مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۹ فروردین ۱۳۳۸ نشست ۲۹۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۲۹۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه بیست و نهم فروردین ماه ۱۳۳۸
فهرست مطالب:
۱)تصویب صورت مجلس
۲)بیانات قبل از دستور - آقایان عماد تربتی- مهران- دکتر شاهکار
۳)تقدیم لایحه تشکیل شورای دولتی به وسیله آقای وزیر دادگستری
۴)شور اول گزارش کمیسیون امور خارجه مربوط به عهدنامه مودت بین دولتین شاهنشاهی ایران و جمهوری اندونزی
۵)شور اول گزارش کمیسیون دارایی راجع به نقشه‌برداری کشور
۶)تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس ساعت ده صبح به ریاست است آقای رضا حکمت تشکیل گردید
[۱- تصویب صورت مجلس]
رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
غایبین بااجازه- آقایان: جلیلوند. عرب شیبانی. دکتر حسن افشار. سراج حجازی. باقر بوشهری. امید سالار. موسوی. دشتی. تیمورتاش. دکتر ضیایی. تربتی. اکبر. قرشی. عامری. کدیور. برومند. مجید ابراهیمی. مشار. مهندس هدلیت. دکتر امیر نیرومند. دهقان. سعیدی. استخر. سالار بهزادی. دکتر رضایی. صرافزاده. ابتهاج. امیر بختیار. مهدوی. صارمی. مهندس اردبیلی. رامبد بزرگ ابراهیمی. آقایان. عبد الحمید بختیار. مهندس سلطانی. اخوان. سنندجی. اعظم زنگنه. پردلی. شادلو. اورنگ. اسکندری. کورس. افخمی. سلطانمراد بختیار. محمودی. مهندس فیروز. دکتر آهی.
غایبین بی‌اجازه- آقایان: دکتر طاهری. دکتر فریدون افشار. دکتر طاهری. اریه. دکتر فریدون افشار
رئیس- نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب می‌شود.
[۲- بیانات قبل از دستور آقایان: عماد تربتی- مهران- دکتر شاهکار]
رئیس- نطقهای قبل از دستور شروع می‌شود آقای عماد تربتی
عماد تربتی- به طوری که آقایان محترم اطلاع دارند همه ساله در آغاز هر سال اعلیحضرت همایون شاهنشاهی به مشهد تشریف فرما میشوند وجود مقدس اعلیحضرت یهر استانی که مسافرت میفرمایند موجب خیر و برکت و نعمت است (صحیح است)
دو سال قبل که اعلیحضرت مایونی به مشهد تشریف فرما شدند خط آهن خراسان افتتاح شد وسیل نعمت به طرف آن استان جاری شد سال قبل آب لوله افتتاح شد اولین کلنگ زده شد که مورد نیاز بهداشتی جمیع مردم بود امسال هم مانند سالهای پیش نسبت به امور فرهنگی نسبت به امور اقتصادی ونسبت به امور بهداشتی مردم توجه خاصی فرمودند آقایان نمایندگان محترم خراسان بنده را مأمور فرمودند که طبق منویات قلبی جمیع مردم خراسان و مردم ایران پیشگاه مبارک اعلیحضرت مایونی سپاسگزاری کنم در مورد بهداشت مردم آسایشگاه مسلولین را افتتاح ووزیر بهداری در نطق افتتاحیه خود وعده داد که در جمیع استانها و مخصوصاً مازندران قریباً ساختمان آسایشگاه شروع خواهد شد. در قسمت فرهنگی اعلیحضرت مایونی امر فرمودند کوی دانشگاه که مورد نیاز دانشجویان خراسان است ساختمان بشود و همین طور دانشکده کشاورزی مقدمات آن فراهم شود و در خراسان تأسیس بشود این در قسمت فرهنگی بود، در قسمت اقصاد به محض ورود اعلیحضرت مایون توسعه کارخانهجات قند را مژده دادند اوامرشان به شورای اقتصاد و سازمان برنامه صادر شده است در خراسان سه کارخانه قند است که زارعین چغندر قند میکارند و همینطور به واسطه ازدیاد محصول تا بعد از فروردین معطل میشدند هم راندمان قند پایین میآمد و هم زراعت محدود میشد این فکر برای اعلیحضرت مایون رسید که اگر نسبت به پنچ کارخانه قند آبکوه- چناران- تربت- فسا- شاه آباد غرب توسعه انجام بشود بالنتیجه چهارصد هزار تن چغندر تحویل و شصت هزارتن قند بر محصول کشور افزوده خواهد شد که با مخارج ناچیزی که کمتر از صد میلیون تومان خواهد شد همه ساله ما شصت هزارتن قند که قیمتش بیش از صد و بیست میلیون تومان است بر تولید کشور اضافه خواهد شد و اگر به عنوان تنخواه گردان هم از سایر مؤسسات گرفته بشود به محض این که در ظرف یک سال و دو سال توسعه پیدا بکند مخارج پرسنلی و مخارج کارگری نخواهد داشت و سطح قیمت قند را هم پایین خواهد آورد و مخارج پرسنلی و کارگری و ساختمانی آن مان مخارج سابق خواهد بود این هم توجهی بود که نسبت باقتصاد کشور بالاخص اقتصاد خراسان که دارای سه کارخانه است مبذول داشتند و درجمیع شئون اقتصادی و فرهنگی و بهداشتی مردم بذل عنایت خاص فرمودند که لازم بود سپاسگزاری بکنیم (صحیح است)
البته محبت اعلیحضرت مایونی نسبت به مردم یک محبتی است متقابل (صحیح است) همین طور هم در مقابل احساسات و عواطف مردم نسبت به شاهپرستی و شخص ایشان واقعاً در مرحله اعلی است (صحیح است) استقبالی که در خراسان شد به کلی بی‌نظیر بود از تمام ولایات خراسان برای زیارت شاهنشاه ولو این که در حاشیه خیابان بایستند ازدحام عجیبی شده در نهم اسفند که مردم ابراز احساسات میکردند یک نکتهای را ما متوجه شدیم که در نهم اسفند در خراسان صدها هزار جمعیت برای ابراز انزجار از رادیوی بیگانه و ابراز احساسات شاهپرستی محتمع شده بودند. این نکته را ما متوجه نشده بودیم که استاندار در مسافرت بود فرمانده سپاه در مسافرت، رئیس حفظ امنیت در مسافرت بود، لشگر در مسافرت بود و هیچ یک از مأمورین در خراسان نبودند مردم آزادانه با رغبت اظهار ارادت کردند و ثابت شد که مردم از صمیم قلب شاهپرستی و احساسات خود را اظهار میکنند (صحیح است) (بیات ماکو- همه جا این طور بود) این تصادفی بود که در خراسان به هیچوجه مأمورین نبودند البته این احساساتی که ابراز شده و می‌شود همین احساسات است که دشمنان را نگران ساخته است (صحیح است) ما به تاریخ قبل کار نداریم در همین دوره خودمان و همین چند ساله اخیر ما دیدیم وقتی که کشور ما شروع به اصلاحات کرد بدون خبر شبیخون زدند و غافلگیر کردند ما را و به آن خدمات اعلیحضرت فقید خاتمه دادند مدتها قشون بیگانه در این کشور بود و آرامش و آسایش را ازما سلب کرده بود تا این که منتهی شد که به شورای امنیت شکایت کردیم و قدرت آزادی و عدالت و قدرت ملل آزاد در شورای امنیت بالاتر از قدرتهای دیکتاتوری بود و موفق شدیم قشون بیگانه را از کشور راندیم. بعد آرام نگرفتند قشون بیگانه به یادگار از خود احزاب خائن باقی گذاشته بود مدتها مشغول ایجاد تشنج و اختلاف بودند نزاع و طغیان ایجاد کردند بین مالک و زارع، کارگر و کارفرما نزاع ایجاد کرده واز این طور تشنجات خواستند استفاده کنند تا خو استیم به این مشکلات خاتمه بدهیم از شخص مصروعی به نام مصدق استفاده کردند و به تقویت مصدق شروع کردند و نگذاشتند اصلاحات کنیم تا این که منتهی به مسافرت اعلیحضرت همایون شد و کاسه صبر مردم لبریز شد و ۲۸ مرداد پیش آمد بعد از ۲۸ مرداد آرامش شد و این اصلاحات اجتماعی که بنده اجمال آن را به عرض رساندم که هر روز در این کشور یک مؤسسه عام المنفعه یک کارخانه یک راه امر حیاتی برای کشور اینجاد می‌شود این البته برای بیگانگان قابل دیدن و قابل تحمل و قابل ملاحظه نبود چون سنبل استقلال کشور شاهنشاه است و کشور به وسیله نقشههای اصلاحی و جلب سرمایههای خارجی به راه ترقی افتاده است و بیگانگان دستشان از همه جا کوتاه است فعلاً هدف خودشان را افترا، تهمت، ناسزا قراردادهاند که از این راه شاید بتوانند اختلافی در کار مملکت و در انتظامات و اصلاحات همین اصلاحاتی که به عرض رسید ایجاد کنند ولی غافل از این که ملت ایران به هیچوجه تفاوتی بین سروتن نمیگذارد و شاهنشاه را سر خود میداند و اگر چنانچه حمله بسر و شاهرگ مملکت شد مثل این که به همه مردم حمله شده است ما از این حملات به هیچوجه بیم و هرأسی نداریم (صحیح است)
ما یک ملتی هستیم که حمله چنگیز و مغول را دیدهایم حمله اسکندر را دیدهایم معذلک موجودیت خود را حفظ کردهایم (صحیح است) ما در استان جشن گرفتن دوهزار و پانصدومین سال بنیاد سلطنتی ایران هستیم یعنی حداقل دو هزار و پانصد سال است که خون ما با حفظ سلطنت آمیخته و توأم شده است (صحیح است) به هیچ وجه ما نمیتوانیم که صرفنظر از این مقام مقدس بکنیم و توهین به شاه راجسارت و توهین به ملت ایران میدانیم (صحیح است) ما همه واحد و متحد و یکنواخت در را اجرای منویات شاهنشاه که جز مصلحت کشور چیزی نیست کوشا خواهیم بود و برای العین میبینیم که در کشور همسایه ما چه تشنجی است و مانع از چه اصلاحاتی هستند بیگانه هدفی جز ایجاد تشنج و افتراق و ایجاد نفاق ندارد و ما به خوبی واقف به رموز کار هستیم و به هیچوجه این ژاژخواهی ها و هرزه درایی ها توجه نخواهیم کرد ما با قدمهای سریع به طرف ترقی و تعالی در زیر سایه شانهشاه می رویم و به هیچوجه تأثیری در روحیات ما نخواهد داشت بایستی دولت شوروی بداند علت این که دست اتحاد او را رد کردیم و مشتی بر سینه نامحرم زدیم چه بود همین تشنجات، همین اختلافات، همین پیمان شکنی ها و همین آوردن قشون بود و همین عملیات گذشته موجب شد که ما آن را یک دوست متحد ندانستیم و او را وفادار نخواهیم دانست نسبت به خودمان، باز بار دیگر بر آن زنگی که در قلت م است اضافه میکند و پرونده دیگری برای خود میسازد که ملت ایران هیچوقت دست دوستی به طرف این همسایه دراز نکند. به عقیده بنده یک همسایهای که چندصد کیلومتر مرز مشترک داریم باید از گذشته عبرت بگیرد چون از حیث اقتصاد از همه به ما نزدیکتر است باید به این کارها خاتمه بدهد واین شکاف را عمیق‌تر نکند تا این که بالاخره به پرستیژ اوهم برنخورد یک کشور همسایه چون میخی بر چشم او شده است و بر این میخ هر چه بکوبد پافشاری و مقاومتش بیشتر خواهد شد بایستی از گذشته عبرت بگیرد و به این قضایا خاتمه بدهد تا این که ما هم که در راه آرامش جهان و در را صلح با ملل آزاد و صلح طلب هم پیمان هستیم دچار تعصبات ملی نشویم ماهم بتوانیم یک آرامشی بگیریم ماجز آرامش جهان جز صلح دنیا هیچ چیز منظور نداریم (صحیح است)
اگر پیمان عدم تجاوز یا دفاع میبندیم اگر به ما قصد تجاوز ندارید حق نگرانی ندارید پس وقتی نگران می‌شوید معلوم می‌شود قصد تجاوز دارید ما که قصد تجاوز به کسی نداریم پیمان عدم تجاوز میبندیم همیشه دم از صلح وآزادی میزنیم این که قابل ایراد نیست برای این که عبرت بگیرید و بدانید که این شکاف عمیق تر خواهد شد و همان طور که به دلایل گذشته ما نتوانستیم دست دوستی به طرف آنها دراز بکنیم باید این رویه را برای همیشه متروک بدارند تا این که یک پرونده سیاهی بروی پروندههای گذشته اضافه نشود و دیگر بنده عرض ندارم (احسنت احسنت)
رئیس- آقای احمد مهران
احمد مهران- بنده در این موقع که مقدمات لولهکشی آب مشروب بروجرد از طرف دولت و سازمان برنامه فراهم است و نسبت به انتشار آگهی مناقصه اقدام گردیده میخو استم از دولت و سازمان برنامه تشکر کنم به طوری که همکاران محترم مستحضرند این لولهکشی مخارجش طبق قانون و به حکم قانون پنجاه درصد از طرف سازمان برنامه به عمل درآمد نفت و پنجاه درصد از طرف شهرداری بروجرد مثل سایر شهرستانهای ایران پرداخت می‌شود ولی نمیدانم به چه دلیل رادیو مسکو بیان مطلب میکند که درآمد نفت در ایران صرف پایگاه های نظامی می‌شود بنده وقتی این مطلب را شنیدم فکر کردم مثلاً معنی این حرف رادیو مسکو این است که توی این لولههای آب مشروب میخواهند سرباز امریکایی مخفی کنند و بعد یک موقعی اینها را به عنوان پایگاه نظامی بیاورند بیرون و مزاحم کشور همسایه شوروی بشوند واقعاً این طرز فکر بهنظر بنده یک قدر قابل مطالعه است که چطور ممکن است گفت که درآمد نفت که دارند برای یک شهری پنجاه درصد میپردازند که لولهکشی بکنند یا در یک نقطهای که دارند برقش را تأمین کنند یا در محل دیگر دارند مدرسه میسازند یا بالاخره در شهر دیگر دارند بیمارستان و آسایشگاه میسازند اینها چه نوع پایگاهایی میتواند باشد (بیات ماکو- سوءنیت دارند) که احیاناً بشود از این پایگاهها به منظورهای نظامی استفاده کرد این را بنده سر در نمیآورم ولی از دولت خواهشمندم که در انجام این کار که ر استی مورد اشتیاق مردم بروجرد است و با کمال بیصبری منتظرش هستند تسریع بکند که مردم دیگر آب آلوده صرف نکنند و کمک بسیاری به بهداشت اهالی محل خواهد کرد قریب سه چهار ماه قبل آقای نیکلای پکف سفیر کبیر شوروی از عده زیادی که این بنده هم یکی از اینها بودم و در آنجا آقای عمیدی نوری همکار محترم و عده زیادی از همکاران و اعضای هییت رئیسه سازمان برنامه خودمان همه دیده میشدند دعوتی کردند و قریب یک ساعت ونیم سازمان برنامه هفت ساله کشور همسایه شوروی را با اعداد و ارقام شرح دادند این طور نیست آقای عمیدی نوری (عمیدی نوری- صحیح است)
در این بیانات ما به عظمت این برنامه البته پی بردیم. ولی در پایان آقای پکف اشاره کردند که این برنامه برای این است که کشور شوروی از کشور امریکا نباید عقب باشد این فکری است شریف برای کشور شوروی در مقابل کشور امریکا که میل ندارد هیچ یک از اعداد مربوط به کل امور آن کشور از امریکا عقب باشد فکری بسیار عالی است اما نمیدانم چرا این فکر عالی را ما نباید داشته باشیم که مثلاً اگر خو استیم برنامه هفت ساله خودمان را اجرا کنیم به بندرسازی مافیالمثل ارتباط پیدا بکند انتقاد می‌شود آقایان ما چه اجباری داریم که از عده زیادی از ملل دنیا و کشورهای خارجی خجالت بکشیم که وقتی میآیند به اسکله بندر ما آن بند معیوب و مفلوک باشد ولی کشور شوروی این حق را برای خودش قائل است که نبایستی از کشور امریکا عقب باشد آیا ما نباید این حق را برای خودمان قائل باشیم که از کشور مجاورمان که عمری از ایران و قرون و اعصاری از ایران چیز یاد گرفتهاند ما باید از آنها عقب باشیم این را نمیفهمم باز چرا؟ بنده برای تجزیه و تحلیل علمی نسبت به عمل رادیو مسکو از همکاران محترم چه پنهان به بعضی کتب و وسایل مراجعه کردم من جمله تاریخ فلسفه سیاسی و جلداتی است که همکار محترم فرهنگی من آقای دکتر بهاءالدین بازارگار نوشته و این مرد فاضل و دانشمند مجلدات را بسیار فاضلانه نوشتع و سال‌ها در این کار زحمت کشیده خو استم ببینم فلاسفه سیاسی چه تغییری برای این مسائل قائلند برخورد به این نکته که هگل و مارکس عبارتی دارند در همین تاریخ فلسفه سیاسی به این قرار «هرکسی خود را گرفتار لجبازی سیاسی کرد آزاد نیست» این نمیتواند بگوید من آزادم یعنی در کار سی است هوس بازی و لجبازی نمیتواند دخالت کند یعنی یا باید لجبازی را موقوف کرد یا ادعاهای آزادی خواهی نکرد یکی از این دو تا می‌شود و بنده شق دیگری به نظرم نمیرسد اگر هست آقایان لطفاً کمک فکری بفرمایند به طوری که همکاران محترم مستحضرند نهال نهضت ناسیونالیستی ایران به دست رآدمردان صدر مشروطیت کاشته شد و میتوانم عرض کنم که با خون آن رادمردان هم آبیاری شد (صحیح است)
از بین این رادمردان یک مرد بزرگی بیرون آمد به نام رضاشاه کبیر (صحیح است) این مرد نهضت ناسیونالیستی ایران را رهبری کرد و بسیار خوب هدایت کرد (صحیح است) و طرز هدایتش مورد تأیید تمام افراد این مملکت است (صحیح است) (فضایلی- بسیار صحیح است) هزاران مدرک برای بیان این حرف و این مطلب دارم در مکتب این مرد بزرگ فرزندی تربیت یافت که همین ناسیونالیسم مثبت را وجهه همت والای خودش قرارداد و نام این فرزند تربیت یافته بزرگ محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران است بنده برای این که در خارج بعضی ممکن است ازخودشان بپرسند اصلاً ناسیونالیسم یعنی چه برای اطلاع کسانی که این اطلاع را لازم دارند عرض میکنم ناسیونالیسم یعنی اعتقاد و ایمان و اتکاء بر نیروی ملت‌مان ملتی که بنا است به شاهراه ترقی سوق داده شود یعنی اتکا به یک ملتی و استفاده از نیروی آن ملت دلسوزی ها واقدامات خاصی را از طرف ملل دیگر نمیتواند بپذیرد و اگر پذیرفن ممکن است دچار اشتباهاتی بزرگ شود (صحیح است) (بیات ماکو- لازم ندارد) اما با کمال تأسف رادیوی کشور همسایه ما بعضی اوقات این نهضت ناسیونالیستی را قلب مضمون میکند
و یک توجهات و تغییرات برای آن به وجود میآورد که بنده یک نمونه که تاریخ نیست و برا العین دیده‌ام عرض میکنم و اساساً نمیدانم چرا این کشور همسایه میل دارد مطالب را طور دیگر به ملت شوروی نشان بدهد دلیلش هم این است که همه چیز را میخواهد از دریچه چشم سی است خود شوروی توجیه کند بنده در خرداد ۱۳۲۰ در خراسان مأموریت داشتم به طور اختصار عرض میکنم واقعه شوم شهریور ۲۰ پیش آمد در دهه اول شهریور روزی سرکارم میرفتم دیدم که یک سرباز شوروی در شهر اشغال شده نیشابور دم در بانک ملی نیشابورای استاده نگاهی کردم دیدم حالت عجیب وحیرت و ترس و وحشت این جوان را طوری فرا گرفته که می‌لرزد در این اثنا همین طور که بنده سر کارم میرفتم مترجم ارتش شوروی داشت میرفت وقتی که دید من نگاه میکنم او هم متوقف شد گفتم از این سرباز بپرس که چرا این قدر ناراحتی گفت ناراحتیم از این است که اگر بهتران رفتم وبا ارتش آلمان هیتلری که تهران را اشغال کرده روبرو شدیم درین صورت نمیدانم که چه به سر ما بیاید بنده یک قدری فکر کردم چطور ارتش آلمان در شهر تهران است؟! به این نتیجه رسیدم که این روی جوانی و بیا اطلاعی مطلبی گفت رفتم سرکارم شهریور طی شد مهرطی شد اواخر مهر یا اوایل آبان بود یادم نیست دولت مرحوم فروغی قرارداد را با متفقین خاتمه داد از هر سو ارتش متفقین اعم از شوروی و امریکا و انگلستان به صورت شعاعی از هر رخنه متصور و ممکن به طرف تهران حرکت کردند
در این موقع بنده هم مأموریتم خاتمه پیدا کرد احضار شدم و من الااتفاق ما افتادیم پشت ستون شوروی که میخو است بیاید به تهران به تدریج شصت هفتاد اتوبوس هم جمع شد این خاطره هم در من مانده که یکی از تانک‌ها مرتب خراب میشد و فرمانده ارتش شوروی به ما اجازه نمیداد که این اتوبوس ها رد شوند و چند بار به ما تذکر داد که شما تأمین ندارید که بالاخره پرسیدم چرا تأمین نداریم گفت چون هر دقیقه ممکن است که ما با ارتش نازی و آلمان هیتلری که تهران را اشغال کردهاند در ماس قرار بگیریم این را فرمانده میگوید تا رسیدیم به گرمسار ۳۰ ساعت طول کشید از گرمسار آمدیم به تهران همچو که از گرمسار گذشتیم آقای حشمتی خیلی واردتر از بنده هستند خوشبختانه آقای وزیر جنگ هم تشریف دارند یک وقت دیدم یک صورت بندی مفصل جنگی جناح ر است، جناح چپ از آن کوه، از این کوه رده اول وسط و عقب یک صورت عجیبی پیدا کرده بود در صحرا خزیده به صورتی که خودتان (خطاب به تیمسار وزیر جنگ) در ارتش چون ارتباط داشتم صددرصد میدانستم محض نمونه یک نفر از قشون آلمان هم در تهران نیست به محض این که با این صورت بندی از گردنه تنباکویی رد شدیم چراغ های تهران پیدا شد، دستگاه فرماندهی که عقب گفتیم که اینجا تهران است (اجمالا به عرایضم طول ندهم) انتهای خیابان ری خداحافظی کردیم هر کدام از شصت هفتاد اتوبوس از طرفی رفت ارتش شوروی هم از طرفی من به آن مترجم کذایی که آنجا بود گفتم به ایشان بگویید که بنده به یک نتیجه رسیدم که آن کسی که به شما گفته تهران به وسیله ارتش آلمان اشغال شده خلاف خدمت‌تان عرض کرده و امیدوارم که این جوان هایی که این قدر این راه را با دلهره طی کردند خداوند برای کشور شما نگهدارد و اینها را موفق بدارد که به مملکت‌شان خدمتی بکنند به طوری که ملاحظه میفرمایید دراین شهر الان که پاسی از شب گذشته یک نفر توی خیابانها نیست این شهر بی‌دفاع است و از ارتش نازی هم محض نمونه اگر قیراطی هم بود و یک قیراط پیدا نمی‌شود این مطلب را برای این عرض کردم که این نتیجه را بگیرم آدم حق دارد از خودش بپرسد که آیا حرفهایی که راجع به پایگاه و مستشار امریکایی و غیره زده می‌شود این شبیه به مان ارتش آلمان که بنا بود با ارتش شوروی در تهران تماس حاصل کند نیست؟ بین این دو فکر هیچ تفاوتی نمیبینم، این همسایه شوروی همیشه یک تصور خیالی و احتمالی از هیولای یک کشور ثالث در ایران پیش چشم ترسیم و تجسم میکند بدون این که روابط خودش را با کشور ما بر اساس قابل اعتماد و قابل دوامی استوار کند بنده این طور نتیجه گرفتم ای کاش این طرز فکر واقعاً تغییر کند و روابط جدیدی برقرار شود.
به طوری که استحضار دارید شوروی جشن هشتاد ونه ساله تولد لنین را برگذار میکند در این دو روزه.
رئیس- از حالا آقای مهران از وقت هفت دقیقه آقای امیر نیرومند استفاده میکنید.
احمد مهران- ۰۰۰ متشکرم آقای الکساندرف مقالهای تحت عنوان لنین و ایران از رادیو مسکو انتشار دادند این مقاله اساسش از رساله تالیف لنین اقتباس شده.
به نام تبلیغات انتخاباتی متذکر شدهاند که لنین همیشه قائل کمک به ایران بود و در این رساله لنین فعالیت و اقدامات لیاخوف رادر ایران، در این رساله تقبیح کرده علتش را هم حتی ذکر کرده است و گفته به دلیل این که لیاخوف به مرقد مطهر حضرت ثامن الائمه امام هشتم بی‌احترامی روا داشته بود بنده به این تفصیل در سال گذشته گفتم لیاخوف ها در ایران باید طرز تفکرشان را تغییر بدهند آقایان واقعاً به من بگویند اگر من این حرف را زدهام و این حقیقت را اینجا عنوان کردهام به مستند این گفتار است که لیاخوف یعنی این آدم را سی است شوروی و خود لنین تقبیح میکند آن وقت تملق گفتهام و چاپلوسی کردهام؟ چه چاپلوسی به چه دلیل تملق بگویم و چاپلوسی بکنم لنین سی است لیاخوف را تقبیح کرده ایت اتفاقاً بولگانین و خروچف هم در مسافرت شخص اعلیحضرت مایونی به مسکو این دو سی استمدار شوروی سی است استالین را تقبیح کردند (فضایلی- دنیا تقبیح میکند) و صریحاً به شاه گفتند گذشته را فراموش کنید اگر پس فردا سی استمدارانی پیدا شدند و سی است فعلی رادیو مسکو را تقبیح کردند ماچه کنیم؟ پس اگر من سی است شوروی را تقبیح کردم به نام یک نماینده ملت ایران به نام کوچکترین فرد ایرانی از کی تملق گفتهام و کجا چاپلوسی کردهام بنده معتقدم به خصوص به ایران نسبت به سایر کشورهای مجاور شوروی سی استمداران شوروی قیافههایی نشان دادند که صد هزار درجه از قیافه لنین رهبر شوروی خودشان کمونیست تر نشان دادند و اساساً با ما رفتاری کردند که خارج از انتظار ایران است.
بنده در بیانات گذشته خودم هم گفتم بنده معلمم، نمی‌شود مرا منع کرد کتاب بخوانم به مأخذ مربوطه رجوع نکنم کارم است بنده برای هر امری باید اول مطالعه کنم بعد حرف بزنم و برای همهاش هم مدرک دارم چه لزومیدارد که این طرز تفکر را به یک ملتی بی‌جهت و سببی این طور عمل کند در حالی که بنده یک پیشنهاد دارم و پیشنهاد من این است که مناسبات ایران و شوروی باید بر اساس تعاون بقا بوده باشد نه بر اساس تنازع بقا اگر بخواهد بر اساس تنازع بقا باشد ما یک ملت بیست میلیونی هستیم و همسایه ما یک ملت دویست میلیونی و من همانطوری که عرض کردم امیدوارم که مظاهر ملی ما و شئون ما و نهضت ناسیونالیستی ما تحتنظر شخص اول مملکت اعلیحضرت شاهنشاه پهلوی پیشرفت کند برای این که این مرد عین مفاد یک ناسیونالیست مثبت را در ایران اجرا میکند توسعه فرهنگ توسعه بهداشت توسعه کشاورزی تقسیم املاک ساختن سدهای متعدد من نمیفهمم اگر این را به من بفمانید من میروم دنبال کارم چطور ایت سدهای متعدد روی رود ولگا می‌شود ساخت اما جناب آقای مهندس جفرودی اگر بنا باشد سدی روی زآینده بود بسازند این مورد انتقاد یک رادیویی قرار میگیرد
من نمیفهمم این مطلب را (مهندس جفرودی- اینها مظهر ترقی ملت ایران است) اگر پول نفت خودمان را صرف این کار بکنیم پول نفت مان را غلط خرج کردیم چطور تمام دنیا باید در اختیار آن کشور باشد ولی مردم کشورما باید پا برهنه راه بروند که یک عده‌ای بیایند به ما ترحم کنند با این که ما پول داریم میخواهیم بندر بسازیم حالا میگویم که آقای الکساندراف شما که آن مقاله را نوشتهاید بنده خدمت شما توصیه میکنم به کتاب خاطرات و خطرات مرحوم مخبرالسلطنه هدایت که یک از رجال عالیقدر قرن اخیر بود و عین مکاتبات خودش را با کنسول روس در موقعی که والی آذربایجان بوده است در این کتاب چاپ کرده مطالعه بکنید که فقط سی است لیاخوف در نوشته رساله لنین قابل تقبیح نیست بلکه مسائل قابل تقبیح خیلی زیاد داریم و یک نسخه از این کتاب را بگیرید و به بینید خود و الی عین کاغذی را که نوشته و عین جوابی که نوشتهاند از چه قرار و چه کیفیت است و حال آن روز قنسولهای شوروی در ایران از چه قرار بوده است بنده در پایان عرض میکنم که پاتریوتیسم ودفاع از وطن حق مشروع هر فرد از افراد ملت مان وطن است (صحیح است) بنده اگر از کشور و وطنی که تویش متولد شده‌ام و از تمام مزایای آن برخوردار شده‌ام و همه چیزم را به آن مدیونم اگر از آن دفاع نکنم آدم بی‌مصرفی هستم و معتقدم که باید گورم را با دست خودم بکنم ولی اگر هر آینه قادر بودم و توانستم از کشورم با منطق و استدلال دفاع کنم وظیفه ملی ام را انجام داده ام ما نهضت ناسیونالیستی را بایستی تعقیب بکنیم ما باید ترقی کنیم آن دفعه عرض کردم که اگر ما ترقی کنیم قبل از این که به نفع ما باشد به نفع همسایه ما شوروی است ما بیداریم و هوشیاریم تسلیم هر کشوری که خیال میکند نمیشویم ما به اشتباهات تمام سی استها واردیم منتهی در این موقع این سی است به ما حمله میکند موقعش هم که لازم باشد میآییم پشت این تریبون اشتباهات سیاسی سایر کشورهای بزرگ را که خودشان را مصون از اشتباه و خطا میدانند اینجا خواهیم گفت امیدوارم این نهضت ناسیونالیستی را که در قالب وجود اعلیحضرت مایون محمدرضاشاه پهلوی میبینیم با کمک همکاران محترم و توجه رجال و اولیای محترم بتوانیم اجرا کنیم و روزی هم همین همسایه شوروی حاضر باشد نام ما را با احترامات بیشتری ببرد (احسنت- احسنت)
رئیس- آقای دکتر شاهکار
دکتر محمد شاهکار- من بیش از چند دقیقه وقت محترم آقایان را نخواهم گرفت از مقام محترم ری است مجلس استدعا میکنم که یک نوید خوبی به آقایان بدهم و گمان میکنم که اکثر سروران محترم هم اطلاع دارند در موازات ناسیونالیسم و ملیت ایران ما افتخار دیگری داریم و آن مشرف بودن به این مبین اسلام است که مبانی اسلامی در عروق ملت شیعه ایران استوار است و امیدواریم که همه در تحت لوای این دین
زندگی کنیم و کشورمان پایدار بماند (انشاءالله) این که میخواهم عرض کنم مجلهای است که در حوزه علمیه قم چاپ می‌شود (یکی از نمایندگان- بسیار خوب است) این مجله مکتب اسلام که مورد مطالعه جناب آقای وزیر دادگستری هم قرار گرفته با کمال بی‌نظری باید گفت مجلهای علمی و پر ارزش است و واقعاً برای هر فردی که علاقمند به مبانی علمی و مذهبی است مطالعه این مجله بسیار ضروری است مجله مکتب اسلام که شماده ۵ آن بیرون آمده است یک ستاره پر افتخاری است در جامعه مطبوعات ملی و مذهبی ما و من تبریک میگویم به ملت ایران که از حوزه علمیه قم این مجله بیرون آمده است من نویسندگان این مجله را شخصاً نمیشناسم و افتخار ندارم ولی واقعاً خواندن مقالات حضرت آیت الله خوانساری و آقای واعظ زاده خراسانی و آقای ناصر مکارم و سایر نویسندگان این مجله سبب شد که چند دقیقهای وقت آقایان را بگیرم و از پشت تریبون اظهار سپاسگزاری و قدردانی بکنم و امیدوارم که امثال این مجلهها که برای تنویر واقعی افکار عمومی و آشنایی به مبانی محکم و استوار دین مبین اسلام لازم است بیشتر بشود و جامعه مطبوعات یک استقبال بیشتری از این مجله بکنند و مورد توجه کلیه آقایان محترم قرار بگیرد
[۳- تقدیم لایحه تشکیل شورای دولتی به وسیله آقای وزیر دادگستری]
رئیس- وارد دستور میشویم آقای وزیر دادگستری
وزیر دادگستری (دکتر هدایتی)- نمایندگان محترم استحضار دارند که یکی از مؤسساتی که لازمه تشکیلات اداری کشور است شورای دولتی یا است شورای دولتی در بسیاری از کشورها وظایف حساسی به عهده‌اش واگذار شده است ولی این وظایف در کشور ما پارهای از آنها به عهده مراجع خاصی برده شده و برای انجام بعضی از آن وظایف هم باید گفت امروز مرجعی نداریم مثلاً نمایندگان محترم میدانند که قضاوت اداری لازمه تشکیلات هر اداره است در قانون استخدام کشوری قضاوت اداری به عهده شورای دولتی واگذار شده است ولی درمان قانون که متعلق به سی سال پیش است پیشبینی گردیده است که در غیاب شورای دولتی این وظایف را دیوان کشور انجام خواهد داد باز تصدیق میفرمایید و اطلاع دارید که دیوان کشور به هیچ دعوایی بدایتا حق رسیدگی ندارد ولی این کار در مرحله اول به دیوان کشور واگذار شده است همچنین لازم تشکیلات هر اداره تفتیش و نظارت و بازرسی است و این بازرسی باید به وسیلهای غیر ازخود مؤسسه و آن اداره به عمل بیاید در کشور ما چون شورای دولتی وجود ندارد این بازرسی‌ها از طرف خود دولت به عمل میآید ولی لازمه صحت هر اداره وگردش صحیح چرخ های اداری این است که این نظارت و تفتیش از طرف یک مرحله دیگری به عمل بیاید که وابستگی به خود دستگاه اداری نداشته باشد از این جهت است که لایحه راجع به تشکیل شورای دولتی از طرف دولت تهیه گردیده است پیش از این شاید دولتها توجه نداشتهاند که این نظارت و این تفتیش چقدر لازمه حکومت مشروطه و لازمه سلامت و صحت دستگاه اداری است و یا به جهات دیگری نخو استهاند که این شورای دولتی تأسیس شود ولی دولت حاضر به پیروی از نیات اصلاح طلبه انه شاهنشاه یکی از وظایف خود را رفع نواقص سازمانهای اداری دانسته است و این لایحه شورای دولتی که از طرف دولت تهیه شده است برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی میکند آقایان ملاحظه میفرمایید که ما دولتی هستیم که هم تفتیش و قضاوت در اعمال‌مان را به یک مرجع قانونی واگذار میکنیم (احسنت- احسنت)
رئیس- چاپ و به کمیسیونهای مربوطه ارجاع می‌شود
[۴- شور اول گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به عهدنامه مودت بین دولتین شاهنشاهی ایران و جمهوری اندونزی]
رئیس- شور اول قرارداد مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری اندونزی مطرح است گزارش کمیسیون قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه ۲۴ فروردین ماه ۱۳۳۸ لایحه ارسالی از مجلس سنا به عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری اندونزی را با حضور آقای وزیر امور خارجه مورد رسیدگی قرارداده ماده واحده و متن قرارداد مصوبه مجلس سنا را عیناً تصویب و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد:
ماده واحده- قرارداد مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری اندونزی که در تاریخ هشتم دی ماه ۱۳۳۷ در تهران امضا گردیده و مشتمل بر یک مقدمه و شش ماده میباشد تصویب می‌شود.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرات اسفندیاری
قرارداد مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری اندونزی اعلیحضرت مایون پادشاه ایران و حضرت رئیسجمهور اندونزی
به منظور تحکیم و تشبید روابط دوستی بین ایران و اندونزی و با توجه به این که توسعه مناسبات دوستانه بین این دو کشور وسیله مؤثری برای حفظ صلح جهان است برای این مقصود نمایندگان مختار خود را به شرح دیل تعیین نمودند:
اعلیحضرت همایون پادشاه ایران جناب آقای علی اصغر حکمت وزیر امور خارجه دولت شاهنشاهی حضرت رئیسجمهور اندونزی جناب آقای ا. س. با حمید وزیرمختار و نماینده فوقالعاده دولت جمهوری اندونزی در تهران و نمایندگان مزبور پس از مبادله اعتبار نامههای خود که واجد صحت و اعتبار بود به شرح ذیل توافق حاصل نمودند:
ماده اول- هر یک از طرفین معظمین متعاهدین به عهده میگیرند که صلح و دائمی و مناسبات دوستانه را به اطرف دیگر برقرار سازند و درتشبید علایق دوستانه و مناسبات معنوی و عادی که اتباع طرف را به یکدیگر نزدیک میکند بکوشند.
ماده دوم- هر دو طرف معضم متعاهد موافقت میکنند که روابط سیاسی و کنسولی خود را براساس حقوق و سنت متداول بینالمللی حفظ کنند. با نمایندگان سیاسی و کنسولی هر طرف که در قلمرو طرف دیگر مقیم باشند طبق سنت متداول در حقوق بینالمللی رفتار خواهد شد.
ماده سوم- هر یک از طرفین معظمین متعاهدین تسریع در انعقاد قراردادهای ذیل را با درج صمیمت و همکاری مورد توجه قرار خواهد داد.
قرارداد بازرگانی و کشتیرانی- قرارداد کنسولی و فرهنگی- قراردادهایی دربه آب حفظ حقوق ادبی و هنری- قراردادهایی که مربوط بهکلیه مسائل مورد علاقه هر دو طرف باشد.
ماده چهارم- هر دو طرف معظم متعاهد موافقت دارند که کلیه اختلافاتی که ممکن است بین انان حادث شود و حل آن در موقع خود از طریق عادی میسر نشود دوستانه فیصله بخشند و هر گاه در مدت معقولی به رفع اختلاف نایل نشوند با رعایت قواعد و مقررات منشور سازمان ملل به هر اقدام عملی که مناسب‌تر تشخیص دهند متوسل خواهند شد.
ماده پنجم- این قرارداد به تصویب خواهد رسید و از تاریخ تبادل اسناد تصویب که در تهران صورت خواهد گرفت اعتبار خواهد یافت.
ماده ششم- این قرارداد برای مدت پنج سال دارای اعتبار میباشد و خود به خود برای مدتها پنج ساله تمدید خواهد شد مگر این که یکی از طرفین به وسیله اخطار کتبی یک سال قبل از انقضا مدت پنج سال لغوان را تقاضا کند.
برای تأیید مراتب بالا نمایندگان تام‌الاختیار این قرارداد را امضا و به مهر خود ممهور نمودند.
در تاریخ هشتم دی ماه یک هزار و سیصد و سی و هفت شمسی در سه نسخه به زبان های فارسی واندونزی و انگلیسی تنظیم شد و در صورت اختلاف در تفسیر این قرارداد متن انگلیسی ملاک اعتبار خواهد بود.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران از طرف دولت جمهوری اندونزی
رئیس- کلیات لایحه مطرح است در برگ مخالف و موافق کسی اسم نویسی نکرده است رأی گرفته می‌شود به ورود در ماده واحده آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخ استند) تصویب شد ماده واحد مطرح است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی ندارد برای شور دوم به کمیسیون ارجاع می‌شود.
[۵- شور اول گزارش کمیسون دارایی راجع به نقشه‌برداری کشور]
رئیس- گزارش کمیسیون دارایی راجع به نقشه‌برداری کشور برای شور اول مطرح است. گزارش کمیسونها قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی کمیسیون دارایی درجلسه ۲۱ بهمن ماه ۱۳۳۷ با حضور آقایان معاونین وزارت دارایی و وزارت جنگ لایح راجع به نقشه‌برداری کشور را مورد شور و رسیدگی قرارداده و با اصلاحاتی تصویب نمود و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد:
ماده ۱- به منظور تهیه نقشه عمومی کشور و برای تطبیق هر گونه عملیات نقشه‌برداری که در کشور شاهنشاهی ایران صورت میگیرد (نقشه‌برداری زمینی عکسبرداری هوایی و نقشه‌برداری از کف دریاها) سازمانی به نام «سازمان جغرافیایی کشور» منتسب به وزارت جنگ تأسیس میگردد
ماده ۲- سازمان نقشه‌برداری سازمان برنامه با تشکیلات و وسایل خود به منظور تهیه نقشهجات اختصاصی وزارتخانهها وبنگاههای دولتی و شهرداریها به این سازمان منتقل میگردد.
ماده ۳- به منظور تعیین نیازمندی های نقشه‌برداری وزارتخانهها و تنظیم برنامه‌های نقشه‌برداری بر طبق احتیاجات مؤسسات دولتی شورایی در وزارت جنگ به نام «شورای عالی نقشه‌برداری» مرکب از نمایندگان وزارتخانهها و سازمان های ذی‌نفع به شرح زیر تشکیل میگردد:
۱- نماینده وزارت جنگ (رئیس سازمان جغرافیایی)
۲- نماینده وزارت صنایع و معادن.
۳- نماینده وزارت کشور
۴- نماینده وزارت کشور
۵- نماینده وزارت راه
۶- نماینده وزارت دادگستری
۷- نماینده سازمان برنامه
۸- نماینده سازمان اطلاعات و امنیت
۹- نماینده شرکت ملی نفت ایران.
چنانچه هر یک از وزارتخانهها و سازمانهای دیگر احتیاج به نقشههای اختصاصی حاصل نمایند می‌توانند به طور موقت تا انجام کار مربوطه نماینده به شورا معرفی نمایند که تا پایان کار در شورا شرکت نماید.
ماده ۴- کلیه عکس برداری‌های هوایی مورد احتیاج مؤسسات مختلف کشور توسط وزارت جنگ انجام خواهد گردید.
ماده ۵- در صورتی که مقتضیات فنی ایجاب نماید عکسبردارهای هوایی توسط شرکتهای خارجی انجام گردد با نظارت وزارت جنگ انجام خواهد شد.
ماده ۶- اعتباراتی که برای تأمین هزینههای سازمان مذکور لازم است از محل اعتبارات سازمان برنامه و وزارتخانههای ذی علاقه در حدود بودجه مصوب تأمین خواهد شد.
ماده ۷- سازمان جغرافیایی میتواند بارعایت قوانین و مقررات مربوطه از طریق وزارت امور خارجه عضویت تشکیلات علمی جهانی و یا منطقهای را قبول و با این گونه مؤسسات تبادل اطلاعات و همکاری نماید.
ماده ۸- سازمان جغرافیایی کشور در انجام وظایف خود از نظر مالی و استخدامی و اداری طبق مقررات و آییننامههایی که به تصویب کمیسیونهای بودجه و دارایی مجلس شورای ملی خواهد رسید زیر نظر وزارت جنگ مستقلاً اقدام نماید.
ماده ۹- وزارتخانهها و سازمانهای دولتی در صورت احتیاج به نقشههای اختصاصی وقتی ابتدا آن را در شورای عالی نقشه‌برداری مطرح مینماید چناچه نقشه مورد احتیاج در سازمان احتیاج در سازمان جغرافیایی کشور موجود باشد سازمان مکلف است آن را در اختیار متقاضی قرار دهد و اگر موجود نباشد و سازمان جغرافیایی کشور نیز به علل تراکم برنامه نتواند در موعد معین نقشههای مورد نیاز را تهیه نماید متقاضی میتواند پس از دریافت مدارک فنی و اطلاعات نقشه موجود مربوط به آن منطقه توسط عوامل خود اقدام نماید.
سازمان جغرافیایی در چنین مورد مکلف است مدارک فنی و اطلاعات موجود مربوط به آن منطقه را در اختیار متقاضی قرار دهد.
اجرای نظریات فنی و حفاظتی سازمان جغرافیایی کشور از طرف سازمانهای متقاضی لازم‌الاجرا است.
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۲۸ بهمن ماه ۱۳۳۷ با حضور آقای معاون وزارت جنگ لایحه نقشه‌برداری کشور را مورد رسیدگی قرارداده خبر کمیسیون دارایی را تأیید و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
مخبر کمیسیون نظام- بزرگ ابراهیمی
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه ۲۴ فروردین ماه ۱۳۳۸ با حضور آقای وزیر امور خارجه لایحه دولت راجع به نقشه‌برداری کشور را مورد شور و رسیدگی قرارداده پس از اقدامات لازم با خبر کمیسیون دارایی موافقت نمود و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
مخبر کمسیون امور خارجه مرات اسفندیاری
رئیس- کلیات لایحه مطرح است آقای عمیدی نوری مخالفید؟ بفرمایید
عمیدی نوری- یک توضیحاتی میخواهم این یک لایحهای است که فعلاً برای شور اول مطرح است بنده آنچه اطلاع دارم یک وقت دولت لایحه داده بود راجع به سازمان نقشه‌برداری و در کمیسیون بازرگانی و کمیسیون صنایع و معادن که سال پیش توأم بود رفته بود در آنجا مدتی ماند و بعد تبدیل شد به این لایحه و به طور کلی بنده خو استم ببینم اولاً مجری این قانون کی است؟
برای این که هر چه در مواد نگاه کردم ندیدم اجرای این قانون به عهده کدام وزارتخانه است اصولاً یکی از مواد لازمی که در قوانین باید داشته باشد تعیین تکلیف مجری قانون هست و در این لایحه که ۹ ماده است مادهای ندارد که معلوم کند اجرای این قانون به عهده کی است و از طرفی هم گزارش اصلی لایحه را مخبر کمیسیون دارایی آقای مشایخی امضا کردهاند پس کمیسیون ما در کمیسیون دارایی است و از طرفی مدافع لایحه جناب آقای وزیر جنگ تشریف آوردند و وزیر جنگ دفاع میکنند و حق هم هست و به کمیسیون نظام هم رفته است ولی ما نمیدانیم که مجری این قانون وزارت دارایی است؟ وزارت جنگ است یا هر دو و این یکی از نکاتی است که بنده دیدم و ضروری دانستم به عرض برسانم که همکاران محترم توجه بفرمایند که از این نظر تکلیف این کار معلوم شود ما اگر آمدیم و مجری این لایحه را وزارت جنگ تعیین کردیم مثل این بود که در ماده اول سازمان جغرافیایی را منتسب به وزارت جنگ میداند منتسب با (س) یعنی نسبت به وزارت جنگ دارد حالا بنده نمیتوانم این چطور می‌شود البته در تشکیلات وزارت جنگ شاید ادارات منتسب وزارت جنگ هم باشد و آن منتسب فرقش با یک اداره و سازمانی که رسماً تحت اداره وزارت جنگ چه فرقی دارد چون در ماده ۱ به طور کلی نوشته سازمان جغرافیایی کشور منتخب به وزارت جنگ تأسیس میگردد منظور از این کلمه منتسب به وزارت جنگ چیست؟ آیا به اداراتی که مستقیما تحت اداره وزارت جنگ هیئت اختلافی دارد و فرقش با ادارهای که مستقیما تحت نظارت وزارت جنگ است چیست؟ و کدامش اصل و النسب است برای این که منظور از این لایحه این است که تمام سازمانهای نقشه‌برداری که در سایر وزارتخانهها داریم اینها را باید متمرکز بکنیم در سازمان جغرافیایی کشور که اداره مستقلی است و منتسب به وزارت جنگ است وقتی که معتقد به این اصل شدیم یک سازمان متمرکز صحیح مجری مسئول لازم دارد که آن مجری مسئول هم باید مسئولیت مستقیم اداره آن را داشته باشد واین تکلیف به نظر من باید روشن شود (فضایلی- به ماده ۸ رجوع بفرمایید) ماده ۸ راجع به آییننامهها است که میگوید سازمان جغرافیایی کشور در انجام وظایف خود از نظر مالی و استخدامی و اداری طبق مقررات و آییننامههایی که به تصویب کمیسیونهای بودجه دارایی مجلس شورای ملی خواهد رسید زیر نظر وزارت جنگ مستقلاً اقدام مینماید اگر این است منظورتان آن وقت منتسب چه می‌شود ممکن است آقا فضایلی ما به این اصطلاحات اداری واقف نباشیم که یکجا تحتنظر مستقیم و یک جا مؤسسهای منتسب به وزارت جنگ است، بعد مطلب دیگر این است که از مجموع مواد بنده این طور استنباط میکنم که همه تأسیسات نقشه‌برداری از نظر انجام وظایف متمرکز در سازمان جغرافیایی می‌شود برای این که در ماده ۱ میگوید برای تهیه نقشه عمومی کشور سازمان جغرافیایی تأسیس و در ماده ۲ میگوید منتقل می‌شود به اینجا ولی در عین حال میگوید برای کارهای اختصاصی تهیه نقشه جات احتیاجی وزارتخانهها و بنگاه‌های دولتی و شهرداریها مثل این که این سازمانها که منتقل شد به آنجا این که جزو سازمان جغرافیایی است یک وظایف اختصاصی هم دارد آیا منظور همین است یا خیر؟ آیا سازمان نقشه‌برداری سازمان برنامه که منتقل شد به سازمان جغرافیایی حل می‌شود در آن و جز آن می‌شود و مسئولیت هم مربوط به مان سازمان جغرافیایی است یا کارهای خاصی انجام می‌شود یا فقط راجع به کارهای دولتی است این سازمان برنامه راجع به نقشههای شهرداریها باید انجام وظیفه کند ولی در ماده ۳ میگویند به منظور تعیین نیازمندیهای نقشه‌برداری وزارتخانهها و تنظیم برنامه‌های نقشه‌برداری بر طبق احتیاجات مؤسسات دولتی شورایی در وزارت جنگ به نام شورای عالی نقشه‌برداری تشکیل می‌شود معلوم می‌شود این کارهایی است که مربوط به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و اسمی در شهرداریها اینجا نیامده است و معلوم می‌شود سازمان نقشه‌برداری سازمان برنامه وقتی منتقل شد به اینجا خودش وضع اختصاصی دارد و کارهای خاصی میکند و موجودیت اختصاصی دارد و این هم بهنظر بنده روشن نیست چون این ماده سوم فقط مربوط به نقشه‌برداری ها و برنامه‌های وزارتخانهها و مؤسسات دولتی است ناظر به کارهای سازمان برنامه نیست و تهافت و تناقضی دارد خلاصه این که این نکات از مطالعه کلی که در این گزارش کردم بهنظرم میرسد و بنده معتقدم ما در وضعی هستیم که حقاً بایستی به کار نقشه‌برداری اهمیت بدهیم با اختراعات و پیشرفتهایی که در امر نقشه‌برداری شده است مخصوصاً نقشههای برجسته که هواپیما گرفته می‌شود و تمام نقاط مختلف و وضعیت کشور مناطق مختلفه را نشان میدهد و این یک قدم خوبی است که تمام این سازمانها را متمرکز بکنیم و بودجهاش را هم واحد میکنیم که بتوانیم با اصول فنی جدید یک نقشه‌برداری کاملی از تمام کشور بکنیم و اساساً این یک لایحه بسیار مفید و صحیحی است و بنده معتقدم که باید این اشکالاتی که در مواد هست در نظر بگیریم و متمرکز واقعی بشود و تحتنظر وزارتخانه مسئول قرار بگیرد دیگر این تفرق و اختلاف و این چیزها در کار میباشد که فردا در اجرای آن اشکالاتی پیش بیاید این بود که مواد لازم را بنده در کلیات عرض کردم و البته توضیحات جناب آقای وزیر جنگ مطلب را روشن میکند.
رئیس- آقای صدرزاده
صدرزاده- عرض کنم یکی از مشکلات مملکت ما تعدد دستگاههای مشابه است بنده نظرم هست یک وقتی در شیراز نقشهای برمیداشتند شهرداری مدتی معطل میشد تا آن را بفرستند به مرکز اداره امور شهرداریها تصویب کند گاهی هم اختلاف نظر پیدا میشد و مأموری از اینجا میرفت برای رسیدگی کردن و بالاخره یک فرصت هایی از دست میرفت بنده با این لایحه از این نظر موافقت میکنم که میبینم یک فکر اساسی را در اینجا رعایت کردهاند و آن این است که این ادارات و تشکیلات متعدد را در هم ادغام کردند و یک سازمانی به نام سازمان جغرافیایی به وجود آوردند برای این که نقشه‌برداری
در تمام قسمتها را انجام بدهند وزرات صنایع و معادن احتیاجی به نقشه دارد وزرات کشور از لحاظ تقسیمات کشور محتاج به نقشه است همچنین وزارت کشاورزی و سایر وزارتخانهها سازمان برنامه اینها هر کدام یا دستگاهی ندارند یا اگر هم دارند ناقص است و در حقیقت خرج بیهوده می‌شود ولی از این که تمام این دستگاهها در یک نقطه تمرکز پیدا کرد و آن میزان بودجه و اعتبارات در یک جا صرف شد می‌توانند تمام حوایج را بربیاورند و ضمناً به سرعت کار هم کمک میکند به نظر بنده این قانون از لحاظ این که به یک قسمتی از کارهای مورد احتیاج چند وزارتخانه تمرکز میدهد بسیار مفید است حالا تذکراتی که جناب آقای عمیدی نوری بیان فرمودند ممکن است پیشنهاد بفرمایند و اصلاحاتی در این لایحه به عمل بیاید ولی به هر حال اصل قانون بسیار بسیار مفید است و الان هم در سازمان نقشه‌برداری که در وزارت جنگ هست بنده در بعضی از کمیسیونهای مجلس دیده‌ام که آن نقشهها غالباً مورد استفاده و استناد قرار میگیرد یعنی الان در آنجا دستگاهی هست برای نقشه‌برداری که غالباً سایر وزارتخانهها از آن استفاده میکنند و بعد از این که دستگاههای سایر وزارتخانهها هم به این دستگاه ضمیمه شد قطعاً یک دستگاه کاملی خواهد شد که میتواند حوایج امروزی ما با این کارهایی که در پیش داریم به خوبی انجام دهد (صحیح است)
رئیس- آقای وزیر جنگ
وزیر جنگ (سپهبد وثوق)- علتی که باعث شد این لایحه تقدیم مجلس شورای ملی بشود همان توضیحاتی است که نماینده محترم آقای صدرزاده دادند چون به این مسئله برخورد کردیم که چند دستگاه مختلف پیدا میشد که غالباً یک کار را انجام میدادند برای این که کار مکرر نشده باشد و صرفهجویی در بودجه و وقت و کار بشود فکر کردیم متمرکز بشود و تحت نظر یک سازمان واحد قرار گیرد خیلی هم بحث شد که این سازمان منتسب یا جز کدام وزارتخانه باشد و بعد از مطالعات زیاد به این نتیجه رسیدیم که وزارت جنگ و ارتش از هر دستگاهی در این کار بیشتر سابقه و تجربه دارد و بیشتر مجهز است و وسایل پیشرفت کار از لحاظ متخصص و نفر برایش بهتر فراهم است به این دلیل فکر کردیم منتسب به وزارت جنگ باشد اما سؤالی که آقای عمیدی نوری کردند که چرا منتسب باشد و یکی از ادارات تابعه وزارت جنگ نباشد همانطور که ملاحظه فرمودید وزارتخانهها و سازمانهایی که عضویت این شورای مالی را دارند اگر ما میخواستیم نماینده وزارت کشاورزی و کشور و صنایع و معادن و اینها همه یک اداره مستقل تشکیل بدهند و تابع وزارت جنگ باشند صحیح در نمیآمد و به اشکالات متعدد مالی و اداری و استخدامی و غیره برمیخوردیم و لزومی هم نداشت فکر کردیم که اینها کارهای خودشان را بکنند سازمان برنامه به کار خودش ادامه میدهد سایر وزارتخانهها هم همینطور منتهی برای هماهنگی و برای جلوگیری از این که یک کار واحد در چند دستگاه تکرار نشود این شورا رسیدگی کند اگر یک قسمتی مثلاً بنگاه جنگلها نقشهای میخواهد بردارد و طیاره بایستی کرایه کند و متخصص بیاورد ما میگوییم این نقشهای که شما میخواهید ما داریم حالا یا وزارت جنگ تهیه کرده است یا سازمان برنامه تهیه کرده است به هر حال موجود است نقشه عمومی کشور یک جا در وزارت جنگ به وسیله سازمان نقشه‌برداری قبلاً تهیه شده در شرف اتمام است آن وقت بنگاه‌های مختلف که نقشههای اختصاصی که میخواهند مثلاً وزارت راه یک نقشه راه میخواهد یعنی فقط جادهها را میخواهد این بنایی که ما داریم تهیه میکنیم فقط برای جادهها فقط برای این که ساختمان تشکیل بشود یا شرکت ملی نفت نقشه مخصوص میخواهد از لحاظ منابع نفت یا منابع زیردریایی، یا وزارت صنایع نقشه‌هایی میخواهد از الحاظ معدن‌شناسی، اینها در آن شورا بحث می‌شود آنچه که موجود است و به اصطلاح اساس آن فراهم شده اگر کافی است به طوری که در ماده آخر نوشته شورا در اختیار آنها میگذارد و اگر کافی نیست تکمیل میکند این سازمان برنامه فعلاً نقشههای اختصاصی مالی شهرداریها و غیره را خودش تهیه کرده است و اینها قید شده است که به کار خودش ادامه بدهد نقشه شهرداری با سازمان برنامه است و سایر احتیاجات دولتی مثل وزارت کشاورزی وراه صنایع و معادن در شورایعالی بحث می‌شود و ترتیب صحیحی به آن داده می‌شود صرفهجویی رعایت شود و موضوع حفاظت هم در بین است بعضی نقشهها است که نقشههای معینی است که صحیح نیست که منتشر بشود و در دسترس همه گذاشته شود، بعضی مختصات جغرافیایی است بنابراین در این مورد اشکالاتی به نظر نمیرسد از لحاظ مجری قانون هم همانطور که در مورد ماده اول قید شده است وزارت جنگ قطعاً مسئولیت این کار را به عهده دارد و مسئولیت مستقیم دارد اگر میخو استند همه وزارتخانهها که در شورای عالی عضویت دارند اسم ببرند که تمام اینها مشغول اجرای این کار باشند ممکن نبود این امر قطعاً در خود این لایحه مستتر است وقتی که هر وزارتخانهای که عضو دارد کاری داشته باشد شورایعالی لطفاً باید آن را اجرا کند از این لحاظ هم خیال نمیکنم اشکالی داشته باشد و دلیل این که چرا اول به کمیسیون دارایی رفته است گمان میکنم مربوط به کارهای داخلی مجلس است و به نظر بنده هم لایحه اول می‌باید به کمیسیون نظام میرفت که کمیسیون قادر باشد حالا چرا اول به کمیسیون دارایی رفته است و این کمیسیون کمیسیون ما قرار گرفته است مربوط به دولت نیست ولی اشکالی هم به نظر بنده ندارد (صحیح است) واین از مواردی است که دایه مهربان‌تر از مادر می‌شود.
رئیس- آقای مهندس جفرودی
مهندس جفرودی- این که در مملکت باید سازمانی برای نقشه‌برداری باشد جای تردید نیست از جمله دستگاههایی که صلاحیت انجام این کار را دارد یکیش هم وزارت جنگ است این هم مورد تردید نیست اما نواقص زیادی بنده در این لایحه میبینم که به هیچوجه آن منظوری که ما از نقشه‌برداری کشور داریم در این لایحه نیست و انحرافاتی هست که بنده وظیفه خود میدانم تذکر بدهم برای این که اگر به این صورت این لایحه تصویب شود اشکالات زیادی پیش خواهد آمد اینها را بنده باید در اطرافش توضیحاتی به عرض مجلس شورای ملی برسانم. نقشه‌برداری کشور یک مطلبی است جداگانه و اساسی که حتماً باید یک مؤسسه دولتی و چه بهتر که وزارت جنگ مأمور تهیه اش باشد این موضوعی است ممکلتی و ملی و باید یک دستگاهی از دستگاههای اجرایی و مسئول مجلسین مأمور تهیهاش باشد. یک دفعه هم نمی‌شود نقشه یک مملکتی را در مدت کوتاهی تهیه کرد ممالکی که نقشههایشان از قدیم در طی سی سال یا بیشتر تهیه شده بعدها متناسب با وسایل و اسباب کاری که پیدا شد نقشههایشان را تغییر دادند و تجدید کردند و اختلافات زیادی هم به دست آوردند بنابراین ضرورت وجود یک مؤسسه دائمی برای این کار با این توضیحاتی که گفتم لازم و ضروری است اما موادی که در اینجا گنجانده شدهاند به کلی مغایر با این فکر عالی و اساسی است که در همه جای دنیا است بنده چند ماده را میخوانم
ماده ۹- وزارتخانهها و سازمانهای دولت در صورت احتیاج به نقشههای اختصاصی وقتی ابتدا آن را در شورای عالی نقشه‌برداری مطرح می‌نمایند حالا ببینیم که چه پیش میآید؟
نقشه‌برداری یک علم خاصی است ولی برای انجام هر کاری نقشه‌برداری به آن معنی و مفهوم نمیکنند یک کسی میخواهد بسازد، مثلاً سازمان برنامه در این موارد از نظر سدسازی باید نقشه‌برداری کرد این چه ربطی به سازمان نقشه‌برداری کشور دارد که فردا که میخواهند سد بسازند یک شورایعالی آنجا نشسته است مطلقاً این کار را ندارد هیچ کدام از آن آقایانی که در آنجا نشستهاند نمیتوانند در امر سدسازی اظهار نظر بکنند. براساس این قانون این باید برود در آن شورا یک عده مردم غیر صالح در امر سدسازی بگویند نقشه‌برداری را ما بکنیم یا آن دستگاه مربوطه بکند نقشه‌برداری از نظر سدسازی با نقشه‌برداری عمومی کشور از زمین تا آسمان فرق دارد نقشه‌برداری از نظر راه‌سازی با نقشه‌برداری عمومی کشور مغایر است یک راه ساز باید در یک نظر معین خط سیری را مطالعه بکند و نقشه‌برداری بکند، از نظر شیب از نظر پل‌ها، از نظر سرعت، این نقشه را تهیه کند و اظهار بکند این عده‌ای که آنجا نقشهبردار هستند مطلقاً صلاحیت این کار را ندارند. چه داعی دارد که وزارت راه نقشههای اختصاصی را بدهد به نقشه‌برداری کل کشور؟
این مطلقاً مصلحت نیست، ادارهای درست می‌شود که در اموری که صلاحیت ندارد اظهار نظر میکند و حتماً باعث تعویق کارها است و همگی آنها با آن نقشه عمومی کشور فرق دارد و این آقایان که نقشهبردار هستند راه ساز نیستند اینها مثلاً از امور جنگلبانی اطلاعی ندارند بلی، این مطلب صحیح است که اگر خو استند نقشه‌هایی به منظور نقشه‌برداری تهیه کند به یک سازمانی بدهند بهتر است اما نقشههای اختصاصی و این ماده همانطور که گفتم کار را فلج میکند و بایستی حذف شود نقشههای اختصاصی را هر دستگاه باید شخصاً تهیه کند چرا؟ ببینید باز ماده را میخوانم وزارتخانهها و سازمانهای دولتی در صورت احتیاج به نقشههای اختصاصی فنی ابتدا آن را در شورایعالی نقشه‌برداری مطرح می‌نمایند این یعنی چه؟ چه صلاحیتی دارند آنها برای این کار ما به گمان قانون میگذرانیم و کارها را فلج میکنیم این صحیح نیست، بنده این توضیحات را باید به عرض مجلس شورای ملی برسانم. عرض کنم اینجا یک ماده ۴ دارد.
ماده ۴- کلیه عکس برداری های هوایی مورد احتیاجات مؤسسات مختلف کشور توسط وزارت جنگ انجام خواهد شد به چه مناسبت؟ وزارت جنگ یک کنترل دارد در ماده ۵ که باید منظور شود و منظور کرده است ماده ۵ صحیح اما ماده ۴ غلط است اگر سازمان نقشه‌برداری است مؤسسات به آن مراجعه میکنند اگر توانست انجام میدهد و اگر نتوانست میرود مؤسسه دیگر انجام میدهد میرود مؤسسه خارجی و مؤسسات دیگر ولی وزارت جنگ باید نظارت داشته باشد این نظارت در ماده ۵ است از خود این مؤسسهای که شما دارید کاملاً مجهز نباشد و یا به نسبت اعتباراتش تکمیل نباشد با حسابهای دیگر کارهای مملکت به کلی فلج خواهد شد چرا برای این که شما بگویید منحصراً باید این مؤسسه بکند به نظر بنده اگر از نقطهنظر نقشه‌برداری عمومی کشور باشد بسیار بسیار مفید است ولی از این جهاتی که به عرض‌تان رساندم بسیار لایحه بدی است
رئیس- آقای مخبر کمیسیون دارایی
مخبر کمیسیون دارایی (مشایخی)- فرمایشات جناب آقای مهندس جفرودی از نقطه فنی و از نظر تسهیل امر قابل توجه است. لیکن در اساس موضوع به نحوی که جناب آقای صدرزاده و جناب آقای صدرزاده و جناب آقای وزیر جنگ توضیح دادند هدف این است که امور نقشه‌برداری کشور در یک سازمان مجهز از نقاط نظر مختلف که شده به عقیده بنده از نظر مصلحت سیاسی کشور و انتظامات کشور مورد بحث است متمرکز شود و به این جهت است که گفته شده است که کلیه امور نقشه‌برداری به هر نحوی از انحا در این سازمان متمرکز خواهد شد اما اگر مواد لایحه را با هم جمع کنیم منظور جنابعالی هم تأمین است.
به این معنی که سازمان جغرافیایی کشور یا مجهز است و دارای وسایل لازم و متخصص هست یا نیست اگر نیست در ذیل ماده ۹ تذکر داده شده است میگوید وزارتخانهها و سازمانهای دولتی در صورت احتیاج به نقشههای اختصاصی وقتی، ابتدا آن را در شورایعالی نقشه‌برداری مطرح مینماید چنانچه نقشه مورد احتیاج در سازمان جغرافیایی کشور موجود باشد سازمان مکلف است آن را در اختیار متقاضی قرار دهد و اگر موجود نباشد سازمان جغرافیایی نیز به علل تراکم برنامه بتواند در موعد معین نقشههای مورد نیاز را تهیه نماید پس از دریافت مدارک فنی و اطلاعات نقشه‌برداری موجود مربوط به آن منطقه توسط عوامل خود اقدام نماید. عرض کنم همانطوری که فرمودید سدسازی و ساختن یک سد نیازمند یک نقشه است اولاً معلوم نیست که مجهز نباشد چرا مجهز نباشد وقتی ما یک سازمان وسیع و عظیمی ایجاد میکنیم برای نقشه‌برداری کشور حق این است که در این سازمان انواع متخصص نقشه‌برداری در شؤن مختلف داشته باشیم (مهندس جفرودی- امکان ناپذیر است)
این امکان ناپذیر نیست آقای وزیر جنگ توضیح دادند که ما یک سازمان مجهزی هستیم از نقطهنظر نقشه‌برداری و اگر هم مجهز نباشند با این بیان مکلف هستند که خودشان را مجهز بکنند برای نقشه‌برداری حالا فرض میکنیم که در یک موضوع به خصوصی نتواند در موقع مقرر نقشه مربوطه را تهیه کند ذیل ماده تکلیفش معین شده است میگوید آن اطلاعاتی که در اختیار آن دستگاه متقاضی بگذارد و آن دستگاه اگر آن اطلاعات برایش کافی نبود میرود نقشه‌برداری میکند بنابراین مانعی و تعویقی برای عملیات نقشه‌برداری از نقطهنظر نقشه‌برداری نخواهد بود ما اگر چنانچه معتقد به تمرکز هستیم و معتقد هستیم که بایستی دستگاههای نقشه‌برداری کشور در یک سازمان متمرکز شود با توجه به مواد این لایحه این سازمان که مجهزتر از همه سازمانهای نقشه‌برداری کشور است صلاحیت دارد که هدف ما را تأمین کند و اگر در یک مورد خاصی این سازمان نتوانست این نقشه مورد نظر را تأمین کند ذیل ماده ۹ تکلیفش را تعیین کرده است زیرا میگوید این سازمان مدارک را در اختیار آن دستگاه متقاضی میگذارد و میگوید اگر نقشه مفیدتر میتوانی تهیه کن برو تهیه کن این تصور میکنم کافی باشد و جای نگرانی نباشد (صحیح است)
رئیس- دیگر در کلیات کسی اجازه صحبت نخواسته است رأی میگیریم به ورود در مواد آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد ماده اول مطرح است آقای عمیدی نوری در ماده اول فرمایشی دارید بفرمایید
عمیدی نوری- بنده فکر میکردیم و آقای صدرزاده هم همینطور فکر میکردیم که مقصود از این لایحه متمرکز کردن امور نقشه‌برداری کشور در یک ج است و البته همه ما با این فکر موافق هستیم و معتقد هستیم که یک دستگاه مجهزتر بهتر میتواند این کار را انجام دهد ولی توضیح جناب آقای وزیر فرهنگ برای بنده این ابهام را پیش آورد یعنی از بیان‌شان این طور استنباط کردم که آن دستگاه جغرافیایی که وزارت جنگ سابق بوده است که خاطرم میآید مرحوم سپهبد رزم آرا هم چند جلد کتاب درباره آن نوشتهاند که خود بنده هم این اهم این کتاب ها را دارم یک همچو مؤسسهای در وزارت جنگ بود (وزیر جنگ- حالا هم هست)
حالا استنباط میکنم که فقط نقشه‌برداری سازمان برنامه منتقل می‌شود به این دستگاه یعنی این دستگاه جغرافیایی یعنی سازمان نقشه‌برداری که منتسب به وزارت جنگ است این طور که توضیح فرمودند مرکب می‌شود از دستگاه نقشه‌برداری سازمان برنامه که منتقل می‌شود به آنجا و وزارتخانههای دیگر دستگاههای نقشهبرداریشان سر جایش است متهی با ماده ۳ آن شورایی که نمیخواهند تشکیل بدهند هماهنگی که در کارهای‌شان میدهد اما خیال میکردیم که تمام این سازمانهای مربوط به نقشه‌برداری در تمام کشور میخواهد متمرکز بشود در یک سازمان به نام سازمان جغرافیایی و این سازمان یک مسئول معین و صریح داشته باشد که وزارت جنگ است ولی معلوم شد که نیست فقط دستگاه سازمان برنامه است که منتقل می‌شود و وزارتخانههای دیگر سرجای‌شان هستند و کار خودشان را انجام میدهند منتهی آنها هم تحت کنترل شورای عالی است ماده ۳ که جنابعالی یک نظری داشتید که قرار شد نقشه یک پل سازی که وزارت راه باید انجام بدهد او نباید تحتنظر نماینده‌هایش که انجام بدهند تکلیف آن چه خواهد شد این یک بحث قابل توجهی است از این نظر خلاصه این که نظر تمرکزی که تمام این دستگاهها از نظر فنی در یک مؤسسه باشند استنباط نمی‌شود فقط استنباط راجع به مقتضی شدن سازمان برنامهای است آن وقت اگر این باشد ماده ۶ با آن متناقص است برای این که ماده ۶ میگوید اعتباراتی که برای تأمین هزینههای سازمان مذکور لازم است از محل اعتبارات سازمان برنامه و وزارتخانههای ذیعلاقه در حدود بودجه مصوب تأمین خواهد شد اگر شما آن سازمانها را مستقل دانستید که سر جایش باشد دیگر چرا اعتباراتی که در حدود بودجه مصوب مال خودشان است منتقل شود و بیاید به این سازمان جغرافیایی؟
در این صورت کار خودشان لنگ است، اگر نه آن سازمان در جای خودشان هستند و از حدود بودجه مصوب هم از اعتبارات خودشان استفاده میکنند پس اعتبار بودجهای سازمان جغرافیایی که منتسب به وزارت جنگ است از کج است جناب آقای مخبر کمیسیون دارایی که البته از نظر کمیسیون دارایی از این لایحه دفاع میفرمایند چون این سازمان جز وزارت جنگ که نیست چون طبق ماده ۶ میگوید اعتبارات لازمه از محل سازمان برنامه و وزارتخانههای ذیعلاقه که یکی از این وزارتخانههای ذیعلاقه وزارت جنگ است آن وزارتخانههایی که سازمان نقشه‌برداری دارند مثلاً ۹ تا نماینده اینجا هست نماینده شرکت ملی نفت نماینده سازمان اطلاعات و امنیت نماینده وزارت دادگستری نماینده وزارت کشاورزی.
کشور، صنایع و معادن این شوری از این ۹ نفر تشکیل می‌شود جناب آقای وزیر جنگ فرمودند که ما لازم نبود که بگوییم مسئول اجرا کی است مسئول اجرا آن وزارتخانههایی است که نماینده دارند یعنی اجرای این قانون با این تشکیلات با وزارتخانههایی است که این ۹ تا نماینده در آنجا هستند این یک ابهامی دیگری را بر ابهامات سابق اضافه میکند مسئول اجرای یک قانونی باید یک وزارتخانه خاص باشد (وزیر جنگ- مسئول وزارت جنگ است) پس من یک مادهای تهیه کردهام که معلوم میکند مسئول وزارت جنگ است و این اعضا را شما دعوت میکنید و حاضر میشوند برای نظر دادن نظر مشورتی نه این که اعضایی که جمع میشوند مجری قانون باشند مجری قانون شما وزارت جنگ هستند اینها را همه دعوت بکنید همه بحث بر سر این است که آیا نظر شما ترکیب تمام سازمانهای نقشه‌برداری است یا همین سازمان برنامه فقط نقشهبرداریش به شما منتقل بشود و دستگاههای دیگر سرجای‌شان باشد یا واقعاً نظرتان این است که تمام سازمانهای نقشه‌برداری متمرکز در وزارتخانه شما باشد (صدرزاده- شق دوم بهتر است) اگر شق دوم است توضیح جناب آقای وزیر جنگ غیر از این بود اگر نظرتان باشد فرمودند که سازمان نقشه‌برداری سازمان برنامه فقط اضافه مشود بقیه سرجای‌شان هستند و کارهای‌شان را میکنند اگر سر جای‌شان می‌باشند و کارشان را میکنند ما دیگر نمیتوانیم اعتبارات بودجهای را منتقل بکنیم این نکات را که بر ابهام بنده افزوده شد استدعا میکنم توضیح بفرمایید تا ابهام من رفع شود.
رئیس- آقای مهندس هدایت
مهندس هدایت- بنده انصافاً صلاح ندانستم که ساکت بنشینم در این موقع که لایحه به این مهمی مطرح است چون تا اندارهای با این قبیل امور آشناتر هستم لازم دانستم ذهن مجلس شورای ملی را روشن بکنم اصولاً نقشه‌برداری مخصوصاً نقشه‌برداری عمومی تابع اشل نقشه‌برداری است برای کارهای مختلف با اشلهای مختلف نقشه‌برداری می‌شود یک وقتی هست که یک نقشه کشور میخواهند بردارند آن یک اشل معین دارد یک وقت هست که یک نقشه راه‌سازی میخواهند بردارند این یک اشل دیگری دارد و حدود یک ده هزارم یا مثلاً یک پانصدم بعضی اوقات یک هزارم و بعضی اوقات یک صدم حالا میخواهیم روشن بشویم که آیا ما میخواهیم آن نقشه یک صد هزارم و یک صدم را در یکجا و در یک تأسیسات انجام دهیم. در تأسیسات مختلف برای این که اگر ما بخواهیم نقشه را با آن اشل یک صدم انجام بدهیم این الی غیرالنهایه وقت لازم دارد و چه بسا از جاهایی نقشه‌برداری یک صدم میکنیم که هیچ فایده نباشد و یک خرج هنگفت دارد بنابراین بنده خیال میکنم که منظورتان از این لایحه و باطن امر این است تا یک اشل معینی را این سازمان جغرافیایی کشور انجام بدهد یعنی تمام نقشه ایران را بردارد با یک اشل معینی و این را در اختیار بگیرد و نگذارد که سازمانهای دیگر این کار را به طور دوبله انجام بدهند من خیال میکنم که منظور غایی این است که سازمان چنانچه الان در وزارت جنگ یک اداره جغرافیایی هست تأسیس بشود منتهی این اداره را میخواهند تبدیل به یک سازمان مرتب‌تر بکنند و این اداره موظف باشد که تا یک اشل معینی از کشور نقشه‌برداری کند این فکر بسیار بسیار فکر خوبی است و یک کاری است که می‌شود با توجه به وسایل عکسبرداری هوایی که امروز هست در یک مدت محدودی انجام بشود البته این مدت خیلی کوتاه نیست ولی اگر قبلاً شروع کرده باشند یک چند سالی لازم دارد تا تکمیل شود اما بعد میرسیم به یک نقشهجات اختصاصی صلاح نیست که یک سازمانی بیاید آن قدر خودش را مجهز بکند که آن نقشهجات اختصاصی را که هنوز تکلیفش معلوم نیست بیاید اول بردارد و خرجی بکند تا بعد ببیند مورد احتیاج هست یا نیست برای مثال عرض میکنم فرض بفرمایید در کوههای سنندج وقتی که ما نقشه‌برداری کشور را میکنیم با یک اشل معینی میکنیم این اشل برای راه‌سازی کافی نیست اگر
راهآهن آن را بخواهیم بسازیم آن کاری که برای راه‌سازی کردهایم تازه کافی نیست برای این که شیب راهآهن خیلی کمتر از شیب یک راه است اینها یک کارهای اختصاصی خیلی مختلفی است اگر بگوییم ما اینها را متمرکز میکنیم در یک سازمانی این کار فوقالعاده گران تمام خواهد شد پرسنل فوقالعاده زیاد و وسایل بسیار دقیق میخواهد و تازه به صلالح ممکلت نیست کارهای نقشه‌برداری‌های جزیی را باید در آن مناطقی که مورد احتیاج کشور است انجام داد و بیهوده از تمام نقاط کشور نباید نقشه‌برداری کامل کرد نمیدانم عرایض من کافی بود و مورد توجه واقع شد یا نه میتوانم به عرض آقایان برسانم که یک همچنین دستگاههایی باید در وزارتخانهها به طور اختصاصی وجود داشته باشد که اینها وقتی خواستند در یک ناحیه محدودی یک نقشه‌برداری دقیقتری بکنند همان دستگاه خودشان این کار را بکنند (مشایخی- مقصود از این لایحه همین است)
بنابراین جناب آقای مشایخی وقتی که شما بخواهید شهر طهران را توسعه بدهید یا خیابان بندی بکنید نقشه‌برداری شهر تهران باید فوقالعاده دقیقتر باشد تا بخواهید جاده سازی کنید بنابراین این کارها را نمی‌شود به نقشه‌برداری کل کشور واگذار کرد و او هم چنین دستگاهی نمیتواند داشته باشد واگر هم بخواهد ایجاد کند بسیار گران تمام خواهد شد و بعد از چند سال دیگر هم مملکت ما نقشه نخواهد داشت بنابراین، این سازمان که منتسب به وزارت جنگ است ولی در حقیقت ادغام خواهد شد در اداره جغرافیایی ارتش این باید با یک اشل معینی این وظیفه را انجام بدهد آن اشل معین عبارت است از نقشه کل کشور و شاهراهها و این طور چیزها اما در جزییات وزارتخانه را باید آزاد گذاشت که بتوانند بودجه داشته باشند و پرسنل داشته باشند که این کار را بکنند اگر بنا باشد تمام عوامل و بودجههای وزارتخانهها به این سازمان منتقل شود دیگر نه عامل میماند نه بودجه میماند ملاحظه میکنید
چون در ماده ۶ گفته‌اید که بودجه وزارتخانهها و عوامل‌شان منتقل می‌شود به این سازمان بنابراین ضمن آن که این لایحه مفید است و برای نقشه‌برداری تا حدود و اشل معینی باید این اداره تأسیس شود و این وظیفه مهم را انجام بدهد از آن اشل پایینتر باید واگذار شود به خود وزارتخانهها که نقشه‌برداری امور اختصاصی است و آن نقشههای اختصاصی را بردارد در این صورت در اسرع وقت و با خرج کمی به اصل مقصود خواهیم رسید آن هم راه حلش بسیار آسان است و با بعضی پیشنهادات می‌شود حل کرد مثلاً ماده ۶ و ۹ را باید اصلاحات درش به عمل آورد که تا یک حدودی اشلهایی عمل کنند و از آن درجات به پایین را باید به اوسایل اختصاصی خودشان وزارتخانهها عمل کنند و منضم شدن دستگاه سازمان برنامه به این اداره فوقالعاده مفید است از لحاظ این که سازمان برنامه یک دستگاه موقتی است و بهتر است که این سازمان در سازمان نقشه‌برداری وزارت جنگ ادغام بشود که همیشه در مملکت بماند ولی برای این کارهایی که عرض کردم برای کارهای اختصاصی باید وزارتخانهها وسیله داشته باشند و بودجه داشته باشند که بتوانند کارهای با اشلهای کوچکتر را خودشان انجام بدهند که دیگر کارها معطل نماند
رئیس- آقای وزیر جنگ
وزیر جنگ (سپهبد وثوق)- فرمایشات جناب آقای مهندس هدایت عین عرایضی بود که بنده کردم بنده گفتم که وزارت جنگ چون بیشتر سابقه دارد و مدارک موجود دارد این مدارکی که الان دارد اینها در واقع پایه و اساس و مبنای کاری است که در اختیار تمام وزارتخانهها و مؤسسات میگذارد به نظر بنده این لایحه هم کاملاً صراحت دارد که در اختیار آنها بگذارد تا حدی را که دارد مکلف است که آن را در اختیار متقاضی قرار دهد و اگر موجود نباشد و سازمان جغرافیایی کشور نیز به علل تراکم برنامه نمیتواند در موعد معین نقشه مورد نیاز را تهیه نماید متقاضی میتواند پس از دریافت مدارک فنی و اطلاعات و نقشه وجود مربوط به آن منطقه توسط عوامل خود اقدام نمایند (مهندس هدایت- به شرطی که بودجه داشته باشد) بعد هم اینجا تأیید کرده است و تشدید کرده که سازمان جغرافیایی مکلف است که مدارک فنی و اطلاعات فنی موجود را باید بدهد موظف است که بدهد بنابراین، چون دو عامل الان در کشور موجود است که کار نقشه‌برداری کشور را انجام میدهد یک سازمان برنامه است که مجهز است و دیگری ارتش این دو تا سازمان هستند که با هم توأم میشوند و برای نقشه‌برداری عمومی کشور مدارک و نقشهجات را آماده میکنند سایر وزارتخانهها هم هر نقشهای بخواهند می‌کشند به این سازمان مراجعه میکنند اگر موجود است بهش میدهند اگر ندارند آن مقدار مدارکی که موجود است بهش میدهند خودش با دستگاه خودش تطبیق میکند و نقشه مورد لزوم را تهیه میکند و ما هیچ وقت ادعا نکردهایم که نقشه یک پنج هزارم یا یک صدم تمام کشور را بکشیم هیچ وقت همچو ادعایی نکردهایم همچنین ادعا نداریم که قدغن کنیم شهرداریها نقشه هر شهر را بخواهند ما برای آنها تهیه میکنیم قطعاً این کار عملی نیست ما یک اشلهای مخصوصی داریم ولی ما مبنا و اساس کار نقشههای اختصاصی است آقای مهندس جفرودی فرمودند که این آقایان که عضو شورا هستند به هیچوجه صلاحیت ساختمان سد را ندارند (مهندس جفرودی- ندارند) کسی نگفت که اینها سد بسازند اینها مأمور سدسازی نیستند اینها نقشه می‌کشند وقتی شما میخواهید یک نقشهای برای یک سدی تهیه بکنید نقشه عمومی این منطقه را میخواهید مثلاً نقشه سد دز را میگویید داری یا نداری؟ اگر دارد در اختیار شما میگذارد اگر ندارد میگوید من ندارم من نقشه یک میلیونی میدارم شما هم نقشه یک میلیونی را می گیرید می روید در دستگاه خودتان نقشه یک صدم را در میآورید کسی نگفت که اینها متخصص سدسازی هستند فقط از لحاظ نقشه‌برداری صلاحیت دارند چون تمام اینها از بین اشخاصی انتخاب شدهاند که متخصص نقشه‌برداری هستند میفهمند که کسی که نقشه برای سدسازی میخواهد چه جوابی بای بهش داد هیچ صحبت سدسازی در این لایحه نبود.
رئیس- آقای صدرزاده
صدرزاده- بنده عرضی ندارم
عمیدی نوری- بنده در ماده ۱ پیشنهاد دارم.
رئیس- پیشنهاد قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد مینمایم در ماده اول به جای جمله (منتسب به وزارت جنگ) نوشته شود (تحت نظر وزارت جنگ)
عمیدی نوری
رئیس- ماده ۲ قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
ماده ۲- سازمان نقشه‌برداری سازمان برنامه با تشکیلات و وسایل خود به منظور نقشهجات اختصاصی وزارتخانهها و بنگاه‌های دولتی و شهرداریها به این سازمان منتقل میگردد.
رئیس- آقای فضایلی
فضایلی- حقیقت امر این است که توضحات جناب آقای وزیر جنک از یک طرف و توضیحات آقایان متخصصین امور فنی در این به آب لااقل بنده را (سایر آقایان را نمیدانم) بنده را یک قدری گیج کرد ما واقعاً باید این مطلب را بفهمیم که منظور این است که یک سازمانی داده بشود که این سازمان متمرکز باشد و کار این سازمان عبارت از این باشد که یک هماهنگی بین سازمانهای دیگر ایجاد بکند و از این هماهنگی یک نتیجهای بگیرد به نفع کشور یا منظور این است که این سازمان خودش مجری و عامل باشد در این موارد هم وقتی که آدم دقت میکند مسائلی که در واقع با هم متناقض است در آن میبینید گاهی احساس میکند که منظور فقط یک نظارت و هم آهنگ کردن است گاهی هم احساس میکند که میخواهد مباشرت کند و خودش اداره کند اگر واقعاً مقصود مباشرت و اجرای عمل به وسیله خود این سازمان باشد یکی از مواردی که این موضوع را تأیید میکند در واقع همین ماده ۲ است که میگوید سازمان برنامه با تمام وسایل و تمام قدرتهایی که دارد به اینجا انتقال پیدا میکند راجع به وزارت جنگ یک فکری پیش میآید که آیا سازمان جغرافیایی وزارت جنگ اداره نقشه‌برداری وزارت جنگ که همه میدانیم به منظور تهیه نقشه عمومی اولاً و ثانیاً به منظور تهیه نقشههای مربوط به امور کلی یکی از مجهزترین سازمانها است آیا منتقل می‌شود به این سازمان اگر بخواهند منتقل بشود
به نظر بنده مثل این که فکر صحیحی نیست به دلیل این که وزارت جنگ گر چه بنده اینجا گاهی می شنوم که گفته می‌شود که محرمانه نداریم ولی بالاخره کار دولت امور محرمانه دارد یکی از کارهایی که خیلی محرمانه دارد وزارت جنگ است و بالاخره نمی‌شود که نقشههای وزارت جنگ را با اختیارات وزارت جنگ را در این کار طوری اجرا نمود که اگر وزارت جنگ یک نقشه محرمانه‌ای بخواهد از یک جایی بگیرد و یک نقشههای دفاعی بخواهد از جایی داشته باشد بیاید در یک کمیسیونی که درش نماینده وزارت راه است نماینده وزارت کشاورزی هست نماینده وزارتخانههای دیگر هست مسئولیتهای آنها از نوع دیگری است و آن منظور خود را در آنجا مطرح بکند اصلاً این فکر خودش یک فکری است که باید در تمام جهات مطالعه بشود به همین جهت بنده معتقدم که در این ماده دوم هم باید دقت کرد که سازمان برنامه چه دستگاهی راجع به نقشه‌برداری، بعضی دستگاهها و کارهایش مربوط است عمومی ممکن است این سازمان صلاحیت داشته باشد و باید مال این سازمان باشد بعضی کارهایش که نقشههای اختصاصی وقتی است و چه بهتر است که قسمتهای مربوطه برود به آن وزارتخانههایی که ارتباط به این کار دارد به هر صورت اول قبل از این که در مواد تصمیم بگیریم باید این موضوع روشن بشود که این سازمانی است سازمان نظارت و ایجاد هماهنگی بین سازمانهای مشابه و بین نقشههای مختلف است و یا اگر سازمانی است که خودش میخواهد نقشه‌برداری کند و اجرا بکند البته به مشکلاتی بر خواهد خورد که در اینجا گفته شد بنده خود تصور میکنم که ما کار نقشه‌برداری عمومی کشور محتاج به ایجاد یک سازمانی هستیم در ممالک مختلف گویا این سازمان منتسب است به وزارت کشور یک اداره نقشه‌برداری در زمان اعلیحضرت فقید بوده است و در این مورد هم یک مطالعاتی کردهاند ولی بنده که یک عضو وزارت کشور هستم اعتراف میکنم که در این کار موفقیتی حاصل نکردهاند و حتی مطالعاتی که یک موقعی در این به آب شد ناچار شدند در یک
قفسهای گذاشته بفرستند به وزارت جنگ بعد هم برگشت و با این که خرج زیادی کرده بودند بالاخره گم شد و شاید از بین رفت البته برای نقشه برداشتن از کشور و استفاده کردن از کارهایی که سازمانهای مختلف راجع به نقشه‌برداری عمومی کشور از آن کارها استفاده می‌شود کرد باید سازمانی که وزارتخانهها درش نظارت داشته باشد ایجاد کرد و اگر از این کار تجاوز کنیم موجب مشکلاتی خواهد شد مخصوصاً نمایندگانی که اطلاعت فنی دارند در این به آب توضیحات کافی و وافی دادند به همین جهت معتقدم که در ماده دوم هم باید این طور در نظر گرفت که سازمان برنامه دستگاه نقشه‌برداری که دارد آنچه که مربوط است به نقشههای عمومی منتقل بشود این سازمان و آنچه که مربوط است به نقشه‌برداری خصوصی مثل راه و معادن آنها باید برود به دستگاههایی که این کار را انجام میدهند والا به نظر بنده مسائل با هم مخلوط می‌شود مشکلاتی ایجاد خواهد شد.
رئیس- جز در ماده اول در مواد دیگر در کلیات نمی‌شود صحبت کرد هر مادهای که مطرح است درمان ماده باید صحبت کرد آقای مهندس جفرودی بفرمایید
مهندس جفرودی- بنده چهارده سال افتخار داشتم که استاد درس نقشه‌برداری دانشگاه باشم بنابراین اگر در این مورد اظهار نظری میکنم صرفاً به منظور روشن کردن ذهن آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی است و هیچ نظری ندارم و تأیید و تصدیق میکنم که وزارت جنگ در حال حاضر صالح‌ترین وزارتخانه برای نقشه‌برداری عمومی کشور میباشد کلمه نقشه یک کلمه عام است و کلمه نقشه‌برداری هم یک کلمه عام است آقای مهندس هدایت خیلی خوب توضیح دادند نقشه‌برداری عمومی کشور یک نقشهای است که با مقیاس و حدود یک صد هزارم تهیه می‌شود یعنی ارتفاعات کوه ها دره ها اینها با مقیاس یکصد هزارم روی کاغذ برده می‌شود یعنی هر متر فاصله بصد هزار تقسیم می‌شود و روی کاغذ نشان داده می‌شود شما ببینید اگر یکمتر را ما صد هزار بار کوچک بکنیم روی کاغذ محسوسی نخواهد داشت بنابراین نقشه عمومی کشور به صورتی که تهیه می‌شود و حق هم این است که وزارت جنگ آن را تهیه کند این نقشهای نیست که به درد کارهای اختصاصی بخورد و مطلقاً در نقشه عمومی کشور یک کارهای فوقالعاده علمی و تخصصی نیست که اینها را بهش میگویند نقاط ژئولژیک البته این، کار این سازمان است ولی از این که خارج بشویم این ماده دوم به این صورتی که تنظیم شده است بسیار ماده بدی است که می‌نویسد
«سازمان نقشه‌برداری سازمان برنامه با تشکیلات و وسایل خود به منظور تهیه نقشهجات اختصاصی وزارتخانهها و بنگاه‌های دولتی و شهرداری به این سازمان منتقل میگردد» این عبارت منظور اصلی را نمیرساند و تمام عباراتش باید سازمان نقشه‌برداری مان وزارت جنگ باشد این کافی است ولی بقیه مطلب این است بنده خیلی متأسف هستم که جناب آقای مشایخی در ماده ۲ تشریف آوردند توضیح دادند باید عرض کنم که توضیحات‌شان مطلقاً صحیح نیست شما که متخصص در امور مالیاتی مملکت هستید در کار نقشه‌برداری کمترین اطلاعی ندارید (مشایخی- صحیح است) این یک امر تخصصی است ملاحظه میفرمایید نقشههای اختصاصی یعنی چه؟ یعنی میخواهند در شهر تهران لولهکشی بکنند در امر آب یا مسئله فاضل آب فرض کنید در این مورد معمول و متداول این است که نقشهای به مقیاس یک ده هزارم تا یک بیست و پنج هزارم با یک خصوصیات معینی حاضر بکنند اصلاً وزارت جنگ یا هر سازمان حاضر نیست بدون این که مشتری خاص داشته باشد همچو نقشه‌هایی تهیه بکند پس چرا برود در شورای عالی چه داعیه‌ای دارد که شورایعالی اظهار نظر بکند؟
اصلاً آن عبارت بی‌معنی است و جز اتلاف وقت نتیجهای ندارد، شما میخواهید در مملکت کار بشود در قرنی که در همه جای دنیا قوانین را به این منظور تصویب میکنند که کارها سرعت پیدا بکند شما یک قانونی آوردهاید که کارها را لنگ میکند چنین نقشه‌هایی از پیش اصلاً نمیتواند وجود داشته باشد یعنی در هیچ سازمانی، در هیچ مملکتی نمیتواند یک نقشه اختصاصی برای یک منظوری تهیه بکنند وقتی که نمیتواند داشته باشد چرا میگذارند شما نمیتوانید نقشه اختصاصی داشته باشید از نظر فنی و اقتصادی نمیتوانید. نقشه محل دز را متخصص آب و سد باید در محل تهیه بکند این کار نقشهبردارها نیست این یک چیز اختصاصی است نقشهبردارها کوچکترین صلاحیتی ندارند وقتی که تعیین شد آن وقت از نظر کارهای آبی باید نقشه‌هایی تهیه کرد مراد نقشه‌برداری عمومی نیست التبه وقتی که نقشه سد دز تهیه می‌شود ممکن است با مان مقیاس عمومی که صدهزارم است تهیه بشود ولی این نقشه به درد نمیخورد آن نقشه را نباید تهیه کرد صحیح هم نیست، اما حالا این آدم میرود و نقشهای تهیه میکند آقای مشایخی میفرمایند که چه بهتر که دستگاهی درست بشود که تمام مطالعات در انچا بشود چنین چیزی محال است نه در اینجا، در هر کشور مترقی چنین فکری هم نمی‌شود کرد شما بیانات‌تان را به نام مخبر فرمودید، نمی‌شود چنین کاری کرد، در کشور امریکا هم نکردهاند و نمی‌شود کرد بنابراین در ماده ۲ با منظور این باشد که نقشه‌برداری کشور به مان منظوری که عرض کردم یعنی نقشه‌برداری عمومی کشور باشد به مان مقیاسی که عرض کردم ماده دوم باید به این ترتیب اصلاح بشود که دستگاه نقشه‌برداری سازمان برنامه با تشکیلات و وسایل خود به این سازمان منتقل میگردد، نه برای تهیه نقشههای اختصاصی زیرا صلاحیت ندارد چرا ما این را بگذاریم در متن قانون؟ صلاحیت ندارد ما چرا اشکال در کار مملکت بهوجود بیاوریم؟ دستگاه اجرایی نگاه میکند و بر طبق این ماده اعلام جرم میکند این صحیح نیست، بنده معتقد نیستم که مجلی شورای ملی چنین چیزی را تصویب بکند.
رئیس- آقای صدرزاده
صدرزاده- عرض کنم نظریاتی که آقایان مهندسین فرمودند البته آقایان مورد احترام ما هستند و نه آقای مشایخی و نه بنده هم ادعا نداریم که مهندس هستیم ولی یک فهم عمومی هم برای ما قائل باشید که ما هم میتوانیم مطالب را درک بکنیم منظور ما این است که حتیالمقدور بنگاه‌های مشابه درهم ادغام بشود، این منظور ما است ولی مثل این که به قول عوام داریم کره یاغ میکنیم یعنی آن دستگاهها را میخواهیم توسعه بدهیم و یک دستگاه تازهای هم به وجود بیاوریم برای نقشه‌برداری، خوب بنده البته میفهمم که این نقشهها احتیاج به عکس هوایی دارد وقتی در این سازمان تمرکز پیدا کرد هر کدام از این سازمانها در آنجا تمرکز پیدا میکند و برای یک مطلب متخصص فنی طبق ماده ۹ تکلیف پیشبینی شده است مثلاً یک دستگاهی میخواهد در سد به وجود بیاورد برای همان سد به خصوص مهندس استخدام میکند و نقشه میکشد و دیگر لازم نیست در آنجا یک دستگاهی از اول سال تا آخر سال یک بودجهای بر مملکت تحمیل بکند که یک روز برای یک کار میرود، این درست نیست. چون بعضی کارها هست که به طور کلی صورت موقتی دارد برای مان کار به خصوص یک مدتی استفاده می‌شود ولی یک دستگاه عریص و طویلی را درست بکنید در یک وزارتخانهای به هشت نفر متخصص حقوق بدهید که در سال یک روز به آن احتیاج پیدا بکنید این درست نیست همان روزی که احتیاج پیدا کردید استخدام میکنید و حقالزحمه میدهید و میروند کار را انجام میدهند چنانچه راجع به سد گلپایگان خود جنابعالی این را انجام دادید ولی لازم نیست که همیشه یک دستگاه مجهزی وجود داشته باشد که این کار را انجام بدهد بهنظر بنده این ماده از نظر سازمان نقشه‌برداری الان سازمان برنامه چه کاری انجام میدهد؟ ملاحظه بفرمایید بنده مطلبی در روزنامه اطلاعات دیدم که میخواستم درباره آن صحبت بکنم حالا فرصتی به دستم آمد می‌نویسد به علت کمی اعتبارات سازمان برنامه اجرای قسمتی از برنامه‌های فرهنگی به بعد موکول شد ما بهترین کارمان کارهای فرهنگی است برای این که در این حواشی خودمان را گرداندیم و دستگاههای مشابه به وجود آوردیم حالا مجبور میشویم برنامه‌های فرهنگی را معوق بگذاریم این تمرکز دستگاههای مشابه در دستگاه واحد صرفهجویی قابل ملاحظهای است بنده استدعا میکنم آقایان محترم با هر قانونی که ممکن است یک جنبه صرفهجویی در مملکت به وجود بیاورد لطفاً موافقت بفرمایید چون ما خیلی احتیاج به صرفهجویی داریم در دانشگاه هم دستگاههایی هست که در این کار صلاحیت دارند افراد متخصصی در دانشکدههای مربوطه وجود دارند به نظر من ضرری ندارد که از دانشکده مربوطه هم نمایندهای در این دستگاه وجود داشته باشد متناسب هم باشد این نظریات آقایان را هم میتوانید مورد استفاده قرار بدهید.
رئیس- پیشنهادات ماده دوم قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد مینمایم در ماده ۲ این اصلاحات به عمل آید.
ماده ۲- سازمان نقشه‌برداری سازمان برنامه با تشکیلات و وسایل خود به منظور تهیه نقشهجات اختصاصی وزارتخانهها و بنگاه‌های دولتی و شهرداریها به این سازمان منتقل و جزو این سازمان می‌شود.
عمیدی نوری
مقام معظم ری است مجلس شورای ملی پیشنهاد میکنم ماده ۲ به صورت زیر اصلاح گردد.
ماده ۲- سازمان نقشه‌برداری برنامه با تشکیلات و وسایل خود به این سازمان منتقل گردد.
مهندس جفرودی
مقام ریاست مجلس شورای ملی
ماده ذیل به جای ماده ۲ پیشنهاد می‌شود
ماده ۲- آن قسمت از سازمان نقشه‌برداری سازمان برنامه که نقشههای تخصصی تهیه مینماید با تشکیلات و وسایل خود به این سازمان منتقل گردد.
محمد فضایلی
رئیس- ماده سوم قرائت می‌شود (به شرج زیر قرائت شد)
ماده ۳- به منظور تعیین نیازمندی های نقشه‌برداری وزارتخانهها و تنظیم برنامه‌های نقشه‌برداری بر طبق احتیاجات مؤسسات دولتی شورایی در وزارت جنگ به نام «شورایعالی نقشه‌برداری» مرکب از نمایندگان وزارتخانهها و سازمانهای ذی‌نفع به شرح زیر تشکیل میگردد:
۱- نماینده وزارت جنگ (رئیس سازمان جغرافیایی)
۲- نماینده وزارت صنایع و معادن
۳- نماینده وزات کشور
۴- نماینده وزارت کشاورزی
۵- نماینده وزارت راه
۶- نماینده وزارت دادگستری
۷- نماینده سازمان برنامه
۸- نماینده سازمان اطلاعات وامنیت
۹- نماینده شرکت ملی نفت ایران. چنانچه هر یک از وزارتخانهها و سازمانهای دیگر احتیاج به نقشههای اختصاصی حاصل نمایند می‌توانند به طور موقت تا انجام کار مربوطه نماینده به شورا معرفی نمایند که تا پایان کار در شورا شرکت نماید.
رئیس- آقای مهندس جفرودی
مهندس جفرودی- به نظر بنده حاجتی به این شورا نیست یک مؤسسهای هست تحت نظر وزارت جنگ وظیفهاش را انجام میدهد چنانچه یک دایره جغرافیایی دارد که بداند این شورا وظیفهاش را به نحو احسن انجام میدهد و تا به حال هم این دایره جغرافیایی خدمات فوقالعادهای از لحاظ نقشههای عمومی به کشور کرده است حالا این وظیفه این شورا را ببینید چیست؟ «به منظور تعیین نیازمندی های نقشه‌برداری‌های نقشه‌برداری وزارتخانهها و تنظیم برنامه‌های نقشه‌برداری» این مطالب به این اداره چه مربوط است که بنشیند بگوید وزارت جنگ دارد به این چه مربوط است؟ به نظر بنده این ماده به طور کلی زاید است و تعجب هم میکنم که آقای وزیر جنگ موافقت کردهاند که یک اشخاصی بیایند آنجا در کار وزارت جنگ اظهار نظر بکنند اینها حق ندارند به منظور تعیین نیازمندی های نقشه‌برداری یعنی هر وزارتخانهای که تقاضا میکند اینها بنشینند بگویند شما احتیاج دارید یا ندارید این صحیح نیست، این یک داره وابسته به وزارت جنگ می‌شود مشتری دارد نگاه میکند وسایل و تجهیزات دارد دیگر به شورا چه کار دارد بنده این را زاید میدانم و یقین میدانم که وجود این شورا باعث خواهد شد که کار این دستگاه عقب بیفتد بنده مخصوصاً از تیمسار سؤال میکنم که آیا اداره جغرافیایی وزارت جنگ وظیفهاش را خوب انجام داده است یا خیر مخصوصاً توضیح بدهند
رئیس- آقای مخبر
مشایخی- عرض کنم طرز فکر جناب آقای مهندس جفرودی با تنظیم کنندگان و کسانی که این لایحه راتنظیم کردهاند تفاوت کلی دارد بنده به نظریات جناب آقای مهندس جفرودی و آقا مهندس هدایت احترام میگذارم لیکن اگر آن هدف اساسی را که موجب تدوین چنین لایحهای شده است به عرض برسانم حتماً دارم که ناچار می‌شوید در زاویه و نظریه فعلی خودتان از نظر مصلحت کشور تعدیل بفرمایید اینجا به هیچ وجه گفته نشده است که مثلاً اگر شهرداری تهران احتیاج به یک نفشه داشته داشت به این شورا مراجعه کند هیچ وقت هدف این نیست که کارهای اختصاصی کوچک و تمام کارها در شورا مطرح بشود یکی از کارهای اساسی کشور نقشههای ثبت اسناد است وقتی میخواهند سند مالکیت صادر کنند نقشه‌برداری میکنند در این لایحه گفته شده است که اگر دستگاههای دولتی و وزارتخانهها تشخیص دادند که از اطلاعات این دستگاه می‌توانند استفاده بکنند میآیند و میگیرند اگر تشخیص دادند که استفاده نمکنند نمیآیند بنابراین در ماده ۳ هیچ صحبت از نماینده وزارت فرهنگ نیست و اگر وزارت فرهنگ بخواهد مدرسه بسازد لازم نیست به آن دستگاه مراجعه بکند در ماده ۳ گفته نشده است که وزارت فرهنگ در این شورا شرکت میکند و یا وزارت فرهنگ برای لزوم و یا عدم لزوم یک مدرسه در شهرداری نظر این شورا جلب بکند آن وزارتخانههایی گفته شده است که به کار اساسی این دستگاه وابستگی دارند مثل شرکت ملی نفت در اینجا گفته شده است که مثلاً اگر شرکت ملی نفت میخواهد در جزیره خارک مبادرت به یک سلسله عملیات بکند نقشه هوایی خارک را این دستگاه دارد و در اختیار شرکت نفت میگذارد ولی نقشههای تکمیلی را خود شرکت نفت تعهد میکند که تهیه کند اگر اطلاعاتی موجود بود به او میدهند اگر نبود نمیدهند تصور میکنم با توجه به منظور تمرکز و از لحاظ اهمیت کار نقشه‌برداری کشور لازم است که این شورا بهوجود بیاید به هر حال نظریات آقایان در شور دوم مورد توجه واقع می‌شود خو استم به عرض برسانم که نظریاتی که مورد توجه جنابعالی واقع شده است در مواد مختلف این لایحه گنجانده شده است و هیج وقت کارهای کوچک که مربوط به امور عمومی کشور نیست در این شورا رسیدگی نخواهد شد و جزو وظایف این شورا نخواهد بود.
رئیس- آقای خلعتبری
خلعتبری- بنده یک تذکری میخو استم بدهم که اخیراً این مسئله شورا خیلی ایجاد شده است و آن قدر زیاد شده است که هر مسئله‌ای یک شورا دارد شورای فلان و نتیجهاش این است که دولت و مقامات مسئول اختیارات خودشان را میدهند دست اشخاصی که نه مسئولیت دارند و نه صلاحیت‌شان محرز است دولت از خودش سلب مسئولیت میکند و بالنتیجه کارها طولانی‌تر می‌شود و نتیجه ندارد یک وقت شورا نظرش الزامی است یک وقت است که نظرش مشورتی است بنده نمیدانم که این شورا نظرش الزامی است یا مشورتی است اگر مشورتی باشد و من به آب مشورت چیزی بگوید و الزامی نباشد خوب اصلاً ذکرش معنی ندارد خود وزارت جنگ میتواند دعوت بکند مخصوصاً اسناد و نقشههای ناظر به کارهای مملکتی را باید تهیه بکنند پس اگر الزام ندارد و نظرش مشورت است خواستم این را عرض کنم که لزومی ندارد و صلاح نیست که از خودش سلب مسئولیت بکند و بدیگری بدهد و این شورا بهنظر بنده ضرورتی ندارد.
رئیس- پیشنهادات این ماده قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
مقام ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌شود در ذیل ماده ۳ قانون نقشه‌برداری اضافه شود:
۱۰- یک نماینده از دانشگاه تهران
محمد فضایلی
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد میکنم ماده ۳ حذف گردد
مهندس جفرودی
اینجانب پیشنهاد مینمایم که این شورا در ماده سوم حذف شود
پرفسور اعلم
رئیس- ماده چهارم قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۴- کلیه عکسبرداری های هوایی مورد احتیاج مؤسسات مختلف کشور توسط وزارت جنگ انجام خواهد گردید.
رئیس- نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد در این ماده رسیده که قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد میکنم ماده ۴ حذف شود
مهندس جفرودی
رئیس- ماده ۵ قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۵- در صورتی که مقتضیات فنی ایجاب نماید عکسبرداری هوایی توسط شرکتهای خارجی انجام گردد به نظارت وزارت جنگ انجام خواهد شد
رئیس- آقای خلعتبری مخالفید بفرمایید.
خلعتبری- بنده علت مخالفتم با این ماده این است که اگر برای اجرای این ماده وزارت جنگ بخواهد از یک شرکت خارجی استفاده کند این کار یک مقرراتی دارد و ما اگر قید کردهایم این مثل این است که یک اجازه ضمنی داده شده است و ضمناً تسهیل میکند موضوع استفاده از شرکتهای خارجی را برای امر نقشه‌برداری این را خو استم عرض کنم که وزارت جنگ کلیه وسایل را برای نقشه‌برداری موجود دارد سازمان برنامه دارد بنده میترسم یک وقتی این اسبات استفاده دیگران بشود یعنی تسهیل میکند که اگر یک وقت یک کسی نظری پیدا کرد میتواند از شرکت خارجی استفاده کند به نظر بنده هیچ احتیاجی به شرکت خارجی برای این امر نداریم ما مهندسین ایرانی داریم مهندسین ایرانی ما هم نقشهها را تهیه کردهاند و میکنند و قسمت عمده این پولهایی که به شرکت خارجی برای تهیه نقشهها داده شده است بنده این را با صراحت عرض میکنم که نتیجه بی‌اطلاعی از این بوده است که نسبت به مهندسین ایرانی فکر نکردهاند که انیها می‌توانند کار بکنند بنده در شهر اصفهان در اطاق شهردار نشسته بودم نقشهای دیدم که شرکتهای خارجی تهیه کرده بودند و بنده خودم میتوانستم تهیه بکنم و شهردار اصفهان گفت که هشتاد هزاز تومان از ما پول گرفتهاند و این نقشه را تهیه کردهاند که یک مهندس ایرانی با هزار تومان میتوانست تهیه بکند بنده میخواستم پیشنهاد بکنم که این نقشه‌کشی را در صورتی به خارجیها بدهید که ایرانیها نتوانند از عهده بربیایند
صفاری- این عکسبرداری هوایی است این چیز تازهای است و هیچ ربطی به نقشه‌برداری روی زمین ندارد
رئیس- آقای صدرزاده
صدرزاده- این ماده مجبور نمیکند که عکسبرداری هوایی باید به وسیله خارجیها بشود بلکه فقط یک شرطی دارد که اگر یک وقتی اقتضا کرد باید به انظارت وزارت جنگ باشد مصالح مملکت هم همین طور اقتضا میکند اگر این ماده حذف بشود این عیب را به وجود خواهد آورد که ممکن است یک وقتی از نظر فنی لازم بشود که عکسبرداری هوایی را به وسیله افراد خارجی انجام بدهند در صورتی که آن وقت قیدی وجود ندارد که وزارت جنگ باید نظارت بکند بنابراین بنده تصور میکنم که این ماده فقط قیدی به وجود میآورد که عبارت باشد از نظارت وزارت جنگ در عکسبرداری هوایی و بسیار هم صحیح است
رئیس- پیشنهادی در این ماده رسیده است از آقای خلعتبری که قرائت می‌شود.
خلعتبری- مسترد میکنم
رئیس- ماده ۶ قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۶- اعتباری که برای تأمین هزینههای سازمان مذکور لازم است از محل اعتبارات سازمان برنامه و وزارتخانههای ذیعلاقه در حدود بودجه مصوب تأمین خواهد شد.
رییس- پیشنهادی در این ماده رسیده است که قرایت می‌شود. (به شرح ذیل قرایت شد)
پیشنهاد مینمایم ماده ۶ این طور اصلاح شود.
ماده ۶- اعتباراتی که برای تأمین هزینه سازمان مذکور لازم است از محل
بودجه سازمان نقشه‌برداری سازمان برنامه و وزارت جنگ تأمین خواهد شد
عمیدی نوری
رئیس- ماده ۷ قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۷- سازمان جغرافیایی میتواند با رعایت قوانین و مقررات مربوطه از طریق وزارت امور خارجه عضویت تشکیلات علمی جهانی یا منطقهای را قبول و با این گونه مؤسسات تبادل اطلاعات و همکاری نماید.
رئیس- در این ماده پیشنهادی نرسیده است ماده ۸ قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۸- سازمان جغرافیایی کشور در انجام وظایف خود از نظر مالی و استخدامی و اداری طبق مقررات و آییننامههایی که به تصویب کمیسیونهای بودجه و دارایی مجلس شورای ملی خواهد رسید زیرنظر وزارت جنگ مستقلاً اقدام مینماید.
رئیس- در این ماده پیشنهاد رسیده است که قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد حذف ماده ۸ را میکنم
خلعتبری
رئیس- ماده ۹ قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۹- وزارتخانهها و سازمانهای دولتی در صورت احتیاج به نقشههای اختصاصی وقتی ابتدا آن را در شورایعالی نقشه‌برداری مطرح مینماید چنانچه نقشه مورد احتیاج در سازمان جغرافیایی کشور موجود باشد سازمان مکلف است آن را در اختیار متقاضی قرار دهد و اگر موجود نباشد و سازمان جغرافیایی کشور نیز به علل تراکم برنامه نتواند در موعد معین نقشههای مورد نیاز را تهیه نماید متقاضی میتواند پس از دریافت مدارک فنی و اطلاعات نقشه موجود مربوط به آن منطقه توسط عوامل خود اقدام نماید.
سازمان جغرافیایی در چنین مورد مکلف است مدارک فنی و اطلاعات موجود مربوط به آن منطقه را در اختیار متقاضی قرار دهد
اجرای نظریات فنی و حفاظتی سازمان جغرافیایی کشور از طرف سازمانهان متقاضی لازم‌الاجرا است
رئیس- پیشنهادی در ماده ۹- رسیده است که قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد میکنم ماده ۹ به شرح زیر اصلاح شود.
ماده ۹- وزارتخانهها و سازمانهای دولتی در تهیه نقشههای اختصاصی و فنی خود آزاد می‌باشند- مهندس جفرودی
رئیس- یک ماده الحقیله هم هست که قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد مینمایم ماده ۱۰ اضافه شود.
ماده ۱۰- وزارت جنگ مأمور اجرای این قانون میباشد. عمیدی نوری
رییس- لایحه با پیشنهادها برای شور دوم به کمیسون فرستاده می‌شود.
[۶- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه]
رئیس- جلسه راختم میکنیم جلسه آینده روز سهشنبه خواهد بود
(مجلس نیم ساعت بعد ازظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت