد از یک چنین مدتی که مملکت ما از پول نفط و از پول‌های سرشاری که برای مملکت به وجود آمد یک وضع بسیار خوبی پیدا کرده است که پری‌روز در اخبار بود که پنجاه میلیون می‌خواهند برای نفت خرج بکنند امروز وضع مملکت ما اقتضا ندارد ما یک فکر مردود شخصی که تیشه بریشه مملکت زده بود آن را بگیریم اشاره هم بکنیم که لایحه فلان، لایحه فلان یعنی چه؟ ما افکار او را رد کردیم گفتیم کلیه قوانین او ملغی و بلااثر است، امروز افتخار می‌کنیم که وضع مالی و اجتماعی و سیاسی مملکت ما بسیار خوب است و امروز اگر ما بیاییم به این طرزی که ماده واحده تنظیم شده که وهن به اداره ملت ایران و مجلس شواری ملی است اشاره بکنیم کسانی که از لایحه معافیت فلان موقع استفاده نکرده‌اند یعنی چه؟ جناب آقای مخبر محترم که بهتان ارادت دارم شما که اینقدر معتقد هستید که قانون نظام وظیفه بسیار خوب است ما هم علاقه داریم چرا این قانون نظام وظیفه را با صد تومان که فکر آن روز بود بی‌اثرش می‌کنید یعنی اینطور معرفی می‌کنید ولی البته توضیحی که جناب آقای وزیر جنگ دادند و فرمودند که ما می‌خواهیم جریمه بکنیم و برای جریمه صد تومان می‌گیرییم بنده از جنابعالی سؤال می‌کنم یک کسی که مشمول بوده آمده و به موقع خودش رامعرفی کرده و حاضر هم بود وقرعه به نامش نخورده است به میزانی که شما احتیاج داشتید محسوب نشده این چه کار بدی کرد که شما بگویید صد تومان جریمه بده شما احتیاج نداشته‌اید بنابراین چرا صد تومان می‌خواهید بگیرید حرف ما این است به طور مطلق بگویید بر این که کسانی که متولد از فلان موقع تا فلان موقع هستند از نظر اینکه در زمان صلح بخدمت آنها احتیاجی نیست مطلقاً معاف (صحیح است) وقتی این را گفتید هم اراده نان اجرا شده هم یک نظر کلی اصولی عمومی بیان کردید و هم این توضیحاتی که در خارج هست از بین می‌رود هم جناب آقای وزیر جنگ گمان نمی‌کنم اینقدرها احتیاج داشته باشید یعنی نفع وضرر را باید دید ضرری که از این جهات معنوی که عرض کردم برای گرفتن این صد تومان هست خیلی بیش از آن منفعتی است که قائل هستید برای ساختمان سربازخانه‌ها امروز شما سربازخانه‌های بزرگی دارید در سراسر مملکت به وجود می‌آورید یک اعتبار بسیار زیادی که برای ساختمان این سربازخانه‌ها به هر حال هست آن وقت ما بیاییم بگوییم اینها یک میلیون دو میلیون سه میلیون تومان هرچه می‌شود اینها را بیاوریم این وهن و این تخفیفی که به هر حال در افکار عمومی هست به وجود می‌آید این است که بنده موافق با طرز تنظیم این ماده واحده به این کیفیت نیستم (صحیح است) و معتقد هستم بیش از آنچه دولت و جناب آقای مخبر فرمودند باید کوشش بکنیم مردم را از بلاتکلیفی نجات بدهیم اعم از لیسانسیه و دیپلمه و دکتر و فرد عادی هیچ فرقی نمی‌کند به تمام اینها بگوییم متولدینی که نیامده‌اند و احتیاجی نیست مطلقاً معاف این اثر خوبی دارد و نفع مادی آن به نظر بنده خیلی کمتر از منفعت معنوی و اخلاقی است که به این کیفیت تصویب بشود.
نایب‌رئیس ـ آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار ـ اگر جناب آقای عمیدی نوری فقط قسمت اخیر فرمایشات‌شان را می‌فرمودند بنده هم موافق بودم یعنی چه یعنی با اساس مرخص کردن عده‌ای که بلاتکلیفند و واقعاً مشمول مرور زمان اخلاقی هستند اینها را مرخص‌شان می‌کردند و شامل دیپلمه‌ها و لیسانسیه‌ها باشد بنده عرضی ندارم (عمیدی نوری ـ بنده هم عقیده‌ام همین است) بنابراین اینکه بنده به عنوان موافق این لایحه می‌آیم عرض می‌کنم می‌گویم آقا حداقل این قسمت را تأمین بکنید دو نقطه ضعف برای این لایحه تذکر دادند این دو نقطه ضعف مخصوصاً نقطه ضعف اولش یک دفعه برای همیشه باید جواب داده شود کلیه لوایح آقای دکتر مصدق کان لم یکن تلقی شد و از بین رفت
(عمیدی نوری – اینجا نوشته است ۲۰ تیر) اجازه بدهید آقا خودتان از اشخاصی هستید که با ما همکاری کردید در دوره ۱۸ و گفتید که لوایحی که به نظر مفید می‌رسد و دولت اجرای آن را ضروری می‌داند چنانچه مورد تصویب مجلسین ایران قرار گرفت به عنوان لوایحی که مجلسین تصویب کردند قابلیت اجرا پیدا خواهد کرد به این جهت دولت ضروری دانسته یک مطلبی که در سابق بود حالا همین مطلب را دنبال کرده‌اند (عمیدی نوری ـ نیست آقا نیست این لایحه را ندادند به کمیسیون) چرا اگر دقت بفرمایید بنده اتکای عرایضم به مطالبی است که مخبر کمیسیون به عنوان بک فرد رسمی پشت تریبون مجلس گفت یادم است که یک نسخه لایحه‌ای بود چون زیاد حافظه‌ام قوی نیست بنابراین آن نقطه ضعف اولی از بین می‌رود اگر یک فردی یک مطلبی را گفت که بعد دیگران آمدند و تأیید و تصویب کردند آن مطب مال آن فرد نیست امروز این قانون که می‌گذرد دوره نوزدهم و نمایندگان مجلس و مجلس محترم سنا تصویب می‌کنند و مال مجلس است بنابراین آن نقطه ضعف از بین رفت اما مطلب دومی که فرمودید راجع به پول امیدوارم که این تابلو خیلی درخشانی که آقای عمیدی نوری نشان دادند اینطور باشد و ما این قدر پول‌دار شده باشیم که احتیاج به صد تومان‌ها نداشته باشیم من عقیده‌ام این است که پیشنهاد بفرمایند از مالیات مردم کم بشود اما این یک چیز طبیعی است یک نفر که از این قانون استفاده می‌کند و معاف می‌شود هیچ مانعی ندارد که به خزانه دولت صد تومان کمک بکند من نمی‌دانم کدام یک از آقایان آمدند اینجا و گفتند که این صد تومان را با کمال میل خواهند داد
(عمیدی نوری ـ شما که طرفدار حزبی هستید طرفدار طبقه ضعیف هستید آن که پول ندارد چکار بکند؟) جناب آقای عمیدی نوری یک وقتی شما می‌گویید یک نفر را یک سال وقتش را بگیر اگر صد تومان نمی‌دهد و یک وقتی است که بنده آقای عمیدی نوری به خلاف جنابعالی قدم آهسته رفته‌ام (عمیدی نوری ـ بنده هم رفته‌ام بنده دانشکده افسری بودم) معذرت می‌خواهم بنابر این توجه بفرمایید یک عده‌ای اینجا می‌گوید من صد تومان نمی‌دهم و می‌روم این پری به پولدارها نیست تازه نه به علت صد تومان دادن علت نهایی این نیست علت نهایی این است که آقا سی و شش سالش است ختنه‌کنان بچه‌اش است (عمیدی نوری ـ معافش کنید بدون صد تومان) بنده به عنوان نماینده مجلس نمی‌توانم پیشنهادی بکنم که عوائد مملکت را کم بکنم (عمیدی نوری ـ عوائد مملکت نیست) اما اینکه می‌گوید به مصرف ساختمان برسد آقای مهران همکار محترم من یک نکته پسیکولوژی بسیار صحیح فرمودند که از نظر شأن نظام خوب نیست این حرف صحیح است و لکن ارتش می‌گوید من در فقر و مسکنت نیستم که این پول را بگذارم در بودجه اصلی ارتش من می‌خواهم که این پول را صرف بکنم برای تأمین جای بهتری برای محل اجتماع سربازان بنابراین به استثنای آن استثنا که به هیچ‌وجه من‌الوجوه آقایان همکاران محترم اجازه نخواهند داد که لیسانسیه‌ها و دکترها معاف نباشند و این صحیح نیست به استثنای این قسمت با بقیه‌اش موافقم اگر آنطوری که جناب آقای عمیدی نوری فرمودند بشود فبها بهتر ورنه به این صورتی که هست آن استثنایش از بین برود مورد توجه است (بوربور ـ کدام استثنا) نوشته است در لایحه به استثنای دیپلمه‌ها لیسانسیه‌ها و دکترها تابع مقررات خاصی هستند حالا بنده یک پیشنهادی هم در این زمینه داده‌ام به عرضتان خواهد رسید بنابراین با لایحه با این ترتیب که بیاید موافقم.
نایب‌رئیس ـ چون دیگر درخواست صحبت نشده پیشنهادات قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم به تبصره دو لایحه دولت اضافه شود اولاً کلمه می‌تواند به باید تبدیل بشود ثانیاً قید شود و ساختمان مناطق و حوزه‌های نظام وظیفه در مراکز شهرستان‌ها مقدم بر پایتخت خواهد بود.
صدرزاده ـ اینجانب پیشنهاد می‌نماید: در تبصره دو بعد از کلمه نظام وظیفه در سطر سوم عبارت (و باسوادکردن و تعلیمات حرفه‌ای و کشاورزی و رانندگی تراکتور افراد وظیفه) اضافه شود.
دولت‌آبادی ـ ریاست معظم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم در ماده واحده جمله (به استثنای دیپلمه‌ها و لیسانسیه‌ها و دکترها که تابع مقررات خاصی هستند) حذف شود. دولت‌آبادی دکتر شاهکار مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود تبصره ۳ هرگونه سوء استفاده از قبیل اخذ رشوه و یا پرونده‌سازی در امر نظام وظیفه خواه مرتکب نظامی یا غیرنظامی باشد به مجازات اشد در قوانین محکوم می‌گردد.
عمیدی نوری ـ پیشنهاد می‌نماید به جای لایحه معافیت مصوب ۲۰ تیرماه ۳۲ ذکر شود قانون مصوب ۱۴ تیرماه ۳۴ موسوی ریاست معظم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم در لایحة مطروحه ماده
واحده به طریق ذیل اصلاح شود: ماده واحده مشمولین متولد ۱۳۰۶ تاپایان ۱۳۱۱ (به استثنای دیپلمه‌ها و لیسانسیه‌ها و دکترها و افراد زیرپرچم) از خدمت زیرپرچم زمان صلح معاف می‌شوند احمد طباطبایی مقام محترم ریاست محلس و شورای ملی بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده واحده به ترتیب زیر اصلاح شود: ماده واحده مشمولین متولد ۱۳۰۶ تاپایان ۱۳۱۱ که از لایحه ۲۰ تیرماه ۱۳۳۲ استفاده نکرده‌اند از خدمت زیر پرچم در زمان صلح معاف می‌شوند.
دکتر امیر حکمت ـ پیشنهاد می‌نمایم ماده واحده اینطور اصلاح شود. ماده واحده مشمولین متولد ۱۳۰۶ تا پایان ۱۳۱۱ در صورتی که جزء کسانی که مشغول خدمت زیر پرچم نباشند و یا جزو فراریان از خدمت زیر پرچم نباشند معاف کردند. عمیدی نوری
۸- تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
نایب‌رئیس ـ پیشنهادات واصله به انضمام اصل لایحه برای شور دوم به کمیسیون ارجاع می‌شود و چون روز شنبه مصادف با تعطیل است و لوایحی که در دستور هست به چاپ نمی‌رسد و روز یکشنبه هم آقایان باید کمیسیون‌ها را تشکیل بدهند لذا جلسه را روز سه‌شنبه هفتم آبان‌ماه تشکیل می‌دهیم و جلسه را ختم می‌کنیم.
(مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم گردید)
نایب‌رئیس مجلس شورای ملی ـ عماد تربتی