مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۹ فروردین ۱۳۲۱ نشست ۴۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۳
جلسه: ۴۳
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۲۹ فروردین ماه ۱۳۲۱
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- اخذ رأی جهت انتخاب اعضا دیوان محاسبات
۳- بقیه شور بودجه کل سال ۱۳۲۱ کشور
۴- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و سه ربع پیش از ظهر به ریاست آقای حسن اسفندیاری تشکیل گردید.
صورت مجلس روز ۲۷ فروردین ماه را آقای (طوسی) منشی قرائت نمودند. (اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین بی‌اجازه- آقایان: تولیت، جلیلی، نواب یزدی، صدر، ناصری، یمین اسفندیاری، شجاع، اکبر، حمزه‌تاش، جلایی، نراقی، فاطمی، شیرازی، دکتر ادهم، دبستانی، جهانشاهی، آصف، سلطانی، صادق وزیری، مقدم
دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: خسروشاهی، تهرانچی، نصرتیان)
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.
- اخذ رأی جهت انتخاب اعضا دیوان محاسبات
۲- اخذ رأی جهت انتخاب اعضا دیوان محاسبات
رئیس- برای انتخاب چند نفر برای دیوان محاسبات قبلاً پنج نفر به حکم قرعه برای استخراج آراء معین می‌شوند. (آقای نبیل سمیعی اقتراع نمودند و آقایان: معینی- نراقی- یاراحمدی- فرمانفرئیان و مؤبد ثابتی انتخاب شدند)
رئیس- آقای اقبال
اقبال- عرض کنم راجع به اعضا دیوان محاسبات آخرین موقعی که این انتخاب به عمل آمد در نهم بهمن ماه ۱۳۱۸ بود و مدتش هم سه سال تمام باید باشد بنابراین اینجا یک اشتباهی شده است و در لایحه نوشته شده است در دوره مقرر آبان ۱۳۲۱ در صورتی که باید بنویسند در بهمن ۱۳۲۱ اگر این موضوع اشتباه شده است امر بفرمایید اصلاح کنند.
وزیر دارایی- منظور آخر دوره مقرر قانونی بوده است اگر اشتباهی در تاریخ شده است البته باید اصلاح بشود اگر در نهم بهمن بوده است البته باید نهم بهمن ۱۳۲۱ نوشته شود و اصلاح خواهد شد.
رئیس- آقای انوار
انوار- بنده می‌خواهم از آقای وزیر دارایی سؤال بکنم. آقای وزیر دارایی خطاب با شما است.
وزیر دارایی- بلی بلی بفرمایید.
انوار- تشکیل دیوان محاسبات مطابق قانون اساسی است قانون اساسی را لابد ملاحظه فرموده‌اید که چه حقوقی برای دیوان محاسبات منظور نموده و چه اقدامی باید بکند اصل ۱۰۲ متمم قانون اساسی تمام دخل و خرج مملکت را تمام محاسبات را نوشته است که باید دیوان محاسبات رسیدگی بکند و در واقع تفریغ بودجه باید به دست او باشد و به دست او نوشته و به مجلس داده شود و لابد اطلاع دارید که این دیوان محاسبات از وزرای مالیه سابق یک تکانی خورد و کالبد او را هر کدام با شمشیر بریدند یک حملاتی در وزارت مرحوم داور شد بعد از داور هم دیگران به آن ضربت‌هایی وارد آوردند بعد از همه آنها در زمان آقای امیر خسروی بود که به کلی ریشه دیوان محاسبات را کند برای این که به وزارت دارایی نمایش بدهد. بلی دیوان محاسبات بوده و هست ولی یک کارهایی جزء ئی می‌رود در دیوان محاسبات آن قدرت و حق و آن مقام را از او گرفتند کار اساسی الان دیوان محاسبات ندارد و حال آن که قانون اساسی کارهایی برای او مقرر داشته به هر حال این قدرت قانونی باید به او برگردد و این جراحات التیام پیدا کند والله خوب نیست این ترتیب. اما این اعضایی را که اینجا نوشته‌اند یکی از آنها یک نفری است که بنده نمی‌خواهم اسمش را ببرم خود آقایان می‌دانند که یک وقتی رئیس ثبت اصفهان بود اگر دوسیه ثبت اصفهان را در نظر بیاورید مستحضر خواهید شد که این آدم در اصفهان چه کرده و چه واقع شده است (اقبال- کار بدی نشده است) خوب بعد از آن که اگر آن لایحه و طرحی که ما پیشنهاد کردیم تصویب و عملی شد معلوم می‌شود چه کرده است بد کرده است یا خوب کرده است. بعد آمد و معاون وزارت پست و تلگراف شد بعد معاون معارف شد و یک سوابقی گذاشت حالا هم یک پست مستقلی دارد رئیس مالیه خراسان است بنده نظری به اشخاص ندارم (خنده نمایندگان- عجب نظر ندارید؟) بلکه نظر به این دارم حالا که این دولت یک قدم‌هایی برای اصلاح این کشور برمی‌دارد یک اشخاصی را که یک سوابقی دارند اینها را جمع کند یعنی این سوابقی را و در نظر بگیرد این سوابق را، این دوسیه‌ها را، این عملیات را همه را در نظر بگیرد آن وقت اگر می‌خواهد کسانی را پیشنهاد بکند به مجلس پیشنهاد بکند. اما راجع به اصل دیوان محاسبات باید حقوق قانونیش را بهش بدهند و اشخاص خوب را در تحت نظر بگیرند برای آنجا که کار کنند خوب شما قانون اساسی را ببینید و از طرف نگاه کنید این وزرای مالیه گذشته چه حقی برای این پیکر برای این دیوان باقی گذاشتند؟.... ببینید چه عملی واقع شده و وزیر مالیه گذشته چه حقی برای او گذاشته است؟ اگر چه از خیلی پیش البته همه‌شان یک کاری کردند که دیگر حقی برای دیوان محاسبات باقی نماند تا دیگران هر چه می‌خواهند بکنند...
دولتشاهی- این طور نیست.
انوار- چرا آقا همین طور است والله همین طور است (صحیح است) به هر صورت در فکر این دیوان محاسبات و حقوق او باشید.
وزیر دارایی (آقای بدر)- عرض کنم راجع به تغییراتی که در وظایف دیوان محاسبات داده شد البته هر چه داده شده بنابر تصویب مجلس شورای اسلامی بوده است خود وزارت دارایی به تنهایی نه همچو اختیاری داشته نه همچو عملی می‌توانسته است بکند مع ذلک بنده یک تجدیدنظری خواهم کرد که اگر یک چیزهایی فوت شده و اختیاراتش کم شده است و در قانون اساسی این جزء اختیارات دیوان محاسبات بوده البته اصلاح می‌شود و راجع به اعضا دیوان محاسبات هم این اعضایی که اینجا پیشنها شده‌اند همه از کارمندان قدیمی و با سابقه وزارت دارایی هستند (صحیح است) حالا اگر آقایان نسبت به آنها یا نسبت به بعضی‌شان نظری دارند (اقبال- نظر شخصی بود) حسن ظنی دارند یا نظر دیگری هست (بعضی از نمایندگان- هیچ کس هیچ نظری ندارد) آن اختیارش البته به دست آقایان نمایندگان محترم است.
رئیس- آقای ملک مدنی
ملک مدنی- بنده می‌خواهم اولاً تذکری بدهم که آقای انوار فرمودند این حقی که از دیوان محاسبات سلب شد در زمان گذشته در قانون متمم بودجه و این اداره تطبیق حواله‌جات تشکیل شد این کار به نظر بنده اصلاً کار خوبی نبود و از همان آثار دوره گذشته بود و باید آقای بدر که یک وزیر مالیه دقیقی هستند و جزء اجرای قوانین و مقررات نظر دیگری ندارند در این موضوع‌ها مخصوصاً هنگامی که قانون متمم بودجه را تهیه می‌کنند این ماده که در متمم بودجه سال ۱۳۱۷ هست راجع به وضعیت دیوان محاسبات و آن عملی که با دیوان محاسبات شد اینها را ملغی کنند و حقوق دیوان محاسبات به دستش بیاید و با استقلال کار کند و نظارت در بیت‌المال بکند (صحیح است) و الّا با وضع فعلی که کار کردنش موردی ندارد (صحیح است) و این را برای همان وقت و همان زمان گذشته بود یک نکته را هم خواستم به آقای انوار تذکر بدهم که البته ایشان در مجلس جدیت‌شان بر همه مشهود است ولی اساساً اسم اشخاص را در مجلس بردن موهن است و سابقه ندارد (صحیح است) و اساساً از شأن مجلس و مقام نمایندگی دور است و به نظر بنده زیبنده نیست اسم اشخاص این طور برده شود. آقای رضوی هم مثل سایرین هستند هر کسی هم اعتقادی به ایشان ندارد خوب رأی نمی‌دهد.
رئیس- آقای فرمانفرماییان
فرمانفرماییان- بنده یک سؤالی از آقای وزیر دارایی کرده‌ام اگر ممکن است جواب بدهند.
رئیس- عجالتاً مطرح نیست فعلاً موضوع راجع به اعضای دیوان محاسبات مطرح است. آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی- عرض بنده راجع به این موضوع است که اولاً تصور نشود بنده خدای ناکرده مخالف هستم با این اشخاص خیر واقعاً بنده اینها را اشخاص خوبی می‌دانم (صحیح است) چون بنده خودم عضو وزارت دارایی هستم و با این اشخاص کار کرده‌ام و اینها را می‌شناسم و حقیقتاً باید از آقای وزیر دارایی تشکر کرد که اینجا انتخاب بسیار خوبی راجع به این اشخاص کرده‌اند اما موضوعی را که بنده می‌خواهم عرض کنم اگر چه می‌دانم هنوز آقای وزیر دارایی فرصت نکرده‌اند در این موضوع دقتی بفرمایند ولی بنده برای یادآوری چند موضوع را یادداشت کرده‌ام که به عرض‌شان برسانم برحسب قانون اساسی علاوه بر آن اصلی که آقای انوار تذکر دادند اصلاً شغل منحصر و اختصاصی مجلس شورای ملی نظارت در جمع و خرج مملکت است حتی ملاحظه بفرمایید در قانون اساسی که تقسیمات کشور را کرده است به قوای تقنینیه و اجرائیه و قضائیه در قوه تقنینیه مجلس سنا و مجلس شورای ملی را ذکر کرده لیکن در آخر آن اصل می‌نویسد اما نظارت در جمع و خرج مملکت منحصراً و اختصاصاً متعلق به مجلس شورای ملی است و از وظایف مختصه مجلس شورای ملی است. حالا مجلس شورای ملی این وظیفه را چه قسم باید انجام دهد؟ نظارت در جمع و خرج را بعضی تصور می‌کنند که همین بودجه است در حالتی که این نیست چرا؟ برای این که بودجه اساساً یک اعتباراتی است که دولت در جمعش می‌نویسد آن درآمد و جمع محتمل است وصول بشود محتمل است وصول نشود محتمل است زیاد بشود محتمل است کسر بشود و کم‌تر بشود. یک مخارجی هم در نظر می‌گیرند و می‌نویسند محتمل است خرج بشود محتمل است خرج نشود. پس این اعتبار است نه بودجه. نتیجه این مقدمه چیست؟ آن این است که در قانون محاسبات عمومی و قانون دیوان محاسبات هست و معین شده است که این حق را در واقع مجلس واگذار کرده است به دیوان محاسبات که دیوان محاسبات باید تمام جمع و خرج مملکت را مطابق بودجه‌های مصوب مجلس شورای ملی در نظر بگیرد و آنها را جمع آوری کند حتی ملاحظه بفرمایید که می‌نویسد در آخر سال باید باز دو نفر از مجلس شورای ملی انتخاب شوند و بروند در دیوان محاسبات و باز به حساب‌ها رسیدگی کنند پس از آن راپورت تفریغ بودجه را بنویسند یعنی از آن عایدات پیش‌بینی شده این مبلغ وصول شد و این مبلغ هم خرج شد این مقدار هم زائد است یا این قدر هم کم است و آن را بفرستند به مجلس شورای ملی پس وظیفه بزرگ دیوان محاسبات این است که در واقع مجلس آن حق نظارت خودش را واگذار می‌کند به این اشخاص و این انتخابش با مجلس و از طرف مجلس است و مجلس انتخاب می‌کند که الان هم می‌خواهیم انتخاب کنیم یعنی این حق نظارت را واگذار می‌کنیم به این اشخاص اما حالا ببینیم چه کار کرده‌اند و سر این کار چه آورده‌اند؟ بنده به قوانینی که بعداً گذشته است حالا نمی‌خواهم وارد شوم و به تاریخچه آن که از اول چه بوده است رجوع نمی‌کنم همین قدر عرض می‌کنم که از اول مشروطیت یک مدتی بود که دیوان محاسبات نبود برای این که یک قانون تشکیلاتی برای مالیه از مجلس گذشته بود و در آن یک کمیسیون تطیبق حواله‌جات داشتیم که همین کمال هدایت سه سال رئیس آن کمیسیون بود مرحوم میرزارضا خان نایینی بود آقای مصدق‌السلطنه بود مرحوم میرزا محمدعلی خان مستوفی بود و تا آن قانون به قوت خودش باقی بود این کمیسیون کار خودش را می‌کرد و در واقع اینها هم از مجلس شورای ملی انتخاب شدند (مطابق قانون تشکیلات مالیه سال ۱۳۳۳ هجری) و در واقع این کمیسیون تطبیق حواله‌جات جانشین دیوان محاسبات بود اعضایش هم از طرف مجلس شورای ملی انتخاب می‌شدند تا این که آقای مصدق‌السلطنه از مجلس شورای ملی یک اختیاری گرفتند و آن تشکیلات بالاخره از میان رفت یک مدتی هم دیوان محاسبات همین طور بلاتکلیف بود تا این که مرحوم داور از نقطه‌های نظری آمدند و قانون دیوان محاسبات را یک اصلاحی درش کردند و آوردند به مجلس شورای ملی لیکن اختیار جمع و خرجش دستش نبود و همچنین اختیار تعیین اعضایش که با مجلس بود ایشان اختیار انتخابش را هم با خودشان گذاشتند حالا به اینها کاری ندارم لیکن اخیراً مخصوصاً توجه می‌دهم به آقای وزیر دارایی که اخیراً مخصوصاً در زمان امیر خسرو قانونی گذراندند برای این کار دو قانون گذراندند یکی اصلاح موادی از قانون دیوان محاسبات و قانون محاسبات عمومی مصوب ۵ اسفند ماه ۱۳۱۸ و در آنجا آقا اختیارات دیوان محاسبات را برداشته و لغو کرده و هی نوشته است ماده فلان و ماده فلان و ماده فلان لغو می‌شود بعد هم آمده است و در قانون متمم بودجه در ماده ۱۷ به کلی اختیار را از دیوان محاسبات گرفته و می‌نویسد پرداخت هیچ وجهی از درآمد عمومی مجاز نیست مگر این که اداره تطبیق اسناد و نطبیق حواله‌جات وزارت دارایی (که خودشان تشکیل دادند) آن را تصویب کند و این حق را هم از دیوان محاسبات گرفتند پس فعلاً با این ترتیب و این جریانی که مختصراً عرض کردم دیوان محاسبات دیگر کاری ندارد نه در جمع نظارت دارد نه در خرج فقط یک کمیسیونی است که آنجا گرفته است و نشسته است اشخاصش هم بسیار اشخاص خوبی هستند و حقیقتاً اگر عینک بیندازیم از میان مستخدمین دولت بهتر از اینها نمی‌شود انتخاب کرد اما کاری ندارد بکنند کارشان را، اختیارشان را ازشان گرفته‌اند و حالا ما اینها را انتخاب می‌کنیم که نظارت در چی بکنند؟ در واقع آن حقی که قانون اساسی به مجلس شورای ملی داده است آن حق از مجلس الان گرفته شده است اگر خاطر آقایان باشد بنده در یک ماه چهل روز قبل از این در پشت همین تریبون عرض کردم که آقایان این کار خیلی لازم است خیلی مهم است باید این کار را به فوریت کرد امروز ما دیگر عذر نداریم یک روزی جرأت نداشتیم به قول آقا سید یعقوب حرف بزنیم و کاری بکنیم ولی حالا که دیگر عذری نداریم پس چرا وظیفه قانونی خودمان را انجام نمی‌دهیم؟ بنده استدعا می‌کنم از آقای وزیر دارایی که دو قانون را در نظر بگیرند یکی آن ماده قانون متمم بودجه را و یکی آن قانون اصلاح دیوان محاسبات را و این حقوق را که از دیوان محاسبات لغو کرده‌اند اینها را بیاورند به مجلس و اصلاح کنند و برگردانند البته ما هم به این اشخاص رأی می‌دهیم برای این که اشخاص بسیار خوبی هستند. (صحیح است)
رئیس- پیشنهاد رسیده است که به عرض آقایان می‌رسد:
پیشنهاد می‌کنیم گرفتن رأی نسبت به انتخاب اشخاص برای دیوان محاسبات از دستور امروز خارج شود. روحی- دکتر ملک‌زاده
جمعی از نمایندگان- چرا؟ همهمه نمایندگان (زنگ رئیس)
دکتر ملک‌زاده- بنده پیشنهاد کردم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید.
دکتر ملک‌زاده- آقایان می‌فرمایند چرا بنده عرض می‌کنم به چند دلیل. دلیل اول بنده این است که اولاً دستور امروز معین شده است لایحه بودجه مملکتی، که یکی از لوایح مهم درجه اول کشور است و جزء مجلس شورای ملی هم کسی حق ندارد دستور جلسه را تغییر بدهد من تعجب می‌کنم که چه شد این موضوع امروز اینجا عرض اندام کرد؟ دوم این که بنده نظری به اصل قانون دیوان محاسبات ندارم ولی تصدیق می‌فرمایید که انتخاب اشخاص روی اصولی می‌شود یعنی یک اصولی را در نظر می‌گیرند بعد اشخاص را مطابق آن اصول انتخاب می‌کنند قانون دیوان محاسبات و محاسبات عمومی این کشور که یکی از برکات و مزایای مشروطیت است در این چند ساله مثل اکثر شئون مشروطیت و کشور و مجلس شورای ملی دستخوش یک تجاوزاتی شده است و آن فلسفه حقیقی خودش را از دست داده است همچو صاف و پوست‌کنده آن فلسفه حقیقی و آن منظوری را که قانون‌گذار در نظر داشته است آن را از دست داده است بنابراین بنده تقاضا می‌کنم اگر اجازه می‌فرمایید این موضوع را آقای وزیر دارایی که مورد توجه و اعتماد همه هستند مورد توجه قرار بدهند و این حقوق از دست رفته را برگردانند و یک اصلاحی بکنند در آن قانون پس از آن که آن اصلاحات به مجلس آمد البته ما موافقیم که به این اشخاص رأی بدهیم و اشخاصی هم که انتخاب می‌شوند و اغلب آقایانی که اینجا نوشته شده است اشخاص کامل و صالحی هستند.
رئیس- اولاً لایحه از جلسه قبل جزء و دستور بوده است و یک مرتبه هم خواستیم اقدام کنیم به واسطه نبودن اکثریت نشد این بود که جزء و دستور بود منتهی امروز مطرح شد.
وزیر دارایی- عرض کنم این که آقای دکتر ملک‌زاده فرمودند جزء و دستور مجلس نباشد البته این اختیارش با خود مجلس شورای ملی است که جزء و دستور باشد یا نباشد بنده در این باب عرضی ندارم لکن راجع به اصل موضوع لازم است جواب عرض کنم چه در جواب فرمایشات آقای دکتر ملک‌زاده و چه راجع به فرمایشات آقای مؤید احمدی- دیوان محاسبات قانونش مدت‌ها است گذشته و چند سال قبل که بنده در وزارت دارایی بودم دیوان محاسبات کار می‌کرد البته با نواقصی که داشت ما سعی می‌کردیم نواقص رفع شود و سعی می‌کردیم به جریان بیفتد تا این که منظور مجلس شورای ملی کاملاً تأمین شود حالا بنده نبودم و اطلاع هم ندارم که قانونی که بعد گذشته است از مجلس چه چیزهایی کم کرده است از دیوان محاسبات و واقعاً آیا قضیه به صلاح بوده یا نبوده بنده سابقاً عرض کردم حالا هم عرض می‌کنم که مورد توجه خواهد شد و دقتی بنده خواهم کرد و اگر معلوم شد که حقیقتاً چیزی از اختیارات قانونی که قانون اساسی به دیوان محاسبات داده و منظور همه است سلب شده باشد محققاً هر چه زودتر اعاده خواهد شد یعنی قانونش را تقدیم می‌کنیم که مجلس تصویب کند و اما این که آقای دکتر ملک‌زاده فرمودند که بهتر این است که اول آن قانون بیاید و بعد اعضا انتخاب شوند به نظر بنده این نقض غرض است برای این که الان دیوان محاسبات باز است و کار می‌کند و یک وظایفی هم دارد و با نبودن اعضا آن وظایف را نمی‌تواند انجام بدهد اگر هم با این اشخاص موافقت دارند موافقت بفرمایند که انتخاب شوند تا آنها به وظایف خودشان اقدام کنند و این امر مانع از آن نیست که مجدداً در قانون مربوطه تجدیدنظری بشود و به عرض برسد و به نظر بنده این مانع نیست و الان هم به همان وظایفی که مجلس شورای ملی به موجب قوانین موجوده برای این دیوان معین فرموده است باید عمل بشود با این که این دیوان به حال فلج است و تا زمانی که آن قانون بیاید بیشتر به حال فلج باقی بماند. (صحیح است)
دکتر ملک‌زاده- اجازه می‌خواهم توضیح بدهم جمعی از نمایندگان- توضیح ندارد دیگر. توضیح دادید.
رئیس- رأی گرفته می‌شود.
دکتر ملک‌زاده- بنده پیشنهادکننده هستم حق دارم توضیح بدهم.
رئیس- بفرمایید.
دکتر ملک‌زاده- عرض می‌کنم به یک اشکالی برمی‌خوریم این قانون محاسبات که در بدو مشروطیت با یک آزادی به مجلس آمد و از مجلس هم گذشت حق می‌دهد به مجلس شورای ملی که اعضای دیوان محاسبات را از میان اشخاصی که وزارت مالیه پیشنهاد می‌کند یا از میان اشخاص خارج انتخاب کند. بنده تاریخ نمی‌خواهم عرض کنم مقصودم حفظ اصول مشروطیت است به اشخاص کار ندارم که از داخل انتخاب شود یا از خارج ولی این حق بر طبق قوانین بعدی از مجلس شورای ملی گرفته شده است به عنوان قانون اصلاحی بنابراین هیچ مورد ندارد که فعلاً این اشخاص انتخاب شوند و آن حق هم گرفته نشود. باید این قانون اصلاح شود و آن حق گرفته شده مسترد شود آن وقت اشخاصی هم انتخاب شوند این نظر بنده است که با رأی مجلس و احساسات مجلس نسبت به اصول مشروطیت و حفظ اصول مشروطیت اقدامات اساسی به عمل آید. (صحیح است)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقایان.... (دکتر ملک‌زاده- بنده پیشنهاد کرده‌ام) آقای دکتر ملک‌زاده و آقای روحی پیشنهاد کرده‌اند. آقایان موافقین برخیزند. (عده قلیلی قیام کردند) رد شد.
رأی گرفته می‌شود به انتخاب ده نفر برای دیوان محاسبات آقایان اشخاصی را که میل دارند از صورتی که هست و در دست دارند و مستخضر هستند انتخاب خواهند کرد. عده حاضرین موقع اعلام رأی یک صد نفر.
(اخذ آراء به عمل آمد)
رئیس- آقایان: معینی- نراقی- یاراحمدی- فرمانفرماییان- مؤید ثابتی به اتفاق آقای نبیل سمیعی استخراج آراء خواهند نمود تا نتیجه در جلسه آتیه به اطلاع مجلس برسد.
- بقیه شور بودجه کل سال ۱۳۲۱ کشور
۳- بقیه شور بودجه کل سال ۱۳۲۱ کشور
رئیس- بودجه مملکتی مطرح است. آقای دکتر ملک‌زاده
دکتر ملک‌زاده- عرض می‌کنم بر طبق اصول پارلمانی لایحه بودجه کشور یک امتیازات مخصوصی دارد که این امتیازات در سایر لوایح معمولی نیست و این امتیازات هم یک فلسفه دارد که بنده در اینجا به طور اختصار بیان می‌کنم. اول امتیاز همین لایحه این است که لایحه بودجه و رأی به لایحه بودجه در مجلس در حکم رأی اعتماد به دولت است و فلسفه این موضوع هم این است که بودجه مظهر تشکیلات و نظر دولت در سال جاری است و او است که نظر دولت را روشن می‌کند و البته بر طبق آن نظر اگر مجلس موافق است رأی می‌دهد اگر موافق نیست رأی نمی‌دهد. این امتیاز اول لایحه بودجه است امیتاز دومی که لایحه بودجه دارد این است که مذاکرات در تمام لوایح محدود به حدود خود آن موضوع است جزء لایحه بودجه که در اطراف کلیه مسائل کشور اعم از مسائل اقتصادی و فرهنگی و سیاسی می‌توان بحث کرد و باز هم فلسفه آن این است که بودجه شامل کلیه شئون و اصولی است که در حکومت ملی در نظر گرفته می‌شود و محرک و گرداننده چرخ دولت است. سوم امتیازش این است که مجلس شورای ملی یعنی مجلس عوام بر طبق اصول مشروطیبت در تمام دنیا و جاهایی که دارای حکومت پارلمانی است یک وظایف خاصی نسبت به امور مالی و بودجه کشور دارد و حتی در ممالکی هم که دارای مجلس سنا هستند این رویه و این نظارت مخصوص و منحصر به مجلس عوام یا مجلس شورای ملی است. مجلس ما هم که دارای حقوق مجلس عوام و هم دارای حقوق می‌شود گفت مجلس سنا است به طریق اولی حق نظارت در امور مالی کشور و بالاخره نظارت در بودجه را که یکی از مسائل مهم و درجه اول است دارد. و فلسفه این امر هم معلوم است برای این است که بودجه و مالیات‌ها تحمیل به طبقه عوام و مردم است و البته مجلس شورای ملی مظهر و نماینده مردم و طبقه عوام و افکار عمومی است. متأسفانه راجع به بودجه کشور در این دوره سی و چند ساله مشروطیت همان طور که در امور سیاسی و در سایر کارها ما همیشه یا یک رویه افراط پیش می‌گیریم یا یک رویه تفریط در این موضوع هم همین طور شده. این را هم خیلی اعتراض به ما نباید کرد برای این که مللی که هنوز رشد سیاسی کامل ندارند عموماً یا این طرف قضایا را می‌گیرند یا آن طرف را در امور سیاسی هم متأسفانه ما به طوری که می‌دانیم دو دوره متضاد در این ۳۷ ساله مشروطیت گذرانده‌ایم که بنده دوره اول را دوره ضعف و ناتوانی و ماگوژی و عدم امنیت و پرحرفی و کم کاری می‌نامم و بالاخره آن دوره به موجد دوره دوم که دوره شدتش باید نامید شد و آن دوره شدت هم مملکت را به این صورت درآورد پس معلوم می‌شود که این رویه افراط و تفریط به نفع مملکت نبوده است و این اعمال به ضرر و زیان مردم بوده است حال هم با کمال تأسف همان رویه را ما نسبت به بودجه کشور پیش گرفته‌ایم. یک موقعی بود که بودجه کشور ما به درجه‌ای ناتوان بود که نه فقط چرخ دولت نمی‌چرخاند بلکه دولت قادر نبود که کوچک‌ترین اصلاحی هم در مملکت بکند به واسطه ضعف بودجه و بنده خودم در نظر دارم که در کابینه مرحوم مشیرالدوله که بنده معاون ایشان بودم بنده را مأمور کردند با آقای فروتن که در آن وقت معاون وزارت مالیه بودند برویم در بودجه یک مطالعه‌ای بکنیم درست وقتی وارد در موضوع شدیم دیدیم بودجه کشور ما یعنی آنچه که عایدی بود در حدود هفت هشت میلیون بیشتر نمی‌شد و از این مبلغ تجاوز نمی‌کرد و بعد آمدیم رویه افراط را در پیش گرفتیم و در مدت ۱۸ سال صد برابر بودجه ما اضافه شده است با عوارض بلدیه‌ها که اگر آنها را هم به جمع اضافه کنیم خوب آنها هم مالیات است و تحمیل به مردم مملکت می‌شود دیگر (انوار- صحیح است) بلکه صد و بیست برابر در مدت ۱۸ سال بر بودجه کشور ما افزوده شده است بر این ملت و این مردم تحمیل شده خوب آیا این مردم توانایی آن را دارند؟ آیا دارایی و تمول و قوه و بنیه مالی مردم و ملت زیادتر شده است که این قدر به بودجه اضافه شده است؟ یا ما گنجی پیدا کرده‌ایم یا یک خزانه‌ای پیدا کرده‌ایم؟ که به عقیده من هیچ یک از اینها نیست پس بنابراین با این دو رویه یعنی آن بودجه اولی که دولت نمی‌توانست چرخ مملکت را بگرداند و اصلاحی در امور بکند و بالاخره تولید آن هرج و مرج شد صلاح مملکت نبود این قسم دوم هم که بالاخره به ورشکستگی و فقر و از بین رفتن کشور خاتمه پیدا کرد این هم به صلاح مملکت نبوده است (صحیح است) یک نکته را هم که لازم می‌دانم تذکر بدهم این است که تذکراتی که در اطراف بودجه می‌شود نبایستی آن را مربوط به مخالفت یا موافقت با دولت تلقی کرد زیرا که موضوع بودجه فی حد ذاته یک از مسائل مهم و حیاتی است و بودجه چرخاننده ماشین مملکت و دولت است اگر تزلزلی در بودجه پیدا شود چرخ دولت از کار می‌افتد و وقتی که چرخ دولت از کار افتاد مملکت فلج می‌شود همین طور بنده که یکی از موافقین دولت هستم و به عنوان موافق اجازه خواستم نظریاتی که اظهار می‌کنم این نظریات شخصی بنده نیست و نظریات رفقایی هم هست که با بنده همراهی و همکاری می‌کنند و از برای روشن شده قضایا است و بالاخره حصول توافق نظر (صحیح است) مثل این که بسیاری از آقایان هم به عنوان مخالف اجازه خواسته‌اند ولی جزء و مخالفین دولت نیستند فقط البته نظریاتی داشته‌اند که در این موقع البته می‌توانند نسبت به بودجه در مجلس شورای ملی نظریات خودشان را اظهار بدارند و این قضیه در تاریخ نشان می‌دهد و به ثبوت رسیده است که بودجه یکی از عوامل مهم و مؤثر در خوشبختی و بدبختی یک کشور است و چیز غریبی است که در بسیاری از ممالک بودجه موجه انقلابات مهم و تغییرات مهم در امور شده است مثل این که یکی از ریشه‌های انقلاب کبیر فرانسه مسأله بودجه است و آقایان تاریخ‌دان‌ها به خوبی این موضوع را می‌دانند پس به طور کلی بودجه که متناسب با توانایی و متناسب با استطاعت عامه باشد به نفع مملکت و اصلاح امور مملکت و به ترقی کشور تمام می‌شود و بودجه که متناسب با وضعیت مالی مردم نباشد به خرابی و ویرانی و ورشکستگی مملکت تمام می‌شود. پس از این مقدمه که مجلس شورای ملی تصدیق فرمودند بنده و رفقایم در چندین جلسه لایحه بودجه و بودجه مملکتی را در تحت شور و مطالعه قرار دادیم. این نظریاتی است که در نتیجه مطالعاتی که کردیم و اطلاعاتی که از خارج به دست آوردیم در اینجا من یادداشت کردم تقاضا کنم چون نظر شخص بنده و عده‌ای از رفقای بنده بوده است آقای وزیر دارایی حقیقتاً اولین کسی هستند که در این موقع مشکل می‌توانند امور مالی و چرخ مالی مملکت را بگردانند حالا صرف‌نظر از روابط خانوادگی که با ایشان داشته‌ام و به شخص ایشان عقیده داریم با این حسن نیت و نظریاتی که به ایشان داریم امیدواریم توافق نظر حاصل شود اولاً آنچه که از خارج تحقیق کرده‌ام از اشخاصی که از امور مالی مطلع بوده‌اند وصول سیصد و ده میلیون ریال با وضعیت فعلی کشور و دنیا و گمرکاتمان به نظر ما تردیدآور است تردید داریم که آیا این مبلغ قابل وصول هست یا نیست به عقیده بنده دولت نباید پایه یک مخارج مسلمی را در روی یک وضعی که در آن تردید هست و عایدی که در آن تردید هست قرار دهید و آنچه را که ما تحقیق کردیم از اشخاصی که در مالیه مملکت اطلاع دارند توانایی عمومی کشور و آنچه که باید وصول شود در حدود ۲۴۰ الی ۲۵۰ میلیون است حالا ممکن است که ما خطا رفته باشیم یا اشخاصی که این ارقام را به ما داده‌اند آنها خطا رفته باشند ولی چیزی که مسلم است این است که اگر اطمینان کامل در آینده نیست نباید پایه امور مملکت را در روی عواید تزلرلی قرار دهیم این کار خطرناک است و چون یک نکته در چند جلسه قبل آقای وزیر دارایی فرمودند که آن قدری که می‌توانیم وصول کنیم خرج می‌کنیم من با این نظر اتشان خیلی موافق نیستم برای این که یک خرج مسلمی در نظر گرفته شده و در وسط راه نتوانستند به قدر کفایت پول به دست بیاورند باز خرج دولت دچار اختلال و اشکال می‌شود پس بهتر این است که بودجه خودشان را در حدودی که یقین دارند وصول می‌شود قرار بدهند و اگر هم می‌خواهند قلم دخل را در حدود سیصد میلیون بنویسند مخالفتی نیست ولی موضوع خرج را تخفیف بدهند تا حدی که یقین داشته باشند می‌توانند تأمین کنند این نظر اساسی است که راجع بلایحه بودجه داریم به قول نحویین ولوسلّم که این سیصد و ده میلیون قابل وصول بود و وصول شود آیا باید این را به همان رویه معمولی و ارقام معمولی و اعتباراتی که داده می‌شد به وزارتخانه‌ها با یک کم و زیاد کردنی به همان رویه باید در ممکلت خرج کرد با این که خیر در نظر گرفت که دنیا دارای یک وضعیت فوق‌العاده‌ای است و ما هم وضعیتمان را با تناسب آن باید مطابق کنیم ما معتقدیم شق دوم را و معتقدیم که بودجه مملکت و عوائد دولت با این وضع فوق‌العاده امروز دنیا باید صرف سه موضوع بشود سه موضوعی که به عقیده ما حیاتی است. اول امنیت دوم خواروبار و کشاورزی سوم موضوع بهداری حالا شاید آقای آقا سید یعقوب با علاقه مفرطی که به معارف و فرهنگ دارند و عقیده دارند که همیشه مسائل فرهنگی یک نمکی است که روی لوایح پاشیده می‌شود و چه شد که من از معارف صحبت نکردم علتش این است که اول باید یک آدمی امنیت داشته باشد سلامت داشته باشد تا بتواند درس بخواند و این که مسأله بهداشت را اهمیت دادم برای تجربیاتی است که از جنگ بین‌المللی دارم یکی از تأثیرات شوم جنگ در زندگانی مللی که یا به طور مستقیم یا غیر مستقیم تماس با جنگ دارند مسأله بدبختی و به روز امراض مضر و تهدید شدن سلامت عمومی از آن امراض است و به علاوه تصدیق بفرمایید که خود فقر عمومی که در موقع جنگ عمومی است نتیجه ضعف امزجه است که به تنها توانایی را از دست می‌دهد و مستعد می‌کند برای قبول امراض و این موضوع ایجاب می‌کند که دولت قضیه بهداشت را بیش از آنچه که بوده است در نظر بگیرد و اما اصلاحاتی را که معتقدیم نسبت به بودجه فعلی که تنظیم شده است به عمل آید اولش شروع کنیم از خود آقای وزیر دارایی از خود ایشان در همه جای دنیا مبلغی که در بودجه برای به دست آوردن عواید منظور شده سه درصد است و این یک فرمولی است که در اغلب ممالک متمدنه ایجاد شده است و بودجه مالی کشور در این حدود تنظیم می‌شود و ممکن است مطلعین و متخصصین به کتب مراجعه بفرمایند و این عرایض بنده را تصدیق کنند به این حساب باید بودجه وزارت دارایی در حدود ده میلیون باشد در صورتی که با کمال تأسف باید عرض کنم که بودجه وزارت دارایی در حدود سی میلیون تنظیم شده است و اگر هفت هشت ده میلیون آن هم خرج عواید انحصاری باشد که حقیقتاً نسبت به این اقتصاد که حقیقتاً مملکت را گدا کرد یک مملکتی را گدا کرد و چند نفر را میلیونر برای ما درست کرد یک مبلغی از این بودجه صرف این قسمت می‌شود و مابقیش باید در حدود بیست میلیون باشد و بنده تقاضا می‌کنم با صلاحیتی که در شخص ایشان هست این موضوع را مورد توجه قرار بدهند و این یک قلم مهمی است که بلکه بتواند منظور ما را تأمین کند یک موضوع دیگر این است که می‌شنویم با این خرج و گرفتاری با این عدم اعتماد مردم دولت به واسطه تغییرات و تبدیلات مجبور است که یک عده از مردم را از ادارات بیرون کند و از آن طرف هم دولت مواظب است که برای اعاشه آنها فکری بکند و کمک‌هایی بکند می‌شنویم یک عده به عناوین مختلفه در این مملکت حقوق می‌گیرند در تحت دو سه عنوان چند نفری را هم بنده می‌شناسم این است که بنده به نام مجلس شورای ملی هم تقاضا می‌کنم و گمان می‌کنم که خود مجلس شورای ملی هم با این موضوع موافق باشند که به جزء در تحت یک عنوان به هیچ وجه به کسی حقوق دیگری داده نشود (صحیح است) و ما همه علاقه‌مند به این موضوع هستیم یک موضوع دیگری هم که تذکرش را لازم می‌دانم موضوع اتومبیل‌ها است که گویا شنیدم در کمیسیون بودجه هم طرح شده است و به طوری که آقای مرآت اسفندیاری حساب کرده بودند (و به نظر حساب ایشان اهل محاسبه هستند) هر اتومبیلی ماهی پانصد تومان خرج تعمیر یا آمرتیسمان دارد و این یک قلم خیلی سنگینی است در بودجه و اغلب هم که می‌بینیم به کارهای شخصی به کار می‌رود نه به کارهای کشوری یکی هم مسأله این است که در این شهر شنیده‌ام در حدود یک ملیون و هفتصد هزار تومان کرایه امکنه و جاهایی که دولت برای ادارات کرایه کرده است پرداخته می‌شود بنده تقاضا می‌کنم که این را دولت مورد توجه قرار بدهد و از امکنه که از طرف شاه گذشته به دولت واگذار شده است استفاده کنند و این سه قلم هم برداشته شود و این تحمیل‌های سنگین برداشته شود. (صحیح است) دیگر دوره سابق نیست که من زیاد بتوانم حرف بزنم پیرمرد شده‌ام دیگر آن بنیه سابق نیست. یکی هم مسأله راه‌ها است راه‌سازی و امنیت شهرها حقیقتاً از حیث فرهنگی و از حیث اقتصادی حقیقتاً قابل توجه است و وضعیتش تأمین است ولی متأسفانه دولت دست در یک راه‌هایی زده است که چون ریلی برای خط آهن در دسترس ندارد فقط به خاک‌ریزی می‌پردازد و این عمل به عقیده بنده عمل لغوی است برای این که خاک‌ریزی‌ها در نتیجه سیل‌ها به کلی ویران می‌شود و از بین می‌رود و این عمل عمل لغوی است و بنده تقاضا می‌کنم تا وقتی که بتوانیم ریل به دست بیاوریم از این مخارج هنگفت صرف‌نظر بشود که در این ضمن کمک به بودجه هم می‌شود و البته مطالب دیگری هم هست که چون پیشنهادی تهیه کرده‌ایم و سایر آقایان هم گویا موافق باشند که ارقام مهم بودجه باید در مجلس مطرح شود این است که موافقت نظری حاصل بشود و در موقعی که ارقام در مجلس مطرح می‌شود اظهار کنیم و توافق نظر هم حاصل بشود.
وزیر دارایی- بنده خیلی متشکرم از طرز تذکری که آقای ملک‌زاده دادند برای این که تمامش روی اصول بود و بنده هم خیلی مایل هستم که این تذکرات داده شود برای این که در واقع کمکی می‌شود برای ما این است که بنده هم اگر توضیح می‌دهم برای این است که مطالب روشن شده باشد نه من باب دفاع است به علت این که چیزی نبود که دفاع شود فرمودید در ابتدا مبلغی که در بودجه نوشته می‌شود مبلغی نیست که در وصولش اطمینان کامل باشد و به این جهت این طور توجیه کردند که بهتر این است که مخارج را هم از روی مبلغی که ما یقین داریم به وصولش در آن حدود پیش‌بینی کنیم که از عهده پرداختش بربیاییم بنده نهایت تشکر را دارم از این پیشنهاد آقای دکتر ملک‌زاده برای این که خیلی پیشنهاد عاقلانه‌ای است و این هم باید عرض شود دولت راست است که در وصول درآمد در این موقع مخصوصاً در یک همچو موقع غیر عادی اطمینان کامل نیست که آنچه که در بودجه نوشته شده تا آن دینار آخر وصول کند چه رسد به این که تمام اوضاع دایماً در تغییر است و امروز بیش از مواقع دیگر ولی یک جاهای دیگر هم می‌رسد دولت که یک مخارجی است که دولت نمی‌تواند از آن مخارج صرف‌نظر کند اگر چه درآمدش تکافو نکند ولی غیر ممکن است از آن مخارج صرف‌نظر کند ما در موقعی که بودجه را می‌نوشتیم اول نگاه کردیم ببینیم چه اندازه ممکن است مخارج را تقلیل بدهیم یعنی حصر بدهیم به مخارج و آنچه را غیر ممکن است از او احتراز کنیم و بعد از آن درصدد برآمدیم که درآمد چقدر تکافو می‌کند و این بودجه خرج که نوشته شده است در حقیقت می‌شود گفت که حداقل خرجی است که دولت نمی‌تواند از آنها صرف‌نظر کند مثلاً فرض بفرمایید بودجه فرهنگ که هم قطار خود بنده هم خیلی شاکی هستند در این که همین قدری هم که نوشته شده است تکافو نمی‌کند البته تصدق می‌فرمایید آقایان که هیچ وقت مجلس شورای ملی بلکه کشوری هیچ وقت معتقد نیست بر این که مدارسی که امروز هست در این مدارس بسته شود گمان نمی‌کنم و یا این که مریضخانه‌هایی که الان موجود است اینها را ما کم بکنیم یا تقلیل بدهیم همین طور چیزهای دیگر تمام اینها که نوشته شده است می‌توانم عرض کنم که حداقل خرجی است که حالا ممکن است که این حداقل خرجی باشد که می‌توانیم بکنیم مثلاً یک جا نوشته شده است دفتر خوب باید دفتر باشد اما در عوض این که باید پنج نفر کار کنند شش نفر هفت نفر کار می‌کنند این را در ضمن عمل می‌شود دو نفرش را کم کرد ولی بودن دفتر در یک وزارتخانه لازم است ولی البته باز هم عرض می‌کنم که اگر ما تصور می‌کردیم ممکن است که برای تمام این سیصد میلیون خرج پیدا نشود بنده هم همان نظری که آقای دکتر ملک‌زاده داشتند خواهم داشت که ما اگر نتوانیم وصول کنیم چه خواهیم کرد ولی امید بنده این است چه در ضمن عمل و چه در موقع تصویب بودجه جزء مخصوصاً در ضمن عمل یک مبلغ عمده صرفه‌جویی بشود و یا ضرورتش را ما تشخیص بدهیم که نیست و حذف کنیم یا اصلاً مورد خرج پیدا نکند و به این طریق ما می‌توانیم عمل بودجه را کم‌تر از پیش‌بینی اعتبارمان می‌کنیم و این همیشه تجربه است که همین طور هم اطمینان نیست که تمام مبلغ پیش‌بینی شده خرج شود وقتی که این طور شد سروته با هم یکی در می‌آید عرض کنم فرمودند که بودجه کشور که قدیم افراط و تفریط بوده است بنده هم تصدیق دارم و حتی در این اواخر بودجه کشور به حدی نوشته شده بود که خود دولت هم تصدیق کرده بود که به این اندازه نمی‌شود درآمد وصول کرد و از این جهت به قرض و به وسایل دیگری متشبث می‌شد که خرج و دخل خودش را تأمین کند و البته این کاری بوده است که چون از حد توانایی مملکت خارج بوده می‌شود گفت افراط است ولی روی همین توصیه که کردند امسال هم ما نباید تفریط کنیم و نباید از یک مخارج خیلی ضروری صرف‌نظر کنیم یا یک درآمدهای خیلی مسلم را نگیریم که چون بودجه در سال‌های سابق این طور بوده است حتماً باید یک مبلغ‌های زیادی کسر کنیم امسال عرض کردم مبلغی که کسر شده است خیلی مبلغ معتنابهی است در حدود یک هزار و خورده میلیون ریال کسر شده و با اضافاتی که در اثر قانون اضافه حقوق فراهم شده ما می‌توانیم بگوییم اگر درست حساب شود شاید در حدود هزار میلیون ریال نسبت به بودجه ۱۳۲۰ کم شده و این خودش یک قدم بزرگی است برای تأمین منظوری که آقای دکتر ملک‌زاده فرمودند یعنی خرج کردن در حدود توانایی مملکت اما یک اصلاحاتی که پیشنهاد فرمودند بنده راجع به آن هم حالا عرض می‌کنم که تا چه حدود در نظر خود ماها هم این اصلاحات بوده یک موضوعی هم قبلاً باید عرض کنم این که بنده یک روزی در مجلس عرضی کردم که اگر نداشتیم یک روزی خرج نمی‌کنیم خیر منظور این نیست که خرج نکنیم خرج می‌کنیم تا آنجایی برسیم که آن وقت در را ببندیم و بگوییم دیگر خرج نمی‌کنیم گویا در موضوع لایحه انتشار اسکناس بود عرضی کردم تصور نشود که اسکناس را که امروز منتشر می‌شود برای تأمین مخارج جاری کشور است که ما پول نداریم می‌خواهیم اسکناس طبع کنیم این طور نیست این برای تسهیل بازرگانی کشور است عرض کردم تصور نفرمایید که بنده نظرم این است که در این موضوع مبالغه کردم که اگر اتفاقاً روزی هم رسید که ما وجهی نداشتیم در خزانه برای خرج متشبث نخواهیم شد به این که از انتشار اسکناس استفاده کنیم و الّا البته هیچ وزیر دارایی این اندازه وضعیت را اجازه نخواهد داد که بیاید و خرج بکند تا به جایی برسد که وجه نباشد و تمام ادارات دولتی فلج بشود حالا اصلاحاتی که فرمودند به طور کلی بود و به وزارت دارایی بود و تصور فرمودند وصول درآمد هم در همه جای دنیا در حدود سه درصد است اگر متوجه باشند و ملاحظه بفرمایند بودجه سال ۱۳۱۷ و ۱۳۱۸ را ملاحظه خواهند فرمود که بودجه وزارت دارایی در حدود پنج شش درصد مبلغ وصولی بوده است و حالا تقریباً در حدود ده درصد است این ده درصد مبلغی نیست که برای وصول مالیات باشد این را بنده مخصوصاً توضیح عرض می‌کنم این مبلغی است که ما تجارت هم با این می‌کنیم یعنی ما امروز تقسیم کالا از قبیل تریاک سیگارت دخانیات قماش و اینها را خودمان برعهده داریم این یک مخارجی است که در اثر تغییر سیستم کاری که در این دو ساله معمول شده بالطبع این معمول بوده است و یک همچو مخارجی را هم متضمن هست سابق بر این مخارج را وزارت دارایی نمی‌کرد و می‌داد به شرکت‌ها و یک حق‌العملی می‌داد ولی الان این کار را خودمان به عهده گرفته‌ایم پس این دو کار است با این بودجه وزارت دارایی دو عمل می‌شود یکی وصول مالیات یکی پرداخت و رسیدگی در مخارج کشور است یعنی در اقلام مخارج کشور است و از همه مهم‌تر این است که ما خودمان هم عمل یک تاجری را می‌کنیم عامل داریم حق‌العمل می‌دهیم اینها است که مبلغ را زیاد می‌کند اگر ما بنا باشد برگردیم به همان سیستم سابق یعنی صرفاً وزارت دارایی خرجی که می‌کند برای وصول عواید و نظارت در مخارج باشد بنده عرض می‌کنم که در حدود همان شش درصد خواهد بود و اضافه نخواهد شد و بنده اگر وقت داشتم بعد هم ممکن است عرض کنیم که ملاحظه بفرمایند که یک قسمت کمیش مربوط می‌شود به وصول درآمد و قسمت اعظمش مربوط می‌شود به بازرگانی و تجارت یعنی ما تجارت می‌کنیم و از روی آن خرج می‌کنیم به این نظر ملاحظه می‌فرمایند که ده درصد مخارجی که می‌شود مخارج گزافی نیست و بنده بایستی عرض کنم که در بودجه کشورهای دیگر مخصوصاً یکی از کشورهای مجاور ما که او هم تقریباً سیستم مالیه‌اش این طور بوده که بیست و دو درصد مبلغ وصولی آن خرج وزارت مالیه و بودجه مالیه بوده که او هم همین سیستم تجارت را داشت یعنی دولت در عمل تجارت وارد بود یک ادارات بزرگ انحصارات بود و آن انحصارات یعنی تجارت و اینها خرج زیادی داشت و اینها میزان درآمد و خرج را بالا می‌برد این که فرمودند که شنیده می‌شود عده‌ای هم به عناوین مختلف در مملکت حقوق می‌گیرند این یک موضوعی است که در کمیسیون بودجه مطرح است و دولت هم کاملاً با این قسمت موافق است در صورتی که ضرری به بودجه مملکت از حیث زیاد شدن خرج نباشد و کار مملکت هم دچار وقفه نشود به اشخاص بیش از یک حقوق داده نشود ولی خود آقای دکتر ملک‌زاده باید متوجه باشند مخصوصاً در قسمت بهداری و فرهنگ اشخاص معدودی هستند که دولت می‌تواند از وجود اینها استفاده بکند اینها ممکن است در یک جایی کار داشته باشند و نمی‌توان آنها را مجبور نمود و تقاضا کرد که مجاناً کار دیگری بکنند این است که این طور معمول بوده است و حالا کم‌تر هم شده است ولی باز هم هست که اشخاص در دو جا می‌شود از وجودشان استفاده کرد ولی البته به نظر بنده هم صحیح نیست برای این که ممکن است سوء‌استفاده بشود یعنی دو تا لازم و پنج تا غیر لازم باشد بنده دیده بودم در وزارتخانه وقتی یک کسی را کاری می‌خواستیم بدهیم می‌گفت به شرطی که در جای دیگر هم کار تدریسی چیزی به من رجوع کنید این عادت شده است البته این عادت باید برداشته شود و دولت هم مصمم است با نظر کمیسیون بودجه در این باب که مشغول مطالعه هستیم و در این راه آنچه مقدور باشد عمل شود که یک شخص بیشتر از یک محل حقوق استفاده نکند راجع به موضوع اتومبیل‌ها این موضوع در مد نظر دولت است راست است یک مقداری از اتومبیل‌ها زیاد شده و کسر خواهد شد و این که فرمودند هر اتومبیلی در سال شش هزار تومان این یک قدری زیاد به نظر می‌رسد ولی در هر صورت این در نظر است که اتومبیل فقط به حدی باشد که یک وزارتخانه احتیاج دارد نه برای این که اشخاص بخواهند تفنن کنند و موضوع تفنن باشد و همچنین کرایه‌خانه‌ها کرایه‌محل‌ها هم البته باید عرض کرد قدری به نظر زیاد می‌آید این اندازه هم نیست و تصور نمی‌کنم که یک باب خانه برای اداره یا جای دیگر را بی‌جهت از لحاظ تفنن هم بشود اجاره کرد مع ذلک همان نظری را که آقا فرمودند که یک ابنیه‌ای به وزارت دارایی منتقل شده است و ما الان هم مشغول هستم که ادارات دولتی را به آنجاها انتقال دهیم و یک مبلغ عمده‌ای از کرایه‌خانه‌ها صرفه‌جویی باشد و راجع به راه‌سازی و راه البته آقای وزیر راه توضیح خواهند داد و این مبلغی که در بودجه منظور شده صرفاً از نظر نگاهداری راه‌ها است و عملیاتی است که اگر آن عملیات نشود ضرر بیشتری ممکن است به مملکت بخورد ولی اصولاً اگر ملاحظه بفرمایید دویست و پنجاه میلیون ریال برای راه و راه آهن این مبلغ عمده‌ای نیست که بشود کم کرد و به همین نظر قرار شد که راهی ساخته نخواهد شد که به واسطه باد باران از بین برود مخصوصاً عملیاتی می‌شود که جلوی ضرر را بگیرد و بنده توضیحات خودم را تا این اندازه خاتمه می‌دهم و بعد هم البته اگر لازم شد باز هم عرایضی خواهم کرد.
رئیس- آقای امیر تیمور
امیر تیمور- البته در کلیات بودجه و کلیات هر لایحه مانع نیست که در ضمن در مسائلی که مورد توجه آقایان نمایندگان محترم باشد بحث شود بنده مدتی بود نبودم هفته قبل از مسافرت ایام عید به طهران برگشتم عصر یکشنبه بود که مراجعت کردم در آن موقع در روزنامه اطلاعات شرحی به نظر بنده رسید در تحت عنوان تبعید به نقاط جنوبی دیدم نوشته شده است که شش نفر از کسانی که فعالیتی برله دول محور داشتند چون از طرف دولت برخلاف مصلحت تشخیص داده شده به نقاط جنوبی تبعید شده‌اند البته به طوری که نوشته‌اند اگر واقعاً این اشخاص به ثبوت رسیده است که برله محور یا دول خارجی دیگر یا هر یک از افراد ایرانی فعالیتی داشته‌اند من هم به دولت حق می‌دهم اما در صورتی که قضیه به اثبات نرسیده باشد در مملکت مشروطه برخلاف قانون اساسی است که یک عده اشخاصی را به یک نقطه تبعید کننده بنده منظورم این اشخاص نیست و هیچ کدام از این اشخاص را نمی‌شناسم به جزء یک نفر از اینها (علی آقای دررودی) که از تجار معتبر ایران است بقیه را نه اسماً و شکلاً می‌شناسم ولی بنده اصولاً می‌بینم که این خوب فتح بابی نیست در این موقع که آتش جنگ در دینا بر پا شده است بنده می‌دانم که هیچ کس از افراد ایرانی برله و علیه هیچ یک از ممالک خارجی دخالت نداشته‌اند و تمام افراد ایرانی فکرشان و همه‌شان مصروف مصالح داخلی و مصالح کشور خودشان بوده است و البته اگر واقعاً افرادی بوده‌اند که اینها فعالیتی داشته‌اند باید رسیدگی شود و بعد از رسیدگی و اثبات تقصیر دولت هر طور می‌خواهد با آنها معامله کند اما بدون رسیدگی این فتح باب اسباب نگرانی است بنده گمان می‌کنم نسبت به این اشخاص اعمال غرض شده است و مخصوصاً تقاضا می‌کنم که دولت قضیه را تحت مطالعه و رسیدگی قرار بدهد و اگر چنانچه تقصیری برای آنها معلوم شد و اثبات شد آن وقت هر طور مقتضی است با آنها رفتار شود اما در موضوع بودجه عرایض بنده خیلی زیاد نیست زیرا که آقای بدر هم در کمیسیون بودجه عرض کردم که با توجه به اوضاع فعلی با این که بنده هم در هر یک از اقلام جمع اشکال دارم و مورد موافقت من نیست ولی هیچ حرفی نمی‌زنم و امیدارم آن اقلامی که دولت در نظر گرفته است و درآمدی که پیش‌بینی کرده است به حیطه وصول دربیاید و انشاء‌الله بنیه و قوه مالی ما به جای خودش محفوظ بماند که دولت موفق شود که چرخ‌های اداری ما را تأمین کند ولی در قسمت مخارج و هزینه تصور می‌کنم که دو ثلث از این مخارج زائد است و با یک ثلث آن ممکن چرخ ادارات و وزارتخانه‌ها را گرداند و کار ممکلت را بهتر کرد و بنده تصور می‌کنم در کمیسیون بودجه هم آن طوری که باید از روی دل‌سوزی مخصوصاً در قسمت مخارج توجهی نشده باشد و مانند گوشت قربانی بودجه مملکت بین اشخاص برای منافع خصوصی یک عده مصرف شده است در صورتی که بودجه مملکت همان طور که موافق هستیم که باید مالیات و عوارض گرفته شود در عین حال عرض می‌کنم که باید صرف مصالح مملکت و صرف عمران و آبادی کشور شود اگر واقعاً شما این اقلامی را که می‌گیرید صرف مصالح مملکت بکنید همان اشخاصی که امروز طفیلی این کشور در این کشور هستند بهتر می‌توانند زندگی کنند و به یک نتایح اساسی برسند بنده از آقای وزیر دارایی مخصوصاً استدعا می‌کنم برای مقصد ما را نسبت به خودشان حفظ کنند و نام نیکی باقی بگذارند اولین قدم خدمت به مملکت و اصلاح بودجه را بردارند از این نظر که تا حداقل مخارج را تقلیل بدهند و از مخارج بکاهند و صرف مصالح مملکت بکنند و البته موازنه جمع و خرج دولت باز هم معدل حسن موازنه عمومی مملکت است باید دولت نگاه به وضعیت مملکت بکند و این سطح زندگی که به وضع وحشتناکی بالا رفته است معلول حسن موازنه جمع و خرج عمومی کشور است باید دولت توجهی هم نسبت به وضعیت مردم بکند سطح زندگی به طور وحشتناکی بالا رفته و می‌رود. البته شاید صدی پنچاه و صدی شصت این بالا رفتن معلول جنگ و عواملی خارجی باشد ولی به غیر از جنگ هم معلول قضایای داخلی در درجه اول طمع و حرص صاحبان اجناس و بعد هم عدم مراقبت و عدم توجه دولت است در این قضیه من مخصوصاً تمنی می‌کنم که توجه مخصوص بشود که بیش از این مردم توانایی ندارند موضوعی که باید آقای وزیر خیلی توجه می‌فرمودند و متأسفانه توجهی نشده و من می‌دانم چه کرده‌اند مسأله خسارت و زیانی است که به واسطه اقدامات آقای دکتر مشرف نفیسی تحمیل بر خزانه کشور شده است یک مرتبه دیگر عرض کردم که هفتاد میلیون پول این مملکت به رایگان به جیب دیگران به وسیله مشرف نفیسی رفته است در این موضوع مقتضی است آقای وزیر دارایی که مورد اعتماد مجلس قرار گرفته‌اند توجه می‌فرمودند و تکلیف این قضیه را روشن می‌کردند به عقیده بنده دکتر مشرف یا هر کسی که به خزانه مملکت یا به امور کشور ضرر و زیانی برساند باید تعقیب شود و محاکمه شود به مجازات برسد ایشان باید محاکمه بشوند اگر چنانچه مطابق نظر بنده حقیقتاً مقصر بودند تقصیرشان معلوم شود و مجازات بشوند و اگر مقصر نبودند که تبرئه شوند و به مردم معرفی بشوند و الا این که ایشان بر بودجه این مملکت این همه ضرر و خسارات بزنند مملکتی که نان و خوراک خودش را هفتاد میلیون به رایگان به جیب اجنبی ریخته شود و بعد هم راست راست راه بروند این طرز مملکت داری نیست و اگر شما هم تعقیب نکنید شما هم یک روزی خواهد بود که در ردیف همان مجرمین قرار خواهید گرفت و به محاکمه دعوت خواهید شد بنده برای این که یک چنین روزی پیش می‌آید قبلاً به شما تذکر می‌دهم این قدم را بردارید و هر کس در هر طبقه که هست به مملکت و کشور خیانتی می‌کند باید از گناهکار پرسش شود. اما موضوعی که حضرت آقای دکتر ملک‌زاده فرمودند در قسمت راه آهن خواستم خدمتشان عرض کنم که راه آهن طهران به مشهد این طور نیست مخارج خط آهن طهران به مشهد تقریباً تمام شده و این خط آهن ساخته و پرداخته شده و مطابق برآوردی که شده شاید بیش از پنج میلیون دیگر مخارج باقی نمانده که اگر این خرج نشود شاید این راه آهن متصل بشود و اگر این خرج بشود شاید متجاوز از پنچاه میلیون تومان به ضرر مملکت تمام می‌شود یک قسمت این مخارج صرف پل‌سازی‌ها شده است و نمی‌شود ناتمام گذاشت و باید آنها را تمام کرد یک قسمت راه‌هایی است که وزارت راه چندی قبل به کنترات‌چی‌ها داده‌اند به نرخ دو سه سال قبل است که اگر آنها را الان بخواهند لغو کنند کنترات‌چی‌ها از خدا می‌خواهند ولی این به ضرر مملکت است که اگر لغو کنید و دوباره بخواهید بسازید شاید به پنج مقابل این هم ساخته نخواهد شد و علاوه بر اینها به واسطه پیشامد جنگ وسایل نقلیه ما در داخل مملکت به کلی از کار افتاده است اتوموبیل سواری از طهران تا مشهد با پانصد تومان مسیر نیست کرایه کنند و به طوری که پیش‌بینی می‌شود اگر خدای نکرده جنگ ادامه پیدا کند طولی نخواهد کشید که وسایط موتوری ما به کلی از کار خواهند افتاد و به کلی روابط ما مقطوع می‌شود از این نظر هم که شده است باید حقیقتاً قسمت‌هایی را که وسایل حیاتی است برای مملکت و خط آهن را به انجام برسانیم که بعد از انجام آن با از بین رفتن وسایل نقلیه موتوری ما بتوانیم به وسیله راه آهن احتیاجات‌مان را رفع بکنیم مخصوصاً خط آهن مشهد که با حساب دقیقی که شده است به عرض جناب آقای نخست وزیر هم رسیده بیش از پنج میلیون تومان از مخارج او باقی نمانده و این مبلغ ناقابلی است که برای احیای یک خطی و برای صرف یک مصلحت کلی می‌شود. دیگر موضوع اتومبیل‌ها بنده آقا چهار ماه است که این موضوع را سؤال کرده‌ام از وزارت دارایی متأسفانه تاکنون برای جواب حاضر نشده‌اند بنده معتقدم که اتوموبیل به هیچ وجه من‌الوجوه برای ادارات و وزارتخانه‌ها لازم نیست و این یک موضوع لوکسی است که صرفاً از نظر تفنن یا هوی و هوس اشخاص ایجاد شده البته در هر وزارتخانه بنده موافق هستم که وزیر یا معاون آن وزارتخانه استاندارها رئیس تشریفات وزارت خارجه یا نقلیه ارتش باید اتومبیل در اختیار آنها گذاشته شود یا موارد دیگری که اگر لازم شود عوض یک اتومبیل هزار اتومیل باید برای‌شان تهیه کرد ولی در غیر این موارد دیگر چه علت دارد که فلان مدیر کل صبح که از خانه برمی‌خیزد خانم‌شان با اتومبیل بروند سبزی بخرند و یا برای یخ بازی بروند بودجه مملکت که صرف هوی و هوس نباید بشود اینها البته خیانت است و باید جلوگیری بشود تعقیب بشود بنده از خاطرم نمی‌رود و البته رفقا هم شاید به خاطرشان باشد چند سال قبل که آقای تقی‌زاده وزیر دارایی بودند مخصوصاً در کمیسیون بودجه برای هر وزارتخانه یک اتومبیل برای وزیر یک اتومیبل برای معاون پیشنهاد کرده بودند آوردند در کمیسیون بودجه، کمیسیون بودجه معتقد بود که معاونین اتومبیل لازم ندارند و اتومبیل معاونین را حذف کرد بعد آقای تقی‌زاده آمدند در کمسیون با هزار خواهش و التماس و زاری که دیگر از معاونین تجاوز نخواهد کرد. کمیسیون بودجه تجدیدنظر کرد و موافقت کرد که در هر وزارتخانه یک اتومبیل وزیر داشته باشد و یکی معاون حالا ملاحظه بفرمایید در ظرف هفت هشت سال به واسطه عدم توجه کار وزارتخانه‌ها به کجا رسیده است شما ملاحظه بفرمایید آقا ولو این که نظر آقای مرآت هم صحیح نباشد که پانصد تومان فرمودند و یک اتومبیل ماهی پنجاه تومان فقط خرجش باشد ولی ماهی پنج تومان هم نباید خرج تهیه کرد حقیقتاً شما از یک دینار خرج آقا وزیر دارایی تا دست‌تان برسد باید جلوگیری کنید و یک دینار مخارج به هیچ اسم و رسم نباید اجازه بدهید از بیت‌المال مملکت بدون جهت مصرف کنند. بنده دیگر بیش از این عرض نمی‌کنم.
رئیس- آقای طوسی
طوسی- عرض کنم آقای امیر تیمور در سایه عنوان بودجه فرمایشی را کردند که خیلی به جا و به مورد بود (با حرارت) بنده هم خواستم خاطر آقایان را متذکر کنم آن روزی که ما اینجا به حفظ قانون اساسی قسم خورده‌ایم (با حرارت) متأسفانه در این عملی که شده است چندین اصل قانون اساسی زیر پا گذارده شده است بنده شخصاً معتقدم البته هر کس در این ممکلت با سیاست دولت کوچک‌ترین مخالفتی بکند تکلیفش این است به هر مجازات شدیدی که لازم است برسد ولی متأسفانه می‌خواهم عرض کنم با این رویه‌ای که ما داریم جلو می‌رویم همان دوره سابق تجدید می‌شود. به نظر مبارک همه آقایان رسیده است که اینجا یک اشخاصی را سلب مصونیت کردند لایحه سلب مصونیت به فردا به به مجلس آمد در حالتی که دو شب پیش آن شخص یا اشخاص را گرفتند بردند توقیف کردند اگر این جریان بخواهد دوام پیدا کند بنده شخصاً اطمینان به حیات خود ندارم (با حرارت شدید) استدعا می‌کنم اصول قانون اساسی را توجه بفرمایید بنده این چند اصل را می‌خوانم (یک نفر از نمایندگان- بفرمایید) اصل هشتم متمم قانون اساسی: اهالی مملکت ایران در مقابل قانون متساوی‌الحقوق خواهند بود. اصل نهم: افراد مردم از حیث جان و مال و مسکن و شرف محفوظ و مصون از هر نوع تعرض هستند و متعرض احدی نمی‌توان شد مگر به حکم و ترتیبی که قوانین مملکت معین می‌نماید. اصل دهم: غیر از مواقع ارتکاب جنحه و جنایات و تقصیرات عمده هیچ کس را نمی‌توان فوراً دستگیر نمود مگر به حکم کتبی رئیس محکمه عدلیه بر طبق قانون و در آن صورت نیز باید گناه مقصر فوراً یا منتهی در ظرف بیست و چهار ساعت به او اعلام و اشعار شود اصل یازدهم: هیچ کس را نمی‌توان از محکمه‌ای که باید درباره او حکم کند منصرف کرد مجبوراً به محکمه دیگری رجوع دهند. اصل دوازدهم: حکم و اجرای هیچ مجازاتی نمی‌شود مگر به موجب قانون. اصل سیزدهم: منزل و خانه هر کسی در حفظ و امان است و در هیچ مسکنی قهراً نمی‌توان داخل شد مگر به حکم و ترتیب که قانون مقرر نموده. و مابقی اصول دیگر. بنده معتقدم با سیاست دولت هر کس مخالفت کند امروز قابل هزاران مجازات است بنده این پنج شش نفری را که شنیده‌ام به هیچ وجه با هیچ کدام از آنها نه شناسایی دارم و نمی‌دانم کی‌ها هستند ولی بنده در اینجا به قرآن قسم خورده‌ام و بعد آقایان صریحاً عرض می‌کنم که اگر این جریان باشد هیچ کدام نمی‌توانیم اطمینان به زندگی‌مان داشته باشیم این است که استدعا می‌کنم که مخصوصاً این اشخاص را محاکمه کنید اگر مقصر بودند گناهی داشتند مجازات کنید تسلیم‌دار کنید ولی بدون جهت به این صورت این جور به قول روزنامه بردن در جنوب شرقی برای چیست؟!! بنده که نتوانستم بفهمم که اصول مشروطیت این است بس است اگر این طور است پس برویم به قهقرا و یک فکر دیگری کرده باشیم.
رئیس- آقای ملک مدنی
ملک مدنی- مذاکراتی که در این جلسه در اطراف بودجه در مجلس شده به عقیده بنده دو جنبه دارد یکی مربوط به گذشته است و وضعیت گذشته که خوب همه ما تصدیق داریم که جریانات بیست ساله گذشته طوری بوده است که هر کس از متأثر کرده و مجلس شورای ملی هم در سهم خودش از جریانات خودش راضی نیستند و محل تردید هم نیست که کسی هم در این کشور پیدا شود که از گذشته رضایت بدهد زیرا نتیجه عمل طوری بود که بر ضرر کشور و بر ضرر افراد ملت تمام شد و این موضوعی است که محل تردید کسی نیست و چون یک جمله هم گفته شد در یکی از مذاکرات که به یک حساب‌هایی هم باید رسیدگی شود لازم هم هست بنده خودم از اشخاصی هستم که عقیده دارم باید حساب بیست ساله گذشته اشخاص رسیدگی بشود ولی به نظر بنده موردش هم البته باید در نظر گرفته شود. بنده اعتقادم این است که فعلاً با وضع کشور ما و اوضاع و احوالی که داریم بهتر است که این مطالب را برای موقع دیگر بگذاریم البته آن موقع هم که رسید به نظر بنده خود جامعه و ملت آنهایی را که باید به حساب دعوت کند دعوت خواهد کرد موقعش هم فوت نمی‌شود فعلاً همه دنیا مغشوش است جنگ عمومی هم تمام عالم را تحت تأثیر خود قرار داده است کشور ما هم متأسفانه از آن کشورهایی است که تحت تأثیر آن حوادث واقع شده است آن بدبختی‌هایی که پیدا شده است برای همه نتیجه این حوادث و جنگ است ولی یک قسمت دیگر هم مربوط به وضعیت جاری بود و این بودجه فعلی هم وضعیت خاصی دارد که آقایان نمایندگان هر کدام در جای خودش بیاناتی کردند و تذکراتی دادند که به عقیده بنده در جای خودش لازم بود و مورد هم داشت و خوشبختانه دولت فعلی هم که تقریباً و تحقیقاً به اقفاق طرف اعتماد مجلس شورای ملی است یک دولت مصلحی است که توجه دارد که در موقع خودش شروع به این اصلاحات بکند و البته تا آنجایی که موقعیت و وضعیت زمان اجازه می‌دهد اساساً برای اصلاحات قدم‌هایی که لازم است بردارد بنده تصور می‌کنم آن آرایی که داده شد و آن کارت‌های سفید دلیل اینهایی است که عرض کردم زیرا دولتی که به اتفاق آراء در مجلس برنامه‌اش تصویب می‌شود نتیجه این است که همه اطمینان داریم و اعتماد داریم که هیئت دولت هر کدام در مورد خودشان خرابی‌های گذشته را حاضر شده‌اند اصلاح کنند و برای آینده هم یک برنامه صحیحی تهیه بکنند اما قسمت‌هایی که مذاکره شد به نظر بنده اینجا نباید یک قدری راه افراط و تفریط را پیش بگیریم و راه حقیقت را پیش بگیریم تنقید کردن به نظر بنده خیلی کار آسانی است راهش هم خیلی باز است آدم می‌تواند هر چیزی را هر مطلب کوچکی را بزرگ کند و در اطراف آن یک ساعت حرف بزند ولی می‌خواهیم بفهمیم جنبه عمل چه چیز است گفته می‌شود سازمان دولت ما وسیع است و طرف احتیاج نیست و باید آنها را کم کرد و حذف کرد و یک قدری البته سنگین است بنده عرض می‌کنم همان طور که خود آقای وزیر دارایی هم توجه کردند بودجه فعلی در حدود دویست میلیون تومان اگر آن اضافات که به کارمندان دولت داده شده است کنار بگذاریم کم شده است نسبت به بودجه سال گذشته و این تقریباً نصف بودجه سال قبل است که وزارت دارایی و هیئت دولت جدید به نظر بنده شهامت به خرج داده و این را کم کرده است و البته لازم هم بوده زیرا بودجه سنگین گذشته را ما نمی‌توانستیم تحمل کنیم کمیسیون بودجه هم با توجه به این مطلب به طوری که آقای اعتبار مخبر کمیسیون در جلسه پیش فرمودند موافقت با این بودجه کرد به عرض آقایان رسید که ما چندین جلسه بحث کردیم در کمیسیون مذاکره کردیم حتی یک روز صبح و عصر رفتیم آنجا و مثل سابق نبود که سهل‌انگاری بشود و آنچه که تهیه شده است از زیر نظر رد بکنیم، تمام را بالاخره دقت کردیم توضیح داده شد و اعضا کمیسیون بودجه و آقایان همه تابع شدیم که ضرورت دارد این بود که بودجه تهیه و به مجلس داده شد. زیرا اقلام آن را بنده اینجا باید عرض کنم یکی از موضوعاتی که هر وقت صحبت می‌شود چه در کمیسیون بودجه و چه در مجلس شورای ملی مورد بحث است و همیشه در مذاکرات و مطالب هر وقت و هر جا گفته می‌شود چه در جلسات خصوصی و عمومی احتیاجات ما دو چیز است یکی امنیت یکی خواروبار (یک نفر از نمایندگان- یکی هم بهداری) یکی هم بهداری سابق اغلب صحبت از فرهنگ هم می‌شد متأسفانه حالا هیچ اسمی از فرهنگ گفته نمی‌شود (امیر تیمور- چرا لازم است) خوب البته ضرور هم هست و الان هم بودجه‌اش به نظر بنده کافی نیست و در کمیسیون بودجه هم عرض کردم ولی استطاعت مالی کشور اجازه نداد و ایجاب نکرد که بیش از این کمک بشود حالا شاید آقای وزیر دارایی باز بعداً توجه کنند این دو سه موضوعی که مذاکره شد اینها مسائل حیاتی کشور است قسمت کشاورزی که گفته می‌شود بنده می‌خواهم عرض کنم که خوشبختانه بعد از مدت‌ها ما یک وزیر کشاورزی خوبی پیدا کرده‌ایم (ثقةالاسلامی- دست و پایش را بسته‌اند) که این خودش یک کسی است که عامل کار است می‌خواهم عرض کنم که کسی است که حرفه‌اش کشاورزی چون کشاورزی به نظر بنده چیزی است که وزیر آن بایستی اطلاعات فنی داشته باشد مثل اداره تلگراف است که رئیس او بایستی فنی باشد یک آدم اداری نمی‌تواند کار فنی را انجام دهد آقایان نمایندگان اکثراً از سوابق اعمال ایشان اطلاع دارند البته نه از نظر خوش آمد ایشان عرض بکنم باید وسایل کار ایشان را فراهم کنیم کشاورزی هم پیشرفتش با حرف نمی‌شود کشاورزی وقتی پیشرفت می‌کند که ما بتوانیم وزارت کشاورزی و به عقیده بنده بانک کشاورزی را تقویت بکنیم بنده متأسفم امسال در بودجه نسبت به توسعه بانک کشاورزی فعلی توجه نشده است اگر چه این طور استنباط می‌کنم که آقای وزیر دارایی توجه داشته‌اند برای چه؟ برای این که الان هر قسمت اصلاحاتی که شده است در سایه این بانک کشاورزی و قرضه‌هایی است که به زارعین و فلاحین داده شده است بنده در سفری که رفته بودم به ملایر خدا می‌داند دیدم نماینده بانک کشاورزی آمده بود در ملایر و به هر زارعی که احتیاج داشت یک مشکلات سابق را برداشته بود با تضمین اشخاص پول می‌داد و این خودش یک عامل مؤثری است برای کشاورزی امروز یک گاو زارع از صد تومان تا صد و بیست تومان قیمتش است وقتی که گاو او بمیرد او ندارد که تهیه بکند یک گوشه‌ای باید باشد که به او کمک بکند به نظر بنده همان مؤسسه صلاحیت‌دار بانک کشاورزی است که البته مولد افکار دولت است همین طور سایر قسمت‌های بذر دادن و کمک‌ها و دستوراتی که از وزارت کشاورزی می‌شود مورد استفاده و بالاخره رضایت مردم است و به نظر بنده باید مجلس شورای ملی زارع را که همیشه از او صحبت می‌شود تقویت بکند و تقویت هم کرده است بنده نمی‌خواهم اینجا عرض کنم که اگر اینجا بودجه یک قدری سنگین نشان می‌دهد یکی از ارقام بودجه، بودجه کشاورزی است با این که آن اندازه که لازم بود داده نشده است. یکی هم موضوع وزارت پیشه و هنر است قسمت کارخانه‌جات پیشه و هنر این کارخانه اداره نوغان کارخانه‌جات قند اینها یک مؤسساتی است که جنبه انتفاعی دارد ما که نباید در اینها را ببندیم چون اینها برای کشور وجودشان ضرور است اگر در گذشته یک خرابی‌هایی به ما وارد شد نتیجه‌اش ایجاد یک کارخانه‌جاتی است و یک مؤسسات مفیدی است که امروز درهای دنیا به روی کشور ما بسته شده است اینها هم استفاده می‌دهند دولت حاضر باید این مسائل را البته مورد توجه قرار داده و تقویت هم کرده است یکی ار ارقام بودجه وزارت پیشه و هنر است که به نظر بنده ضرور است و در کمیسیون بودجه هم صحبت شد و البته آقایان هم توجه به این قسمت دارند که یکی از مؤسسات مفید و ضروری کشور است عرض کنم اینجا راجع به بودجه وزارت جنگ و امنیه مذاکره شد در کمیسیون بودجه هم این موضوع مورد توجه واقع شد شاید خیلی هم بحث شد روی این قسمت که وزارت جنگ و امنیه وجودش تا چه اندازه باید تقویت بشود بنده می‌خواهم عرض کنم که هیچ کشوری نمی‌تواند از کادر ارتش خودش را بی‌نیاز کند این یک مسأله مهمی است که هر کشوری ارتش دارد برای حفاظت سرحدات برای کارهای اساسی بالاخره وجود ارتش ضرور است که مورد احتیاج همه است البته اگر نواقصی در ارتش بوده است به طوری که عرض کردم تا قبل از شهریور باید این نواقص اصلاح شود همه طرف‌دار رفع نواقصی هستیم محل تردید هم نیست که این نواقص باید اصلاح شود ارتش ما هم باید همان ارتشی باشد که محل توجه و علاقه همه باشد (معدل- شروع به اصلاح شده است) الان سال اولی است که بودجه کشور بعد از توافق آمده است و اولین قدمی است که دولت جدید که مورد اعتماد مجلس واقع شده است برداشته است و می‌خواهد اصلاحات را شروع کند اینجا است که یکی از آقایان که خاطرم نیست کدام یک بودند آقا ملک‌زاده گویا بودند با بیان رسا و بلیغ فرمودند که بودجه کشور مظهر و نمانده همه جریانات کشور است برای این که چرخ‌ها را گردش می‌دهد این مطلب اساسی بود امروز روزی است که وزارت جنگ هم باید توجه کنند به این اصل که بودجه‌اش تحت نظر وزارت دارایی باشد مخصوصاً آقای وزیر دارایی هم همان طوری که در کمیسیون بودجه فرمودند باید توجه داشته باشند که وزارت جنگ هم مثل وزارتخانه‌های دیگر تمام مخارج و هزینه تحت کنترل باشد و وزارت جنگ هم خودش را مسئول مجلس شورای ملی باید بداند مثل سایر وزارتخانه‌های دیگر هیچ فرقی بین وزارت جنگ و وزارت کشور و فرهنگ نیست اینها یک اصولی است که بین همه ماها مورد قبول است. اما قسمت امنیه در کمیسیون بودجه مورد بحث شد به نظر بنده نظر خوبی هم هست و شاید آقایان نمایندگان هم متوجه به این قسمت باشند و آن این است که ما برای امنیت داخلی کشور احتیاج به یک امینه توانا و قوی و مفیدی داریم خوشبختانه این نظر برای هیئت دولت آمده است و شروع به این کار شده است ولی به عقیده بنده باید امنیه را مخصوصاً از آقای نخست وزیر که توجهه به همه قسمت‌ها دارند خواهش کنیم که نسبت به سازمان امینه و پیشرفت این اداره باید یک توجه خاصی بشود زیرا که اینجا اداره امینه می‌تواند وظایف خودش را آن طوری که لازم است انجام بدهد زیرا ما احتیاج داریم که امینه‌ای مثل امنیه همه جای دنیا داشته باشیم هم وظایف امنیت را در داخله انجام بدهد و هم یک تکالیفی را که از نقطه‌نظر قانون برای اجراییات خارح از شهرستان‌ها است آن تکالیف را به خوبی انجام بدهد. این بود که روی همین نظر یک تبصره دولت در کمیسیون بودجه به ماده اول اضافه کرد که پنچ میلیون تومان وزارت دارایی بر بودجه امنیه در موقعش که ضرور است کمک بدهد و بنده خیال می‌کنم که ضرورتش هم از همین حالا است و آقای وزیر دارایی انشاء‌الله باید از هر جایی که ممکن است این رقم را تأمین کند که این امنیه را ما بتوانیم به معنای خودش داشته باشیم و از آن استفاده کنیم (صحیح است) موضوع دیگری که بنده می‌خواستم در خاتمه عرایضم عرض کنم این است که به نظر بنده دولت جزء و برنامه‌اش باید این باشد که تقویت مالی هم از عامه کرده باشد این یک نکته مؤثری است که به نظر بنده برای وضعیت عمومی ضرور است چرا برای این که دولت اگر بنا باشد که توجه به بودجه عمومی و وضعیت عامه نداشته باشد البته هر قدر که جلو برود آن قسمت‌های درآمد نکس پیدا می‌کند و البته این به زیان کشور است اما اگر چنانچه همان طوری که اشاره فرمودند که قسمت‌های هزینه بودجه وزارت دارایی یک قسمت‌هایش انتفاعی است این قسمت‌های انتفاعی را به نظر بنده حالا مصلحت نیست که در همه قسمت‌های امور اقتصادی در نظر داشته باشند زیرا موقع عادی نیست این قسمت را تصویب بکنند که چرخ‌های بازرگانی و کشاوزی سرعتش زیاد بشود زیرا دولت است که می‌تواند تسهیلات کند کمک‌های مالی بدهد و یک عمل‌هایی بکند که هم کارهای بازرگانی ما پیشرفت بکند و هم امور اقتصادی و این دو قوه است که چرخ‌های مملکت را به جریان می‌اندازد این بود که در خاتمه عرایضم می‌خواستم عرض کنم که این قسمت هم باید جزء بودجه وزارت دارایی باشد زیرا که کارهای اقتصادی امروز اکثراً در وزارت دارایی تمرکز پیدا کرده است و یا اطلاعاتی که وزیر دارایی دارند بنده خیال می‌کنم می‌توانند یک برنامه و یک پرونده‌های سودمندی برای این کار تهیه کنند که در آتیه از نتیجه و آثار آن مجلس شورای ملی را مطلع کنند.
رئیس- آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی- عقیده بنده این است که صحبت‌هایی که شده است فرض بفرماثیید در یک موضوعی فلان آقا صحبت کردند این تکرارش یک موضوع مکرر است بنده چون به دقت این بودجه را تحت نظر گرفتم تمام ارقامش را حقیقتاً خیلی زحمت کشیده‌اند برای این که بودجه نصف شده است خود بنده با رقم و حساب که از هر چیزی حقیقی‌تر است حساب کردم درست نصف بودجه پارسال است لکن یک موضوعی را خواستم صحبت کنم که تا حال هیچ یک از آقایان در این موضوع حرف نزده‌اند و آن موضوع اجرا و عمل است زیرا تمام شکایات از این است اشتباه نکنید مثلاً فرض بفرمایید اینجا در قلم اول هست مالیات بر درآمد به عقیده بنده و به عقیده همه آقایان بهترین مالیات عادلانه‌تری مالیات، مالیات بر درآمد است. هیچ مالیاتی از این عادلانه‌تر نیست چرا چون فلان قدر عایدی داشته فلان مبلغ را به دولت بدهد حالا ببینیم آیا این را چه جور اجرا می‌کنند استدعا دارم آقای وزیر مالیه توجه بفرمایند و نگویند سابق همچو بوده است الساعه هم همین طور است این را استدعا می‌کنم در نظر بگیرند. مالیات بر درآمد بنده نظرم هست وقتی قانونش می‌گذشت صحبت شد دفاتر تجار را ببینید از روی آن مالیات بگیرید داد و فریاد بلند شد که دفاتر تجار ناموس تجار است ببینید آقای وزیر دارایی هم عواید سرمایه‌شان را ببینید چیست آقای وزیر دارایی وقت هم منت گذاشتند به گردن ما و گفتند که دفاتر را ببینند لکن روی امارات و قراین مالیات بگیرند در خود قانون هم این عبارت هست ولی حالا تاجر داد می‌زند که این دفتر من دفتر پلمب شده رسمی که روی همین دفتر محکمه حکم می‌کند می‌گوید آقا بیا به بین عایدات من در این سال چقدر است و از روی آن مالیات بگیر ولی می‌گوید خیر من دفتر رسمی را کاری ندارم بلکه قراین و امارات دادم که سر کار این قدر عایدات دارید و باید این قدر مالیات بدهید اینها است که مردم را در فشار می‌گذارد به جان شما رضاخانی است دواخانه دارد نزدیک خانه ما سرچشمه این مالیات بر درآمدش را بردند ازش گرفتند بیست تومان از روی دفترش. چند روز پیش می‌گفت که یک نفر وارد شد توی دکان من که یک کیف پاره هم زیر بغلش بود من هم داشتم شیشه پاک می‌کردم رفت روی نیمکت نشست خیال کردم دوا می‌خواهد بخرد بعد با تغیر گفت از یک ساعت تا به حال مأمور دولت را برای چه معطل کرده‌ای؟ گفتم من چه می‌دانستم شما مأمور دولت هستید گفت همین کیف علامت مأمور دولت است گفتم از این کیف‌ها زیر بغل همه هست به علاوه بنده کاری نکرده‌ام گفت فردا یک حلیمی برایت بپزم که یک وجب روغن داشته باشد او رفت و فردا یک مأمور مالیات بر درآمد، آمد و گفت که باید پانصد تومان مالیات بر درآمد بدهی و از او جداً مطالبه می‌کردند این جریان را به من گفت گفتم من می‌روم به آقای وزیر دارایی می‌گویم که این جور می‌کنند با مردم حالا ممکن است ایشان بفرمایند این زمان قدیم بوده ولی خیر آقا به سر حضرتعالی الساعه هم مشغول هستند. فلان سبزی فروش بیست تومان دارایی و سرمایه دارد این می‌رود سرمایه‌اش را صبح سبزی می‌خرد هویج می‌خرد می‌آورد دکانش تا شب می‌فروشد یک تومان پانزده قران از این کار عایدات پیدا می‌کند و می‌برد خرج خانه‌اش می‌کند آن وقت از این اشخاص سیصد تومان مالیات مطالبه می‌کند بیست تومان اصلاً سرمایه‌اش است خدا گواه است اینها را دیده‌ایم اشخاصش را هم ممکن است معین کنم نکنید آقا مردم سال به سال گدا می‌شوند و از بین می‌روند و از عهده پرداخت مالیات برنمی‌آیند و الا مالیاتی که از مالیات بر درآمد عادلانه‌تر نمی‌شود شما بیایید مالیات را از روی دفاتر بگیرید همه دفتر دارند تجار، اطبا، دواخانه‌ها همه دفتر دارند و آنهایی هم که دفتر ندارند آنها را هم از روی قراینی مالیاتشان را عادلانه معین کنید و این طور به مردم فشار نیاورید به نظر بنده این یک چیز خوبی نیست این یک قسمت یک قسمت دیگر بقایای املاک مزروعی است آقا استدعا می‌کنم که در این قسمت توجه بفرمایید و این بقایا را از دفاتر حذف فرمایید الان مدت‌ها است که اصل مالیات املاک مزروعی از بین رفته و مالیات دیگری جای آن وضع شده و مختصر بقایایی که هست دفاتری برای آن درست شده و اداره برای این کار هست و خرج اداره‌اش بیش از مبلغی است که هر سال وصول می‌شود این را از دفتر حذف کنید هم خودتان را آسوده کنید هم آن عده را بگذارید بروند پی کسب و کارشان و هم مردم بیچاره را برای پانزده تومان چندین فرسخ نکشید به اینجا آن وقت وصولی این بقایا را که در قسمت درآمد نوشته‌اید به پنچ هزار تومان نمی‌رسد آن وقت خرج اداریش چقدر است بنده برای یک قسمت بقایایی که از یک شخص مطالبه کرده بودند خودم رفتم آنجا دیدم یک اداره عریض و طویلی آنجا بود که چه عرض کنم این را بگذارید برود پی کارش با این خرج چیزی هم وصول نمی‌شود بعد از پانزده سال که اصل مالیات از بین رفته کی دیگر بقایا را می‌دهد (هاشمی- مؤدیان همه مرده‌اند) عرض کنم بنده دو سه موضوعی است به عنوان سؤال می‌خواستم اطلاع پیدا کنم چون نفهمیدم. یکی می‌خواستم بدانم این خالصه‌جاتی را که فروختند به اقساط پنج ساله این اقساط فروش خالصه را من در بودجه ندیدم که در جایی عایدات آن به جمع آمده باشد (اعتبار- ضمیمه سرمایه بانک کشاورزی شده است) بلی ما چه می‌دانیم که عایدات این محل چقدر ایت قانون به خصوص دارد می‌دانم نوشته است که هر چه از عایدات فروش خالصه‌جات حاصل شود باید به بانک کشاورزی داده شود خوب وصول این با کیست؟ با وزارت دارایی است وزارت دارایی با من قرارداد کرده است پنج ساله قیمت را به قسط بپرازم هر چه وزارت دارایی می‌گبرد بنویسد هر چه هم به بانک می‌دهند بنویسند این چیز عجیبی می‌شود که بانک کشاورزی برود ببیند که عواید حساب خالصه‌جات چه می‌شود و فلان آدم که خالصه خریده قسط ازش بگیرند این اقساط وصولش با وزارت دارایی است مطابق فراردادی که تنظیم شده است و سند رسمی ازش گرفته‌اند که این مبلغ را پنج ساله بپردازد این باید عایدایش بیاید جزء و بودجه و مطابق قانون مخصوص این عواید را هم بدهند به بانک کشاورزی عرض کنم که بنده در این قسمت‌ها دیگر عرضی ندارم فقط یک موضوع دیگر است که آن را هم برای توضیح فهم خودم خواستم از آقای وزیر دارایی توضیح بخواهم راجع به عایدات نفت جنوب که در بودجه گذارده‌اند امسال بنده می‌بینم مبلغش خیلی کم است مطابق قراردادی که ما با کمپانی داریم چهار میلیون لیره باید به ما بدهند اگر قیمتی که به ما فروخته‌اند نوزده تومان و پنج قران حساب کنند باید هشتاد میلیون بشود اگر آن قیمت بانک و قیمت فعلی را مأخذ قرار دهیم که چهارده تومان و نیم است آن هم شصت میلیون می‌شود ولی بنده اینجا می‌بینم سی و هشت میلیون منظور شده وقتی که به ما می‌دهند چهارده تومان و نیم ولی وقتی که از ما می‌گیرند هشت تومان حساب می‌کنند این را بنده نفهمیدم (معدل- بیشتر توضیح بفرمایید) عرض کنم قراردادی ما داریم با کمپانی نفت جنوب که در چهار سال هر سال چهار میلیون لیره به ما بدهند مقطوعاً اگر عایدات بیشتر شد بیشتر بدهند ولی اگر کم‌تر شد اگر کار نکردند همان چهار میلیون لیره را بدهند این یک قراردادی است که تصویب شده حالا بنده اینجا می‌بینم عایدات آن را در بودجه سی و هشت میلیون تومان منظور کرده‌اند (افشار- گویا سه میلیون لیره است) خیر آقا چهار میلیون قانونش اینجا گذشته است چهار میلیون مقطوع است امسال در بودجه گذاشته شده سال‌های دیگر دو کلمه می‌نوشتیم که جزء ذخیره مملکتی است بعد هم یک تبصره کوچک می‌آمد که یک میلیون برای خرید اسلحه که جمع و خرج آن هم به مجلس نیامده و امیدواریم آقای وزیر دارایی بیاورند لکن امسال در بودجه آمده است ولی حساب آن را من به هیچ حسابی درست نفهمیدم یا باید به آن قیمتی که لیره را به ما داده‌اند هر لیره را صد و چهل و پنج ریال در اینجا منظور و حساب کنند و الّا به چه قاعده سی و هشت میلیون این همان هشت تومان است و نرخ سابق این را می‌خواستم جواب بدهند یک مملکت که دو نرخ نمی‌شود آقا. عرض کنم یک موضوع دیگر که به نظر بنده خیلی مهم است و آقای وزیر فرهنگ تشریف بردند مربوط به کار ایشان است خوب آقای معاون تشریف دارند عرض کنم حضور عالی البته خاطرتان هست مطابق وضع سابق ادرات اوقاف در ولایات یک ترتیباتی داشتند و ترتیب آنها این بود که کلیه موقوفات اعم از این که متولی مخصوص داشته باشد یا منصوص نظارت می‌کردند و حتی هم مطابق قانون می‌گرفتند اخیراً ترتیب این شده بود که می‌آمدند املاک موقوفه را ادارات اوقاف به مزایده می‌گذاشتند آن وقت می‌آمدند سر مصرف عایدی فلان موقوفه با عوایدش صرف روضه‌خوانی بشود می‌گفتند معتذرالمصرف است فقط یک حق‌التولیه به آن متولی می‌دادند یا وقف مدارس بود آن هم جزء معتذرالمصرف بود می‌گفتند مدارس قدیمه نیست یا وقف مساجد بود آنها را هم می‌بردند بنده از آقای اعتبارالدوله پرسیدم فرمودند یک میلیون تخفیف داده شده صحیح است بنده هم قبول دارم یک میلیون از بودجه ۱۳۲۰ و جمع و خرج پارسال تفاوت کرده است اما الان در ولایات همان ترتیب پارسال دارند عمل می‌کنند پس یک اعلانی بکنید که ادره اوقاف مداخله نکند باور کنید که اینها را از مردم می‌گرفتند اما به جیب دولت نمی‌رفت شنیدم بنده پارسال که آن یک میلیون تومانی که نوشته شده بود عاید نشده است و حال آن که خدا گواه است بیش از آن است بنده خودم در سال ۱۳۰۰ پنج شش ماه در طهران در اداره اوقاف بودم خاطر مبارک هست آقای حکمت هم تشریف داشتند در خدمتشان بودم عرض کنم آقا عایدات اوقاف غیر از اینها است اینها نیست که ملاحظه می‌فرمایید بنده نشان می‌دهم یک کسانی را پنج شش نفر رئیس اوقاف را که رفته‌اند و برگشته‌اند که پیش از رفتن هیچ نداشتند و الان که برگشته‌اند خیلی بیش از بنده که شصت و پنج سال از عمرم رفته است و سی و شش سال است وکیل هستم ثروت دارند الان هم عایدات اوقاف پنج برابر شده است چه می‌کردند یک ملکی یک موقوفه عایداتش بیست هزار تومان بود پنج هزار تومان به این شخص می‌دادند می‌نوشت دو هزار تومان عایدات داشته و یک بودجه‌ای هم برایش می‌نوشتند آقایان خسته شده‌اند یک مثلی عرض می‌کنم می‌گویند وقتی کریم‌خان زند شاه شد یک شخصی را آوردند گفت این کیست گفتند قوشچی باشی. گفت کارش چیست؟ گفتند چند تا مرغ شکاری را پرورش می‌دهد روزی هفت، هشت تا جوجه به این قوش‌ها می‌دهند که هر وقت شاه می‌خواهد به شکار برود این قوش‌ها برای او شکار کنند. کریم‌خان گفت سی خودش بگیرد و سی خودش بخورد شما اینجا یک مبلغی به عنوان عواید اوقاف می‌گیرید و همان را هم به خودشان می‌دهید آنچه را که در جمع گذاشته‌اید در خرج هم گذاشته‌اید ولش کنید شما نظری ندارید ولی در ولایات پدر مردم را دارند می‌سوزانند اگر دست آن قولی دزد بود اقلاً چهار تا فقیر ازش می‌گرفتند چهار تا آخوند ازش می‌گرفتند وقتی که یک مدرسه بود می‌گرفتند ازش حالا تمامش را می‌برند اسم دولت بد نام است لکن تمام می‌رود به جیب رؤسای اوقاف باید وزارت فرهنگ بنویسد به ولایات که دیگر اوقاف مثل سابق نیست یک حق‌النظاره که می‌گیرند سی خودشان بگیرند و سی خودشان بخورند اینها عرایض بنده در قسمت عایدات بود اما در قسمت هزینه بنده به عکس مذاکرات آقای طباطبایی راجع به وزارت جنگ عقیده دارم که لازم است و این هفتاد میلیون که نوشته‌اند خوب نوشته‌اند و چیزی هم زیاد نیست بودجه وزارت جنگ با گرانی خواروبار و گرانی مخارج دیگر. برای این که این افراد غذا می‌خواهند لباس می‌خواهند بپوشند ماهی یک تومان هم به هر یک می‌دهند اما یک عرضی دارم و آن این است که الان همان ترتیبات سابق در نظام هست و البته خجالت می‌کشم که بگویم دیروز یک دکتر نظامی می‌گفت یک نفر را بفرستید عشرت آباد رسیدگی کنند الان شش ماه است این نظامیان حمام ندیده‌اند مگر در عشرت آباد حمام نیست سابقاً می‌آوردند آنها را در حمام‌های عمومی و ده شاهی می‌دادند ولی حالا که شهرداری سه قران قیمت حمام را معین کرده است نمی‌آورند و اینها شش ماه حمام نرفته‌اند الان به آقای وزیر بهداری گفتم دقتی در این مسأله بکنند خوب پول بگیرند ولی باید دقت در مخارج هم بکنند ما در دادن پول حرفی نداریم اما صحبت سر مخارج است ولی این هم به مخارج و مصارفش نمی‌رسد باید دقت کرد حالا آقای معاون وزارت جنگ می‌روند عشرت آباد ببینند راست است یا دروغ می‌گویند که شش ماه است نظامی‌ها در آنجا حمام نرفته‌اند واقعاً این چیز غریبی می‌شود اگر این طور باشد تیفوس از عشرت آباد است از جای دیگر نیست بروید قسمت‌ها را ببینید واقعاً اگر از آنجا است جلوگیری کنید واقعاً این طور نگاهداری کردن خوب نیست آقا. عرض کنم آمدیم سر سربازگیری. البته وقتی ما سرباز می‌خواهیم سربازگیری هم به همین ترتیب است ولی بایستی بیاورید قانون نظام وظیفه را اصلاح کنید آقای وزیر جنگ پشت همین تریبون فرمودند اشکالاتی در قانون نظام وظیفه هست قانون نظام وظیفه محتاج به اصلاح است که کسانی که عاجزء هستند و زن و بچه دارند و متکفل هستند در قسمت سربازی آنها فکری بشود ولی الان مجلس سربازگیری در کار است همان پول گرفتن‌ها باز در کار است آقا اینها یک خیانتی است. والله شاگرد مدرسه را برده‌اند پول گرفته‌اند شاگرد مدرسه آمده بود در تعطیل مدارس کلاس دوازده را تمام کرده بود گفتند باید برود مدرسه نظام وقتی آنجا مراجعه می‌کند می‌گویند جا نداریم بچه مدرسه دویست فرسخ از کرمان آمده است اینجا و حالا می‌گویند جا نداریم بالاخره صد تومان ازش گرفتند تا قبولش کردند. فلان آدم را معاف می‌کنند پول می‌گیرند نه این که در زمان پهلوی این طور بود حالا بدتر شده بنده صاف و پوست کنده اینجا عرض می‌کنم رویه همان رویه است واقعاً مردم دیگر قوه ندارند نمی‌توانند این پول‌ها را بدهند. یکی از بنده می‌پرسید که علت فقر کرمان چیست در صورتی که همه مردمش کاسب هستند علتش همین مأمورین هستند فلان شخص یک پسری دارد با او در کار کمک می‌کند می‌خواهند او را ببرند به نظام صد تومان دویست تومان از او می‌گیرند معافیت یک ماهه به او می‌دهند بعد دوباره صد تومان می‌گیرند مهلت یک ماهه می‌دهند آخر این که بازی نمی‌شود؟ این که قشون نیست آخر این پول‌ها صرف چی می‌شود قشون باشد چشم ما کور می‌شود می‌دهیم اما به این شکلی که می‌بینیم خوب نیست دولت قوه دارد باید جلوگیری کند و نگذارد از کی می‌ترسد؟! من نمی‌دانم. یک فیلی را آوردند در زمان شاه عباس کبیر در یک اطاقی و زنجیر به دست و پای او بستند چند سال آنجا بود بعد خواستند بیاورندش بیرون استعمالش کنند سواریش کنند بیرون نمی‌آمد ما والله همان فیل شده‌ایم مجلس هم همان طور است هر چه می‌بینیم هیچ نمی‌گوییم یکی هم که می‌گوید تعجب می‌کنند می‌گویند فلان کس تند رفت آقا هفتاد میلیون از این ملت فقیر گرفته خرج چه می‌شود؟ والله من با قشون همراهم عرض کردم هفتاد میلیون کم است باز هم بدهیم اما به شرطی که خرج بشود، خرج صحیح بشود به مصارف خودش برسد آن وقت البته همه موافقند. حالا استدعا می‌کنم آقای وزیر جنگ همان طور که وعده فرمودند لایحه نظام وظیفه را اصلاحاتی که خودشان گفته‌اند بنویسند و بیاورند به مجلس ما هم هر اصلاحاتی را که در نظر داریم می‌گوییم و قانون اصلاح می‌شود....
طباطبایی- بودجه‌اش را باید نگاهداشت تا قانون را بیاورند.
مؤید احمدی- بنده دیگر خسته شدم. پیر شده‌ام آقایان همه‌تان می‌دانید بنده مغرض نیستم بنده هیچ چیز در دنیا نمی‌خواهم بنده نظرم اصلاح مملکت است و اصلاح را از شما می‌خواهم شما امروز بهانه ندارید آقای سهیلی در کشور خودمان باید کار کنیم اصلاح کنیم. بگیرید جلوی این هرزگی‌ها را.
معاون وزارت فرهنگ (آقای تجدد)- آقای مؤید احمدی راجع به اوقاف بیاناتی فرمودند که خیال می‌کنم جناب آقای وزیر فرهنگ سابق در پشت این تریبون جواب فرموده باشند. نقطه‌نظر ایشان در بیانات‌شان این بود که فعلاً مأمورین اوقاف در ولایات دارند اوقاف را به مزایده می‌گذارند البته می‌دانید که اداره اوقاف مطابق قوانینی که از مجلس گذشته است حق نظارت دارد، حق نظارت در تمام اوقاف مملکت دارد این اعلان مزایده که شده است از این نقطه‌نظر است. اما نسبت به عواید موقوفات البته هر وقتی برحسب ما اوقف‌ها اهل‌ها عمل می‌شود حالا پیش چه بوده است اگر ما بخواهیم صفحات گذشته را باز کنیم گمان نمی‌کنم آقایان چندان موافق باشند و جای این صحبت‌ها نیست فقط می‌توانم اطمینان بدهم به آقایان که وزارت فرهنگ نسبت به اوقاف غیر از حق خودش دیگر دیناری در آتیه به هیچ وجه از هیچ کس نخواهد گرفت (مؤید احمدی- متحدالمال کنید) متحدالمال هم داده شده و در عین حال اطمینان داشته باشید که وزارت فرهنگ کمال موافقت را دارد که حق کسی از بین نرود و فقط حقوق خودش را خواهد گرفت زیرا که حقی که قانون اینجا برایش معین به موقوفات مجهول‌التولیه هم حق‌التولیه می‌گیرد و غیر از این هم تجاوزی نخواهد کرد (صحیح است- بسیار خوب)
معاون وزارت جنگ (سرتیپ ریاضی)- بنده اجازه می‌خواستم راجع به مطالبی که آقایان در اطرافش تذکراتی دادند توضیحاتی عرض کنم. آنچه راجع به خرابکاری‌های گذشته است چنانچه در کمیسیون مجلس هم عرض شد الان قریب چهار ماه است که وزارت جنگ مشغول سازمان ارتش است و امید است که موفقیت‌های خوبی هم حاصل شود و در سازمانی که به مجلس خواهد آمد و در کمیسیون بودجه خواهد آمد تمام جزئیات به نظر آقایان محترم خواهد رسید. از طرف دیگر راجع به وضعیت زندگانی افراد فرمایشاتی می‌شود البته می‌دانید که یک عده عمده از رؤسای این قسمت‌ها تغییر کرده‌اند و با تغییراتی که شده است الان اصلاحات فوق العاده‌ای شده است مثلاً در امور بهداری که می‌فرمایند شش ماه است نفرات عشرت آباد حمام نرفته‌اند بنده تعجب می‌کنم با این که در هنک‌ها تمام حمام‌های جدید با دوش ساخته شده و علت این که یک نفر در حمامی که موجود است نرفته باشد بنده علت آن را نمی‌دانم تحقیقات می‌کنم و نتیجه را به عرض می‌رسانم با این که حمام موجود است علت این امر چیست و با یک نفر مثل تیمسار سرتیپ هدایت که از رجال بزرگ بهداری ما هستند و عجالتاً رئیس بهداری ارتش می‌باشند یک چنین وضعیتی را بنده خیلی تعجب می‌کنم برای این که از روزی که سرتیپ کریم هدایت از شیراز آمده‌اند در تمام سازمان بهداری ارتش رسیدگی کرده‌اند و تمام مریضخانه‌ها وضعیتش فرق کرده است و مرض تیفوس هم گمان نمی‌کنم از ارتش سرایت کرده باشد برای این که در آماری که ما دیده‌ایم روز به روز از قسمت نفرات و از آماری که مریضخانه‌ها می‌دهند معلوم می‌شود قسمت حصبه و تیفوس کم شده است و مرگ و میری هم در قسمت ارتش نبوده است. اما راجع به وضعیت نظام وظیفه ما خودمان اشکالاتی در نظام وظیفه دیدیم ولی تقصیر از ما نیست ما که الان شروع به اصلاح کردن هستیم مواجه هستیم با قانون ۱۳۱۷ که در مجلس تصویب شده است این قانون البته پیشنهاد از طرف وزارت جنگ بوده است و شاید هم مجلس محترم بدون چون و چرا این قانون را تصویب کرده است ولی ما در عمل مواجه شدیم با یک قانونی که در هیچ جای دنیا نبوده است در هیچ کشوری دیده نشده است که قوزی را سرباز بکنند. گفته است قوزی را بگیرند و بدهند به قسمت‌های دام پزشکی معلوم نیست که قوزی برای ارتش چه می‌کند همین طور اشخاص معلول برای این که فرار از خدمت نباشد و برای این که ما یک ارتش دویست هزار نفری داشته باشیم هر چه گیر آمده است گرفته‌ایم البته در ضمن این کار این چیزها هم پیدا می‌شود (سمعیی- قوز بالا قوز می‌شود) و مخصوصاً اگر مأمورین هم صحیح‌العمل نباشند این افراط و تفریط‌ها پیش می‌آید ما تمام این چیزها را در پیشنهادی که تهیه کرده‌ایم حذف کردیم و چون ارتش ما بیش از صد هزار نفر بلکه به واسطه کمی بودجه امسال در حدود هشتاد هزار نفر بیشتر نخواهد بود این قضایا پیش نمی‌آید و به علاوه ما دو نوبت بیشتر نفر نمی‌گیریم یکی در اول فروردین و یکی در آخر مهر برای این که کار فلاحتی را تمام کرده باشند و ما موقعی نفر را می‌گیریم که کار زراعتی و فلاحت نداشته باشد و چون ما عده‌مان را محدود کردیم بیش از دو نوبت نمی‌گیریم و مثل سابق نخواهد بود که در تمام مدت سال همین طور مرتباً نفر به نظام وظیفه احضار شود و از آن طرف هم عمل سربازگیری که در یک حوزه‌هایی با یک تشریفات مفصلی می‌شد و افراد را از نواحی دور دست می‌آوردند اغلب مریض می‌شدند و مدتی بی‌تکلیف می‌ماندند و خورد و خوارکشان معلوم نبود ما عجالتاً در نظر داریم علاوه بر حوزه‌های اصلی حوزه‌های فرعی درست کنیم و یک افسر با یک نفر پزشک و یک مأمور وزارت کشور بروند در محل و حوزه‌های سیار عوض این که نفر سراغ ما بیاید ما به استقبال نفر می‌رویم و نفری که باید خدمت کند قبلاً معاینه می‌شود و به او می‌گوییم برو در حوزه اصلی مشغول خدمت باش ولی نفری که نباید خدمت کند اصلاً نمی‌آید و سابقاً که یک نفری را می‌خواستند یک دفعه او را می‌خواستند برای معاینه و یک دفعه هم برای خدمت احضار می‌شد و تمام این کارها یک مرتبه خواهد شد. همین امروز صبح بنده با آقای وزیر جنگ و آقای رئیس نظام وظیفه مشغول مطالعه پیشنهادی بودیم که بایستی تهیه و تقدیم شود ولی چون بنده دیدم موقع تشکیل جلسه پارلمان است بنده آمدم اینجا و آقای وزیر جنگ با رئیس نظام وظیفه مشغول بودند و در هفته آتیه این پیشنهاد نظام وظیفه تهیه و تقدیم خواهد شد.
رئیس- آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری- بنده مخالف با این لایحه بودجه نیستم و این لایحه در کمیسیون بودجه در شش جلسه با کمال دفت مورد مذاکره و مطالعه واقع شد به طوری که مکرر اینجا توضیح داده شد این بودجه نسبت به بودجه سال گذشته دویست میلیون تومان کسر شده است با اضافه‌ای که به مستخدمین داده شده که در حدود هشتاد و چند میلیون است در کمیسیون بودجه در تمام ارقامش دقت‌های لازم شد و هر جا که مورد ایراد بود توضیحات کافی دادند و علی‌الظاهر چون اینها اعتبار است و جمع و خرجش تحمیل است این است که وقتی بودجه‌های تفصیلی که ارقام جزء این اعتبار است در کمیسیون مطرح می‌شود باز صرفه‌جویی‌هایی که ممکن باشد و به زیان کشور نباشد خواهد شد التبه هیچ دولتی نمی‌تواند ادعا کند که تشکیلاتی که دارد کامل است و هیچ نقصی ندارد و نباید هم این ادعا را بکند و ما هم نباید این توقع را داشته باشیم که تشکیلات ناقص نباشد و البته این تذکراتی که داده می‌شود برای این است که تدریجاً نواقص کم بشود و به حد کمال برسد. نسبت به قشون مذاکرات زیاد شد و همه ما متفق هستیم و متوقعیم که باید یک ارتش صحیح و منظم و وطن‌پرست و شجاعی داشته باشیم اگر گله‌گزاری هم می‌شود نظر به این است که یک کارهایی می‌شود در این مدت که متوقع نبوده‌اند البته آنها هم اصلاح خواهد شد و رسیدگی می‌شود. نسبت به امنیه هم که برای تکمیلش نظر کمیسیون و مجلس موافق بود و اضافه هم دادند. نسبت به بهداری هم که همه متفق علیه در تکمیل آن هستند و عشق و علاقه دارند و به واسطه کمی بودجه در حدود دو میلیون ریال از اعتبار دولت به بهداری اضافه دادیم و امیدواریم که موفق به انجام وظیفه بشوند. این مذاکراتی که آقایان به عنوان تذکر و انتقاد می‌کنند البته خود دولت هم می‌داند از نقطه‌نظر مخالفت نیست برای اصلاح و یادآوری است منتهی گاهی یک قدری درش افراط می‌شود. موضوع اوقاف را که آقای مؤید احمدی فرمودند و آقای معاون وزارت فرهنگ هم جواب دادند آقایان می‌دانند که برای اوقاف یک قانونی از مجلس گذشت (نه این قانون اخیر) قبلاً یک قانونی گذشت و یک نظامنامه‌ای هم در کمیسیون مجلس برای آن تصویب شد آن قانون و آن نظامنامه اجازه داد برای این که متولی‌ها تبانی و سوء‌استفاده نکنند اوقاف و عواید آن را به طور مزایده قرار داده‌اند از این جهت متولی نمی‌تواند یا اداره اوقاف نمی‌توانند خودشان کاری بکنند و مجبورند به مزایده بگذارند حالا اگر درآمدهایی ازش گرفته‌اند که بعد ملغی کردند و در بودجه امسال اگر ملاحظه می‌فرمایید هشتصد هزار تومان کسر شده است سال گذشته در بودجه در حدود یک میلیون بود و حالا دویست هزار تومان شده مربوط به همین قسمت است. راجع به نفت جنوب البته خود آقای وزیر دارایی توضیح خواهند داد در کمیسیون هم مذاکره شد این یک اعتباری است که پیش‌بینی شده است و خیال می‌کنند که درآمد می‌شود و مطابق قراردادی که دادیم یک حداقلی معین کرده‌اند که این مبلغ البته درآمد می‌شود و در این دو سه ساله جنگ یک قرارداد موقتی بسته شده بود و امسال تمام می‌شود. حالا باید دید که چه اندازه وصول می‌شود و چه اندازه وصول نمی‌شود و ممکن است بیشتر باشد. راجع به مالیات بر درآمد در کمیسیون هم این مذاکرات شد و قول قطعی دادند آقای وزیر دارایی که مراقبت کنند و دلیلش هم این است که امسال تقریباً یازده میلیون تومان کم‌تر پیش‌بینی شده است و معلوم می‌شود که فشارشان کم‌تر خواهد بود به مؤدیان مالیاتی. یک دو سه اصلاح هم کمیسیون بودجه اصلاح اساسی در نظر گرفت و مذاکره کرد که دولت هم قبول کرد یکی راجع به محدود کردن اتومبیل‌ها است که اینجا آقایان تذکر دادند در کمیسیون هم مذاکره شد و قرار شد صورت محدودیتش را بیاورند یکی هم راجع به تکرار حقوق بود که بعضی‌ها شاید دو سه جا حقوق می‌گیرند آنها هم قرار شد در بودجه اصلاح شود و ماده برای این قسمت وضع شود البته دو نظر عمومی مجلس است در کمیسیون هم مذاکره شد و در نظر گرفته شد. یکی دو چیز کوچک هم هست که تذکر داده می‌شود. یکی راجع به بقایای مالیات مزروعی است که ده هزار تومان است و یکی هم موضوع مطالبات بانک ایران است که اگر ممکن باشد یا در هیئت نظارت بانک یا دولت بتواند یک تصویب‌نامه صادر کنند که آن طلب سوخته‌هایی که اسباب زحمت مردم شده است و هم اسباب زحمت خود دولت هم شده است هر دو این قسمت‌هایی که عرض کردم دولت توجه بفرمایند که حذف شود و این کسر ده هزار تومان را خود آقای وزیر دارایی هم متوجه هستند ارزش ندارد و دیگر به این کار خاتمه بدهیم و چون دولت هم برای پرداخت‌های خرج کشور آخر ماه است باید اجازه داشته باشد اگر موافقت می‌فرمایید چون وقت گذشته است فعلاً جلسه را ختم کنیم و عصر جلسه شود. جمعی از نمایندگان- خیر فردا صبح.
- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
۴- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- تصویب می‌فرمایید جلسه را ختم کنیم جلسه آتیه فردا چهار ساعت پیش از ظهر دستور هم بقیه همین لایحه
(مجلس سه ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری