مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۹ خرداد ۱۲۸۶ نشست ۱۰۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۹ خرداد ۱۲۸۶ نشست ۱۰۸ مذاکرات روز ۵شنبه ۸ جمادی الاولی دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات سه شنبه ۶ را آقا سید محمد تقی قرائت کردند.
آقا سید محمدتقی – چند روز بود می‌خواستم خاطر وکلای عظام را از این نکته مسبوق نمایم فتح‌الله خان که یکی از وکلا و نمایندگان قم است پسرش بغتة فوت شده لازم است از طرف مجلس خاصه از طرف جناب رئیس رقعه نوشته شود و تسلیتی داده شود و وکیلی فرستاده شود که بمجلس بیایند همه تصدیق فرمودند که لازم است.
وکیل التجار- از هر باب از وزارت داخله استفسار شد جواب رسید جز در باب عراق که هنوز گویا خبری نرسیده.
محقق الدوله – چرا امروز مخصوصا به انجمن عرایض جواب فرستاده شده.
آقا میرزا محمود خوانساری – در خصوص عمل جنس پریروز مذاکرات لازمه شد قرار بر این شد که امروز رأی گرفته شود.
رئیس- پاره مطالب است که از روی دفت بایست اقدام شود این مطلب موکول به روز دیگر می‌شود امروز قانون اساسی قرائت شود شروع بقرائت قانون اساسی شد
(محتشم السلطنه معاون وزارت داخله بمجلس آمدند واظهار داشتند که تلگرافی از کرمانشاه رسیده که: :سالارالدوله با یک نفر به قنسول‌خانه انگلیس پناهنده شده دیروز وزیر مختار دولت انگلیس تلگرافی بوزارت امور خارجه نموده که این مطلب هم به اتابک اعظم وزیر داخله اخطار شده که بعد از مذاکره با مجلس مقدس جواب بدهند وزیر مختار اینطور تلگراف کرده‌اند که قونسول دولت انگلیس از کرمانشاه راپورت می‌دهد که سالارالدوله به قنسول‌خانه آمده است و حاضر است که از ایران خارج شود مشروط بر اینکه امنیت مال و جان و اهل و عیال خود و نظر علیخان باو اطمینان داده شود حالا هر طور مجلس تصویب می‌کند جواب داده شود.)
حاج محمد اسمعیل آقا – اگر امنیت مال و جان باو داده شود خسارتی که بواسطه او بمردم بیچاره وارد آمده و رحمت‌الله خانی که از راه خیرخواهی پنجاه و یک تیر توپ را بی نشان انداخته بود که ضرری به ملت وارد نیاید و او را شکم دریده چطور می‌شود در کدام قانون است که حقوق مردم بر باد برود و مجازات نشود.
آقا میرزا فضلعلی آقا – اگر به او امان داده نشود چه خواهد کرد هر چه از او ساخته بود بعمل آورد دولت فخیمه انگلیس هم نبایست راضی شودکه حقوق یک مملکتی را کسی ضایع نماید و از او توسط نمایند بقانون بین الدول هم نبایست این توسط صحیح باشد.
محتشم السلطنه – این نکته صحیح است سفارت انگلیس بطور توسط اخطار نکرده‌اند بلکه بطور اظهار مستدعیات شاهزاده سالارالدوله بوده است.
آقا محمد وکیل التجار – سابقا از طرف مجلس تلگرافی و ضمنا بشاهزاده سالارالدوله شد که اگر تکلیف مجلس را قبول نکردند دیگر تمام شئونات شما سلب و به هیچ سمت شما شناخته نخواهید شد مع ذلک قبول نکرد در اینصورت ابدا صحیح نیست که متمنیات او پذیرفته گردد اگر هم بخود او فقط امنیت داده شود باید سفارت تأمین بدهد که بکجا خواهد رفت.
آقا سید حسین – از ششماه قبل تاکنون گفته شد که سالارالدوله این اقدامات را خواهد کرد تقریبا دو کرور خسارت وارد آمده و خون جمعی ریخته شده و این مطلب ربط بمجلس و دولت بدارد بر فرض امنیت باو داده شود از خون این جمع که ریخته شده و اموالی که بغارت رفته نباید گذشت.
صدرالعلمای نطنزی – چندی قبل در مجس مذاکره شد که مشاغل بزرگ دولتی را بشاهزادگان نباید داد زیرا که در حق آنها نمی‌شود مجازات داد. ولی آن روز بعضی جواب دادند که ایشان هم افراد ملت هستند بنابراین حالا باید مجازات داد یا بکلی بعد از این شغلی بشاهزادگان نداد.
آقا سید محمد تقی – در امنیت جان شاهزاده ملاحظه شود مطلبی است ولی در مالش هیچ ملاحظه نباید رعایت شود زیرا که آنچه قتل و غارت و خیانت بوده کرده است.
آقا سید محمد جعفر- در قتل نفس و نهب اموال و اعراض مردم تمام مجازات باید بشود اما اهل وعیال او در امان است.
محتشم السلطنه – چهار خیال دارد یکی بیرون رفتن خودش یکی اهل و عیالش دیگر امنیت مال یکی در باب نظر علیخان امنیت می‌خواهد در باب نظر علیخان مسلم حقی دارد در باب اهل و عیال هم بموجب قوانین مشروطیت البته در امان است اما در خصوص اموال موقوف برای مجلس است معلوم است اهالی نهاوند و غیره ناچار متظلم خواهند شد.
حاجی محمد اسمعیل آقا – اولا باید اموال مردم که بغارت برده شده از این اموال داده شود خسارت جنگ هم باید داده شود و بمقتولین هم باید پرداخته شود.
حاج سید نصرالله – البته آنچه که اینشخص کرده از خیانتها بدیهی است ولی در باره شاهزاده‌ها مراعات شود سفارت انگلیس هم هیچوقت تکلیف
نخواهد کرد که حقوق مردم تضییع گردد.
حاج معین التجار- خیانتهای سالارالدوله معلوم است حالا خوب است وزرا مشورتهای خود را بکنند هر رای که پسندیدند بمجلس اظهار دارند تا مجلس هم رای خود را اظهار نماید.
اسدالله میرزا – حاج سید نصرالله فرمودند باید برای طایفه شاهزادگان مراعات ملحوظ شود بنده عرض می‌کنم که اولا دین ما دین اسلام است و این شاهزاده مخالف شرع رفتار کرده و سر از اطاعت ولی‌نعمت خود وا زده باید بمجازات برسد.
احسن الدوله – تاحال تمام خرابی کارهای ما بواسطه و سلطنت است خوب است در این موقع وساطت قبول نشود تا تکلیف سایرین از وزرا و حکام معلوم گردد.
آقا سید عبدالله مجتهد – صحیح است این شخص تقصیر زیاد کرده باید بمجازات هم برسد ولی چون بدولت بزرگی پناهنده شده دوستیهای دولت انگلیس هم که با ما معلوم است در اینصورت بهتر است مجلس رای ندهد تا در کمیسیون مشورتی کرده آنوقت رای بدهند درخصوص نظامنامه‌های ایالتی هم بحمدالله تمام شد گویا قرار شد کسی از طرف مجلس نرود (گفته شد بلی از وکلا کسی نرود) مطلب دیگر که خواستم اظهار نمایم این است که بملاحظه آقا حاجی خمامی که یکی از علمای بزرگ و اول ساعی و جاهد در پیشرفت اساس مشروطیت هستند خواهش می‌کنم که رشت را با جاهای دیگر فرقی بگذارید و طوری شود که این نظامنامه بدستورالعمل ایشان فرستاده شود که یکنوع احترامی نسبت بایشان رعایت شده باشد.
(همه از جناب حاجی خمامی اظهار امتنان کرده اظهار داشتند که اگر در زمان ورود ایشان بطور شایسته پذیرایی نشده علت آن بود که ایشان هم مکتوبات خودشان را نسبت بمجلس مقدس کاملا اظهار نفرمودند).
آقا سید عبدالله مجتهد – آنهم تقصیر از ما شد که بواسطه گرفتاریها نتوانستیم اظهارات ایشان را بمجلس ابلاغ نماییم.
محتشم السلطنه – چون شاهزاده سالارالدوله در کرمانشاه بقونسولخانه پناه برده بواسطه اختلاف مردم آنجا تولید پاره مشکلات می‌شود مصلحت در آن است که همان قسم که حضرت آقا فرمودند کمیسیونی تشکیل شود تا تکلیف معلوم گردد. (تلگرافی هم از علماء کرمانشاه بعنوان وزارت داخله وحجج اسلام و وکلاء رسیده قرائت شد قریب باین مضمون که بفضل خدا صدق عرایض خالصانه ما معلوم گردید و معلوم شد که تمام مقصود ملامهدی و مستبدین از این اقدامات رسیدن سالارالدوله بود چنانچه بمحض ورود او اشرار جری شده دکاکین را بسته خلق را بقونسولخانه دعوت می‌کنند اگر سریعا جلوگیری نشود خطرات عظیمه خواهد داشت پاره شبهات القاء می‌کنند که اردوی شاهزاده از عقب خواهد رسید و این شبهه باعث وحشت خلق شده.
حاج سید عبدالحسین شهنشاهی – این راپورت قونسول محض آنست که بفهماند دولت انگلیس او را پناه نداده خود او رفته است تلگرافی از تبریز رسیده بود قرائت شد قریب باین مضمون را خدمت با سعادت حجج اسلام و وکلای عظام تلگراف محترم ملاحظه شد بعد از عرض تشکر از اقدامتاتی که در مواقع عدیده فرموده‌اند کمال امتنان حاصل در خصوص جلوگیری از پاره موانع و مهم بودن نقطه آذربایجان معلوم است دعاگویان تاکنون کمال سعی را کرده و خواهیم کرد و اینکه پاره وقایع اتفاق می‌افتد جزو حوادث غیرمترقبه اش باید دانست که در اغلب جاها روی می‌دهد و انگشت مفسدین در کار است. و علت این هیجان فقط مجری نشدن قوانین عدل و مساوات و تمام نشدن قانون اساسی است وتاکنون بآنها امیدواری داده شده ولی ذهن عموم ملت مشوب گردیده واین اختلال بواسطه تصادف دو قوه است یکی قوه مشروطیت یکی قوه استبداد جا دارد چنانچه ملاحظه می‌فرمایند حالا شما حجج اسلام اگر اولاد روحانی وجسمانی صاحب شریعت مطهره‌اید بیشتر از این ما را در انتظار نگذارید ید و بیضا را بنمایید و عصای موسی را بیندازید از هیچ محظوری در رنج نباشید و باعلیحضرت عرض نمایید پدر تاجدار شاهنشاه ماضی ما را با عطای مشروطیت آزاد فرمود شما هم امضا و قبول فرمودید مادیات وجود مشروطیت همان هیکل قانون است که باید اجرا شود اهالی آذربایجان همه وقت شاهپرستی را بظاهر ساخته اینکه در تلگراف درج فرموده‌اید که پاره اظهارات رسمیت دارد لازم است استعلام شود و معروض گردد که ملت آذربایجان قلم و زبانش تاکنون جز باستحکام اساس مشروطیت و انتشار عدل و مساوات بچیزی نگشته و ننوشته.
رئیس – اظهار داشتند که درخصوص شرکت عمومی که بمجلس مقدس رجوع شده بود و در صدد اختتام آن بودند اینک راپورتی رسیده قرائت می‌شود.